|
Description
|
De Enqueste van 1494 en de Informacie van 1514 zijn twee van de belangrijkste bronnen met betrekking tot Holland en West-Friesland omstreeks het jaar 1500. De gegevens in deze bronnen werden in opdracht van de Staten verzameld met als doel de relatieve economische draagkracht van dorpen en steden te bepalen. Zodoende hoopte men tot een (meer) rechtvaardige verdeling van belastingheffing te komen. Met naam genoemde vertegenwoordigers van de steden en dorpen werden volgens een vast stramien gevraagd naar zaken als het aantal haardsteden, de aard van de bedrijvigheid, de oppervlakte van het land en de accijnzen. Het onderzoek van 1514 bevat in dit opzicht meer onderwerpen dan de enquete van 1494. Bovendien werd in 1514 een groter gebied bestreken. Gelet op de grote hoeveelheid gedetailleerde informatie die deze bronnen bevatten, worden zij veelvuldig gebruikt voor historisch onderzoek. Een belangrijk nadeel dat historici ondervonden met het werken met deze bronnen was dat zij niet handig doorzoekbaar waren. Deze website biedt hiervoor een oplossing door PDF-bestanden aan te bieden van zowel de Enqueste als Informacie die tekstueel doorzoekbaar zijn. Hierdoor kunnen deze twee belangrijke bronnen op een veel eenvoudiger manier gebruikt worden voor verschillende vormen van historisch onderzoek. Bij het doorzoeken van de documenten moet niet uit het oog verloren worden dat woorden rond 1500 vaak anders geschreven werden dan dat dit nu het geval is. Enqueste en Informacie Het origineel van de Informacie is te vinden in het Nationaal Archief (Archief van de Grafelijkheidsrekenkamer of Rekenkamer der Domeinen van Holland. Toegangsnummer 3.01.27.01 & inventarisnummer 648A). Van de Enqueste is alleen een afschrift bewaard gebleven. Dit berust in het Gemeentearchief Rotterdam (Oud Archief van de Stad Rotterdam inv. nr. 4080: Enqueste en informacie op het stuk van de verpondingen en schildtalen in het graafschap Holland, (1494), ongewaarmerkt afschrift van begin 16de eeuw). De bronnen De pdf scans van de volgende twee bronnenpublicaties zijn hieronder te raadplegen.
Enqueste ende informatie upt stuck van der reductie ende reformatie van den schiltaelen, voertijts getaxeert ende gestelt geweest over de landen van Hollant ende Vrieslant. Gedaen in den jaere MCCCCXCIIII.
Uitgegeven vanwege de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde, bezorgd door R. Fruin. Leiden. E.J. Brill. 1876, xix [xx] + 333 [334] p.
Informacie up den staet faculteyt ende gelegenheyt van de steden ende dorpen van Hollant ende Vrieslant om daernae te reguleren de nyeuwe schiltaele. Gedaen in den jaere MDXIV.
Uitgegeven vanwege de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde, bezorgd door R. Fruin. Leiden, A.W. Sijthoff, 1866. xxxiv + 689 p.
Verantwoording De oorspronkelijk digitalisatie van de Enqueste en Informacie is gerealiseerd door Ton Hokken en Jan Mouthaan. In april 2019 zijn de bestanden hierheen verplaatst en geüpdatet door Rombert Stapel. Een volledig vernieuwde database-uitgave met gestructureerde data (csv) is in voorbereiding door laatstgenoemde. Bibliografie Enqueste en Informacie Overzicht van publicaties over de Enqueste of Informacie en publicaties die er gebruik van maken. De lijst is niet uitputtend en missende publicaties kunt u daarom ook doorgeven via rombert.stapel@iisg.nl. De publicaties gemarkeerd met [PDF] zijn hieronder te vinden.
[PDF] Zettingen en omslagen van 1496, 1515 en 1518. Bijvoegsel op de uitgaven der Informatie van 1514 en der Enqueste van 1496 / R. Fruin (Leiden, 1877).
'Bespreking van Robert Fruin, Informacie up den staet', in: Bijdragen voor vaderlandsche geschiedenis en oudheidkunde. Nieuwe reeks 5 (pagina's 54-57) / Paulus Nijhoff. 's Gravenhage, 1866
'Bespreking van Robert Fruin, Enqueste ende Informatie', in: Bijdragen voor vaderlandsche geschiedenis en oudheidkunde. Nieuwe reeks 9 (pagina's 13-14) / P.L. Muller. 's Gravenhage, 1877
[PDF] Een terugblik, Statistische bewerking van de resultaten van de Informacie van 1514 / J.C. Naber Bijdragen van het Statistisch Instituut 1885 en 1890, Amsterdam.
'Iets over den economischen toestand van Alkmaar in 1514 (proeve voor het rangschikken van gegevens uit de "Informacie" van 1514)', in: Bijdragen voor vaderlandsche geschiedenis en oudheidkunde 9 (vierde reeks) (pagina's 187-197; met reactie door H.E. van Gelder op pagina's 198-201) / A. Zijp. 1910
'Hoe het vier eeuwen gelden gesteld was in West-Friesland', in: West-Frieslands oud en nieuw 7 (pagina's 121-128) / D. Brouwer. 1933
'Economische aardrijkskunde van Holland omstreeks 1500', in: Tijdschrift voor economische geographie 30 (pagina's 127-149) / M.J. Boerendonk. 1939
Historische landbouwkaart van Holland samengesteld aan de hand van de 'Enqueste upt stuck der Verpondinghe' van 1494 en de 'Informacie upt stuck der Verpondinghe' van 1514 / M.J. Boerendonk. 1943
'Agrarnye otnosenija v Južnoj Gollandii, Amsterlante i Choojlante po materialam opisej 1494 i 1514 godov', in: Srednie Veka 17 (pagina's 164-195) / A.N. Čistozvonov. 1960
'Agrarnye otnošenija v Severnoj Gollandii po materialam opisej 1494 i 1514 godov', in: Srednie Veka 19 (pagina's 108-141) / A.N. Čistozvonov. 1961
Een terugblik. Statistische bewerking van de resultaten van de informatie van 1514 / J.C. Naber. Haarlem, 1970. (Dit betreft een herdruk van Naber's publicaties in Bijdragen van het Statistisch Instituut uit 1885 en 1890. Het bevat wel een nieuw voorwoord van A.M. van der Woude.)
'Het Noorderkwartier. Een regionaal historisch onderzoek in de demografische en economische geschiedenis van westelijk Nederland van de late middeleeuwen tot het begin van de negentiende eeuw', in: A.A.G. Bijdragen 16 / A.M. van der Woude. Wageningen, 1972
'De Informacie van 1514-1515; een fiscale enquête', in: J.F.M. Giele et al. (red.), Van wet naar recht. Opstellen aangeboden aan Prof. mr J.P. Scheltens (pagina's 77-98) / J. Lamens. Deventer, 1984
'De openbare financien in Holland en Westfriesland rond 1500: de verpondingen naar aanleiding van de enquete van 1494 en de informatie van 1514' (ongepubliceerde scriptie) / Ch. van Rutte-de Ruyter. 1984
'Les modes d'imposition en Hollande, 1477-1515', in: Publications de centre Européen d'études Burgundo-Médianes 28 (pagina's 159-171) / J.W. Marsilje. 1988
Landinrichting en archeologie: het bodemarchief van Waterland (in: Nederlandse archeologische rapporten 6) (hoofdstuk 6) / J.M. Bos. Amersfoort, 1988
'Personen en instellingen genoemd in de registers van: Het Haardstedengeld 1493, De Enqueste 1494, De Informacie 1514, De 10e penning, 1543, 1553 en 1558 betreffende het dorp Koedijk' / J.P. Geus. Capelle aan den IJssel, 1988.
De betrekkelijke betekenis van de enqueste van 1494 en de informacie van 1514 voor de kennis van de welvaart op het Hollandse platteland in het begin van de zestiende eeuw / W.J. Diepeveen. 1989
'The economic expansion of Holland and Zeeland in the fourteenth-sixteenth centuries', in: E. Aerts e.a. (red.), Studia historica oeconomica. Liber amicorum Herman van der Wee (pagina's 41-58) / Wim Blockmans. Leuven, 1993
'Een nieuwe uitgave van de Enqueste van 1494', in: Historisch magazine voor Noord-Holland 3:4 (pagina's 4-7) / W.G. Heeres. 1994
'Informacie upt stuck der verpondinghe', in: Contact blad 17:63 (pagina's 21-27) / H. Oldenhof. 1995
'De Dordtse bevolking: een demografisch raadsel', in: Geschiedenis van Dordrecht I tot 1572 (pagina's 234-248) / Jan van Herwaarden e.a. (red.). Hilversum, 1996
'Een menigte poorters en inwoners', in: P.H.A.M. Abels et al. (red.), Duizend jaar Gouda. Een stadsgeschiedenis (pagina's 37-49) / K. Goudriaan en B.J. Ibelings. Hilversum, 2002
'Taking the measure of the early modern economy: historical national accounts for Holland in 1510/14', in: European review of economic history 6 (pagina's 131-163) / Jan Luiten van Zanden. 2002
'Bevolking: tussen Inquisitie en Informacie', in: J.G. Smit (red.), Den Haag. Geschiedenis van de stad I: Vroegste tijd tot 1574 (pagina's 77-87) / Bart Ibelings. Zwolle, 2004
'Persistent but not consistent: The growth of national income in Holland 1347–1807', in: Explorations in Economic History 49 (pagina's 119-130) / Jan Luiten van Zanden en Bas van Leeuwen. 2012
(2019-04-15)
|
