#+ DISCLAIMER:
#+ This transcription of documents of the Dutch East India Company (VOC) was 
#+ generated in September 2023 by the GLOBALISE project 
#+ (https://globalise.huygens.knaw.nl/) at the KNAW Humanities Cluster using
#+ the Loghi transcription software (https://github.com/knaw-huc/loghi).
#+ 
#+ Please note that the transcription will contain errors. It has not been 
#+ manually checked for accuracy or completeness. Some labels, 
#+ characterizations and information about persons, actions and events may
#+ be offensive and troubling to individuals and communities. Be careful 
#+ when relying on this transcription and be aware of its limitations.
#+ 
#+ This is the second version (v2.0) of this transcription. Please share your
#+ feedback through the contact form on 
#+ https://globalise.huygens.knaw.nl/contact-us/. In the future, improved 
#+ versions will be made available.
#+ 
#+ License: CC0 (http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0). You are
#+ free to build upon, enhance, and reuse the transcription for any purposes
#+ without restriction.
#+ 
#+ Please reference the GLOBALISE project when using this transcription and 
#+ please retain this disclaimer when redistributing this file.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0001.xml
#+ ---

1508

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0002.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0003.xml
#+ ---

4
de
„1208 a 1210 dito van denselven heer t Generael raeckende
de particuliere goederen ao. 1685 in het jacht
Castricom aengehaelt, en de twee „ assistenten
daer op bescheijden, met namen arent Corne¬
lisz Vonck van Paliachatte en Joannes Notel¬
man van Wijkteduurstede, in dato als vooren.
1211 n 1212 Extract uijt de notulen vanden achtb. raed van
Justitie wegens deselve particuliere goederen
in dato 18 Junij 1685:6
Vonnisse vandenselven raed over de Officieren
„ 1213. ..
van't Jacht Castricom ter saecke van
gemelde aengehaelde particuliere goederen
in dato dito
1
Tweede Deel.
1015 a 1199 Originele generale missive vanden Gouverneur
Generael ende Raden van Indien aande
Vergaderingh der Heeren Zeventiene in
dato 28 februarij 1687
1200 a 1207 Bericht ofte memorie vanden Heer Generael
Camphuijs omtrent het verlenen van sessie
aen den Bengaelsen directeur Nicolaes
Schagen in rade van Indien in dato 11 febrij
fo. 100 6a 104. Registers
1687.
Register van brieven en papiere
overgekomen met de Retoúrsschepen
van de tweede besendinge van
Batavia inden jaere 1687.
25
1687
oet
.
„
10

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0004.xml
#+ ---

fo 121t en 1215. Extract uijt de Bataviase monsterrollen
vande vertreckende schepen wegens 't
getal der pennisten inde jaeren 1683, 84, 85
en 86 na Japan ter negotie vertrocken.
1216 en 1217. Verhael vande gedane vojages door de provisio¬
nele assistenten Arent Vonck, Jan Notelman
en Jan Ansloo na verscheijde Indische quartieren
„1218 a 1232. drie antwoorden ofte berichten vanden directeur
generael Anthonij Hurt tegens eenige aen¬
teeckeningen en geschriften door den Heer
Generael Camphuijs in rade van Indien
overgelevert, galle gedateert 14 februarij
1280
11213 a 1244 Nader antwoord vanden Heer Generael
Camphuijs op de voorsz. drie berichten
vander Directeur generael Anthonij Hurt,
in dato 28 februarij 1687
1245 a 1254 Originele missive vanden directeur generael
Anthonij Hurt en de twee ordinaris raden
Outhoorn en Pit aende Vergaderingh der heeren
17n in dato 4 maert 1687, dienende tot
verantwoordinge van 't dimitteren van 't gewesen
Maslupatnams Opperhoofd W: Hartsiick, als
na het vaderland, als 't aenvangen vanden
oorlogh tegens den Koninck van Golconda.
Originele ondertekende verclaringe vanden
directeur Generael Anthonij Hurt, en de
drie raden van Indien Outhoorn, Pit en
Anaelbergh dat den oorlogh tegen den Coninck
van Golconda met goedvinden en toestemminge
vanden Generael Camphuijs is vastgestelt. 1296 a 1301
1256 a 1262 Antwoord vanden directeur Generael Anthonij
Hurt op de gravanina vanden Heer gene¬
vergaderingh der Heere Zeventiene in dato 13
xber 1686 onder de materie van Batavia influerende.
rael Camphuijs inde generale missive aende 1302 en 1303 twee naemrollen der gesonde en impotente
fo. 1263 a 127. 6 Geschrift vanden Heer Gouverneur generl
Camphuijs den 28 februarij 1687 in Rade
van Indien overgelevert met de remarcques
vanden directeur generael daer nevens
Extract uijt de missive vande Hooge regeringe
van Indien den 25 Meij 1686 na Bengale gesz.
wegens de opstellinge door de Ordinaris raden
Pit en van Goens gemaekt om de Indise
retouren directel. na 't Vaderland te senden.
1278 en 1279 Provisionere liquidatie in retouren voor den
jaere 1687 na 't Patria versoneden.
factura der ladinge vant schip de post uyt
Jndien geretourneert
1281 en 1282 dito van 't schip Zuijdbeveland
1284 en 1285 Oncostrekeningh van 't schip de Post
Lijste der schepen uijt het Vaderlandt tot Batavia
aengecomen sedert 5 decemb: 1686 tot
8 februarij 1687.
1287 a 1289. dito van alle aengecome en vertrocke schepen
tot en van Batavia uijt en na de respective
gewesten van Indien sedert primo decemb
1686 tot ultimo februarij 1687.
1290 en 1293 dito lijste met aenwijsinge der schepen
successivelijck op Bataviaes saede gelegen
hebbende
1294 en 1295 Balance getrocken op de generale negotie
boecken van Indien onder ultimo Januarij
1687.
Sommiere specificatie der generale
effecten vande Compe. alomme in Indien
met het sluijten der boecken,
militairen en zeevarende met de schepen
de Post en Zt. Beveland gerepatrieert
1283. . . . . Corte dito.
1687.
1286. ....
„
1277.
1m6

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0005.xml
#+ ---

1886
1305 a 1307.
fo. 1304. Lijste aller huijs gesinnen binnen de
stad Batavia bevonden op ult. o decemb
1686.
Authentique copie missive vanden gouverneur
generl ende raden van Indien aen Com¬
mandeur Simon vander Stel en den raed
aende Cabo de Bonne Epperance in dato
4 Maert 1687.
„1308 a 1323 Vier authenticque copie extracten soo uijt
de Brieven vande opperhoofden in Japan
als de resolutien van deselve, nevens een
missive van 't opperhoofd aldaer aen den
Commissaris Willem Verstege in Taijoan
onder diverse datos, raken de Japansen particulieren
handel
1324 a 1331. Twee stux berighten off antwoorden vande fiscaels
Zeeman en Paeuw op eenige periden der
generale missive van vergaderingh der —
Heeren seventiene van dato 8 Octobr. 1685
mitsgrs. die vande Hr. Commissaris van Mijdrech
uijt Bengale, overgelevert aande Hooge
regeringe tot Batavia, en gedateert den 20
en 21 februarij 1687.
1332 a 1349. Eenige translaten van geintercipieerde
brieven van en aan Jong de Pertuan
geschreven
Specificatie hoedanigh de ladingen vande schepen
hebben gerespondeert, met de qualiteijt
der aengebraghte provisien en verkoop van
eenige derselver.
Beright van eenige scheepsverstandige
wegens 't verongelucken van 't schip Willem
Hendrik in de straet Banca gebleven.
1050
Nieuwland, St Martensdijk en Silversteijn „ 1366 verso a 1377 zeven stux schriftelijcke advijsen vande respe.
„1359 a 1361. Geschrift vanden heer Generael Camphuijs
het verstrecken der provisien aan vertrecken,
schepen, gequalificeerde ministers, als ook
de vercoop van coopmanschappen buijten
publicque venditie, belangende.
„1361. . . . Extract uijt de facture van't schip Montfoort
den 10 Julij 1686 na China vertrocken
1361 verso. . . . dito uijt die vant schip de Maes den 29 Junij na
Japan vertrocken.
„1362. . . Geschrift vanden Raed Extraordinaris Mer
Nicolaes Schagen wegens sijne sessie in rade
van Indien hem door den Hr. generael ontseght.
1362 verso a 1364 Beantwoorde vraeghpointen door eenige scheeps
verstandige rakende het verongelucken
off verseijlen van't schip Willem Hendrick
„1365 en 1366. Geschrift van den Heer Generael Camp,
huijs wegens de condemnatie vanden
schipper Leendert Rusch in een partije te¬
kort uijtgeleverde nagelen, om het antwoord
vanden fiscael van Jndia daer op te becomen:
Raden van Indien den 31 Januarij 1687
ingebraght op de gedane propositie vanden
Heer Generael wegens de jaerlijxe
renovatie vanden Eedt.
1377 verso a 1379 Beright vanden tweeden Oppercoopman
des Casteels batavia, en gewesen Opperhoofd
tot Negapatnam Pieter Verwer wegens
29 bedorve vaten spek aldaer in Zee
geworpen.
„ 1358-
fo. 1358 verso. Extract uijt de instructie vande vergaderingh
der Heeren Zeventiene voor den Gouvernr.
generael ende Raden van Indien de dato
17 Maert 1632 over de jaarlijxe renovatie
vanden Eedt.
1350 a 1357
.
E
_

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0006.xml
#+ ---

1806
„ 1382 verso
i fo. 1379 verso on 1382 request vanden Raed' Extr. Schagen tot
le
fo. 1406 en 148 Geschrift vanden Raed Extraord: N: Schagh
wederbecominge van seeckere 5000 ro/a door
vervattende de onkostreeck. e van 't schip
de Hr. Commissaris Hendrick van Rhede in
Strijen op de reijse van Malacca na
Bengale aangehouden met een copia reqt.
Bengale
door sijn denselven Schagen aen den voorn. Heer
„1407 verso o 1410.- dito van denselven raed extraords houdende
Commissaris overt selve subject, en copie
versoeck om te mogen erlangen visie van
obligatie van gemelde 5000 ro/a.
stucken tot sijn reqt. laste door den Heer
Schriftelijk antwoord vanden Heer generael op den
Commissaris van Mijdrecht overgesonden &ca.
11 februarij 1687 inde vergaderingh door den
Secretaris gesonden, rakende de ondertekeningh 1410 en 1411. advijs vanden fiscael van Indien rakende het
der wisselbrieven na 't Vaderland als anders
verongelucken van t schip W=m hendrick.
1383 verso a 1393 schriftelijck beright en antwoord vanden Heer
directeur Generael Anthonij Hurt deu 14, 1411 versoa 1413 Geschrift van den Heer Generael
Camphuijs wegens 't ondertekenen
februarij 1687 in rade van Indien overgegeven
der wisselbrieven
op en jegens de geschriften en requisiten
1413 versoo 1417 Schriftelijk rapport vanden Oppercoopman des
die den Heer Gouverneur Generael
Casteels Batavia Emanuel Bornezee,
op den 17 en 14 Januarij bevorens ingegeven
den Visitateur generael Jeremias Coesaert
ende ter dier resolutie had laten aenteijkenen
en den provisione Boekhouder generael
Daniel Nieuwland, wegens de confron¬
1393 a 1398. . . . dito vandenselven directeur in dato 1 decemb.
„tatie der wisselbrieven tegens 't Cassaboek
1686, over 't point vande wissels &c. a
ende memoriale aantekeningh vande negotie
1398 a 1400. . dito van denselven den 14 februarij 1687 in rade
boekhouder.
van Indien overgegeven op ende jegens seeckere
twee geschriften vande Heer Generael aande
vergaderinge gecommuniceert om achter
de generale brieven te werden versonden.
„1400 a 1402. . rapport vanden tweeden Oppercoopman des
Casteels Batavia Pieter Verwer, en den
visitateur generael Jeremias Coesaert
over de verstreckinge aan eenige gequalifi¬
„ceerde ministers, bij t geschrift vande Heer
generael van 17 Januarij 1687 vermeldt
quireerde vanden Hr. Generael rakende
de condemnatie vande Schipper Leendert Rusch
bovengemelt
in rade van Jndia sedert 3 Januarij tot 4
maert 1687.
„ 1402 a 1406. - . antwoord vanden fiscael van Jndia op 't gere: „ 1421 a 1475 Notulen van't gebesoigneerde en geresolveerde
„1420. . . . Extract uijt Bataviaes negotie journael in dato
ultimo Januarij 1687 wegens een credit staende
partij op de naem van eenen Jan Pietersz
Mol.
„1418 en 1419 Eijsch ende appoinctement pro fisco jegens
den assistent Jacob Cloeck, rakende
de nalatenschap vande boekhouder vant
schip Macassar Cornelis Houwens op de
uijtreijse overleden

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0007.xml
#+ ---

1006
fo. 1538 Extract uijt de justitierolle der Stad Batavia
fo. 1476 a 1478. drie rollen der huijs gesinnen en Compe. dienaer
met de schepen de Post en Zuyt beveland
Cochim rakende denselven Casearius
gerepatrieert.
item verclaringe van den secretaris
Riebeek dat het vervolgh van die saek
„1479 - . . . Prijscourant der coopmanschappen op de resp e
tot Batavia niet is overgecomen
Indische comptoiren inde jaeren 1685 en 1686.
„1480 Cortefacture vant schip de Post
1539 en 1540 Twee stux verclaringen ten voordele vanden
1481 en 1482 Lijste hoedanigh de goederen in dito bodem sijn
raed extr. N: Schagen gepasseert dat deselve
weghgestuwt geweest.
off sijn huijsvrouw geen particulieren handel
1483 a 1486 Inventaris vant schip Zuijt Bevelandt
souden hebben gedreven.
Extract uijt de civile rolle vanden Raed van
1487 a 1501. . Originele missive van den Raad Extraordinaris 1541.
justitie tot Batavia, houdende resus om
N: Schagen, aande Vergaderingh der Heeren
seeckere verclaringe ten behoeve van
Zeventiene in dato 27 februarij 1687.
voorn. Schagen gepasseert te laten beedigen
1502 a 1505. -. register van stucken tot deselve brief behorende.
„1506. . . . . Ordonnantie vanden Hr. Commissaris van Mijdrecht 1542 en 1543 nader request vanden selven Schagen ten
dien fine met het refus vandien
voor den raed extraords. en bengaelsen directeur
&
N: Schagen, om sigh van alle bewoint der directie
request van als vooren aenden Geverlen
te ontdoen en tot de reijse na batavia te vervaerdigen „ 1544
raden om te hebben betalinge van seeckere
1507 en 1508 twee versoeken vande selven raad extraords. Die
5000 ropien
directeur om te mogen erlangen copie der
1545. . . Copie obligatie vande voorsz. 5000 ropien.
stucken t sijnen laste &ca. met de apostillen
„1509 a 1515 drie interrogatorien door drie getuijgen, beantn 1546. . . . . Extract uijt de notulen vant geresolveerde
in rade van Indien houdende trefus vande
en beedight wegens het lossen van eenige
requesten vanden voorn. Schagen als mede
kisjes met coper uijt de fluijt strijen op de
renvoij van dien aan vergaderingh der Heeren 17e.
rede van Bengale.
1547 a. 1549. nader request vandenselven Schagen ten
„1516 a 1518 een dito van een getuijge rakende tselve
voorsz. ende andere eijnden tenderende.
subject.
„1519 a 1532 negen stux verclaringen bij diverse personen
ter requisitie vande raed extraord. en 1550 en 1551 Originele missive vanden gesaghebber
Salomon Le Sage tot Bantam aende
directeur N: Schagh gepasseert wegens
vergaderingh der Heeren zeventiene
't lossen van 't voorn coper als andersins.
den 6 decemb. 1686 geschreven
1533 a 1537 vraeghpointen voor Notaris ende getuijgen
1552 en 1553 register van papieren tot deselve brieff
beantwoord bij diverse personen rakende
den boekhouder bernardus Gasearius
gehoorende.
3

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0008.xml
#+ ---

fo. 1
N1354
1554 verso a 1557.
fo.
Extract uijt de resolutien der Stad Gale
fo. 1580 en 1581 extract uijt de memorie vanden jaere 1684
en 85 wegens den vercoop der chiancos.
in dato 23 Julij 1685 rakende 't vercopen,
van een parthije chiancos aende Bengs.
1582 a 1605 veerthien authentique copie bewijs stucken
mooren.
tot de voorsz. saeck dienende.
sedert primo decemb. 1681 tot ultimo Aug:
1685 wegens de gedane verstreckinge aent
Logement vanden Commandeur Le Sage.
raed tot Colombo aen den Commandeur „1613 a 1616. . . Beright off vertoogh aanden Raed ordt. en
Gouverneur Laurens Pijl gedaen
hoedanigh bij den voornoemden Commandr.
en Raed tot gale ifgehandeld omtrent
den vercoop der chiancos.
1617 Extract uijt de Gaelse negotieboecken
wegens de tafel oncosten in verscheijde
gelegentheden gedaen en gevallen ten
huijse vanden Commandeur aldaer sedert
het begin vanden jaere 1682 tot ultimo
augusti 1685.
vier missives van den Heer Commissaris van
Mijdrecht en gemelden raed over en weder 1619
geschreven op diverse datos.
1577 verso. . Extract uit de missive vanden gouverneur
r: van Goens de Jonge aenden Command
Julij 1679
1578. . . . . request vanden Commandeur Le Sage en
aed aende Heer Commissaris van Mijdrecht
aende generael en raden in dato 23 Novr. 1685.
verclaringe vanden Secretaris der Stad
Gale wegens de authenticqheijt van
der resolutie door den Commandr en
raed aldaer den 23 Julij 1685 over de verkoop
der chiancos genomen.
W: vander Molen en raed gesz: den 18=en„ 1620... . . . reeckeningh van diverse goederen die den
specificatie der provisien sedert p o xber 1681
tot den jaere 1685 incluijs aant Logement
van gemelden Commandeur verstreckt, met
specificatie van desselfs emolumenten.
Commandr. Le Sage volgens bevindinge
van Gecommitteerdens, te veel heeft
genoten, en weder gelast werden te betalen.
tot ulo. xber 1685 aan't Logement vande
voorn. Commandeur verstrekt met bijvoe
ginge van sijn toegeleijdt emoliment
„1578 verso. . . . Missive van den selven Heer Commissaris 1621. . . . . specificatie der provisien sedert primo sept r
den Commandeur en raed tot Gale aan
en van divers op 't selve subject geschreven.
„„1557 a 1560. twee missives soo van den Gouverneur en
en raed tot Gale als viceversa geschreven
in datis 14 en 17 Augusti 1685.
„1560 verso 1568. . drie extract missives van denselven gouver
neur en Commandeur viceversa als aen
den Generael ende Raden geschreven
op diverse datos
„1569 a 1574. Missive vanden Commandeur en den raed
tot Gale aene generael ende raden in dato
20 Sept. 1685.
ses divers extracten van brieven van En aan „1606 a 1612. -. besamentreckinge uijt de gaelse negotieboecken
„1574
„1579.
1006

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0009.xml
#+ ---

4„ 1687
1006
Amsterdam
fo. 1622 . . Extract uijt de memorien van coopmanschappen
sedert den jaere 1681 tot 1685 beijde incluijs
tot Gale aen diverse traffiquanten in
trocke verhandeldt
1623 a 1625. . dito uijt de gaelse negotieboecken van gemelte
jaeren van 81 tot 85, hoedanigh de chiancos
jaerlijx sijn verkoght.
1626. . . . . soldijreeckeningh vanden Commandeur LeJage
ultimo Januarij 1686 inde stad gale geslooten.
1627 a 1641. . register op 't Japans daghregister
o 1642 a 1729. Authentique copie Japans daghregister bij 't
Opperhoofd Andries Cleijer sedert den 17
october 1685 tot 5 Novemb. ao. 1686 gehouden
„1730 a 1735 dito consumtiereeckeningen vande schepen
Nieuwland, Silversteijn ende St. Martens
dijk op de uijtreijse
1736. . . . . . Acte vande gedane monsteringh op 't schip de
Post door den waterfiscael en twee
gecommitteerde uijt den raed van Justitie
den 6 Maert 1687.
„ 1737 a 1740 Monsterrol vant selve schip.
1741 Lijste der Officieren met het schip Langewijck
van Ceijlon ao. 1677 gerepatrieert
P: A: Origineele generale missive van den gouvern:r
Generaal Joannes Camphuijs —
ende de raden van jndia tot batavia aan
d' Ed: h:r bewinthebberen van de
generale nederlantse geoctroijeerde oost
indische Compe ter vergaderinge
van de 17:e ter Camer amsterdam gesz in
dato. 28:' feb=i. anno 1687: nevens drie
stucx berigten door sijn Ed:e den
gouvern:r generaal Joannes Camphuys
mitsgad:s 3: d:o contra berigten door den
direct:r generaal Anthonio hurt ter vergade„
ring van gem: haar Ed:s op verscheijde tijden
gepresenteert, de welcke agter de voorm
missive als nu geannekeert overgaan
B: Originele particulier briefie van haar Ed e
den gouvern:r generaal ende de raden
van jndia, aan d' Ed: heeren bewinthebberen
ter Camer amsterdam gesz: in dato 28: feb
C: Memorie hoedanig de goederen in de sluijt de
post sijn weg gestuwt.
d: Notitie der nu overgaande pennisten, huijsgesinnen
ende ongegagieerde persoonen met de
fluijt de post, en 't jagt Zuijdbeveland
Generaal Register allen
boecken, brieven, en verdere schrijf
„tuuren, Gaande P:r d' Sluijt de Post
en Comp: van 't Iagt Zuijdbeveland
van hier over de Caap de goede hoope
na de havenen onses Lieu vaderlants
en geconsigneert aan d' Ed: Heeren
bewinthebberen van de Generaale
Nederlantse geootroijeerde Oostindische
Comp: Ten Camer tot Amsterdam-
1687.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0010.xml
#+ ---

1007
E: E: Memorien van de nu overgaande schip stiest
en timmerl: met dese twee retour
bodems naar 't patria, als mede der
opper ende onder chirurgijns —
Fr: Notitie der caarten, den schip:r en stierlijk van
de fluijt de post mede geven
g: Eijsten der medicamenten gescheept in de twee
retour schepen de post en Zuijdbeland
voor hunne reijse.
h: prijs Courant hoedanig Comp:s coopmans in
de jaare 1685, en 1686: op verscheijde
Comptoiren in jndia sijn verkogt
J: provisionele Liquidatie der geremitteerde
retouren aan de respective Cameren
voor den jaare 1687: met de Eerste en
laaste besendinge soo van batavia
ceijlon, Chormandel, en bengalen
K: Lange facturen van 't geschepjte in de fluijt de
post voor de camer amsterdam
en in't jagt Zuijdbevelant voor
Zeelandt
L: Cate facture van 't gescheepte in 't jagt zuijd
bevelandt voor de camer Zeeland
M: Cognoissement van't geladene in de fluyt
de post voor amsterdam
N: jnventaris van gemelte fluijt
d:o oncost reeck van dien
5 vervolg vant acte boek der verbeterde ministers
en Comp:s dienaren bij haar Ed tot bat:a
sed:e p:r decemb:r 1686: tot 11 feb 1687
4 aancomende brieven, en verdere toebehoorende
schriftigiren uijt de respective jndische
quartieren tot batavia ontfangen, sed
24. en september 1686: tot 22 februarij 1687
sijnde jder quartier apart gebonden, met
het daar toe gehoorende register bestaande
in de quartieren van ternaten, javas
oostcust, Cheribon bantam tanjongpoura
batavia en 't resort palembangh ^ siam
China, japan, malacca, Sumatras W
cust. bengalen„ Ceijlon, persia en
cabo de bona Esprance.
vervolg van 't batavias dag register sedert
p:mo october tot ult:o december 1686:
vervolg van t generale afgaande briefboek
2:
door haar Hoog Ed: na de respective
quartieren van jndia afgevaardigt
sed:t 10: Eb:r anno 1686: tot 24 feb 1687
N1: vervolg van de generale resolutien genomen
in Rade van india Bev:e primo
november tot ult:o december 1686
noga 't volgende gaat in de
Casse gemerckt Amsterdam
-
6:

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0011.xml
#+ ---

1008.
N:o 6: notitie van de vrij gewordene pre comp:s
dienaaren tot batavia Ged.:te primo
decembr. 1686: tot 11:en februarij 1687
7: Lijste der aangecome schepen uijt 't vaderlant
tot batavia met haare uijt gebragte
volckeren sed t 5 december 86 tot
8: februarij 1687.
8: Notitie van alle aangecome en vertrockene
schepen tot en van batavia, uijt en
na
na alle gewesten van jndia sed:te
xber: 1686. tot ult:o februari 1687
9: Een dito: d:o op een en deselve manier
dan is daar en boven bij dese notitie
genoteert de schepen fluijten jagten
en mindere vaartuijgen die van
maand tot maand alhier op batavias
Rhede bevonden sijn, veed. e primo
xber: 1686: tot ult:o februarij 1687
10: Pollen der vertreckende militaeren soo gesonde„
als impotente met dese 2: retourbodems
nat patria.
11. Copia jnstructie voor de opperhoofden van
de nieuw vertreckende 2: retour bodems.
12: Beschrijvinge der Dielen binnen de stadt
bat:a in wesen bevonden op ult. o decemb
86:
20: bevinding der lading van de schepen mitsgad
der hoedanigh:t der provisien p:r s:t martensd
nieuwland en silversteijn alhier
aangebragt en voor den jaare 86 naar
19: specificatie boek van batavias ongelden Eed
p:r september 1685. tot ult:o aug:o 1686:
16: sommiere specificatie der generale Efecten
van d' Comp:e alomme in jndia met
het sluijten der boeken
-
17. journaal en groot boek van s Comp:s Equipagie
tot batavia, beginnende p:mo septemb
1685. en Eijndigende P:mo. Augo. 1686
18. Bataviase Negotie boeken bestaande in een
journaal en groot boek, van den
jaare 1685. en 1686:
14 Generale negotie boeken van 's Comp. s staat
en commercie in jndia bestaande
in een journaal, een groot boek, beginn„
„ende van p:o februarij 1686: en
Eijndigende ult:o januarij 1687.
15 Balance getrocken op de generaale negotie
boeken van jndia onder dato ult=o janu
1687.
No 13 copia missive door haar hoog Eds tot batavia
aan den Command:r sijmon van der
stel, en raad aan Cabo de goede hoop
p:r dese 2: retour schepen gesz: gedatteert
4:en: maart 1687.
1:
India

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0012.xml
#+ ---

1009
gaet apart.
No 21: Consumptie reeck:e der schepen selversteijn
nieuwland, en s r Martensdr
22: journaal en groot boek etc: der soldijen
van't Comptoir jambij van p:lo augo
1685, tot ult:o julij 1686: benevens nog
een aparte Cohier uijt d:o groot boek.
23 Memorie van authorisatie en revocatie
des jaars 1687.
24. twee registers der nu overgaande Guarnisoenen
logie, Hospitaal, en scheeps soldij
boeken etc: waar onder een van
de slapers in d' fluijt de post gescheept
25. Copia gehoude dag register in japan beginnende
den 17:en october anno 85: tot 5: november
26: aparte memorie van authorisatie en pachetie
met reecq:e ten voordeele van den
coopman francoijs backer sar.
27: vier stucx Extracten 2: d:os uijt missives
aan haar Ed:s tot batavia ende H. r
Commiss:r Willem verstegen etc
tot taijoan in dato p:mo November
1670: en 18: october 1651: uijt japan
ges en 2: d:o uijt resolutien ten
32: Twee Memorie van diverse leningen en —
ontijdige verstreckinge met hunne
antw: door 't opperhooft der soldij comptoir
den E: joan:s Cops daar nevens gestelt
31: ordentljk benaminge der gequalificeerde militairen
p:r soonen soo als de selve uijt 't
patria gecomen sijn ende hoedanig
haar verbetering van tijd tot tijd in
qualit: en gagie becomen hebben
als oock door wien geauguinenteert
geworden tot ult:o december 1686:
bevonden.
30. batavias Cassaboek beginnende p=ro,
september 1685: en Eijndigt ult. o
augo. 1686:
29: Een kasie met brieven van P: Weesm:r
tot batavia aan d' hr weesmeesteren
ter Camer amsterdam
No 28. Crimineele rolle van h.:m schepen deser stede
beginnende den 4en. Januarij tot 20:
december 1686.
Comptoire japan den 31: aug.:o 2:
september 1670. mitsgad:s 18: septemb
1651: genomen nevens een copie brief
door het opperhooft Pieter sterthemius
aan de hr Commiss:s voormelt, in
dato 18:' october 1651: ges: concernerende
alle den particulieren handel aldaar
geequip:t ende hoedanig deselve
proevisien uijt de hand als bij de
venditie vercogt sijn
Comptoire
twee
1686:-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0013.xml
#+ ---

1010
gaet apart buyten de kas.
No 33 twee paquetten spaance brieven van malacca
becomen ende na Civilien gedirigeert
34: Een Engels briefie naar londen gesonden
sijnde
.
35: Een kasie papieren van den agtbaaren
raad van justitie deses Casteels.
36: Gequalificeerde rolle van s' Comp:s minist:s
soo van de politie justitie en
commersie, als die van de kerken
in gantse india.
37: Copia van alle de Notulen sed:t het begin
deses jaars 1687: in rade van jndia
gehouden, Eijndigende met den
4. Martij 1687: incluus.
38: Copia van aelle principaalste bijlagen
en geschriften, mitsgad:s schriftelijk
advijsen der heeren van de hooge
regeering tot de gemelte notulen
gehoorende, ende Waar toe deselve
haar referen te weten.
Beligt van Eenige scheeps verstandigen
overt blijven van het schip Willem
Hend. k in de straat banca -
Extract uijt de jnstructie der Ed:
h:r xvij:e voor den gouverneur
Extract uijt de facturen van montfoort den
10. en Julij 1686: na china vertrocken
Extract uijt de facture van 't schip de
maas, den 29. en Junij 1686: na japan
vertrocken.
Geschrift door d' H:r Extraord:s raad van
jndia Nicolaas schagen op 21=en
januarij 1687: ingegeven rakende
sijn E: sessie in rade van jndia
tegens het dictamen van d' H:r gouvernr
generaal: de dato.
beantwoorde vraag poincten door eenige
scheeps verstandigen over het verongelukt
of verzeijlde schip Willem Hend:k
Geschrift van den h:r gouvern:r generaal
rakende d' condemnatie van den
schip:r: Leendert Rus, in de helfte
Geschrift van de h:r gouvern:r generaal
joans: Camphuijs op 17e januarij 1687
in rade van jndia voorgelesen rakende
de verstrecking van provisie aan eenige
vertreckende schepen gequalificeerde
ministers, mitsgaders de vercoopinge
van Coopmans. ende provisien, buijten
de publ: venditie.
Generaal en raden van jndia de dats
17. en maart 1632: over de jaarl:k renovatie
van den Eed.
generaal
van

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0014.xml
#+ ---

1011
van sijne te kort uijt gelever de
gariofel nagelen anno 1682: om 't
antwoord van den advocaat fiscaal
van jndia. m:r Gualter Seeman
daar op te becomen.
seven stucx schriftel advijsen op 31:' janu:
1687: in rade van jndia overgegeven
door d' h:r direct:r generaal Anthonio
hurt. benevens d' heeren raden Willem
van outhoorn nicolaas schagen
Isaacq dSr: Martin, en Gerard
de beveren op de propositien door
d' h:r gouvern:r generaal Joannes
camphuijs, op 17:' d:o gedaan, wegens
de jaarlijxe renovatie van den
Berigt van den tweeden oppercoopman
deses Casteels ende gewesen op per„
„hoost tot Nagapatnam Pieter
verwer. wegens de, 29½ bedorve
vaten speck. aldaar in Zee geworpen
zijn.
Request van d' H:r Extraord:s raadt van
jndia Nicolaas schagen, tot weder
becominge. van seker 5000 ra/a: door
d' H.r Commiss:s hendk van rhede
in bengale aangehouden, met een
Copia req:t door sijn E. aan de h:r
Commiss:s over de voors: 5000 ro/a in
bengalen gepresenteert, mitsgaders
Copia obligatie van de voors. 5000: ro/a.
Corte schrifture van d' h:r directeur
generaal anthonio hurt, den 14:' feb
1687: in rade van jndia in gegeven op
ende jegens sekere 2: geschriften des
d' h:r gouvern:r Generaal Joannes
Camphuijs, op - - - - - - - - - aan
de vergadering had laaten communiceeren
om agter de generale brieven naar de
camer amsterdam en Zeelant
geannexc:t af te gaan
schriftelijk berigt ende antwoord van de
h:r derect:r generaal Anthonio hurt
den 14. en februarij 1687: in rade van jndia
overgegeven op en jegens de geschriften
en requisiten die den h:r gouvern:r
generaal op: 17:e en 14. en januarij
bevoorens ingegeven ende ter dier
resolutie had laaten aanteijkenen.
schriftelijk advijs van den h:r directeur
generaal anthoinio Furt de dato 1: e
decemb:r 1686: dog toen ter tijd niet
geinsereert sijnde, over 't poinct van
de wisselb ende op 't geschrift van sijn
Ed: de dato 8„ november 1686:—
't welck sijn E: als nu ter resolutie
van 14:en februarij 1687: in severen doet.
schriftelijk antwoord van d' h. r Gouverneur
generaal op den 11:en februarij 1687
in vergaderinge door den secretaris,
gesonden sijnde rakende de onder
teekening der wisselbrieven, na t vader„
landt als anders.
schriftelijk
rapport
Eed.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0015.xml
#+ ---

1012
Rapport van den tweeden oppercoopman
deses Cast:s pieter verwer en den
visitat:r generaal zerimias coesaart
over de verstreckinge aan eenige
vertrocke gequalificeerde ministers
bij sijn Ed: hier en voorenstaande
geschrift van 17:en Januarij 1687: vermelt
antwoord van den fiscaal van jndia m:r
Gualter Heeman op de hier vooren
staande schriftelijk requisitie van sijn
Ed: raakende de condemnatie
van den schip:r Leendert rus, hier boven
vermelt.
Geschrift van den h:r Extraord: raat van
jndia nicolaas schagen op 18 en februarij
ter vergaderinge ingedient, wegens
't gene sijn E. met silversteijn naar
malacca als gouvern:r vertreckende
tot provisie en verversing mede
gegeven, is, met een bij gevoegde
Copia oncost reecq: van de fluijt
strijen waar mede sijn E: als direct:r
naar bengalen vertrocken is.
Nader request van de gem: H:r nicolaas
schagen, over de voors: in bengalen —
aangehoude 5000: r„a den 18. e septemb
ingegeven
advijs van den adv:t fiscaal van jndia m
Gualter Deeman: over het verongeluckt
schip Willem Hendk
40. twee stuck berigten of antwoorden door den
advocaat fiscaal, m:r Gualter Deeman
en water fiscaal m:r Pieter pauw —
op eenige Extracton uijt de generale
missive, der Ed: H:re Xvij:e de dato
8:e october 1685: mitsgad: s uijt de jongst
ontfangene brief van den h:r Commiss.
Hend:k van rhede, uijt bengalen aan de
-
hooge regeeringh tot batavia overgelevert
en gedat:t 20:' en 21: februarij 1687
No 39: nader vervolgh der gem afgegaande brieven
van batavia na diverse quartieren
van jndia sed:t 21:en februarij tot 27: d:o
1687: dewelcke door gebreck des tijds
op cleijn formaat papier sijn moeten
ges: werden.
schriftelijk rapport van den oppercoopman
deses Cast: Emanuel bornezee,
den visitat:r Generaal jeremias coesaart
en den provisionelen boekhour gen:t —
carel Nieuwlandt den 26:e februarij
1687 gegeven wegens d' confrontatie
der wissels, tegens cassa boek ende
de memoriale aanteekeninge van de
bataviase Negotie boekhouder, die sy
ter ordre van de h:r direct. r generaal
gedaan hadden.
Geschrift van d H r Gouvern:r generaal
Ioannes Camphuys over en op versoek
van h:r raden van jndia om de
wissels te willen onderteeckenen den
21:en februarij 1687: ter vergaderingh
binnen gesonden.
geschrifkt
—.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0016.xml
#+ ---

1013
gaet apart
No 41: Een eijsch en een appoinctement ten voordeele
van den advoc: fiscaal van jndra
Gualter Deeman, eijs:r Contra
Iacob Cloek ads:t in dienst der E comp
mitsgad:s een Extract uijt batavias
negotie journaal, belangende den
p:r soon van pieters mol.
42: Copia translaten der geintercipieerde brieven
.
van jang de pertuan
43: Een aparte kasie met boeken van t collegie
van h:r weesmeesteren deser stede
44. Missive van de weescam: deser stede
aan d' Ed. h rn xvije
Nota gaat nog P: 't Iagt Duijdbel.
voor Amsterdam.
L: aa: Dubbeld van dit register
B: B: dubbelde origineele particuliere missive
van haar Ed: den gouvern.:r
generaal ende d'raden van jndia
aan d' Ed: h:r bewintehebberen terr
Camer amsterdam geb: in dato 28. feb.
1687.
CC: Dubbelde aparte Memorie van authorisatie
en een packetie, met reecq:e ten
d' d:o summarium van 't geladene in dese twee
laaste retour bodems.
E E: Corte facture van 't geladene in de fruyt de
post voor de camer amsterdam
F 5 Dubbelde Cognoissement van 't geschepte
in genoemde bodem.
Batavia Int Casteel den 4.:en Maart 1687
voordeele van den coopman francoijs
backer Jar: nevens 2: dubbelde
memorie van diverse leeningen
en ontijdige verstrekinge door 't opperhooft
des soldij Comtoirs opgestelt
Ciebleck
Seels.
voordeen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0017.xml
#+ ---

1014
1015
Register der Papieren
1. Origineele missive door de raden anth: Gurdt. Uw.
van outhoorn en marten Pit aan d' Ed:e
Heeren Bewinthebberen ter vergaderinge van xvij:e
gesz: gedateert 4:e maart 1687.
2. Originele acte tot bekragtinge der resolutie van 22:e
novemb:r 1685. rakende den oorlog tegen den koning
van Golconda in dato 26:' Januarij 1687.
3. Antwoord van den directeur Generaal Amth: Gurdt
tegen de gravamina van den heere gouvern:r gener:l
ter neder gestelt onder de bataviase materie inde
generale missive van den 13:' decemb:r 1686.
4. Geschrift van den Heere Gouveneur Generaal in rade
van India overgelevert den 28:e februarij 1687. met de
notitien van den directeur generaal daar nevens
5. Extract uijt de missive door den Gouverneur gener:l
en raden van India na Bengale gesz: ende gedateert
25e: maij 1686.
Register.
No.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0018.xml
#+ ---

1815

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0019.xml
#+ ---

1015
Pr. de Fluijt de Post en
't Jagt Zuijtbevelant.
Register.
Bewinthebberen vande Generale vereenigde
Nederlandse geoctroijeerde Oostindissche Comp:e
ter vergaderinge vande xvije: tot
Amsterdam
Aan d' Edele heeren De
Ed: hoog achtbare heeren
Onsen Iongsten aan v. hoog Ed. e is geweest
van dato den 13: december 1686. met de
Scheepen Castricum, Schelde, Spierdijck,
Oosterland, honsholredijk en de guldewagen
afgegaan, welke soo inde straat sunda-
als daar buijten door tegenwinden en
stroomen al vrij wat gesuckelt hebben,
zulx datse volgens het berigt uijt het briefken
Ed:e hoog Achtbare Gestren„
„ge wijse voorsienige seer genereuse
heeren
van

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0020.xml
#+ ---

1016
van den E: commandeur Daniel Braems
in dato 20:en Januarij, eerst den 4:en derselve
maend in ruijm zeegeraekt en den 20=en
dito voormelt niet verder geadvanceert
waren, als tot op de 2: breete van 13. graden,
ende 5. minuten, dog meenden als doen
de regte pasaat winden getroffen te hebben;
wij willen hopen, dat de heere deselve
behouden sal believen te geleijden ende
brengen tot hare gedestineerde havenen,
zedert hebben wij tot de laetste besendinge
van dit zaijsoen nog aangeleijt voor reecq
vande camer Amsterdam de fluijt de post
en 't schip Z: Beverland voor de camer
Zeeland, bij welcker behouden varen dat
God geve V. H: Ed. desen staat te gewerden.
Ende sijn middelerwijle uijt het lieve
Vaderland (de heere sij gedanckt) in salvo
alhier gearriveert, namentlijk op 19:en decem:
het schip St: Martensdijk van Zeelant
en voor de camer Amsterdam de schepen
Cortgene op 28: silversteijn op 30: dito, en
't hoecker boot 't duijfje, nevens 's lands
welvaren op 7.en en 8:en deses alle over
Cabo de goede hoop, ende soodanig bemant
als bij de nevens gaande lijste sal connen
blijken, ende hebben ons de gemelte schepen
wel toegebragt, U. hoog Ed:e g'eerde
schrijvens van 4. Maart, nevens een
secrete brieff van den selven datum dubbelt,
mitsgaders die van den 9. maij, als ook een
van de heeren gecommitteerde tot de
bantamse ende priamanse saken gedat=t
P=mo april: Jtem 2: vande Camer Amsterd=m
Vaderlant
in

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0021.xml
#+ ---

1017
Amboina
derwaarts gesonde schepen
en cargasoenen
met den nieuwen gouv:r
Dirk de haas.
geen Contanten derwaarts
gestuert, als onnodig geoord=t
vermits den sufficanten
voorraad.
in dato 28. maart, en 9: Maij, nevens een
vande Camer Zeeland, dato 10=en april,
bevorens in copije per Nieuwland overgebragt
ende eijndelijk nog een vande camer rotterd=m
gedagtekent 11=en Maij. Voorts soodanige
copijen en bij lagen als de respective registers
dicteeren, en werd de nodige rescriptie op —
V. hoog Ed:e gemelte generale missiven in desen,
elck onder sijn materie geinsereert, mitsgaders
de beantwoordinge vande brieven der particuliere
Camers hier nevens gevoegt.
Omme nu voorts in nakominge van onsen
schuldigen pligt, v. h: Ed:e weder berigt, en
rekenschap te geven, van den toestand der
saecken alhier in Jndia, en 't gene sig zedert
meergem: onsen hongsten toegedragen heeft, zoo
zullen wij na gewoonte beginnen van de provintie
Wij hebben na dese provincie aangelegt
en versonden op 8. deses het Jagt S:t Martens=
„dijk voor af met een Cargasoen van kleden,
Provisien ende verdere behoefften ter monture
van ƒ56292„9„15. ende op 25 daar aan volgende
het schip Sumatra met den nieuw geelig=den
Gouverneur Dirk de Haas, die wij op 22=en
Januarij pass:o daar toe aangestelt hebben, benev=s
een Cargasoen van ƒ160356„5„ 7. hebbende
niet goet kunnen vinden dit Jaar eenen
stuijver op haren Eisch van 60 â 70. l tv=rs
afte senden; om dat wij haren overgehouden
voorraet van Rd. 167369 9/38. aangemerkt
hebbende; van gevoelen sijn, dat sij het
daarmede, mitsgaders het provenue der
Cleden, wel sullen weten te stellen, nu den
Nagel-oegst, soo opulent niet gegift werd
als inde voorige Jaren, ende daarin wij nog
Amboina
te

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0022.xml
#+ ---

1018
Ternaten derw=ts keren
gevordert
geen lap:n derw=ts gesonden
den predicant Cornelis van
brussel derw=ts beroepen
voor't bekomen berigt over de
bequaamheijt vanden Cap=n
Amboina
te meer gesterkt zijn geworden, wanneer
wij herdagten hoe dat de Jnlanderen a:o
1684. wanneer d'er gelt ontbrack om
haar ten vollen te betalen, liever kleden in
voldoening wilden aannemen, dan na haar
gelt wagten, 't geene doenmaels ook den
vertier ende de winsten augmenteerde.
de Chialoup goreum sal ove hare vertimmerde chialoup Gorcum
staan sij over Ternaten weder te krijgen,
werwaarts deselve eerst een lading dack=
pannen overvoeren moet.
geen militairen nogte rijs Rijs nog militairen komnen sij niet ^ eijsschen,
't gene bij dese tijts ongelegentheijt seer
wel komt, waardoor wij ook niet wel
magtig sijn geweest, een wacker capiteijn
derwaarts te senden, in plaats van den Cap=n
Ian de Moor die van daar (sonder dat ons
eenige aannemelijke redenen bekent is)
opgesonden sijnde, als nu soo wel op bantam
te pas comt, dat hij daar niet gemist kan
werden. Den Capiteijn lieutenant
plunemant Pieter schaffart Schaffer hebben wij evenwel niet kunnen
laten optreden tot Cap:n, om dat hij al seer
oud is, en wij alvoorens van sijn vigeur
ende kragten wel nader onderrigt willen
sijn, van den nieuwen gouverneur, die 'er
voortaan mede sal moeten omgaan
Dat 'er geen predicanten uijt het vaderl=t
overcomen, stelt veele kercken alhier in
groote verlegentheijt. Amboina was
gaarn nog van 4. leraren voorsien geweest,
die wij nog t' aller geluk eenen hebben
konnen bijsetten, Namentlijk den pred=t
Cornelis van Brussel, niet lange voor
reecq van de camer Delft als crankbesoek:
op
uijt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0023.xml
#+ ---

1019
die alhier eerst tot propont
ende naderhant tot predic=t
gevord=t is.
geeft goede verwagting van
redene waarom hij ook tot
predic=t beroepen is.
den pred:. francois valentein
tot 100 gl. verbetert
D:o: Corns.
van
110 tot 130. gl. verbetert om
daar te continueren, dog
buijten Consequentie.
Amboina
uijtgecomen, dog sig inde Maleijtse tale
ende de theologie soo onvermoeijt geever=
tueert hebbende, dat met ons consent
door den Eerw: kerkenraad na voorgaande
examinatie tot Proponent, ende naderhant
mede tot predicant selffs bevesigt, en door
ons naar dese provintie Amboina beroepen
is. 'tgene ons in sijne predicatien,
mitsgaders de gecommitteerde Heeren
deser tafel in sijn eerste en tweede examen
voorgecomen is van sijne seer goede
progressen ende prointitudes, die boven
gemeen geweest sijn, versekert ons, dat de
kercke door Gods zegen seer goede vrugten,
uijt sijnen dienst erlangen sal.
was 'er soo kleijnen getal van maar 2:
Predicanten niet geweest, soo soude hij
na 't exempel van eenige andere voor eerst
maar als proponent afgesonden sijn
geweest; maar de ongesontheijt van d' oost,
die vele predicanten weg gesleept heeft, necessi=
teerde ons eenen te senden, die ook de
Heijlige Sacramenten bedienen konde:
want ook d=rs Cornelius vander Sluijs
om de swakheijt sijns gesigt versogt had
op te mogen comen, off andersints van 120.
tot 130. guld:s in gagie verhoogt te werden,
't eerste is ons absoluijt onmogelijk geweest,
soo dat wij tot het andere genecessiteert sijn
geworden, egter sonder consequentie, mitsg=s
onder een nieuw verband van 3. Jaren.
den predicant francois Valentijn, seer
ijverig inden dienst, mitsgaders de aanleving
der talen sijnde, is na ouder gewoonte
na
de
sig

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0024.xml
#+ ---

1020
Inlandse leermeesters sullen
voor d' Inlanderen gebruijkt
en aangequeekt werden.
precise ordre gegeven tot
overdragt der Xulas aan
Amboina
de gagie van hondert guldens voor sijn
lopend verband toegelegt, om de laat=
dunkentheijt der Europise leermeesters,
waar van VE: hoog Ed„e generale Missive
van 8=en october 1685. onder de materie
van Ternaten spreekt hebben wij naar
Amboina gelast, Europeise Meesters voor
Nederlandse kinderen ende Jnlanderen
tot Institutie der Inlanders te gebruijken
en aan te queken.
Om eenmael de Xulase Eijlanden met
ternaten, met alles wat er is ruste onder de Ternaatse Regering te
brengen ende te doen blijven, hebben wij
preciselijk geordonneert, dat die van
Amboina deselve met alles wat 'er is,
ook selffs den vendrig keijlman ende de
42. soldaten die 'er uijt Amboina na toe
gesonden waren met hare geslote soldij
rekeningen, sonder uijtstel aan Ternaten
transporteeren sullen, ende haar geensints
met deselve bemoeijen, dan bij de aller
uijterste nootsaekelijkheijt, ende als dan
niet verder, dan om de saken soo lang in
balance te houden, tot dat den Ternaatsen
Gouverneur selffs na bekomene tijding de
nodige ordres, met communicatie des—
Conis daar na toe gestelt sal hebben.
want dat men daar verleden, haar na sijn
sin de regenten verset heeft, is wel het
meeste dat den Conink van Ternaten
missaegt sal hebben, en ongenegen
gemaekt om de Nulas soodanig aan te
vaarden, te meer om dat men alle die
kosten Ternaten bij facture te laste gebragt
gesonden
had

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0025.xml
#+ ---

1021
over de klagten den Camaarse
orangkaijen mitsgaders de
hoedanigh:t der gegraven
werken ende kruijtmolens,
en duunsaamh=t dier werker
&c:a berigt aan ons te geven.
is den nieuwen gouverneur
aepartelijk gelast te inquireren
Amboina
en
had, daar nogtans onse ordre van 16=en
martij 1686. soodanig lag dat die op 't
generael afgeschreven, ende alleenlijk de
Copije van die afschrijving tot speculatie
na Ternaten gesonden soude werden:
hoedanig wij het nogmaels geordonneert
hebben met alle de lasten, die d'er nog
verders tot de effective overdragt sullen
vallen.
Om sijn verleden Jaar vele klagten toege=
comen vande Camaarse orangkaijen
ende andere mindere luijden, over den
nieuwen ende assiduelen arbeijt, die
men haarlijk: sonder mondkost of gelt
daar voor te geven oplag, voornamentlijk
omtrent het graaffwerck der ringgragt
Rontan de stad, ende d'aerde borstweer,
mitsgaders de verleijding van de revier
den Eliphant inde waijtomme met al-
't gene daar verder aan dependeert, en bij —
onse voorige missive aangeroert is. waar
ontrent wij best geagt hebben den nieuwen
tot soulaat der Inlanders E: Gouverneur de examinatie apartelijk aan
te beveelen ende te authoriseeren om die
luijden van dien swaren ende onverpligten
dienst te ontslaan, en voor hare reets
gepresteerden arbeijt naar billikheijt en de
voorige gewoonten, aldaar te contenteren,
tot reconciliatie van derselver gemoederen,
die voor al in desen tijt van d' E: comp=e
niet vervreemt behoorden te werden, maar
veel eer met minlijkh=t gecarresseert.
En van de nootsaakelijkh=t Dande Nootsaeckelijkheijt, hoedanigheijt,
en bestondigheijt deser wercken, mitsgaders
mitsg=s
der

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0026.xml
#+ ---

1022
60l pond buscruijt sal
van daar na macasser gesonden
werden
magazijn werd het berigt
verwagt.
sal men de retournerende
hier komen.
't gene 'er dan olog boven
't behoef van banda en
Ternate overschiet,
der 2: nieuwe kruijtmolens, in plaats
vand' oude aan den rodenberg; is gem=te
nieuwen gouverneur ook gelast sig te
informeren, ende ons een duijdelijk berigt
toete senden, soodanig als wij ons over die
saken breder uijtgedrukt hebben inde
memorie, sijn E: ten dien eijnde apartelijk
mede gegeven.
Met dese twee molens werd het boscruijt
daar soo overvloedig, dat wij den Eijsch van
bol ponden van daar naar Macasser
hebben laten goetdoen, met 't schip den
Hollandsen tuijn, 't welk uijt banda
Amboina aandoen, dat kruijt op Macasser
overbrengen; ende als dan naar Japara
voor 't zeijlen sal, om 'er een lading hout=
wercken van daan hier te brengen
Amboina. Ternaten ende Banda zijn sij al verleden
Jaar gelast haar behoefte van buskruijt
t'elckens toetesenden. en dewijl sij schrijven
met het vullen van hare derde kruijtkelder
besig te sijn, en daarom een kruijt magazijn
van nooden te hebben, soo is bij ons raatsam=t
schepen, inde kruijtkamer geoordeelt dat sij haar overschot herwaarts
sonden, te weten niet anders dan inde
kruijtcamers, want het als dan geen meer
gevaar voor de scheepen geven kan: onder=
over 't nieuwe nodige kruijt wijlen dat wij over de nodigheijt van soo
vanden nieuwen gouvern:r een magasijn het berigt vanden nieuwen
gouverneur eerst willen afwagten, denwelken
ook mede gegeven is, extract van VE. hoog
Ed: missive van 8=en october 1685. onder
de materie van batavia wegens 't gene
tot preservatie van 't buscruijt te letten
Ternaten
staat

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0027.xml
#+ ---

1023
saam te maken.
Een kleije veltschansje
rontom de redout aande
pas baguale geord:t
en toegestaan de redout
en kosten der Inlanders
van steen te maken
't gerequireerde berigt
van der gouv:r slaven is
van daar gevordert
hem op Caij bobo.
Amboina
is geod: thtruijt duer staat, ende hebben wij daar nevens gere=
commandeert op de duersaamheijt van
't selve wel te doen letten, ende het ten dien
eijnde na vereijs te bearbeijden, nu die
Moolens veel meer dan het behoeff vande
oosterse provintien afmalen konnen
Om de redout aan de pas baguale, die nu
al opgemaekt sal sijn, hebben wij beter
„geagt een kleijn veltschansje met vier
halve bolwercken te laten maken, dan een
hoemn werck, soo als men daar al in concept
gehad had. De redouten op Ourien ende
op ourien etc. op 't versoek Assaloulo, hebben wij toegestaan van steen
te laten maken, Indien d' Inlanderen
bij hare presentatie blijven, van het op hare
kosten te willen doen, om alsoo van de
haarlijxe reparatie der houte vesting, waar
toe sij vele vrugtboomen om sacken moesten,
bevrijt te sijn, 't welck al op 25. November
1665. bij ons geresolveert is geweest, dog door
de dood vanden Gouverneur Pieter de
Marville agter gebleven, 't selve is ook aan
die van Caijbobo toegestaan, welke 't al over
3 Jaren versogt hebben gehadt.
T gene bij vE: hoog Ed:s Jongst becomene generale
Missive van 8. en october 1685. nopende dese
provincie gesz, ende geordonneert werd, is
haarluijden in Extract toegesonden, ende
daar bij geordonneert wegens het poinct der
slaven, die den extraord. s raad van Jndia
en Gouverneur Robbertus Padbrugge met
sijn schoonsoon aldaar a. o 1683. gehad souden
hebben, soodanigen berigt over te senden als-
VE hoog Ed:s hebben gelieven te ordonneren.
toe
bij
el

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0028.xml
#+ ---

1024
sal men blijven
wegens de komst van
vreemde Europianen
is gepersist=t bij onse
ordre van 14. xb:r 1684.
ordres op verscheijde orde.
saken gestelt.
Amboina
Item wegens de vaart der
boutonders, ten eijnde geen
vreemde en schadelijke
bij tande lat: vetouar Bij het oude Casteel: victora sal men het
nu in gevolge vE: hoog hd:s bevelen souden
tot nader ordre o 188
Aangaande d' Engelsen en d'andere Europianen
die om de oost verschijnen mogten, is alsnog
gepersisteert bij 't geene wij op 14. xber 1684.
daar omtrent geordonneert gehad hebben.
Wegens onse verdere rescriptie ende ordres,
over de dagelijxe saken daar Eenen gesonden.
zullen wij ons liever tot de afgegane brieven
refereren, dan UE: h: Ed:s met een dubbele
lecture te occuperen, aangesien deselve dog
^ syn
meest renovatien ^ van sijn ordres, verleden
Jare daar heenen geschikt, die men off niet
wel begrepen, off gaarne anders gehad had,
en waar omtrent ons haare contrarie
allegatien niet hebben kunnen voldoen;
onder anderen rakende de vaart der
boutonders: dog waar omtrent wij, ten
natien met haar overcomen. Reguarde van de vreemde volkeren ende
slaven, die sij tegens de placcaten daar
mogten overbrengen, ende die daar dan—
gaarne souden blijven, off elders verder
heenen trecken, gelast hebben de geemaneerde
placaten en straffen, tot wering van den
indring der schadelijke natien voornamentlijk
Macassaren Bougijsen, Javanen balijers
etc. promptelijk te executeeren, ende daar
van ook kennisse en praeadvertentie aan den
Conink van bouton te doen, opdat 'er geen
andere als boutonders met hare vaartuijgen
in Amboina verschijnen, te meer wij ook
sulx van onse eijgene Jngesetenen niet
verstaan, ende daarom ook ontrent het
onder
vaartuijg

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0029.xml
#+ ---

1025
queconko een pas van sama
onder behoorlijke praecautie.
ordre derwaars gegeven
over 't poinct der Garioffel
nagelen, om eens uijt den
grooten voorraad te geraken
Amboina
aan den lat: den hulten vaartuijg van onsere chineesen Capiteijn
rang na Amboia tegesaan Eueconqua, 't welk en dit weste mousson
niet kunnende op batavia comen, een
pas van daar naar Amboina verkregen
heeft, soodanige praecautie gelast hebben
t' observeren als onse Missive van 21:e
deses mede brengt.
Over 't poinct der gariophel Nagelen
waarvan in hollant en hier soo groten
voorraet is, hadden wij voorleden Jaar
bij de brieven van 5. Januarij en 16. Martij
onse gedagten al naar Amboina gecom=
municeert en geordonneert wat 'er tot
vermindering ende matiging van dien
grooten overvloet, daar voor soo veel contanten
in voorraat uijtgeschoten moesten werden,
best te observeren soude sijn: zedert
ontfingen wij VEd:le sentiment daar over
bij de gemelte Jongste generale missive, welkers
over een comste ons niet weijnig versterkte inde
opinie, dat sulx het beste en secuurste expedient
zoude sijn, om den oogst der Nagelen met den
Jaarlijxen vertier 't omtrent te doen esgaleren.
Naderhant bequamen wij ook de nadere advijsen
vande raadspersonen, in Amboina ider
apart gegeven, en al met d'eerste scheepen
in copie onder 't aancomend quartier van
amboina aan V:E: hoog Ed=s gesonden sijnde,
over een slaande ten principalen met malcan=
deren, ende meerendeels conform met het gene
UE: hoog Ed=s bij de gemelte Missive daar van
gelieven te oordelen, ende door ons ook derw=ts
geschreven was geweest. Wij hebben in
voldoening van U. E. hoog Ed:s bevelen dat poinct
in nader resumtie genomen; dog geen redene
gevonden, waarom wij niet souden persisteren
bij onse voorleden Jaarse ordre: egter met die
bij
bijgevoede

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0030.xml
#+ ---

1026
Item ontrent de moer=
nagelen;
Amboina
bij gevoegde recommandatie, dat ons alle
Jaren pertinent berigt wegens den hand der
boomen gegeven sal moeten werden, om mede
alhier tegens het verval een oog in't zeijl
te houden, daar op den gouverneur sijn gedagten
gedurig sal moeten laten gaan.
Omtrent de Moernagelen, die 'er vermits
dese conniventie meer als voor seen aande
boomen sullen comen, welcke voor de halve
prijs aan tenemen, s E: comp=s schadelijk,
ende voor niet herwaarts te brengen,
schandelijk soude sijn inde oogen der
Jnlanders, die altijt dencken souden, dat 'er
eenig voordeel bij stack, hadden wij
voorleden Jaar gelast dat men die in Amb=r
verbranden off in zee smijten soude.
dog dewijle sulx gesegt werd seer hatelijk
te sullen sijn, voor d'Inlanders, daar
benevens dat men nu omtrent die moeren
nader bevonden heeft, dat sij niet vervoert
en elders geplant kunnen werden, 't gene
men voor desen altijt gevreest heeft, en ons
nu daar beneven berigt werd, dat sij meest
van de vogels opgepikt werden, wanneer
men deselve maar aan de boomen ver=
waarloost ende van selffs laat afvallen,
ende dat de resterende in weijnig dagen
op d'aarde verdorren ende niet uijtschieten
kunnen; soo hebben wij niets beters daar
omtrent kunnen oordeelen te sijn, als dat
men deselve maar van de boomen laat
afvallen ende oppicken, waarvan al eenige
boomtjes opcomende, ten eersten door de
rotting versticken souden, ten ware het
de Jnlanders geen aanstoot soude geven,
dat sij die moesten afplucken ende in
benevens
huijlen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0031.xml
#+ ---

1021
alles met de vereijsce voor
sigtight.
den hollandsen thuijn
na marasser gegaan
om met rijs na banda
voort te zeijlen
dog de fluijt Nieuwl. van
hier direct
de lat naarder meer mede
na macass:r gegaan om 80.
sullende over amboina,
macasser en Java—
retourneren
Banda
kuijlen onder d' aarde laten verrotten:
sullende aldaar ook nader wegens dit
poinct gelet ende ons advijs gegeven werden
off 'er ook als gesegt geen perijkel in't
verwaarloosen der Moernagelen resideert,
ende off het de boomen niet te veel krenkt,
wanneer de Moeren soo lang aanblijven.
Banda. Wij waren in't laetst des voorleden Jaar
al in eenige becommering om dese
provincie de vereijste granen toe te kunnen
stueken; wanneer wij van van Macasser
tijding bequamen van ongevaar 400 lasten
rijs, die men staat maekte uijt de tienden
van maros als anders in voorraed te
sullen krijgen; dies wij het kloecke schip
den hollandsen tuijn over Javas oostcust
na Macasser souden, om na ontlading
der houtwercken die bij dese occasie derw=ts
beschikt wierden, ten eersten vol rijs gestort,
en daarmede na banda gesonden te werden.
desselffs verder emploij van daar over
amboina, Macasser en Japara naar
batavia is onder d' ambonse materie.
vermelt. Nog is op 28. Januarij van
hier over macasser voor af gesonden het
â 100 lasten rijs voor banda-fluijtje Naardermeer, om van daar nog
mede te nemen 80. off 100 lasten, hebbende
van hier een Cargasoentje van ƒ 21523:2. 14.
mede gevoert: waar na op 25:e' deses nog
vertrocken is de fluijt Nieuwland met
een Cargasoen van ƒ144818:15: 15. daar
onder — 80 lasten rijs, ende 25000: R D=rs
contant, tot betalinge der specerijen,
soldijen en verdere lasten; waar nevens
ook afgegaan is onse recommandatie,
der
dat

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0032.xml
#+ ---

van de Jagjes Javaanse
bode, de Rog aldaar
't huijs hoorende,
mitsgaders het bootje de
Duijs
naarder meer
ende Nederhorst nevens de
duijs met het tweede gewas
retourneren
ordre omtrent den wederspan„
nigen parkenier Aart
Anthonijsz gestelt
En voor al de Culture der
noten en foelij.
den vertier der kleden—
gerecommand=t,
de 2e. persoons van Ambon
verwisselt.
dat men de contanten diei'er mogten
overschieten, in cas het gewas soo rijk
als onse hoope niet uijt en viel, als dan
tot aflegging der op Jntrest loopende
capitalen gebruijcken soude, 't geene
ook naar Amboina geordonneert is.
staande gevolgt te werden behalven dese bodems. staan nog eerst daegs
en ligt voor 't sluijten deses, te vertrecken
d' Inlandse en aldaar thuijs hoorende Jagjes
de nog en de Javaanse bode, ten dien eijnde
uijt het lampons vlootje te rug gecomen
zijnde, mitsgaders het bootje de Duijt, —
den 7=en deses uijttet vaderland aangecomen:
nieuwl=k sal met het eerste van welcke bodems de fluijt Nieuwland
tot overbrenging van het eerste gewas, ende
naarder Meer.
het fluijtje Redeshorst met het bootje de duijf
van het nagewas gebruijkt sal worden.
Banda Om goede Insigten hebben wij na Amboina
en banda tegen malkanderen ende bandal gelast, dat de tweede persoons
tegens malckanderen sullen verwisselen
ende gevolgelijk den oppercoopman hendrik
Trudop voortaan in Amboina, mitsgaders
den oppercoopman Willem Bastinck in
Banda, de plaats van seconde waarnemen.
Ontrent den vertier der kleden, die sij —
schreven, dat door de Jongst geconsenteerde
verlaging der prijsen niet wackerde, hebben
wij gerecommandeert alle doenelijken
ijver te contribueeren; en in sonderheijt ook
op de voortsettinge van 't gewas der noten
en foelij, ten eijnde ijder perkenier stiptelijk
gehouden werde tot onderhouding van sijn
perck; waar omtrent wel de meeste
nalatigheijt gepleegd werd door den borger
Om
Aart
1018

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0033.xml
#+ ---

1029
Banda
gestelt.
8. â 10. Comp.s koebeessen
toegestaan op lonthoir te
mogen houden,
sart Anthonijsz, die niet tegenstaande
en
ons verbod, begrepen bij missive van 29=en
Januarij 1685. liever wat wilde beesten
w: Rosingaijn soude houden, en sijn perck
daar door gantschelijk verwaarloosen; om
waarin te mogen continueeren, hij ons
met soo veel klagten en papieren geobru=
eert heeft, dat de veelvuldigheijt vandien,
ongemunieert van eenig bewijs, ons
niet anders dan van sijne halsterrigheijt
ende quaed aardigheijt heeft kunnen
versekeren, ende derhalven geneceffiteert,
om eens een eijnde daar van te sien, na
Banda, te ordonneeren, dat men hem in
gevolge van de voors. ordre des Jaars 1685
voor altijt van Rosingaijn sal laten afblijve
en op sijn perkranen tot Neijra doen
passen, na dat hem alvoorens toegelaten
sal werden sijn vee, dat hij nog op Rosingaijn
segt te hebben, van daar af te halen.
lucas Claasz tot boswagter en is d'aanstelling van Lucas Claasz. tot
boswagter, in plaats vanden nalatigen
borger Iacob van Soest, die gecasseert is, —
bij ons geapprobeert, in hoope dat desen
nieuwen sig beter van sijn amt quiten sal.
Om dat 'er op Neijra seker quaad kruijt
onder 't gras groeijt, 't welck de koebeesten
doet uijtteeren, soo dat men in 2. Jaren
geen Melk off boter daar van had kunnen
trecken, hebben wij aan 't nader overlegh
van den Gouverneur ende raad gelaten, om
tot soulagement der siecken agt off 10.
van 's comp:s koebeesten op lonthoir ontrent
het Casteel Hollandia, ende inde Negorije
passen
daar

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0034.xml
#+ ---

1030
Indien men versekert is
datse de boomen niet
beschadigen sullen
gesonden.
ment der drie vendrigs, die
en een van hier komt,
gevordert.
En Gijsb:t van Rijkel
tot fiscaal aangestelt.
de aanstelling van Ps.
Blusee tot fiscaal
geimparbeert.
den sergeant Dominicut
van Aken tot vendrig
geadvanc=t
Banda
daar rontom te mogen houden, Indien
het seker is dat 'er gras genoeg zijn soude
om de beesten vande Nooteboomen af te
houden, dog sonder consequentie ofte exces.
Een lienterent der we In plaats van den lieutenant Carel van Lotenburg
op de togt na de zuijt ooster-Eijlanden
overleden sijnde, hebben wij derwaarts
den lieutt:
weder gesonden David Gerlits, dewijl 'er van
En nader berigt over tlomporte de drie aldaar sijnde vendrigs, door hare
wat natgierig souden sijn, natgierigheijt en onbequaamheijt om eenige
fatigues uijt te staan soo men ons
adviseert, gene tot lieutenant heeft konnen
optreden; zijnde van deselve eenen Alant
spender toegestaan herwaarts te mogen
keeren, dog met eenen gelast, dat ons een
nader en sekerder berigt van haarl. aller
comportement sal gegeven werden, om te
sien wat men omtrent hem ende de twee
andere best sal moeten doen; ende is den
sergiant Dominicus van Aken, ten
insigte dat hij door den Gouverneur als —
p:l daar toe gebruijkt was, ende over hem
niet geklaagt wierd, weder tot absoluijt
vendrig geadvanceert.
D' aanstelling van den winkelter Ioannes
Bluse tot fiscaal in plaats van den overlij:
Adriaan van Rooijen hebben wij geimprobeert
ende weder tot fiscaal aangestelt den
ondercoopman Gijsbert van Rijkel, meer
als is haren alhier ter generale secretarije
sijn dienst met vlijt gepresteert hebbende,
ende die 't gevolgelijk beter meriteert
dan den gemelten Bluse, die nog niet
comportem=t
vorantw=t

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0035.xml
#+ ---

1031
ao. 1677 of 1678. ontrent
9000. gl. op sun dispens
ten agteren;
Banda
waar over als nu sijn
antw=t gevordert is,
om d' E: Comp:e an 't hare
te kunnen helpen.
maar 50. Militairen tot
Fluse staat nog red=t verantwoord heeft soodanige f 8970„ 13„2.
als hem den oppercoopman en gewesen seconde
persoon Marten Roos salr: al inden Jare 1677.
a. 1678 te laste gebragt, heeft, dat hij op
sijn dispens te kort quam, ende tot
versekertheijt van 't welcke hij hem een
borgtogt van drie duijsent Rx. off Negen
duijsent guldens liet passeeren; welke
borgtogte doenmaels door die gene die het
doe ter tijt soo gelegen quam te sustineren,
vooronwettig Jae straffbaar geoordeelt
wierd, ten insigte dat sij sonder kennis —
des Gouverneurs gepasseert was, ende sonder
dat men zedert eenigsints ten reguarde
van desen blasees agterstal, het welke
noijt van hem tegengesproken is, voor
de schadeloosh=t van d' E: Comp:e aldaar
gesorgt heeft, waarom wij ons
bewogen gevonden hebben, zulx bij der
hand te nemen, ende gevolgelijk derwaarts
te gelasten, dat ons met het eerste retour=
nerende schip sijne antwoord, ende
defentie sal moeten overgesonden werden
om eens een eijnde van die sake, te krijgen,
en d' E: Comp:e aan het hare te helpen,
't sij dan uijt handen van gemelten Blusee
off wel van de wed=e ende Erffgename
van den voors: oppercoopman Maarten Root
soo als dan bevonden sal werden te behoren.
Tot recreutes hadden sij wel 200. Milit=e
recreutes derw=t gesonden geeijst, dog om batavia niet te ontbloten
ende de saken tegen de Rover Pang de
Pertuan en sijnen aanhang met vigeur
te konnen vervolgen, hebben wij niet
gesorgt
meer

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0036.xml
#+ ---

1032
opgeroepen om na 't vaderl=t
te moeten vertrecken;
vermits syne dienst
weijgering
over de propressen der
Crankbesoekers de Graaf
en Keijsers inde theologie
en de tollen is berigt
gevondert.
de vendupenn van 't gestrande
Siamse Ionk herwaarts—
Banda.
meer dan vijfftig coppen kunnen
missen
den pred:t manteanus Vermits het overlijden vanden predicant
Gijsbertus Brakel is ons 't versoeck van
D:o Carolus Manteau om te repatrieeren
wel ongemackelijk voorgecomen, ten
insigte dat den predicant Du Bois als dan
maar alleen daar overblijven soude:
egter dewijle hij geweijgert heeft de noot=
lijdende de kerck van Amboina voor een
kleijnen tijt te hulp te comen, met
verclaringe van sig te sullen getroosten
't gene bij dese tafel over sijn persoon ge=
„resolveert mogt werden, ende boven dien
nog over 8. off meer Jaren, betoont heeft,
om een ongemackelijken ende halsterrigen
aart te sijn; hebben wij ons genecessiteert
gevonden, denselven uijt ons eijgen motuff
van daar op te roepen, ende na 't vaderlant
te doen vertrecken: ondertusschen willen wij
op een goet ontset van predicanten uijt
het vaderland hopende blijven.
Eter van de twee krankbesoeckers met
name Jan de Graaf ende Keijsers iets
worden sal, om tot het proponentschap
te komen, die om de talen te leeren ende
haar selven inde theologie te deffenen, over
4. â 5. haren derwaarts gesonden sijn, werd
seer getwijffelt, aangesien nog wij, nog
den kerkenraet daar van eenig berigt in
langen tijt bekomen hebben, 't gene daarom
als nu van daar gevordert is.
De penn ter somme van RD. 739„ en 2. stvers
geprocedeert van 't siamse vaartuijg op lacker
gevonden
gestrant
ontboden.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0037.xml
#+ ---

1033
Aan Tobias hardek op woege
predie de hoten versch van
boomen te confijten
-
nader schrijvens van
Ternaten van den 5. octob. r.
1686. over macasser per
de chialoup Eendragt
reden van 't ophouden
dier advijsen tot de—
laaste besending
gestrant zijnde, hebben wij gelast Eerw=ts
te senden, alsoo 'er geen redenen kunnen
sijn, waarom deselve niet aande Eijgen=rn
gerestitueert souden moeten werden.
Op den 17: september des voorleden Jaars hebben
staan voor een Jaar tot een wij aan den borger Tobias hardekop voor een
Jaar tot een preuve toegestaan, de nooten
die andersints gepekelt overquamen, ende
dan hier geconfijt wierden, als nu in banda
soo versch als die vande boomen komen
te confijten, waar na den Eijsch van
gepekelde vermindert, ende thien duijsent
stx geconfijte uijt banda gevordert zijn;
na dat sig laat aansien, sullen deselve
schoonder moeten sijn, dan de gene die eerst
een wijle tijts inde pekel hart geworden
zijn.
Ternaten Den toestant van dit gouvernement
in onsen brieff van den 13:' december
des voorleden Jaars aan V. hoog Ed=s na
de become berigten op sijn plaats zijnde
verhandelt ende ingestelt is, ons onder=
wijlen nog schrijvens van den 5. october
over Macasser per de Chialoup d' Eendragt
op den 28. November daar aan toegebragt,
benevens de gewoonelijke Jaarlijxe boecken
en papieren, en dewijle de advisen daar
in begrepen uijtstel konde lijden, soo
dagt ons best niets te versuijmen van
die materie op te houden tot dese laetste
besendinge te meer onderwijlen nog met
verlangen de principalen nader toestand
van Comp. s zaken aldaar van den
nieuwen Gouverneur Ioan hendrik
hin

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0038.xml
#+ ---

1034
de besonderste daar van
gaan nu mede, maar
breder inde geciteerde
missive.
den gouverneur Thun
nevens gecommitteerdens
doet de visite der vaart.
bedroeft over haar onvermo:
gen om de nodige bodems
over al te houden. door
gebrek derselve.
bevind deselve tot langer
varen onbequaam en nodig
Ternaten
Thim waren verwagtende, dewelke
egter tot heden niet en is vernomen.
Om dan per dese twee laetste retour
scheepen V. hoog Ed:e A. het boven geno=
„teerde berigt der Molucas niet langer
onbekent te laten, soo sullen wij na desen
onsen pligt en gewoonte het besonderste
vandien, soo kort als mogelijk hier doen
invloeijen, en ons wijder refereren
tot breder uijtlegginge aande geciteerde
missive, die nevens andere documenten
nu mede overgaat.
Tot een begin is ons daar bij voorgekomen
de visite die den Gouverneur Thin
nevens verscheijde gecommitteerdens
uijt den Raad hadden gedaan, over de
bequaamheijt van Comp=s vaartuijgen
tot verscheijde diensten ginder in imploij
zijnde, dewelcke soo gestelt waren, dat
van het getal van 4. , daarin die bestonden,
op bat=a om te vrminneren. drie nootsaeckelijk herwaarts om ver=
timmert te werden moesten comen,
ende de vierde werden gesloopt, gelijk
bij resolutie ginder vast gestelt was, waar
omtrent V. hoog Ed. A: zullen gelieven
aantemercken, hoe wij ons moeten
de regering van India bedroeven, dat soodanig van alle kanten
dagelijx aangesproocken werden, sonder
die gebreken na behooren te konnen verhelpen
om de schaarsheijt van alle soorten van
bodems, waarin ons bevinden en de
ongelegentheijt van dese onrustige
bequaamh=t
in den

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0039.xml
#+ ---

1035
Tarnaten
doet haar vlijt om die
nogtans te besorgen
de rust der Moluces door
de woesth=t der Ternaten
Corren word weder t' huijs
vanden Gouverneur en
Raad, belovende alles
in handen van de Comp=e
gecommitt=s te sullen stellen
dat de opgerese onlusten door
tijden, ende daar door men ook onver=
menschen niet wel t'eenemael kan—
mogens blijft, om aangenoegsame
werden belet; maar d' armeringe
der Tidoreese armeringer
daar op van i5 â 16 Corre=
houtwercken te geraken, hoewel allesints
van 15. â 16. Correcorren, die den Tidorees
onsen vlijt besteden, om de vereijste
ontboden op de vermaning daarop hadde gedaan, braverende
voorsieninge tot verhoedinge van een
daarmede de swant van 't Eijlandt
grooter verval hier omtrent te doen.
Ternaten, ende dat op sobere voorwen=
De rust en vreden die in Molucos
„dingen, die geen fondament hadden,
en Tidoresen wat ontroert bij onse voorige geseijt word soodanig
soude wat hoog geloopen hebben, Indien
te sijn, dat men weijnig vrese van
hij op de vermaninge van den Gouvern:r
eenige nieuwe onlusten behoeffden te
selve
en raad, dewelke niet ten eersten
hebben, was door de verschillen tusschen
weder thuijs hadde geroepen en beloften
d' Alphoresen van de koningen van
gedaan, van alles aan 't goetvinden
Ternaten en Tidoor wederom wat
onser gecommitteerdens, die hem stonden
ontroert, en verscheijde feijtelijkheden
toegesonden te werden, te sullen
tot doodslaans toe op den anderen
defereren
gepleegt, 't welcke onder dese woeste
hopen ten eersten te vrstaan Wij verhoopen dat dese onlusten weder
deselve sullen wesen afgenomen sullen afgenomen wesen, en sulx te
mensen
verstaan

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0040.xml
#+ ---

1036
't Jagje Amsterdam en
hoeker de lijster opgehouden
der desseijns van Tidoor
het wout en 't Jagje
Rotterdam souden in
Ternaten tot dienst verblijven
de Eijlandse Coninckens
bevredigt met smalle
presentjes weder van
andere vaart. ligtelijk
noodig daarbij te voegen
om de mangindanauw
te besoeken en 't gedoente
der Engelse aldaar te
vernemen
verstaan, per 't Jagtje Amsterdam
en't hoecker de lijster hier vooren
van vermaand, als hebbende de Regering
ginder goetgevonden gehad, die bodemtjes
tot de volcomen versekerh=t wat op te houden, tot men ervaren soude
hoodanig den Tidorees sig verder quamen
tedragen, en offer eenig bedrog onder
sijne goede beloften mogte schuijlen,
't gunt tegens sijn belang strijdende,
wij daarom ook een ander en beter
verwagtinge daar van hebben
de kocken want boot De hoecker boot het wout en 't Jagje
Rotterdam stonden alleen die bequaam
waren in Ternaten te verblijven tot
de voorvallende diensten, bij dewelke nog
ligtelijk eenige andere vaartuijgen
De Coninkjens op Langi, en andere
omleggende eijlanden voorleden Jaar
Ternaten na huijs gedemitt: op Ternaten beschreven en meest
aldaar aangeland, waren door de
beschikkinge van den gouverneur en
Raad alle hunne kleijne questien
sullen dienen gevoegt om bij eerste
bequame gelegentheijt hoe eer hoe liever
Mangindanauw te laten besoecken, en
ondertusschen nauw keuriglijk te vernemen,
wat d' Engelse met hun verschijninge
in't begin van a. o pass:o ginder mogen
gedaan off bedongen hebben, waar van
men zedert die tijt geen nader tijdinge
hadde becomen, en onbewust gebleven,
waar heen sij hun verders hadden begeven.
Ternaten.
sullen
en

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0041.xml
#+ ---

1037
Philip de Antonseco
Taroenas goegoegoe alleenlk
te rug gesonden, stont na
batavia te komen en na
Ceijlon off de laap ver
bannen te werden
groote progressen op de
Eijlanden
aangemoedigt tot verblijff
bij die nieuwe Christen
wil syn demissie hebben
Ternate
en twisten afgedaan; en dusdanig
onder malkanderen vereenigt ende
tot hunne pligt vermaent, en na
datse uijt de naam van de comp=e
ijder na sijn qualiteijt met eenige
smalle presentjes waren vereert, alle
met genoegen weder na huijs gedimitt=t
behalven Philip de Artonseca goegoe=
om sijn oproeregen geeft „ goe van den Conink van Taroena die
van oproer en quade Machinatien
zijnde overtuijgt, was goetgevonden
na batavia over te senden, om verder
Westwaart na Ceijlon of de Caab
te verbannen
de Chrinel elijke dede De christelijke religie dede soo 't
schijnt, en de de leeuw voorgeeft
al groote progressen omtrent hunne
onderdanen, soo dat de sorge der twee
predicanten in dat gouvernement
bescheijden, nauwlijx konde toereijken,
tot de waarneminge van alles.
d. o de leeuw verleden Jaar den Eerwaarde d:o De Leeuw welkers
ijverinde bevordinge van dat heijlig
werk kan aangemerkt werden, hadden
wij inde Jongste besendinge tot aan=
moedigen van langer verblijf een
eerlijke verhooginge van Gagie toege=
voegt, die hij in danck aangenomen,
dog des niet tegenstaande sonder te
reflecteren op ons onvermogen om
hem een vervanger te beschicken
nader gepersisteert heeft, om sijne
al

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0042.xml
#+ ---

1038
den Gouvern:r Thin heeft
verscheijde consideratien
over de fortificatien van
Ternaté
de voornaamste dienen
geholpen te werden
word gehoopt door haar h. Ed. s
wederom te sullen geholpen —
demissie niet verschijnende te
willen vertoeven, 'twelck wij niet
wel konnen beletten, Indien hij
sulx op sijn gewisse wel laten
aancomen, dog sulx kan ons dienen
tot een voorbeelt van 't vermogen,
dat de wereltse insigten exerceren
over de gemoederen van alle soorte
van Menschen, dewijle die gene
dewelcke het nauwste uijt kragt van
haare officie verpligt sijn alle die
hinderpalen te bestrijden daaronder
comen te betuijgen, en sig alsoo niet
ontsien tegens hare dagelijxe ver=
maningen te doen. Wij willen
werden met genoegsame leraren der hoopen van de goede voorsieninge
Over de fortificatien op Ternaten
hadde den heer Gouverneur Thin
verscheijde consideratien, ende bijsonderlijk
wegens de gebreecken, die daar in te
vinden waren, d' aanmerklijkste
de lekh=t den kruijtkeld=s sijnde de ondeugtsaamheijt en leckh=t
der kruijtkelders die ten eersten wel
diende verholpen te werden, om heden
off morgen met dat nootsaeckelijke
van V. hoog Ed. e achtbaarhedens
dat wij eerlange weder met een
genoegsaam getal ijverige levaren
sullen konnen geholpen werden, om
eens uijt dese verlegentheijt omtrent
de kercken te geraken
Ternaten
van
Polver

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0043.xml
#+ ---

1039
Macasser
werden en bij sijne nadere
openinge ordre daar op —
gegeven werden tot Comp=s
meesten dienst.
't Jagt Pijlswaart staat
na Ternate te vertrecken
met d'advijsen en vol=
doeninge der Eijs.
waar bij geadviseert word
heijt van Radia bone
zedert het Jongste Schrijven
p:r de princip:le retour=
vloote van Macasser hier
aangebragt haar schrijven
van 28. 9ber.
polver bij voorcoming van Vijand in
geen ongemack te vervallen; het resteren
het resterende van veroeft was van minder belang, ende daarom
sullen wij de nader openinge dierweg=s
van gem: Gouverneur verder verwagten
om dan met goet overleg, 't nodige daar
over te beramen, zulx dat tot den
meesten dienst van de Comp„e sal
vereijsschen. Jagt Pijlswaart
staat jegenwoordig van hier naar
Ternaten te vertrecken, met onse
advijsen en nodige ordres en ook om
voor dat geheel gouvernement de
voldoeninge van haren Eijsch voor
desen Jare over te brengen.
Per de jongst afgegane brief den 13=en
december sullen V. hoog Ed=e inde batavise
materie hebben gelesen dat op het sluijten
derselve brief alhier op den 28: november
van Macasser aangebragt is per de Chialoup
den Eendragt, hare jongste missive van 13=en
bevoorens, waar bij den President Hartsink
en den Raad op een becommerlijke wise
ons omstandig adviseert dat Radja Bone
met swaarmoedige gedagten was beset,
een sorgelijke swaarmoldig die sij op verscheijde manieren hebben getragt
t'ontdecken, ende de oorsake daar van ter
kennisse te krijgen, waar toe sij ten deele
sijn gecomen, dog niet soodanig dat sij haar
daar op t' eenemael hebben connen gerust
stellen, onaangesien dat Dain Tallille
den president had doen versekeren, dat
sij hem tijdig zoude, doen weten. Jndien
bij
61

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0044.xml
#+ ---

1040
d' oorsaak hier van bij
firmeert met 't in handen
komen van Iang de—
Pertuans papieren.
Tot schade en nadeel vande
Comp:e en prejuditie van
„onse verbonden met dese
En derhalven met
naar der meer.
Macasser
fabilieuse stellingen bequaam
metisten in te nemen
bij den konink haar man eenig misnoegen
tegen de Comp=e ofte tegen de persoon van -
conjecture, zedert gecon, den President mogte sijn opgevat; Vast
stellende dat dese fantasije voortquam
van sekere brief door de gewaande heijlige
en opgeworpe Conink van Manincabo,
genaamt Iang de Pertuan geschreven,
gelijk wij ook nader meenen te hebben
ontdeckt, uijt de papieren en brieven
die d' onse inde reviere van Toelongbauwa Oosterlingen.
met de vereveringe zijner vaartuijgen
zijn magtig geworden, gelijk breeder sal
worden gemelt op desselfs plaets.
onder welcke geschriften gevonden sijn—
verscheijde brieven aan dese en gene vorsten,
geschreven, haar vermanende tot weder
oprigtinge der vervalle Mahimetaanse
Religie, alsoo hij door sijn Prophetische
waarin gevonden sijn veele geeft ontdeckt hadde, dat de werelt ten eijnde
om de superstitieuse masu- van haar loop gecomen was, met veele
andere zotternijen meer, die evenwel be=
quaam sijn om Jngressie te nemen inde
gemoederen vande superstitieuse oosterlingen
ende Mahumetisten, gelijk het gebleken
heeft, aan Radja Bone, die in goeden ernst
den President vroeg, off de werelt haest
vergaan soude; een bewijs voorwaar dat
door middel van diergelijke bedriegerijen
konnen los ende wankelbaar gemaekt
werden, de zekerste verbonden die de Comp=e
met dese Volckeren heeft, gelijk wij die met
de Coningen van Macasser daar voorhouden;
en om welke wankelbaarheijt in tijts wegte
nemen, wij voor af met de Cat Naerdermeer
Inpassant tot Macasser geordonneert
aan te gieren om met rijst geladen, ende
naar Banda afgevaardigt te worden) den
geest
28=en

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0045.xml
#+ ---

1041
Macasser
om welke voor te comen
is geschreven en aangewesen
sijne bedriegerijen, en
bekent gemaakt desselffs
nederlage op de rivier van
soelongbauwa. —
Dit expres schrijven voor af
was tot geleijde vande
chirurgijn &c.a aan
Radja Bone op sijn
versoek gesonden.
Hargasoen van America
Dog aan de Coningen bone
en Goa ten principalen
gesz. en geregaleert met
geschenken. —
daarbenevens geschreven
dog nader met 't schip
America, dog ons princip=l
schrijven uijtgestelt tot
het vertrek van't Jagt
batavia tegen ult=o feb=r
28=en Januarij aan sijn hoogheijt geschreven,
vooras aan radja bone sijn verlies op Coelingbauwa en sijn vlugt
van daar bekent gemaekt hebben, en daar
benevens geopenbaart uijt sijne become
papieren de schadelijke menees, die hij
gebruijkte om afvallig te maken, niet alleen
de vrinden ende bontgenooten van de Comp=e
Maar ook de lamponders, onderdanen des—
Coninx van bantam. mogelijk dat
desen brief sijn hoogheijt sal verpligten
ende doen gelooven, dat sij in plaats van
een Conink ende een heijlige, is een bedrieger
ende verleijder zijner gelooffs genooten
Wij hebben dit schrijven voor af gedebiteert
gegeven, de naam, dat het om te dienen tot geleijde van de Chirurgijn-
en de Medicamenten, door sijn hoogheijt
expres versogt, tot hulpe van sijn ver=
ergert accident.
Wij hebben daar benevens ook geschreven aan
aan den presid:t en raad, den president en Raad tot Macasser, gelijk wij
zedert nader gedaan hebben, op 21:en februarij
met 't schip America, hebbende ons princip:le
schrijven uijtgestelt tot het vertrek van 't
Jagt Batavia gedestineert, om een ladinge
bimas Chiampan Hout herwaarts te
brengen, of wel met de chialoup den Arent,
t' huijs hoorende aldaar, ende na batavia gesonden
om vertimmert te werden, dat uijtterlijk tot
ultimo februarij aanloopen zal.
Dog de verdere beantwoordinge van de brieven
der Coningen Bone, en Goa is g'absolveert,
daar nevens gevoegt wesende soodanige
geschenken, als wij inde Jegenwoordige
tijts gelegentheijt dienstig hebben geagt.
Wij hebben met dat schip derwaarts bestelt
124. packen diverse zorteringe kleden, en
soodanige goederen meer, als sij gevordert
wij
hebben

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0046.xml
#+ ---

1042
En 't reeren daar maer over gesonden
bestaande in 0 Coppen
Timor
Den Februarij 't Jagt
negombo derwaarts
vertrocken. —
den gewesen Schipper
Aart verhoeve aanges=t
tot coopm. en opperhooft
van Comp:s belangen
op Timor.
om verscheijde goede
qualiteijten die hem
versellen.
Timor
hebben, ende wij vermogens sijn geweest
te bestellen, bedragende de factura
ƒ74187. 4. —. zijnde daar onder geen
contanten, dewijle sij op het sluijten hunner
boecken, gelijk wij te vooren hebben geadviseert
nog versien waren met Rd: 30713:
den 11:' deser is ook by ons geresolv:t het guarnisoen ald:r van hier met
america te versterken met 70 blanke coppen, omdaaren tegen verlosinge
tedoen van ongeveer g opersoonen, die haar verbanden al een tyt geleden
hebben uytgediend, en die moetwillig daarop geworden, beter
verlost, off elders versonden, als daar geontinueert dienen te
werden.
Derwaarts na toe is op 25:' Februarij ver=
trocken 't Jagje Negombo met de alhier
vertimmerde en aldaar thuijs hoorende
Chialoup den doradus, zijnde daar mede
ook overgevaten den geweesen schipper Aart
verhoeve, den welcken wij met gemene stemmen
hebben aangestelt tot Opperhooft van comp=s
belangen derwaarts over, waar toe wij hem
souden bequamer te sijn, als de gene die wij
aan de pen hier bij de hand hebben, behalven
dat sij door veele togten daar na toegedaan,
grondige ervarentheijt en bijsonderlijk de
genegentheijt verkregen heeft van de Regenten
tot coepan, solor, en Rottij, gelijk zegnaadie
dassij hier present geweest sijnde, getuijgt heeft,
zijnde daar bij ook van een goet leven en
zagtzinnigen aerd. Om welke qualiteit
wij geen swarigheijt hebben gemaekt, hem
van schipper over te brengen tot de qualiteiten
van Coopman, behoudens sijne voorige
gagie van 70. guldens termaand; op seker
vertrouwen dat v: hoog Ed:e haar des met
oaangenaam sijn, nog dat het berouwen
sal, dit Transport gedaan te hebben, —
agtende dat het voor V Hoog Ed:e Intrest
onverschillende is, wie dat deselve waar=
neemt, als het maar wel waargenomen
word; gelijk wij tot ons leetwesen net
konnen getuijgen, dat nu vele Laren
grondige
na

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0047.xml
#+ ---

1043
bij ons geoord:t dat Comp.:s
handel op Timor van groter
impontantie behoorde
te sijn geweest.
geen particul: handelaers
maar bequaam en —
ijverig waren geweest.
dog sij hebben oorlog onder
geengagieert, en haar
gewin daarmede gedaan.
den gewesen 2. e persoon
oorsaake te sijn. van
dese tegenwoordige ge„
schillen op Rottij die
nog niet sijn bijgelegt.
Timor
na den anderen geschied is, op 't lamt
van Timor, alwaar wij begrijpen dat den
handel nootsaekelijk van meerder impor=
tantie voor reecq van de Comp:e, ende bij
gevolge de voordeelen, ende retourwharen
grooter hadde behooren te sijn geweest,
Indiende voorige operhoofden ndien de voorige opperhoofden niet meerder
geporteert waren geweest, voor haar particul=r
als voor Comp=e Jntrest; hoewel wij wel
konnen geloven, dat haar huij en onbequaam„
„heijt d' E. Comp=e meer als haren particu=
lieren handel geschadet heeft, schijnende
die afgelegen hoeck, ende die soete Meestersz
die sij buijten hare Palen hebben toegeeijgent,
haar verwekt, Comp:s resp=t In haar te hebben gebragt een trage
laffigheijt, asende op een goddeloos voordeel,
tot coste van het goet en bloed der land=
saaten, ende daar door oorsaeke zijnde,
van veele onlusten ende oorlogen, die daar
ontstaan sijn, en somwijlen Comp. s respect
dermaten geengagieert heeft, dat wij niet
hebben connen nalaten, middelen te suppe„
„diteren, tot nederlegginge van soodanige
beroerten, daar sij almede haar voordeel
bij hebben weten te doen, gelijk wij in onsen
Jongst afgeganen brief van. februarij en
ookoldij onse voorige van 20. en Januarij 1684:
haar aangewesen, berispt, ende vermaend;
hebben, tot een beter conduite ende com=
portement; gelijk wij hoopen en verwagten
van den voorn. Aart Verhoeve. —
Daar is niet aan te twijffelen uijt de bescheijden
willem Tange word gehouden blijken, die ons sijn voorgecomen, of den —
gewesen tweeden Persoon Willem lange
is op deselve insigten oorsaecke geweest
vande verschillen en hevigheden der
Rottinesen, onder den anderen, die, gelijk
van veele
wij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0048.xml
#+ ---

1044
straffe hebben verdient
vrede nogmaal aan te
bieden. —
stelde opperhooft de reconcili
atie niet voor desperaat
aan siet
dog des al gelukkende sal
Jaar derwaarts gesonden
door 't verhoope Saijsoen tot
't aanstaande Jaar op Timor
moeten overblijven.
Timor
wij in onsen jongsten hebben geschreven
nog niet hebben connen worden bijgelegt.
En hoewel de hartneckigheijt van de
Regenten tot faccauw, Bulba en Carbaffa,
En hoewel de malcontente (op een tweede aanbiedinge door d' onse
gedaan, tot bijlegginge hare differenten/
en hare smadelijke weijgeringe om tot
Termane daar over te conen handelen,
correctie ende straffe verdient heeft, zoo
zijn wij evenwel op 23.:' Januarij te rade
Egter besloten haar de gewerden, andermael de vrede ende onse
Jntercessie haar te doen aanbieden, om dat
wij hebben connen gelooven, dat dese laatste
aanbiedinge niet en is geschied, op een wijse
van doen, daar toe behoorende:
om dat het nieuw aange 't nieuw aangestelde opperheeft de recon„
siliatie niet soo desperaat aansiende,
of sij meend, met sijn aancomste
deselve wel te weeg te sullen brengen
behoudens Compagnies respect en de
veijligheijt der verdruckte ende trouw-
gebleve Rottineesen. waar toe ook sijn
dienst heeft aangebooden Segnadie dassij
Regent tot Lamakera op 't land van Zolor
die wij dan ook de bemiddelinge, benevens
het opperhooft hebben opgedragen, zijnde
vergenoegt met Negombo wedernaar
egter de militie 't voorlede huijs vertrocken. bij 't verhoopte succes—
vandese Negotiatie zal de Nederlandse
militie haar weder op Coepang transpor„
„teren, alsoo 't mousson na alle apparentie
al verloopen sal sijn, om deselve naar
banda over te doen voeren, met 't sagje
Negombo, ende dat 'tselve scheepje dan
wedertijdig soude konnen wesen op Eimior,
om met de vergaderde retouren in september
herwaarts afgevaardigt te worden.
behoudens
wij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0049.xml
#+ ---

1045
lificeert nadere preuve te
nemen van den handel op
mangeraij en de Custe van
Ende der aan de hand
wesende Chialoupen.
'T Carguasoen van 't fagt
Negombo voor Timor.
weder in voorraad, dat met
te werden met nog wel
33 á 3500 Pl.
25. november was op meer
met 1784. bedragende
23865. 5. na malaka
de peper suijn 2369 p=ls
swarte pper ten bedrage
't vorsz oppehooft equa wij hebben 't opperhooft en den Raad
gequalificeert om besendinge te mogen doen
na Mangaraij, en de Cust van Ende, met
't sagie Cadirij of de Chialoup den doradus
beijde op Timor t' huijs hoorende, om nadere
ondervindinge te nemen, wat daar omtrent
tot comp=s voordeel te verrigten soude sijn
en off wij ook geen deel genoot zoude konnen
worden, in't schilpadshoorn en Amber
de Grijs aldaar, vallende„
Negombo heeft tot behoeff ende den
handel tot Timor van hier vervoert
31. packen diverse lijwaten
4000. Rb. halff spaans, halff paijement.
40. lasten rijst.
Voorts eenige bouwmaterialen provisien
behoeften tesamen bedrag: ƒ 34508: 8:11
Palimbang sedert het afgaan van onse generale missive
den 30: november heeft is ons eenelijk van daar een briefje gedat=t
den 30. november 1686: per 't Jagje de peper
van ƒ31489:17. aangeb=t thuijn mede brengende 2369 picol goede
geharpte sware peper ten bedrage van
f31489-17 —„ den 20=en december daar aan
toegecomen.
Bij denselven werd ons geadviseert hoe dat bij de
residenten aldaar den 25: november bevoorens
de kat op meer geladen met 1784 picol goede
swarte geharpte peper ten bedrage van
ƒ23865: 5. —. naar Malacca was voortgesonden
Bij het packhuijs was zedert het vertreck
bij 't pakhuijs was 2000. p=l vande pepertuijn in voorraat weder bij een
't hoge water stond vermeerd=r gebragt 2000 p=s van die Corl, waar bij
onder de Coopluijden naar haar seggen nog
wel 33. â 3500. lag. staande met het
hoog water dat getal dagelijx nog vermeerdert
te werden.
met
gesonden

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0050.xml
#+ ---

1046
met 't gereetschap tot
't maken van witte per
waren sij nu voorsien
dog konden door 't wester
moussen de nu niet maken.
de logie was weder opge
reddet
en bruijkbaar gemaakt
het geschenk was aan
pangiran Aria met
goet succes overgelev=t
den konink was meest
door ouderdom kinst
waarom daar de bvoiren voor
van sousang was een
Jan Andriesz van
st. Thome aldaar gebragt
dat voor de Comp=e wel
was te wenschen
met pangiran Aria souden
sij vruntsz, met soo
weynig ombragie aan
andere te geven als —
doenelijk was, onder houden
Palembang
gedaan om bij sijn
vaders leven op den
throon te geraken
Met het gereetschap tot 't maken van
witte peper waren de Residenten aldaar nu
voorsien, maar het wester mouson belette
den voors. witte corl te bereijden, invoegen in
geen voorraat om met de retour vloot af te
senden, konden bij een brengen
De bepaggering vande logie met wijpe
boomen en goelam houten was nu volbragt
ende dito logie weder opgereddert en
bruijkbaar gemaekt.
het geschenk was den 18. november met
gewoonelijke forma aan pangeran Aria
overhandigt, die hetselve ook met respect
en dankbaarheijt had geaccepteert.
Den konink was veel sieckelijk en door sijn
hoogen ouderdom bij na kints gewerden, —
waarom de grooten speciaelijk Pangiran diepa
pangeran de pati wierden en Manoabeemi grooten debvoiren
Aan sousang was op palembang gebragt
seker Toepas genaamt Jan Andriesz
geboortig van st: thome. desen had volgens
aanwenden om pangiran de pattij bij
't leven van den Conink op den throon te
stellen, waar toe in korte wel apparentie
was. zijnde voor d' E: Comp=e wel te
wenschen 't selve al volbragt mogt wesen.
Met pangiran Aria souden onse residenten,
volgens onse gegeve ordre, soo veel vruntschap
tragten als eenigsints doenelijk te
cultiveren. egter met die precautie,
dat aan andere des aangaande geen quade
suspitie wierd gegeven. Denselven
Pangiran had bij occasie van 't boven
verhaelde geschenk aan d' onse een
vrundelijk besoeck gedaan
aan
zijn
ge=

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0051.xml
#+ ---

1047
die eenige uit bij Engelse
als matroos had gedient
denselven rapporteerde
dat 'er een Eng:s schip
de Roos aan poulo Carel
en sijn boort in Jambij
was geweest
alwaar dien sultan de
en logie toegestaan
waar voor sij weder 3:
kisten met kruijt hadden
vereert./
waar toe sijne luxurieuse
wijven hem aansetten
den sultan volkart nog
in alle entravagantie
Jambij
zijn seggen eenigen tijt bij d' Engelse
voor Matroos gedient, en van haar, op
sijn instantig aanhouden om betalinge
van sijne verdiende Gagie, op Sousang aan
Land geset: rapporteerende, hoe omtrent twee
maanden geleden, met een Engels schip
genaamt de Roos aan Paulo Farel
en met desselffs fluijt in Jambij was geweest
alwaar dien Coninck d' Engelse met veel
Engelse seer had gecarress=t cavesse magnificq had onthaelt, en haar
geaccordeert de logie weder op te bouwen,
alsmede vrije commercie verleent, op dien
voet als voor desen daar hadden genoten, waar
voor sij den C=e 3 kisten buspoeder hadden vereest,
Met verdere beloften soo wanneer haar schip de
herbert daar quam aan te landen den Conink
meerder assistentie te doen
De Barricado op Permissang was nu van alle
provisie genoegsaam voorsien
Den 14: deser maand februarij is per de
chialoup de griffioen ons over Palembang
toegecomen een copie Missive van de resid=ten
aldaar gedateert den 13: december anno—
passato, waar van d' origineele over palimb=e
is gesonden, alsmede nog een origineel briefje
den 1en februarij deses Jaars, bij denwelcke
V. hoog Ed:e sal blijken dat dien wispelturigen
sultan als nog persevereert in alle onge=
bondentheijt en outrages, strijdende.
tegen het contract met de Comp=e
gemaekt, werdende sijnen quaedaardigen
geeft door sijn luxurieuse, en quistende
wijven meer en meer aangeset, sonder
dat selfs eenige reflectie op de behoudenis
van sijne onderdanen neemt, gelijk uijt
sijne bovenlandse togt notoir comt te
blijken, werwaarts (als in onsen laatsten
afgesonde

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0052.xml
#+ ---

1048
den k: had een opreijse te
landewaart aangevangen.
van waar weder was gere=
tourn=t, hebbende alle
verschillen onder sijn
volk besligt.
dog interim sijn per=
dat op een enkel gerugt
van een tweede optogt
de koningin Ratou Senga
hiel een vaartuijg en
door haar toe doen nog 2.
andere vervaardigen, —
volladen met 500 p. l per
om naar Siam te senden
contrarie doceerden
seggende Jaarlijx volgens
contract 1000 p. l ie—
mogen uijtvoeren
Jambij
versoekende daar toe
onse permissie.
afgesonde generale brieff was vermelt) een
op reijse had aangevangen, van waar naar
eenige weken was geretourneert hebbende
de verschillen en oproer onder sijn Volck
aldaar wel beslist, maar alsdoen de arme
peper boeren soodanig geplaagt en gestroopt,
dat op het simpel gerugte van sijn tweede
boeren soodanig geplond=t optogt (die tot heden geen voortgaan heeft
genomen/ weder wel 200 huijsgesinnen
uijt de rivier lambessij naar de palumb=s
zijde sijn gevlugt. Gedurende den optogt
van desen vorst, wierd door sijn koninginne
Ratou Tenga een kloeck vaartuijg, en door
haar toedoen nog 2 andere ditos onder den
besaamden zeerover Panglima Teco
toegerust, om deselve naar gissinge volladen
met 500 pl Per na Sam te laten afsteken.
versoekende haar h=t door den pangiran
Monco Pradja en de Sabandaren, daar toe
onse toestemminge, voor redenen alleen
allegerende dat den Conink volgens cont=t
was gepermitteert Jaarlijx 1000 P. s peper
voor sijn reecq te mogen afschepen ende
versenden, en alhoewel de Residenten
door kragtige demonstratie aan de pang=n
het contrarie betoonde, namentlijk dat bij
't welke onse residenten 't 3. e Art=l van 't gerenoveerde contract
door den commissaris Tak a. o 1681. met den
sultan gemaekt, hem 1000. p=ls Jaarlijx werd
toegestaan uijt te voeren, om door sijne
Ambassadeurs aan verscheijde Oosterse vorsten
en koningen te werden vereert, maar
geensints om op dese wijse te laten vercopen,
waar door de voors. 3. vaartuijgen wierden
verhindert de revier afte varen tot de
monco
weder

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0053.xml
#+ ---

1049
sonder daarin veele te
reusteren
een vaartuijgh.
waar uijt 338 pl. aande
Coninginne in contant
hebben betaalt.
en 136. pl. op de oude
schult van Kartisidana
hier toe waren sij gedrongen
versteken blijven
de 2. andere vaartuijgen
ingeset.
nog heeft geen gedult om
om dat riauw nader
legt als batavia
alwaar sij ook hooger
prijs als op batavia bekomen,
magtig eenig peper bij
een te brengen.
sij ineijnden de permissie
om selffs off door passen
Batavia te vervoeren den
verkinderen
Jambij
wedercomst van den Conink: soo hebben
sij egter niet veel conen te reusseren,
maar alleenlijk een vaartuijg mogen ontlossen
als het doen lossen van daarin de peper van de Coninginne en
ouden Comp=s schuldenaar hartisidana
was geladen, bestaande in 338. p=ls waar
van 202 p=le aan haar h=r contant hebben
moeten betalen, en de overige zijnde 136 p=l
afgeschreven a 4. rd p l o op de oude schuld van den geseijden hartisi=
dana afgeschreven: doende sein die â 4 R:
't p:l valideren. Desen weg sijnde resid=ten
soo van pper niet wilden genootsaekt geweest in te slaan, indien
van die corl niet hadden willen versteken
zijn. de twee andere vaartuijgen beladen
waren 't zeewaart met ruijm soo veel p=l onder den genaamden
Leerover zijn t' zeewaarts gestevent,
konnende v. hoog Ed:es uijt de missive vande
gemelte residenten omstandiger sien, met
hoeveel stribbeling en onderhandeling hem„
tot daar toe nog hebben connen brengen
Op de van hier gegeve ordre om den
aanden sultan toe te staan sultan toe te staan met eijgen vaartuijgen
te verleenen pper naar off het verleenen van passen aan particul=e
sluijts handel, niet sou de peper op batavia ter markt te brengen,
ten effecte om daar door den uijkhandel
aldaar voor te comen, meijnde de residenten
dat sulx bij den vorst noijt sal gepractiseert
werden, om dat riauw veel nader
en gereder legt als batavia, alwaar men
ook meerder prijs voor de peper ontfangt.
den konink is niet daar en boven is desen armen prins met
magtig een vaartuijg met pper bij een
te brengen. hebbende daar bij ook geen
na 't gelt te wagten gedult om soo lang naar sijn gelt te
gemelte
wagten

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0054.xml
#+ ---

1050
de particuliere sullen ook
de naaste havens en
meesten prijs soeken
zulx 'er geen redres van
Sluijkhandel is te—
verwagten
ten ware dese 3. redenen
daar oorsaak toe geven.
van Paducca radja regen
den Jambinees.
Ringalaga schijnt op
dit dreijgen weijnig te
die met den Intrest
wederom begeert.
met voldoening van 7 lb R.
oude Schult.
en binnen sijn havens
een parthij menschen
heeft gestolen
Jambij
wagten, blijkende hoe gereetig hij is, als 'er
maar 10. â 20. p=ls pper in voorraad ofte
nog wel maar is verwagtende, dat alvooren die in't gebilet van Iohor
die in comp=s logie is gebragt, het gelt
daar aff begeert. 't welck de residenten
om rust en vrede te houden hem in contant
moeten voldoen. Voor soo veel concerneert
de particuliere, die zullen mede altijt
de naest gelegene plaatsen en meeste
prijs beloopen, 't welck den sultan haar ook
niet wil verbieden, invoegen naar alle
apparentie dien sluijkhandel noijt sal
besseeren, ten ware dat dese drie
naarvolgende consideratien eenige ver=
„andering toebragten. als eerstelijk.
den dreijgende oorlog tig=t Een dreijgende oorlog van paducca radja
van Johor ter saecke van het stroopen
Dese dreijgementen schijnt den Jambisen
sultan Ringalaga weijnig te agten,
wel meest (naar dat alvoorens dese schult
en zee roven der Tambinesen, die eenige
maanden herwaarts onder 't gebies van
Lohor en selffs binnen sijne havens een
redelijk getal Menschen hebben gestolen,
om welckers restitutie den Iohorees aan
den Jambise Sultan heeft geschreven,
ten eijnde hem sijne onderdanen in korte
sal hebben te verlossen en toetesenden
die den Iohorees prompiel mitsgaders te voldoen den nog resterende
OR dewelcke Jambi, volgens 't laeste
gemaeckte vredens tractaat, nog ten
agteren staat bedragende nu te samen
op i0 l R. nu is geklommen met de verschene Jntresten een somme van
10. Ø Be.
en
komt
agten
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0055.xml
#+ ---

1051
Johorees niet verschult
te sijn.
En om dat nu met 4000. —
vrouwen als kinderen
vindt versterkt
de welke alle met 70. stx:
vaartuijgen van Iang de
pertuan onder 4. hooffden
bij hem sijn verschenen
die hij als vrunden
landbesitting heeft
verleend.
dese rovers nu voor Jambi=
nesen passerende sullen 't
vaarwater seer onveijlig
reden voor de sluijk handel
werd aangesien
Coopman aan land ontboden
en daar gehouden
van een kleen geschenk
vorest voor desen.
Schip de Roos
Jambij
de 3e: consideratie behelst
komt te ontkennen, zeggende die door
den overleden konink van Johor hem
seggende die somme aande t'eenemael te sijn geremitteert/ omdat
sig nu vind, versterkt met 4000: Manicaboor
manicabors soo mans zoo mans vrouwe als kinderen die alle
met 70. stx alderhande zoort van vaart=den
uijt den treijn van Iang de Pertuan onder
de hooffden Intie Amar, nachoda Tangot
nachoda bongsoe, en Panglima Iabar aldaar
verschenen sijn, hebbende den sultan
haar op een cleijn contract als vrunden
aangenomen, en land besitting vergunt.
Werdende dit nu voor een tweede oorsaek
aangesien om den sluijkhandel en 't vervoe
maken; dat voor een tweede „ven vande peper te weren, dat dese
Rovers nu voor Jambineesen passerende
het vaarwater daarom her seer onveijlig
maken
De derde en laetste consideratie bevat,
de aancomst van 't Engels scheepje
de aancomst van 't Eng:t de Roos, hier vooren inde palimbangse
materie aangeroert; waar van den
Coopman genaamt george Tot hergie
24. Xber daar gearriv=t nevens nog twee van sijn landslieden
den 24. december laetstleden met hun
scheeps boot aldaar waren gearriveert,
versoekende naar 't geven versoekende, na 't overlevere van een kleijn
vrije commercie als vaderlands geschenk, om vrije commercie
als voor desen in Jambij te mogen—
erlangen. desen Coopman met sijn
2. Mackers heeft den sultan dit aan
sijn hoff in een stene huijs gelogeert
den C=o heeft den Eng=le niet willende hem permitteren om
naar sijn boort te varen, maar gelast
sijn mede gebragte Capitael aen lant
te ontbieden, en met sijn volk in
de
sijn

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0056.xml
#+ ---

1052
Banca oulo weder afgezeijlt
hebbende in 1/8. ter
sluijk bemagtigt 300 p=l
â 5. rd. 't p=l
den Konink heeft op-
sterke instantie aande
onse belooft
te sullen geven
willende van daar sijn agter
stal alleene. vorderen
het scheen egier aande
onse dat de sultan d'
Engelse al sagjes negotie
soude verlenen
maar dat d' Eng=ten even
als de portugesen
Ambassadeur soude
handelen
met protestatie dat
buijten onse kennisse
niet sou aanvangen
't welk aande hooge
Regering wel wil de
laten weten
Jambij
zijn rijk te verblijven, soo als ook is
agtervolgt, zijnde dat scheepje, naar
het Engels scheepje is na 11: dagen daar ter rheede gelegen te hebben
weder naar banca oulo gezeijlt, binnen
dien korten tijt in alles niet meerder
(naar onse beste kennisse) ter sluijk als
300 p:ls per â 5. rd: 't picol contant
bemagtigt hebbende. den geseijden Eng=s
Coopman was van geen Coopmanschappen,
alleenlijk met 3. kisten gelt voorsien.
Op de meenigvuldige instantie bij onse
Residenten aangewent, mitsgaders met
opgevolgde geschencken, heeft den sultan
d' Engelse geen negotie verscheijde malen aan de onse belooft
de Engelse geen negotie te sullen
vergunnen, willende haar alleenlijk
onder sijn gebied en gesigt souden, om
sijne agterstallige penn. van haar te
vorderen, sonder welckers prante betalinge
hij geensints van meninge is haar t'ontslaen.
Dit alles versogt den sultan dat de
residenten herwaarts aande regeringhe
wilde bekentmaken: protesterende dat
buijten kennisse van de hooge regeringe
alhier niets soude attenteren; maar dat sijn
meeninge niet anders was, als de Eng=ts
op de manier als den portugesen Ambass=r
a. o pass.o te handelen. het beviel egter
de onse niet wel, dat den sultan dito
Engelse daar soo aande hand hielt, —
sonder sijn guarant uijt de 3. gelt kisten
te halen, en sulx scheen dien vorst naar
alle apparentie de Engelse natie lang=
samer hand tot de Negotie te willen
admitteeren; In welck geval niemant
vorderen
vande

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0057.xml
#+ ---

1053
ergens peper willen vervoeren.
't p=l als van d' Engelse
sullen ontfangen
Iang de pertuan
sullen wij ons bequamer
vinden eenige heijlsame
Resolutie tegen den Jambins
te nemen
om dat de palembangse per
dan ook door d' Eng=s sou
werden gesogt
des avontagieus aangesien
daar 't gerugt van Pang=r
te trouwen, was 't albereijts
geslote huwelijk met een
Jambinees gebroken.
om dat eenige dagen
in ditpoost was geweest.
de geseijde licentie om de
Peper te mogen vervoeren.
was aanden E=o nog niet
voorgehouden.
Jambij
en daaran sal miemand: van de Tambiresen voor het toecomende
sig genegen sal toonen eenige peper elders
om dat aldaar geen 5. rd=s heen te voeren, nademael geen 5. Rd. 't p=l
(soo als d' Engelse voor contante seer gretig
betalen, daar vooren sullen becomen
dit is alles tegens 't Contract dit gedoente van de Coninck strijt direct
tegen 't contract met ons gemaekt,
luijdende dat de peper aan niemandt
anders als aan de comp=e vermogte te
leveren. wij bevinden ons present wat
geembarrasseert met de omleggende
bij nog nader succes van Rovers en oproerige rebellen, soo als inde
Bantamse en Bataviase Materie komt te
blijken, het goet succes tegens Iang de
pertuan met 't geene onder Gods hulpe
daarop nog sal comen te volgen, zal
ons wel in staat stellen, en voor 't
aanstaande een serieuse deliberatie te
nemen, hoedanig wij desen woelende
vorst tot wat beter gehoor en presemytatie van
't gecontracteerde sullen brengen. —
De residenten hadden den konink onse hier
boven gementioneerde ordre om de per
naar Batavia te vervoeren, nog niet
gecommuniceert, ter oorsake sijn hoogh=t
eenige dagen sieckelijk het bed had gehouden.
Aldaar liep een gerugt, dat pangeran Aria
aria met k=s suster stond: met 's comme Jongste suster stond te trouwen
waarom het albereijts gesloten huwelijk —
tusschen sijn gemelten Suster en een soon
van de Grooten van Jambi, weder was ver=
dit huwelijk wierd voor nietigt, dit huwelijk zou naar haar oordeel
niet seer avantagieus voor de comp=e sijn.
uijt vreese dat de palimbangse peper als —
dan door d' Engelse (die in Jambij haar
aanstaande
competentie

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0058.xml
#+ ---

1054
waar toe den sultan
en pangeran Aria wel
soude Copereren
sluijkhandel door de boven
Landen wel mogt geintro=
duceert werden.
Een vermaart zee rover
retourneert daar met
eenige arme gerooffde
menschen.
Palembang.
het gevaar van onse
militie op Compé was
nog groot
't welk den sultan als
hem een goede portie toe
op gereuijt.
tot roven hebben begeven.
Jambij
competentie niet konnen vinden) almede
sterck sal gesogt en van daar uijtgevoert
werden; te meer indien haar logie op
Jamby mogen behouden, en sij gewoonelijk
de Peper hooger als de Comp=e komen op te
copen. Alsmede dat desen Cultan en
Pangiran Aria (beijde de Comp=s wars
en tot nieuwigheden genegen) arglistigh —
genoeg sijn, om dit soo in't werck te stellen,
En wiert gevreest dat den Ekstond, daar te vresen dat de sluijken
Corvencraijerijen over den land-weg door de
bovenlanden mede wel ingevoert mogte werden,
hebbende d' Engelse over weijnig dagen sekere
's Coniks brieven naar banca oulo aanden
Capiteijn Moor door dien weg aldaar overgebragt.
Den zeer over Kiaij De mang Kitchil is aldaar
met groote reputatie bij sijn meester geretourn=t
mede brengende een partij arme Menschen
tot buijt, bij hem inde straet van Malacca
omtrent Pera dillij Aetchin en elders —
gerooft, die aldaar ook tot slaven sijn verkogt.
Desen zeer over had ook meest de robuste
die de saletters ook heeft salotters oproerig en gaande gemaekt, invoegen
die nu voor haar visseaije die, in stede van visneringe, haar nu in't
zeeroven quame te offenen, 't welck den
sultan met veel behagen haar toelaet,
deelen smakelijk welaat om dat hem tellekens een goede portie
uijt den gestolen buijt aandelen
Het gevaar voor onse besettessing aande
revier Compe wierd bij haar seer geappre„
hendeert, te meer om dat den Conink
bleeff weijgeren eenige Tambineesen
volgens voorige beloften/ daar bij te voegen.
soo ook den oorlog tegen De apparentie tot een oorlog met palemb:
was groot, wesende den Conink gantsch
tot
niet

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0059.xml
#+ ---

1055
sijnde den C=o genegen sijn
regt met de degen te
mainteneren.
als wanneer den Iohorees
sal tragten in slaap te
wiegen
wel laat gevallen.
't welk niet ligt hem
souw gegeven werden.
hij had vande onse bus=
poeder versogt
als op ons aanleggen.
want soo den siltan
weder plonder- siek
mogte werden
voor onse residentie
waren sij soo seer niet
meer bevreest
Jambij
niet genegen dit Jaer gesanten herwaerts
te senden, seggende volmondig sijn
regt liever met 't swaert te willen
gaan maintineren. Inwelk geval
desen konink den Ichoorse Paducca Radja
mede daar toe sal tragten te disponneren,
off ten minsten ditmaal doen rusten,
om tegens Jambij niet te beginnen
hij toonde sig tegen den Johorees geheel —
anders als voor desen en seer vrundelijk,
hem in sijn laetste schrijven sijn vader
waar toe keer seer streelt noemende, met veel andere sagte strelende
woorden en eerbewijsinge. Dit heeft soo
veel op desen zeevoogt Paducca radja
't welk den Johoreet hem geopereert, dat sig met des Coninks antwoort
rakende de Jambijse schult van 10 R:
hier vooren gemelt) als hem sijn geroofde
onderdanen maar wierden gerestitueert,
heeft laten vergenoegen
Voor des Comp:s residentie op Jambi waren
d'onse soo seer niet meer becommert als
voor desen, om dat den Conink (ingeval hij
uijt desperatie van sijn ledige beurs
onse logie somtris wel soude hebben geplond:)
nu liever op d'Engelsen soude aanleggen,
sou hij 't liever op d' Eng=e om dat soo weijnig magt in Jndia hebbende,
haar soo niet konden resenteeren, daarin
tegendeel de comp=e bij haar redoutabelder
werd aangesien en geweest. de onse versogte
wat buspoeder tot schenkagie, als zijnde
aan de Conink bij sonder aangenaam. —
wij sullen daar seer schoorvoetende toe
treden om geen wapenen in handen
van soo quaed aardigen vorst te geven
onder
waarmede

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0060.xml
#+ ---

1056
de negotie was daar seer
slegt dit Jaar gesucced=t
werden
succes
om redenen nader geexplic=t
bij een
in schijn om des siltans
daarmede aftehalen
waar van d'onse beter sijn
onderrigt
den gevreesden oorlog
nader geconfirmeert
Ratoe tenga werd onder=
Jambij
Kartisidana derst
stoutelijk sustineren
dat eijgen ingekogte—
peper aande Comp=e
niet moeten leveren
waarmede onse bontgenoten de
Palimbangers mogt comen te attacquer
De negotie was in 12. maanden aldaar
seer gering gevallen; wij konnen die
present v. hoog Ed:e niet specificeren,
dat nu niet kan geexpress=t aangesien den principalen brieff nogh
tardeert, en dat in dese copie die som
niet staan uijtgedrukt. daar schijnt
voor eerst geen apparentie van beter succes
zijnde geen hoop van beter immers soo langen den particulieren
uijtvoer niet werd verhindert. want de
Jambinesen, die met eijgen capitael de
Peper in coopen, leveren die moest aande
ruijkhandelaars, van wien meer als vande
Comp=e per p=l ontfangen, welcke dat
beter konnen uijt houden, om dat soo
sware gastos niet sijn onderworpen.
Met het geseijde laeste origineel briefje —
tegen Salembang wert van de selffde residenten gedateert den
1=en deser werd dit alles nog nader
geconformeert. Met specificatie dat
zijnde wel 100 vaart. den sultan albereijts wel 100. stx vaart:g
meest vaardig had, onder schijn al off
dogter van bantam — daarmede persoonelijk sijn dogter van
Bantam wilde afhalen. Edog de
principaelste Grooten hadden de onse
beregt, dat den sultan binnen
dervende den hier vooren genoemde
kartisidana forte ferme wel sustineren,
dat de peper met eijgen capitael ingekogt,
aan de Comp:e niet was gehouden te
waarin door de koningin leveren, hebbende tot Appuij de meergem.
Coninginne Ratoe lenga.
dervende
40.
sieurt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0061.xml
#+ ---

1057
aan te vangen.
veele grooten waren na boven
landen opgegaan om volk
afte pressen.
sullende pangiran dita -
mangala inde palembangse
boven landen ageren
scheenen in't eerst onwillig
der manicaber.
dit desleijn hadde onse
residenten aan die van
Palembang genotificeert.
gedisponneert gewerden.
en door 't gerugt dat
sijn vader opposeerde
Jambij
staande 't werk in 40. dager 40: dagen sijn desseijn tegen Palimbang
stilswijgende stond uijt tevoeren, tragtende
haar op 't onversienste te bespringen en
t' overvallen
Verscheijde van de grooten waren tot
het afpressen der bequaamste boven=
landers al opwaarts vertrocken, dienen
binnen weijnig dagen weder te gemoet
zag, zullende Pangiran Gieta
Mangala 's coninx broeder van
boven met een partij volck in de
Palimbangse boven peper landen
vallen, en van daar terwijl de vloot
uijt 't zee aancomt, met sijn Magt
de meeste sambijnese gorten NE derwaarts sacken. De meeste
dog sijn door den aandringh Jambijse Grooten konden in't eerst
Dit geheele desseijn met alle sijne
circumstantien hadden de residenten
van Jambij aan d' onse op Palimbang
dit heijloos besluijt des Coninx niet
toestemmen, gelijk het oock onge=
twijffelt soo verre niet was gebragt
geweest, indien daartoe de stercke
pangeran Aria sig tegen aansetting der Manicabers, alsmede
door 't gerugt dat pangiran Aria van
Palembang tegens sijn vader revolteerde,
niet waren gedisponneert. Desen
Pangeran Aria soude dan met de
boven landers samen spannen, Met
welcke hij om koninck te werden
op de comst der Jambineesen haar
soude bij springen
dit
ge=

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0062.xml
#+ ---

1058
den uijtvaart vande
vaartuijgen was daar
albereijts verboden.
vorst over 't geheele werk
te begroeten.
van al't geene voorsz. hraat
sullen aan Paducca Radja
per expresse kennisse geven
tot 't welk hij door sun
wijven werd gedisponneert
met hoope off them
van 't heijloos desseijn
konden diverteren
genotificeert, met versoek aanden
sultan en sijne Rijxgrooten alles
te openbaren
Daar voorraed bestond doen zedert
de laetste afscheping weder in ruijm
1800 p. s pper. —
Een uijtvaart van vaartuijgen was in
Jambij albereets verboden, hebbende zij
bij geluk nog een Chinees vaartuijgje
connen depecheren, door dien den konin
onbewust is, dat wij van sijn aanslagen
kennisse hebben; naar 't afsenden
van desen haaren brieff, waren sij van
d'onse stonden den Jambise voornemen den Jambisen Vorst
in seer ernstige maar egter beleefde
Cambij
termen wegens sijn desseijn aan te
spreecken, op hoope off men nog iets
goets bij hem konde optineren, en van
9
sijn schelmse aanslagen afleijden
Gorst
is seeckerlijk dat desen
sig soo exorbitant niet souw aan=
stellen, indien hem 't hooft door de
ledige beurs niet wiert los gemaekt
waar toe sijn luxurie en quistende
wijven hem aansetten
Wij hebben voor den dienst vande
Comp=e hoognodig geoordeelt van alle
't gene voors. is per een expresse Missive
aan Paducca radja kennisse te geven
ten eijnde door onse exhortatien
termen
en

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0063.xml
#+ ---

1059.
Siam
met kragiige aanmaning
om sig bij den Iambinees
niet te voegen, maar hem
te quiteren. ten minsten mesleren.
sig in desen neutraal
te houden
tot welken goeden uijtslag
sijn protestatie van vruntsz
in laaste brieff vermelt
eenige hoope gaf
't selve werd by desen
geamplieert
hebbende den konink ons
toegestaan een stene logie
tot ligoor op de oude plaats
batavise materie jongst nat„
vaderlant gesz is.
en kragtige redenen vande Hambin= wat van siam onder de
werde afgeleijd, ten minsten dat hij
sig inde troubles niet comt te
En vertrouwe 'tselve
van een goet succes sal werden
agtervolgt, aangesien gemelten
Paducca radja in seer genereuse
termen met protestatie van
sijn vruntschap den seven en=
twintigste November passado
aan ons heeft geschreven, als in
sijne Missive nader is te
sien
te bouwen.
Bij onsen Jongsten aan v. hoog Achtbaare
hebben wij ini't eijnde vande bataviase mat=re
bekent gemaekt, den ontfang van den brieff
door het opper hooft den oppercoopman Joannes
keijts en raad in siam den 21=en october
laetstleden aan ons per een portugeese
Chialoup Nossa s=ra de Gina E: S=t Anthonio
geschreven en op 13: december daar aan hier
aangebragt; en daar uijt in generale tormen
genotificeert dat het met Comp=s saecken ald:r
vrij beter gelegen, en den Contnck geruster gestelt,
was, als voor heenen door het rapport van sijn
gesant en ons schrijven onder de siamse
materie vermelt. daarwij dit nu sullen bij=
voegen dat daar op door sijn Majest=t ons toe=
gestaan was tot ligoor in plaats van een
nieuwe houte logie binnen de stad waar toe
die van sijnen raad alleen hebben kunnen
verstaan

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0064.xml
#+ ---

1060
hoedanig deselve wesen sal
daar metten eersien een
begin van gemaakt sal
werden
Wrede massacre van twee
troepen macassaren
successive daar aan gecomen
nevens eenige Engelse.
dog niet sonder revengie
Siam
sijnde over d'eerste den
overl. Cronrons suster off
broeders zoon hooft geweest
verstaan, daar buijten aande kant van de kivier
ter plaatse daar d' oude gestaan had en vrij
accomodabelder voor ons gelegen is, een van
steen te mogen bouwen, zullende lang 60.
breed 24. , hoog 22 voeten wesen en van een
steen dik, waarmede een begin sal gemaekt
werden, zoodrae het volck, daar toe van noden,
den dienst waar toe sij door 's Conincx last nevens
meer andere geprest waren, sal hebben geab=
solveert, daar het wagten alleen na was.
Vorders was 'er een wrede massacre in twee
distincte reijsen aan eenige Macassaren geplegt
die aldaar over eenige Jaren na 't veroveren
van Macasser met hunne vaartuijgen
vrouwen kinderen eens deels waren komen
vlugten, en gedurig door den siamsen konink
met levens middelen sijn geadsisteert ge=
worden, waar van als hooft de broeder off
susters zoon vanden bekenden overleden
Craijn Croncon is geweest en naderhant
anderdeels met een vaartuijg en slaven
ter negotie sijn geadmitteert; dan sulx is
daar over genomen te hebben, niet konnen volbragt werden, als met een
goede revengie op haar bestokers te nemen,
daarse hun (na dat haar vrouwen en kinderen
met eijgen handen onbarmhertig eerst om„
gebragt hadden/ soo manmoedig tegen hebben
gekant, dat niet alleen een goet getal
En diverse siamse grooten Siammers, en daar eenige gequalificeerde
onder, maar ook drie Engelse als cap:n Coats,
daar van inde Masulipatnamse brieven voor
desen gewag is gemaekt, die daar de moren
voor reecq. vande Siamse Majest=t dees en
gene geweldenarijen heeft aangedaan, —
eenen kenrij Udal cap:n bescheijden geweest
op 't schip de herbert, nevens een van
susters
desselffs

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0065.xml
#+ ---

1061
En francen
mengt hadden
ter neergevelt
hebbende de stad batikok
pericul gelopen om door
deselve geoccupeert te
werden
't overige gevlugte getal
werd dagelk nog opgesogt
nader schrijvens uijt Siam
becomen
't geen uijtgestelt werd.
Thin en Sappanh=t. in voornt.
Compts. schepen
de persiaanse Ambassadeur
versoekt gelt ter leen
de redenen van voors. massacere
sijn nog onbekent
maar saulcon had gesegt
datse Moordenaars en Rovers
sun geweest
desselffs stierlieden, en ook den francen coopm
de Rouan met drie nog van sijne landelijk,
die hun daaronder ver= die alle als vrijwillige onder 's coninx troepen
hun hadden begeven, ter neer sijn geraekt, en
om 't leven gebragt, en alsoo die wrede daet
betaelt hebben geset, onaengesien den francen
Ridder Mons:r forbien 's coninx militie
als generael commandeerde daar present sij
geweest, daarse hun soo dapper tegen hebben
gekant, dat men gelooffde Jndiense in hunne
furie zoo als begonnen, waren voortgevaren,
't Casteel Bankok sijn Majest=t ontweldigt
souden hebben, hoewel maar met een kleen
getal, waar van de verstrooijde nog dagelijk
opgespeurt en een sware dood wierden aange=
daan, en daar onder hunne papen levendig
en met de dood gestraft tot den hals toe inde aarde gedolven, en
alsoo om het leven gebragt, sonder dat wij
Aame als nog weten, om welke redenen alleen
volgens voorgeciteert schrijven om datse
na 't seggen van den heer faulcon Moorden=r
en rovers souden wesen, daar ten naesten wel
ligt het regte bescheijt van sullen vernemen.
De Persiaanse Ambassadeur had door een
van sijn dienaren bij monde 't opperhooft
om 2000 thoman, zijnde 85000 guldens
ter leen versogt, en dat hem nevens sijn
geselschap met een van Comp=s scheepen
't sij over batavia off een anderen weg na huijs
en passagie na huijs met een van passagie mogte vergunt werden; dan sulx
was gedilaijeert tot de comste van Comp=s
schepen aldaar. Tot ligoor lagen 914. —
bharen thin en in siam 8000. p=ls sappan=
hout in voorraet.
Naderhand sijn wij bij een briefje van 8=en
xber met 't portugees scheepje de Sara uijt
als
Siam
e

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0066.xml
#+ ---

1062
de quantiteit thin was
vergroot.
hend:tk verdeelt te werden.
van 't laatste niet sal kunnen
geschieden
sijnde bronstee onverrigten
reijse mede na malacca weer
terug gekeert.
maar 't een en 't ander werd
gedeclineert
om dat hij 's ks van Siams
presentatie had verworpen.
nadere instantie door de
persiaanse Ambr gedaan
om het voorsz.
't huijs te spijk wagt alleen na
's k=s briev.
Siam
Siam verstendigt geworden dat 't voors.
1 Minerael tot 968. baren off van 354 lb yder
342674. ponden vermeerdert en 't selve van
ligoor met 't huijs de spijk daar was
overgebragt, verwagtende het schip Prins
staande in thuijstespijk en w=m Willem Hendrik om de resico derselve
daarin te verdeelen, waar na aanstonds
't eerste herwaarts aan met het restant en
andere goederen stond te rug geschikt te
werden; Maar sulx sal nu niet konnen
dat mits het verongelukken geschieden, vermits gelijk wij voor desen
geschreven hebben, 't ander op 't Noort eijnde
van Banca tegen een klip is comen te
blijven, en ook 't fluijtje Bronstee den 19=en
october op de voors. becomen quade tijding
in derselver plaats van hier derwaarts
afgesonden, zoo wij verstaan hebben mede
sijne veijse niet heeft connen volbrengen
maar na Mallacca is moeten te rug keren
dat wij anders gaarne gewenst hadden, om
redenen gelijk gesegt; waar tegen nogtans
niet te doen sal sijn, alleen sullen wij moeten
afwagten, wat dien eenigen resterende
bodem ons sal kunnen toebrengen, dat
anders in gereetheijt lag, maar alleen na
's Coninx brieven bleeff wagten.
De Persiaanse Ambass:r daar van hier voren
staat, vermelt, had nader instantie gedaan
om de 2000: thoman en sijn transport,
maar 't een en 't ander is gedeclineert, om
dat hij de presentatie van den konink van
siam van 4000 rx. in cleden, en 3000 in
contant, mitsg:s met een sijner scheepjes
na huijs te sullen gebragt werden, had affge„
slagen, en sulx om sijn Majest=t geen mis=
noegen te geven, waar bij het gebleven is, —
sullende met sijn eijgen benjaans scheepje
maar
genoegsaam
„dat neet

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0067.xml
#+ ---

1063
eijgen scheepje te vertrecken
deridder forbien is door den K=l
hem te volgen
de K: op haar verstoort.
door de herbert van bat:a vervoert.
maar werden gelockent
daar tegen geprotesteert stond
te werden
China
hij sal genoth:t en met sin genoegsaam gepest de voors. eijde moeten
ondernemen
De france Rieder forbien hier voorengenoemt
was sonder dat men de reden daar van nog wist
van sijn ampten gedegradeert, door de Siantse konnink van sijn generaelschap
en vordere eerampten gedegradeert en
gegijsselt met een frans schip dat van suratta
daar was gecomen, na poedecerij versonden
Engels opperh=t m:r Herbin was na Madras
en stonden d'andere zijner natie in korten hem
de andere van die natie stonden te volgen, zijnden den C=o tegen deselve over
hunne debauchies t'eenemael verstoort. —
hun schip de Herbert was daar gearriveert
en had van hier na 't seggen van een hooploper
diverse Comp:s dienaren en vrgel:k die sig uijt VEd: h: Achtb:e dienst bij hun had
begeven, en in siam weer bij d' onse was overge=
comen, nog andere 15. soo Comp.:s dienaren als
vrijelijk vervoert, dog daarom aangesproken
wesende, hadden sij die geloochent, waartegen
soude werden geprotest=t, en dit is in't kort dat wij
UEd:e h: A: van siam weten te schrijven, in hope
dat erlang 't versz: schip 't huijs te spijk hier sal op dagen:
en na Poede Cerij versonden.
't Engels opperh t. was na Madras
Bij hadden niet anders gedagt of zouden
voor 't begin deser maand zoo niet alle
ten minsten voor af eene onser scheepen
uijt hocsieuw te rugge gekregen hebben,
daar wij te meerder staat op maeckten
door de mondelinge en schriftelijke tijdingen
die ons met 2. portugeese scheepjens op p=mo
en 28. en Januarij uijt Maccauw wierden
toegebragt van 't goet onthael van onsen
Ambassadeurs Vincent Paats bij den
keijser in peckin en sijn spoedige afcomste
van dat hoff wederom naar hocsieuw, en
dat onse Coopmanschappen daar ook al
vercogt zouden sijn; zelffs met relaas
van eene der Jancken die ook buijten een
van Canton tot 4=en in getal wederom van
Aijmuij volgens uijtwijsen van een
hina
over

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0068.xml
#+ ---

1064
China.
overgaande notitie hier ten handel verschenen
zijn, dat de Comp:e voor haren peper 8. Ceijlen
ofte ƒ32: het picol hadde bedongen, zulx
wij nog al dagelijx in verlangen blijven,
om V. Ed:s voor het afgaan deser, den uijtslag
onser legatie en handel in hocsieuw te
mogen bedelen, met deselve portugeese
Maccauwse scheepjes hebben wij ook
becomen 2. antwoord brieven van den senart
dier stad aanden Gouverneur Generael
geschreven, beijde in beleeffde termen, 't eene
betakende den aldaar gevangen gerefor=
meerde Francisco d' Atcha en 't ander
wegens de beroovinge van den onser
Ingesetenen Jagje 't wittepeerd, voor
twee Jaren verleden, seggende wegens
De Atche als nog gelijk verleden Iaar,
dat sij buijten hare maar onder de
geestelijke magt ware, en sij daar over
niets te zeggen hadden, ende ten reguarde
vande berovinge van het Chinees scheepje
't witte paert dat den Nachoda off schipper
daar van niet haar maar sijn zelven over
sijn ongemack te beschuldigen hadde,
beroepende hun verders deswegen op
twee andere briefjes nu nevens de hare
door den Bater Phillippus Gri=
maldij en eenen heer Ioan Cortes
ook aan ons afgeschikt, soodanigh
deselve alle nu onder de bijlagen ter
speculatie tot VEd=s overgaan;
schijnende ons met dese beleeffde
de
excusen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0069.xml
#+ ---

1065
't opperhooft Andries
cleijer kamt met pijlsw=t
uijt Jappan
Janan
rapport ook een brief van
sackij gesz.
meldende van de hoff=
reise dat deselve wel
was afgelopen
En sijn E: aller wegen wel
excusen te willen paijen, sonder
van 't een off 't ander om eenige satis=
factie te dencken: hoewel wij ver=
meenen dat het soodanig met de rede„
lijkheijt niet over een en comt, dog
inde presente tijt verder voor eerst
patientie in sullen moeten nemen
tot andere en betere gelegentheden;
en hebben wij des onvermindert tot
nutte vande Comp=e en de gemeente
deser stede, wederom aande voorschreven
hier gecome Macauwse Portugesen
vergunt hare goederen en Chireese krame=
rijen, onder de gewone tollen te mogen verkopen
dewijle daarinne soo wel als in de vaart der
Chineese Joncken geen nadeel, maar eer
voordeel voor de Comp:e konnen bespeuren
Van daar is op den 19. e december het
afgegaan opperhooft den E: Andries
beijer met het Jagt pijlswaart alhier ge=
arriveert, mede brengende nevens sijn
Rapport van dato voors. ook een Missive
tot Nangasachij den 5: November bij
En levert ons nevens sin den selven en sijn vervanger den E:
5. november uijt Nanga Constantin Ranst, mitsgaders den Raad
getekent, en aan ons afgeschikt; waarbij
dit volgende geadviseert en bekent gemaekt
werd: dat de hoffreijse op 15. februarij
begonnen en 6. e Meij weer afgelegt was,
ende ontmoeting van den keijser als
Rijxraden aldaar, beleeft en vrundelijk
weer sij geweest, gelijk de tolcken en
Bonsioijen gedurende de reijse vrij civiel
hun ook hadden getoont; Jnvoegen
kapan
over
E
onthaalt.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0070.xml
#+ ---

1066
en wel besonder door de h. r
van firando
geadmitteert was.
nevens de hr. van Arina
was opgedragen
Ende requesten der Chinesen
en d'onse afgeeijst
teerde uijtvoer van 300 kisten
En na het gedoente en
tractem=t der vremde
lingen souden vernomen
hebben
daar si ook geweest sin.
Japan
over d'een nog d'ander niet konde geklaagt
werden, maar was ider der grooten daar
men mede te doen hadde gehad, en die
geregaleert zijn moeten werden, even
dankbaar voor het besoeck en 't genoten
geweest, daar den ouden heer van Tirando
wel de voornaamste onder is geweest, die
wegens sijn gunst omtrent d' E. Comp=e
versekering had gedaan, en dat hare
saecken meer en meer een goet succes
ten hove stonden te erlangen, zijnde nu weer
die in 's keijsers gunst meer in's Majesteijts gratie ingelaten; en tot
zijn eerste camer heer vercooren, om altoos
bij hem te mogen wesen; en was hem
en de visite van nangasartig de visite van Nangasachij nevens
den heer van Arima ook aanbevolen
alwaar sij op den 11=en Iunij, 6. septemb:r
en 5:en october waren geweest, besigtende
de Jongste reijs met een het Eijland en 't schip
de waelstroom dat daar op de rhee lag, sonder
iets bij 't opperhooft te willen nuttigen, om
dat sulx hun gewoonte niet en was,
wanneer in 's keijsers commissie wierden,
gebruijkt. hun afcomst tot Nangasackij
wierd gesustineert, alleen ten insigt vande
vrandelingen gedirigeert te wesen, om
in haar gedoente en tractement te verne=
„men, ten dien eijnde de Requesten, die
de chineesen haar hadden gepresenteert
geaccepteert hebbende en na boven met
hun genomen, en daar besijden die wegens
d'onse door de tolcken aan den gouverneur
mede waren geexhibeert, tenderende
tenderende om vande gelimut om boven de 300: kisten off 300 Ø saijlen
gelibereert te mogen wesen. waardije gelicentieert te mogen wesen
en 5.
uijt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0071.xml
#+ ---

1067
Japan
daar uijt wat goets soude
te meer hij de Rijxraden
sijne vrunden voorsz. ons
versoek had gerecommand:t
gelijk ook de afgaande Gouv=r
omtrent de rijxraden
maar dat had hij ook bevoorens
gedaan
En selver aannam t' onser
faveur bij sujn Majesteijt
te wesen
uijt het overschot der waren zooveel
(nog te furneren, als tot voldoening vande
ongelden en andere nootwendigheden die
men anders met contanten most voldoen
vereijst werd, en dat wij voors: 300 kisten
in sijn geheel mogten vervoeren, daar men
wat goets van soude konnen dencken, te
kunnen gehoopt werden. meet dat deselve op 11=en Junij voors
uijt Jedo tot Nangasachij komende,
om na firando voort te gaan, bij discouis
tegen Comp:s tolck Brasman onder andere
sig ook geuijt zoude hebben, dat buijten
allen twijffel door de Rijxraden bij eerste
gelegentheijt aan sijn najesteijt geremonst=t
stond te werden, hoe het de hollanders
onmogelijk was het Japans rijk op voors
300. kisten met eenig voordeel te bevaren
't geen hij reets zijn cousijn en swager,
Bevoorens had. dien selffden heer wanneer
't opperhooft ten hove hem over sijn nieuw
becomen chergie feliciteerde, wegens sijn
gunst omtrent Comp=s belangen mede
versekering gedaan, en d' afgaande gouvn:r
wanneer van Nangasachij na Sedo
vertrock, en hem door de tolcken wierd
gerecommandeert dat dog omtrent de
Rijxraden, zoo veel gelieffde te weeg te
brengen de Negotie zoo als van ouds
beijde ordinaris rijxraden gerecommand=t
had, en selfs veder aannam dierwegen
soo veel doenelijk sij, uijt een goede gene=
gentheijt die hij d' E: Comp:e nog toedroeg,
iets goets bij den keijser te bewercken;
maar wat staat daar op te maken sij
zal de tijt leeren
beyde
weer

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0072.xml
#+ ---

1068
om dat 't versoek regtmatig
was.
daar sijn vervanger en den
eersten Commisss hun
mede toe genegen hadden
getoont
dog sonder operatie ten
goede is geweest
pakhuijsen verzegelt en
opgesloten bliven, tot de
aanstaande negotie tut
dat naderhand op d' onse
haar nader instantien
toegestaan is
zonderde restanten daar
over te mogen behouden
Japan
synde in plaats de limitatie
weer geexerceert mogt werden, ook
belooft dat sulx tragten soude te oblineren,
latende 't selve onder weeg in sijn opreijse
nog vernieuwen, om dat (soo hij seijde,
ons versoek dierwegen regtmatig was, daar
sijn vervanger mede het sijne soude toebrengen
en den eersten Commissaris ten hove ook
niet minder toegenegen was, hebbende
medelijden met de hollanders wegens
hun tegenwoordig tractement; en zoo
waren d'er nog meer grooten geweest
die op diergelijke wijse hun hadden verklaert;
maar van hoedanigen uijtwercking
is 't een en 't ander geweest. ! niet alleen
heeft d'E: Comp: e geen beterschap inde
limitatie verkregen; maar men heeft deselve
stricter doen practiseren, en in plaats
de 300 kisten, die ons toegestaan sijn geweest
gelast siricter te observeren, uijt den verkoop van soodanige waren
als het ons goet dagt, zoo had men nu
ordre gegeven, om een derde daar van
uijt de zijde te laten procederen, en 't geen
't sluinst is, zonder dat de Restanten aldaar
in Comp=s eijgen packhuijsen zouden
mogen overblijven, en voor het aanstaande
Jaar ter Negotie bewaart werden; dog
'twelck naderhand als een gratie door de
gouverneurs op de vertoning van dubbelde
risico der zee, en andere ongemacken meer,
daar omtrent, nog is toegestaan geworden,
onder conditie dat de voors. packhuijsen
dog mosten de goederen inde door de Bansioijsen dan gesloten en versegelt
tot d'aanstaande negotie tijt mosten
blijven.
de 300.
Dit

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0073.xml
#+ ---

1069
welke proceduren de briev
aanden Keijser gecauseert
zoude hebben
de tolken gemoveert
Relatijf tot het voorsz. —
Rapport.
tegen voors. onredelikheden
is niet te doen geweest
die anders hun gedoente
zoude ontdecken
om de verdeeling der
coufraten.
Japan.
de twee guverneurs hebben
d'er ook niet veel goets
toegebragt
Dit soude het schrijven aan den keijser
om van den handel bij taxatie gelibereert
te sijn, veroorsaeckt hebben, gelijk de
tolcken met haar vrage en verdere
redenen wat d' E: comp=e daarmede
had uijtgeregt. ! en off d'onse niet liever
discoursen dierwegen door voor dese nieuwe manier van negotieren
den voorigen handel hadde willen behouden.
want als dan alle de coopmanschappen
nog vercogt zouden mogen werden, en
niets daar van behoeven over te blijven,
als in't geciteerde rapport aangehaelt
staat, hebben willen te kennen geven:
daar buijten allen twijffel de twee
gouverneurs en Rijxraden haar quaed
raed onder verspreijt hebben, om datse
de voordeelen bevoorens getrocken, nu moeten
missen, en bij al dien der nog ijets tegenwoord. .
uijt te halen was, 'tselve met een derde
die als een contrarolleur bij haar is gestelt,
voordelen met een derde sullen moeten deelen, anders soude deselve
hun schraperijen wel ontdecken, en bij den
keijser en andere grooten ten hove die nog
niet gecorrumpeert zijn, nadelig wesen,
daar sij nu deel genoten van gemaekt sijnde,
d'een en d'ander zoo wel als sijn confraters
sal weten blind te houden
Belcke onredelijkheden dewijl met geen
reden hebben kunnen tegen gegaan werden,
hoe dat men sig ook op 's keijsers gunst,
dat ons de vrijheijt, en keur was gegeven
om soodanige goederen als wij begeerden
eerst te mogen distraheren, en ons quijt
de
te

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0074.xml
#+ ---

1070
maar heeft men deselve
moeten aquiesceren
op hoope van een beter iit
gemerkt de nadere klagten
irriteren
dan zoo gelaten.
offer meerder sal bij gebragt
werden.
mansz. sal dienen gedelib=t
En comp.s nadeel meer
verweeren.
Japan
om 't vervoeren niet onder worpen
te wesen
te maecken, zonder dat eenige zijde
de pakando behoefden te onderwerpen,
heeft beroepen, zoo sal d'er niet anders te
doen vallen, als ons voor eerst met de voors.
bepaling te vreden te houden, en 's keijsers
beveelen te acquiesceren, in hope dat
de tijt, die nu distelen en dooren heeft
geteelt, ook eens roosen sal geven; te meer
na 't sig laat aansien, alle verdere klagten
maar tot grooter verbittering souden strecken„
gelijk d' onse dierwegen door de Tolcken
gepreadverteert zijn, dat de gouverneurs
de gouvern=r maar souden soo doende, opgewekt stonden te werden
om de comp=e in andere gelegentheden
dat weer betaelt te setten, en sulx voor
eerst met d'overige Coopmanschappen
die nu toegestaan waren een Jaar te
mogen overblijven, weer terug te doen
nemen, en soodanigen opper hooft met
sijn gedurige klagten aan boort te bannen
en 't rijk te ontseggen. en sal dienvolgens
sulx over de verbleve coop= dan overwogen dienen te werden, off het
nodig sal sijn, dat het verbleve capitael
aan Coopmanschappen zoo van ruwe
Bengaalse en chineese syde, mitsgaders
diverse zoort stuck goederen ten bedrage,
van ƒ550387. –. —. Met nog veel andere
diergelijke vergroot werd, aangesien
op een Capitael p ƒ 635664. —. — dat daar
Jongst verhandelt sij, ruijm de gelicenti=
„eerde 300 taijlen zijn geprocedeert,
dat het verbleven ook wel ligt sal kunnen
opwercken om niet subject te wesen
het restant weer te rug te moeten
mogen
nemen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0075.xml
#+ ---

1871
uijtgevallen
derw=ts, sal ook dienen
gereguleert
na den vertier van 't Coper
in zouratta @
met den verkoop der waren
heeft 't daar jongst niet veel
beschoten.
en canneel
Except de peper
de meeste de voorige prijsen
Japan.
nemen dat gantsch niet het Intrest
van de comp=e zoude quadreren, zijnde
Jongst de vermeerdering bij ons wel
gepractiseert, maar op hope dat de beloften
van beterschap in den handel zoude volgen
zijnde dog de beloften ijdel 't geen nu contrarie (gelijk gesegt) bevonden
hebbende, best en voor de Comp=e mitste
sal sijn, ons daar na te reguleren, gelijk
d' Equipagie der schepen mede inde equipagie vande scheepen
derwaarts, na dat, inmiddens de tijt
tot d'aanstaande besending zal sijn
verschenen, wij wegens den vertier
van't coper in souratta Golconda
en andere plaatsen, de vereijste kennisse
sullen hebben becomen. Te meer 't met
den verkoop der meeste waren niet veel
beschoten heeft, die vande stuk goederen,
chineese cabessa zijde, de bengaalse
ord:e cabessa en bariga, mitsgaders
het florette gaarn slegter als a. o voorlk
geweest sijnde, en heeft de Tonquinse
zijde ook niet meer als 185 Caijlen off
niet behaalt hebbende ƒ647: 10. — p. r picol bij gevolg wat meer
als 23. p. r c=to mogen behalen, en zoo is
het ook gelegen met de Nagelen die
bevoorens de 125. ponden ƒ 756. 7. en —
Jongst maar ƒ 690. 11. heeft gegolden;
maar met de peper is het wat beter
gegaan daar voor ƒ39: 4:— gegeven is;
en 't Jaar te vooren, maar ƒ 34. en 6. stvers.
en de caneel is voor ƒ19:12. vercogt daar
van met de voorige geen vergelijking kan
werden gemaekt, vermits deselve bedurven
was: Jn somma 't een en 't ander heeft
sulx de suijvere winsten, maar 46¼ percento kunnen advanceren,
Chineese
bij
maar

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0076.xml
#+ ---

1072
maar 46¼ p:r C=to dit
maal sijn geweest
Japan
bij na gelijk de winsten van't Jaar 1684.
die 46 1/16 waren en met 9. minder als —
a. o 1685. zijn geweest. en isser niet
meer zuijver konnen werden overgehouden
de oncosten afgetrocken wesende als
ƒ294275:14:1. daar de grooter schenkagie
ten hove aan twee rijxraden meer als
het Jaar te vooren, die weer in plaats
vande twee omgecomen daar van inde
papieren van 't selve Jaar vEd: h. Achtb:
sullen gelesen hebben, 't sijne mede
toegebragt heeft, bedragende nevens de
ord:e met de ongelden ƒ107086: 2:1: gelijk
ook het costende van een nieuwe
Combuijs ter somme van ƒ6247:5:2.
't geen niet te ontgaan is geweest, en
nog goet koop moet gerekent werden;
zullende in't aanstaande het dack
van een der comp=s packhuijsen mede
dienen vernieuwt, vermits de leckagie
niet anders te verhelpen zal sijn:
Jn somma de oncosten zijn seker en groot
en de winsten onseker en kleen.
Het gene nu voor het procedido van alle
voors: wharen gelijk gesegt weer ingekogt
is, bestaat ten principalen in een quant=t
van 20700: kisten kooper, off picols van
125. lb: ijder, tegen de prijs van 't voorl.
Jaar, namelijk 11. taijlen 7: maes
waar van 17200: d=os inde scheepen
de waalstroom, Maas en bovencaspel
zijn gescheept, en deselve daarmede na
Malacca afgeschikt, en daar benevens
eenige gevorderde porceleijnen, lackwercken
en wes meer voor d' Indische quartieren,
van
gesamentlijk

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0077.xml
#+ ---

1073
bedragende ƒ169501.—
de voorsz Rokken gaan
nu inde twee scheepen
verdeelt
in twee houte cassen.
geen porceleijn voor't aederlt
ingekogt
daar toe nader ordre
bij sal gecontinueert
werden
voor de besmetting van't
hout gepreserveert
Japan
gesamentlijk bedragende een somme
van ƒ 759435: 11: 8. en heeft Pijlswaart
hier het restant zijnde 3500: kisten nevens
eenige porceleijen, 60 p=s Japanse zijde
Rocken, en 143 p=s goude coebangs, die
eenelijk na afbetaling van alle de
ingecogte wharen sijn overgeschoten
nevens andere cleijnigheden meer
aangebragt, 't een met 't ander incoops
kostende ƒ169501: 7:1. waar van d=o
rocken in vier kassen in beijde schepen
verdeelt, nu tot v. Ed. H: A: overgaan,
niet wel soodanig gepakt in Canassers,
als speciaal VEd. H. A. ordre dicteert,
maar evenwel in diervoegen in houte
cassen met waxdoek van binnen
en dongris over de papiere sacken
bekleed, en wel digt toegemaeckt, —
dat 'er voor geen besmetting van 't hout
te vresen sal wesen, zoodanig zij al
besorgt zijn geweest, voor dat voors
ordre daar hadden ontfangen, wanneer
't te laat was om de canassers daar toe
te laten maken, daar van de beste soort
van Miaco ontboden mosten werden,
en het paar 10. â 12: taijlen off ƒ 35. â 42.
soude gelden, dat de rocken vrij soude
beswaren: om welcke redenen bij
dese laetste wijse van besorging zal
gecontinueert werden tot wij van VEd.
Hoog A. behagen kennisse becomen zullen
hebben
Geen porceleijn is 'er voor 't vaderlant
ingecogt, vermits 'tselve met de
bekleet
curieuse

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0078.xml
#+ ---

1074
de twee Cantooren sijn
opnieuw aan besteed.
123 stx Jonken sijn der
weer in Japan geweest
om de duurte
Japan
curieuse geschilderde modellen van
VEd:e hoog Achtbaare ontfangen, geensints
heeft geaccordeert, en van de vereijste
om haar slegte quantiteijt fijnte ook niet was, waarom het de
backers aan de hand sij gelaten, met
recommandatie andere beter zoon
waarom andere doen bakken voor het aanstaande Jaar in voorraet
te hebben.
De twee verlachte comptoiren voor
het vaderland die wij voor 110. taijlen
hebben moeten laten besteden, dewijle
voor minder niet te bekomen waren,
sullen ten naesten gedaan wesen,
en VEd. H: A. dan toegeschikt werden.
Dan Camphur is 'er geen incoop —
geen Camphur ingekogt geschied, vermits de chineese Jonken
de meeste quantiteit voor de aancomste
van onse scheepen al hadden bemagtigt,
en vervoert tegen vrij hooger prijs, als
wij a:o voorleden namentlijk 14. taren
p. r picol daar voor hebben gegeven, en
sij 't restant van een geringe quantiteijt
daar voor niet wilden afstaan
De voors. Joncken zoo uijt china ten
meerendeele als weijnige uijt andere
quartieren tot Nangasachij aangekomen
hebben bestaan in 123 stx tot het
vertreck van onse scheepen van daar
waarvan 5: hunne lading nog niet
hadden opgegeven en andere 5. maar
toegestaan was 3500. taijlen te
ver negotieeren om hunne ongelden
daar mede goet te maken en te betalen
de resterende hun aanbreng zouw
van
volgens

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0079.xml
#+ ---

't bedragen van derselver
aanbreng.
gesecrepteert
sluijkerijen ontdekt.
de schuldige niet
uijtgevonden
Japan
En gestraft voor de eerste
maal
volgens 't seggen vande Comprodoors
hebben gemonteert taijen 1448172: off
ƒ5068602: sonder dat seker geweten is
kunnen werden, off daar uijt nets meer
als ter gelimiteerde somma van 600000:
taijlen is mogen omgeset werden, soo
setreet is dat gehouden om dat zij
blijvende 't vernegotieere daar toe met eede en 't siappen van
haar bloet hun hebben moeten verobli=
geeren, en 't geen andere die het eijland
mede gefrequenteert hebben, strikt
aanbevolen is niet te reveleren;
ondertusschen isser ondervonden dat
der chineesen en Japand:s gesamentlijk de Japanders en Chineesen
niet versuijmt hebben, een sluijk
handeltje met malkanderen te drijven,
en waarin soolang hebben gecontinueert
totter 32. packen met sijde agterhaelt
en daar over 15. Japanders onthalst
en twee gebannen, en de Eijgenaars
derselver met hare wharen uijt het
rijk na hun land voor altoos gejaegt
sijn geworden, zonder weer te mogen
komen: 't geen evenwel soo een afschrik
niet heeft gegeven off zij hadden zedert
nog 38. kassen met chineese porceleijn
en sariteijten van aerdwerk, die daar
niet mogen aangebragt werden, gelijk -
daar van in't dagregister onder dato
8. Maart, 8. en 21=en Meij te lesen is,
maar over de 2:e sijn inde baaij uijt het water weergevischt
die gepresumeert sijn 't Jaar bevoorens
door eenige der vertrocke Joncken met
kennis der Japanders daar in gelaten
sotter
te
1875

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0080.xml
#+ ---

1875
't bedragen van derselver
aanbreng.
gesecreeteert
sluijkerijen ontdekt.
maar over de 2:e sijn
de schuldige niet
uijtgevonden
Japan
En gestraft voor de eerste
maal
volgens 't seggen vande Comprodoors
hebben gemonteert taijen 1448172: off
ƒ5068602: sonder dat seker geweten is
kunnen werden, off daar uijt iets meer
als ter gelimiteerde somma van 600000:
taijlen is mogen ongeset werden, soo
secreet is dat gehouden, om dat zij
blijvende 't vernegotieeren daar toe met eede en 't siappen van
haar bloet hun hebben moeten verobli=
geeren, en 't geen andere die het eijland
mede gefrequenteert hebben, strikt
aanbevolen is niet te reveleren;
ondertusschen isser ondervonden dat
der chineesen en Japand:s gesamentlijk de Japanders en Chineesen
niet versuijmt hebben, een sluijk
handeltje met malkanderen te drijven,
en waarin soo lang hebben gecontinueert
totter 32. packen met sijde agterhaelt
en daar over 15. Japanders onthalst
en twee gebannen, en de Eijgenaars
derselver met hare wharen uijt het
rijk na hun land voor altoos gejaegt
sijn geworden, zonder weer te mogen
komen: 't geen evenwel soo een afschrik
niet heeft gegeven off zij hadden zedert
nog 38. kassen met chineese porceleijn
en rariteijten van aerdwerk, die daar
niet mogen aangebragt werden, gelijk
daar van in't dagregister onder dato
8. Maart, 8. en 21=en Meij te lesen is,
inde baaij uijt het water weergevischt
die gepresumeert sijn 't Jaar bevoorens
door eenige der vertrocke Joncken met
kennis der Japanders daar in gelaten
totter
te

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0081.xml
#+ ---

1076
Capan
niet tegenstaande de
belooffde aansienel.k
premie @.
sijn ook dierwegen
beschuldigt
te wesen, om wanneer sij weg zouden
sijn, daar uijt weer gehaelt te werden
en inde stad te doen vercoopen, dog
daarvan, niet tegenstaande een nauw
ondersoeck en de belooffde premie van 20.
goude Oebangs, zijnde â 7½ Coebangs
ijder 1020. Caijlen off ƒ3570. —.
Mitsgaders pardon aande complicen,
was nog niet ontdeckt, anders wiert
het voor een ongemene stoutigheijt
geagt, daar men meijnde wat secreets
en een onverwagt quaad nog verder
onder soude konnen schuijlen,
dienvolgens op het rigoreuste strafbaer.
acht van Comp= sipfooren an diergelijke misdaed zijn agt van
Comp=s suppoosten als twee ondercooplk
vier adsistenten, een onderstierman
en een bottelier mede geinsimuleert
geweest, dat deselve met de Tolcken
en Ottena off burgerm=r van 't Eijland
over 3 keijsers pagger een sluijkerijtje bij
verwisseling van eenige waren van
weijnig belang tegen andere tot haar
behoeff en gebruijk, gedreven soude
hebben, gelijk daar van in 't dag regist:r
onder dato 3: Julij, 5: aug:o en 30=en
september vermaan wierd gedaan, —
't geen een markt ganger door Cruel
pijnigen ontdeckt had, en waaraan
29. Japanders mede-pligtig souden
wesen, waar over den gouverneur
in dier voegen verstoort was geworden,
dat de voorschreven agt persoonen
en
tot

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0082.xml
#+ ---

1017.
en aan handen geboeijt
en daar na 't rijk ontsegt
gelijk mede 't opperh=t.
wegens het particulier
in princelant &c.a.
Cleijers verantwoording
blijvende de straffe aande
Complice Japanders nog
onbekent.
dat tot extrpatie van den
particul=en handel sal
strecken
Japan
om dat versuijmt had
beter toesigt op voorsz
gedoente te nemen
tot hem geroepen sijnde, deselve niet
in hun Camers geconfin=t ijsere hand boeijen beset weer te rug
had gesonden, met notificatie dat sulx
de ordre van 't hoff was, om soo langh
daarmede op het Eijland in haar camers
op gesloten te blijven, tot nader over hun
stond gedisponneert te werden, 't geene
daar op uijtgecomen is, datse voortaan
uijt Japan sullen moeten blijven en
nimmer daar weer mogen ver=
schijnen: dat 't opperhooft den E:
beijer mede aangedient is, dewijle
geen beter ordre op het onderhouden van
's keijsers bevelen van niet meer als
300 kisten te mogen vernegotieeren
onder sijne suppoosten hadt kunnen
off weten te practiseren; hoewel
zijn E. segt meer ten opsigt van dat sig—
eeniger maten tegen het verblijven van de
resterende on vercogte Comp=s wharen
had gekant, zulx geschied te wesen, sustine„
rende daar door voortaan alle occasie tot
de minste particuliere negotiatie benomen
te sullen werden dat wij mogen verhopen.
Wat de voors. Japanders daar over zal sijn
ontmoet wij na desen eerst kunnen vernemen.
Hoedanigen verantwoording nu gemelte
opperhooft Andries Kleijer niet sijn
verschijning alhier in voldoening van VEd.
H: A. begeerte inde brieff van 8. october
1685. onder de Japanse Materie begrepen en te
kennen gegeven, rakende het particulier
dat in princelant over siam na Japan in
Maij 1683 van batavia afgeschikt, zoude
geladen sijn geweest, en wes: meer van de
pligt der opperhooffden aldaar gesproken werd,
zijn E:
aan

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0083.xml
#+ ---

1078
Relatief tot syn brief
En andere Extracten uijt
diverse geschriften
t' sijner verschoning
zijn hier nog niet verschenen.
met nadertijding en Ertz
verwagt,
Sumarras Weler
aan ons heeft gedaan; staat egter aan in
den geciteerden brieff van 5=en 9ber 't voorl
Jaar door denselven hier mede gebragt, ter
neder gestelt, tot meerder becragting allege= de quartel en stadgrave
rende daar toe een extract uijt de Missive
van p=mo september 1670. uijt Japan na bat=a
aande Regeringe gesz: Jtem twee Extract
resolutien tot Nankasackij op 31=en aug=o
en 2. september des voors. Jaers bij de opper=
Hooffden Francois de Hase en Martinus
Tezar, mitsgaders den Raad genomen:—
Nog een dito van 18. september 1651. en ten
laetsten van een brieff op 18. october in 't selve
Jaar deor het opperhooft den E: Pieter Aerthenis
mitsgaders den Raad aan den h:r Commissaris—
Willem Verstege na Tonkin geschreven:
't een en 't ander nu overgaande en op 't Cap=t Regisf dat wel eenige gedagten
te vinden; waar aan wij ons om desen daarmed soude baren
niet te extenderen met v. Ed. h: A: permissie
sullen gedragen: waarmede hij verhoopt sijn
onschult te sullen hebben gedemonstreert.
Hoewel verhoopt hadden dat wij de hoecker
de quartel, en de fluijt de stad grave tijdig
voor 't afsenden deses van daar hier gehadt
en daarmede een goede quantiteit zoo
ernts als slam besijden 't gerequireerde berigt
off de uijtrekening van 't costende van Comp=s
goutmijne tot silida, daar van bij onsen
Jongsten gesproocken is, gekregen zouden
hebben, benevens nadere tijding vanden
toestant van Comp=s zaken in die comman
derie, zoo nogtans is geen van die beijde
tot heden hier nog opgedaagt, 't welck in
ons wel eenige gedagten zoude verwecken,
zedert het vertreck van Poulerhun met
den commandeur Conper op 10=en october
laestleden, en daar na nog van de betuw
op den 12: 9ber daar aan, van het Eijlant
Sumatras w: Cust
chinko

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0084.xml
#+ ---

1079
na de comste van P:o Khun
en de betuwe
Comp. s saken aldaar in een
wesen gebragt
min sonder becommering
maar dan souden sij daar van
gegeven
Sumatras W Cart
chinco met een kleen briefje van voorn.
datum door den oppercoopman en provis=len
gesaghebber Ioan van Mechelen afgesonden,
tot geleijde van 18. kisten Benjuwijn en
26250. lb. slegten eriz, inhoudende volgens
de nevens gaande assaij Rapporten 't centen=t
zoo aan gout als zilver 100. Mack 3 loot en
14 greijn, en dienvolgens maar waardig
ƒ 5046: 4:3. Met d'aancomst van grooter
slammerstaat mogten Magt der Engelse deselve verslimmert zullen
wesen, en daarom gemelte scheepen om nog
wat ontsaghelijker te wesen, zoo lang
daar sijn opgesonden; andere redenen kunnen
wij niet bedencken ( buijten eenige zeenooden
daar verhoopen god haar voor bewaert zal
hebben) die haar soude konnen bewogen
hebben, om ons voors: zoo hoog nodige kenniss
zoo lang te onthouden te meer de nootsaekelijkh:t
om daar van uEd: h: Achtb:re in dese laetste
retour schepen te moeten bedienen, haar
ook kennis kunnen hebben bewust is. Maar daar en tegen wederom
cunnen wij ook niet nalaten te gelooven
bij aldien d'er grooter becommering sig
mogte ontdeckt hebben, om welcke te weeren,
eenige nadere ordre en meerder Magt
van nooden hadden, of zij zouden ons per
met een Inlands vaart. een Jnlands vaartuijg, die daar toe aldaar
genoeg bij der hand zijn, daar van kuntschap
gedaan hebben. evenwel 't zij zoo 't wil,
zijn evenwel desniet te wij zitten tusschen hoopen vrese, en sulx
te meer dewijle bij vEd: h: A: schrijven
van 4=en Maert en 1=en april 't voorleden Jaar
ons genotificeert is, dat de voors. natie in
haar desseijn onveranderlijk blijvende
zoo
om

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0085.xml
#+ ---

1080
man gemunt hebben
etc deden.
om buijten twijffel de lant
daar mee uijttevoeren
voudig na 't vaderl:t is gesz
en 't landschap
om anse possessie te mogen
laten mainteren door de
bontgenoten.
sonder met eijgen militie daar
onder te speelen
consideratie daar omtrent.
en wel ligt selver nog
doen sullen.
en die natie door andere op
Priaman hebben laten
attenteren.
Sumatras W Cust
om dat d' Engels 't op pria om haar daar ter Custe en wel bijsonder
tot priaman ter neer te zetten, en vast te
maeken, de schepen derwaarts speciael
als in't generael na Jndia gedestineert,
en sware Equipagie derw=ts zoo swaar van manning als andere
montering prepareerden, en in gereetheijt
bragten, daarse buijten allen twijffel
in weerwil van die gene die sustineren
mogten beter regt daar toe te hebben
en de land regenten nu in gesag daar
Regenten hun voornemen zittende, hun voors voornemen mede
zullen tragten uijt te voeren en te defenderen
,accorderende met het gene dat wij VEd: h: A:
met de eerste schepen bij een secreet briefje
wat Jongst dierwegen twee dierwegen bekent gemaekt hebben, en bij het
generael schrijven onder de westcust
materie, dat zij reets aldaar door middel
van een lela Maradja en die hij verder
daar toe heeft weten te disponneeren,
hebben betragt; 't gene dan wel legt met
een gecombineerde Europiaanse magt
zullen willen hervatten. Maar of het
daarmede ook wel lucken zal, moet de
tijt leven, voors. magt moet daar altoos
eerst gesont zijn overgecomen, en de trouw
gebleve bontgenoten onvermogens haar te
resisteren: zijnde voors. plaatse voor VEd.
h: A: anders van dat belang wel, dat zij
door haar van daar afgewesen en onse
regtmatige possessie gedefendeert mag
werden, als wij maar om met haar in geen
moeijelijkheden gewickelt te raken, met
eijgen militie daar onder niet comen te
ageren, waartoe d'onse om voors. ende
van
andere

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0086.xml
#+ ---

1081
dat d'onse geinterdiceert is
anders genoegsaam daar toe
gequalificeert zijnde,
't voorgeven vand' Engelse dat
opdragt van Priaman hebben
gecregen
kan niet waar sijn
zijnde de contracten noijt
met een regentgemaakt.
alleen
Redenen daar van
Sumatras W Cust
andere politique redenen, gelijk ten
reguarde van Indrapoera hun aanbevolen
is geweest, niet sullen comen, hoewel
wij oordelen daar toegenoegsaam gequa=
lificeert te zijn, om dat het geweldige
actien zijn, hoedanige een ijder gelijk
kennelijk is, geoorloft is te resisteren, —
voornamentlijk ter defencie van't zijne;
want dat sij eenig regt van eijgendom
bij opdragt van voors. plaatse bij gezegelde, maar alle gesamentlj. gemn=t
brieven van den Conick aldaar al drie
Jaren geleden, zouden hebben verkregen,
kunnen wij niet geleven, Immers
is het in genen deele waar, van een
die onder en met dien titul over dat
landschap te gebieden heeft, dewijle
zedert dat zij hun de laetste reijs van
het Aatchinse Iuk anno 1662 hebben
ontdaan, geen een alleen het gesag daar
gehad heeft, maar door 's lants grooten
en daar toe beroepene zijn geregeert geweest,
gelijk door soodanige alle contracten tussen
haar ende Nederlandse Comp=e gemaekt
sijn; als in den Jare 1664. den 10. xber
door de commandeurs Cauw en Groen=
„wegen, den 11=en 8ber 1670. door de commd=r
Jacob Pits, en schipper Commandeur
Pieter Coopman 1671. den 6: xber nader
door denselven heer Pits, 1678, den 22=en
7ber door den Commandeur Melchior
hurt, 1682. , 17. Maart door den commd=r
Jan van Leene, en a. o 1684. den 19=en
Junij, door denselven van Leene
het
vernieuwt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0087.xml
#+ ---

1082
sonder dat eenen Radja
Ebrahim
daar omtrent meer als de
andere te seggen heeft
gehad
sijnde voor een verstandig
man etc anders gekent
en principaalste uijtwercker van
naderhand d' Engelse als
dienst ook geweest
en tot alle quade handelingen
en actien uijtgespat
is van de Comp. e afgevallen
Sumatras w. Cust.
vernieuwt: in alle welke tijt except
de drie laetste Jaren, wel eenen Radja
Ebrahim mede inde regering is geweest,
maar geensints d'eerste, wij laten staan
in meerder authoriteijt en qualiteijt als —
zijne confraters, staande onder de 12:
Regenten in't voorsz contract van a=o
1671. eerst de negende in rang vermelt,
en d' eerste aldaar eenen orangkaija -
Maharadja Nenda, onvermindert dat
hij evenwel onder haar, voor een verstandig
en kloeckmoedig man erkent wierd,
dat hij ook van grooter rijkdom was:
zijnde geweest buijten des ook een der
voornaamste die voors. ontslag van
onder het Aetchins gebied heeft door=
't onslag van 't atckins suk geset, en 't landschap d' E: Comp=e
onderdanig gestelt, tot dat hij a. o 1676. —
misnoegt sijnde, na de Agammers zig
heeft geretireert, en vervolgens met deselve
tegen d' onse aangespannen, en alles
quaeds gerokkent als in sijn vermogen
was te practieeren, doende neven de
Comp=e ook selfs de beneden landse
Priamanders, in't generael alle soort
van overlast aan, tot dat zij hem uijt
de regering gestoten sijnde, voor een rebel
en hun algemeen vijand hebben verklaert,
en daar na tot in't gebergte gedreven;
daar hij sig ten principale heeft onthouden,
tot den Jare 1685. dat d'Engelse tot
Indrapoura zijn gecomen, die hij als —
een quad Instrument ten een quaed Jnstrument allen thalven
hebben nu
tegen d'onse heeft gedient.
onderdanig
versz

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0088.xml
#+ ---

1083
d' opdragt door hem aand'
Engelse gedaan is niet
wettig
immers niet sufficant
om de Comp. e haar regt
te bedisputeren.
wij hebben onse residentie
om redenen van de slegie
negotie
en daar na weer in besit genomen
maar de logie is onder'top sijt
vande regenten gelaten
als anders.
sulk een transport geobtineert, alse
voorgeven, off andersints met schenkagies
gecogt, met wat regt zal de wettigheijt
daar van te defenderen wesen. . en dat
sij daar uijt gequalificeert sijn ons van
daar te houden, en in maniere als hun
voornemen is, daar ter neer te zetten.
Tis wel waar dat wij inde Jare 1679.
uijt consideratie dat den gout handel
door toedoen van gemelte Ebrahin
van daar wel doen opbreken, en sijn adherenten vrij slegt ten
aansien van de voorige tijden aldaar
bevonden wierd, en met den Campher
aanbreng ook niet veel en beschoot,
boven dat het daar zeer moeijelijk te
lossen en te laden viel, als moetende
vaartuijgen door de branding van de zee
met groote kosten en risico aan en van
lant gebragt werden, bij missive van 5=en
april gelast hebben, onse residentie van
daar op te breecken en met den gantsen
ommeslag tot padang te retireren;
Maar de legie die wij daar al a:o 1671.
gestabileert hadden, en 1677. weer vernieuwt
was, bleeff onder de sorge en 't opsigt
evenwel van de wettige regenten aldaar,
tot door verandering van tijden deselve
ons weer te stade mogt comen, en 't Intrest
van VEd:e hoog A: vereijschte, dat wij
die weer door hare dienaars lieten bewonen
gelijk a. o 1684. geschied is, als waar toe bij
voors: Heeren Engelse van soo een man Sumat:s W:t Cist de volumuneuse waren eerst met klene
ons
de

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0089.xml
#+ ---

1084
om redenen.
wanneer het Contract met
de Regenten is vernieuwd
gelijk van andere plaatsen
meer.
maar is door de regenten
van daar gewesen
Sumatras Wust
ao 1683 een Engels scheepje
van land geweest.
ons schrijven van 31:en Maij tjJaar 1683.
bevoorens den Commandeur van Leene
en Raad gequalificeert sijn geworden
ook om deselve landen te laten cultiveren
en bequaam maken tot een spijs kamer
voor Padang, en met een te laten dienen,
tot een ruggesteun voor de wel gesinde,
en omsien voor de quaedwillige, die Rijt
daar omtrent ter neer zijn geseten; als ook
om den Gout handel uijt het Manicabose
gebergte te beveijligen, en de sluijkvaart
uijt Aatchin aldaar en op Ticou te
beletten, wanneer ook het voorige
contract, gelijk hier vooren is gesegt
met de regering op den 19. Junij desselven
Jaar 1684. vernieuwt is geworden:
zijnde bevoorens in september 83. een
daar voor, en eenig volk aan particulier Engels scheepje of Enterlooper
daar ter rheede en eenig volk van 't selve
aan land geweest, met voornemen
om eenigen handel te drijven;
maar deselve sijn door de Ponglous—
off hooft Regenten afgewesen, gelijk —
ook tot Aijer Bangij benoorden priaman
gelegen, daar van wat omstandiger
in den briev' van dato 17: october 1683.
van padang ons toegecomen; is gesz.
't geen ook nader hant hun Casar is
ontmoet, dewelke tot padang aan=
comende, en onderrigt sijnde, van Comp=s
regt en Eijgendom, zoo door contract
als de wapenen van Majutte tot
Baros en Linkal toe, met secusie
Zijnde.
van

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0090.xml
#+ ---

1085
wij toonen haar ignorant
van Comp. s regt op de westc=t
buijten Padang etc
wat last daarom van sijn
mr. had.
de situatie van voors. Priaman
soo ten handel als anders.
in soude kunnen werden
gebragt
mitsgaders den gouthandel
uijt de bovenlanden
en per door nader Culture
der landen, te becomen.
van de levensmiddelen
daar vallende.
van andere natien vercregen, sig daar
van ignorant had getoont, voorgevende
niet te weten haar E: buijten Padang
Sillida, en Poulochinco eenige andere
plaatsen aldaar ter custe in bezit had,
en daarom door sijn Meesters gelast
was alle andere plaatsen aldaar ten
handel aan te doen, als daar van bij
Missive van 5=en November 1684. van
Padang herwaarts aan geschreven oock aan
gehaelt staet„
Wat nu eijgentlijk het landschap priaman
belangt, zoo wegens de situatie als den
handel, daar van wert getuijgt: eerst gelijk
hier vooren eenigsints aangehaelt is, dat het
geen goede Rhede heeft voor schepen off
ander groot vaartuijg door de branding
Sumatras west Cust van de zee; maar souden deselve hun
agter twee Eijlandjes daar digt bij gelegen,
evenwel kunnen onthouden.
Levens¬
middelen zoude 't rijkelijk kunnen uijtleveren,
niet alleen tot zijn eijgen onderhout, maar
van padang en andere plaatsen meer,
Jndien den landbouw behertigt wierd, en zoo
zoude men ook door culture daar wel
eenige peper cunnen bemagtigen, maar
tot den Gouthandel uijt Maninkabo songe
Capaijang ende Tigablas Cotas, is het heel
wel geconstitueert, om deselve van daar
na hun te trecken, en van padang te
diverteren; voornamentlijk wanneer die
van Oelacan en Cota lenga den
en wat verkindering daar Bergman met het minerael afcomende,
hun passagie derwaarts wilden beletten,
van
want

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0091.xml
#+ ---

1086
door welke plaatsen dat
mineraal
na Sillida off chinco
gevoert werd
wat perscul daar in gelegen
Priaman possessie nemen
maar dat's niet te denken
sullende ons van alle kanten
laten vereren en den
handel tragten te ontdecken
dat wij niet wel met goede
oogen sullen kunnen aansien
te wenschen datse hun alleen
met jndrapoura wilden
geconsenteert houden
Sumatras W. C=t
en hoedanig daar in te voorsien
want het door die plaatsen vande
Tigablas Cotas na voors. Padang moet
afgebragt werden, en dat songe Pago en
Jonge Apou uijtlevert voor de sapoe=
loboabandaars, tot Sillida off p=l chinco
vervoert; waarom het te wenschen
ware dat de Comp=e daar van niet
wiert gedepossideert; te meer nog wanneer
sulx mogte gebeuren, buijten voors. pretieuse
is dat de Engelse van voors. Negotie, wij ook pericul souden loopen vande
Campher en Benjuin tot Baros Sinkal
en andere noordelijke plaatsen vallende.
gepriveert te sullen werden, en die heele land
streeck door giften en gaven van ons afge„
troont en afgelockt: daar tegen op de
minst aanstotelijke wijse zullen moeten
laten arbeijden, gelijk hier vooren gesegt
omtrent Indra poura geordonneert is,
Met welke laetste plaats, Indien voorsz.
natie hun gecontenteert wilde houden,
sonder verder hun in te boren, souden
wij menen tot recuperatie van deselve
geen moeijte off naam waardige kosten
behoeffde gedaan te werden; maar sulx is—
niet te dencken, en dat sij stil sullen zitten
sonder d'onse van alle kanten door dees-
en gene te laten alle soort van moeijelijk=
heden aandoen, en te tragten den handel in't
generael t'ontsetten; en of wij dat zoo sachjes
zullen dienen aan te sien en te gedogen, laten
wij VEd. H: A: eens oordelen, voornaamentlijk
om dat het te vresen is, dat sij bemerkende
onse slappe resistentie daar omtrent andre
saken van meerder belang tot grooter schade
laten
om
setten

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0092.xml
#+ ---

1087
om redenen
wenschen daarom met
te sijn.
de heele westcúst van
sumatra bij verscheijde
Inlanders met en onder de
naam van priaman bekent
om wat oorsaek.
wat beduijtsel het woort
Radja heeft
heeft a o. 64 het contract
met de comp:e helpen
maken.
Radja Ebrahim heeft
gehad.
Sumatras Wast
hoe de regering van ouds
daar is geweest
van de comp=e, en kreuk van haar reputa
streckende, sullen ondernemen; en daarom
hadden wij van herten gewenst met VEd. e h.
A: wijse en voorsigtige ordre in dese tiden
ordre daar tegen gesterkt gesterkt en voorsien te mogen wesen:—
zijnde omtrent dese materie nog aan te
mercken, dat alle de landen gelegen op
Sumatras Westcust ende die daar een
geruijmen tijt tot den Jare 1662, onder het
Joh van Aatchin hebben moeten buijten,
als nog bij verscheijde Inlanders, en misschien
ook bij d' Engelsen, met een generale
Naam worden genoemt Priaman, zoo om
dat aldaar was d'aansienlijkste Bandaer
ofte handel plaats aan de zeekant vande
gehele Cust, als wel voornamentlijk om dat
aldaar sijn hoff of zit plaats hielt het hooft
vande Aatchinders, zijnde een Panglima
of soo wij hem in onse tale zouden noemen
een overste wien twaelff raden of pongoulous
waren bij gevoegt, te weten 6. Aetchinders
ofte van Aatchinse afcomst, en 6. uijt de
aansienlijkste land of Berg volckeren: —
onderwelke laetste uijtmunte den
en wat titul en bediening meergenoemde Radja Ebrahim, onder
den titul van Pongoulou oellabolang ofte
Veltheer: zijnde de gene die met ende
benevens de zijne a:o 1664: op de priamanse
strand het eerste contract met d' E: —
Comp=e heeft helpen maken; sonder dat
het woort van Radja eenige hoogheijt
ofte meerder magt comt uijt te beelden,
als sijnde een gebruijkelijke naam, en
onder de Maleijers bij nae soo gemeen
als hans in duijtsland of Robbert in Engel=t.
Den
off

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0093.xml
#+ ---

1088
den Erts en slam hier
in voorraad gaat aande
camer Amst. geconsign=t
proefgenomen
waar van particuliere
notificatie aan d. o Camer
werd gedaan
oorsake van 't opsenden van de
Nicolaas Schagen.
't arrivement van 't fluijt
schip de post uijt beng. s
D
Den voorschreven Ertz en Slam
per gemelte schepen Poulerum en
Betuwe hier aangebragt; daar van
den Jnhout ende waarde bij voorige
Missive en hier vooren in desen oock
mentie is gemaekt, gaat voor Reecq:
vande Camer Amsterdam inde Post
vande slam is hier een gescheept, en is daar uijt vande slegte
zoort of slam door den bergmeester
Gabriel Muller, jongst van de Caab
tot ons overgecomen, zoodanigen proef
getrocken, als in onse perticuliere Missive
aangemelten Camer specifice staat
uijtgedrukt, daar wij versoeken ons te
mogen aangedragen
Bengale Tsedert dat wij voorleden december met de
principale retourvloote aan V. hoog Ed: s hebben
geschreven, quam alhier op 21=en daar aan uijt
bengale te arriveren 't fluijt schip de Post,
met een Missive gedateert 15. november,
ende getekent bij den oppercoopman Pieter
Willeboorts en den raad in Ouglij en daar
benevens een amplen brief van den Ed: Heer
Hendrik Adriaan van Rheede uijt welke
laetste ons gebleken is, om wat oorsake de h=r
heer extraord:s Raaden direct:r Extraord. s raad en directeur Nicolaes Schagen
door sijn wel Ed: per de post voors: herwaerts
aangesonden is, gelijk omstandiger te sien is
bij voormelte brief onder d' afschriften over-
gaande, ende van welke materie sijn wel Ed=t
ontwijffelijk aan U. hoog Ed:s met de directe
besendinge uijt bengale, ampel berigt sal
geven, behalven dat in desen brief onder
Bengala.
het de

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0094.xml
#+ ---

1089
commissaris aangestelt den
oppercoopman P:r Willeboorts
bij provisie.
van verscheijde ministers
in bengala.
Bengalen
de bataviase materie van het gedisponeerde
in rade van Jndia ter sake van voornde
E: schagen, ook nader staat te worden
gesproocken: des wij alleen maar voortvaren
sullen, te seggen, dat door welgemelte sijn
Ed=s om v. hoog Ed=s belangen waar tenemen
in desselfs plaats door de hr. als p:l gesaghebber is aangestelt den voorn
Pieter Willeboorts, onlangs te vooren by
sijn Ed=t gevordert sijnde tot oppercoopman
ende gedestineert tot opperhooft in Cassima
bazaar, alwaar nu voor eerst blijft continu=
eeren, met het opperste gesag den coopman
Pieter Dijxhoeck tot tijt en wijle den
oppercoopman Aarnout Muijkens vanden
verschansinge ende opsending handel in bengale wat meerder ervarentheijt
soude hebben becomen: zijnde ons met de
Post ook nog toegecomen den ondercoopman
Philip konink, hebbende eenige Iaren
agter een geweest Cassier in Cassumabazaer
in welkers plaats was aangestelt den onder=
coopman Alexander hendrix, maar gelijk
den eerstgenoemde gesuspecteert is van
particulieren handel, soo is desen daarinne
overtuijgt bij gevolge gedeporteert, en 't sedert
herwaarts gesonden, om door den advocaet
fiscael van India, daar over in regte
aangesproocken te worden, hem te volgen
staande met 't fluijt schip Sparwoude
den ondercoopman Gerrit Coetier en den
boekhouder Aarnout Deldijn, soo daar
om, als om te geven getuijgenisse der
waarheijt tegen de beschuldigde.
Zedert het vertreck vande fluijt Waveren
waren in bengale aangecomen, behalven
de schepen de Meerle, de civet Cat,
agter
ende

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0095.xml
#+ ---

1090
aankomste van verscheijde
schepen in bengale 't sedert het
vertrek van 't fluijt schip
Waveren van daar.
't vertrek van de Civetlat
naar Ceijlon en werw=ts
Bengale
„de andere schepen bij con=
fecture na toe staan gesonden
te worden.
ende sparwoude op 3: 18: en 21=en october
van ceijlon nog van batavia de schepen
De purmer ende voorschooten, op 21=en en 27=e
october en de helder op 6: november ook nog
van Ceijlon de fluijt langewijk, met den
Coopman Gerrit klincke, ende eijndelijk
en
van de cust Cormandel de Zeijst op 27=en
october, drakensteijn op 4=en November
de hoecker de bril is 't fluijt schip de
post inde ganges tegen gecomen, die
weijnige dagen bevoorens nog gesproocken
hadde de fluijt Adrichem, die te gelijk —
in september van Masulipatnam waren
't zeijl gegaan, ende door contrarie stronien
ongemeen lang tusschen beijde gesuckelt hebben
Van dese scheepen was de Civet Cat met de
provisien voor de retour schepen na Ceijlon
afgevaardigt hebbende, boven dien geladen
600 sacken salpeter 30. lasten rijs, 16. d=o
tarw, 4. packen zeijlkleden, etc ten bedrage
van ƒ 10127. -. 3. Voorschooten stonds korts
daar aan te volgen, om eenige packen vaderl=ts
sorteringe (gelijk v. hoog Ed:e bij onse voortge
is bedeelt:) aande retour schepen op Ceijlon
overtegeven. Dog de helder soude niet voor
't leste van december gereet sijn tot vertrek,
sullende ons te sijner tit moeten blijken
hoedanige goederen en tot welck bedragen
de schepen na 't vaderland sullen vervoert
hebben, : na cormandel stonden aftegaan
de Purmer, de Leijst de Bril, ende nog een
kloecken bodem, de purmer om over te
voeren de persoon van sijn wel Ed=t en
voorts d' andere schepen eenige provisien,
afgeveerdigt
rijs
de

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0096.xml
#+ ---

1091
voor reecq: van de Compe was
na beng=s gesonden, mitsgad:s
de redenen waaromme.
452000. suratse ropijen in
waar door onagtig geworden
af te leggen.
Bengale
rijs ende Salpeter, wordende herwaarts
verwagt (gelijk vooren gesegt) de afgevaren
fluijt schepen Sparwoude en de Merle,
off wij nu vande schepen bombasaij,
langewijk, Adrichem, ende Drakensteyjn
eene sullen herwaarts krijgen sal ons de
tijt moeten leeren, veel eer te geloven
zijnde, datse sullen geemploijeert werden
om rijs en zalpeter na Ceijlon over te voeren.
Van waar dit Iaar na bengale geen airreeck
dit Jaar van zeijlon geen areek heeft konnen worden gesonden, door de extraord
groote droogte, en om dat de Moorse cooplieden
die de rijs op dat Eijland hebben aangebragt,
met den voorraed die sij hadden, hebben
moeten gerieft worden,. wij hebben de
consideratien van den heere van Meijdregh
en
op dat subject, en ons schrijvens van 25=en
maij des voorleden Jaars nog niet vernomen,
maar als de mooren dit Jaar geen rijs na —
Ceijlon vervoeren, om dat hij de laetstemael
seer ongeluckig gevaren hebben, ende d' Eng=s
t'hans met ernst haar tragten te revengeren
over de menigvuldige gelede affronten en
verliesen, haar door de Mooren aangedaan,
en dat wij met comp=s schepen derwaarts
de rijs konnen bestellen, soo valt'er niet
aan te twijffelen, off daar sal een goede
somma gewonnen werden op den Areecq
en de chiancos.
Uijt souratta sijn na bengale 't voorleden
bengale dit Jaar aangebragt Jaar bestelt 400 Ø, en Ceijlon heeft van
sijn alle haare Intrest pern hare portie daar bij nog afgesteken 52000 Roas
behalven nog eenige markt realen, soo uijt
Persia als uijt de voijagie van Mocha-
derwaarts aangebragt, waar door sij in staet
Maij
sijn

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0097.xml
#+ ---

1092
op nieúw ligtinge moeten doen,
ten ware de Coopmanschappen
voor Cont. betalinge soo gelukkig
van de hand gingen als gehoopt
tot Ragia Mahol wort
geseijt van succes te sijn
de proceduren der Engelsen
tegen de mooren
Bengale
de afgaande Cargasoenen
met 2½ pr c=to voor de
betaalde Intresten.
sijn gebragt, alle de gelegte penn. op Intrest
af te leggen, en daar en boven nog eenige
verstreckinge aan de cooplieden te doen
1 op leverancie van doecken, dat van beter
dog souden intloopend voor saar succes is, als wij hebben connen verwagten.
dog iit lopend voor Jaar sullen sij even wel
weder eenige ligtinge moeten doen,
aleer sij, soo van hier met Bharzilver,
als uijt souratta met contante ropijen
versien sijn, om de bequame tijt vande
procure der zijde, sijde stuck goederen,
en catoene lijwaten, sonder aanbestedinge
ende verstreckinge niet te laten passeren;
ofte ten ware de vercoopinge van alle
hare in voorraet wesende coopmansz:,
voor contante betalinge (gelijk t' hans in
gevoert is) van soo goeden succes was, als—
bij bij hare Jongste schrijven sijn verhopende.
De afgesondene Cargasoenen worden Jegen=
worden bij factura beswaart woordig maar beswaert met 2½ p. r C=to
voor de betaelde Jntrest penningen
Met het vermunten van het silver tot Ragia Mahol.
't vermunten van 't silver ging het seer wel, en souden sij voor het vertrek
der schepen na 't vaderland bequaam sijn
om te adviseren, hoe veel meer daar bij
geproffiteert sal sijn, als bij d'orde. vkoping.
Wij hebben in onsen jongsten gesproocken van
de proceduren der Engelse tegen de mooren
in bengale, waar op geen sonderling vervolg
is gecomen, schijnende hare voornaamste
aanslagen tot bequamer tijt, en om soodanige
oorsaken als haar beter bekent sijn, als ons,
nog uijt te stellen, want het is niet wel
aantenemen, dat sij boven hare gewoonte
soo capitalen expeditie na beng. e hebbende
de
gedaan
werd.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0098.xml
#+ ---

1093
sij hebben voor bellasoor
leggen 3. groote Scheepen en
een kleijne hare mede
gebragte militie na
Ouglij getransporteert.
hebben alle hare residenten
in bengale opgebroken
uijtgenomen tot bellesor
en ouglij
de mooren gedisabuseert
dat de nederlandse Comp=e
met de Engelse proveduren
geensints was ingelaten.
haren gantsen handel
in dat rijk staat stil
Bengala.
gedaan, geen ander desseijn souden hebben,
als met een clene verrigtinge te blijven
afwagten hare herstellinge en de vergoeding
vande afgeperste penn:, ende gelede schade,
die sij tot een uijtnemende groote somma
vergroten: drie kloecke schepen en 1 kleijn
scheepje lagen ter reede bellasoor, waar van
de militie naar Ouglij was opgesonden,
houdende 50. soo europianen als toepassen
aldaar aan land, van welcke soldaten
soo tot ouglij als bellazoor, veele door
siekte ingestort waren: hare residenten
tot Cassimabasaar, Patna, Malda en
Decka hebben sij opgebroocken, ende alle
hare ommeslag doen brengen tot Ouglij
agterlatende tot Malda 35000. ro/a aan
quade schulden, en tot decka een van
hare suppoosten, die nevens den Nederlandsen
adsistent Cranendonk aangehouden en
onlijdelijk gevexeert wierden om de ordinaire
geschencken op te brengen aan de moorse Grooten:
uijt den hooffde van dese hare proceduren—
staat stil hare gantsche Negotie in't rijk van
Bengale, niet jegenstaande dat gesegt werd,
dat in hare schepen berust een goet capitael
aan zilver.
De Nabab had aan d' sijne belast d'onse
aftevragen, of de Comp=e in eeniger leij
manieren met d' Engelsen in hare proce=
duren tegen de mooren waren ingelaten
gelijk Abdul Gennijbeek na decka
overgeschreven hadde, waar op haar gedient is,
dat soodanig aanbrengen vals en onwaar
agtig was, 't welck Melkborgendaar
hare
die

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0099.xml
#+ ---

1094
Bengala
tie sullen begrijpen tot
hebben gedaan, soúde den
tit moeten leeren.
Tot Pattena.
verlegenth=t in pattena over
de onvoldane wissels dog te
water op Comp. s resico ontset
met 60000 Roas
waar op gevolgt is de weder over
geving vande geabondonneerde
dorpen ende de basaar voor
deselve recognitie als voor heen
die d' onse in bellesoor ter sake van de
besnede Matroos seer onredelijk hadde
gehandelt) soo wel beviel, dat hij na
veele protestatien sijner goede genegentheijt
tot de Comp:e heeft gepresenteert te
bemiddelen, 'T verschil dat tusschen
ons ende Abdul Gannijbeek was, over
't meerder incomen van de dorpen sint
sura, Bergenoor ende debasaer bij comp=s
dienaren na haar voorgeven opgestoocken,
waar op de pretentie van 114000 ro/a bij haar
op de Comp:e gefondeert was; onder
welcke bemiddelinge, de Engelsen haar
tegens de Mooren nog verder comende
te bewegen, gemelte Melk Borgen daer
aan d' onse deed presenteren de besittinge
van voors. plaatsen voor deselve recognitie
waar voor d' E: Comp:e het voor heen soo
hadden Comp=s Crediteuren de wissels van
Cassimabazaar overgemaekt, aangehouden
en op een inpertinente wijse haar selven
veel Jaren lang beseten heeft, dat ook bij de
onse geaccepteert is, gelijk ontwijffelijk breder
aan U. hoog Ed„e door sijn wel Ed:e de heer
Commissaris sal werden overgebrieft, ende
daar beneffens wat d' Engelse verder sullen
hebben bij der hand genomen ende uijtgevoert;
of de francen ook residen mitsgaders of de francen resident voorleden
Ouglij gelijk sij tot bellas: Jaar met een sober cargasoen, en een hunner
scheepjes tot bellasaar aangecomen, en na
uijtsettinge van 15000. ro/a op Cesserse
stoffen van daar na Ouglij gegaan, aldaar
een logie op sekere gepretendeerde preroga=
tiven sal hebben gestabileert, gelijk hij
voorgegeven heeft te willen doen.
veel
daarmede

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0100.xml
#+ ---

1095
om de insufficante der
Cassimabasaarse wisselaars
soude Patena voortaan te—
water met contanten moeten
worden voorsien, off wissels
getrocken worden op
Cassimabasaar met 2:
p:r C=to opgelt
nodig dat bestelt worden
soodanige goederen die gemeent
werden aangenaam onder
de mooren te sullen sijn
om te dienen tot geschenk
19 vaartuijgen met salpeter en
op weg na ouglij
Bengala
daarmede betaelt, van de gelden d' E: Comp=e
op Jntrest gegeven, uijt een frivole opinie
van haar onvermogen, dog korts daaraan
van Cassima basaar te water op Comp=es eyjgen
risico derwaarts wesende bestelt 60000 Ro a3
in spetie, waren onse residenten uijt die
verlegentheijt gered, bij welke maniere
van bestellinge der pann. tot pata verwissende:
voortaan soude moeten werden gecontinueert
dewijl de Wisselaars tot Cassimabasaer
niet meer te vertrouwen waren, om dat
veele derselver, door eenig ongemack haar
in souratta; en Agra overgecomen, waren
gefaljeert, werdende dierhalven beter
geoordeelt, dat de Comp=e deselve risico
te water come te dragen, off ook wel selfs
Wisselbrieven op Cassimabazaar met 2. p. r c=o
opgelt; verleene, als langer voors. wisselaars te
vertrouwen.
Na veele moeijte en opofferinge van geschen=
andere goederen van pattera, ken waren onse residenten op 29=en october
geoorloft afte senden 19. soo groote als kleene
vaartuijgen, met een goede partij salpeter
en andere goederen, die op weg waren, en waar
door sij vermogens soude sijn herwaarts na
Ceijlon en Cormandel, soo veel van die
proffitabele ballast voor de retour schepen
te bestellen, als 'er gevordert was; onder de
geschenken waren de glasen en 't Cloosterwerk
ten hove seer aangenaam geweest, niet
twijffelende of den Raad in Ouglij sal v. —
Hoog Ed=s over soodanige soorte van schenkagie
goederen die onder de Mooren 't aangenaamste
sijn, en daaromme sij veel tijts verlegen
vallen, goede Informatie geven ten eijnde
sij tijdig gereeft en altijts daar van in
voorraet mogen wesen.
na
Den

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0101.xml
#+ ---

1096
hier de beste oden die
en de slegtste 194 rd=rs
de 122 lb.
de dubieuse schulden
tot malda bedragen
maar 1600 ro/as. dog om
banquerotten voorte comen
moeten aannemen, die
niet geeijst zijn.
dat comptoir soude voor
taan bedient worden
de sijde stond goet coopre
worden
van hier mogten geen
boeken voor d' E: Comp=e
na ouglij bestelt worden,
als met het betalen van
5¾ p:r C:to tol
Bengale
door een nederlands
adsistent off Inlandts
den amp:n gelt in patra Ten amphioen bleef nog continueeren
80½ ro/as de 72½ lb. en al„ op een hogen prijs te weten op 80½ ro/a de
moonem te sullen 225. rd=rs 72½ lb en alhier op batavia de goede ons van
daar toegecomen op 225: ende de slegte ons
van Ceijlon en Mallabaar bestelt op 194
Rx=rs 't p:l, met redelijke dog geen grooten
aftreck; 't comptoir tot
heeft 't jongst voorleden Jaar groote quantiteijt
fijne doecken uijtgelevert sonder meer dan
1600 ro/a aan dubieuse schulden na te laten
dog sij hebben (na vercregen verloff' genootsaekt
hadden sij eenige sorteringe geweest eenige lijwaten aan te nemen, daar
de cooplieden mede versien, en buijten onsen
Eijs waren, om meerder quade schulden
voorte comen, dewelke sij verhoopten dat in't
vaderlant ende hier in Jndia met goet voordeel
soude konnen werden vercogt: dat comtoir
soude voortaan door een adsistent of een
Malda
Secca Aldaar hebben de cooplieden, aan wien van
wegen d' E: Comp:e verstreckinge gedaan is,
op leverantie van sommige fijne doecken,
deselve niet mogen na Ouglij voeren, sonder
alvoorens 5¾ p. r c.:so thol te betalen, dat noijt
gebruijkelijk geweest is. onaangesien van
daar berigt word dat des Nababs ongenoegen
op de Hollanders merkelijk bedaart was, —
'tsedert de geweldige proceduren der Engelsen.
Cassimabasaar Van daar word geadviseert dat d' aanstaande
zijde teelt vande banden Catek ende
Angenij, soo goede koop stonde te bevallen
als eenig zijde dite van dit Jaar ingekogt is
Jnlandse Tolck waargenomen en den onder=
coopman de huijser elders g'emploijeert
werden.
Inlandse
om
Tolk
door

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0102.xml
#+ ---

1097
bij abuijs 84. balen—
florette garen meer vol=
daan als den Eijs uijt
Japan dicteert.
des om reden per dese
twee afgaande retour
scheepen na 't vaderl=t
worden gesonden 64. balen
florette gaarn en 322.
balen sijde Japans
sorteringh. —
't Engels schip de persiaanse
Coopman hebbende een Iaar
overgelegen was eijndelijk
voorleden Iaar in gb:e na
Engel=t. vertrocken.
Bengale
om de ongelegentheijt vande bovenlanders
ende die van d' Engelse comp:e
Door te grooten voorbarigheijt vanden coopm.
Dij versoeck waren aan besteed bij gevolge voor
reecq: vande Comp:e ontfangen in plaats
van 100. gelijk uijt Japan voor a. o 1687.
gevordert was) 184. balen florette gaarn, des
wij genootsaekt sijn met dese twee leste
schepen na 't vaderlant te senden voor de
camer Amsterdam 40. en voor Zeeland 24.
balen, ende boven dien, met de post 222; ende
met zuijt Beverland 100 balen cannebanna
zijde, voor Japan geprocureert, ende bij
gevolge geen Europise sorteringe, maar egter
bij ons goetgevonden van dit kleen gedeelte
ons t' ontlasten, dewijle tegens onse hoope
ende verwagtinge den handel in Japan
wederom soo slegt is afgelopen dat aldaar
soo vele coopmanschappen sijn blijven leggen
als ten naesten bij vereijsschen sal, om uijt te
maken de waarde van 10. lonnen gouts, —
Jnvoegen wij verlegen sullen wesen, met de
Jongste gedane petitie uijt bengale voor Japan;
behalven dat wij nog een goede quantiteijt
zijde uijt China sijn verwagtende; daar
en tegen te vertrouwen sijnde, dat V. Hoog Ed. e
beter sullen staan met de zijde, als met den
grooten overvloet der grove catoene lijwaten;
te meer dewijl d' Engelsen nu twee Jaren —
agter een geen naamwaardige quantiteijt
zijde uijt bengalen na Europa vervoert hebben.
uijtgesondert dat voorleden November eijndelijk
uijt de Ganges na Europa vertrocken is,
haar schip de Persiaanse Coopman volladen
wederom
met

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0103.xml
#+ ---

1098
de monsters vande sijde
letha stonden uijt beng=e
direct na 't vaderlant
gesonden te werden
Den Coopman Gerrit
comen en desselffs verrigting
Bengala
met hare overgebleve restanten van zyde
en sijde stuck goederen, gelijk in onse voorige
brieven gemelt hebben.
De Monisters van de zyde letha hebben
wij met de post becomen, aldaar bevonden.
sijnde te wesen 't slegste vande zijde doseria„
wordende 't beste tot Cannebanna verhaspel
gelijk de Monsters en hare advisen directel.
uijt ouglij aftegaan staande, V. hoog Ed=t
aan wijsen zullen: wij sullen onderstaan
een preuve te nemen, off deselve om haar
mindere prijs in Japan beter redenen sal,
als de tannebanna. —
Een coopman Klinke heeft met een briefken
klinke in bengale aange sijn aancomste in bengale ons bekent gemaekt
en dat hij al ten eersten occasie heeft
gekregen, om sijne kennisse en ervarenth=t
E
in het werck te stellen, met verscheijde
goede Jnstructien te geven tot het verbe=
teren van sommige stoffen na de Europise
sinnelijkheijt, van gevoelen sijnde daarin
te sullen reusseren door de bereijtwilligheijt
der Wevers en stoffemakers daar te lande,
hebbende onder anderen doen maken de
Armozijnen van 18 asta lang, en 2¼ breed,
oordelende deselve van beter gebruijk te
sullen wesen als die van 20. asta lang en 2:
d:o breed, dog om dat de tijt van sijne
eerste aancomste af soo verre verloopen was,
soude maar eenige stucken gereet konnen
sijn, om een bevindinge daarmede in het
Vaderland te konnen nemen. Waar van
wij t' sijner tijt 't verhoopte succes ver=
wagten te vernemen, beneffens de
in het
ren=

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0104.xml
#+ ---

1099
de gemene armosijnen
en bengaalse suijker met
goet voordeel op mallabaar
verkogt en op nieuw
daar van eijs gedaan
Bella soor
deerden dubbelden tol
vande Coopmansz: die
vercogt wierden
genegoieert tot 4. stve. 't lb
de goederen p. r de fluijt
schip de post uijt
beng:s alhier aangeb=t
Euglij
Bengala
rendementen der andere nieuwe Modise
stoffen die met de scheepen de Helder
ende voorschooten staan gesonden te
de gemene Armozijnen waren
worden.
op de custe Mallabaar verkogt met 80—
p. r c=to ende de bengaelse zuijker met
70. p. r c=to advans, hebbende op nieuw eijs
gedaan van 1000. p:s airmozijnen, en 120. —
zacken zuijker. —
alhier konden geen Coopmanschappen meer
de regenten alhier preten verhandelt worden, dewijl de Regenten
een dubbelden 'thol daar van vorderden,
dog sedert het vertreck van Melkborger=
daar naar Ouglij was het aldaar weder
32000lb Courts de maldie wat vrediger: Sij hadden aldaar genegotieert
32000 lb: Caurijs de Maldive, tot omtrent
van daar sijn ons toegebragt per de post
2800 zacken of 380800 lb salpeter:
13. 5000. lb. tarw
30. packen fotassen
75. d. o. Zeijldoek.
34. d=o taffachelas
32. d:o effene gingams
27. do Cesserse Allegias.
7. kisten armozijnen
200. p:s goenij
60. potten boter.
25. M wax.
4. stvers 't lb:, die v. hoog Ed:e met voorschreven
schepen staan toete comen, en met dese van
hier vertreckende 75. packen 2 dradig zeijl=
doeck, die sij van daar schrijven seer deugt=
saam te sijn bevallen
't samen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0105.xml
#+ ---

1100
Cheijlon.
400 kisten koper p r factura
Comptoir gen:l ten laste geb=t
om vergoet te werden bij de
opperhooffden van 't vonge
lukte Strijen
De vercoopinge van Cann:e
door particuliere aande
beng=te mooren op zeijlon
ontdekt.
de boeijers tot Souratta
gemaakt waren van
goet gebruijk
dewijl de h=r van Rheede sijn
Commissie nog al wat tijt
Schijnt te vereijsschen.
over Cheijlon verwagt
Aan't Jongste schrijven
werd gerefereert
Tsauen met d' netenel bedage. ƒ 74791: 15:
400 kisten koper 't Comp:r gen:e per de
selfde factura te laste gebragt die uijt
't fluijt schip strijen door d'opperh:
voor bellasoor zoude wesen gelost, om
door deselve voor bat:a vergoet te werden
gerekent uijtcoops prijs tot 32. ro/a
de 68. lb. comt...
- . . „ 35294. 2. 5
.
30
Somma bedraagt de factura. . ƒ 110085. 17. 6
Nog word ons per de Jongste Missive geschreven
dat de sluijkers ende vercoopers van Canneel
aande bengaalse Mooren op Ceijlon uijtgevonde
waren, des te verhoopen is, dat Comp=s
Canneel in bengala voortaan beter van de
Land sal schieten: de vaartuijgen ofte
boeijers uijt souratta, becomen waren van
seer goet gebruijk ende haar wel te passe
comende.
Bij onsen meergeciteerden Jongsten van
13: december 1686., is V. hoog Ed=ens vande
ontfange Ceijlonse advisen tot die van 9=en
en 11=en september 1686. door de heer ord=s
raad en Gouverneur Pijl uijt Colombo
kennisse gegeven; daar wij dat als nog bij
laten; en soomede, wegens 't gerescribeerde
tot antwoord op V. hoog Ed=s generale Missive
vanden 8:en october 1685. omme ten tijde
en ten tijde de nader ordre VEd. s ordres en intentie over de nader voor=
genome besoinges ter Ceijlonse materie
aftewagten, het sij dan voor off na het
voltrecken der commissie van den Ed=en h=r
Commissaris Hendrik van Rheede;
daar andersints nog al vrij wat tijt toe
schijnt te vereijsschen; dewijle gemelte
sijn Ed=t als hier vooren al sal sijn gebleken,
mettet begin deses Jaars eerst uijt beng=e
na Chormandel stinde over te stappen;
dog gelijk v. hoog Ed=s in denselven Jongsten
Cheijlon
brieff

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0106.xml
#+ ---

1101
sulx men vertrouwt een
mael een vast rigtsnoer
over 't Zeijlons wesen int
Vaderlt sal genomen
werden. —
op 20. Xber van Ceijlon.
schouwen was daar van Malla
baar verschenen, en stond
nevens princel=t te repa=
trieeren volgens ordre
met schrijvens van 23: 8ber
1686 en pmo 9ber.
Cheijlon
brief van 8=en october 1685. gelieven te
noteren, hun voor desen mettet geresolveerde
deser regeringe wegens de Ceijlonse
belangen van November des Jaars 1681.
te hebben geconformeert; zoo vertrouwen
wij volgens uw Ed=s ronde verclaringe
in haren generalen brief vanden 24=en
Junij des Jaars 1684.; datter inde gronden
off dessentie van dat lang verwarde
Ceijlonse wesen, een mael een vast rigt
snoer voor het toecomende sal connen
gestelt en genomen, en sulx voor het
Jntrest van de generale Comp=e ook ten
hoogsten nodig bevonden werden
het Jagt Gaspardam; dat wij jongst
zeijden uijt persia op Ceijlon verschenen
en hier dagelijx verwagtende was; quam
arrivemt van Gasperdam. weijnige dagen daar aan op den 20=en
december hier ter rhede; ons toebrengende,
Voormelte advisen; melden van geen
sonderlinge veranderinge: dan dat het
retour schip 't lant van schouwen op 27=en
augusto van hier gesonden, over de kuste
Mallabaar, daar was aangecomen; 't welk
vande fluijt Princeland mede kort daarop
verhopen; alsoo deselve op 23: september
direct uijt dese reede gevolgt is; en waar
omtrent zij zeggen, onse ordre te sullen
behalven de Persiaanse papieren en fruijtagien
daar van hier agter zal werden genoteert,
een missive van de heer Pijl en Raad tot
Colombo dato 23: october, met een lettertje
der Tutucorijnse opperhooffden vanden 1=en
November ten geleijde van
23. packen roggevellen kostende ƒ 18. 17. 8. nevens
20. stucken ijser en 2. stx metael Canon van het
daar afgeleijde schip Hellevoetsluijs.
behalven
na=

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0107.xml
#+ ---

1102
daar van, van ginder soo
wel als den toestand direct.
nader kennisse sal gegeven
werden.
En Coeverden als te laat om
na de cust te gaan naar
Soúratta gesonden.
Cheijlon
Langewijk 't hoefijser en
Coeverden uijt 't patria
op Cheijlon verschenen.
nacomen; om gemelte T. bodems voor
Zeeland en Amsterdam ter behoorlijker
tijt voort te remitteeren; zonder van een
derde schip op nieuw daar bij te spreken:
't gunt als in onsen voorigen gesegt; na de
mate van't bedragen van 't gerede retour
(buijten het aangiesen van de fluijt voor=
schooten uijt bengale om partij canneel)
staat gereguleert; en v. Ed:s, met de depeche
derselve; nader en in't brede van den
toedragt alomme in het Ceijlonse ende
onderhoorige district door den heer Gouvern:r
Lourens Pijl, en den raad, kennisse en
berigt van gegeven te werden; daar wij
ons oversulx te beter met eerbiedigheijt
aan mogen en sullen gedragen; dog
niettemin kortelijk den teneur van dit
Jongst becomen schrijven hier onder
noteren
De schepen langewijk, het hoefijser, en
toevoerden door V. hoog Ed=s 't vergangen
Jaar, direct na Ceijlon afgeschikt, waren
daar alle, en 't laetste op 27: september
wel gearriveert; dog dewijl het doen, na
ontlossinge van toevoerden te laat was, —
om volgens 't project over Cormandel nog
dit heen te comen; had men dien bodem
in't begin van November met partij canneel
en de opgeleijde goederen van de fluijt
de Civet cat, nevens partij Mallabaarse
Peper en houtwercken over dien weg naar
Souratta geprojecteert; om zoo het daar
t geen vragt op persia kon becomen; tijdig
na zeijlon te keeren; en voorts de reijse
over Cormandel herwaarts te nemen;
gelijk de fluijt Walenburg, die daar weijnig
tijt na Gaspardam uijt Persia ook nog
aangecomen, en mede wat verholpen was;
de
naar

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0108.xml
#+ ---

1103
stond te doen met silver
voor eerst te werden aange
de negotie ter custe Madure
gink weder redel. sijnde
in 1/n f 49178. geadvanct
En vermits men door de
troub' len hier ronfom
hun geen recreut van
Militie sal konnen
bestellen.
over gebrek van volk en
sterste —
Theijlon
goederen sal van Seijlon
direct gaan.
als walenburg na bengale naar bengale stond te doen; met het
maar 't gout van loeverden zilver Capitael, door Coevorden overgebragt;
Maar het gout, zoude men op Zeijlon.
voor eerst aanhouden; 't gunt nu met de
weder qualijk geslaagde vercoop in Japan,
tot den Maduresen handel wel sal te stade
comen, en van nooden wesen, nadien
de negotie te dier custe nu weder redelijk
en sonder inconvenienten der lant regenten
voortging, en inden tijt van 6. maanden
suijver ƒ49178. –. –. gewonnen was;—
met hope van meerder voor het aanstaande,
zoo maar door gebrek van regen en de daer
uijt gevreesde schaersheijt van 't rijs en
schaarsh:t van 't gewas ald:r Cattoen gewasch; op nieuw geen Linder
inde negotie, en den insaam der lijwaten
comt veroorsaekt te werden.
Vande bevindinge der coopmanschappen
en goederen met de hier voor aen gehaelde
de bevindinge der vaderl=ts 3. bodems, direct uijt het patria op Zeijlon,
zullen vEd=s van daar in't brede gedient
werden, daar ons toegedragen; klagende
de heer Pijl alwederom van 't seber recreut
klagende van daar weder van volck, dat hun met deselve was toege„
comen, en dat sij oversulx door een generale
siekte en sterfte, die eenigen tijd op Ceijlon
hadde gedomineert, nu in't geheel niet boven
de 3000. blancke coppen souden sterk sijn:
gelijk sij deswegen buijten twijffel aan VEd=s
nader vertooninge zullen doen
En nademael het ons door de troubelen
oproeren en bewegingen hier alomme (daar af
VEd:s in onsen Jongsten ampele kennisse
gedaan sij) nevens de sorge voor de dierbare
ooster provintien &=a geheel niet sal, nog
can gelegen comen, eenige recreuten van
volk en Militie na zeijlon off ook naar
Mallabaar te konnen afsteecken; zoo zouden
3.
wij
houden.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0109.xml
#+ ---

1104
werd voorgedragen Ceijlon
en Mallabaar direct uijt
holland wat ruijm ie
secondeeren.
moetende anders hier en
elders Inlanders tot
diverse gebruijken
't welk men aan 't pre=
serveren van Comp=s
gaande de nader specificatie
bij de brieven over.
't Ceijlons gouvernem:t was
ten agteren
en ƒ 154666. meer als te voren.
de sloep Amsterdam op
seijlon verongelukt
Cheylon
ontsag aan de heer en M=rs
bevolen laat.
wij VEd=s. eerbiedig in bedencken geven,
en voordragen; de Nootsaeckelijkheijt, om
zoo wel ons, als zeijlon, en per die directe
besendinge te gelijke ook de Custe Mallabaer
met een ruijm secours van Volk bij te
willen springen; daar men andersints
(gelijk wij nu uijt enkele nood hier nog al-
wederom genootsaekt sijn te doen) een
groot getal Jnlanderen successive moet
aannemen, die de comp=e vrij meer
als de Europianen komen te costen, en
buijten andere VEd=s bekende ongemacken,
en datter soo veel staat noijt op te
maecken is, ook het respect en ontsag
in verre na zoodanig niet, als d'europ een
komt te conserveren, en 't welk nogtans
inde presente tijt ten alderhoogsten schijnt
te vereijsschen; zulx wij dat importante
poinct, voor ende tegens alle swarigheden
ende toevallen, wijders aan uw Ed=s hooft
zorge ten besten van haren staat bevolen
laten. —
De Iaffanapatnamse Negotie boecken, daar na,
met het sluijten der Ceijlonse was gewagt;
had men, mettet verongelucken der nieuwe
Chialoup Amsterdam omtrent Calpentijn
eijndelijk becomen; en vervolgens ervaren,
hoe de generale lasten van het Ceijlonse gou=
vernement op ultimo februarij 1686. in een
Jaar wederom ƒ480439. boven de winsten
1. feb:. 86. weder ƒ 480439. en incomsten hadden gesurmonteert;
en gevolgelijk ƒ154666. - meerder dan het
Jaar te voren; dat wel eenmael, als, alhoedik=
wils gerepeteert sij, anders te wenschen was:
en gelijk d' Gouverneur en raad, zoo bij geseijde
haar schrijven, aan ons, als een besondere
Specificatie des wegen, over die lasten een
nader aanwijsinge doen; zoo sullen haar
ende toe=
ontsag

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0110.xml
#+ ---

1105
huijs te houden.
Ceijlon versoekt nader om
partij paijement
weijnig als over heeft.
Radja Singa is deselfde —
en nu weder gesont
Ceijlon na bat:a ruijm van
paijement uijt holl=t gepro=
vid=t weerden. —
Cheijlon
E: buijten alle twijffel, aan V. hoog Ed=s
van ginder ook in't brede dienthalven, het
nodige vertoonen; daar ons verder aan
gedragen; en soo mede aan hunne gedane
verclaringe; dat men daar allesints, suijnig
en verklaren sij daar suijnig en spaarsaam huijs quam en tragtede te
houden.
Die van zeijlon renoveren wederom haar
versoek om met een goede somme paijement
van hier voorsien te werden, en waaraf by
onse Jongst derwaarts gesonde brieven a=o
voorleden, wel eenige toesegginge gedaan
is, hun dit Jaar te sullen gerieven, Maar
wij bevinden daarvan al zedert eenigen
tijt, en jegenwoordig te deser plaatse zelfs
dat men hier selfs eer te eer een groot gebreck, als overvloet; en om
ook daar besijden d' ooster provintien; de
Westcust en andere plaatsen en comptoiren
naar vereijsch te konnen gerieven;
want men voor het gros hier al meest
Japanse goude Coebangs inde wandelingh
siet en hout; dewijle die tot een hoge valuatie
van 10. RE: gangbaarsijn en blijven; ende
daarom zouden wij het voor een gantsch
dienstige saecke oordeelen; Jngevalle v hoog
en souw daarom diensig sul, Ed:e niet alleen ons; maar ook zeijlon
in't besonder met een goede somme gelds
aan paijement, nevens andere contante
specien gelieffden te onderschragen en te
bedencken, om buijten verlegentheijt te blijven,
Van Radja Singa vernemen wij niet
anders, als in onsen Jongsten zij aangehaelt,
dan dat hij nu na 't schrijven van den gevangen
lieutenant Blikland, weder wel dispoost
zoude wesen; 't gunt na alle de zoo veel
jarige rapporten en beschrijvingen langs hoe
meer een vreemde saecke schijnt te wesen;
want
maar

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0111.xml
#+ ---

1106
sijn gantsch gedoente.
dog daar is al lange en genoeg
over gesz. ook in cas van
sun dood
sulx men dat poinct aan
den gouvern:r en raad als —
dog wij vertrouwen zij uijt
beng:s sullen gerieft werden
rijs op zeijlon
Cheijlon
schijnt vreemt en soo mede Maer wel voor het naeste, dat hij en zijne
rijx grooten hunner gedoentens veel secreter
en geseijmer weten te houden en tewerk te
stellen; als men vEd:s en ons al van over
lange veeltijts heeft soecken wijs te maken;
dog dewijle wegens desen vorst al soo veel
successive is over en weder geschreven, en
ook nog vrij ampel voor eenige haren en
meer als eens, wat men in cas van sijn
overlijden na voorval van zaecken ten
meesten dienste van de Comp=e diende
waar tenemen; zoo zullen wij vEd=s
met geen wijdere materie deswegen op
nieuw verveelen; maar de voorvallende
gevallen aande ervarentheijt van den
Gouverneur Pijl en den raad in der tijt
bevolen laten, behalven de grondige kennisse
de her van Reede bevolen laat, en experientie van den Ed:len hre Commissaris
hendrik van Rhede; denwelken daar omtrent
en met v. wel Ed:s hoge magt voorsien en
gesterkt sijnde, ook niet en sal manqueren
de vereijste sorge en voorsienigheijt, zoo wel
in die als alle andere capitale raken bij
te brengen en te werck te stellen; Men
scheen op zeijlon al wederom in bekomme=
ring van rijs provisie te wesen; te meer de
nieuwe schaarsk=t van bedugtinge, die sij hadden van uijt bengale
door de onhebbelijkheden der Moorse regering
niet versorgt te werden, en daarom weder
die van Mallabaar tot het insamen van
5. â 600. lasten Canarasen rijs te sullen
versoecken; dog alsoo 't bengaelse wesen, zed=t
weder ten besten schijnt verandert;
twijffelen wij niet off sij sullen van daer
genoegsaam buijten verlegentheijt gestelt
sijn: want het van Canara (als vEd=s
hend. k
bewust

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0112.xml
#+ ---

1107
want op Canara is die
moeijelk en dier te krijgen
opt Ceijlonse gewasch schijnt
langs hoemin staat te
maken
sulx om dat te suppleren
onlangs de vaart der
beng=se en andere moren
dienstigst geoord=t 16.
om de gestadige dispuijten
sulx 't dienstig sou sijn
de h. r M=rs daarin een m:l
sommige anders begrepen.
Cheijlon
bewust is) altijt met veel moeijelijkheden
en tot hoge prijsen moet versamelt; en
ook veel scheeps ruijmte daar toe geem=
ploijeert, en van andere diensten gediver, maar daar na weder bij
teert werden, en konnen wij uijt allen
dien, als nog niet anders sien, nog onder„
vinden, dan dat 'er op het eijgen Ceijlonse
'tgewasch van dat graan hoelanger hoe
minder staat te maken valt; ende
overmits ten dien opsigte somwijlen en
nog voor weijnig Jaren bij d' regeringe
alhier en op zeijlon, als ook bij v. h: Ed=s
gemeent is, dat om haar metteminste
scheeps ombragie en lasten daar van
doorgaans ginder rijkelijk te spijsigen
en geprovideert te houden; mitsgaders
de Comp=e van d' Eliphanten te ontlasten
niet beters en ware dan de vaart der
bengaelse en Cormandelse mooren na
Ceijlon aan te houden ende self te koesteren
'twelk zedert van sommige wederom
anders schijnt begrepen; om voorgewende
alleguatien die vEd:s inde brieven en
materie genoegsaam sullen sijn te voren
gecomen; zoo zal het mede misschien
niet ondienstig wesen, dat den Ed=en
heer Commissaris van Rheede en uw
Ed=s deswegen eenmael ook een vast
een vast contept stelden concept gelieven te begrijpen; want bij
aanbreng van rijs alleen, konnen de
Mooren seer weijnig Capitael in Eliphanten
besteden, en met dat Animael, zonder
deswegen weg te nemen, eenigen Areecq, Siancos of andere
wharen te mogen negotieeren zijn sij ook
niet gedient of te vreden; en als men
beng=se
hun

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0113.xml
#+ ---

1108
hoedanigen vasten voet in
die en meer andere saken
om niet telkens te verande
„ren en in 't wargaren te
blijven
sulx ons tot de directe
advisen van daar over
Zeijlon na 't patria
gedragen.
geen nader advisen, zedert
becomen.
Malabaar
daarinne op Ceijlon laat participeren, geeft het
VEd:s dienaren in bengale en op Cormandel
veeltijts occagie om hare langsame vente en
sobere prijsen der coopmsz: daar op te duijden,
ende zoodanig is het altoos quaed water;
zulx wij meenen noodwendig te requireren
dat 'er desvals ook eenmalen een vasten
voet mogte werden gereguleert, gelijk
mede in meer andere saecken; die men
daar nodig schijnt te wesen ten principalen na een soo lange jarige
ondervindinge, buijten veranderinge
zoude konnen stellen; om niet t'elkens
na de verscheijdentheijt van sumeuren, die
nuen dan nieuwe concepten voortbrengen
altoos in een wargaren te blijven steken, en
VEd:s soo wel als ons, met gestadige veranderingen
te vermoeijelijken, en te vervelen; als waarinne
dikwils geen nuttigheden, maar grote nadelen
komen te huijsvesten,
Van dese cust hebben wij na 't afgaan
van onsen jongsten geen nadere advisen
onsen Jongsten van Mallab. r becomen, als vEd. e te dier tijt zijn bedeelt,
namentlijk van p=mo Junij 1686. op 11=en 9ber
per 't jagt de zijp, over Chormandel, sulx wij
ons desent halven aan het doenmaels geres=
cribeerde gedienstig blijven gedragen; en
principaelijk ook aande nadese berigten; die
VEd:s van den Commandeur Pelmer Vosburg
en Raad, direct van daar met de Cheijlonse
Retour schepen na gewoonte staan te erlangen,
want de veranderingen en voorvallen der
landvorsten sijn in dat lastig commandem=t
gestadig en veele; maar dat te beclagen
valt des Comp=s handel en soo lang verwagte
en geinagineerde voordeelen, vervolgens langs
hoe minder, gelijk daar af in onsen voorge=
citeerden Jongsten staat gesproocken; en
Mallabaar.
ook

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0114.xml
#+ ---

1109
tot het te boven comen der
lasten. —
't sentiment den heeren
M=rs om het op malabaar
met ons accoort
ons voorgenomen advis over
't in trecken eeniger
posten op mallabaar is
door toevallen blijven steken.
de hr. Commissaris van
Rheedes bevindinge en
ordres, daar sal men
verwagten.
Malabaar
soberen handel en apparentie ook al wederom vande weijnige apparentie
dat die commanderije oijt buijten of boven
hare lasten soude te geraken; Nadien den
handel en vente van Amphioen en andere
Coopmanschappen, daar sulx uijt soude moeten
voortcomen, genoegsaam geheel in't voetsant
lag en bleef leggen, ende den Peper zoodanig
die nu in quam, al meest voor contanten
moeste werden genegotieert; en 't welk daar
besijden nog niet sonder veel ombragie en
gestadige moeijelijkheden is door te setten
en waar te nemen.
Ende dewijle V. Hoog Ed=s in hare jongste
beknopt gaande te houden generale Missive van den 8=en october 1685.
gelieven te verclaren met onse vorige sentim=t
eens te sijn, om het daar voor af op een
beknopte mercantile voet aan te leggen
en met de minste lasten gaande te houden,
zoo valt daar op niet meer te repliceeren
in verwagtinge nader hoedanig het den Ed=en
heere Commissaris Hendrik van Rheede,
inder tijt ginder sal bevinden; en wat ordres
ende mesures zijn Ed. ten meesten nutte
vande generale Comp=e derwaarts over sal
oordelen noodig te wesen, want om het te dier
custe, als nog weder door een gestadige magtige
hand, en veel gedwongen contracten te boven te
comen, connen wij swaarlijk gelooven, off te
gemoet sien, en daarom zal het verminderen
der lasten vande principaelste speculatie
wesen; waar omtrent, alsmede wegens het
demolieren en intrecken eeniger posten, te
dier custe VEd:s gelieven te noteren, onse
consideratien en advis gaarne gehad te
hebben, gelijk het voornemen ook wel heeft
gelegen; maar dat is naderhand door de
zoo
verandering

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0115.xml
#+ ---

1110
en nú bestgeagt tot de komste
te suppercederen.
jongst aangehaalt a=o 1685.
waren geweest f 54961.
met eenige disferentie
der lasten van a. o 1684.
maar buijten de winsten
eijgentlijk bevonden ƒ 70091.
Mallabaar
veranderinge der Regeringe en andere voorge=
come obstaculen blijven steken, en alleen het
gerequireerde advis van den Commandeur
Volburg VEd s toegeschikt, en dewijle nu
Den Ed. en heere Commissaris van Reede
VEd:s en ons t' zijner comste en presentie aldaar
van de h:r van Rheede mede in veelen sal konnen verligten; en wat 'er bes
gedaan of gelaten dient, aanwijsen en voor
oogen brengen, zoo menen wij met VEd=s
intentie best te sullen quadreren, dat men
nu daar omtrent verder ook zoo lange en voor
eerst comen te supercederen; om geen meer
verschillen, die daar over soo veel en van soo
vele haren zijn gevallen en geweest, op been
de Mallabaarse laster De mallabaarse Lasten staan in onsen Jongsten
aangehaelt, dat volgens de overgecome Negotie
boecken en brieven inden Jare 1685. wederom
te brengen.
hadden geweest, boven de winsten ƒ 54961:9:8.
dan dat gelieven vEd:s te verstaan met de
winsten van Canara en wingurla daarin
gerekent, 'twelk wij derwaarts geordonneert
en VEd:s mede begrepen hebbende, altoos
specifice te moeten aanwijsen; zoo hebben
zij sulx in haren brief van Pmo Junij 1686.
ook gedaan; gelijk wij niet twijffelen off zullen
dat ook nader aan vEd. s doen, en dan blijken
dat Mallabaar in sig selven buijten Canara
van Canara en wingurla en Wingurla eijgentlijk anno 1685. is ten
agteren geteert ƒ 70091„ 11. 13. dat ƒ15130. —
comt te differeren, en zoo mede nog al wat
met het Jaar te vooren of a. o 1684. doen was de
agterheijt buijten Canara en Wingurla een
somme van ƒ 66536. en met de advancen
van die twee Comptoiren daarin getrocken
niet meer dan ƒ 26156.
hadden
Gelijk

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0116.xml
#+ ---

I11
weswegen van daar in 9d=e
1685. na 't patria kennisse
was gegeven. —
mitsgde sware Jaarlijke
ongelden van omtrent 2.
Tonnen en slegte winsten
en vertier.
moet men daarnn tot
en peper Iaarlijx een goede
Somme Gelts hebben
welkers becrompen h:t alomme
aangewesen is.
als 't op palembang &:a
wel blijft en de scheeps
ruijmte wat ruijm is
En sal men tragten daar van
de ruijmte te bestellen.
ons voorig abuijs inde
raad in't patria.
Malabaar
gelijk zij dat in haar schrijven van den 28=en
november 1685. aan VEd:s hebben aangewesen;
mitsgaders hoe dat de lasten in Mallabaar
zelf jaarlijx omtrent of ruijm 2 tannen gour
quamen te belopen; en gevolgelijk mits haren
slegten vertier van Coopmanschappen schoon
Wingurla en Cariara om dat gat te stoppen
nu en dan alwat rijkelijk quamen te suppedi=
teren; egter tot betalinge der Cardamon enden
peper eijsschen die zij voor: Ceijlon, bengale,
souratta en persia Jaarlijx op 19. â 200000 lb.
calculeren Jegens 20: rx. de candijl van
500. lb. ider, als se daar voor te krijgen sij, —
nog een goede somma gelds quamen te
betalinge vande Cardamon benodigen, 't welke hoe bekrompen in dese
dagen, alomme op de Jndische comptoiren
omkomt en met wat capitale lasten
en gelden â deposito met, hier en elders
beswaart zit, VEd:s bij onse en desen Jaarse
Jongste brieven genoegsaam in 't brede is
vertoont en aangewesen.
Het is inder daet en generael abuijs daarin
gissinge vande peper voor wij geweest hebben, met de opinie van VEd=s
voorraed van peper in het vaderland; daar
nu anders van bewust sijnde, niet sullen
manqueren onse debvoiren te besteden.
om VEd. s eenmael wederom inde ruijmte
vandien te helpen: waar aan wij hoopen
het niet sal gebreecken; zoo wij op lampon
en speciael op Palembang het werck maar
konnen meester blijven; waar af onder
die materien breder is en werd gesproocken;
ende dat wij ook eens wat beter wederinde
ruijmte van scheepen komen te geraken,
om die te konnen bestellen; weswegen vEd:s
al sal sijn gebleken hoe becrompen het segen=
woordig alsints den meesten tijt omkomt
Jongste
en

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0117.xml
#+ ---

1112
voorstel dat ons Iaarlijx den
voorraad des pepers en
andere specerijen int patria
mogt bekent gemaakt
worden.
vanden Mallabaarsen
wilden canneel.
en 't geadviseerde deswegen ao.
gesonde monsters.
Mallabaer
en uit wat gestalte vEd:e navale magt
in India zig jegenwoordig nog comt te
bevinden; maar om ons na desen niet
wederom in zoodanigen abusive calculatie
te mogen misgrijven; te meer het niet
altoos present is; om de successive ver=
kopingen door v. hoog Ed:s na te loopen; zoo
vermenen wij onder VEd:s welnemen, dat het
een dienstige zake zoude wesen, Ingevalle ons
Jaarlijx in de generale brieven ofte bij de Eijsschen
uijt Jndia;, t'elkens niet alleen den voorraet
en restanten van den Peper, maar ook van
d'andere waardige specerijen met de
consideratien daar omtrent mogten werden
bedeelt en aangesz. t' onser naregtinge.
Belangende den Mallabaarsen wilden Canneel
't gunt VEd:s, niet sonder reden seggen een
saecke van delicate speculatie te wesen,
deswegen hebben wij VEd:es bij secrete Missive
van den 30=en November 1684. VEd: onse
consideratien reets bedeelt; en op onse
brieven dienthalven den 23: september en 4=en
November desselven jaars aan den Command=r
Gelmer Vosburg in't besonder afgeschikt,
zoodanigen antwoord onder 5. en 29. Maij 1685.
van denselven becomen; als vEd:s perde voor=
gangen Jaarse retourvlote met den E: Willem
Carel Hartsink onder andere Indische
papieren is bedeelt, nevens ons antwoort
briefje den 31:en aug:o desselven Jaars aan
gemelten E. Vosburg toegepast, zoodanig
als deswegen kortelijk bij ons gemelte generael
schrijvens van den 11:en december 1685:
aan VEd. s staat gesproocken, en te dier in't
1685. na 't patria als eenige ook eenige Monsters vandien wilden bast
zijn mede gesonden, zedert wanneer
deswegen
ons

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0118.xml
#+ ---

1113
't gereqúireerde advijs kanmen
nú niet bijbrengen. —
súlx bij ons geposeerde van
9ber 1684. derwegen persisteren
want de extirpatie soo wel
voer schijnt onmogelijk
Mallabaar
ons niet zonderlings nader hier van is te
vooren gecomen.
En dewijle de tijt voor jegenwoordig niet
heeft toegelaten, om daar van een zoodanigen
't ondersoek daar toe nader en nader ondersoek ter hand te nemen, dat wij
V. hoog Ed=s ons gerequireerde advis dienthalven
zouden konnen of derven voordragen; zoo zullen
wij liever bij provisie alleen bij ons gevoelen
van 30=en November 1684: voor als nog
persisteren; namentlijk dat dewijl het
poinct vanden wilden Canneel of Cassia
ligua op Mallabaar zoo oud bekent is
geweest, gelijk het hier om de oost,
omtrent Macasser en elders mede werd
gevonden, en den E: Oosburgh
als 't weeren van den uijt- de extirpoitie van dien geheel buijten
gedagten stelt; zoodanig wij niet
alleen dat, maar ook de onmogelijkheijt
om den uijtvoer van deselve, langs—
die wijt uijtgestreckte custe te
beletten, mede sijn houdende; en
derhalven als nog niet connen
bevroeden, zulx den fijnen Ceijlonsen
canneel, soo sindelijk zoude konnen
wesen, als sommige wel moghten
sustineeren; te meer men bij ge=
nome preuven derselve die van minder
deugt en cragt in effecte bevonden heeft
als se wel schijnt te wesen; alhoewel
zulx evenwel niet en comt weg te
nemen, dat de Mooren en andere
Natien, waarse gebragt werdt, hun
daar van het zij tot spijse off medicine
of anders bij gebreck van goeden
Canneel, en ook om den goeden koop,
om den
zouden

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0119.xml
#+ ---

1114
en dewyl daar in geen
pressance resideerd.
is 't derhalven mede best
van Rheede over te con=
te visiteren.
dat de gecommitteerdens
in spahan wel een—
bevelschrift om den
vrijen handel te mogen
drijven erlangt hadden.
maar 'tselve was door den
Gasperdam op 20 xber
Persia
zouden hebben, en nog comen te bedienen:
en vermits hier omtrent geen pressance
oordelen te resideren; zoo hebben wij
wijder best gedagt, desenwegen ten tijde
nader met den Ed:en heere Commis=
saris Hendrik van Beede te
gedagt alvoorens met de h:r confereren; om dan na sijn Ed=ts
fereren, en daar nader over exact ondersoeck en eijge informatie,
mitsgaders met deszelfs advis
gesterkt sijnde te bequamer te
wesen, VEd:s daar omtrent de ver=
eijschte satisfactie te konnen
geven en verder naer
vermogen in gerust te
stellen.—
konink nog niet ondertek:t
de Redenen daar van
egens Comp:s saecken aldaar ten hove
is sedert onsen Jongsten aan VEd: h: Achtb:e,
bij missive van den 22:en Junij en 11:en aug=o
uijt Persia tijding met uijt Gamron, mitsgaders 5. Julij voorleden
laastleden hier ontfangen, uijt spahan alle met Gaesperdam den 20=en
december bij ons ontfangen, geen andere tijding
hier aangebragt, als dat de Gecommitteerdens
na veel ontmoete stribbeling alleen nog maer
een bevelschrift hadden geobtineert om naar
gamron weer te mogen afgaan, en bij prov=re
den handel liber en onbecommert te drijven,
ter tijt en wijle sij nader schrijvens van ons
„souden becomen; waar aan d' ondertekening
en verzegeling alleen van den Conink man„
gueerde, 't geen gedilaijeert wierd eenelijk (zoo
men presumeerde/ door sijn continuele debau„
chies, daar hij sig meer en meer aan over=
gaff, latende het rijk en bestier daar van
Persia
den

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0120.xml
#+ ---

speelt.
waar van voorsz gecom=
hebben.
Comp:e tot den ontfang
tot een civielder Prijs
als voor desen te disponeren.
persise rijk toe te brengen
bassurase besending ter
onder de recognitie als bij
Saris Casembroot staat
gespecificeert.
tatie van het rijk alleen
te versoeken.
Persia
na te luijsteren
Dauleth aanbevolen; dewelke hoedanig d'E
Comp:e toegedaan is, en wel besonder door het
occuperen van Kissim, en wat daar bevorens
daar den dauleth onder voor den E: Casembrood zalr sij geattenteert/ Engelast sinde frequen
en verrigt, tegen haar geirriteert is geworden,
uijt 't gene gedagte onse gecommitteerdens
mitteerdens ondervindiag ontmoet, en voor desen u Ed:e E: Achtb:e ter
kennisse ook is gebragt, genoeg te beseffen zij,
zulx te geloven is, bij aldien sij de voorsz:
bekragting had willen verhaesten, d' onse
met den eersten hun afscheijt al souden erlangt dat gehoopt werd de
hebben, en na Gamron gedimitteert sijn geweest negotie sal faciliteren
Waar omtrent sijn intentie soude wesen
zijnde sijn poging om de ons middelerwijl tot den ontfang van ten
van eenige zijde, alwas't minsten eenige zijde, en dat tegen een
civielder prijs als voor heenen nog te laten
disponneren, als ons vermoeden dierwegen
wel is geweest, dog 't geen wel bijsonder
daar d'onse verboden is gelast is, en nog bij ons Jongst afgegaan
schrijvens derwaarts op 11:en september
laatstleden, te declineeren, en t' eenemael
daarvan af te sien, en de frequentatie
van't rijk alleen te besolliciteren onder de
recognitie als bij Jnstructie den Commiss=s
Casembroot zaliger is gequalificeert
instructie vande kommis geweest te beloven, en hun aan tebieden;
daar bij wij sullen blijven persisteren, in
hope dat de successive versending der
coopmanschappen na Bassura den Saulet
die gedagten zal verijdelen en andere
in hem verwecken: Dat met soo stix op
de sijde leverantie te staan, de Conink—
om de schade daar bij het niet alleen de voordelen daar op te behalen,
wel ligt soude konnen derven, maar
ook alles wat verder uijt comp=s negotie
in't rijk voor heenen is getrocken.
gelast
't geen
1115

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0121.xml
#+ ---

deren ten hove nu beter
die de comparitie van de
hebben veroorsaakt.
nevens de vreemde gesanten
en Rijx grooten met
hunne geschenken.
alwaarse met banquet
getracteert sijn
daar niets nader ten goede
opgevolgt is.
de redenen waarom
hoedanigen gunst bewijs d'
Engelse niet hebben kunnen
obtineren.
't bedragen van de Schenkagie
Comp. s wegen overgegeven.
Persia
'T geen hij nu beter sal connen beseffen,
't geen de versagte gemol=dewijl 't geturbeert gemoet tot bedaernis
sullen konnen beseffan gebragt, en sedert wat ter neer geset
schijnt te wesen, waarop dan ook de
onse voor sijn majesteijt comparitie van voorsz onse gecommitt=s
ten hove den 20=en Maart op Nauroes,
zijnde der persianen nieuw Jaars dag,
wanneer de vreemde gestanten zulx
versogt hebbende, nevens alle sijne presente
rijx grooter en de afgesondene van d'andere
uijt de Gouvernementen en plaatsen, daar
over sij 't gebied voeren, met hunne
geschenken ijder van dese laatste zoort
na hunne landschappen die uijtgeven
voor den throon van sijn Majesteijt en
het tractement aldaar aan haar ook
gevolgt is, hoewel op hun eijgen versoek
door jnstigatie van den nieuw verkooren
Damronsen hertog niet des Daulethb
voorweten, en dat die eer de Comp:e aan
presenten voor den Conink en andere
daar aan dependerende, 12787. guldens —
gekogt heeft, waar voor het en vrij meer
d' Engelse niet hebben kunnen verkrijgen,
om dat in hunne beloften het rijk menig=
mael in diverse gelegentheden gedaan
hadden gemanqueert. Welck voors
oncosten wij zoo zullen moeten laten
passeeren, en dies ons ook konnen getroosten,
indien der maar wat goets in korten uijt
komt te resulteren, gelijk de beloften wel
sijn geweest; maar zedert voors: 20=en
Maart tot 5=e Julij daar aan nog niets
is vernomen, niet tegenstaande
nader hant nog op het begeren, van 't hoff
gamoonsen
een
1216

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0122.xml
#+ ---

1117
niet tegenstaande bij handschrift
d' onse haar verbonden hebben
geen moeijlikheden den persiaen
op nieúw aan te doen.
een bekentenis van Schult
en bede om vergiffenis.
wegens 't gene tegen 't Rijk
gepleegt zoúde sijn.
maar sulx is gedeclineert.
en is voorsz hun begeren d'onse
voorgecomen.
En Walenburg opnieuw toe
gedestineert is.
daar men evenwel des niet
tegenstaande in soude
continueeren
te doen Staken.
Dersia
om d' E Comp: t' abuseeren.
een verband schrift gepasseert is, dat de
onse beneden comende, geen hostile actien
tegen den persiaan op nieuw souden
bij der hand nemen, in plaats als den
voors. Dauleth gerequireert had, dat men
bevoorens in't request om voor sijn Maj=t
te mogen verschijnen, met een, een
sijnde bevoorens wel begeert schultbekentenisse en bede van vergiffenis
over het gepleegde door den Commissaris
Casembroot zoude laten invloeijen, 't welk
de gecommitteerdens hadde gedeclineert,
om dat sulx tot disrespect van de Comp=e
omtrent andere Vorsten zoude strecken:
werdende gemeijnt voors. laetste acte
begeert te wesen, om daar door d'E: Comp:e
in haar voornemen, die sij tegen het rijk
mogte hebben, daarse nog al vrij voor
bedugt schenen, te wesen, te abuseren,
off wel den Basurasen handel te doen
En den bassurasen handel staken, en op hoope van een aanstaande
goede Negotie tot Gamron, de goederen
alle daar aan te houden, en haar E. s schade
te vergrooten. Immers sal het sijn
insigt hebben, waarom geen expeditie
van saecken na 't voorige gepasseerde is
konnen verkregen werden, dat de uijtcomst
moet leeren. Ondertusschen zouden de
onse maar voortvaren met het versenden
vande Coopmanschappen bij alle gelegent=
heden, gelijk gesegt na bassura, waar toe
de fluijt wasenburg uijt bengale over
Cormandel, Ceijlon en Mallabaar op
26. april aande hand gecomen, op 13: Maij
dewelke met den Coopman daar aan met den coopman Bullestraten
bedugt
zijn
bul=

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0123.xml
#+ ---

1118
Persia
Búlbestraten derwaarts is
vertrocken. —
mede nemende aan Coopmansz
een Cargasoentie
is aangecomen.
En bij den bassiach ontfangen
die hem sijn gunst heeft belooft
Eenige goederen waren daar
bevoorens verkogt.
de brief van bata aanden
en stond getranslateert
met eenige vragt pakken en
provisien
't Jagt bantam tot gamron
gecomen uijt souratta,
voor Cormande. versonden.
gamron ontfangen
zijn depeche derwaarts ook had erlangt,
beladen met een cargasoentie, zoo aan
1 specerijen, als diverse andere wharen
ten bedrage van ƒ 91703: 7. 12. sonder dat
de regenten tot gamron eenige de minste
daar mede hij ook aldaar wel beletselen, daar omtrent hebben getragt,
toe te brengen; van welkers arrivement
ook al tijdig hadden gekregen, en dat
gemelten Bulstraten door den Bassiach -
aldaar beleeffdelijk was ontfangen, Met
toesegging van meerder gunst, als ooijt
bevoorens bij d'onse was genoten, dat op
eenige quitschelding van thol weer
soude uijtcomen. Voor desselffs aan=
komste aldaar, waren door den ondercoopm.
de Haen diverse coopmanschappen aende
Man weer gebragt, en daar van het procedido
bestaande in 300: thoman aan persiaanse
't procedido daar van in silvere Mamoedis en 1482½ wigtige ducaten
tot Gamron ontfangen, waar van 't eerste
tot betaling vande dagelijxe gastos, en 't gene
voor dese en geene quartieren was geeijscht
En voor een gedeelte na Ceijlon zoude dienen, en 't ander na Ceijlon voor
Cormandel geschikt is.
Het Jagt Bantam was den 21en Junij tot
gamron uijt souratta gearriveert, en
had nevens eenige provisie voor de persiase
directie, daar ook aangebragt, 225 packen,
op vragt vande Mooren ontfangen, waar
voor nog een sommetje van ƒ 1203:3:2.
was geprofiteert.
Den briev die wij op 27: october des
konink gesz wat daar aangeb: Jaars 1685. van hier aan den koninck hadden
geschreven, was haar met voorsz. bodem
toegebragt, en stond deselve getranslat=t
bestaande
met

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0124.xml
#+ ---

1119
Ceijlon
en bestelt te werden
derselver inhout soude
aangenaam sijn.
de redenen daar van
't geen wel ligt wat goets
soude bewerken
Daar op gelet sal werden.
Persia
waar op uijt diverse quartieren
Eijs van Coopmsz. werd 100. balen Canneel.
gedaan.
met den eersten zijn bestelling te krijgen;
welckers inhoud geoordeelt werd, zijn
Majesteijt niet onaangenaam te sullen
wesen, om dat de poincten in sijn brieff
voor heenen aan ons geschreven, daar bij
niet sijn gedebatteert geworden, maar
wij eenelijk om de voorige vrijheijt zoo
in den handel, als belangende V. Ed:e hoog
Achtb:e dienaren alomme in't Persiase
Rijk, als zijn koninklijke Majesteijts
voorouders zoo genegen en gunstelijk
haar hadden toegestaan en veraccordeert,
versogt hebben; dat men meijnt wel
ijets goets zoude connen bewercken,
en d' onse hun vertrek uijt Spahan
na Gamron, en 't bereijk van ons
oogwit verhaesten, daar toe men goede
moet schijnt te hebben, dewijle van
Van Coetchien.
200. Ø lb. peper.
10. â 12. Ø lb: cardemom
van Batavia
8. â 9. Ø lb. nagelen.
8. â 9. Ø lb. rompen.
4000. lb. goede benjuwin.
500. p:s wit kleen gebloemde Tonquinse Pelings
500. lb. siams Aguil hout.
En uijt bengale alles dat voor haar directie
in gereetheijt soude sijn gebragt, en waar
mede om elders anders te laten vertieren,
geen raad wisten. Op welck een en
ander t' sijner tijt gelet sal werden,
wanneer wij hun nadere advisen bevorens
zullen hebben ontfangen.
Ceijlon
uut

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0125.xml
#+ ---

1120
Persia
niets nader heeft sig weggens
kimsij 's agterstal opgedaan
den nieuwen gamronsen
daar toe aangeboden
maar is bij d'onse suspect
door de bootschap sijn
stede houder gedaan
't schrijven van batavia hoe
d'onse haar daar omtrent
sullen dragen
En daar op gevolgde accep=
tatie van 't geschenk vande
Engelse bij denselven.
In't becomen van kimsis agterstal
van desselffs naeste bloetverwant en
Erffgenaam, waar van voor desen VEd=e
hoog Achtb:e geschreven is, is nog met
verder geadvanceert, als dat den nieuw
vercooren hertog van Gamron den E:
hertog heeft sijn debroiren van heuvel in spahan belooft heeft,
met sijn verschijning beneden voors. .
pretentie te sullen favoriseren; Maar
indien de gerugten waar sijn, die den
E. licogthon bij sijn eerst geciteerde
schrijven van 22=en Junij ons heeft gecom=
municeert, dat denselven heer na Ganrron
zijn Jane sijn ofte stedehouder aldaar bij
een briefje gelast soude hebben sorge te
dragen, dat d' Engelse niet meer over
de Moeijelijkheden haren Makelaar
wegens de nalatenschap van voors
erffgenaamen aangedaan, en klagen, en
dat daarop bij deselve Janesijn de 50. —
thoman die te vooren geweijgert sad, van
de Engelse sijn geaccepteert, zoo is het te
dugten offer wat voor d' E: Comp=e wel
van vallen sal, en off dan d'andere
met hunne grooter schenkagies niet
sullen prevaleren, hoewel wij derwaarts
geschreven hebben, dat men daar omtrent
sig soodanig sal dienen, te evertueren,
en middelen tegen te beramen, als het
Jntrest van d' E: Comp:e sal vereijsschen
denckende dat 't geene daar van
komen sal, tot verligting van
het bewuste Banquerot sal
strecken.
wegens
van

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0126.xml
#+ ---

niet qualijk
sijn met 5. schepen in Gamron
En 3. tot Congo aangecomen.
beladen met vragt goederen
En Coopmanschappen.
den Assistent de Cok
suspect.
En daarmede uijt Persia
vertrocken.
is bij de Carmeliten, en daar
na bij den poolsen Gesant
gevlugt.
Persia.
om de Castila van Spahan
na Gamron af te leijden.
Van voorsz: Engelsen werd gedagt
d' Engelse staan in persia dat hun onvermogen omtrent dien
landaart, net veel ingressie tot hun
vyff
nadeel kreeg, dewijl Elff schepen van
deselve tot Gamron, en in congo drie
uijt souratta, en andre quartieren
waren aangecomen, beladen buijten
een partij vragt goederen, ook met
diverse Coopmanschappen, daarse goede
voordeelen op souden behalen.
Jnde persise papieren en daar onder in
den brieff van ultimo Januarij Jongstleden
Iaar, zullen VEd. e hoog Achtb=e bevinden
vermaend vanden Assistent Daniel
De Cock dat hij van groote debauchie
was, en sulx in Spahan; meer schulden
had gemaekt, dan hij konde betalen
en daarom suspect om Comp=s Costelijke
Caffila van daar na Gamron afteleijden,
te meer sij gesegt soude hebben, dan in
dat geval een ander weg daarmede soude
inslaan en niet genegen was voor den E:
Casembrood hier te sisteren, waar over
inde boeijen geset sijnde, daar uijt geraekt
is, en sig inder Carmeliten convent en
van daar verder in des Poolsen gesant
's logiement geloopen, ende sig schuijl
gehouden heeft, zonder dat van daar
meer te voorschijn bij d'onse heeft willen
comen, en anders geen kans geweest is,
om hem in ons gewelt, te krijgen, deselve
werd nu gesegt dat daarmede uijt persia
soude gevlugt sijn, en sig alsoo trouwlooslijk
V. Ed. e hoog Achtb:e dienst ontrocken hebben:
en
gelijk
1121

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0127.xml
#+ ---

1122
gelijk mede den Chirurgijn
Scholts bij de moscovisen
Ambassadeur
daar hem weer van daan
soúden tragten te krijen.
oegst als oijt bevorens
traan tegen onse contrarie
't fluijtje baren over diego
gesonden sijnde.
Cabo de boa Espe.
gelijk den onderchirurgijn Godefried-
Scholts ook had gedaan, en onder bescher=
„ming vanden Moscovisen Ambassad=r
sig begeven, maar deselve nog niet
vertrocken wesende, zoudense tragten
weer in handen te becomen.
Cabode boa Esp:l Bij de briefjes zedert onsen Jongsten van
men hoopt op een schoonder daar becomen, sien wij met lief de schone
hope die men daar heeft van een veel rijker
oegst van Granen en wijnen, dan d'er ooijt
te vooren geweest zoude zijn. Naar dat
wederom 80 halffaamen men ons van daar tegens onse iterative
begeerte van daar bekomen. afschrijvingen weder met 80. half aamen
traan comt te belemmeren, hadden wij
wel anders gewenst, dewijl die gantsch
niet en deugt om de scheepen mede
fluijtje Baren is den 26. Julij des
Rodigues na Mauritius verleden Jaars van daar naar
Mauritius gesonden met de goederen
ende provisien voor die plaats, zullende
in 't derwaarts gaan 't Eijlant Diego
Rodrigues aangieren; om te sien
gegeven te werden en de clappus olij
alhier even goet koop in potten te beko=
men is, daar toe nu soo een groot
getal vaat werck, welker duijgen soo
veel scheeps ruijmte uijt het vader=
lant beslaan moet verbruijkt werden,
en dan voorts nergens toe weder
te stade komen kan: behalven de
excessive laccagie die 'er telkens—
op valt.
gegeven
offer

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0128.xml
#+ ---

1123
sal in 't weder keeren
de gantsche west Cust
van Madagascar
visiteren,
En dan na de rivier de
lagoa op africas kust
oversteken
de Siamse gesamten met
Martensdyk herwaarts
gecomen
sonder advijs harer
verrigting
offer ook Amber off ijets anders
te becomen is; ende in't wederkeeren
de gantsche westcust van Madagascar
langs loopen in alle havens ende
rheden om te sien offer slaven, amber
en wel meer te negotieeren mogte zijn
beginnende van Mangellane aande
Noord hoeck tot aande Bhaij St. Augus.
tijn op de zuijd hoeck, van waar het
dan na de cust van Africa, en de
Revier de la goa oversteken sal om de
situatie van 't Eijland inde mond
van deselve leggende, mitsgaders wat
vrugten en Coopmanschappen daar
vallen te ondersoecken, en de dieptens
daar rontom te pijlen; ende sulx
ok sijn hier met het Jagt
S=t Martens dijk overgecomen de
Siamse Ambassadeurs in onsen
laatsten vermelt, uijtgenomen den
opporsten, die door d'onse gesogt sijnde,
2 bergl. van dier gecomen, den Berghmeester Gabriel Muller=
ende den bergwercker Theophilus
dresler sijn na eenigen tit verblijvens
den eersten met 't Jagt Martensdijk
en den anderen met 't schip
Courtgene hier gecomen; maar
van hare verrigting aldaar werd
niets vermelt.
Cabo de boa Esp:
gedaan sijnde weder na decaab
retourneren
gedaan
met

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0129.xml
#+ ---

1124
aandewelke aldaar
ƒ 5226„17„ 1. verstrekt sijn
wrak aan Cabo de Aguilas
En boven dien nog in
bevonden is.
Cabo de boa
met al sijn volck, uijtgenomen een
alleen; vermoort ende berooft gevonden
is; 'tgene aan haarl.j verstreckt is
monteert te samen een somme van
ƒ5226. 17. 1. te weten 5100. guldens
contant en de rest aan provisien
hoedanigh:t van 't portug=s wrak van 't portugeese schip, waar=
mede sij gestrand sijn, is bij haarluijden
mede geabandonneert, voor soo veel
er van hare goederen in mogten sijn,
werwaarts den lieutenant dier
commanderie op den 9=en Julij met
een assistent en eenig volk gesonden
ende na thien dagen reijsens over
lant gecomen is, hebbende weijnig
Esperance daar uijt konnen bergen, dewijl 't ruijm
wat daar uijt geborgen, met camertjes afgeschoten was, waar
toe sij geen instrumenten mede genomen
hebbende, daar uijt alleenlijk maar eenige
lavinne kleedjes, zeijldoeck en ander
lijwaat aan lant gebrogt hebben, dog
met verlies van een man ende groot
gevaar dat 'er meer andere souden ver=
droncken zijn door de stercke brandigen.
Binnen boort lagen boven dien nog acht
ijsere tin â 12. ponders, 3. ankers, 1. â 2.
nieuwe Cabel touwen, eenig porceleijn
en 30. â 40. balen grove canneel. en is
den voors: assistent met 6. soldaten nog
bij provisie daar gebleven, dog den
lieutenant met het resterend volck weder
na 't Casteel te rug ontboden
daar
behalven

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0130.xml
#+ ---

1125
uijt de gepasseerde schepen.
eenig berigt wegens
wouter nieuwpoort
geligte goederen aldaar Behalven 't gene uijt de scheeps=
provisien aldaar geligt is, bestaande
in 4000. lb. hart brood, '½ legger aezijn
haam olijven olij. 4000. lb. buscruijt
en 50. staven vierkant user, hebben
zij nog twee en twintig duijsent ponden
hart brood uijt de scheepen Cortgene
en 's lands welvaren aan lant genomen
op 't seggen der schippers dat sij
te samen sooveel voor die
commanderije ingenomen hadden,
waar voor sij haar bij gebreck
van Factura niet sullen hebben
kunnen belasten
Den persoon van Wouter
Cabo de boa Esp:e Nieuwpoort, die VE Hoogh
Achtbaarhedens in't verhael van
de helders verongelucken misleijt
heeft, schrijven die van de caab,
dat sig met het Engels scheepje
de Margriet van daar verstooken
ende geretireert soude hebben.
Nu cant ons voor inde lijste der per„
soonen die van 't gerooffde Iaght
Westerwijk tot de Engelsen overge„
gaan, off wel op Madagascar
sig aan land verstoocken hebben
die met de eerste scheepen dubbelt
in copie afgegaan sijn, dat onder
dese verstokene oock geweest is,
den onderstuerman gerrit Chaasz haagh. -.
nieuw=
die

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0131.xml
#+ ---

1126
't arrivement van America
Item de drie gesanten des
Sousoúscounangs Jongst nog
genoteert.
die den 21: xber na behooren
sijn ingehaalt
van sobere Inhoud bevonden
en van wat Substantie.
die met de fluijt de helder uijt=
gezeijlt, dog aan de caab op 't Jagt
Westerwijk, overgegaan is: 't gene ons
doet vermoeden, dat desen onderstier=
man aldaar d'eene off d'andere tijt op dat
scheepje de Margriet bij desen Wouter
Nieuw poort gecomen sijnde, hem dit
voorval verhaelt, ende sijluijden te
samen versproocken sullen hebben
van het verongelucken van 't Jagt
Westerwijk soodanigen valschen
verhael te doen, en dat desen Nieuwpoant
gedwaelt sal hebben in den naam van
't schip, nemende de helder voor westerw=t
om dat dien onderstierman met de helder
aan de Caab gecomen was, en 't selve hem
in't hooft gelegen sal hebben
Iavas oostC:t In 't eijnde van onsen Jongsten is vEd=e
bedeelt de comste van't schip bimerica
van Japara op 2en december, met schrijven
van onse hooffden aldaar van dato 24: 9ber:
en een rijs, zout en houtladinge ter somme
van ƒ21285. –. Jtem de verschijninge van de
3. sousouhounangs afgesanten, soura=
Wicrama, Nalla djaja en Alad Alad, -
dewelcke ook den 21. en xber daar aan met
het gewone fatsoen ingehaelt, en den
brief des Sousousounangs aan ons geschreven
gelesen en getranslateert wesende, is denselven
hoewel niet geheel buijten verwagtinge/
van een soberen jnhoud bevonden, als niet
dog des sousoukourangs brief anders behelsende dan dat hij verlangde
na eenig nieuws van Batavia te horen,
dat sij in lange geen schrijven van ons
ontfangen hadde, en daar over ongerust was,
Javaas oostCt.
offer

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0132.xml
#+ ---

Javas oost:
sonder dat de afgesanten=
en insteren alleen om spoedig
t' huijs te keren
of 'er quade rapporten waren, dat hij met
den generael en raden van India, als—
broeders waren, dat men na sijn gedoente
wilde vernemen, en dat sij alleen een mond
vol rijs en een kleetje tot sijn lijff en hoff
door Comp.:s trouwe bijstand had verkregen,
dat hij aande Opperhooffden tot Japara
sijn mening en onschuld hadde geschreven,
't geen hij wilde beeedigen, en dat hij Comp=s
goetheijt ende contracten nog wel indagtig
was, die met sijn Vader en de heer Generael
Speelman zal:r gemaekt waren, op dat sijn
land in rust mogt geraken, indien der
door sijn kleen vermogen of onverstand iets
was gepasseert, dat most men niet
gedencken, hij sond Alad Alad herwaarts,
die hij met onse toestemminge inde
De gesanten hadden wij gedagt dat uijt sijn
hoogheijts name ons eenig nader berigt van
buijten des iets gesegt hebben desselffs intentie als de voorgevalle Cartasourase
moort van de heer Tack sal:r, en 't bedrijff
der balijse schelmen en hun gelegentheijt
als den toestand der hoofse saken zoude
hebben gegeven, maar is ons mede gemist
en sij zoo geretireert bevonden, datter niets
maar houden hun seer geretir=t met allen uijt voorgecomen is, alleen diverse
malen geinsteert hebbende, om hun spoedig
retour en afscheijt na huijs te mogen
krijgen, vermits den sousonhounang na
halve regeringe van samarang had gestelt,
als sijn vader voor desen, en dat men hem
als sulx wierd toegestaan 't selve bij een
briefje wilde laten weten, en eijndelijk dat
hij versogt om wat chinees banquet.
halve
hun
1127

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0133.xml
#+ ---

„den, en d'antwoord na de—
guleert te werden.
't gevolg ginder wat nader
afgewagt.
veel rijs van Java gegaan
Javas oost cust
hun soude verlangen etc. dog wij hebben
sulx een weijnig gedilaijeert eensdeels—
dat tot nog wat gedilaijeer, m dat wij dagelijx, den nader uijtslagh
vanden opgeslagen oproemaker Iang di
Pertuan uijt ons vlootje op toelongbauwa
verwagtende en ten anderen mede vande
verschijninge van den E: Commandeur sloot
op Japara, van welcke beijde nu gedient
en voor als nog in haar of haar Meesters
Maar in haart staat te geschie reguard ten eersten niet naders voorgecomen
ontfange brief simpel gere= sijnde, sullen wij dese Messieurs naar
't vertrek der retour schepen ook wederom
depecheren, en des sousou heumangs voorm=te
brief ook maar suupelijk wederom beantwoor„
„den, en 't gevolg wat nader afwagten,
ons arrest omstaande dit Westermousson
dewijle VEd:se jongst al sij gecommuniceert / was niet op batavia gecomen 200. vaartuijgen met rijs uijt de Javaanse
onse posten en militie langs Javas oostC=t
nog sonder eenige beweginge zoo te laten
als die is, terwijlen dat misschien sig
van hunne menees en reijnserijen wel
wat naders sal ontdecken dat den tijt moet
leeren; De genoemde gesanten sijn sonder
passe en kennisse onser residenten van
Samarang herwaarts vertrocken en op Tegal
aangeweest, daarse ook sonder der onse
weten weder van daan gingen, volgens een
becomen briefje van den 14:en xber met
notitie dat daar doen weder een goede
quantiteijt hout in voorraed lag. —
voormelte Japaarse schrijven van
America melt niet anders als dat 'er wel
havens in corten tijt te voren vertrocken,
onse
waren
zij.
1128

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0134.xml
#+ ---

en apparent partij na Jan
de pertuan en sijn aan=
hang afgeschikt.
't sagt op damak was meest
klaar
Ende borger zaagmolen op
Japara scheen van geriet
te sullen sijn.
de hout contracteeren
en van den hartoghoorn van 15.
en 22. december.
de Rijs daar met becomen
bijgeset, wijl wij hier nog
buijten verlegenth=t zijn.
't Jagt de Saam op 27.
gecomen met d' E wander,
Loel en de hartog.
Javas oost Cust
waren, die vermits maar voor een deel
hier verschenen sijn, na andere plaatsen
sullen gestevent en ook wel ligt een goede
partij van deselve tot secours vanden
stroopende Hoop van Iang di Vertuan
afgevaardigt sijn, gelijk men bevonden heeft
dat sij in 't destrueren sijner vaartuijgen
tot Coelongbauwa rijkelijk van dat graan
als anders geprovideert was geweest.
Het nieuw kloecke Iagt op Damakhopen
sij nu haest te sullen klaar hebben en
de opgeregte borger zaag meulen tot Japara
ook van nuttigheijt en Comp:s gerieff soude
wesen; dat de tijt nader sal aenwijsen;
gelijk wij nu met de borger eijgenaars van
sullende met hun over't gesaag deselve alhier een vaste prijs voor haar te sagen
Plancken en andere houtwerken dencken te
beramen. —
Behalven meergem. schip America is
het Jagt de Saam den 27en. Januarij laestl:
Januarij mede van Iapasa ook van de Cust van Iava hier weder ter
Rhede gecomen net eenige houtwercken en
93 3/3 lasten rijs, samen tot ƒ 3690. met welk
graan dien bodem op 't versoek des bantamsen
aan den Conink van bant:n Sultans en voor sijn Reecq. derwaarts voort=
gegaan is, dewijle wij ons selven voor als nog
Godloff hier buijten verlegentheijt bevinden te
blijven, en sijn daarmede off vooraf per
Legaals vissers vaartuijg den 21en dito
volgens ordre tot ons overgecomen d' E:
Capiteijn Harman Dirc Vander Poel
en oppercoopman Ioannes de Hartog over„
leverende 2. kleene briefjes door den E: Com=
ontf. twee briefjes van d' E. sloot mandeur Joan Albert Sloot en den
oppercoopman Pieter van den Hoorn, den 15=en
behalven
en
1129

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0135.xml
#+ ---

1130
behelsende sijn komst den 2.
Xber op Japara.
aan 't hof kennis gaven.
van 't hoff nog van Sourapattij
hoewel men van Souranata
rugte
maar waren nog geen Grooten
van Cartasoura afgecomen
Javas oost Cust
Den 22. en december aan ons geschreven, en
verselt met een Memorie van berigt aan
Deselve door gemelte Wander Poel en
de hartog ginder gedaan en gelaten, onder
„jongstli:
dagtekening van 19: xber „ meldende
kortelijk 't volgende.
Hoe dat gemelten E: Sloot per 't schip
de vrijheijt den 07. en dier maand voor
Japara verschenen en 's anderen daags aan
lant getreden was; wanneer eenige van
des sousouhounangs Mantrij Goudex
of hovelingen daar af ten eersten naar
daaras de Javaante Gouverneur Carta soura waren berigt gaan geven,
met gerugten datter vervolgens in kosten
eenige grooten van sijn hoogheijt na beneden
stinden afgeveerdigt te werden, om dees en
geene voorslagen en versoecken te doen,
maar daar van had men tegens verwagtinge
tottet laeste toe, nog geen nader gewag vernomen;
hoewel den Japaarsen gouverneur djewaraga
d' E: sloot had verclaert dat den Commagon
Soura Natta daar toe door den sousousounang
gecommitteert en binnen korten tijt te verwagten
was, dog sulx stelde men met de gewoone
Javaanse gissingen en loge tijdingen nog
onseker, zulx van 't Mataramse hoff geen
nader nieuws hadden ervaren, en ook niet
anders vanden balijsen Moordenaar soura=
had men geen nader tijding. Pattij dan dat hij nog op Passourouan
gelegen beoosten sourabaija) zoude huijs
houden, en omtrent 200. van sijn aan=
hang op wattas niet verre van Carta=
soura en dat de 15. onser Japaarse wegge=
lope balijers van Japara onder den bekenden.
Schelmsen Amirang Cassoema tot
maar
waron

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0136.xml
#+ ---

1131
't schip den holl thuijn
wat van Rimbang na
Macsser voort gegaan 12:
onse troupen op Java be=
stonden ontrent uijt 700.
blanke en ook soo veel
Inlandse Militairen.
dat ons verswakt en egter ginder
men meer volk benodigt.
de gesanten van den 2e. Print
nog hier verbleven.
Warou boven Cadoes hun souden
bevinden.
'T schip den hollandsen tuijn op Eegal 325. —
balcken en swalpen en op Rimbang 500
plancken, en 8. Moerbalcken ingenomen
hebbende, was van daar den 12: xber na
Macasser voortgeseijlt.
Onse troupes langs d'oostcust van Java
geposteert, bestonden na de opneminge
en overgesonde rollen in ruijm 700. blancke
en omtrent soo veel Jnlandse Militairen
en andere dienaren, dat nog al een tamel=j
magt uijtmaekt, maar egter niet bastant
om daar binnen 's lands te ageren, en ons
in't land niet genoeg is, zulx hier merkelijk verswakt, gelijk VEd:s van
onse benodigh:t van volk in dese beroerde tijden
hier rontsomme bereets in december verleden
en nu ook onder andere materien breder notitie
is gedaan
Sirrebon. Het declineren bij den tweeden Prince van
dat landschap in sijn versogte herwaarts
comste, is vEd. s jongst geadviseert, alsmede
de verschijninge zijner 3. gesanten en hun
in stede van hem selfs tot gevolg op 5: december met een briefje van—
complimenten en weijnig anderen Jnhout
nevens een geschenkje van rijsek: dewelcke hier
tot nog verbleven sijn, eens deels om dat wij
ook de sobere bootschappers des Sousouhounangs
wat hebben opgehouden, en ten anderen dat wij
gaarne eerst den uijtslag vandien grooten
oproermaker Iang di pertuan op lampon
hadden gesien; dan dewijle met sijne vlugt
als vEd:s hier agter sal blijken, daar van
voor eerst niet naders zij te verwagten
staan dese Sirrebonse brieffbrengers; dewijl
wij van sijn twee andere princen gebroeders
geen afgesondene hebben vernomen, nu—
eerst
xber. —

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0137.xml
#+ ---

1132
t' huijs te gaan.
blijvende dien Prins suspect
van Collusien met de qudde
Mattaramse Grooten.
den Resident op Serebon.
spreken nog al vande Intriques
de Chirebonse princen
ten quaden tegende
Compe.
Serebon
staan nu eerst daags weder eerst daags weder na huijs te keeren, met
een gelijke antwoord, als sijn schrijven;
alhoewel na haar minees, denselven al wa
agterdogtig schijnt, en niet buijten reden;
om de suspitie die den resident Willemsoon
aldaar van sijn collusien met de quaad=
aardige Mattaramse hoffgrooten en speciaal
den damaksen Commagon Souranatta
sijn te voren gecomen.
De brieven per 't sagt Negaubo, dat wij Jongst
na der become brieven van ook aanhaelden op den 3:en December vol rijs
hier verschenen was, gedateert 26:en November
als nader van den 18 en december op 24=en
derselver maand per Jnlands vaartuijg vande
Residenten aldaar, ons toegebragt, melden
als boven verhaelt, en in 't brede nog nader
vande intrigues, uijt het Mataramse Hof
uijt de Mataram onterent de als gemelte Souranatta (door sijn briefbreng:s)
over en weder, met den tweeden Chirebonse„
Prince; en hun toeleg, om ook d'andere
princen gebroeders tot haar te neijgen; soo als
VEd:s deswegen, bij geseijden laatsten sirrebousen
brief konnen ontwaren; en he die luijden
aan den Jongsten Pangiran Topattij zouden
verclaert hebben, dat den Sousousounangh
wegens de Hollanders niet stil was, en dat
hij maar wagtede na de te rug comste van
sijn afgesonden gesanten na Maningcabo
off Iang de pertuan; om soo drae die
weder quamen den oorlog met kragt te
beginnen. En hoewel wij dit ende 't
verdere geposeerde als nog maar a Javaance
praatjes sijn houdende, die zij doorgaans
gewoon, en ook zaak met groote leugens
vermengt sijn: zoo nogtans gelijkt dit alles
overen
met

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0138.xml
#+ ---

1133
sig wat bedenken sal
Voor val van een vuijlspreker
Amok speelt, dog selfs van
kant raak.
alle welke passagien en be¬
wegingen veel omsigt hier
geven.
Sirrebon
met hetgene ons bevoorens successive
van elders hier om het is te vooren gecomen
zoo al wat over eencominge te hebben;
dog horen den Sousoihourang maar wij gissen dat den sousousounang,
off sijne grooten, zoo hun voornemen al
dusdanig ten boosen mogte leggen, haar nog
wel wat bedenken sullen; te meerde
nederlage, die Jang di pertuan jongst op
Toelongbauwa, met sijn verder gevolgde
vlugt, binnens lands, van ons gehad heeft.
Nog was 'er een vreemd voorval van seker
Javaans tommagon Iaja Mangale op
Zirrebon gebeurt; die op de publique vergader
op zerebon die bij den resid:t plaats der Grooten, de Hollanders seer veragt
en gedreijgt hadde; alleen wel 30 â 40. derselve
te willen vermeesteren; Jndien den 2. en prince
hem sulx wilde toestaan, 't welk met de
verdere gepasseerde extravagantien, door de
dienaren der andere Princen, den resident
bekent gemaekt sijnde, had hij desen man
daar over laten roepen en na de reden van
sijn verbitterheijt tegen de Hollanders, als
het voorgeven deswegen gevraagt, 't gunt hij
wel ontkende; maar te gelijk ook Amok
begon te spelen op geseijde resident: dewelcke
hem te sterck en te ras zijnde, zijn krits
off geweer ontweldigt en zelver mede ter
nedergemaekt hadde.
Alle dese passagien souden ons niet buijten
nadagt en reden tot groote omsigtigheijt
in een rontsomme zijnde beweginge
daar wij nog geen regt eijnde in ofte van
voorsien; dog verhopen willen, alles ten besten
sal keeren, dat God Almagtig geve.
verdere
wij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0139.xml
#+ ---

1134
Cirrebon sal men egter
trager aan ons te houden
te meer 't nieuw fortje
daar nu klaar is
eenige Amphioen na
derwaarts bestelt.
de Sillebaresen onstantvastig
en laten de Engelsen M=r
van den Pper.
onse sillebaarse besending
is slegt uijtgevallen en
't gantse Cargasoentie te
rug gebragt.
Bantam
Wij sullen onderwijlen Sirrebon na
vermogen sien aan en onder ons te
houden; 'twelk nu het nieuw gebonde
fortje aldaar meest gegabsolveert is,
vermenen sig te beter te konnen
schicken, op dat wij van het hout
rijs en andere levens middelen
uijt dat district niet comen ver=
steecken te werden; zijnde per
't Jagt zint Martensdijck op den
achtsten deser en passant
naar Cherrebon bestelt Veertigh
Canassers Amphioen: kostende
nevens eenigh platloot
ƒ 7780„15„4.
Dese materie is in onsen Jongsten met de
expeditien naar lampon en sillebaar, en het
daar aan dependerende wat ampel gevallen,
en in 't laetste nog genoteert, de wedercomste
van 't Jagie de wiltschut voor voorseijde sillebaar,
op 10:en december met den boeckhouder Cornelis
van Bergen, zijnde sijn confrater Jan Rodenrovt
overleden, en kortelijk hoe men daar, door het
woelen der Engelsen al wederom niets hadden,
konnen uijtregten, en sulx het carguasoentje
hun mede gegeven, in 't geheel op bantam—
moeten te rugge brengen;/ behalven de
vervolgende indispositie en instortinge van
ons volck zoo wel als de bantammers ende
onstantvastigheyt der sillebaarse Jngesetenen
die soo lange die Engelse vrunden daar post
houden, hun wel meester van den pper voor
een ruijme betalinge sullen laten blijven.
Bentam
gelijk

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0140.xml
#+ ---

1135
En den bantamsen k=a
siet daarin geen redres
sonder dat men d' Eng=te
geheel van daar de de blijven
En kan sig van de trouwe
sijner ministers en volkeren
aldaar geensints versekeren.
meenen de Sillebaresen
hun peper niet naar
bantam sullen brengen
soo lange sij daar aanden
soo on de oproerige bewe¬
gingen hier rontom
daar toe de tit voor ons egter
den k: dan door Comp=s
bestaan
Bantam
gelijk den sultan van bantam als onder dato
27. Januarij bij 't schrijven vanden Command
lesage en raad selve heeft doen communiceren
zeggende dat voor af door hem, in dat landschaa
geen redres zoude te maken sijn; ten ware
men d' Engelsen geheel van daar konde doen
blijven; met presentatie zoo wij weder eenige
Magt tegen 't oosterzaijsoen ten dien eijnde
goetvonden derwaarts te senden; hij van sijne
zijde alles wilde toebrengen wat in sijn vermogen
zoude wesen: want hij dog andersints op de
trouwe van sijne ministers; die hij mogte
afschicken sig geensints konde versekeren;
ende de zillebaaresen niet souden tragten, hun
Peper na bantam over te voeren; zoo lange
sij die daar in loco voor contant aan d' Engelsen
konden debiteren; schoon deselve om de
Engelsen konnen verkopen. ongesontheijt van 't climaat, ook hun
besettinge ginder ten principalen mogte
opbreken, en alleen met hare schepen dien
corl van daar halen; soo dat 'er indien oirt
niet veel ontsag off credit voor den bantamsen
conink dan door 's Comp:s ontsag schijnt te
sulx daar geen ontsag voor halen te wesen: om 't welcke te werck te
ontsag schijnt te sullen stellen; de tijt voor jegenwoordig niet en
schijnt geconstitueert; / eens deels overmits
nu niet is gecontitueert wij buijten des onse presente magt ten hoogsten
/van doen hebben om d'ontroeringen ende
bewegingen der geburen hier rontsomme:
en principael het verwarde werk op Javas
oostcust waar te nemen; alsmede die
vanden listigen en boosaardigen Iang de
Pertuan, als den welcken alle omgelege vorsten
en Coningen door sijn religieusen dekmantel
tegens de Comp=e en de Hollandse natie
schijnt op te setten, als hier agter nader zal
besettinge
worden

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0141.xml
#+ ---

1136
alle onlusten met deselve te
mijden
nemen 't gunt den bant=mn eunco
sulx men tot nader ordre
uijt patria niet ligt weder
uijtsettinge na Sillebaar
sal doen, dan alleen met
een Engs: scheepje
Bantam
werden genoteert :/ gelijk ook vande nieuw
become tijding wegens 't voornemen des
Jambisen Coninks tegens het rijk van Palemb
en meer andere gevallen daar omtrent occu„
rerende, ende ten anderen ook (als wij al 't
vermogen daar toe aan de hand mogten hebben)
als in opsigt der Eng=re vrunden principarelijk mede in opsigt der Engelse
natie: als omtrent de welke wij uijt uw E. Ed:e
Jongst become apart generael schrijven
van den 4: Meert 1686: gelijk mede uijt de
overgesonde gewisselde documenten der heeren
gecommitteerdens in Engelant bespeuren;
dat die vrunden, in haar onregtmatige pretentien
wegens het werck van bantam, nog al blijven
volharden; ende sulx tot geen eijnde was
konnen gebragt werden; ende derhalven
Ende recommandatien van de gedagten en recommandatien daar
heenen schijnen te loopen, om na de
constitutie van saecken; met deselve alle
onlusten, hier omtrent, soo veel doenelijk
te vermijden; te meer zij ook al met nieuwe
frivole dingen van persia als anders waren
voor den dag gecomen; en dat sij op die wijse
voortgaande apparent al over meer voorgevalle
saken in Jndia zullen comen te doen; ende
daarom, dewijl het gewoel derselve op sillebaar
en selffs ook tot Indrapoura op Sumatras
Westcust nog wel van de minste nadeligh=t
voor VEd=e Jntrest hier om her is t' agten
en te houden :) zoo zullen wij Immers
alvoorens met eenige nader ordres van VEd:
gesterkt te wesen) apparent niet resolveren:
tot wederuijtsettinge derwaarts ten ware
alleen met een kleeijn scheepje; om het
om den toestand derw=ts te ver„ gedoente aldaar te ontwaren / gelijk wij sulx
ook nader gerecomm.:t is te doen. den sultan van bantam, op dese sijne voor
constitutie
aan=

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0142.xml
#+ ---

1137
om ons ten tyde nader na
te rigten
zijnde lampon en palimd:o
tantie
erlangt
En bij welstand dier plaatsen
gebreken
aangehaelde verclaring, ook hebben gein=
duceert; en versogt, al was 't maar door
1 â 2: vaartuijgen, als ter Negotie off selffs,
door„ en over den landweg uijt lampon
Samanka inde straat funda gelegen, hoe
eer hoe liever sig vanden verderen toedragt
derwaarts over wat exactelijk te willen
informeeren; en de Minees en conduictes
der hooffden en volkeren verder te ervaren.
op dat hij en wij inde nader te nemen delibera= 493 pr=so per sedert jongste
„tien deswegen, ter gelegener tit ons daar van schrijven van bantam
souden konnen bedienen: want aan
lampon, is voor ons beijder Jntrest, en
bijsonderlijk het sijne, vrij meer gelegen, en
voor ons van meerder empos=t daarom nodig, omtrent desselffs preservatie
te vigileren: Jn gelijker voegen, als het
ons ook emporteert ten reguarde van
Palembang; want (als ter materie van
493500. lb. off 3948. p=ls peper ten bed:s van ƒ59220. —
En door 't ligten van ruijm 20Ø Rx=rs
in goude coebangs uijt Comp=s cassa —
voor den konink alhier, als 't remitteren
van nog partij spaans gelt; zijn
Bantam Mallabaar mede is aangeroert) zoo lange
sal't ons aan geen peper wij van die rijke peper havens ons na
behooren konnen versekeren en bedoenen;
zoo sal der Engelse gedoente op sillebaar,
ons van 't bemagtigen van genoegsame
Peper, tot comp=s behoeff, niet ligt ver=
hinderen; zijnde onaangesien de nieuwe
beroerte op lampon door de overcomst en
bedrijff van Iang de pertuan, zedert het
afgaan van onsen Jongsten, per de schepen
Wester Amstel en de saam nog van
bantam toegebragt.
Mallabaar
op gemaekte

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0143.xml
#+ ---

en staat des C.:os reecq. nu
maar 4143 rd: credit
maar den vertier der Cleden
blijft daar over slegt
den C=o met 200 lasten rijs
tegens de incoop prijs gerieft
tot beter gelegentheijt en
affgedane bantamse saken
in't patria.
maar de verstrecking aan
werd hem nog niet te laste
gebragt
Bantam
opgemaekte reecq: onder dato 14. deser
maant, niet meer als 4143 rd. aan de
Comp:e credit gebleven, wilde maar den
vertier van cleden bij goede gevolgen van
ruste op bantam en lampon eenige schot
nemen, tot Soulaas van comp s sware
lasten; en dat wij den peper alle met
contant gelt, en spaance munte off andersints
het opgelt tot 12. p. r c=to betalen moeten;—
dog tot dato, is daar van nog geen verbetering
te belooven off van eenige gevalle sleet
te spreken.
Wij hebben op 't versoeck van den sultan„
hem onlangs ook met omtrent 200 lasten
rijs gerieft, tegens de gewone prijs daar wij
deselve hier voor in copen om omtrent 24: rd:s
maar hetgene aan sijne nevens ons uijtge=
sette magt naar Lampon, van dat graan
is verstreckt; en soo mede aan hun den
sijne uijtsetting bij d' onse voorleden Jaar na billiton; is hem nog
nog niet. te laste gebragt; en alleen per
notitie aangetekent; om dat het als een
gemengde sake, en tot afbreuke onser al=
gemene vijanden, op ons voorstel en onder
onse toesigt van hare sijde geschied sijnde,
misschien na desen; beter sal comen, en
gelegen sijn; omme die reecq. en 't geen
men verder mogte menen daar bij te
requireren, hem eens voor te doen souden,
en discretelijk inderminne na gelegentz.
te vereffenen, na dat d'onlusten over
bantam in't vaderland eens gantsch sullen
geeijndigt, en hij verder met sijn Rijk hier
alomme ook in ruste gebragt wesen
't nieuwe Erf op bant=m Ons nieuw bemuurde Erff op bantam
is
aan
rontsom
1138

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0144.xml
#+ ---

1139
rontsom bemuert en de
pak en woonhuijsen onder
handen.
daar van tesamen een
en al een mooije som belopen
den Sultan heeft sijn
vaders
zedert sijn de moveringe van
sullende op sijn vast tractem=t
rd=s smaants gegeven
Bantam
vaders de froijement nader
aan ons bevolen
aan en onder de punct speelwijk (daar
nu 't canon al op gelegt is) van buijten
gedaan, en al onsen omslag binnen—
getrocken sijnde; is men nu besig de daar
binnen geprojecteerde stene pppack- ende
woonhuijsen op te halen, waar toe de nodige
hout en ijser werken &c:a hier in't fabrijls
quartier ten meerendeele vervaardigt, en
soo bij goede occasie nu en dan bestelt worden
welck een en ander 't zij in aug:o aanstaande
off als het werk t' eenemael sal geabsolveert
reecq. sal opgemaakt werden zijn, generalijk staat opgemaekt te werden;
en al een moije stuijver sal comen te
beloopen, gelijk VEd:s dat ten tyde dan ook
nevens een perfecte aftekening vandien
nader zal bedeelt werden.
Den sultan, heeft sig over het defroijement bant=n wast daar til guaest
van sijn vader alhier nader aldus geuijt,
dat hij sijn vader geheel en al aan onse
dispositie overgegeven hebbende, ook de
hoedanigheijt van sijn tractement aan ons
goetvinden bevolen liet; met notitie:
dat denselven bij hem tot bantam met
en hem op bantam maar 15. , meer dan 15. rd=rs smaands tot onderhout
hadde genoten: en dewijl dien ouden
de Robyn
Man van de punt ^ nu eerlange elders
staat te delogeren, zoo zal als dan ook
over sijn vast defroijement voor het
alhier nader gedistom:t werden, toecomende nader gedisponeert werden;
ondertusschen wenschelijk sijnde, dat het
sedert sijne dimoveringe van ginder
volgens des Commandeurs schrijven, onder
dato 9=en Januarij) geheel stil en buijten
een ongeluckige klene ontstane brand
van
daar

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0145.xml
#+ ---

1140
Bantam
dog 2 groten gevlugt en
sijn bij ons geboefte aan
Tangeran
dewelcke ook met eenige
balijse en andere quade
Ingesetenen hier colluderen
En soo wij 't nader moeten
Eenige onser balijers vrij
willig gepresenteert, sijn
op de stropers uijt
dan in onse omme landen
toe te senden ook regen 't weg
lopen der slaven
maar men is niet gereet
daar tegen nog te ageren
daar van geen quaed meer gehoort was;
dan dat twee ratou bagussen met
namen djewantaka en singaradja den
eersten op het Jongst voorgenomen Moort
complot en den anderen cort daar aan het
hare pad in't land gecosen hebbende, apparent
almede bij den schelmsen hoop onder den
balijsen luijtenant sacradiassa anders
genaamt Commagon sullen geraekt zijn:
en die boven aan de tangeranse revier; dan
aan onse, en dan aande bantamse zijde,
nog al blijven continueeren, en gelijk het
schijnt ook met veele onser balijle hoofden
en Jngesetenen corresponderen en van
gesecondeert worden; deswegen wel onder
haar selve somwijlen wat schele oogen
en ongemackelijkheden en ligt niet sonder
reden sig vertoonen; maar het schijnt nog
niet rijp en wij nog niet instaat tewesen
om daarinne buijten nadagt van eenige
slinxen uijtslag jetwes bij der hand te
nemen; dan in onse ommelanden door
goede wagten en patroullies een nauw
ooge te houden; om het roven en stropen,
als bijsonder ook 't weglopen der slaven:
't gunt dagelijx na dat nest schijnt toe te
nemen, voor te comen: en waar omtrent
Jegenwoordig eenige onser trouwste balijse
officieren vrijwillig zig gepresenteert en
uijt begeven hebben, om te sien of'er niet
eenige van de swervende partijen dier fielen
te attrappeeren zijn; zullende, zoo wij daar
nader op moeten uijtsetten, dan tegen 't goede
saijsoen zulx wel seker dienen genomen,
doen dient 't seker genomen om geen affronten subject te wesen, en
Jnmiddens den sultan van bantam
niet
aangeset

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0146.xml
#+ ---

1141
den k. e van bant=m is gere=
command:t daar tegen ook
te vigileeren
als hij al eeniger maren
schijnt te doen
En heeft het sangerans
opperh. t pourbanata hier
gesonden
die naar huijs geschikt is
bij schijnt tegen den hoven Jang de
Pertuan sun best te doen
C=o om paarden
van bantam na batavia om
die stropers voor een int
gesurcheert.
Bantam
aangeset om van sijne zijde zoo veel mogelijk
toetebrengen, dat 'er met ernst tegen die
Landberoerders en schelmen gevigileert
werde/ soo als hij bereets op onse recomman=
datien niet schijnt na te laten te doen; —
als hebbende de sijne, onlangs een partije
met Macassaren meest geruineert en eenige
ooren derselve afgebragt; en Jegenwoordig
heeft hij sijne Tangeransen bovenlandsen
Hooft regent Aria Pourbanata op eenige
klagten, die ons waren voorgecomen, in
persoon ter verantwoordinge ook herwaarts
gesonden gehad; dewelken na dat hem sijn
pligt op nieuw ernstig voorgehouden en sijn
ontschuldinge gehoort was, te water weder
na huijs gelicentieert zij; overmits wij op 't
voordragen van den pangevan Diepa Ningrat
geacquiesceert en goet gekeurt hebben;
Den Conink van bantam schijnt eenigen
Phantasie des bantamsen tijt herwaarts een geweldige phantasie
en begeerten na paarden van hier te hebben
gehad; daar men denselven van Comp=s
wegen ook na vermogen heeft in te wille
geweest; gelijk hem nog onlangs het
Persiaanse rijpaert van den Gouvern=r
generael tot schenkagie is moeten toegesonden
werden; Inmiddens komt het seer wel
dat sijn hoogheijt in het werk van lampon
en 't gevolg tegen Iang de Pertuan;
het geven van passen te lande, uijt en nae
het bantamse district volgens onse voorleden
En 't geven van pasten te lande aarse vast stellinge, voor een wijle te surcheren;
tot dat de saecken weder wat in ruste
en het stropende geboeffte uijt de bovenlanden
eens sal weg en 't' ondergebragt wesen
het geven
onaangesien

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0147.xml
#+ ---

1142
buijten 's lands is met veel
Couragie te verwagten
En moeten door gebrek meest
door ons geprovid=t werden
als nu weder met rijs op
lampon geschied.
en sijn meest en beste
volk gebleven
Zijnde de berogte viotorie
aldaar tegen Jan de Pertuan
nog Jongst aangehaalt
Bantam
onaangesien, hij selffs een Mahomelaanse
wetgeleerde en persoonelijk aan het graff=e
Maboniets in mecca, geweest heeft, na —
vermogen sijn best doet; maar 't is waar,
gelijk hij selve bekent, en ook pangiran
Natta Nagara nog laetst aan den command=t
rb
Rande verhaelt heeft, datter vande bantam=t,
dog van sijn volk en speciaelj speciael buijten 's lands en insonderheijt bij
lang uijtwesen, niet veel te verwagten sij,
behalven dat sij ook tegen 't swerven ter zee-
niet konnen en niet wel geprovideert en
daar door te eer gebreckelijk werden;
't welcke wij van Comp:s wegen dan wel
meest moeten supleren, wil mense bij
ons houden
t
Gelijk al weder in't reguard van den rijs
heeft moeten geschieden voor hun vaartuijgen
op geseijde lampon; welkent wegen wij
in 't eijnde van onsen Jongsten vEd.s kortel.
noteerden, de ontfangene goede tidinge van
Coelongbauwa bij missive van 8: decemb:r
hoe dat onse en de bantamse koninx
magt; den schelmsen sang de Hertuan—
kloekmoedig afgewagt, en inde revier zijn
volck en voorvegters zoodanig geslagen
hadden; datter 56. zijner oorlogs vaartgen.
d'onse ten buijten vielen; en van ruijm
300, zijner valjanste soldaten geen 100, en
na de vervolgde rapporten geen 50. het leven
afgebragt zouden hebben; en hij alschrijende
zijn retraicte uijt de Negorij bacom
met wijff en kinderen verder te lande
quam te nemen; schijnende dese neder=
lage hem al vrij hert en naa moet geweest
zijn

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0148.xml
#+ ---

1143
weest te sijn dat sin
papieren en veel verraad
brieven tegen de Comp=e
agterhaalt syn
die hij met onse gebuur
vorsten heeft gewisselt
dat wel anders te wenschen
maar nu best ontdekt
was.
om ons voor schelm stucken
te houden
Relaas van de voorgevall
attacque en nederlage
van Jang de Verman
als bij de translaten dier
siuer brieven zon blijken„
over al quaat zaat gesaaijt
Batam
dat hem al na schijnt ge=zijn; dewijl den command:t De Rande
een groot aantal zijner gewisselde verraet
brieven jegens ons met en aan verscheyde
omgelege vorsten, zijn in handen gecomen;
en aan ons overgesonden, en zelff ook eenige
in handen der bantammers geraeckt,
waar van sij 'er 2. aan haren C=o hebben
geschikt; en die heeft deselve wederons
toegestiert; na Atchin en de westcust
als na bemeo geschreven; Maar d'andere
met soo veele onser bontgenoten en geburen
geinclaveert, dat wij wel wenschten
zulx anders te wesen; dog nu ons gelukkig
agten zulx te regt te hebben ontdeckt,
om ons selven voor alle geveijnsde schelm=
stucken te eer te konnen verhoeden
die desen schijn heijligen booswigt
Iang de Pertuan met een groote smisterh=t
en Mahometaanse superstitie door alle
middelen, onder alle onse geburen heeft
hebbende dien schijnkeijtig soecken te zaijen en in het werck te doen
stellen, gelijk vEd:s deswegen inde Javabe
en sirrebonse Materie der Jongste en dese
onse Missive ook sal sijn voorgecomen, en
uijt de perfecte translaten van alle dese
superstieuse agter haelde brieven in copie
nu mede tot speculatie overgaande breder
mogen blijken, zulx wij nu alleen hier
kortelijk zullen vervolgen, 't verde gepasseerde
onser uijtsettinge op meergem: lampon
Toelongbauwa; die met de ligte scheepjes,
sloepen en pantchiallangs den eersten Xber
inde wijde en groote revier gecomen en tot den
op lampon telongbauwa 5.en dito de verlate en berooffde Negorijen
Jang
carnpon
P
2

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0149.xml
#+ ---

1144
Bantam
60 mijlen in't land vervolgt
Campon lamoedt en Goenong tapij
gepasseert sijnde, omtrent de Negorij Panawer
door 18. overloopers uijt het bosch bij hun
gecomen gewaarschouwt wierden; dat'er
15. oorlogs vaartuijgen afquamen om hun
't hooft te bieden, en sig dood te vegten;
gelijk sij 't dan ook daarmede op d' onse
aansetteden; maar na een scherp gevegt
van Zuur, daarin d'onse 6. â 7: dooden
en omtrent 30. gequetsten kregen, als voren
verhaelt verstoven en Iang de Pertuan
van lant ook sijn retraicte om sig te salveren,
tijdig na boven nam; zijnde maar een
dier vijants vaartuijgen ontsnapt en voorts
tot panawer niet een Mensch gevonden
zulx hij hem na de Negorij bakon na=
setteden, maar daarmede niet als 50.
verlate vaartuijgen vonden, en berigt
kregen uijt 400 loumponders, die doo bij de
onse afquamen, dat den vijant opwaarts
na de revier Poetij geweken was; die men
dan goetvond met eenige pantchiallangs
van buijten te besetten, en na verscheijde
valsche berigten zijneni't wegen wijders
resolveerde met alle man langs de wal
buijten om derwaarts te zeijlen, en dan
over secamipon weder na bantam;
wanneer immiddens omtrent 25. decemb:r
de bantamse pangirans den command=t
notificeerden dat Iang de Vertuan boven
Poetij inde Negorij Abon zig onthield, en
daar op te samen resolveerde hem een stuk —
en koesij daar na nog wel weegs te water en voorts te lande derw=ts
vervolgt dog egter ontvlugt te vervolgen, gelijk sij tot wel ruijm 60.
mijlen die revier opwaarts gedaan,
verlate
dog
is.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0150.xml
#+ ---

1145
en 2. rotse briefjes aan ousen
Commandant in antwoort
heeft geschreven
dat hij met de hollanders
op palimbang wel soude
vegten
geresolvt is onse magt
behalven 2. bodempjes van
Lampon na pallmbang
te laten voortgaan
waarom als de dubieuse
toestand op palembang
Bantam
dog door dien de Camponders hun hadden
laten passeeren, dat tot niet agterhaelt hebben
maar ter contrarie in't verwisselen van
2 briefjes over en weder van den selven een
trots antwoort becomen / als vEd:s bij de
overgaande Translaten sal konnen blijken,
bestaande, principael hierinne, dat hij met
de bantammers nog geenige Machometa„
nen in vijantschap was, en op hoelongbaua
eenelijk gecomen om de geschillen tusschen
die volcken en den konink van bantam
te: besligten; dat hij ook nog in geen staet
was, om tegen de hollanders te vegten;
Maar wilden sij op, Palembang komen met
geweir speelen, hij zouw ons daar verwagten &:a
En off schoon dese verwaantheden, zoo wel
als sijn grillen van 't maken van rijs en
donder en blixem, en sig selven onsigtbaar
als hij wilde, maar voor ijdelheden sijn te
houden; soo hebben wij egter ter consideratie
van het groot belang van palembang als de
en bedreijgingen van Jambij bedugtinge van den quaetaardigen tweeden
prince Panguan Aria in dat rijk (waar
bij nog 'tsedert, het voornemen: des lossen
Jambijsen Coninx tegen 't selve, ons is ter
kennisse gecomen) in rade van Jndia best
geagt en verstaan, de revier hoelongbauwa
met 2. â 3. onser kleene bodempjes en soo
veel pantchiallangs beset te laten;
nevens eenige der bantammers en 100.
â 200: vande hare in een pagger tegen alle
nieuwe aancomende stropers; gelijk dat
den Conink. oogk geapprobeert heeft; en zoo
mede dat sijn verdere magt nevens
d'onse ten eersten na Palembang zoude
als
voortgaan

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0151.xml
#+ ---

1146
daar wesen sal off hoe de
saken staan
dog de mede gegane bant=m
hadden daar weijnig lust toe
met een briefje en vereering
aangemoedigt
ende uijtsettinge van ons
al een redelijk magt
van omtrent 800 coppen
op dat men van den Peper
daar niet mogte versieken
werden.
van hun voortgaan na
Dalemb: ierhoopt
Bantam
voortgaan, om te sien off Iang de Perman
om te sien off Jan dipert=r off wat zaken sig daar zouden vertoonen
gelijkse dan nu nader gelast sijn tesamen
derwaarts op te zeijlen; alschoon den
Command:t: Rande meent de bantammers
is daar toe zoowel als tot verblijff in besettinge
op Coelongbauwa, geen groote inclinatie
hadden; dog wij hebben die hooffden met
kennisse des sultans zelve nader met een
maar de hoofden sijn door ons briefje aangemoedigt en van Rijs van
hier versorgt; waar door het beste verder
van hun willen hoopen; zijnde al een
redelijke magt bij den anderen, te weten
van d'onse en d' hare omtrent 800 koppen
ijder sterck d' onse met 8. â 9. scheepjens
en sloepen, nevens 20. pantchiallangs en de
Bantammers omtrent 50. Pantchiallangs;
buijten als vooren aangeroert ruijm 100
man van elck, die met 2. onser Jagjens
nevens 2: pantchiallangs en 6. bantamse
vaartuijgen, nevens 1. â 200: man op
Campon lamoet in een pagger tot toelong
bauwa zouden blijven; soo dat wij in
allen gevalle hoopen dese voortgank na —
Palembang ten goeden zal gedijen; en soo
Iang de Pertuan daar niet vernomen werd,
sulx men wat vrugtbaars dat het dan de broeder twist, der 2. princen,
omdat rijk wel mogt doen stutten; en
soo mede het verhaelde boos voornemen
des Jambijsen Conix op dat wij van den
ruijmen peper toevloeij van daar niet
mogen versteken werden; ende tot welckers
afhael sommige der scheepen al met
eenen zullen gebruijkt werden; zijnde
notabel dat desen Manicabosen hoop zig
buijten
op

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0152.xml
#+ ---

1147
de rebelle manicabors
hebben sig van bliton
in drie verdeelt, na
Toelongbauwa. Jamby
en Java.
C=o tot het beoorlogen van
Palimbang opgeset
dat men gaarne gedivent:t sag
na Johor vastgestelt heeft,
maar waren nu door der
onsen komst aldaar
gelegentz tot den C=o van
bantam door Jan de
pertians verleijding
onse post op banca is ook
gerecommand=t te beveijligen
Bantam
de wijl deselve de Jambise
en Manicabose Roverijen
ook iegen staan
op hun vertreck uijt billiton in drien
hebben gesepareert; als een deel met Jang
de Pertuan na toelongbauwa, een deel na
Javas oostcust apparent om provisien
sommige
en nader collusien met socrige grooten
aldaar en een deel onder eenen Maleijtsen
Jntie Amar na Jambij daarse ook gecomen
en huijshoudende sijn; en na 't schrijven
onser residenten, dien wispelturigen sullan
en die op Jambyj dien lossen ten principalen tot den nieuwen oorlog
tegens Palembaing opgeset zouden hebben
'twelck wij gaarne voorgecomen en
gediverteert sagen; gelijk te dien eijnde
ook geresolveert hebben, een expres
besendinge na Johor te doen, als die dees
en daarom ook een besendinge dagen nader hebben doen betuijgen hare
vruntschap met de Comp=e vast te willen
houden en de roverijen der Jambinesen
en dese Manicabors mede soo 't schijnt te
willen revengeren; dat een goet werck
zoude wesen; zijnde ten reguarde onser
post op permissang op 't Eijlant banca
ook de nodige voorsieninge aan den Comm=s
Rande gerecommandeert, om die na gelegent„
„heijt bij toeval te bevrijden off te verstercken C
Tis onderwijlen aan d' ander kant een
quade sake ten desen, dat onsen command:t
Rande noteert, de lamponders; zoo weijnig
genegentheijt tot den Conink van bantam
de lamponders hebben weij n haren heere door de verleijdinge van Iang
de Pertuan schenen te vertoonen; Ia soo vere,
datse, zonder 't ontsag van comp:s Magt, alle
de bantammers (soo hij meent) zouden van
daar gejaagt off kapot gemaekt hebben; en
soo 't waar is 't geen hij daarbij sustineert,
dat geseijde lamponders dese onse expeditie
nu
en
tot

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0153.xml
#+ ---

1148
Batavia
tot gehoorsaamheijd
verandert
dat al soo veel is als de
nederlaag der vijanden
als 't soo volgt
wenschen een eijnde deser
verwarringen
En dat wij wat ruijmer
van volk voorsien waren
om alles met fatsoen
staande te houden
hebbende hier op batavia
selffs veel geboefte.
Brieven vand' Ed: heeren
xvij e. en andere ten
belange van d' Engelse
nu weder verandert en tot inkeer en
gehoorsaamheijt aan hunnen konink
gebragt en overgeslagen scheenen, zoo is 'er
te meer bij gewonnen dan alleen de neder
laag der vijanden, dat de tijt nader moet
leeren, en ook wat verder in alle dese ver=
warringen zullen dienen te werk te stellen
te wenschen sijnde, als hier voor en meer=
maels is gerepeteert, dat wij wat ruijmer
van Magt en volck voorsien waren.
om het een en ander niet fatsoen te
konnen staande houden; door dien men
hier selffs rantsom batavia in een groot
aantal geboefften verwart sij, gelijk —
VEd:e daar aff misschien hier agter apparent
nog wat nader sal gecommuniceert
werden
Het principaelse subject waar
van uw' hoog Ed:e in derselver boven=
gemelte generale en Publique Missiven
van 4. maart, mitsgaders de heeren
gecommitteerde tot de Bantamse en
Priamanse zaken in de hare onder dato 5=en
februarij, ende pmo. April, alsmede de hren
van: Camer Amsterdam in haar Ed:e twee
briefkens, gedateert 28. Maart en 9. Maij
melden; zijn de Engelse Mesures en
Desseijns, waar van hier vooren onder de
Materie van Sumatras Westcust het
gerequireerde berigt gegeven, mitsgaders
onder die van Jambij, Bengale Bantam,
ende jongst onder die van Ambonia
wijtlopiger gesprooken is: zulx wij niet
meer daar bij zullen voegen dan in't
Batavia
gen=e

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0154.xml
#+ ---

1149
het Engels Jagje de Roos
en malaka alhier ver=
na bankahoeloe
hun sloep Maria is
alhier vertimmert
met berigt dat de hoecker
Ende regenboog uijt
sonquin alhier
gearriveert
Batavia
generael dat wij alle 't selve ons in 't
bestier van V. hoog Ed:e zaken tot schuldige
opmerckinge sullen laten dienen
Van die natie zijn zedert onsen meergem:
Jongsten alhier ter vhede gene scheepen.
verscheenen, dan eenelijk op 7: december
van Sillebaar over Aatehin het Jagie de Voos bij onsen jangsen vermelt,
scheenen verrekt weder dat van Lillebaar over banka hoelo, Aatchin
en Malaka comende, voor de revier van
Joanbij gesien was en 't welcke den 12=en der
zelve maand weder naar Banka hoelo versz:
is vertrocken, mitsgaders op 6. Januarij
de sloep Maria van Madraspatnam
toebehoorende den Capiteijn vande herbert
in onsen voorigen mede gemelt, die wij
behalven de verversinge voor 't volck ook
toegestaan hebben, bij resolutie van 7=en
Januarij van sijne lekheijt op onrust te
laten repareren, zijnde bevonden van
slegte hoedanigheijt, zulx de vertimmering
zoo aan houtwerck als gagie en kostgelt
der Timmerlieden, 190. rd. gekoft heeft,
volgens reecq daar van overselevert:—
alles onaangesien wij het eene ende 't ander
ten dienste van U. hoog Ed=e schepen nodig
hadden, ende leijt gemelte sloep nog hier
ter rhede. Ook is hun scheepje de regen-
boog bij onsen laetsten genoemt, zedert te
weten op 13: deses uijt Tonquin weder hier
gearriveert, met intentie om voort te
repatrieren: wetende den Cap:n daar van
(genaamt Benjamin Pole) ons te berigten
de wagthout haeft volgen sal dat het Boeker boort de wagthoud in
January
korte

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0155.xml
#+ ---

1150
de benodigheden aan boort
van voors. Engelse gebragt.
Antwoort op hunne gemaaken
Thelton over de pretense
en Mallabaar
hier zedert het Jongste
schrijvens oun verschenen
te weten
Drie uijt Siam
Batavia
korte dagen van ginder mede stond te
volgen. Op het versoek van denselven
is volgens onse resolutie van 14. d=o verstaan
de nodige verversinge mitsgaders water
ende brant hout: ende bij resolutie van 8=en
dito hun ook de benoodigde ballast aan
boort te doen bestellen
Wat nu belangt de klagten van den heere
Eijsch bij memuorie van den k=r Engelse Ambassadeur 'Thelton over de
geleden schaden op macass=r schaden en mollestien die deselve natie
door d' onse op Macasser ende Mallabaar
zouden wesen toegebragt, ende welcken
aangaande inde particuliere Missive
der camer Amsterdam de dato 9=en Maij
kortelijk werd aangehaelt: daar van
konnen wij niet beseffen dat d' Engelse
ten belange van Macasser iets anders
zouden weten in te brengen, dan eenelijk
de vernieuwinge van hunne oude en soo
lang afgedane klagten over 't contract a=o
1667. tusschen d' E: comp=e en die van —
Macasser gemaekt, waar bij sij Engelsen
van den handel etc. aldaar gesecludeert
zijn, en in't belang van Mallabaar konnen
wij uw hoog Ed:s insgelijx geen nader
berigt geven als bij onsen Jongsten onder die
materie albereijts is gedaan, waar aan
ons bij desen eerbiedelijk zullen gedragen.
Oan de portugeese Natie zijn zedert
wat portugeese scheepjes gemelten onsen Jongsten alhier ten handel
gecomen drie scheepjes uijt siam: te weten
St. Antonio ende Nossa Senhota de Guia
den 13=en december nevens de Zara
ten
op

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0156.xml
#+ ---

1151
Een van Cormandel
drie uijt Maccao.
alle welcke handel vergunt
Vater reg Manul
de siacao na Timor
vertrocken
Batavia
op 7=en Januarij: Item een uijt Madras
patnam genaamt S=t Catharina op 23:
december, en dan nog drie uijt Maccauw
namentlijk Nossa Senhora de Rozairo
S=t Anthonio, op pmo Jagnuarij, mitsgaders
een andere St. Antonio ende Nossa
senbora de piedade, beijde den 28=en derselve
Maand, met brieven van den Lenaat
aldaar, waar van hier vooren onder de
materie van Sina; breder is gesproken.
ende hebben wij aan alle de voorsz. portugesen
is, except die van Armd=e toegestaan, hunne aangebragte Coop=
„manschappen alhier te mogen verkopen,
except aan die van s=r Catharina, om
dat hetselve met cust cleden bevragt
was, ende waar op ook verscheijde Engelsen
bevonden sijn. Wesende eenelijk den Cap=n
derselve, vermits sijn indispositie bij resolutie
van 28. december 1686. vergunt voor een
dag drij â vier op hope van des te spoediger
reconvalescentie aan lant te mogen komen
den mede gekomen Maar den pater Freij Manuel de
Sacao. dien wij uijtwijsens onse
resolutie van 7=en Januarij gemeent hadden
van intentie te wesen om passage na 't
Vaderlant te versoecken met een van
onse schepen is met hetselve vaartuijg
waarmede hier gecomen was; na timor
voord gegaan
Wat schepen van d' E: Comp:e zedert onsen
Jongsten alhier zijn aangelant ende
vertrocken staat hier bevoorens elck op sijn
plaatse aangehaelt, onder anderen dat
derselve
uijt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0157.xml
#+ ---

1152
met de post uijt bengale
opgecomen.
om sijn sake alhier te ver
antwoorden.
genomen op 't getal der
als gemene saken
wijle Sessie in Rade van
Jndia hebben.
Batavia
dat voor de Justitie
geschieden zal
uijt bengale op 21=en december a. o 1686.
te deser thede gearriveert is het fluijt schip
de heer Nicolaas Schagen de post met den heer. extraord. s raad-
Nicolaas Schagen, welcken uw hoog Ed=:
Commissaris den Ed=en. Here van Meijdregt
ten dienste van d' E: Comp=e goet gedagt
heeft herwaarts te senden, benevens—
diverse papieren en documenten ten laste
van sijn E: om de gravamina daarin
vervat politiquelijk ofte voor den Raad
van Justitie alhier te verandwoorden,
gelijk dan bij onse resolutie in dato 15=en
Januarij vast gestelt is zijn E:s saken te
bevelen aan de Justitie, ende deselve aldaar
gedecideert zijnde, als dan nader te
delibereren, of het ook nodig sal wesen
deselve sake weder aan onse tafel te trecken
of niet: alsmede de Justitie aan te bevelen
de decisie, off de lieden, die nevens sijn E:
opgesonden sijn om dat geweijgert hebben
getuijgenisse der waarheijt te geven, daar
toe sullen mogen ende moeten werden
geconstringeert. Maar de meeste beden=
zullende sun E: middeler=kingen zijn wel gevallen, of sijn E: middeler
wijle en gedurende 't voors. proces sessie
in onse vergadering moeste hebben of
Resolutie bij die occasie niet. bij welcke occasie ook diverse
stemmen zoo in gewigtig consideratien gevallen sijn, met hoe veel
stemmen zoo van ord=s als extraord=s Raden
in zaken van seer groot belang ofte anders—
in gemene zaken en van minder
emporte behoorde ofte zoude konnen werden
geconcludeert, en wat men bij voorval
van swaarwigte dingen doen zoude
off niet
als'er

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0158.xml
#+ ---

1153
gestemt hebben
de opperhoofden vande
fluijt strijen zullen
mede voor de Justitie
moeten verantwoorden
van sekere aangehoudene
geremitteert.
nog Copie van stukken
ontzeijt.
Batavia
als 'er aan 't competent getal van con=
cluderende heeren eenige door ziekte,
dringende nootsaekelijkheijt ofte wel
anders quame t' ontbreken, waar over dan
in dier voegen gebesoigneert, geadviseert
ende vast gestelt is, als bij ons resolutie
boek op 7=en en 15=en Januarij komt te blijken
ende is eijndelijk verstaan hem heer
Schagen in rade te admitteeren tot
voldoening van D. hoog Ed:e geeerde ordre
bij missive van 11=en Maart 1677. gegeven
en bij die van 23: Januarij 1681. in
serieuse termen gerenoveert: behalven
wat heeren hier in niet dat zijn Ed=t den heer gouverneur Gener=l
gesustineert heeft gemelte ordre tot dit
extraord. e voorval niet applicabel te wesen,
ende dat sijn E: ten minsten niet en
behoorde te stemmen, over zaken van
andere lieden in dit werk gemengt, waar
en boven de heer Ioan van hoorn van het
voteren in dese zaken rakende de heer
Schagen heeft versogt geexcuseert te mogen
blijven. Maar is na deliberatie op 10=en
deses voor eerst verstaan de copien door
de heer schagen voorals voorn: heer Schagen versogt van de papieren
te sijnen laste uijt bengale overgesonden;
te ontzeggen ende ten selven dage aan
sijn versoek om restiture V. Hoog Ed=s gesenvoijeert de restitutie van
5000 Ro/a na 't vaderl=t zoodanige 5000 ro/a met den verlopen
Intresse als bij welgemelten Ed. e heere —
Commissaris van sijn E: aangehouden
was, zoo zijn ook voor eerst afgeslagen
de respective versoecken van Ian Trins
gewesen schipper en Alexander hendrix
behoorde
gewesen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0159.xml
#+ ---

1154
Batavia
bengaalsen Guastos
Mr. Pieter Mesdag
En harman van Doeijend:r
van't graan Maguasin
ingebragte advisen van
den Adv=t fiscaal
over 't verlies van't
Schip Aardenburgh
gelijk ook den gewesen
gewesen onder coopman op de verongelukte
Strijen tenderende dat van den eersten
om restitutie van zeker zijn comtoirtjen
ons verzegelt toegesonden, en dat van den
anderen om herstellinge in sijne qualiteijt
en bedieninge, ende is in tegendeel den
Advocaat fiscaal gerecommandeert zijn
pligt in die sake vande twee laetstgen.
personen, ende van de verdere officieren
der voors. fluijt strijen, als gemeenschap
hebbende met de beschuldinge ten laste
van de h:r Schagen behoorlijk te quiten,
onder toesegginge van onse maintinue.
tot welcken eijnde hem fiscael ter handen
gestelt zijn copien van alle de Papieren
ten laste van die van Strijen overgesonden
alsmede tegen den gewesen guastos Meester
en fiscael in bengale Pieter Mesdag
welcke op het nader becomen berigt van den
Ed=en heer Commissaris voornoemt uijt
de retour vloot te rugge is ontboden, ende
nu met d' eerste gelegentheijt insgelijx in
Regten staat betrocken te werden. ende
is dusdanigen ordre mede gegeven ten
belange van den gewesen ondercoopman
en Administrateur in Graan Maguazijn
gewesen administrat=r Herman van Doeijenburg ter sake van
desselffs merkelijk agterstal op sijn voors.
bewint, bedragende ƒ29846. guldens.
Nog sijn den E. fiscael in handen gestelt
de papieren ten laste van den schipper
en stierlieden bescheijden geweest sijnde
op 't schip Aardenburg a. o. 1685.
omtrent Boeton verzeijlt ofte verongel=k,
en
omme
beng=s
alhier

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0160.xml
#+ ---

1155
de hr. Cornelis van
Batavia
bij schipper leendert
gelevert
omme indien hij tegen hun eenige
actie vind, deselve geregtelijk te institu=
eeren; dat nu eerst daags staat te
geschieden, wesende sijn E.: s verklaringe
over de zake rakende de opperhooffden
En prins Willem kend=k van 't gebleven schip prins willem
Hendrick den 28=en deses t' onser verga=
deringe geexhibeert bevonden in faveur
der geseijde Opperhooffden te strecken.
zoo is mede ingekomen zijn E.:  advijs-
over sekere Memorie bij sijn Ed=t den
heeren Gouverneur Generael den 31=en Jann=rij
in vergaderinge gebragt, rakende het
vonnis bij den Raad van Justitie den
7: November Jongstleden gevelt ten laste
van den schipper leendert Rus, behelsend
htem wegens de nagelen condamnatie inde vergoedinge ofte
betalinge
Den 3:en deser heeft den heere extra=
Znaalberg overleden ordinaris, raad Cornelis van Quaelb=e
naar eenige weken gequijnt ende
het bedde bewaert te hebben, dit leven
met een ander verwisselt, waar aan
dE: Comp=e een oud ervaren dienaar
heeft verlooren, die op vele plaatsen en in
vele occasien is gebruijkt geweest, zijnde
vier dagen te vooren sijn E: commissaris„
de diensten bij denselven, schap der verstreckinge op soldij, kleene
betalinge van de helft der Nagelen bij
Rut a. o 1682 te kort hem a. o 1682 te kort gelevert tegen den
prijs alhier, mitsgaders op de vrage daar
uijt resulteerende, wie voor d'andere
helft na regten zoude moeten instaan:
welke beijde geschriften onder datis 18: en 22=e
feb=r derps g'insereert sijn.
verbetering
waar

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0161.xml
#+ ---

1156
gedefereert, en diverse
en gene diensten gemaakt
onder anderen ook van
't presidentschap van
heemraden
en op sijn versoek bij
provisie ontslagen.
Batavia
zijn Ed=t onpasselijk
geworden
reagedeten aen andere verbeteringe berde van 't kleen zegel gedesereert
verschansingen in dese aan den Per extra ordinaris Raad M. r. Gerard
de Beveren boven en behalven desselffs
beschrijvinge van Malaka, palembang en
Jambij, die den secretaris. Mr Abraham
van Riebeek bij provisie waargenomen had, —
ende is gemelte heer van Quaalbergs beschrijving
van zeijlon en Mallabaar overgenomen bij de h:r
ordinaris Raad Joan van Hoorn, welke daarom
weder op sij iterative versoek ontslagen is,
van het presidentschap van heemraden,
wesende denselven dienst vervolgens op gedra
„gen aan de heer extraord=s raad ende
Majoor Isaak de St. Martin, welcke daar
en boven Ternaten, gelijk onsen secretaris
altans Banda en Amboina; beschrijft.
Oock is de dispositie van sijn Ed=s in
diervoegen door onpasselijkheijt verswakt
geworden dat al op 29=en Januarij de ver=
gadering voorgedragen heeft becommert te
wesen, of niet wel zoude moeten versoeken
vande beschrijvinge van Siam en batavia
te mogen ontlast te werden: zoo als ook den
5=en deses effective versogt heeft, ontslag bij —
provisie niet alleen van de voors. beschrijvingen
Maar ook van het aanlopende volk, depeche
der schepen, mitsgaders afscheijt malen
aan de principaelste officieren derselve;
doende eijndelijk op 10=en deses de vergade=
ring bekent maken deselve niet langer
te connen bijwoonen, ende daar benevens
recommanderende dat de heeren met de
besoignes zouden believen voord te varen,
mitswelcken ten selven dage goet gevonden
dier
is

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0162.xml
#+ ---

1157
materie van bat:a en Siam
Ende van alle verdere diensten
sijn Ed=t niet sal konnen
waarnemen.
behoudens Communicatie van
alle saken van gewigtige
ende dispositie over deselve
des beloevende.
Batavia
vande beschrijvinge der is de beschrijvinge der batavise materie
den directeur Generael, ende die van
Siam, de heer Mr. Willem van Outhoorn
voor dit mael optedragen, maar nopende
wel verstaande voor soo veel den aanloop van 't volk is ten selven dage
verstaan sijn Ed=s te versoeken, dat bij de
dagelijxe audientie zooveel beliefde te
continueeren als mogelijk zoude wesen
ende wanneer zijn Ed=t zig vermoeijt
mogte vinden om andere lieden te horen,
als dan de verdere versoekers aan den
directeur Generael te renvoijeeren om
degene die sijn E: voort conde helpen te
depecheren, ende van de rest notitie
te houden, ten eijnde zijn Ed=t daar van
communatie erlangt hebbende, het
nodige zoude believen te ordonneeren
Ende wegens de depeches der vertreckende
schepen ende 't geven der scheijtmalen
aande scheeps vrinden, is mede verstaan
zijn Ed=t tot continuatie in desen te
versoecken, mits, dat sijn Ed=t in cas van
vermoeijtheijt of gebrek van Cragten daar
van sooveel aan den directeur zoude connen
aanbevelen als zijn Ed=t goet en nodig oordeelde,
te meer alsoo de vergaderinge twijffelde
off niet daar onder zoude konnen begrepen
zijn, den aanleg der schepen, waar
omtrent de voorsorge aan niemant
eijgener geoordeelt is, als aan den Gouvern:r
Generael, die het gene daar omtrent te
doen mogt vallen aan den directeur soude
connen opgeven, omme dierwegen
wanneer niet present konde zijn op desselfs
ende
propositie

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0163.xml
#+ ---

1258
Advisen vande heeren Raden
Jaarlijxe renovatie van den
berigt van de heer direct=r
generaal nopende de
versuijmenissen als—
anders in het Jongste
schrijvens onder dese
Meterie aangehaalt
Batavia
propositie te resolveren, wij willen hopen
en wenschen dat sijn Ed=t eerlange en
ten spoedigsten in volle kragt en vigeur
mag werden herstelt om de vergaderingh
hoe eer hoe liever te connen bijwoonen en
Comp=s welstand met sijn Ed=s wijsen
Raad te helpen bevorderen
Op de propositie die wel gemelte sijn Ed=t
wegens de propositie bij sijn den 17=en Januarij jongstleden hadde believen
Ed=s gedaan; rakende de te doen, nopende de Jaarlijxe renovatie
van den eet soo bij den gouverneur
generael en raden van Jndia als de
opperhooffden der buijten Comptoiren en
plaatsen in't aanvangen van hare respective
bedieningen gepresteert speciaelijk ten
belange vanden particulieren handel
ingevolge van U. Hoog Ed:e ordre des
Jaars 1632. is op den laetsten derselve maend
zoodanige advijsen door de respective heeren
ingebragt als bij 't resolutie boek onder dien
datum te sien is. maar de geschriften bij
hoog gemelte zijn Ed=t ter resolutien op 17: 24. en
28: Januarij, mitsgaders 11=en courant—
gedaan insereren, behelsende zommige
poincten, waarinne sijn Ed=t sig selfs ende
den dienst der E: Comp=e geoordeelt heeft door
den directeur generael niet genoeg gedaan
te sijn, alsmede 't geen inde Jongste gener=le
Missive onder de Batavise materie van
diergelijke zaken aangehaelt staat, daar op
sijn de respective antwoorden ofte berigten
vanden directeur mede te vinden in het
selve resolutie boeck onder dato 14=e en . .
courant. Onderwijlen is tot gerust stellinge
van 2. Hoog Ed=s den 24. Januarij verstaan
Jaars
den
Eed.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0164.xml
#+ ---

1159
Casteels en den visitateur
Generaal gecommitteert
tot de confrontatie vande
verstreckingen uijt de
Scheepen.
hebben haar bevindingh
overgelevert.
En sullen nu examineren
zoo uijt de Maguazijnen
als negotie pakhuijsen
ende sollicitatien van
dom. de Leeuw om
sijn verlossinge uijt
Ternate.
daar nog bij comt d' op=
ontbiedinge van D=lo
Manreauw uijt banda.
van predicanten
Zijnde de Rollen ofte
boeken van de venditien
sijn Ed:t ten hand gestelt
Batavia
den 2=en oppercoopm. deser den tweeden oppercoopman deses Casteels
en den visitateur generael te committeren
tot de confrontatie van de posten en ver=
dispent aande vertreckende streckingen uijt de dispens aan de schepen
en daarmede vertreckende gequalificeerde
Ministers tegen de voorige, soo veel daar van
bij sijn Ed=s memorie den 17. Januarij overgelevert
staat aangehaelt, ende sulx nog voorde
depesche deser schepen: gaande haar h=s
bevindinge dierwegen in ons resolutie boek
onder dato 14. februarij voors. g'insereert, —
omme daar na ende vervolgens ook te
de onderhandse verkopingen examineren, de vercoopinge van Comp=s
Coopmanschappen uijt de Negotie packhuijse
en vande dranken uijt het provisie Magua=
„„zijn buijten de publique venditien, waar
van de bevindingen v. hoog Ed=s hier namaels
staat te gewerden, behalven 't welke den
directeur ook op 30. Januarij aan den
heere gouverneur Generael op sijn Ed=s
versoek den 17: voorsz bij geschrifte in ver=
gadering gedaan, ter hand gestelt heeft de
rollen ofte boecken vande gehoudene venditie
inde Negotie packhuijsen.
Bij onsen voorigen zullen U. Hoog Ed=e gesien
de groote schaarsh=t hebben de groote soberheijt van predicanten
niet alleen in Amboina, maar ook —
alhier tot Batavia, waar bij nog zedert is
gecomen dat wij omme redenen d:o Carolue
Manteau uijt Banda hebben verstaan te
doen herwaarts komen omme voort na't
Vaderlant te vertrecken, en dat d. o. Cornelis
de Leeuw in Ternate, gemerkt zijn
ernstig gedane versoek om verlossinge
gerequestreert heeft, misschien almede
directeur
niet

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0165.xml
#+ ---

1160
Cornelis van Brussel laren
examineren eerst tot
proponent.
vande afgedane en
gies ende reparatien
toir tot Predicant
Batavia
niet ligtelijk tot een langer continuatie
zig sal laten disponneeren, zoo als 't een en
't ander hier boven onder de respective
Materien mede gesegt is, zijnde ondertusschen
dom. Alexander Carpius tot het wernens
van den kerken dienst na Timor gedestineert,
dog sonder verbeteringe van gagie om de
swackheijt van sijn persoon ende ook vande
gemeente aldaer. door welke hoogdringen
nood wij hebben moeten resolveren, om op
het voordragen des kerkenraads alhier den
heeft met den Crantkbesoeker Crankbesoecker Cornelis van Brussel
te laten examineeren, ten eijnde denselven
bequaam bevonden sijnde, als proponent
om de oost gebruijkt te mogen werden
In welk examen sij van Brussel zoo
goeden genoegen heeft gegeven, dat wij
ons hebben laten welgevallen, 't voornemen
van haar Eerw. om denselven peremptoir
En eijndelijk ook peremp tot predicant te examineren ende ver=
volgens bevestigen, 't welk ook den 13: deser
effect gesorteert heeft, zoo als in de materie
van Amboina aangehaelt is. —
Om V. hoog Ed=e volgens onse Jongst gedane
onderhandse Timmera=beloften de vereijschte kennisse te geven,
wegens de voorgenome afgedane ende
onder handse timmeringe ende reparatien,
zoo aan fortificatie als pack en woon=
huijsen hadden wij gemeent een exacte
opneem en inspectie vandien te doen ende
daar bij te voegen onse consideratien en
advijsen wat voor 't aanstaande nog zoude
dienen ofte moeten werden gemaekt:
Maar de dagelijxe besigheden en beletzelen
ons
hebben

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0166.xml
#+ ---

1161
welke daar van als de
nodigste zijnde sullen
voorgaan
den Eijs van Contant
Jongst opengelaten
Batavia
hebben ons daar toe niet veel tijt gelaten,
zulx wij dieswegen nu niet meer zeggen
konnen dan dat met den bouw van eenig
der nodigste wercken zal spoed gemaekt
werden, als bij namen de poort, corps—
duguarde en andere commoditeijten aan
't vierkant de vergrootinge van 't puntje
Grunbergen, waar toe een goetdeel van
't fundament, reets gelegt is, mitsgaders
een nieuwe ruijme kruijdkelder aande
punt groeningen met een nieuw —
Artillerij huijs daar boven, als ook de
reparatie der muer van de blockmakers
winkel Rc=a nevens d' optreckinge van
een nieuwe muer, twee roeden daar
buijten streckende van 't binnen Gragje
tusschen de Warff ende geseijde Winkel
tot aande rijsbazaar volgens resolutie
van dato 17=e Januarij, gelijk bij onsen
jongsten aangehaelt staat„ is inden gener=len
eijs voorden Jare 1688. ongevult gelaten
het gout en zilver als paijement tot den
handel en dagelijxe uijtgiften gerequireert
werdende, waar van wij nu na overweginge
en examinatien goetgevonden hebben
de onderstaande specificatie te doen, in
vertrouwen dat U. Hoog Ed:s zullen hebben
konnen resolveeren de potitie van 't Jaar
te vooren ons te bestellen, afslaande het
contant bij anticipatie daar op gesonden
Gout voor Cormandel en Madure
maken wij staat als gesegt voor
den Jare 1688. te benodigen de
waarde van. . . . . . . . ƒ 300. Ø.
tot
transport: f 3000.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0167.xml
#+ ---

1164
en beloopt op 24. sonnen
Schats.
niet apparent dater veel
overschieten sal tot het
afleggen van eenige
capitalen
Pr. transp=t f 300Ø.
werd hier uijtgedrukt zilver in baren voor bengale
Welckers overschot bij een gewensten
handel in zouratta en persia, niet te
onpas zal comen voor Cormandel,
daar het tegenwoordig meer voordeel
dan het goutgeven kan, en soo mede
tot den handel in Sina. . . . . „ 800 Ø.
Mexicaanse wigtige realen tot in=
coop van pper als anders niet
minder dan 200. lb stux of. . - „ 500Ø.
Croonen of leeuwendaelders
voor Siam 150 Ø stx of. . . . . . „ 3000
Ducatons off silvere rijders voor
Batavia en de ooster gouvernem:
etc. . . . . . . . . . . . . „ 300. O
Paijement mede ten behoeve
als vooren ende westcust, waar
van 2/3 in schellingen en een
derde in dubbelde stuijvers, zullende
aande geeijste enkelde stvers op de
voorige petitie, wanneer die
becomen; genoeg hebben - . . „ 200Ø
Somma in't geheel ƒ2400. Ø.
Batavia
ofte vier en twintig Tonnen schats niet
apparent wesende dat 'er uijt desen nog den
voorgaanden Eijs iets ofte veel overschieten
sal tot aflegginge van het capitael daarmede
U. hoog Ed=s alhier beswaart zijn: ten ware
den vercoop der kleeden door een nauwe
toesigt tegen den invoer der particuliere
wat beter schot quam te nemen, dat zeer
te wenschen sij: alhoewel daarmede niet
geweert zal connen werden het weven en
aanmaken van Javaance kleeden door de
onderdanen des sousouhounangs en andere,
mits welken den sleet in die soorte
ongemeen afgevallen is, ende ons na alle
schijn noodzaken zal ten aansien van
den grooten voorraed; daarmede ext. r ord=e
de hant te ligten om d' E: Comp=e geen
verdere schade in hare kleden door het
ofte
lang
1162

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0168.xml
#+ ---

1163
Verder illucidatie op den
Jongsten Eijs.
Barnsteen
Compassen
Klingkersteenen
Batavia
groffgreijnen.
lang leggen toe te brengen, ende ook door
dat middel de buijten landse Handelaer
langs de oostercusten van Java en verder
innewaart aan in hunne voordeelen
te besnoeijen.
Wij hebben bij resumptie van onsen hier
bovengeciteerden generalen Eijs Jongst
afgegaan, niet naamwaardigs gevonden
dat vermeerdert off vermindert zoude
dienen te werden: behalven dat nodig
gehad hebben tot illucidatie hier bij te
voegen dat aangaande de barnsteen voor
als nog niet geraden hebben konnen vinden
eenige uijtdruckinge of specificatie van
Eijs te doen, dewijle geene der schepen
of advisen uijt Sina zedert ons laetste
schrijven aan V. Hoog Ed=e alhier aangekomen
zijn, ende insgelijx vande
Swarte groffgreijnen mede niet.
werdende voorts den eijsch van equipagie
goederen als nu vermeerdert met
200. Verckens teer, met ijsere banden
beslagen, dog geen in halve leggers om te
dienen tot verstreckinge aan de kleene
schepen en sloepen: zijnde voor de rest
ten behoeve voor de groote scheepen met
de halve leggers tamelijk in voorraet
200. ronde gemene compassen om na te
stieren in stede van peijl compassen, waar
van meer als genoeg voorsien zijn, en op
den eijs door mis verstand der Copiisten
d'eerste voor de laetste gestelt zijn
De gele klinkert stenen, daar van
werd den gedanen Eijsch van 450. lb in
desen als nog g'insereert, te meer de
swarte
over
Teer
1168

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0169.xml
#+ ---

1164
Batavia
stel ijser.
spijkers
sware bieren
overcomende schepen van de voorleden
Jaarse, equipagie ons daar van niet met
allen toegebragt hebben, dat verlegentheijt
maekt.
Sweed stelijser daar van staet inde minut
eijsch uijtgedrukt 1600. staven gelijk het
behoort, dog in eene der copien 160 stx
twijffelende off inde afgegane, ook dit
erreur mogte gevonden werden
Op de benoodigheijt van spijkers volgens de
soorten op den Eijsch aangetekent, sal met
U. ho. Ed=e believen mede gelet dienen
Ende dewijle de Mommen, serpster en
ingebrouwe bieren in velen wat slegt
bevallen, en daar door van minder aftrek
zijn dan wel anders, indien deselve heel
goet waren; geschieden zoude, en dat
Blijvende den Eijsch van 400. vaten
serbster bier en 100 Luijxbier in zijn
daarmede te weten met het overige vande
partijen ons door de Scheepen, Nieuwlant,
Cortgiene, zilversteijn en 's lands welvaren
cort op den anderen aangebragt, (bestaan
hebbende in ruijm 1700 vaten) wat overkropt
zitten, zoo heeft ons best gedagt de jongste
gedane petitie van voors. bieren een weijnig
te verminderen; stellende mits dien voor:
1200. vtn. mom. . . . . vm. 1000. —
250. — haantiesbier. . . — 150. —
150. —. Rotterdammerbier — 100. —
150. —. Delfs. . . . . — 100. —
- 150. —
200. – Zeeuws. . .
mun
1500. –
1950. waarvan nu vermind:t worden. . 450. —
—
1950. –
daarmede
geheel

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0170.xml
#+ ---

1165
vande schietgeweren
grofgeschut
Batavia
geheel, onder hope en vertrouwen dat
deselve en de hier bovenstaande, vande
vereijschte deugt zullen wesen.
De ordre bij V. Hoog Ed:e gestelt, om de
schiet geweren, van Musquetten ende
snaphanen, op eene voet te brengen, en
daar toe te verkiesen de beste sortering
namentlijk de uijtregtse, meenen wij
op seer goede gronden en Motiven gearrest=t
te sijn, en is bij ons met aangenaamheijt
gelesen, zullende ten dien eijnde alhier
^ vertreckende schepen om te konnen dienen voorde
ook niet versuijmt worden ^ de verloste
soldaten, t'elkens te voorsien, van het
tegenwoodige slag, omme ons van deselve
alsoo van langsamer hand te ontledigen
Maar onsen baes van Wapen Camer meent
dat de heffense geweiren in deugt ende
sterkte voor de uijtregtse niet behoeven
te wijcken, except datse niet soo poliet
en curieus zijn, dog dat V. hoog Ed. e speciaelijk
zullen gesien hebben, op de luijxe, die hej
segt van weijnig waardije, ende onder alle
zoorten wel de slegtste te wesen
Het Canon aangaande dat v. hoog Ed:e bevelen
te verdeelen ende gebruijken op de hier
aancomende vaderlandse schepen des
nodig bevonden werdende, is tot dat selve eijnde
alhier in voorraat opgeleijt, gelijk ook om de
schepen hier telande daarmede te voorsien
ende speciaal. om te dienen, wanneer het
de nood vereijsschen mogte een oorlogs vloot
uijt te rusten, 't geen wij mogen hoopen
dat door de langdurige continuatie van
een vasten ende verzekerden vrede met
Engeland en vrankrijk niet zal behoeven
te geschieden.
op
te

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0171.xml
#+ ---

1166
verpaginge der Jaarlijxe
inkomsten
Batavia
Boeken en papieren
rakende
Op den laetsten december Jongstleden
hebben wij volgens Iaarlijxe gewoonte
wederom verpagt de Incomsten deser had,
dewelcke dan voor soo veel termaand
gemijnt zijn, als hier onder nevens het
Jaarlijx rendement gespecificeert werd.
maandelijke Jaarlijx
hooft gelt der Sinezen. R: 1230. 14760.
de groen te kramen en winkeli:k „ 2440. 29280.
de aancomende Rijs. . . „ 1310. 15720.
de handel aande schepen. . „ 700. 8400.
de vismerkt. . . . . . „ 1170. 14040.
de herbergen binne destad - - „ 428.
50
en daar buijten. . . . . . . . „ 230.
27
de waage - - - - - - - - „ 500.
60
't slagten van 't vee. . . . „ 430.
51
de koornmolen - - - . „ 360.
4320.
de waskaarsen - - . - . „ 140.
1680.
de sirijboomen - - - - - „ 400.
4800.
mim
Zijnde 't een meerder en 't ander wat minder
dog door malkanderen gerekent 415. rE.
maandelijx meer als 't voorleden Iaar,
'twelck voor dit geheel Iaar zal bedragen
4980. rd=s, en zijn de aancomende zuijkeren
en klede Bazaar nu weder niet verpagt ge=
werden, om redenen daar van al voor desen
gegeven. middelerwijle zijn gesloten en
in gereetheijt gebragt de ord. s Jaarlijxe
De Molenvliet. . . . . „ 105.
1260.
de angiolse revier - - - - „ 55.
660.
het kerven van Sniese tabak „ 120.
1440.
de Rijsbazaar . . . . . „ 45.
540.
het toppen der Chineesen „ 390.
4680.
de Revier de sontor
„
30. 360.
makende t'samen Rd=s 10075. 120900.
Pr. Transport Re.
Transportere Rde.
boeken

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0172.xml
#+ ---

1167
rakende Comp:s staat
en negotie die nu overgaan.
Korte sommieren van
Comp=es generalen staat
Batavia.
boecken en papieren van d' E: Comp„e
als de Batavise Negotie boecken, ende die
van 't comptoir generael, met de cas en
equipagie boeken daar toe gehorende,
Item de soldij als logie, guarnizoen en
hospitaels boeken, mitsgaders de naam
rolle van 's Comp=s gequalificeerde
dienaren hier in India, ende voorts zoo
als de generale Register ende andere
particuliere by de respective kassen
daarin vermelt gehoorende, komen uijt te
wijsen. de generale boeken zijn zedert
het vertreck van den gewesen boekhouder
generael Daniel Braams vervolgt
mitsgaders gesloten bij den ondercoopman
Adriaan van Nieuwland, die geruijmen tijt
op dat comptoir gebruijkt is, en bij den selve
dienst voor eerst staat te continueren
zullende over zijn advancement na
betoonde nader preuve in der tijt gedisponn=t
werden
Welcke Comptoiren, ende hoeveel de sen
Jare ten agteren geraekt, mitsgaders welke
daar en tegen ende hoeveel geadvanceert
zijn, alsmede het generael bedragen van
Comp=s reele effecten hier te lande naar't
vertrek van bovengenoemde twee retoir
schepen voor de laatste besendinge van dit
zaijsoen, zullen v. hoog Ed=s omstandig konnen
sien, bij de staat reecq: op de voorgemelte
Boecken onder ultimo Januarij deses
Jaars getrocken, waar van aan ijder camer
een origineele a qa wot desen geinsereeretert
overgaat, ert die wit kortheijts halven zullen
houwen, als nan dezen geuinsereert we gaar te
zullende
de

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0173.xml
#+ ---

1168
Cargasoen der nu ver=
treckende 2. scheepen
de sommiere specificatie vande
voors. effecten, mitsgaders de balance
op de generale boeken mede, dog appart,
hier besijden
Met dese 2. laatste retour schepen
bovengen=t, staat V. Hoog hd:s onder Godes
genadigen zegen toetecomen een Cargasoen
ten bedragen van ƒ359186. 2. 4. zijnde
verdeelt als volgt namentlijk
Voor Amsterdam
Int fluijt schip de post. . ƒ 190659. 7. 5.
Voor Zeeland
In't Jagt Zuijt Beveland. . . „ 168526. 14. 15.
5
tezamen als boven ƒ359186. 2. 4.
Bestaande uijt de ondergenoemde Indische
waren en koopmanschappen te weten.
Waar bij gevoegt het Carguasoen met de eerste
bezendinge van hier en Cormandel afgesonden
ten bedrage van ƒ2880827. 8. 8. Mitsg:s 'tgeen ge=
calculeert werd van Ceijlon en beng=s afgescheept te sijn
ter monture van 18½ ton tesamen belopende. . . . „4730827„ 8. 8.
zoo staat onder 't geleijde en zegen vanden
Almagtigen uh: Ed=e dit zaijsoen toe te comen
680417. C=ts swarte geharpte peper losgest=t. . . . ƒ102062: 11. —
299200. lb. salpeter bengaelse. . . . sacken 2200. „ 16456. —„ —
65522. „ Sappanhout binias. .
. „
1965. 13. 3.
11270. „ sappanhout Siams. . . . stucs 505„ 386. 16: 2.
70465. „ Chin siais. . . . . . . . 777„ 20258. 13. 12.
600. „ Benjuwin Cabessa. . . kisten. . 2„ 462. 8. —
48863½ „ Bengaalse ruwe zijde. . balen
322„ 111492. 7. 15.
5060 p=s guinees lijwaat ruwe. pakken 253„ 38415. —„—
1940. „ Guinees lijw=t br. blauw. . „. . . 97 „ 20349. 15„—
60. „ Guinees lijw=t bleekblauw. . „. . . 3„ 576 —.
2400. „ salampoeris ruw. . . . „ 30„ 8337„-.
2080. „ parcallen gebleekte. . . . „. . . 13„ 4001„ 5. -
3000. „ zeijldoek ruw bengaelse - - „ -
75„ 7455„ -. -
3793¾ lb. Mogta ofte florette gaarn
balen
24„ 9666„ 5. 9.
16668. „ Sumatras Erts. . . . vaten
106. . . . . . . . . .
26250. „ slam ofte stoff van Erts losgestort - - - „ - - - - - - - -
2. stx Wint Roers - - - - - kas
1„. . 101„-„-
4. „ pomp schulpen.- . . . . „. . . . . . „ 100. —„—
7. „ pomp doppen. . . . . . „. . . . „ 56„—. —
10. „ lampen. . . . . . . . „. . . . „ 30„ —„—
60. p=s Japanse zijde rocken. . . . „. . . . 4„ 3745„—„
3182. lb: sinese thee. .
- . . balies. . . 50„ 10139„ 10. 1
Somma - - ƒ359186„2„ 4.
680417. c=rs
een retour van. . . . . - - - - - - ƒ5090013„ 10. 12.
de

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0174.xml
#+ ---

1169
Reden waarom dese
beijde schepen na 't
wat Comp=s dienaars
almeer daarmede.
overgaan
de schippers daar mede
overgaande zijn
Willem Lemp
De 40. balen florette gaarn, waar van hier
boven onder de bengaalse materie is gesproken,
zijn bij nader overslag niet dienstig geagt
inde fluijt de post te schepen, ten eijnde
desselffs ladinge niet al te veel ende
verre zoude exerderen de somma van
Cornelis de Jong
150 of 160000. Guldens bij ons gearresteert,
ende die albereijts vrij hoog quam te
steijgeren, ter sake daar merkelijk meer
per in was gesmeten dan wij bevoorens
wel gegist hadden.
De beyde voors.
schepen zijn tot voldoeninge van V. hoog Ed:s
patria aangeleijt zijn voor heen gegeven ordres te liever aan„
gelegt, om dat deselve naar genomen
visite door scheepsn verstandige nog bequaam
genoeg geoordeelt zijn tot een vaderlandse
reijse ende egter om tot geen verval
te comen, eerlange een capitale —
Batavia
reparatie zullen vereijsschen; 't welck beter
in't vaderland als hier geschieden kan
Met deselve gaan als commanderende schippers
over„ te weten: op de post Willem Kempe,
die daarmede uijt bengale gecomen is,
ende op Zuijtbeveland Cornelis de Jongh
beijde mannen van vereijste voorsigtigheijt
en bequaamheijt. ook vertreckt met de
en Jan van leeuwaarden.
Post als 2en schipper Jan van leeuwaarden
op eijgen versoeck, en met Z: Beveland
den lieutenant Jacob Kuijk van
Mierop, die uw' hoog Ed:e uijt de Ceijlonse
papieren ongetwijffelt genoeg bekent sal
wesen, zijnde dese persoon voor ettelijke
Jaren na den Conink van Candia opgesonden,
maar aldaar gevangen gehouden geweest,
ende nu eerst omtrent 15: maanden
geleden gelargeert, behalven dese vertrekt
reparatie
ook

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0175.xml
#+ ---

1170
Twee spaance Edellieden
insgel. gelicentieert
daarmede na Europa
over te varen, ende om
wat redenen
Batavia
ook op onse ordre bij resolutie van 26=en
November 1686
contant. den borger fredrik Vegter
met desselffs huijsvrouw Elizabeth
Havermans: een huijsgezin dat gantsch
niet stigtelijk is, ende hier wel gemist
kan worden.
Twee spaance Edellieden over Malacca
uijt de manilkas sijn hier aangecomen genaamt Don Alvaro
de Bonaventi ende Juao. Bergance,
uijt de Manilhas afgesonden, door haren
generael om te klagen, wegens de overlasten
die hun door verscheijde, en daar onder
eenige Engelse Rovers, aldaar werden
aangedaan, hadden wij bij resolutie
van 14. e deser hun versoek ten eijnde van
met een Comp=s schip passagie te
erlangen naar Europa gedeclineert
om datse geen voorschrijven aan
ons ofte den Gouverneur op Malacca
mede bragten, behalven dat alle soodanige
belemmeringen op V. hoog Ed. e retour
schepen, ende speciaalk die van de laetste
besendinge niet wel comen, maar bij nader
overleg, considererende dat het portugees
scheepje Nossa senhora de piedade hier
voorengemelt, confirmeerden uijt
Manilhas berigt te sijn, dat men daar
verblijt was, over het aanhouden van 't
Engels scheepie S=t Nicolaes bij onsen
voorigen breeder gementioneert, ende
verhoopte dat de Rovers (gelijk bij hunlieden
geoordeelt wierden) alhier haar verdiende
straffe zouden hebben erlangt: dat ook
daar en boven ginder nog twee Engelse
Rovers zouden swerven, waar op bij de
Castilianen uijtsettinge ofte Equipagie
was gedaan van een Galjoen en drie
mede
gehuerde

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0176.xml
#+ ---

1171
gaande de verdere vertreckende
persoonen een aparte lijste
hier nevens
de heer Jacob lobs en
Mr. Joan Bitter staan
toecomende besending mede
te volgen.
de heer Dirk de haar
gedesigneert gouverneur
Batavia
gehuerde scheepjes; zoo hebben wij
eijndelijk gecondescendeert om de voorn
twee spaance Edellieden passagie te
vergunnen, gelijk deselve dan nu overgaan
op de post, blijvende het cost en transport
gelt van deselve aan U Hoog Ed. e gedefereert.
wat personen met die bodems al meer
overvaren, zullen wij in desen niet
specifice aan halen, maar ons gedienstig
gedragen aan de lijste daar van hier
nevens gevoegt. staande toecomende
Jaar mede te volgen den h. r Jacob Robs
Jongst gouverneur in Ternate geweest,
en daarna tot Gouverneur van Ambon
gedesigneert, dog waar van denselven
geexcuseert te mogen worden, ende om
zijn verlossing versogt heeft. Wij hebben
mede tot voorcoming van meerder
moeijlijkheden, verstaan, als dan derwaarts
te laten vertrecken, den E: Mr Jan Bitter
nevens sijn huijsvrouw, tusschen welke
weder van nieuws onlusten sijn geresen
waar van in ons resolutie boek op verscheijde
plaatsen mentie werd gemaekt
Hier boven is onder de materie van Amb=r
gesegt dat wij in stede van den E: Lobb
evengenoemt, tot Gouverneur aldaar hebben
aangestelt, den E. Dirk de Haae: denselven
van Amb= gerecommd=t heeft ons versogt dat wij sijn persoon aan
E. Hoog Ed=s gunstelijk wilden voordragen,
hetwelck wij hem niet hebben connen
weijgeren, als wesende een persoon die
behalven sijne ervarentheijt inde oosterse
Talen ook wel doorsien heeft den Jndischen
handel en staat, mitsgaders al voor desen
mede
gedurende

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0177.xml
#+ ---

1172
is verkoogt van gagie
gelijk ook dom. Cornelis
van Brussel
deses van palimbang.
sijn lading
ende mesures vanden
bi occasie vande nouvelles
van daar over gesz werd
alhier gediscoureert wegens
het dessein vanden Jambisen
Batavia
gedurende sijn opperhooftschap tot Jambij en
in japan, preuve van dexteriteit ende
bequaamheijt gegeven, gelijk hij ook jongst
het vice presidentschap van schepenen, —
terwijle sijne gagie stil stond, met goede
reputatie de tijt van drie Jaren agter den
anderen heeft bekleed. Wij hebben hem
inde voors. dienst, d'ordinaire gagie
van 200. guldens term=t toegelegt, en dat
zedert den dag van sijne aanstellinge,
soo is mede de gagie van den nieuw—
bevestigden predicant Cornelis van brussel
die met hem na Amb=e stadt te vertrecken
voor eerst tot 80. gls. termaent verhoogt.
Na 't sluijten der palimbangse en Jambise
materien hier voren, is op 22: courant vande
eerst genoemde plaatse nog ter rheede
p=l Rhun onder 't schrijven alhier verschenen 't Jagt P=l Rhun
beladen met 4226. pls. goede geharpte
swarte peper kostende ƒ52626. 10. —
de brieven van onse residenten aldaar
gedateert 14. deses, melden ten principale
niet anders dan dat men tot Jambij al
omstandig berigt had, van de Nederlage
door d' onse gegeven aan den Rebelligen —
Hoop Manicabors onder Lang de Pertuaan
waar van hier vooren gesproken is, 't geen
wij vastelijk vertrouwen al eenig retardem=t
zal toebrengen, aan het desseijn van den
Wispelturigen Jambinese vorst om die
van palimbang te bespringen: te meer
alsoo wij uijt de bovengemelte brieven
van Paducca Radja van Johor niet
vermerken konnen, dat desselffs saken
met die van Johor, zoo even staan, als
hij ons wel wilde doen geloven, waar
manierdosen opgeworgen heen den voors. Lang de Tertuan na
swarte
A=o
praesier

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0178.xml
#+ ---

1173
priester en hooft Rebel
Iang de pertuan.
ordres tot verijdelinge
van deselve aanden Com=
mand=t Crijn de Rande
afgesonden per 't Jagt
den Alexander, zoo ten
opsigte van hem Iang
de Pertuan zelve.
soo deselve hem wilden
assisteren
Batavia
na zijne nederlage en vlugt zig begeven
hebben, konnen wij nog uijt voors. brieff
nog van elders vernemen, dat hij naar
Sillebar zoude geweken sijn, gelijk de
Bantamse pangerans hebben geschenen
te sustineeren, konnen wij qualijk vermoeden
gedenkende veel eer dat hij door de
Palembangse bovenlanden getragt zal
hebben zig te begeven bij het overige van
sijn tot onder den bekenden Inrie Amar
in 't district van Jambij, ende waaromme
mitsgaders geadviseert de ook den Commandant De Rande toege=
souden werd het Jagt den Alexander
Met ordre om na 't arrivement van 't selve
indien geen merkelijke en kragtige redenen
daar tegen militeren ofte sulx beletten
derwaarts, te weten naar Jamby voort te
gaan, ende de vaartuijgen van dat
geboefte zooveel daar te vinden en bemagtigen
zullen wesen te vernielen, zonder dat hij
soude behoeven landewaart in deselve te
vervolgen. het sal genoeg wesen voor
als vande Jambinesen, eerst dat hij dat Jambineesen Vorst van
ons desseijn ofte intentie verwittige ende
met ernstige dog beleeffde termen recom„
„mandere de sincers observantie der
Tractaten met ons gemaakt ende de
hand biede tot uijtvoeringe der voors. rovers,
ten ware de Jambinesen in eenige dadelijk
actie zig met en voor deselve mede
quamen te laten vinden, in welken
gevalle wij hem gelast hebben deselve
Jambinesen niet minder te sparen dan
de rest, ende hoewel wij ten naesten
gelijk mede van de besending geloven dat den Johorijt in dit gedoente
geboefte
vanden
aan

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0179.xml
#+ ---

1179
Johor gedaan ten eijnde
en wilde mesleren
nader schrijvens van den
Nieuwen Gouverneur
nouvelle uijt Sina
met 't Jagje de Rugter
toebehoorende een siees
ingeseten alhier
Batavia
Thomas Slicher
gecomen
aande Regeringe van vanden bewusten pretensen heijlig geen
deselve sig in desen niet behagen schept, maar door oorlog prepa=
ratie van den Jambinees geumbrageert
zal wesen, zoo hebben wij egter een
expresse vrindelijk brieff, zoo aan den
minder jarigen C=a als den Rijx bestierder
Dato paducca Radja afgesonden, tenderen
ten eijnde denselven gediverteert mogte
werden van alle deference aan de
versoeken die hem ofte van den voors.
oproerigen hoop ofte van de Lambijse
zijde zoude konnen werden gedaan, en
in tegendeel geanimeert deselve Rovers
als een algemenen vijant met vigeur
tegen te gaan ende te helpen vernielen
van Malakza is geen Van Malacca hebben wij zedert onsen
Jongsten geen schrijven van den nieuwen
Den 20=en courant arriveerde uijt Canton
mede te deser rheede het Jagje de Ruijter
toebehorende een sniees ingesetene alhier
den 22=e Januarij bevoorens van ginder
vertrocken, hebbende seer slegte negotie
gehad. onsen Ambassadeur den E:
Vincent paats zoude aan 't hoff wel
onthaelt zijn, ende apparent goede negotie
den stierman van gem.
erlangen.
Jagje verhaelt ook inde Makaose Eijlanden
twee Engelse scheepjes gesien te hebben
't eene vande Cust en 't ander uijt siain,
dog sonder de namen te weten, waar van
't eene zijne goederen in canton gebragt
maar met schade vercogt had, zijnde
gouverneur Thomas Slicker nog den
Raad ontfangen, al hoewel diverse Jnlandse
vaartuijgen van daar alhier verschenen
zijn.
gouvern=r
hun
verte

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0180.xml
#+ ---

1175
de koeker de goutvink
afgeleijt
Sloep Een dragt des gelijk
gestrant en geborsten
berigt van de beijde
hun officie rakende
ingekomen.
Batavia
hun niet te min toegestaan een steene
logie in een dorp twee mijlen beneden
de stad te mogen oprigten.
Zedert onsen jongsten hebben wij nog
moeten afleggen de hoecker boot de
Goutvink, die vervolgens bij publique
opveijlinge vercogt is, ende 61:— Rx=rs
gerendeert heeft, maar de sloep den
Eendragt mede niet meer bequaam—
sijnde, om eenige dienst te konnen doen
is gestelt tot een baken op eene der reven
aan de Eijlanden binnen dese Rheede.
den koeken de Croonvogel, gelijk ook de hoecker de Croonvogel
die al eenigen tijt tot ballast halen voorde
schepen hier ter rhede was gebruijkt aande
zuijtzijde van 't Eijland Alkmaar
daar het om ballast te halen aan vier
touwen twee aan land ende twee zee=
waarts lag op 11=e deses omtrent de
middag door een subite travaat uijt het
2: W. met Anckers en touwen tegen 't
land aan is gedreven, ende opstonds soo
haest de grond raakte van anderen
ingeweken volwater geloopen, ende zoo
blijven zitten, zonder iets daar aan te
konnen doen, als 't weijnige scheeps gereetsz:
te bergen, dog en heeft d'E: Comp=e daar
aan niets verlooren: als ht brandhout
vande romp, dewijle tot gene andere
diensten dan voors. meer bequaam geweest
is.
Onder het schrijven deses hebben de
fiscaals op eenige papieren beijde fiscaals M:r Qualter Zeeman
en m. r Pieter pauw ingelevert t' onser
vergadering twee berigten ofte advisen.
het eerste behelsende drij stellingen, —
begrepen inde missive van den Ed. e H=r
middag
Commiss=s

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0181.xml
#+ ---

1176
Batavia
daar tegen eerst eenige
onser balijers zijn uijtgesonden
inde batavise boven landen
Commissaris Hendrik van Rheede
den 16. November 1686. aan ons
geschreven, en 't andere over sekere
Veriode onder de Japanse Materie
vervat in V. hoog Ed=e missive van dato
8:en october 1685. mede aan ons geschreven
ende inde antwoorde bij onsen Lengsten,
daarop gedient rakende het particulier
dat in Maij 1683. met de fluijt
Princeland over Siam na Japan
zoude versonden sijn. Item de 36.
lasten terw' per honslardijk uijt
souratta gebragt, ende alhier uijt
Comp=es Casse betaelt, welke beijde
Advisen gedateert 20: ende 21=e deses
hier nevens in copie tot V. Hoog Ed=e
overgaan
nader relaas van 't geboefte n het eijnde der Bantamse materie
is aangehaelt, hoedanig wij hier
Rontsomme Batavia met veel geboefte
verwart, waren speciael door het gedoente
van een troep fugative Balijers en andere
vagebonden die zig boven aande Tangeranse
Revier onthielden onder sekeren Commagon
Sacradiassa, weswegen in onsen jongsten
mede staat gesproocken, ende alhoewel wij
hier vooren ook seijden te menen die saeck
nog niet rijp te wesen, en dat wij daar tegen
op de been comende zulx seker dienden te
nemen; soo hebben verscheijde Rapporten
van hun aangroeij van booswigten, soo
wel van hier als van bantam, en de
ombragie die men van haar loopers en
Stroopers dagelijx tot digt aande Stad
ende rontsom inde landen quam te
ontwaren, ons eerst doen resolveren onse
voornaamste Balijse hooffden te gelasten
daar toe op de been te comen, en zoo zij
rontsomme
hun

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0182.xml
#+ ---

1177
Batavia
die niet uijtregtende
is voorts een veld legertje
van omtrent 600. man
Cap=n. lieutenant Winkcler
gelijk den sultan van bant=m
ook oordeelt om verder quaad
voorte comen.
'twelk hoewel in desen
regentit ongemakkelyk
egter nodig geweest is
hun credit bij ons wilden souden dese
schelmen op te speuren, gelijk zij dan op
16=e deser met ruijm 100: coppen zijn
uijtgegaan en na recontre van eenigh
geboefte, maar 3. â 4. uijren van hier
ons lieten weten, niet capabel of redou„
tabel genoeg te sijn die vijanden voort te
vervolgen, soo dat wij doen considererende
wel ligt meer commotie en quaet daaro
mogt volgen nader bij arrest van den 18=en
deser in Rade van Jndia besloten de zaeck
selffs bij de hand te vatten, en als een kleijn
velt legertje na de Tangeranse bovenlanden
op te senden 178 Europianen in drie Comp=s
na boven gesonden onder den 100: Mardijkers en 250. onser Jngesetene
Macassaren te samen onder het commando
en beleijt van den Capiteijn lieutenant
Adolph winkeler VEd=s bekent, en een man
die wij hoopen dat door gegeve preuven
van sijn couragie ook ons in sijn beleijt
en gedoente hier omtrent genoegen toebrengen
zal, denwelcken dan op 26: deser is opgemar=
chieert en bovengem: onse voor uijtgetoge
Balijers zal met sig nemen of wel elders
posteren, na dat sulx nodig mogte wesen,
en hoewel dit inde presente principale
regen tijt soo heel gemakkelijk niet en komt,
soo schijnt het egter te hebben moeten wesen,
want ook vande bantamse zijde, veele
van des Coninks Maliguanten
hun daar bij voegden, en den sultan met
m. ons vermeent, als men dat Nest niet
in tijts komt te steuren dat men 'er daar
1 na een geheelen Jnlandsen oorlog zoude
tegen te voeren hebben, verhopende god
de heere ons met een goet succes tot
uijtroeijinge deser Rebellen en ruste onser
Landen zal zegenen, kunnende niet
anders
en

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0183.xml
#+ ---

1178
schijnende de bantamse
voret met ons rond en
vertrouwd te gaan
't gunt vanden sousouhou
nang onsen oostersen
buurman gants soo niet
gelijkt
Commd. r sloot van 9. en feb=e
dog 't berigt was dat hij den
ten hove had ontboden tot sijn
Cassoemars.
sonder dat men van der
van intentie iets kon
hebbende souranatta —
alleen met een simpel
Compliment bij chem
geweest
Batavia
ancoers besteuren of den bantamsen Conik
gaat allesints met ons rond, gelijk wij
met hem ook doen, en daar bij hoopen een
Vast en vertrouwde vrintschap met die
Majesteijt te conserveren, 't gene wij
soodanig van onsen anderen oostersen
Buurman den sousouhonnang Mattaram
wel mede mogten wenschen, maar dat
gelijk t'er nog gants niet na, want
hoewel wij na de gerugten en voorgeeffselen
gemeent hadden, dat hij met de verschijninge
van den Commandeur Sloot op Iapara sig
eeniger maten geopenbaart en wegens
de Moerd van den h. r Francois Tak z=r
als anders ten belangen van zijne en
Comp=s Intresten, soude verclaart hebben,
volgens de nader adviten van soo bevinden wij tegens hoope bij een
nader missive van gem: E: Sloot en Raad
van 9=en deser op 28. daar aan ontfangen,
dat al dat bohaij op een nietige bootschap
en simpel Javaans complement vanden
afgesonden Tommagon Soura Nata was
uijtgevallen, die wel feestelijk bij d'onse
ontfangen, maar vrij wat ontstelt geweest
was, buijten twijffel overtuijgt van hare
inwendige qualen, nadien hij nevens
sindoeradja den Ambassadeur Tack sal=r
van samarang naar Carta soura geleijt
gehad heeft, zoo dat men van al des
sousouhounangs bedryf sousousounangs bedrijf en toestand nog even
wijs is als te vooren; dan den E: Sloot
had eenige sekere berigten gekregen, dat
den sousousounang op voorgeven dat eenige
zijner onderdanende Wanna Cassoemers
moordenaar sourapattij weder gelegen besuijden de Mattaram zig op
den
versekering tegende wanna nieuw begonden te revolteren;
van 9=en
schendigen
hooren

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0184.xml
#+ ---

sulx men niet weet vande
briefdragers van hier weder
thuijs gaan
onse Posten de bovenlanden
van Carwang ook met 80.
in landers versterkt
zijnde eenige fugative
van daar opgebragt
om de passen te besetten
en 't tangarans geboeste
hun Vlugt derwaarts
voor te comen
schendigen balijsen Moordenaar Zoura=
pattij wederom tot sijn adsistentie ende
versekering van Passarouan na Carta Coura
zoude ontboden hebben, gelijk ook d' onse
op sourabaija adviseerden, dat 'er een
groot getal Mattaramse Hovelingen by
gemelte sourapattij om hem ten hove
te geleijden, verschenen waren, soo dat wij
niet weten wat daar van denken of raden
sullen. ondertusschen sijn des sousouhonn=s
mattaramse minees te raden Brieff dragers hier vooren vermelt, nog hier
om eer lange na 't afgaan deses en ons
maar sullen eerst daags sijn nader beradinge in dese confusie weder
na huijs te keeren. Behalven onse
expeditie na de Tangeranse boven landen
bewesten Batavia, hebben wij ook onse posten
aande revier Carwang op landjongpoura
met 80. Inlanders versterkt, en den
Volgens gebruijk is wederom door de
navolgende personen in Cassa op wissel
Commagon Nata Jouda en sijne Carwanghe
Javanen, de passen aldaar boven aan 't
Siekalong te besetten, om het doorbreken
van het geboefte oostwaart sen naar
vermogen te beletten, en alle vlugtelingen
en stropers, die zij vinden, van kant te
helpen of op te breken, gelijk 'er van daar
Ende stropers te dempen zedert seven â agt dagen, twee troepjes
van 13. â 14. wegloopers gekregen, eenige
capot gemaekt, en andere gevangen over=
gebragt zijn, in hope dat wij eerlange
dit werck en de ruste onser landen
weder Meester sullen werden, daar vrij
veel aangelegen leijt
Batavia vendrig kuffeler, aldaar gelast met onsen
vendrig
getelt
1179

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0185.xml
#+ ---

1188
getelt een sommma van Re=a 392674. 1/8
om aan haar selffs of andere lieden inde
brieven vermelt, met V. Hoog Ed=s believen
uijtgekeert te mogen werden als namentlijk
schelb. b. C. dael:) sommas=
-- „ 10000. 10000.
„ 1600.
1600.
—
Transportere,
18600. 18600
Van Jdemom te voldoen aande Mess=rs
Jon keijser en Jan de Beer beijde
Cooplieden en borgers tot ter veer
sestien hondert b. C.
daelders
Van denselven om uijttekeren aan
Abraham Duijvelaar predicant
tot terveer, en Capiteijn Jan
Lourensz tot Vlissingen thien
duijsent B: C. daelders
Van den E: Cornelis swart om te
voldoen aan de h=r Gijsbert de
David Strantwijk, Capiteijn Jan
Hendrik Swart en Fredrik Roest
sevenduijsent b. C. daeldels. . . . . . . . . . „ 7800. 7000.
Vande heer en M. r Jacob van dam
als gemagtigde van Juff=r Mauritia
de solemne om aan haar of aan
de Ed:e h=r Joannes Massijs gecomm
raad in's gravenhage te betalen
elffduijsent R. C. daelders. . . . „
Van s:r Ioannes de Vlaming om aan hem
selffs of aan sijn huijsv Aletta Wigt
mans gerembourseert te werden twe
en twintig duijsent twee hondt: vijf
en 't seventig B3. C. daelders- -
„ 22275. 22275.
„ 11000. 11000.
„ 2000. 2000.
schell b. c. daeld:s somm=s
„18600„
Pr transpt „
van dikgemelte E: swart om te
betalen aan Joannes van Buren
makelaar tot Amsterdam twee
duijsent 23. C. daelders. . . . . „ „ 2000. 2000.
van denselven om aan Juff:r Anna
Cornelis ter Jouw weduwe wilen
Rutgert ter Jouw tot Amsterdam
te betalen twee duijsent 6. C daeld:s„
Vanden meermaels gen. E. swart om
gerestitueert te werden aan Jan
Pruijs Coopman tot Amsterdam
twee duijsent B. C. daelders. . „ „ 2000. „ 2000.
Transportere
57875
.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0186.xml
#+ ---

1181
Pr. transport„
P:r transport
Van deselven om in gelijkervoegen
betaelt te werden twee duijsent
23. C. daelders - - - - - - - „
Van den vendrig Ioannes van Buij=
ten hem om aan zelffs of zijn
huijsvrouw Catharina Jacobsz
te voldoen twee en twintig hondert
Van S. r Ioannes de Vlaming om
te restitueren aan Jan Houthuijsen
of Jan reepsen coopl. tot Hoorn
twaalff hondert B. C. daelders.. „
Van de heer Mr. Pieter Pauw water
fiscael van Jndia om te betalen
aan de heer Cornelis Valkenier
raad en scheepen der stad
Amsterdam twee duijsent
B. C. daeld. s . . . . . . . . . „
Van Claas Jansz brand om te voldoen
aan Mons=r Jasper Bolte koopm.
en baas Ankersmit tot Amsterdm.
Vijfhondert B. C. Daelders.. . „
m
„ 500.
500.
65775
Van chirurgijn Wijbrand Uijlkens, om
te voldoen aan Peijke Entes, of bij
overl: aan desselffs Erffgenamen tot
leeuwaarden Een hondert b. C. daeld:s
„ 100.
277. 277.
„ 257. 257.
600.
600.
300. 300.
Schelb. B: C: daald:s sommar. s
Van S. r. Cornelis Kuijk van Mierop
om aan Dina en Susanna Maria
Cuijk van Nierop woonende tot
geertruijdenberg te voldoen drie
hondert B. C. daalders - . „
Van de heer Willem van Outhoorn
Raad ord. s van Jndia om te betalen
aande heer Cornelis Vollkenier
Raad en scheepen der stad Amst.
ses hondert B. C. Daelders. . . „
Van Juff:r Anna Eling om als boven
te voldoen twee hondert seven
en vijfftig - - - - - - - - „
Van Sr. hendrik Labie, om te restitu=
eeren aan S. r. Adriaan van Leeu=
waarden Conijs en ontfanger
van de krijgsraad tot Amsterdam
twee hondert seven ent seventig
„ 2000. 2000
„ 1200.
1200.
2. C. daelders. . . . . . . . „ „ 2200. 2200.
„ 2000. 2000
schelb. 6. C. daeld' somma
Transportere.
Transportere
100.
„57875
„
„
B. C. daalders. . - - - - - - „
„65775

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0187.xml
#+ ---

1182
Vanden soldaat Godewaert Hoeman
om aan hem selfs of bij overlijden
aan sijn Erffgenamen te betalen
vijfhondert en vijftig B. C. daeld=s
Vanden Borger Joris Pietersz van Candia
om te rembourseren aan Cornelis
Cleijburg, geweest schipper in dienst
der E. Comp=e woonende inden briel
een duijsent B. C. daelders
P:r transpt „
Vande heer Robbert de Vicq als
gemagtigde van d' E: steven schaelsz
om te restitueren aan voorn: schorer
zijn huijsvrouw Anna de Vicq
of hare ordre tot Middelburg een
duijsent B. C. daalders. . . . . . „
Van Sr: Christiaan Hagemeester om
aan de hr. Gijsbert de David Strant„
wijk en Harmen Soek Cooplieden
tot Amsterdam te betalen vijff
duijsent twee en 't sestig en een
halve B. C. daelders - . . - - „
Aan S. r Hendrik labie, om te voldoen
Ambrosius Pietersz tot Rotterdam
een hondert Vijff en dartigh
B. C. Daalders . . . .
135.
„
135
5062½
5062½
1000.
1000.
1000.
1000.
550.
schelb. B. C: daald:s sommar.
Pr. transport „
Van sr. Rijkloff Pit om te betalen aan
de heer en Mr: Christiaan Pit tot
uijtregt twee duijsent en vijfhond:t
B: C. daalders. . . . . . . . „
Van d' E: Pieter ketting om aan de h:r
Reijnier Bormans schepen tot
Schielant en burger Capiteijn tot
Rotterdam te voldoen Een hondert
2. C. daelders. - . - - - - „
Van Juffr. Anna Margaretta Bornese
om aan de Juffrs. Theodora
Verweij en Margaritta keun
tot Amsterdam te rembourseren
een hondert B. C. daalders.
Aan den E: Iacob Does om te betalen
aan den E: Jurriaan Munnik of
zijn ordre tot Amsterdam Vier
duijsent B. C. daelders. . . . . „
Van denselven om te voldoen aan de
heer Adriaan Temming
Bewinthebber tot Amster¬
„dam twee hondert B. C.
daalders
200.
200.
4000. 4000.
100.
100.
100.
100.
„ 2500. 2500:
schelb. B C. daald:r sommar:
Transportere
Transportere
550:
.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0188.xml
#+ ---

1183
Pr. transport„
Van sr. Cornelis Lindius om te
restitueren aan Jan Braine
Coopman ende drogist, bij overlijden
aan Casper vanden Broek en
Jasper Pfeijffer tot Amsterdam
seven hondert B. C. daalders
Van Sr. Barent vander Vliet, om te
voldoen aanden opperchirurgijn
Christoffel Gerling tot Amsterdam
seven hondert B. C. daalders. .. „
Van Sr. Barent vander Vliet om te
betalen aan Tanneke Boudewius
of gemagtigdens tot Rotterdam
seventien hondert B. C. daelders. „
Van Barnardus lanoij om te
restitueren aan de heer Theodorus
hamsche predicant tot overlange=
broek of aan Joannes lanoij—
Proponent tot uijtregt een hondert
en veertigh B. C. daalders..„
Van Lr Cornelis Cnol om te rembour=
seven aan Sophia knol en Maria
de Jonge huijsv. van Arent Uding
tot Greuningen vijftig B3. C. daeld=s
140.
Aan Sr. Barent vander Vliet
om aan Juff:r Sophia van dingen=
hoven, huijsv. vanden Cap:n Adolph
frisvogel tot Delft te rembourseren
dertig B. C. daalders. . . . . . . . „
30.
100. 100.
1450.
„ 1450.
2400.
50. 50.
Schelb. b. E. daald:s Sammar:r
Pr. transport
Van denselven om uijttekeren aan
sopia knob huijsvrouw van Gange
loff Grel tot 's gravesande vijftig
B. C. daelders - - - - - - - - - „
Vanden borger Pieter klink om aan de
Messeurs Adriaan of Cornelis de
Gijselaar, Cooplieden tot Amsterdam
te voldoen Twee duijsent en vier=
hondert B. C. daalders. - - - - - „ „ 2400.
van opperstierman Claas Andriesz
Troost om aan hem selffs of zijn
huijsv. Alida van Sondorp uijt„
gekeert te werden veertien hondert
en vijftig B. C. daalders. . . . . „
Aan den E: Daniel van den Bolck
om aan sijn suster Hester van
den Bolck weduwe van Jacobus
van Enten tot Amsterdam te betalen
een hondert B. C. daalders.
1700
„ 1700.
700.
700.
700.
700.
schelb. b. C: daald:s sommar=r
Transportere
Transportere
30.
50.
50

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0189.xml
#+ ---

1184
Pr. transport„
Pr. transport
Van als boven om aan Cornelis van
Roijen Coopman tot Rotterdam
te restitueeren drie en't sestig b. C.
daalders   .
Van de volmagten van Juffr: Cornelia
van desseldorp om te betalen
aan haar E. of ordre in den haeg
drie duijsent sevenhondert
Veertien B. C. daalders en seven
vande volmagten van d' E: Willem
Adriaan vander Stel om uijtte=
keren aan sijn E: of sijn huijsvrouw
Maria de Hase in s gravenhage
Negen hondert seven en tagtig 23: C.
Taalders- - - - - - - -  - - - - - - „
Vanden schipper Meijndert Pruijs
om te voldoen aan sijn huijsvrouw
Margareta Claasz Jongeling tot
Amsterdam een duijsent 6. l. daeld:
Van de h. r en M. r Jacob van Dam om te
restitueren aan Juffr. Mauritia de Solemne
en d' hr. en Mr Joris Hartsnik tot Amst.
Tweehondert en tagtig b. C. daalders. „
280.
280
1000. 1000.
987.
987.
Van den Coopman Adriaan Verbrugge
om aan hem selffs of zijn ordre
te werden voldaan Negenhondert
23. C. daalders. . . . . . . . . . „
Van s:r Constantin Nobel om te werden
voldaan aan Pieter kleijntjes koopm.
tot Amsterdam een hondert vijff
en vijftig B. C. daelders: . . . . „
15.5. 155.
900. 900.
„ 4300. 4300.
74.
74.
200.
200.
Schelb. b. E. daald. s Sommar.
Van Sr. Harmanus Bushof om te rem=
bourseren aan Juffr. Ida de Marees
huijsvrouw van de heer Isaak
hosepied tot Amsterdam twee
hondert B. C. daalders.
van sr. Andries Blockland om
aan Adriaan Teerling Coopm.
tot Vlissingen te betalen vieren
't sestig B. C. daalders .. . . ..„
Vanden Crankbesoecker hendrik Ben
om aan hem selfs, de heer Daniel
hosiepied of Samuel Ben tot
Amsterdam te voldoen vier
duijsent drie hondert B. C. daalders„
schellingen . . . . . . - . . „ 7„ 3714. 3714.
63.
Schelb. 60 daald:s sommar.
Transportere
Transportere
„
„

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0190.xml
#+ ---

1185
Pr. transport „
Pr. transport „
Van sr Carel Taalman om betaelt te
werden aan Carel de Marvelle
tot Middelburg drie hondert b.
C. daalders . . . .
Van denselven om te restitueren aan
lodewijk van Erpecuin tot Amst.
twaalff hondert en vijftig b C. daeld:s„
van als boven om te rembourseren
aan Cornelis de Flinas tot Amst.
een duijsent en vier en dartig b. C.
Van de heer Robbert de Dicq om te
betalen aan d' E: Schorer in absentie
aan sijn huijsvrouw Anna de
Vicq of haar ordre tot Middelb e
Twaalff hondert B. C. daalders
Van S. r. Cornelis van Herff
om aan hem selffs off
zijn huijsvrouw Maria
Zas te voldoen seven=
Duijsent B. C. Daalders... „
7000
7000.
„
v
„ 1200: 1200.
Van Sr. Paulus Dusseldorp om te
restitueeren aan Sr. Joannes van
der heijden of zijn huijsvrouw
kasje bergman tot Maarsen twee
hondert B. C. daalders. . . . . „
„ 200. 200.
„ 300. 300.
„ 2000. 2000.
„ 3000. 3000.
Scheet. BC. daald:s Sommar.
Van s:r Abraham van Hoffstal om
betaelt te werden aande Messeurs
Joost Boelens of bij overlijden aen
Steven Schoren beijde Cooplieden tot
Middelburg drie duijsent B. C.
daalders. . . . . . . . . . „
Vanden Notaris David Dispontin
om te voldoen aan de Messeurs —
Arent en Jan Heems of aan
Hermanus van Brullen alle
woonagtig tot Amsterdam twee
Duijsent B. C. daalders. —
Aan Sr. Pieter Mortier om aan de
Juffrouws Elizabeth of Perma
Mortier tot Amsterdam te
rembourser en drie hondert B. C.
daalders - - - - - - - - - - „
daalders - - - - - - - - - „ „ 1034. 1034
1250
1250.
300. 300
Schelb: b. C. daald: Sommar:
transportere
Transportere
„

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0191.xml
#+ ---

Van den E: Ioannes hercules om te
rembourseren aan den E Isaak van
schinne ofte zijn Es actie verkrijgen.
tot Middelburg ses duijsent B: C.
daalders. . . . . . . . . .  „
Van schipper Jan van leeuwaarden
om te voldoen aan hem selffs off
bij overlijden aan Gijsbert de keger
tot Uijtregt vier duijsent Bc.
daalders . .   . . „
Van Juffr. Aletta van Duren
weduwe vande her Martinus
Coezar zal:r, om voldaan te
werden aan de heer Dadid
knibbe predicant tot leijden
en Jan van Dorre tot Amstdm.
twee hondert B. C. daalders. .. „
Van s:r Gerard de heere om te
betalen aan de heer en Meester
floris kloeck tot Amster¬
dam, twee hondert B. C.
daalders
„ 200
200.
„ 200.
Van sr Guilliam de Stoppelaar om vold=n
te werden aan M. r Loan de
Stoppelaar medicinae docter tot
Amsterdam Agt hondert B. C.
daalders
Transportere
800.
848.
848.
190. 190.
240. 240.
100.
100.
Schelb. b: C. daald.:s somme.
1186
Pr. Transport
Van s:r. Hendrik labie om betaelt te
werden aan Annetje Hans tot
Amsterdam een hondert b: C.
daalders  „
Van d' E: Dionijs kelk om te restitueren
aan de heer francisco Havie
koopman tot Amsterdam twee
hondert en veertig B. C. daalders
Van denselven om te betalen aande
heer Gijsbert de David Strantwijk
tot Amsterdam een hondert en't
Negentig B. C. Taalders
Van Sr. Jan Babtist Pieraard om
betaelt te werden aan de Juff=rs
Catharina en Maria Vissers tot
Amsterdam Agthondert agten
veertig b. C. daaldao. . . . . . . „
„ 4000.
4000.
6000.
6000.
Schelb. b. C. daald:s/ somm.
Pr. transport„
Transportere
800.
„
„
200.
.„
.. „ . „

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0192.xml
#+ ---

1187
Pr. transport
Pr. transport
Vanden burger Sr. Theunis van
huijssen om voldaan te werden
aan den E: Abraham hongeling
en Adriaan Steutel tot Middelb.
vier duijsent B. C. Daald=rs. . . . „
Van denselven om te restitueren aan
de Meesters Jacob Valck, en
Adriaan Steutel tot Middelburg
Vier duijsent B. C. daalders. . . „
Vanden Nots. Fredrik Michault om
gerestitueert te werden aan Juff=r
Helena Velters tot Amsterdam
vijf hondert b. C. daalders
van d' Ed. heer Willem van Outhoorn om
te rembourseren aan d' Ed. h. r Corn=s
Valkenier Raad en schepen tot Am=
sterdam seshondert B. C. daalders„
Van de gemagtigdens van den E. Dirk
van Bleijswijk om gerembour=
seert te werden aan hem selffs
off aan Sr. francois van Bleijs=
wijk tot Delff seventien hondert
23. C. daalders. . . . . . . . „
1.700. 1700.
600.
„ 600.
500.
500.
4000. 4000.
4000. 4000
Van de heer Joan Parve, Juffer
Magteltje Chasteleijn en Sr. Cornelis
Chasteleijn als gemagtigdens over
den boedel van sr van Heck om
te voldoen aan Mighiel Lakens,
Hendrina, francina, en Anna
van Heck, alle Erfgenamen tot
Amsterdam Vijftien hondert
B. C. Daalders. . . . . - „
Van Sr. Jan Babtist de looff
om aan Juffrouw Dorothea
Bastiaansz huijsvrouw van
den Schipper Jan De Bitter
tot Middelburg te voldoen
sestig br. C. daalders... . . . „
60. 60.
„ 1500. 1500.
25„
Schelb. b. C. daald. s Sommar.
Vanden Eerw. Pedicant Melchier
leijdecker om betaelt te werden
aan Juffr. Anna Griddius
wed e wijlen Nicolaas van het
tot Amsterdam Vijfentwintig
B. C. Daalders. . . . . . . . „
Scheb: C. C. daald. Somman
Transportere
Transportere
„
„
„
i
„
25„

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0193.xml
#+ ---

1188
Van den E: Dionijs zelk om te
voldoen aan de Eerw. H:r Dioni=
sius kelk pred=t tot krabingen
drie hondert en dertien B. C. d=rs„
Van S.r. Cornelis Chaseleijn om te
restitueren aan den E. Pieter
van Helsdingen woonagtig tot
Amsterdam Vierhondert en
Veertien B. C. daalders. „
Pr. transport „
Van den chirurgijn Joannes Man=
deville om aan Juffr: Neeltje
Claasz weduwe wijlen den
opperstierman Jan Brutal tot
Amsterdam te restitueeren een
duijsent 6. C: daalders  .. „
Van den E. Pieter duclasel om geres=
titueert te werden aan sr Isaac —
Keuvel wijncoper tot Middelburgh
vijfhondert B. C. daalders.... „
Van den E: David Dispontijn om uijt
te keren aan de h:r Pieter Elsevier
of zijn actie verkrijgende Negen hon=
„dert en dertig B. C. daalders. . . „
„ 3930.
3930.
n
„ 500.
500.
„ 1000.
1000.
414.
„ 313.
Schelb. b. C. daals Somman:
Van den schipper Cornelis de Jong om
uijtgekeert te werden aan hem
selffs of sijn actie verkrijgende
vijfhondert B. C. daalders.„
Van Sr. Francois Davids. Gade
om aan den E: Isaac van schinne
of zijn suster Anna van Schinne
tot Middelburg uijttekeeren
seshondert B. C. daelders.
Van Juffr. Elizabeth Bergejus om
gerembourseert te werden aan
Dirkje Dirksz Snaats weduwe
van Simon Iansz Das tot Rotterd:m
twee hondert en vijfftig B. C.
daalders. - -       „
Van s:r Jan Blankert om te
rembourseren aan leendert
en Gelbregt den Draek toff
bij absentie aan Engelbregt
den Draek tot Delffshaven
vijfhondert seven en dartig 23.
2. daald:s en twee schelb. - - - „ 2.
537. 537¼
250. 250.
600.
„ 600.
500. 500.
Schelb. b: C. daald:s sommar.
pertransport
Transportere
Transportere
414
„
m

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0194.xml
#+ ---

1189
Van den vrij coopman S. r Carel
Crab om aan d' E: heer Constantin
Ranst of desselffs ordre tot Amstm.
te voldoen ses duijsent B. C. —
daalders.
Van den E: David Dispontijn om
te betalen aan den E: Isaac van
Schinne, of aan sijn suster Anna
van Schinne tot Middelburg seven
hondert drie en twintig B. C. daelds
Van sr. Barent vander Vliet om
aan s.r Jacob Croeger Coopman tot
Amsterdam te betalen Vijf hondert
en vijftig B. C. daalders. . . . . „ „ 550.
Van den borger Joris Pietersz van
Candia om betaelt te werden
aan Cornelis Cleijburg geweest
schipper in dienst der E. Comp=e
in den briel woonagtig twee
hondert Negen 't seventigh, B.
C. Daelders.. . . . . . „
279: 279.
550.
723.
Van den Eerw. predicant Joannes
de voogt om te restitueren aan
de heer en M:r Joachim vander
heijden advocaat bij absentie
van den E: Hendrik Belius
koopman tot Middelburg Vijff
duijsent B. C: daelders. . . . . „
Van den E: Cornelis van Outhoorn
om de heer Dirk van
disseldorp pensionaris van tholen
tot Middelburg te restitueren
Vijff Duijsent B. C.
daalders. . . . . . . „
5000. 5000.
„ 5000. 5000.
Schelb. b: E daald: Sommar.
Van de genregtigdens van Cornelis
de Gijselaar om aan hem selffs
of zijne ordre tot Amsterdam te
voldoen twee duijsent vijffhond=t
B3. C. Daelders. . . . . . . „ „ 2500. 2500.
Vande volmagten van Juffr. Cornelia
van Disseldorp om voldaan te
werden aan de h:r Willem Adriaen
vander stel inden haag vijff duij=
sent 23. C. daalders. . . . . . . „ „ 5000. 5000.
6000
- - - - „ „ 6000.
Pr. transport
Schelb. b. C. daald: Sommar
Transportere
Transportere
„

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0195.xml
#+ ---

1290
Pr: transport „
an de heeren Jan Parve en Daniel van
den Bolck, als gesubstitueerde Cura=
teuren over den boedel van Juff:r
Maria Drost z=a geweest weduwe
van den E: Joan van Wesenhage z=r
om uijttekeren aan Sr Dirk vander
hagen koopm. tot Amstm, of bij zijn overl.
aan Adriaan Tommink Pieters.
om door sijn E: off haar E=s weder
gerestitueert te worden aande
geregtige Erffgenamen van bovengen
Juffr. Drost, twee en dartig duij=
driehondert
sen 't agten 3. . daald:s en seve schell. „ 7. 32318. 32318 1/8
van den E. Cornelis van outhoorn om
aan den schipper Adriaan vander
wers tot Rotterdam te werden uijt
gekeert tweehondert B. C. daalders„
Van d' Eerw. predicant Theod:s zas om
uijtgekeert te werden aan de heer
Ioannes de Roij pred:t tot Amsterd=m
lagtig 23. C. daalders. . . . . . . „
Van s:r Robbertus van Waveren om aan
Marten van Winden, Neeltje Simons
van den Bosch off Juff:r Jacob Fagel
alle woonagtig in den haag uijttekeren
1114.
Elfhondert en veertien B. C daelders„
1114
80.
„ 200. 200.
Schelb. be. daald: Sommter=
per transport
Van sr. Harmanus Bushoff om te betalen
aan Gerrit Coper of zijn actie ver=
krijgende tot Amsterdam ses hondert
en dertien B. C. daelders. . . . . „
Van denselven om aan Adriaan Cornelisz
Muts tot Amsterdam te betalen ses
hondert vijftig B. C. daalders. .. . . „
Vande heer en M:r Joan Bitter om betaelt
te werden aan de heer en M:r Joan van
der Meyden secretaris tot Schiedam
twee duijsent vijffhondert B3. C. daeld:s. . . „ 2500. 2500.
van Juff:r Sara Pedel om aan s=r
Hendrik Goudappel tot Amsterdam
betaelt te werden drie hondert
seven en twintig B. C. daelders. . . . „
van den Eerwaarden Predicant
Theodorus Zas om te voldoen
aan Cornelis van Herf off zijn
huijsvrouw Maria Zas in
absentie van beijde aan de heer
Joannes Massijs tot Rotterd=m
drie duijsent en ses en tagtig
B. C. daalders. . . . . . . . „
„ 3086. 3086.
327. 327.
650. 650.
613. 613.
schelb. 6: l. daald:s somma:
Transportere
Transportere
80.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0196.xml
#+ ---

1191
Pr. transport
Van denselven zas om aan de hr Joan van
Grol secrts. van den lavantsen handel
en h=re Symonse van Weerden geweest
schipper in dienst der E. Comp:e tot Amst:m
te voldoen een hondert vijf en=
twintig B. C. daalders.
van h:r Wouter van linnen om voldaen
te werden aan Juffr. Maria van Ooste
wed:e wijlen de h:r Matthijs vanden
Broek tot Middelburg of bij absentie
aan de hr. Huijbert voordamme
secrts van Wester souburg, Notaris
en procureur tot Middelburg twee
Van denselven om aan de hr. huijbert
voordamme secrts van Westerhouburg
Nots. en procureur tot Middelburg te
voldoen twaalff hondert B3. C. daeld:s„
Van de heer en M:r Joan de Bitter om
uijttekeren aan s:r Paulus de bruijn
koopm. tot Dort achthondert een
en 't seventig. . . . . . . . . . . „
Van Juffr Elizabeth Bergeius om aan
juffr. Catharina van Wel tot Delfft
te werden uijtgekeert een hondert
23. C. daelders. . . . . . . . „
„ 100. 100.
871
„ 871.
„ 1200. 1200.
„ 200.
200.
Van sr Carel Crab om gerestitueert
te werden aan de heer Wessel de
Ruijter Coopman tot Dordregt ses
hondert en't seventig b. C. daald=s
Van de h=ren Weesm=ren deser stede
om aan de onder te noemene geresti=
tueert te werden.
Aan de hren. Weesmren. der stad Amst.
vier duijsent vijfhondert drie en't
sestig 23. c. daald=s en een schelb. . . . „ 1. 4563. 4563 5/8
670. 670.
„ 2900. 2900.
„ 500. 500.
schelb. . . . . . . . . „ 3„ 928 3/8 928 5/8
Aan Sr. Rijkloff pit om te voldoen aan
de heer en Mr Christiaan Pit
tot uijtregt Negen en twintich vijff
hondert B. C daalders. . . . . „
Van s. r Hendrik de Boulan en s=rs
francois Penneman, om aan
de heer Cornelis vander Burg tot
Delff te restitueeren Negen en
twintig hondert B. C. daalders. . . . „
125
125.
Schelb. b. daald Sommar.
Pr. transport
Jansr Constantin Nobel om uijt„
gekeert te werden aan s. r Casar
Adriaansz Roothaes Negenhondt
agten twintig B. C. daeld:s en drie
Schelb: 6: C daald: Sommar.
Transportere
Transportere
hondert B. C. daalders . . . . „

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0197.xml
#+ ---

1192
per transport
Nog aan deselve E: heeren twee en vijftig
dertig
duijsent en drie en vijftig B. C. daeld:s
en 5. schelb:
Aan de heeren Weesm=ren tot Middelburg
twee hondert twee en dartig 23. C—
daald:s en seven schelb:. . . . „ 7. 232. 232 3/8
Nog aan de bovengem. heeren Negen en
twintig duijsent drie hondert twee
en twintig B3. C. daalders en een halve„
Aan de hren. Weesmren. tot Delft vijftien
duijsent sevenhondert seven en
tagtig B3. C. daalders en 6 schelb.
Nog aan als vooren Twaelff duijsent een
hondert 23. C. daalders. . . . . . . . „ „ 12100. 12100.
Aan de heeren Weesmren. tot Rotterdam
ses duijsent vier hondert en 't seventig
Nog aan deselve agt duijsent agt hond=t
twee en twintig en een halve b. l. d=s „ . . . „ 8822½ 8822½
Aan de heeren Weesm=ren tot dordregt
vijftien duijsent vier en een halve B. C: d:o„
Aan Weesmeesteren tot Vlissingen Vier
hondert en dartig B. C. daalders. . . „ „ 430.
„ 15004½ 15004½
5430.
23. C. daalders. . . . . . . . . . . „. . „ 6470. 6470.
„ 6„ 15787. 157873
„ 29322½ 29322½
. . . . . „ 5. 52030. 520 3/30 3/8
Schelb. b. C. daald. Sommar.
Pr transport „
Aan de heeren weesmeesteren tot uijt=
regt, negen hondert vier en 't sestig
en een halve, B. c. daalders. . . . . „
Aand o. tot Enkhuijsen hondert vijftig b. C.
daalders en twee schelb.
Aan de heeren Jacomo Wigandi tot
Amsterdam bij overlijden aan
Cornelis Graafflant, seventien
duijsent vijff en 't Negentig 23. C. d=rs„
Aan de h=ren Bewinthebberen ter
vergadering van 17=e drie duijsent
een hondert seven en 't seventig B. C.
Aan Cornelis Kriek tot delffshaven een
hondert en Negentien b. C. daald=s„
Aan de heeren Weesm=resn tot Alkm=r
agten 't sestig B. C. daeld:r..„
Van Mejuffrouw Margaretta van
hoorn weduwe van de heer
francois Tak zal:r om te betalen
aan de heer Iacomo Wigan„
„di tot Amsterdam Agt hond=t
daald=s en ses schellingen - - - „ 6. 3177. 3177/¾
23. c. daalders. . . . . . . „
„ 800: 800.
199. 199.
68. 68.
vijff, schellingen - - - - - - . . „ 5: 17095. 17095 5/8
964½ 964½
- - - „ 2. 150. 150¼
Schelb. b. C daald:s sommar.
Transportere
Transporter
.
-
m

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0198.xml
#+ ---

1193
Pr transport
Van d' Ed. h:r Joan van hoorn om aan de h=r
Jacomo Wigandij tot Amsterdam
te werden bet=t dertien hondert b. C. d=rs„
Van denselven om te werden betaelt
aan de hr. Cornelis van Graasland tot
Amsterdam drie hondert vijf en't
seventig b. C. daalders. . . . . „
Van de hr: en M:r Abraham van Riebecq
om te voldoen aan Juffr. Maria
huninga wede. van Hendrik Cansius
tot Dort een hondert acht endartig
23: c: daalders en twee schell. . . .„
Van denselven Hr en M:r Abraham van
Riebeeck om voldaan te werden aan
Sr. Gerrit van Oosten coopm: tot
Amsterdam vijfenveertig B. C. d=rs
45.
45.
Somma bedragende wissels - - - - Rd=s 392674 1/8
Welcke wissels nu vrij meer als ordinarij —
bedragen, om dat hier onder mede de meeste
komen, die met d'eerste besendinge ongetekent
gebleven waren soo als daar van in onsen Jongsten
van 13 xber 1686. kortelijk verm=t staat, over welk
subject ende 't gene daar op gevolgt is mede geen
breder uijtbreijdinge in desen gedaan, maar veel
138.
138¼
375.
375
1300.
„ 1300.
Schelb. BE daald: sommar„
liever gedefereert werd tot de Resolutien van
15. 19: 22: 27. en 28. 9ber, 1. 2. 8. en 11: xber 1686.
mitsgaders 10. 11. 14. 21. 22. 24. 25. 26„ en 28: feb=re
Jan 4:e Maart deses Jaars 1687.
Agtervolgens ons arrest op i8 xer des Jaars 1685:
dat alle de gelden bij de Weescamer deser stede
geadministreert werdende, en toebehoorende
zijn aan mondige en onmondige Erffgenamen, die
niet hier maar elders in Europa thuijs horen over
zouden werden gemaekt na 't vaderland om door dat
middel V. hoog Ed:e staat in Jndia t' ontlasten
van deselve penningen, die bij d' E: comp=e op Intrest
loopen, heeft den president van haar Eerw Collegie
in vergadering overgebragt den 11=en februarij
sekere lijste van soodanige penn. als hier boven
haren'twegen gem: staan, waar onder mede begrepen
zijn R=os 3177¾ d' E. Joan van Oosterwijk toebe=
horende en welken aangaande wij genoteert vinden
bij onse resolutie van 15. october 1677 't volgende
Op 't versoek van den Coopm. Jan van Oosterwijk
om met d' aanstaande retour schepen na 't vaderl=t
te mogen vertrecken, zijnde tot dien eijnde met onse
licentie uijt beng=s opgecomen is, na deliberatie
goetgevonden hem sulx te accorderen, en toetestaen
liever
mits
„
2„

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0199.xml
#+ ---

1194
mits alvoorens stellende sufficante borgen ter
somma van ƒ15950. 11. - ofte 11393¼ R=a
dewelke eenige Jnlandse coopl. in beng=e van d' E:
Comp=e hebben ingehouden ofte onbetaelt gelaten
ondervoorgeven, dat sijn voorsaet in huwelijk
den coopman Pieter hoffmeester in sijn leven
secunde persoon tot Ouglij aan haar soo veel ten
agteren ende schuldig gebleven zoude zijn
Dog in plaatse van ƒ15950: 11:- is ter Weescamer
niet meer beleijt geweest als 3000 rd=s of ƒ 9000:—
wesende het overige door opgelopen Intrest daarbij
gecomen, welke penn wij op 11=en februarij goetge
vonden hebben aan U. H. Ed=e te addresseren, gelijk —
Jegenwoordig geschied onder hare aparte letteren
van Weesm=ren tot geleijde der gepasseerde brieff
op U. Hoog Ed=s om aldaar op lager Jntrest aan=
gehouden ofte des believende betaelt en uijtgekeert te
werden aan den E: Oosterwijk hier voorengenoemt
ofte desselfs geconstitueerde, dewijle zedert het
overlijden van desselffs voorsaet den koopman
Pieter hoffmeester zal=r uijt beng=e deswegen
geen vermaan door de Cooplieden gedaan is
wegens hare voorgegeve pretensie. dog om te
weten hoe het daar eijgentlijk mede gelegen zij,
zullen wij dienaangaande per de naeste occasie
derwaarts schrijven, en U. hog Ed=e per de volgen.
retour schepen van berigt dienen
Sijde Generale Negotieboeken van
India, ende Balance onder dato ult„o Janr„j 1687:
daar op getrocken, en tot jder kamer een over„
gaande komt te blijken dat naar het vertrek
der Retour schepen voor de Laatste besendurg
Des Iaars 1686: 's Comp„s Rheele Effecten
op de volgende Compthoiren hier telande be„
dragen zullen Een hooft somme van ƒ16919069:18:8 1/12
En omme deswegen, een Corte, dog naakte opc„
ninge te doen, zijn genootsaakt (:den Almogen:
wil d' E Comp:e niet meerder voordeel begunsti„
gen:) de tenagteren bevonden Compthoiren
Eerst ter neder te stellen, en aanvangen met;
Het Compthoir Chimor alwaar 'tsedert P„o Iulij 1684: tot ult„o Junij 1685
boven alle gesuporteerde winsten, En Inkomsten nog seragtert
ƒ 11932: 1:14:
:
een somma van - - - -
Adjdem tsedert P„o Iulij 1685: tot ult=o
Iunij 86: als voren ten agteren geraakt „ 8090: 6: 6:
20022:14:4:
s
Een Compthoir Ziam tsedert P„o Aug„o 1684: tot Uult„o
21555: 10: 7:
Iulij 1685: als boven veragtert - :- --
e
ie
't Compthoir Cochim tsedert p„l Jan:r tot ult„o xber:
1684: boven alle winsten, en Inkomsten nog ten
. . .ƒ 25582: 7:2:
agteren geraakt- - - -
Nog ten zelven Compthoir 'tsedert
p„o Jan:r tot ult„o xber: 1685: als boven. . . „ 54887: 9: 1:
80469:16:3:
Op Ceijlon alwaar tsedert p„l maart 1684: tot ult„o feb:r
1685: boven alle winsten, en Inkomsten is veragtert. „ 301607: 13: 13:
In Banda tsedert p„o maart 1685: tot ult„o feb=ri 1686:
als voren ten agteren geraakt - - . . . . . . „ 158062: 17: 15:
Een Compthoir Amboina tsedert als boven veragtert „ 178050:13: 3:
Op Padang tsedert 2„o Aug„o 1684: tot ult„o Iulij 85:
ten agteren geraakt een somma van
11878:16:11:
„
op makasser tsedert p„o Iulij 1685: tot ult„o Iunij
„ 55342: 1: 3:
1686: Veragtert. . . Co
In Ternaten tsedert 2„o maart 1685: tot ult„o
feb:rj 1686: als voren veragtert. -
- - - „ 118757:12:13:
.
t
Dragtvoorts.
ƒ945747:16:8:

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0200.xml
#+ ---

1195
44618: 6: 4:
P„r Transport ƒ945747:16:8:
Een Compthoir Malacka alwaar 'tsedert p=lo
aug„o 1685: tot ult„o Iulij 86: boven alle winsten, en
Inkomsten nog ten agteren is geraakt n uw „ 46310: 5:10:
In Persia tsedert p„mo maart 1685: tot ult„o feb: 86:
als voren veragtert
28979:17: 2:
zijn
E Groot Compthoir Batavia 'tsedert P„e septb:r
1685: tot ult„o aug„o 1686 als boven ten agteren geraakt, 831870: 9:—ƒ1852908: 8:10:
Voor diverse Coopmansz: en z: P„r de sluijt strijen komende van ma„
lacka met den E H„r Nicolaas Schagen Extraordinaris tsaad
van India, en direct:r van Bengale, aldaar in de Revier de Ganges —
even binnen de banken op den 25„en Ian:i 1686: verongelukt, ziet hier van —
omstandiger redenen in 't generaal h„r onder 9„e 9ber 1686„ 452 ƒ 89595:13: 9:
voor 24: stx: Cust stene Neuten p„r 't schip Willem H=k
willende van hier naar Ziam op den 18„en Septb:r jongstleden
door quade toesigt onder de bankase-wal op een blinde-
klip verongelukt ziet hier van largo in voorz: d„l c„to 664: -„
Voor 'tkostende van 't Iagt Bantam in zouratta (:met ordre
van d' Hoge regering alhier:) van den makelaar kissedas
ten dienste van de generale Comp„e overgenomen, vide
Generaal Iournaal C=to 335: - - - - - ƒ33000: —: —
Nog voor 't meerder bedragen der ongelden, en
verstreckinge aangemelte bodem in mocha ge„
daan, als desselfs verdiende vragten heeft g'empert:t 1104: 9: 6:
Alsmede voor de gedane onkosten, en vertimmerin„
ge in Zouratta gedaan aan 't Jagt Batavia . „10513: 16:14:
wegens verschenen Intresten van de Capi„
talen bij d' E Comp:e adeposito opgenomen in 1/m
op de naarvolgende Compthoiren voldaan als;
Op Chimor aan Intresten betaalt vide generale
Iournaal C„t 126:- -
ƒ 356: 8:—:
Nog ten selven Compt„r te sien op C„t 388: –. „ 344: 8:—:
op Cochim blijkende op C„ta 164:. . . . . „ 1145: 17: 8:
Nog aldaar betaalt als op C„to 586: is te sien. „ 668: 13: —:
En Banda vide C„ta 185:
.
- - - - - „ 7094:10: 4:
op Ceijlon blijkende op C„t 266. . . . . „ 31931: 17: —:
En Zouratta siet C„ta 335:-. . . . . . „ 5641: 3: 1:
op Padang vide C=t 432:-. . . . . . . „ 481: 2: 8:
Transportere ƒ47663:19:11 ƒ34434: 6:3 ƒ1852908: 8:10:
220: 6: 6:
P:r Transportere ƒ47663:19:11:ƒ3434:6:3:„ƒ1852908: 8:10:
In Ternaten aan Intresten betaalt blij„
kende in 't generaal Iourn„l C„o 537:-. . . „ 2757: —: —:
In Iapan Siet C„t 609 - - . - . . . . . „ 8092. —: —:
op Batavia als op C„to 665: canwerden gesien „ 511893:—:—
D' betaalde Intresten bedragen tesamen. . . . . „ 636405: 19: 11:
870840: 5:14:
-
somma bedragen de ten agteren sijnde Compthoiren gelede schaden
ƒƒ623748:14: 8:
en andere verliesen een somme van
--
.
:
.
waar af getrocken wert, 't gene (de naarvolgende Comp„
thoiren boven alle ongelden zuijver gewonnen
hebben) en andere winst gerekende parthijen; teweten;
0
In Concquin 'tsedert p„o xber: 1684: tot den ult„o 9ber: 1685
boven alle gesuporteerde Ongelden te boven gelegt - - - ƒ 11031: 14: 5:
D' Voijagig P„r 't Iagt de Purmer naar India 'tsedert
14„en Octob„r 1682: tot den 12: feb:ij 1684: —
. - - - „ 38595:13: 13:
Voijagie na China tsedert p„o maart 1685: tot den 11=en
maart 1686:-.
„ 113016:13:2:
Op Palembang tsedert p„o aug„o 1684: tot ult„o Iulij —
a„o 1686.
ƒ25614: 3:1 /½
ro
adjdem tsedert 2„o aug„o 1685: tot ult:o ulij 86: 29326:14:3: 54940:17: 4 /8
Tot zouratta tsedert 2„o Iunij 1686: tot ult„o meij 1686: . . „ 114027:13: 1:
Op de Bengaalse Compthoiren tsedert P„o Iunij 1685:
tot ult„o meij 1686:. . . . . . . . . . . . . „ 248892: 3: 6:
op de Compthoiren van Chormandel tsedert P„o aug:o
- - - - - „ 445617: 9: 3:
1685: tot ult„o Iulij 1686: - - - - -
v
En Iapan tsedert 18„e octob„r 1685: tot den 5„e 9ber: 1686:. . . . „ 301602: 14: 11:
Comt. . . . 1391724: 18: 3 3/
Voor so veel op makasser tsedert enige Iaren meerder—
aan Intrest is ontfangen als de betaalde Renten der
gedepositeerde penningen daar en tegen hebben g'em„
porteerd ziet in 't generaal Iournaal C„s 409. . . . „ 12353: 5: —:
Voor de overige bevonde goederen ten Comptoire padang
ziet hier van Largo specefice op C„ta 418. —
. „ 12233: 9: 4:
Transportere - - - ƒ41631: 12: 11/ ƒ 623748:14: 8:

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0201.xml
#+ ---

1196
P„ Transport. . . . . ƒ416311:12:1/ƒ2623748:14: 8
P„r Transport - - - - - - „ 1587350:—:1 1/2
voor diverse geconfisqueerde Parthijen op Chorman„
del leest hier van omstandiger in 't generaal
Iournaal C„a 498: 499: en 500: - - - - - - - „ 1758: 1:—:
So veel in China met het overvoeren van di„
verse Chinese Passagiers, en Coopmansz: met
de schepen, Merwe, en kronenburg aan vrag„
ten is verdient vide I„a C„to 155: . . . ƒ 2790: —:—:
In Bengale met 't overvoeren der —
moorse hoopluijden, en Coopmanz: met
walenburg naar gamron siet C„ts 444:-„ 5500: 11:14:
In Persia als voren met 4: bodems
gelijk de generale boeken dato 22„e xber:
1686: C„t 618: nader aanwijsen - - „ 20518: 8: 5:
op Batavia voor vragt en kostgelden
van diverse personen die met 's Comp„s
schepen van hier afgegaan, ende=
weder aangekomen zijn ziet C„t 660:„ 2857: 2:
31666: 2:11:
voor 't bedragen van 192: lasten padij welke door de
opperhoofden van drie Xulase Eijlanden zijn opgeb:t
tot een boete van hunne gepleegde ineijnedigen opstand
en bontbreuke ziet C„ta 212:
5760:-:
„
voor de peper a„o 1684: door 's Comp„s kruijsende vaar„
tuijgen voor Pananij uijt 4: scheepjes in Zouratta thuijs„
horende aangehaalt, en verovert siet breder in 't gene„
raal Iournaal C„t 586: - - - - - -
- -„ 14594: 13: 12:
Dwinsten, en tevorenstaande Parthijen bedragen ƒ1476090:9:14 3/
zulx L„r Resto in 't gener„l over geheel India desen Iare
boven alle winsten veragtert is, een somma van - ƒ1147658: 4: 9 1/
l
d' Effekten van de gener„le Comp:e waren het verleden Iaar
Conform de alsdoen opgemaakte, en tot jder Camer een
overgesonden staats:d, en gegeven advijsen in Ind:s 1021228: 5: 16
Waar van trecke 'tgene hiervoren is aangewesen
de meerder verliesen als winsten het algemene
sons hebben verminderd - - - - - - - - - „ 1147658: 4: 9 /½
Resteert ƒ15873570:—: 1 4/12
Dragevoorts. . . . ƒ15813570: —: 1 1/2
- - - „ 1387:11: 3:
18: —: —:
4515: —: —:
Daar en tegen moet tot vermeerderinge
't naarvolgende werden bijgevoegt..
524720: lb: kanneel in 1/m voor reecq:e van den Ceijlonsen
keijser alhier op bat„a aangebragt, en tot Colombo als —
gale so naar 't vaderland, en Elders binnen 'slands
versonden, 't welk zijne maijes:t successive op reecq: goet
gedaan, en in mindering van schult afgesz: is comt
per resto afgetrocken de ongelden - - - - - - - - - - „ 157416: —: —:
Op Batavia door d' opperhoofden van 10: schepen we„
gens 't restant hunner ververspenningen voor de reijse
door d' Ed„le H=ren majores mede gelangt in Cassa vol„
daan vide Iournaal C=t 660: - . . . . . . . . „ 1080: 15: —:
Voor de overige scheeps provisien alhier uijtverscheijde sche„
pen komende uijt 't vaderland aan land geligt, en in
's Comp„s maguasijn ontfangen als op voorz: Carta is —
te zien. . . . . . . . . . . . . . . „ 9260: 1: 8:
Eenaargenoemde schepen out en afgevaren
en darom bij openbare becken slag verkogt
zijnde is van deselve geprocedeert, en in Cassa
tot Batavia ontfangen Namentlijk. —
van 't schip 't wapen van middelburg- R„s 870:—:—
't Jagt de Bataviase Coopman. - - „ 165:—:—
't Iagt Voorhout. - - - - - - - . „ 310: —:—
't sluijtie marcken - - - - - - - „ 160: —: —:
Comt â 60st :r r:s 1505: —:—:
voor het Canon Ront en Lancq scherp, Ledige Leggers
en z: op Cochim uijt de Iagten, d' Elisabeth, en Hoger„
geest aan land geligt, als Largo te sien is in 't gener„l
Journaal C„n 161: - - - - - - - - - - - - - „ 218: 1:—
voor de monture van diverse provisien, ammonitien, —
Equipagie, en andere goederen meer, welke op palem„
bang ten dienste vande baricade Parmissang op Banca
zijn geligt uijt diverse aldaar aangeweesthebbende —
schepen Vide r„a 368: - - - - - - - - -
voor 2: stx: snaphaan-roers op Chimor uijt 't Iagt negom„
bo aanland genomen siet C„ta 388:. . . . . . -„
Voor het Canon, diverse artillerije, en Equipagie goederen
uijt 't schip Z: zee, ten Compthoir padang op Sumatras
westkust aanland genomen als op Carta 416: komt
te blijken
. „ 6618: 7: 4:
Dragevoorts. . . - ƒ16054144:2: 6 4/2
.--

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0202.xml
#+ ---

1197
Op d' onderstaande Compthoiren van ver„
schijde gestorvene 's Comp:s dienaren hare
naargelatene goederen Comtant g'aanvaart
omme door de Heren onse Principalen aan
hare wettige Erfgenamen weder uijtgekeert
te werden namentlijk. —
op Cochim - - - - . . . . - -
ƒ 58: 15:—:
en Banda. . . . . . . . . „ 2837: 12: 8:
In Amboina - - - - - - - - - „ 111: —: —:
op Ceijlon - - - - - - - - - „ 1766: 5: —:
In Zouratta - - - - - - - - - - „ 132: 15:—:
Op Padang - - - - - - - - - „ 384: 15:—:
In Bengale — - - - - - - - „ 6112: 10: —:
op Chormandel - - - - - - „ 3833: 15: 15:
op malacka - - - - - - - -„
48: 7: 8:
en Persia - - - - - - - - - - „
539: 7: 9:
op Batavia. . . . - - - - . . „ 9899: 12: 8:
31784: 16:—
In Bengale voor 10: stx:s gesorteerde ankers en 4. p„s
diverse sware touwen aan verschijde personen tot
nootsakelijk gerief voor Comtant verkogt siet op c„ta 445: „ 2953: 8: 6:
voor so veel den gewesen, opperkoopman Ian Zit
alhier op zijn zoldia Rheecq:e is gestelt, wegens den
ouglijsen Thol, gelijk zulx omstandiger gelesen kan
werden in 't generaal Iournaal in de materie van
bengale op C„ta 445: . . . . . . . . . . . . „ 16607: 1: 12:
Comt tesamen. . . „ 16105489: 8: 8 1/2
waar tegen tot verminderinge 't naarvolgende moet
dienen Als.
Prmo
Op Bat„a tsedert p„o septb„r 1685: tot ult„o Aug„o 1686: aan
d' opperhoofden van 17: schepen voor het spoedig volbren„
gen van hare uijtreijse aan Premio uijt 's Comp„s Cassa
na ouder gewoonte voldaan siet C„ta 658 ƒ 7500: -:
op Ceijlon aan d' opperhoofden van 't Iagtje
schiebroek als boven uijtgerijkt. -
600:—:—:ƒ 8100:—:—:
voor een quade desperate afgez: schult op Padang blij„
kende largo in 't gener„l Journ„r C„te 421: ƒ 2363: 5:—
Voor diverse quade ende geheel hopelose
schuldenaren op de Compthoiren van chor„
mandel ter Ordre der Indische hoge regerin„
ge afgez: als tesien is op r„ta 496: -. . . „ 42315: 5:—
Op malacka voor een desperate afgez: schuld
Vide Carta 555: - - --
2680: 8:
ƒ
-
„
comt-. . . ƒ47358: 18:
6:
oop
Dragevoorts.
ƒ47358:18: 6 ƒ 8100:—:— ƒ16105489:8:8 1/2
P„r Transport . - - ƒ 16054144: 2: 6 1/15
P„r Transport „ 47358:18:6 ƒ 8100:—:—ƒ16105489:8:8 1/12
van welke afgez: schulden wederom tot
verminderinge moet dienen, voor so veel in
bengale van diverse quade afgez: schulden
334: 6: 4:
zijn ingekomen als te sien is op C„ts 444:--„
Resteert. . „ 47024: 12: 2:
voor 't gene met het liquideren ende Intrecken den ben„
gaalse, in dese gener„l Indische Negotieb: de reecq:e van
Balance van differentien ten agteren is
geraakt —..
42: 10: 5:
ƒ
Gaat af voor so veel de reecq: van Exti„
me mede tot diergelijke oneffenheden gefor„
11: 8: 1:
meerd tevoren geraakt- - - - .
„
31: 2:
-
—55155: 14: 6:
Resteert - ƒ6050333: 14:2 1/12
Tot vermeerderinge van 't welke nog moet dienen
't Naarvolgende. —
De Carguasoenen dewelke alhier op bat„a in den tijt van 1/m met 21: bo„
dems successive uijt ons waarde Vaderland van de Respektive ka„
meren zijn aangebragt bestaande—
En ongemunt goud bhaarsilver, en Comtanten. . . . ƒ1964338: 6: 12:
aan Coopmanz:. . . . . . . . . . . „ 282824: 12: 10:
Provisien, en dranken. . . . . . . - . . „ 815654: —: 14:
medicamenten - - - - - - - - - - - „ 4604: 7: 10:
klene winkel waren. . . . . . . „ 43604: 11:—
Equipagoederen-
- - „ 341545: 13: 2:
..
ijser, spijkers Ambagtsgereetz: ende diergelijks meer „ 179653: 2: 9:
Diverse geweren, en haar toebehoren inde wapenk: 14173: 12:11:
artillerije voor de Constabel majoor - - - - - - „
27952: 17: 5:
verschijde materialen, en gereetz: voor 't ambagts
4666: 13: —:
„
9
monteren tesamen ƒ3679617: 11: 9:
Nog voor 't baar zilver, goud, en Contanten p„r 't Jagt
de Purmer aangebragt, vide gener„l Journ„l r„ta 138:– „ 199987: 5:—:
komt. ƒ3879605: 2: 9:
van welke Cargasoenen moeten afgetrocken
werden 't gene aan de Caap uijt de passerende
schepen van 't Indiaas Cargasoen, zijn, aan
land geligt als—
-
Voor 3: vaten boter uijt peijlswaart geligt ƒ 285: —: —:
p
Dragevoorts ƒ 285:—:—ƒ3879605:2:9ƒ1605033:14:2 /2
quartier. - - - - - - - -
. . . .

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0203.xml
#+ ---

1 198
Dat Voortdraagt.
e
voor 1: Legger zecq uijt alkmaar aanland geligt„
200:-:
Voor diverse provisien uijt verschijde schepen aan
738:16:-
de Caap aanland genomen - - -
„
ƒ 223„16:-
Resteert. ƒ3878381: 6: 4:
waarbij nog voege voor 't bekomene met 4:' schepen en
passant van Cabo de goede Hoop- -
. .
2738:15:—
„
Mitsgaders voor 't gene met de schepen schiebroek, ende naap„
so uijt 't Vaderland, vande Caap, als van 't Eijland man„
ritius op Ceijlon is aangebragt als. —
P„r 't Jagtie schiebroek uijt het vaderland. . . ƒ 51178: 7:12:
p„r de spaarpot van de laap. . . . . . „ 104: —: —:
p„r Jdem van 't Eijland mauritius. . . „ 1013: 10:—:
Nog voor de overige scheeps plunderagien, be„
hoesten, provisien, Equipagie goederen, en Z:
uijt voorn: bodems aldaar aanland genomen „ 1366: —: —:
Alsmede voor de restant penningen door de
opperhoofden van schiebroek aldaar in
's Comp„s Cassa getelt. . . . . . „ 224: 5:—: 60486: 2:12:
0
-
En zulx tesamen in India ontfangen.
nog voor de peper, en salpeter in bengale in de Purmer voor
't patria geladen ende inconformiteijt der bengaalse Handelb:e
van den Iare 1683: en 1684: bij intreckinge derselve in de generale
Indische negotieboeken der Iaren 1684: en 85: onder C„to 403: tesien
ten laste der Reecq: van de generale Comp:s geboekt, om redenen
dat die van bengale dese Coopmanz: hebben opgestelt als voorhare
reecq: naar 't patria afgegaan, maar nademaal nu komt teblij„
ken dat den opperkoopman Abraham Lence deselve bij sijne gehou„
dene boekjes heeft aangetrocken, en aan 't Compthoir generaal ver„
antwoord, so vereijst de ordre deser zake dat de reecq:e van de gener„l
Comp:e voor dit bedragen moet werden goetgedaan leest hier van
omstandiger redenen in 't generaal Tourn„l C„t 138: - . . - „ 26266: 5: 2:
waar toe van diverse personen en de weeskamer deser stede—
in verschijde spetien p„r forma van wissel in 's Comp„s Cassa is ge„
telt, omme door d' Ed„le h„re onse principalen ingevolge de leijste
zo tot haar Ed„le groot agtb„s vergesonden als die nog hier nevens
nog tekomen staat, mitsgaders de verleende wisselbrieven, weder
uijtgekeert ende gerestitueert te werden bestaande in
477264¾ p„rs brabantse Cruijsdaalders2 tesame
31½
end
58: „ - schellingen. . . . â 60: strs: 8 rx. ƒ 1431814:10:—
Transportere - - ƒ1431814:10:— ƒ20018206: 3:9 1/12
- - „ 3941606: 4:5
P„r Transport ƒ 285:—:— ƒ3879605:2:9 ƒ6050333:14:2¾
„1431814:10:— ƒ20018206: 3: 1/1
G
Op Ceijlon van P„o maart 1684: tot ult„o Feb„rj 1686: op
wissel is ontfangen r„a 2884:½: comt â 3: g:s p„r r: E:
8653:10:—:
.„
1440468: —:—
somma.
ƒ21458674: 3: 9 1/1
Hier tegens moet tot verminderinge wederom dienen
't naarvolgende als. —
Voor 't Retour p„r de Purmer naar 't pastria vervoert. ƒ295918: 1: 8:
Nog voor 't versondene p„r deschepen silversteijn, lange,
wijk, en Coeverden van Ceijlon naar 't vaderland
in dato 9„en Jan: 1685: - - - - - - ƒ636264: 18: 13:
P„r gemelte Retourschepen van Ceijlon naar
Cabo de goede Hoop versonden - - - „ 1490: 17: 8:
637158: 16: 5:
voor 't Retour P„r de sluijt stavenesse en 't Iagt Eemland-
inde maant xber: 1685: uijt bengale naar 't Vaderland
versonden
- - „ 539109: 1:11:
voor Idem p„r 'tschip Iava, en 't Iagt Ederland van Chormandel
in dato 8:e Octob„r 1685: en den 22„en feb=ij 1686: naar 't patria
gestevent.
ƒ 618126:8:3:
nog voorsoveel in 't vaderland volgens aan„
schrijven van d'E d„l H„r majores bij missive
vanden 8„en octob„r 1685: geprocedeerd is van
de goederen van den overleden ondercoopm:
Nicolaas Bolcq zal„r welke in 1: kist
gemerkt & den 20„en Octob„r 1682: p„r 't schip
asia van Chormandel na herwaarts en
voorts van hier naar 'tpatria gesonden
mitsgaders aldaar verkogt zijn vide-
comt. . ƒ622880: 3: 3:
waar van aftrecke voor 't bedragen
van 24704: lb: peper welke uijt de ladin„
ge van 'tschip Eemland op masulipat„
nam tot Zaatsmakinge van de Vader„
landsche sorteringe kleden zijn geligt
leeft hier van omstandiger in 't gener„l
Journ„l C„to 486:. . . . . . . - „ 3023: 15: 7:
-
Comt nog bij voor 't gene a„o passado door quade opbren„
„ginge van 't bedragen der retouren, met de Eerste
besendinge onder 't Commando van d' E Willem
Carel Hartsink den 4„en xber: 1685: minder in de
Iongste staat Reecq: zij gestelt, als 'en Effektive
waren afgegaan, want in plaatse van ƒ3367052:15:13
moet
generaal Tourn„l C„t 496:. . . . . „ 4753. 15: —
619856: 7:12:
Dragevoorts
ƒ2092642:7:4 ƒ21458674:3:9 1/12
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0204.xml
#+ ---

1199
P:S.
onder 't afpacken der papieren arriveert
hier nog de fluijt mastenbosch op 5=e
martij in goeden stant: 't welk wij nodig
moet volgens de generale boeken wesen, ƒ3401746:1:13:
dat ƒ100693:12:—: komt te verschelen zulcx tselve —
alhier nu bijvoege - - - - -
- - - „ 100693: 12:—:
..
Mitsgaders de Retouren in 2: Besendingen
Voor den Iare 1687: van Hier gerepatrieert
teweten
Voor de Eerste besendinge p„r de schepen castrikum,
en spierdijk voor de kamer Amsterdam, Ooster„
lant, ende schelde voor zeland, Honsholredijk —
voorhoorn, ende guldewagen voor Enkhuijsen
vertreckende van hier op den 30„en 9ber: a„o 1686 —
onder de vlagge en Commando vanden E: Dani„
el Braams naar de havenen onses beminden
vagerlands bedragende tesamen ƒ1965877: 2: 3:
voor de besendinge met de schepen de
Post voor de kamer amsterdam, en
Zuijtbeverland voor Zeland van hier
nu vertreckende met een Capitaal
tesamen ƒ325762:18:13:
nog voor 't afgescheepte met de voren„
aangetogene schepen van Cabo de
boa Esperance tesamen bedragende
met ƒ15668:14:- 'tgene p„r 't sluijtje
Claverblad na derwaarts is gesonden „ 20505: 7:—
2346268: 5: 13:
4539604: 5: 1:
Over zulx blijven de Rhele Effekten voor den Jare
1687: ten behoeve van de generale Comp:e in
Nederlands India
-
ƒ16919069:18:8 1/8
van. . . . . . . . . . „ 359885: 16: 10:
Op den laetsten februarij is alhier overleden den
Balliuw deser stede Jacob Casembrood, hebbende die
functie den tijt van ontrent 24. Jaren bekleed, zijnde
gestorven in't 77=e Jaars zijne ouderdoms, en sullen wij
nu voorts disponeren om een ander bequaam man tot
geseijde vacante bediening te verkiesen.
Waarmede afbrekende den almogende bedden
Anth. hurt
Den Gouverneur Generael
ende Raden van Jndia
Fo
Virrit Mnder Vins
Batavia in uw hoog
Anno 1687.
Ed: Casteel den 28. Februarij
VE: hoog Ed: Achtbare
getrouwe en onderdanige dienaren
Ed:e hoog Achtbare Gestrenge —
wijse voorsienige seer genereuse h=ren
dat hij dese twee na schepen een behoude
reijse verleene, en V. h: Ed=s met alle zegeninge
soo aan lighaam als ziele begenadigen wil„
Inwelcke toewenschinge wij sullen verblijven
en altijt betoonen te sijn,
P„r Transport - . - . . . . . ƒ2092642: 7: 4 ƒ145364:3: 9:
0
JJoan Camphuijs
Mart= Zit.
J. Joan van Hoore
W: van Outhoorn
V Schuijnen
dat
„nieeren.
geoordeelt hebben VE hooghd=s te commu„
Nooi
nu

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0205.xml
#+ ---

1200
11en februarij 1687.
Den gouverneur Generael Joannes
Camphuijs was eerst van meenig om in't particulier
aande Edele Heeren principalen reden en rekenschap
te geven van zijn aangetekent advis bij de notulen
van resolutien onder dato 17: deser loopende Maant
Januarij 1687. nopende de sessie van de her extra
ordinaris Raad Nicolaas Schagen in rade van Jndia
dog dewijle zijn E: op 21=en derselve maant daar tegen
een geschrift heeft believen in te brengen, om in't generael
resolutie boek te werden geinsereert; soo heeft den
Gouverneur generael niet konnen nalaten daar op weder
te dienen, ende (ten eijnde sijn sentiment omtrent
soodanigen ongemenen en noijt ongehoorden voorval
soo wel hier in Jndia als in't vaderland, soude konnen
blijken) nodig geoordeelt bij desen in't openbaar te
vertoonen ende te seggen
Dat de bovengen Ed. Heren onse principalen overdenkende
het doen en bedrijf van hare dienaren soo in bengale
als Cormand=el en elders, ende dat door derselver
Maleversatien en fraudatien haren saat groote laste
en gevaar quam te lijden, mitsgaders ht quaed bij na
ongeneselijk geworden was, te rade geworden zijn, de
Middelen die nog zouden konnen dienen tot redres
en herstellinge niet alleen volgens een oude ordre
en gewoonte aanbevolen te laten, aan den Gouverneur
Generael en de Raden van Jndia tot Batavia
nadien

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0206.xml
#+ ---

1201
(nadien haar Hoog Ed=s bij zoodanige ordinaire
wegen niet en waren konnen geraken tot haar
oogwit) maar daar toe bij de hant te nemen soodanigen
extraord. s middel als bij haar hoog Ed=s nog noijt
en was gebruijkt.
Dat deselve heeren onse Principalen hebben
gedisponneert zijn Ed=t de here Hendrik van
Rhede, heere van Meijdregt (zijnde vande ordre
vande ridderschap, en van wegen die ordre gecommitt=s
inde ordinaris gedeputeerden van de Edele Mogende
H=ren Staten des landts van Uijtregt) om in haren
Naam, en als representeerende haar Hoog Ed=e
Vergadering van 17=en op verscheijde plaatsen van
Jndia te doen een exacte visite en nauwkeurige
rechergie: tot dien eijnde voorsien zijnde met
soodanigen Hoogen Magt en Authoriteyt als ons
bij zijn Ed=e Jntructie ende generale Missive
door gemelte onse heeten en H=r den 11=en xber 1684.
uijt haar Hoog Ed. s vergadering aan den gouverneur
Generael ende Raden van India geschreven duijdelijk
en klaar is komen te blijken
Dat den gemelten Here Hendrik van Rheede met
't fluijtschip de turkse post in handen van
Den extraordinaris raad van Jndia en directeur
van Bengale M. r Nicolaas Schagen werd bij desen
gelast en geordonneert sig te onthouden van alle
gebied en directie over eenige luyden ofte zaken
d'E: Comp=e aangaande, mitsgaders transport te
doen der directie aan den tweeden persoon den
oppercoopman Willeboorts, ten overstaan van
gecommitteerden en sig gereet te houden bij eerste
bequame Gelegenth=t van hier naar batavia
te vertrecken en aldaar aan de Hooge Regeringe ofte
de Justitie, zoo zulx vereijst, te verantwoorden
soedanige saken als tot desselffs lasten sal werden
ingebragt, Ouglij in beng:e desen 4=en october 1686.
en was getekent Hendrik van Rheede, ter zijde
stond ter ord=e van zijn Hoog Ed=t &=a en was ondertek=t
hendrik Swaarde Kroon E: klercq.
desselffs schipper Pieter kemp uijt bengale
aan de hooge regeringe tot batavia heeft gesonden
een secrete brieff en verscheide papieren tot
bijlagen gedateert tot Ouglij den 16. November des:
voorleden Jaars 1686;, en dat ook den voorn heere
van Rheede met 'tselve schip van daar herwaarts aan„
ofte opgesonden heeft; den Here extra ord=s Raad
van Jndia Nicolaas Schagen met de onderstaande
ordonnantie
desselffs
dat

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0207.xml
#+ ---

1202
Dat de gemelte heere hendrik van Rheede omtrent
de verkiesinge vande heer Nicolaas Schagen uijt het
Malaxe Gouvernement, tot de directie van bengale
(en alsoo gestelt wordende, uijt een meerder ende tot
een minder bedieninge) twee dingen heeft aangemerkt
gelijk bij zijn Ed. e Missive, den 18: Maart des voorleden
Jaars 1686. uijt ouglij aan dese Regering gesz: zal konnen
blijken, namentlijk off dat denselven heer schagen mogt
wesen gevallen in ongenade van dese regering off beng=s
was aangesien als een plaatse, alwaar men in korten tijt
heeft, off zoude konnen Rijk worden: ende dat den heere
van REede naderhand de waarheijt van het laatste,
mitsgaders dat het daarop aangeleijt was, ondervonden
hebbende, niet sonder groote reden genootsaakt sal sijn
geworden den 4=en octob: 1686, de verschagen alle
gebied in die directie te onttrecken, en ruijm een Maand
daar na, van daar herwaarts op te zenden: onder betuijging
dat zulx, om de gegeven Ergernissen niet te excuseren
was geweest, ende zijn E: oock al bevoorens redenen
van becommering hadde gegeven &c=a
dat, dewijle de here van Rheede het vermogen ende
Magt heeft gehad om de heer schagen uijt bengale
na 't vaderlant te senden; zijn Ed=t, met sulx nate
laten, wat anders moet hebben gehad voorgehad. en
misschien onder anderen ook wel, om daar door te ontwaren
hoedanig zijn verrigten dieen aangaande alhier tot batavia
zoude werden aangesien: wat tegenstand hem daar
omtrent zoude ontmoeten, alsmede wat hulpe ende
assistentie hij omtrent diergelijke saken en nodige redressen
soo vande Ho. regeringe, als van den achtb.:e raad van
Justitie en de respective heeren fiscaels te verwagten heeft:
in een tijt daar de nood soo seer aande man gaat, en om
de waggelende staat van d' E: comp=e staande te houden,
alomme bij nae een geheele reformatie werd vereijst.
dat dien volgende met het admitteeren van de heer
Nicolaas Schagen in rade van Jndia, als een lid vande
hooge regeringe, met soo driftig, maar wat voorsigter hadde
behooren gehandelt te worden: Nadien het schrijven
van d' Ed. Heeren 17=e, bij missive van 11: Meij 1677.
rakende de raden van Jndia die door de hooge regering
tot batavia van elders wierden op ontboden, en dat sulke
geen sessie in Rade van Jndia sal mogen worden
geweijgert; een oude ordre is, die wel bij soodanigen
ordinairen geval maar niet een extraord:s saeck
moet worden nagekomen: want dewijle de booshert
en trouwloosheijt van veele comp=s dienaren zedert
al soo hoog is geklommen dat de gemelte Heeren onse
Principalen, als hier voor is gesegt bij ordinaire wegen
niet tot haar oogieit hebbende konnen geraken, genootsaekt
zijn geworden een extraord=r en noijt gebruijkt middel
bij de hant te nemen, en op de uijtvoeringe vandatal
te diep ingewortelde quaet, een nader en strickter
ordre te stellen, mitsgaders tot uijtvoeringe van deselve
een persoon van Hoge Magt en qualiteijt, en haren
zoude
name

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0208.xml
#+ ---

1203
name en om te representeeren haar Hoog Ed: vergadering
na Jndia af tesenden, zoo zoude het t'eenemael stridig sijn
tegens haar E. Ed. meeninge en goede intentie, Indien men
sig nu nog soo vast moste gebonden houden aan de voorige
ouder en zagter ordres.
Dat hoewel zulx nu ontrent de persoon van de zeer
Nicolaas schagen, door de heeren van de hooge Regeringe
zoodanig is begrepen, en genoegsaam vast gestelt; den
gouverneur Gen=l hem daarmede niet en heft
connen conformeren, nog ook zig inbeelden dat de heere
van rheede alleen de magt zoude ontfangen hebben
om op de plaatsen en comptoiren onder sijn E: commissie
en visite sorterende, de raden van Jndia, die ergernissen
en redenen van becommering quamen te geven, aldaar
alle gebied te onttrecken, en soodanig na herwaarts te
senden, ende dat de hooge Regering tot batavia, haar nog
aande nieuwe en nadere ordres, nog aan soodanige
extraord=s commissien en gevallen zouden behoeven te
kreunen, Maar in nacominge van de hier voor
geciteerde oude ordres, al terstond gehouden wesen de
opgesondene persoonen in rade van Jndia te admitteren
en sessie te verleenen: sonder te considereren dat de
soodanige, door hun weder gekregen off herstelt gesag,
en haar bevindende buijten de magt van den Commiss=s
denselven, soo met het versetten off intimideren van
getuijgen als anders, des te kragtiger souden konnen
tegen gaan, gelijk de her Nicolaes Schagen bij een
brieff onder dato 20. 7ber 1686. uijt bengale gesz
verclaart, dat hij aldaar ter plaatse zelve omtrent
den heere van rheede gemackelijk zoude hebben
konnen doen: zulx den gouverneur Generael
andermael segt, niet te konnen geloven dat de
heeren Principalen; dewelcke door ontrouwigheijt van
hare dienaren, genootsaekt zijn geworden, daar tegen
wat scherper remedien te gebruijken, met genoegen en
behagen zullen hooren dat die heijlsame sulpmiddelen
door soodanigen ouden ordre werden kragteloos gemaekt
schoon den heer ord.s Raad Marten Pit deselve ordre al
voorlange, en ook zelve bij herwaarts komste van den gem:
Heere Hend:k van Rheede, ofte wanneer sijn Ed=t alhier
tot batavia, mogte comen te verschijnen, aangesien off
gehouden heeft, als een voorregt, dat de heeren van de hoge
Regeringe alhier, door de heeren M=rs in't vaderlant,
en speciaalijk bij hunne hoog Ed:s geeerde Missive
van 11=en Meij 1677. hebben erlangt: gelijk zulx kan
blijken en nagesien worden bij seker geschrift door
gem. Heere Marten Pit in Rade van Jndia overgegeven
den 24 aug. o 1685.
Dat het voors: gepretendeerde voorregt des heeren vande hoge
Regering, beswaarlijk gehouden kan worden buijten
suspitie, en of het niet wel gebruijkt zoude konnen worden
tot vegtvaarding vande geaccuseerde, en vermindering
soo vande Justitiele als politique Magt; Nadien degene
die haar, of in eijgen persoon off in hunne broeders, vrunde
en gunstelingen, geraekt vinden, met soo seer sullen woelen
en arrebeijden om den ruinesen particulieren handel en
den heer
andere

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0209.xml
#+ ---

1204
andere trouwloosheden te helpen aan den dag brengen
en straffen, als wel om alles wat daar omtrent verligting
soude konnen geven, met regtsgeleesde vegt sprongen
te benevelen; en was 't mogelijk den getrouwen ontdecker
te doen bespotten, lasteren, ten toon te stellen, en bij alle
de werelt gehaet te maken.
Dat het nalesen en onderhouden vande oude in nieuwe
ordres der heren onse principalen een sake is van groote
Nootsaekelijkh=t, en ook niet minder dat men sig meermalen
erumeert den gedanen hed aan d' E: Comp=e, dewelke haar
Hoog Ed:s bij hunne gegeven ordre, en Jnstructie voor den
Gouverneur Generael ende raden van Jndia den 17. Maert
1632. wel verstaan hebben, dat Jaarlijx en speciaalijk ten
opsigte van den particulieren handel soude moeten werden
vernieuwt, gelijk den gouverneur Generael nu eenige
dagen geleden de vergadering heeft aangewesen, maar
daar sij egter soo seer niet op en wil staan, veel min op 't
doen van Eeden door mindere Personen, in saken van
minder off geen geheel groot belang: als sijnde van
gevoelen dat een gedurige beschroomth=t en vrese, om den
eedt te overtreden, veel beter is als het vernieuwen
van deselve eenmael des Jaars: ook zoobevelen wij
(god betere het) een tijt waarin veele Menschen
gevonden worden, die niet alleen weijnig swarigheijt
souden maken, in hare eijge zaken te siveren tegen de
opregte waarheit, maar die ook vaststellen, dat de deugs
van leeffde tot sijn vrunden off even naesten, en om die
Dat de heeren onse principalen, bemerkende hie hunne
ontrouwe dienaren van tijt tot tijt Cauteleuser en wijser
wierden, om hare schelmstucken beter te bedecken; hoog=
nodig geagt hebben, daar tegen, bij hunne generale
Missive van dato 23: Januarij 1681, te voorsien, voor af
uijt de nood te helpen, vele gebreken kan bedecken, en
sulx ook wel een enkelde soude van meijnedigheijt
Dat schoon den voorn Eed Jaarlijx niet en komt te
worden vernieuwt, evenwel bij nalesing van deselve—
sal connen blijken, dat den Gouverneur Generael gesworen
en belooft heeft, sig op de ordre der Ed. e Heeren 17=e tershont
na 't vaderlant te sullen begeven, en dat hij gedurende
zijne regering alle particuliere handelaars en andere,
hun qualijk ontrouwelijk en onvroomelijk 't zij desen
aangaande off andersints, inden dienst van d' E: comp=e
dragende, sonder eenig respect off aanschouw, indien zij
schuldig zijn, zal helpen straffen en na huijs zenden:
dat Jnsgelijx de heeren Raden van Jndia gesworen en belooft
hbben, hun niet alleen op d' ordre vande Ed=e H=ren bewint=
hebberen, maar ook op den last en bevelen van den Gouver=
„neur Gen=l en Raden, na huijs te begeven, en datse ook
gedurende hunnen dienst, alle particuliere handelaars
en andere, hun qualijk, ontrouwelijk en onvroomelijk,
't zij desen aangaande off andersints inden dienst van d' E„
Comp=e dragende, sonder eenig respect off aanschouw sullen
sepen straffen, ende indien zij het verdienen na huijs
senden
uijt
recom=

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0210.xml
#+ ---

1205
recommanderende, het verrigten der Commissarissen
mitsgaders derselver sentimenten te mesnageren en
secreteren, alsmede hare personen te protegeren en
maincteneren tegens de passien der gene die door deselve
zouden menen geledeert te sijn; wijders ordonnerende
dat men de gene tegen dewelcke kragtige Jnditien en
presumtien leggen, aanstonts sal op ontbieden
en , soo zij hare saken voor de hooge Regeringe ten
genoege niet weten goet te maken, buijten qualiteyt
en gagie als dood eters na 't vaderland zenden: welke
ordre bij gemelte haar Hoog Ed=s nadere Missive
van den 8=en october 1685. niet alleen nog nader werd
geconformeert, maar ook nog boven dien gesegt, (wegens
sekere 36. lasten particuliere Terwe ten bedrage van
2520 Rx. met toestaan van den Gouv=r en directeur Gen=l
Cornelis Speelman en Baltharar bort aan d' E: Comp=e
gelevert) dat de sake soodanig in regten mag. comen
uijtte vallen, als den regter na conscientje sal comen te
begrijpen, dat egter de schuldig, voor sooveel daarvan nog
in levende lijve zoude mogen wesen, buijten qualiteijt zullen
worden opgesonden: Ende van nog andere 54 3/8 lasten
alhier vrijgegeven terwe met 's comp=s schepen uijt
Bengale overgebragt, zeggen haar Hoog Ed=s bij gemelte
Missive datse niet als met een overgroote bevreemdinge
en uijterse Troeffheijt hadden konnen aanhooren hoe
dat met d' ordres en bevelen van d' E: Comp=e op soodanige
wijse wierde geludificeert en de spot gedreven,
selfs ten bij wesen, en onder het eijge ooge vande hooge
Regeringe tot batavia: dog dat haar Hoog Ed:s vande
tegenwoordige Regeringe een beter vertrouwen en verwagting
hadden, te weten datse alles repareren, verbeteren, en selve
goede voorgangers wesen sonden, als wanneer de subalterne
ook des te beter tot haar debvoir tebrengen en te houden
zoude sijn: en sprekende van bengale, soo seggen haar
Hoog Ed:s werders dat den Commissaris Isaac Soolmans
vrij meerder zaken uijtgevonden en aanden dag gebragt
zoude hebben, Jndien hij wat meerder tijt tot die visite
hadde besteed, dan stelden evenwel vast, dat het gene nog
onaffgedaan was gebleven, door meergem Heere
Hendrik van Rheede wel uijtgevorst en voltrocken
soude, worden: dewijl zijn Ed=t, met een meerdere
Magt en authoriteijt voorsien wesende, een andere wise
op 't werk stellen, en meerder klem bij brengen soude:
Maar haar Hoog Ed:es zullen naderhand wel hebben
connen vernemen hoe gemelte Commiss=s Soolmans—
aldaar is bejegent en geringeloort, en dat ook den h=rs
Van Rheede, gelijk hier voor is geweest gesegt,
omtrent
onder de uijtvoering van sijn last met de minste
wenk soude hebben konnen worden gestut off tegen
gegaan, ende waar uijt haar hoog Ed=s de Heren onse
Principalen dan ook wel zullen konnen besluijten
wat alhier tot batavia vande Regering te verwagten
zij; dewijle daarinne Jegenwoordig sitten voorname
leden met concluderende stemmen, die ongetwijffelt
selfs
meenen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0211.xml
#+ ---

1206
meenen, soo in haar eijgen persoon als in hare
Vrunden geledeert te zijn.
ff nu de her Nicolaas Schagen, zijnde in soodaniger
voegen uijt bengale opgesonden als bij de hier voor geciteerde
en geinsereerde ordonnantie kan blijken, bevoegt zijn
geweest, ongeroepen in vergadering te comen, uijt kragte
van sijn qualiteijt, dat he# sal best zijn te laten aan 't
oordeel van degene, die sijn E: in die qualiteijt hebben
believen aan te nemen, en ook naderhand tot vertrek
na Jndia te disponeren, den meergem Heere Hendrik —
van Rheede om te representeren de vergadering van
17=e, ende in haren name soodanige redressen te doen,
als haar Hoog Ed:e hem hebben aanbevolen en volcomen
toebetrouwt.
Ende wat aangaat het niet executeren vande ordre
der heeren 17=e omtrent de sessie van de h:r Nicolaas
schagen, ende het protraheeren van deselve, waarbij
sijn E. in sijn geschrift segt prejuditie geleden te hebben
Den Gouverneur Generael en kan daarop niet anders
antwoorden, als dat hij de secrete papieren van den here
van Rheede heeft gelesen, 's daags na 't arrivement
van de fluijt de turkse post, zijnde geweest den 21=e
december 1686. en op den 22=en dito aan de heeren
Raden gerecommandeert de secretesse; mitsgaders
datse deselve met malkander inde vergaderzael
beliefden aftelesen: dog waar die zedert gesworven
en geslingert hebben, zullen de heeren best weten
konnen, als zijnde niet voor den 7=en Januarij 1687.
in vergadering gebragt, ende als doen in de stad
gesonden, ten huijse van de h=r Cornelis van
Guaalberg, maar indien het vastgaat dat de heer
schagen bevoegt was om ongeroepen in de vergadering
te conen, wiens schult is het dan dat hij zig soo
lange heeft geabsenteert! seggende selve dat hem
zulx niet en was genoteficeert ofte gewaarschouwt
sig daar van te willen onthouden
Dat nu den heer advocaet fiscael van India M=r
Gualter Zeeman aande heer Nicolaas Schagen berigt
off gesegt heeft, dat omtrent de voors. sessie, conclusie
was genomen, en sulx te hebben, uijt de mond vanden
Gouverneur Generael selffs, dat kan den Gouverneurs
Generael wel aannemen; onder versoek aande heer
schagen, en de verdere heeren Raden van te willen
geloven, dat het voorn seggen van de heer Fiscael
in't geheel met de waarheijt niet over een komt
Dog dat isses van, dat op sekeren dag van dese maand
Januarij 1687. voordat het advis van de heer Cornelis
van Zudalberg in rade van Jndia was gebragt;
en ook voor dat den Gouverneur Generael hadde geadvis=t
en sijn advijs laten aantekenen, dat voorn fiscael
Zeeman, bij den Gouverneur Generael comende
ber

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0212.xml
#+ ---

1207
seer ernstig versogt om van sijn fiscaels bediening
ontslagen en met het Ambonse Gouvernement
begunstigt te mogen worden: Verklaarende zig
aangaande de zaek vande heer Nicolaas Schagen
en om tegen denselven voor de Justitie te ageeren
al vrij wat verlegen te sullen vinden, nadien 'er
gerugt wierd dat sijn E: weder sessie in Rade van
Jndia soude nemen, daar den Gouverneur Generael
op diende, dat niet alleen sulx wel de waarheijt
soude mogen worden (als wel konnende bemerken
hoe het daar op t' eenemael wierde aangeleijt) maar
dat het ook daar en boven wel soude konnen gebeuren
dat gemelte Heere Schagen weder quame te occuperen
de vacante vice presidents plaatse inden Agtbaren
Raad van Justitie deses Casteels batavia; Nadien
zijn E: na Jndien gecomen was met ordre van de heeren
onse principalen, om in derselven raad te werden
geemploijeert. van de verdre discouren op die tit
voorgevallen, zal de heer fiscael Zeeman aande heer
extraord=s Raad Nicolaas Schagen apparent geen
berigt hebben gedaan, en 't en zal voor als nog met
nodig wesen daar van by desen eenig gewag te maken
nog ook de namen te melden vande gene die den
gemelte Heer fiscael vaststelde dat wegens de zaek
van de h=r schagen, zijne vijanden zoude worden,
daar bij voegende dat hij egter sijn officie soude betragten,
ende daar omtrent betoonen een eerlijk mante zijn:
'twelck den Gouverneur Generael ook zoodanig wil
verhoopen: Ende dat zijn E. mede niet jngebreke
sal blijven satisfactoire antwoord te geven op het
bovengen Jongst ontfangene secrete schrijven vanden
meergem: heere van Rheede, bij 't welke zijn Ed=s aanwijst,
door welke en hoedanige middelen de respective
heren fiscaale connen te weten comen wat sluijkerijen
op de reijse zijn gepleegt, mitsgaders wie de Eyjgenaars
ofte deelgenooten van de gesloken en aangehaelde
Particuliere goederen zijn, waar en van wie zij die
hebben genegotieert; gelijk zijn Ed=s dan ook niet en
twijffelt, off zulx sal ontdekt zijn, vande 151 picols
Amphioen, alhier tot batavia uijt de schepen de
Bomboin en gideon aangehaelt. en soo mede zullen
de Heeren fiscaels berigt dienen te geven op het gene
d' Ed. e heeren Principalen, schrijven bij haar hoog Ed=e
generale missive de dato 11=en october 1685: rakende
den particulieren handel, waar van aan haar h=o
door den secretaris deser vergadering Meester
Abraham van Riebeek, de geauthentiseerde extracten
zijn ter handen gestelt.
daar bij
P

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0213.xml
#+ ---

1„e februarij 1687.
Den gouverneur Generael Joannes Camphuijs,
voornemens sijnde om wegens de aangehaelde particuliere
lijwaten en amphioen a. o 1685. uijt het Iagt Castercom
aan d' Ed. e heeren principalen wat klaarder berigt te geven
als bij de afgesondene generale missive den 14. december des
selven Jaars 1685. aan haar Hoog Ed:s hij geschied, en speciaeljk
vande twee p=le adsistenten Arent Cornelisz Vonck van
Palliacatta, en Joannes Notelman van Wijk te duerstede,
op 't selve Jagt bescheijden geweest zijnde, waar van den eerst
genoemden eenelijk inde costen van het proces gecondemn=t
en den anderen in't geheel ongemoeijt gelaten ofte buijten
aanspraak gebleven is: heeft nodig gagt van haar beijder
gedane voijagies, zedert datse d' E: Comp=e mosten hebben
gedient, een kort verhael te doen opstellen, en aan de gemelte
h=ren principalen over te zenden, zijnde voor het meerendeel
getrocken uijt de monster vollen der afgaande schepen van bat=a
naar diverse Jndische quartieren, waar bij haar h: Ed:
duijdelijk en claas zullen konnen sien, hoedanig het in
soodanige gelegentheden toegaat, mitsgaders wat vande
gemelte twee adsistenten haar dienst ofte gedoente zij
geweest; ende welcke aanwijsing den Gouverneur Generael
dan ook goetgevonden heeft, nevens desen in rade van India
over tegeven, eens deels om dat de waarheijt daar van soude
connen werden ondersogt en nagesien, en ten anderen om
dat de heeren leden van den gem. Achtbaren Raad van Justitie
des Casteels Batavia, aangaande de voorn aangehaelde 64.
packen lijwaten en 32. Canassers Amphioen, uijt het
gemelte
1208

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0214.xml
#+ ---

1209
gemelte Iagt Castercom te deser vergadering hebben doen
ingeven, zoodanigen geschrift als onder dato 17. Junij 1685.
in't generael resolutie boeck staat geinsereert: waarbij haar
Achtb:e als doen hebben believen aantemercken ende te sustinen
dat inde voorige placcaten den 22. Januarij 1680. en 29. Meij 161
tegen den particulieren handel g'emaneert eenige duijsterheijt
was residerende, dewijle daar bij gantsch geen onderscheijt wierde
gemaekt, tusschen de officieren en andere dienaren, die op de
schepen actuelen dienst hadden, en tusschen de gene die
maar daarmede van d'eene plaatse, na d' andere overvaren
of boven het ord:e getal daar op bescheijden waren, etc.
twijffelende oversulx hoedanig dienaangaande mogte wesen
de meening van haar Hoog Ed:e, hooge overheijt: die daar
op in Rade van Jndia ter selver tijt namentlijk den 17=en
Junij 1685. goetgevonden haar Agtbaarheden de heeren raden
van Justitie te antwoorden, dat zij ten opsigte der officieren
inde voorn placcaten begrepen etc. hun soodanig in't vonnissen
souden hebben te dragen, als zij in goede conscientie na
gelegentheijt en merite der zaken souden bevinden te behoren:
en waarop dan ook al terstond, ofte eijgentlijk 'sdaags daar aen
den 18. Junij 1685; tegens het merendeel der officieren
van het meergem: Iagt Castercom, soodanigen sententie
gevelt en gepronuntieert is, als bij 't geextraheerde appoinctem=t
uijt de Criminele rolle vanden achtbaren Raad van Iustitie
des Casteels batavia kan werden nagesien, het gemelte
Vonnisse particulier te bedisputeren, of te examineren tot hoe
na ofte hoe verre hetselve met een goede conscientie soude
konnen werden over een gebragt, en is geen sints van des
Gouverneur generaels intentie, wel wetende dat, volgens
de generale instructie der Ed. heren xvij=e van dato 26. april
1650. alle civiele en crimine saken decien en executien
sonder onderscheijt, toevertrouwt en bevolen moeten blijven
aan den president en gesamentlijke raden van den Achtb=e
Raad van Justitie voornoemt, en dat haar Achtbaarheden
daar van, en van hare advijsen, alleen gehouden zijn redenen
te geven aan het Collegie van hoge regering, en niet aan
vemand van de leden uit bijsonder: Ook is den Gouverneur
generael van geen ander gevoelen dan dat tegen soodanigen
groven en onlijdelijken particulieren handel op het alder=
scherpste moet werden geprocedeert, en datter des niet te
min onderscheijt behoort gemaekt te worden, tusschen
d'officieren en andere dienaren die op de schepen actuelen
dienst hebben, en tusschen de gene die maar daarmede over=
varen, of boven het ord. e getal daar op bescheijden sijn: Maar
dewijle het t' eenemael daar op aancomt, dat de reden ende
billikheijt het regtsnoer sij van het voorn te maken
onderscheijd, en dat sig omtrent het gepasseerde met de voorn
provisionele adsistenten Vonck en Notelman ijts voordoet
ofte vertoont, 't geen den Gouverneur Generael voor als nog
niet wel begrijpen en kan, soo en kan hij ook nie voor de heeren
van de h: Wegering niet verbergen sijne speculative gedagten
dienaangaande, hoewelse, misschien bij sommige aangenomen
en goetgeagt sullen worden voor een bewijs van sijn oncunde
of klene kennisse inde tegenwoordige practijk ofte Leden=
konnen
daagse

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0215.xml
#+ ---

1210
hedensdaagse regtsn geleertheijt: Den gouverneur Generael seg„
dan van gevoelen te sijn, dat tot wering en uijttloeijingh vand
particulieren handel, niet de eijgen en nodige officieren der
scheepen, daar de goederen in bevonden ofte geweest zijn, naa
exigentie van saaken, volgens de placcaten, behoorden te
werden gestraft, maar dat nog straffer en vigoreuse gehandel
behoorde te werden, met de officieren die op de schepen bevonden
werden boven het vereijschte off ord. e getal, en die doorgaans,
ofte wel den meesten tijt (sonder d' E: Comp=e eenigen dienst
te doen) alleen voor haar selven off voorandere comen te varen
en gedurig in labeur zijn: hebbende ook besondere bequaam
heden en gaven, om, ter plaatse daarse aankomen, van het een
schip op 't ander te geraken, daarmede na haar lust
en sin voordelige togten te doen, en overal, met bijvoeginge
van dreijgementen, het hoogste woort en gesag te voeren,
en waar van ook gesegt word, dat haar insgelijx seer wel
souden weten te bedienen, sommige Jnlanders en slaven
die almede met 's comp=s schepen door dese en gene afgeveerdig
en als factoors gebruijkt worden; gelijk de gerugten loopen
dat met seker vrijgeworden lijfeijgen van den heer Gouverneur
Generael Rijkloff van Goens zalr: zoude sijn geschied, en dat
denselven eenigen tijt verleden van bat=a versonden sijnde, nu
nog onlangs in bengale soude sijn gesien. Hoedanigen soost
van menschen en onnodige officieren bij naauwkeurigen
ondersoek, ongetwijffelt al meer ontdekt en uijtgevonden
zullen worden als bij de scheepsboeken en monsterrollen
bekent staan, en dewelke soo se, door de gene die daartoe—
verpligt sijn, en de magt hebben, van 's comp=s schepen niet
werden afgehouden en geweert, door de Iustitie, andere ten
exempel behoren te worden gestraft; sonder agt te nemen
op eenige vermogende personen, daarse van mogten dependeren,
ofte aan vermaagschapt zijn: want anders vele der vroomste
schippers, boekhouders en verdere nodige scheeps officieren van
haar ongelucken noijt geen eijnde sullen komen te sien; en
veeltijts moeten boeten voor de misdaet vande gene, die
haar nergens anders mede becommeren dan met het drijven
van een uijtsporigen particulieren handel, en om de goederen
daartoe dienende door alle bedenkelijke listen en practijken
tersluijk aan boord te krijgen. en dit is dan, nopende de
swervende officieren op 's Comp=es schepen, buijten nootsaekelijkh=t
en actueel emploij, het sentiment en gevoelen van den
Gouverneur Generael, voor wien veele diergelijk trouwlose
streken en knepen verborgen komen te blijven, Nadien de
lastigheijt van sijn dienst hem geen tijt vverlaat, om daar
na veel ondersoek te konnen doen: sullende de notitien
van 't gene hij soo nu en dan ter vlugt ontdekt en gewaar
word, connen dienen voor de gene die na desen de magt
mogte worden gegeven, om met meerder ernst en minder
tegenstand, op desen soo doornagtigen weg voort te gaan:—
en waar toe dan apparent almede sal konnen te passecomen
de hier voorgeciteerde opstellinge vande gedane voijagies door
de Mons=r Donk en Notelman; daarmede is bijgevoegt
die van eenen Ian Ausloo, en dan nog een t'samen trecking
uijt de monster vollen der vertreckende schepen van batavia
na diverse Jndische quartieren &c. a het laatste alleen
verpligt
gerigt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0216.xml
#+ ---

gerigt om aan tewijsen, en, soo wel aande heeren van de hoge
regeringe alhier als aande heeren Principalen in't vaderl=t
te vertoonen, hoeveel pennisten inde Jaren 1683, 1684—
1685. en 1686. , soo directelijk van batavia als over siam
naar Jappan versonden zijn, buijten twijffel met ordonnantie
vanden heere Directeur Generael om aldaar tot den handel
te werden geemploijeert.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0217.xml
#+ ---

1211
Maandag den 18=en Iunij 1685. in
Een geweldiger vande heer Meester Pieter Pauw
water fiscael gevraagt zijnde, waar de aangehaelde
32. packen Amphioen, en 64. packen lijwaten uijtgehaelt
zijn, segt den Amphioen en eenige packen Guinees
uijt de constabels Camer, tusschen de kruijt kamer
en't bovenste dek, en d'andere packen uijt het voorschip
onder 't Cabelgat, tusschen den schot daar speck vlees
en watervaten lagen.
Schipper swert de Jong gevraagt zijnde, waar zijn op
hebbende stierlieden en andere officieren aan boort aan
sijn schip gecomen sijn, segt dat de onderstierlieden
hans de vos en Claas busson op Malacca den onderstierman
frans Claasz, en derdewaek Pieter Elink op Mahulipat=n
onder het laden den bottelier Christiaan Ribbe mede op
Malacca den bootsman Cornelis Lambersz op dingsdag
en den p=l assistent Arent Cornelisz Bonk insgelijx
op Malacka.
Verder gevraagt zijnde, waar de sleutels vande Constabels
Camer ord=e berusten, segt bij daag inde handen van den
Bottelier, die deselve 's avonds inde Cajuijt brengt, dat de
Constabel die noijt in handen krijgt, of moet ijets inde
kruijtcamer te doen hebben, en wanneer ijets
aande provisie te doen is, dat sulx den bottelier
en zijn maet, nevens eenige ruijmwerckers
Rade van Iustitie des Casteels Batavia.
aangaet

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0218.xml
#+ ---

1812:
aangaet, alsmede dat den bottelier, Cuijper
en een off twee Ruijmwerkers, ord. r in't water
Ruijm in't voorschip comen en anders geen
dat de drie stierlieden en den derde waek nevens
den opperstierman elk een wagt waargenomen
hebben, en dat den bootsman in het laden van het
schip meesten tijt aan land geweest is om lijnen
te slaan
Een boekhouder ducam segt de boeken op
poeletemon van den ondercoopman Goodschalk
gekregen te hebben, en dat den p=l assistent Donk
die twaalff guldens p. r m=t wint op Malacca eenelijk
om over te varen aan boort gecomen is, sonder
dienst
eenigen „ tit daar op gepresteert te hebben
Alle de officieren except den schipper, opperstierman
boekhouder, en p=l assistent gevraagt zijnde, of zij van
't verarbeijden der packen uijt het agter in het
voor ruijm niet en weten, en wie daarbij present
geweest zij is. op de reijse van Masulipatnam na
Batavia heeft de bottelier daarop gesegt, dat hem in
zee tot 't verarbeijden der voors. paicken ordre is
gegeven, om het schip wat voorlastig te maken
sonder te weten wie hem deselve ordre gegeven heeft
de verdere officieren seggen hier van niet te weten.
De schipper en boekhouder gevraagt zijnde, waarde
boekhouder geweest is, doen Comp=s goederen aan
boort quamen, zeggen aan land geweest te zijn
om te packen op te nemen, welke opneminge
aan boord gekomen zijnde, hij met die van de
Stierman gefronteert heeft. onderstond, mij
present was getekent Abraham Quevellerius
gesworen klerk, lagerstond, gecollationeert accordeert
met de Minute deses Datum ut supra
was getekent A. Quevellerius gesw. klerk.—
boort
1212

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0219.xml
#+ ---

1213
Maandag den 18: Iunij 1685. Presentibus
omnibús demptis de Heeren Tak en Paats
Den gesworen klerck deses Raadts
Abraham Quevellerius reqt.
contra
De heer M r Pieter pauw waterfiscael
No: off: Eijs:r —
en tegens
Swert de Jong schipper
Anthonij Du Cam boekhouder
Cornelis Bot opperstierman
Arent Cornelis vonk adsistent
hans de Vos
onderstierlieden
Claas busson
frans Claas gel
Pieter Eliik derdewaek
Christiaan Kibbe bottelier
Cornelis lammeris van Graaf 20. bootsman
Ian Jaspers schieman
harman Jansz Constabel
Pieter Benjouw zeijlmaker en
Arent hermans Kuijper
alle in dienst der E: Comp=e bescheijden
op 't Jagt Castercom ged=ens in persoon
alle ten desen gerequireerdens om
uijtspraak te aanhoren
Den raad, den Eijs van den Her Eijss=r aandagtelijk
geresumeert

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0220.xml
#+ ---

geresumeert, de ged=es soo gesamentlijk als ijder int
particulier daarop gehoort en op dese sake nauwkeurig
gelethebbende, doende vegt deporteert de gedaagdens
Swert de Jong, Cornelis Bot, en Christiaan Kibbe; van
Ampt qualiteijt en gagie, suspendeert wyders de ged=s
Hans de Vos en Claas Busson voor den tijt van 12. Maand
frans Claasz gel en Pieter Clerk ses maanden,
mitsgaders Anthonij du Cam drie maanden mede
van Ampt qualiteit en gagie, ontseijt de heer Eijss=r
zijnen vorderen Eijs, en condemneert de gedaagdens
gesamentlijk in de costen
Aldus gearresteert, gesententieert ende gepronuntiee
ten dage als boven, onderstond mij present was
getekent Abraham Ruevellerius gesw. klerck
Geextraheert uijtde criminele
volle vanden Achtbaren Raad
van Justitie des Casteels batavia
en nagedane collatie accorderende
daarmede bevonden Batavia
datum utso was getekent
A Quevellerius gesw. klerk.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0221.xml
#+ ---

1214
A. o 1683. Met de schepen Princeland, 't wapen van 'thertolen
en de fluijt waveren na Japan vertrocken zijn
om aldaar tot de negotie gebruijkt te werden
thien pennisten, daar onder niet gerekent het
opperhooft Constantin Ranst, den secunde
persoon Hendrik van Buijten hem, den Pachuijsm:r
Cornelis Portier, en Negotie boekhouder Gerrit
de heere, nog ook de boekhouders van de gemelte
Drij schepen
a:o 1684. Met de scheepen Castercom, de beurs, Eemlant
wavoren en bovencaspel seventien pennisten
daar onder niet gerekent het opperhooft Ioannes
Besselman, en secunde Hendrik van buijtenhem
den Gastos meester Balthazar Sweers, den
negotie boekhouder Gerrit de Heere en Packhuijsm=r
Cornelis Portier, nog ook de boekhouders vande
gemelte vijff schepenen
a.o 1685. Met de scheepen de Maas, de schelde
strijen en Castercom seventien pennisten
daaronder niet gerekent het opperhooft Andries —
Bij de monster Rollen der
vertreckende schepen van bat=a
na diverse Indische Quartieren
blijkt dat
kleijen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0222.xml
#+ ---

1215
kleijer, den Negotie boekhouder Gerrt de Heere
en packhuijsmeester Cornelis Portier nog ook de
boekhouders vande vier schepen
A.:o 1686. Met de schepen de waalstroom, de Maas
Pijlswaart en bovencaspel, drie en twintig pennisten
daar onder niet gerekent het opper hooft Constantin
Ranst, den secunde baltharar Sweers, den
Negotie boekhouder Gerrit de Heere, en dispencier
Willem bolton, de boekhouder van de gemelte
4. schepen, nog ook de seven pennisten
die ao 1685. boven het ord. r getal in Japan verbleven
zijn, Jnvoegen a. o 1686. tot den handel aldaar
zijn geemploijeert, dertig pennisten, buijten de
Agt die actuele dienst hebben, en aan het Comtoir
tot Nangasackij bescheiden zijn, mitsgaders de
boekhouders van de 4. schepen, uijtmakende een
getal van 42. personen, 't welk met de voorige
Jaren van 1685. en 1684. een merkelijk verschil
is, en nog grooter met a. o 1683. , als wanneer buijten
de agt personen aan 't comptoir bescheijden en drie
scheeps boekhouders niet meer als 10. pennisten
na derwaarts vertrocken zijn, tesamen 21. dieiaren
en diervolgende 21. minder als 't Jaar 1686.
wanneer het afgegaan opperhooft den E: Andreas
kleijer van daar per het Jagt Pijlswaart tot
batavia is gecomen, met den secunde persoon,
den packhuijsmeester, disponcier, en
Negotie boekhouder, en dan nog een getal van
26. pennisten, hebbende de schepen de
Waalstroom, de Maas en bovencaspel naar
Malacca versonden, ijder met een boekhouder
en boven dien, tegens expresse ordre, nog twee
provisionele Adsistenten: Mitsgaders het comptoir
tot Nangasackij, en sijn E: vervanger Constantin
Ranst de Ionge, versien gelaten met ses pennisten
daar onder gerekent, den gewesen en van outs
3
bekenden bengaalsen ondercoopman Willem
van Ekeren: die a. o 1686. , met de gemelte
fluijt Bovencaspel mede na derwaarts gesonden is;
even als off het aan dienaren van d' E: Comp=e
hadde gemanqueert, en alsdaen afgegaan getal
van 22. nog niet groot genoeg en was geweest.
batavia

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0223.xml
#+ ---

1216
Arent Cornelisz Vonk van palliacatta op den 10=e
september 1680. tot batavia in 's Comp=s dienst aangenomen
zijnde als matroos met 12. guldens termaant onder
een verbant van 3. Jaren, is ses dagen daar aan, namentlijk
den 16. september 1680. met de fluijt spanbroek naar
arracan vertrocken, onder opsigt van sijn oom den
ondercoopman Dirk Vonk dewelke als doen mede van
batavia als arrahans opperhooft is afgaan, en sijn Cousijn
al terstond de qualiteit gegeven heeft, van p. l adsistent
gelijk bij de Monster rolle van gemelte fluijt Spanbroek
can comen te blijken, en soo mede bij de Arvakanse soldij=
boekjes, van de Jaren 1681 en 1682. Nem 1682. en 1683.
waarin uijtgedrukt staat dat denselven Matroos
Arent Cornelisz Donk van Palliacatte door haar H: Ed=e
tot batavia voor p. l adsistent in dienst zoude aangenomen
Den gemelten Arent Cornelisz Douk op soodanigen
wijse van Matroos, p:l adsistent geworden zijnde, is,
vermits het opbreken van het Comptoir tot Arrahan,
van daar weder vertrocken, en den 30. January 1683
met de fluijt de Berkmees tot batavia gekomen
Verhael ofte opstellinge vande
gedane voijagies door de prov=le
adsistenten Arent Vonck
Joannes Notelman en Jan
Ansloo na verscheijde Indissche
quartieren
alwaar
zijn. —

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0224.xml
#+ ---

1217
alwaar sijn soldij reecq. wierd ingesz. en ook successive
is blijven voortloopen; soo dat wegens sijn Emploij en
gedane dienst geen ander berigt gegeven, kan worden, —
als uijt de monstervollen vande vertreckende scheepen
waar bij comt te blijken, dat hij, ongeveer vier maanden
op batavia geweest zijnde, na Cormandel is vertrocken,
te woten den 27: Meij 1683 met 't schip 't Eijlant
Maurits, 't welk net 4. maanden daar aan, of den 27=en
September weder op batavias Rhede is gearriveert. —
dat selve Jaar 1683 den 14 November vertrok Arent
Cornelisz Bonk weder over Malacca na Cormandel
met 't schip Hansholredijk dat den 26. Iulij 1684. —
weder retourneerde en tot batavia quam: veertig dagen
daar aan is Arent Cornelisz Donk volgens zijn eijgen
seggen (want op Monsterrollen staat sijn Naam niet
bekent) met de h.r extraord=s raad Nicolaes Schagen
en 't schip silversteijn naar Malacca vertrocken, en naar
verblijff van 2 â 3. maanden daar ter stede geordonneert,
op 't Jagt Castercom, dat onderwijlen van Iapan aldaar was
aangecomen, en weder waarmede hij al weder na Corm=ls
is voortgezeijlt, en ook van daar den 27=en april 1685. —
tot batavia aangecomen, dat zelve Jaar den 1=en Julij
vertrock hij met 'tselve Iagt na Japan, en quam daar=
mede ook weder den 23. November 1685. tot batavia
van waarhij het volgende Jaar den 30. Junij anderm=e
met de fluijten bovencaspel na Japan is vertrocken, en
met 't Jagt Pijlswaart den 19 xber 1686. weder te
rugge gekeert, soo dat den meergem: Arent Corn=s Vonk—
Joannes Notelman van Wijk te duurstede is a o. 1683
den 30. Iulij voor soldaat in Jndia gecomen, met het schip
Africa heeft zedert bescheijden geweest op de secretarije vanden
Achtbaren raad van Justitie, en aldaar tot de maand Iunij
1684. adsistenten Costgelt genoten, den 15. Meij desselven
Jaars 1684. is hij met 't Jagt Castercom van batavia over
Siai na Japan vertrocken, en van daar mettet selve Jagt
weder te rug gekeert, dog niet volgens oud gebruijk, na
Batavia, maar tegens expresse en menigmael vernieuwde
ordre na Malacca, en van daar voorts na Cormandel,
van palliacatta geboertig, zedert a:o 1680: ruijm twee Jaren bij
het opperhooft in Arakan sijn oom heeft huijs gehouden, en
daar na inde andere vier Jaren 5. togten van batavia gedaan
te weten een directelijk en twee over Malacca na Cormandel
mitsgaders 2. directelijk na Japan. zijnde voor het doen
van sijn laatste voijagie den 21=en Junij des gem: Jaars 1686.
ten insigte van sijn doorgaans gegeven genoegen geadvanceert
tot absoluijt Assistent onder een tractement van 24. Guldens
ter m=t en een verband van 3. Jaren. Wat dienst hij nu
d' E: Comp=e inden tit van ongeveer ses Jaren heeft gedaan,
daar van en komt niet veel te blijken, want in Arakan sal
het daarmede niet veel beschoten hebben, en nog minder op sijne
voor verhaelde drie voijagies na Corm. l nadien bij de voorn
Monsterrollen sal connen blijken, dat de schepen met meer
als het nodige en gewoonelijke getal pennisten zijn voorsien
geweest; en na Japan zijnder ook meer afgesonden als aldaar
tot den handel quamen te vereijsschen, soodat hij vonk geensints
voor d' E: Comp=e, maar veel eer en meer voor andere of voor
sig selven gevaren heeft.
van
van

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0225.xml
#+ ---

14=en Februarij A:o 1687:
van waar hij weder op batavia quam den 27. april 1685. dat
zelve jaar den eersten Julij vertrok hij weder met gemelte
Jagt Castercom na Japan, alwaar hij aanland genomen en
verbleven is tot ui't laaste van't Jaar 1686, alwaar hij
geordonneert wierde op 't schip de Waalstroom, met het
welke hij in plaats van na batavia tecomen, voor de tweede
mael tegens expresseordre is voortgezeijlt na Malacca, sullende
de tijt moeten leeren waar hij nu verder bevaren of belanden zal
Joannes Ansloo van Amsterdam ao 1684.
den 21=en muij met 't Jagt de beurs van Amp. voor sold:t in India
gecomen, sal ongetwijffelt de volgende maanden Iulij en Aug=o op d
generale secretarije zijn bescheijden geweest, nadien alsdoen daar
voor Adsistenten Costgelt heeft genoten, is den 5. septemb: mets
heer extraord:s raad Nicolaas schagen, en 't schip silverstein
na Malacca vertrocken, en na verblijf van 2. â 3. maanden aldaar
ter stede geordonneert, op 't schip de schelde, waarmede na Corm:s
is voortgegaan, en van daar weder tot bat=a gecomen den 121=en
April 1685. dat selve Jaar den 1=e Julij vertrok hij met de schelde
na Japan, en quam van daar terug tot batavia den 23. Novem
met het Jagt Castercom. den 30=e Junij des volgende Iaars 1688
vertrok hij voor tweede mael wederna Japan met de fluijt
Bovencaspel, waarmede hij ook wel weder van daar te rugge is
geseijlt, dog niet na batavia, maar tegen expresse ordre na Malacca
van waar hij buijten twijffel wel een goet heen comen soeken sal„
te noteren zijnde dat van sijn vertrek met 't schip de schelde van
Malacca na Corn=le en Bat=a mitsgaders van daar na Japan a. o 168
niets en komt te blijken, nog bij de scheepsboeken nog bij de Monster=
rollen, dog zijn Conftater den ass= Arent Cornelisz Vonk weet even
„wel te seggen dat Ausloo soodanig met 't schip de schelde gevaren heeft:
Op het gene zijn Ed: den heere gouver:r gener:l
ter vergaderinge in dato 17:' en 24:' januarij voorleden
heeft believen te notificeren, ende bij resolutie onder
dezelve datums te laten aantekenen zoo ten belange
van de verstrekkinge uijt de dispens, als den verkoop
van provisien en koopmanschappen, mitsgrs: de peper
a:o 1685. met montfoort verzonden, jtem de pantsjes
voorleden Iaar 'tComptoir Iapan p:r facture te laste
gebragt, ende eijndelijk het aantellen ende weder
opligten van gelden in en uijt Comp:s casse, dient
den directeur generaal, tgeen hier na volgt. —
Eerstelijk aangaande de verstrekkinge uijt de dispens
zegt hij, dat de valsheijt en ontrouwe die de ministers
zoo in bengale als elders ende ook hier ter plaatse
daar in ende anders komen te plegen exemplarelijk
moet en behoorde gestraft te werden, maar of uijt den
inkoop der vereijschte noodwendigheden voor de vertrekkende
schepen alhier ietwes zoude mogen werden besloten wegens
de geloofwaardigheijt van de inkoopen tot Ouglij door
den gewezen guastos meester of dispencier pieter
mesdag opgegeven, en of die zaken eenige evenredenheijt
hebben met de ordre in de equaliteijt en mate der
verstrekkinge bij den directeur gehouden, ende zulx in
occasien daar geen vast reglement op gestatueert
is ende daar het ten principaalen aan zijne discretie
gedefereert
1218

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0226.xml
#+ ---

1219
gedefereert schijnt, om te handelen, na gelegentheijt van
tijden en persoonen &:a dat zal hij zeer gaerne laten aan
het oordeel van de geene die het toekomt ende met
geen voor oordeel bezet zijn.
De voorbeelden der verstrekkinge bij zijn Ed:t geciteert
de eene ten behoeve vande H:r Extraord:s raad nikol
schagen op zijn vertrek als gouveneur na malaka
ende de andere aan den opperkoopman Joan:s keijts
gaande als opperhooft na Siam, daar omtrent heeft
den directeur bevonden dat het bedragen van 't ingeko„
vee groente &:a voor de h:r schagen accordeert met
de notitie van zijn Ed:t beloopende 365¾. rx„s ende
het genotene bij den anderen 204 /24. waar bij nog
gevoegt zijn 90. rx„s voor 16. picols Camerinde en
1200. stux gedroogde vissen, ten behoeve van t scheeps
volk, dog staat te considereren dat dusdanige occasien
niet dagelxk, nog maandelijx maar zelden voorvallen
ende dat de Cahuits gasten van meest alle de
vertrekkende schepen als'er geen opperhooft of aanzienlen
minister mede vaart, met den anderen eenig geld te
samen leggen en besteden tot den inkoop van bijzonde
eet en drink waaren voor de reijze, aangezien de
gewoonlijke provisien die zoo wel voor de officieren als
't gemene volk mede gegeven werden, bestaan uijt
gezoute vlees, spek gedroogde vis, olie, azijn zout
en rijs, mitsgrs: ook spaance wijn en boter voor
de officieren en zieken. hebbende den directeur inde
voorsz: verstrekkinge gecondesendeert uijt insigte
van het onthaal dat gequalificeerde ministers zoo
op vertrek bij hunne auctorisatien hier ter rheede,
als op het arrivement ter gedestineerde plaatze
gewoon zijn te doen, ten respecte van hare character.
De schepen uijt het vaderlant vertrekkende zijn van
alles zoo voor 't gemeene volk als bijzonderlijk
voor de Cahuit in dier voegen geprovideert dat de
dienaars niet voor hun eijgen noodzakelijkheijt
behoeven uijt te schieten: dienende de 200. spaance
realen die dezelve mede gegeven werden, als ten
overvloede en eenelijk tot verversinge ofse onverhoopt
ergens buijten Cabo de goede hoop moesten aanlopen,
twelk zelden geschied dan aan s:t Iago, want aan
voors Cabo werdenze van d' E Comp:e met groente
vee &:a verzorgt, invoegen den directeur gemeent heeft
dat hier uijt geen regel konde gemaakt werden tot
navolginge in cas subject, ook is inde verstrekkinge
aan d' h:r schagen en d' E. keijts behalven het
geene voorsz: staat, gereflecteert op der zelver Familien
ende specialijk die van d' h:r Schagen als mede op
gezoute
de

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0227.xml
#+ ---

1220
de soberheijt van vee tot malaka, daar het geschot
bij een voorspoedige reijze (die nogtans d' een of d' ande
tijd veel verschillen konnen) niet te onpas zoude
konnen komen, tot den aanteelt. het is niet te
min ook waar dat den inkoop van 't vee vrij duirde
gevallen zij dan hij directeur zig bevoorens ingebeeld
hadde, konnende nogtans van diverij ofte valsheijt de
dispenciers niet beschuldigen, veel min overtuijgen, om
dat niet alle dingen ten allen tijden voor gelijken prijs
te bekomen zijn, maar heeft hij directeur daar
uijt reden en oorzake genomen om vervolgens op
diergelijke voorvallen wat nauwer reguart te
nemen. het zal bevonden werden dat bij de
voorige directeurs mede in de toedeelinge van
behoefte aan gelijk standige persoonen juijst altijd
geen eenparigen voet gesonden is, zonder nogtans te
zeggen dat het darom niet zoude behooren te geschieden
ter contrarie zal het geen daar op beraamt ofte
geordonneert komt te werden tot meerder gemak
en nuttigheijt gedien, sustinerende den directeur
verder dat'er ook geen minder redenen militeren
om op het vrije maandelijxe genot uijt de dispens
ende 't graan maguazijn, dat de heeren vande
hooge regeringe hebben, mede eenig reglement
te stellen, gelijk hij bereijds al een wijle tijds
m
geleden heeft gelast het voorsz: genot der heeren
respective sedert eenige Iaren herwaarts uijt te
trekken ten eijnde ome bij de deliberatie over
't gezeijde reglement te konnen dienen.
Omtrent den verkoop der provisien weet hij
directeur niet dat anders gehandelt ofte gedaan
zij dan tgeen hij in goeden gewisse heeft geoordeelt
met den waren dienst van d' E Comp:e over een
te komen, ten zij men zoude willen zeggen datter
geen eenparigheijt inde prijs der dranken die uijt
de handt verkogt zijn gehouden ware. maar hier
tegen dient dat de dranken van eene soort zeer
veel in haar deugt vanden anderen verschillen
invoegen dat het eene vadt ruijm eens zoo veel
waardig is als het andere, ende wanneer de koopers
verzoeken om dezelve uijt te proeven, zoo heeft
men daar voor ook hooger prijzen bedongen, dan
andere die voor de vuijst verkogt zijn niet te
den
min zal ondervonden werden dat de minste in
deze meerder gegolden hebben dan die bij openbare
venditie verkogt zijn. Omtrent de voornaamste
testellen
onder de
den

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0228.xml
#+ ---

1221
onder de gequalificeerde ministers heeft men het
gebruijk gevolgt van de zelve tot eijgen behoeve de
dranken tegen wat civielder prijs afte staan dan aan
andere specialijk herbergiers, hebbende de dispencie
hier inne zonder voor kennisse vanden directeur
niets konnen doen: ten ware zij aan iemant
toegestaan hadden dranken uijt te proeven tegens orde
indien nu den directeur mistrouwt wert, in allen
ofte eenige van dezen opregtelijk gehandelt te hebben,
zoo weet hij niet anders overrig tot zijne descharge
dan zig deswegen op een wettelijke wijze ter purge
aan te bieden, met verzoek dat uw. Ed:e believen in
zulk geval ordre te beramen op welke wijze men de
dranken nu en in aanstaande zal hebben te benefice
sustinerende als nog dat den verkoop bij venditie alleen
het meeste voordeel niet geven zal.
aangaande den verkoop van lijwaten ende andere
kleeden zoo Suratse als Cormandelse en Bengaalf
daar van is al over lange geoordeelt dat dezelve
niet alle bij publicque venditien konden werden omge
maar tot gerief der vrandelingen geprijseert
moesten werden, mits egter bij de publique verdi
continuerende, om daar uijt successive te konnen
zien of, en wat veranderingen inden gezeijden prijs
courant zoude moeten werden gemaakt 't is nu zulx
dat den prijs voor twee jaren tot verstrekkinge op
soldije gestelt (bedragende een half cent of weijnig
meer) bij geene venditien specialijk op de Cormandelse
geschilderde doeken heeft konnen behaalt werden: behalven
zoodanige nieuwe geinventeerde sorteringen, welke
op hare eerste aankomste en tot een preuve verkogt,
# D:r cto
wel 70 â 80. „ hebben gerendeert, dog bij nader onderzoek
weder vrij minder ja tot onder de 40. p„r C„to afgeloopen
zijn. waar tegen men de verkopingen uijt de hand
noijt minder als tegen 50. p„r C„to heeft gedaan,
except van eenige ongewilde sorteringe die tot 40.
zijn afgestaan, ende van suratse kleden, als chitsen,
narrenkonders en Carikams, noijt onder de
60. p„r C„to, daar de gebloemde monster kleeden die
voor eenige jaren willig 80. 90. â 100. p„r C„o
opwerpen konden, voorleden Iaar bij venditie tot
een preuve verkogt zijnde op 34. hebben moeten werden
opgehouden: weshalven den directeur niet wel
beseffen kan op wat wijze zijn Ed:t meent dat men
continueren
hier

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0229.xml
#+ ---

1222
hier in zoude dienen te handelen, om verzekert te
konnen zijn dat het daar mede behoorlijk toegaat ten
ware zijn Ed:t oordeelde dat men om den aftrek te
vermeerderen moeste resolveren dezelve uijt de hand
voor minder prijsen te laten springen, ende twelke
ook om den grooten toevoer van particuliere te weeren
als mede vermits de verminderde deugt van Comp:s
kleeden wel noodig schijnt, immers van die
sorteringen daar wij meest mede overkropt zitten,
en minst begeert werden, voor de rest zijn de
gerequireerde originele of alder eerste venditie rollen
zijn Ed:t ter hand gestelt, uijt welke bij confrontatie
tegen de negotie boeken te zien is, dat de publik verkoote
kleden niet minder d' E Comp:e goed gedaan zijn danw
verkogt waren, wegens de pond goederen zal blijken di
dezelve tot goede en veelsints hooger prijzen alhier
zijn verkogt dan dezelve behaalt hebben ter plaatze
daarze heen gevoert en vertiert zijn.
Belangende nu het poinct van de peper a:o 1685. na
sina gezonden daar mede is het zulx, dat den onderhoopd
van heussen volgens zijn berigt aande opperkooplk
schriftelijk overgegeven door den schipper van gemelte
sluijt aangezegt zijnde dat dezelve nog 400 p:lo
peper konde innemen, ten dien eijnde 38028. C=ns
in een sjampan heeft afgeladen en dezelve aanden
factuirhouder opgebragt, die het zoodanig mits de
spoed die 'er moeste werden gemaakt tot vertrek van
den zelven bodem met den ambassadeur paats
in factura gestelt ende zelve afgesloten heeft, de
cognoissementen mede zoodanig geteijkent zijnde
wanneer na het overnemen van een goede partij
uijt de gemelte sjampan geboodschapt wierd, dat 'er
boven verwagtinge verscheijde kassen (waar onder na
geheugen wel voornamentlijk de bewuste scheepjes)
aan boord waren gebragt, die veroorzaakt hadden dat
het merendeel van 't gescheepte in voorsz: sjampan
niet geborgen konde werden ende waar af hij van
Geussen eerst aanden E. keijzer &:a daar na ook
aan d' h:r paarts kennisse gegeven, ende een ruwe
calculatie van de quantiteijt der overgescheepte
peper gemaakt hebbende, bij den voorsz: paats
en keijzer aanteijkeninge daar van gehouden is
den directeur hier van advijs gekregen hebbende
heeft gelast het restant van gezeijde peper na te
wegen, om aan de rek:e van deze bezendinge goed
sluijt
te doen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0230.xml
#+ ---

1223
te doen of ten naasten te valideren gelijk het volgende
Iaar op de facture van dezelve sluijt montfort
geschied is, in dier voegen als het Extract der voorsz
facture aangewezen heeft. wat nu de redenen zijn
waarom d' h:r paats in zijn schrijven vanden 20:e
februarij 1686. geen melding gedaan heeft wegens
de uijtgeleverde nette quantiteijt voorsz: peper, en op
hoedanige partij de onderwigt van 3½ p„r C„to ginds
gerekent is kan hij directeur niet bedenken, ten zij
ginds een afschrijvinge op de factuire geschied ware
van de quantiteijt die gecalculeert was inde
sjampan alhier verbleven te zijn, ende welken
aangaande de zekerheijt met de wederkomst des
gemelten ambassadeurs ende zijnen secunde ofte
een van beijden, als ook de opperhoofden der voorsz
fluijt best vernomen, en uijtgevonden zal
konnen werden.
Tot berigt wegens de 60. stx: groote witte pantjes
Iapan te laste gebragt dient dat dezelve volgens
facture, met de gidion uijt canton hier bekomen
gepakt zouden zijn geweest bij de gilangs in een cas
n:o 10. 8. welke kas ongeopent na Japan verzonden
is zonder dat voorsz: pantsjes doenmaals in facture
gedebiteert zijn, ende gemerkt dezelve bij de
bevindinge der goederen in Iapan mede niet bekent
stonden ende getwijffelt konde werden ofze aldaar
over thooft gezien, dan wel misschien in Sina
verzuijmt waren afte scheepen, zoo heeft den
directeur, toegestaan e:a geordonneert dezelve in
facture van de maas dato 29:' Iunij 1686. te
stellen, met expresse bij voeginge vande reden daar
toe dienende te weten dat men vertrouwde dezelve
in Japan nog uijtgevonden zouden werden om
dat ze volgens verklaringe van den E. Leeuwenson
vo
zekerlijk in voorsz: kas afgepakt waren, ende de
wijle nu bij het nader schrijven uijt Japan van
5:e novemb:r 1685. consteert dat dezelve pansjes
ginder mede niet hebben konnen werden uijtgevonden,
zoo zal nu te disputeren staan tot wiens laste het
kostende daar van komen moet, zijnde zoodanige
voorvalle:e abusen na 't oordeel vande opperkooplik
dezes Casteels zeerligt te begaan, wanneer in een
kas verscheijde sorteringen van goederen gepakt
werden.
wat nu aanbelangt de Capitalen welke door den
irecteur generaal in Comp:s casse getelt ende
gedebiteert
weder

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0231.xml
#+ ---

1224
weder uijt de zelve geligt zijn, daar op zegt hij dat
hem nimmer te vooren gekomen is; de vergaderinge
oijt eenig difficulteijt gemaakt heeft in het accepteren
van zoodanige gelden â deposito als de heeren vande
reger: successive hebben getelt, en weder tharen behoev
geligt, dewijle hij andersints zig wel gewagt zoude
hebben getelt van hem daar mede eenige ofte de
alderminste censure voor aanstaande subject te
maken, nademaal het den zelven aan geen occasie
ontbroken heeft om zijne gelden successive alle onder
particuliere lieden tot hooger interest als 6. p„r C„to
uijt te zetten, gelijk eeniger maten met de ligtinge
van zekere partijen gedaan heeft: behalven 't geen hij
tot behoef in de huijshoudinge zelfs van nooden had
maar geensints tot particulieren ofte ongeorlofden
handel, waar van hij altoos verre is geweest, en
noijt met regt heeft konnen gesuspecteert werden
zeggende verder dat de aangewezene 8000. rx=s
die ult:o Iunij 1684. getelt ende na twee maanden
ofte ult:o augusti daar aan volgende weder afgelegt
zijn den E. Iacob does toebehoort hebben ende dat
de 10710. rd„s onder ult:o februarij 1686. den
opperkoopman Ioan:s keijts nog toebehoorende zijn, die
bevoorens op zijn eijgen naam bij de batavise negotie
boeken onder de crediteuren gestaan hebben; dog ten
verzoeke van denzelven op zijn directeurs naam overgesz:
zijn, gelijk aldaar gezien kan werden, wezende onder
dien zelven datum tot supplement nog gevoegt aan
contant rec:s 290. makende tezamen 11000. rx=s
zulx d' E Comp:e in dezen maar van crediteur verandert
is, zonder eenig bedenkelijk interest daar bij te konnen lijden.
de vermeerderde en verminderde partijen onder ult:o aug:o
1604. 85. en 86. te weten van 1760. 625. en 693¾.
zijn verscheene en betaalde interesten. Indien nu wel
gemelten zijn Edelh:ts intentie mogte wezen dat de
heeren vande regeringe gene preferentie zullen
hebben om hunne gelden tegen de gewoonlijk interest
aan d' E Comp:e te tellen ofte getelt hebbende daar
van te mogen ligten, ten ware beijdes met toestaan
ofte consent van de vergaderinge, zulx zal
hij Directeur hem zeer wel gevallen en tot
verligtinge dienen laten. ondertusschen, moet hij zig
bedroeven over de expressien bij zijn Ed:t ten dezen
gebruijkt, bekennende gaern dat den interest van
6. ten hondert d' E Comp: swaar en lastig valt
specialijk bij deze slegte constitutie van tijden, ende
waarome hij ook meent dat de reductie tot vijf zoude
bevoorens
konnen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0232.xml
#+ ---

1225
konnen ingevoert werden, als de heeren beliefden teresele
die in hare Capitalen te laten begin nemen, ende dat
men eenige andere onwillige crediteuren hare gelden
thuijs zond.
Het capitaal dat de h:r Rijklof van goens bij d'e lon
gehadt heeft bestond onder 15:' xb:r 1682. uijt rd:s 5500. .
a:o 1684. ult:o decemb:r p:r Casse vermeerdert. . . . . . . . „ 500. —
1685. 15:e januarij bij overschrijvinge van Joanna
doers en daniel parve - - - - - - - - - - „ 8580.
ult:o Januarij p„r Casse - - - - - - - - - - - - - . „ 1060.
-. feb=r d=o - - - - - - - - - - - - - - - „ 1120. –
maart d=o - - - - - - - - - - - - - - „ 2083 /¾
—. maij d=o - - - - - - - - - - - - - - - - „ 4000. .
. julij _=o - - - - - - - - - - - - - - - „ 3200.
. Augusti - - - - - - - - - - - - - - - - - - „ 5500.
—. d=o p:r d' weeskamer bij overschrijvinge. . „ 30926 ¾
-. d=o p:r zijn E. vader zal:r gewezen
gouvern:r gener:l mede bij oveschrijvinge. . . . „ 13000.
. Septemb:r p:r Casse - - - - - - - - - - - - - - - „ 4530.¾
. 9ber: p:r Cornel:s chastelijn bij overschrijving. „
1000.
—. xber: p:r casse - - - - - - - - - - - - - „
7000.
Somma Rd„s 88000.
de meerdere 5665¼ rxd„s zijn afbetaalde interesten wan
voor deszelfs rek:e gecrediteert was.
Hoedanig met de weder overschrijvinge van 't bovenstaande
capitaal op rek: van diversche persoonen gelegen zij, is
door zijn Ed:t in de gemelte notitie aangewezen
over een komende met de specificatie beswegen bij den
directeur gedaan ende ter neder gestelt in zijn, schriftelijk
advijs waar van inde generale missive na 't vaderlant
jongst afgegaan mentie is gemaakt, welk advijs sedert
onder den directeur verbleven zijnde als nu nevens dezen
overgelevert werd, ende waar in mede blijken zal de
waarheijt van zijn Ed:s geposeerde omtrent de aanwijzinge
2
der getelde en geligte capitalen voorsz: in zoo verre dat
da't directeur op het toestaan vande verzogte verschrijvinge
gedagten heeft gehadt de heer van goens de voorsz zijne
gelden alhier zoude laten verblijven ende dat in Cas zulx
mogte werden vereijscht dezelve ofte het meerendeel
van dien niet verre te zoeken maar wel te vinden zoude
zijn. Waar mede hij directeur nogtans geene
inzigten gehad heeft om den heere van goens tot nadeel,
van de EComp:e te favoriseren maar eenelijk willen ontgaan
de tegenwerpinge die zijn E. bij weijgeringe zoude
hebben konnen doen, van dat zulx aan andere noijt
gedifficuteert was geweest, als waar van bij de rek:n
van diverse presente heeren en daar onder zijn Ed=t
selfs ter somme van 25000. rx„s blijken gevonden
konnen werden, tzij in hunne credit of debet, ende
gelijk hij directeur bij aangetoge zijn advijs heeft
verklaart deze maniere van doen nimmer te hebben
op een komed
hooren

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0233.xml
#+ ---

1226
hooren tegenspreken (alhoewel daar toe geene occasien in
vergaderinge ontbroken hebben zoo moet hij nog tot zijn
dechargie verder zeggen, tgeen bij resolutie onder dato 9:' maant
1685. heeft laten aantekenen, namentlijk dat hem bijzonder
aangenaam zoude zijn geweest indien zijn Ed: hemhade
believen te onderrigten van wat zaken belangende des
directeurs dienst de vergaderinge kennisse en communicat
competeerde, met betuijginge van alle bereijdwilligheijt
om zulx op te volgen.
Dat 'er voords meer andere crediteuren bij de batavise
negotie boeken voort loopen die geen ware eijgenaars zijn
van d' Capitalen op hunne namen bekend staande, daar
aan wil den directeur geensints twijffelen ende zoude
als het dienstig geoordeelt wierde wel uijt te vinden
wezen, invoegen als voorleden jaar geschied is met de
capitalen die int vaderlant te huijs hoorden en p:r wissel
overgemaakt zijn.
tegen het remitteren van naamwaardige wissels op ander
lieden namen zoude konnen werden voorzien als men bij
placcaat ordonneerde dat een ider die genegen mogte zijn
„gelden over te maken, daar bij zal hebben, te verklaren wie de
zelve toebehooren, gelijk gemeent werd dat 'er zoodanige
ordre wel eer geweest dog in ongebruijk geraakt is zonder
dat den directeur zoude konnen raden de reden daar van ten
zij men mogte gevreest hebben dat de geene die niet
gaern hare middelen wilden bekent staan hier uijt
oorzake zouden konnen nemen om dezelve op eenige
andere wijze tot praejuditie van d' E Comp:e na 't
vaderlant te transporteren, tzij door inkoop van rek:n
juweelen of wel door contract met d' Engelis het is
altoos zeker dat ingevalle de voorsz: ordre Iaarlijx ware
geobserveert ofte gerenoveert geworden, geene zoodanige
groote wissels telkens zouden bekent zijn, als 'er
nu gevonden werden.
Den directeur zegt wijders ter dezer occasie dat vande
gelden gesproken werd, de goude Coebangs zoo als die nu
gangbaar zijn tot 80. schellingen; niet hooger in de wissels
behoorden geaccepteert te werden, alzoo d' E Comp:e daar bij
anders vier ten hondert met de betalinge van
brabantse kruijsdaalders of dewaarde van dien, int
vaderlant komt te verliezen.
Behalven de zaken int hoofd dezes vermelt heeft zijn Edt:
op 28:' januarij jongstleden ook verklaart onderrigt
te willen zijn, door wiens last waarome ende sedert
wanneer de boekhouders van hamme en van de
reijt onderkoopmans kostgelt toegelegt was. waar
op den directeur zegt aanden eersten severt p=mo april
1684. ende aan den anderen sedert p=mo februarij 1685.
zulx toegestaan te hebben; te weten aan hem van
gaern
Hamme

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0234.xml
#+ ---

hamme conform het geene bij zijnen pradecesseur genoten
was zonder dat hij van eenige andere verbeteringe bij zijn
Emploij gegaudeert heeft, zijnde alle de heeren bekent
wat bij 't aanwezen van hem directeur door de heeren
zijne pradecesseurs int provisioneele bestel van bij na a
suppoosten omtrent de negotie dienst doende gepractiser
zij zonder tegensprake vanden gouvern:r generaal inder
tijd ende warome hij gemeent heeft niet te konnen
pecceren tot een adsistent of boekhouders dienst een boekhand
ofte adsistent ende tot die van onderkoopman een
onderkoopman te emploijeren remitterende wat daar
boven ging aan de kennisse vande vergaderinge.
Ioan:s van der Reijt is even gelijk kostgeld toegele
op 't ernstig verzoek vanden Equipagie boekhouder ende
deszelfs getuijgenisse wegens zijne extra ord:e diensten
en bequaamheden gelijk hij ook betoont heeft met de
aanwijzinge van 't bewuste erreur in de afschrijvinge
van tzeijsdoek aan de daar toegestelde gecommitteerde
gedaan, hebbende daar en boven eeven zoo veel kostgelt
als bevoorens in amboina genoten.
1227

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0235.xml
#+ ---

14en Februarij 1687:
Den directeur generaal hebbende bekomen Copie van
t geschrift bij zijn Ed„e den heere gouverneur generaal
voorleden donderdag den 28:e novemb:r in deze vergaderinge
geexhibeert, vind zig verpligt tzijner ontlastinge daar
op te zeggen dat hij nopende de overschrijvinge der gelden
in Comp:s Cassa berustende geweest ende den h:r Rijklof
van goens toebehoorende, wel speculatie heeft gehadt
op het gedane ontbod van zijn E. door de Ed:e h:r m=rs
maar ook zig zelven doenmaals erinneert heeft dat haar
Ed:e Ho. a. daar bij geen ordre gegeven hadden tot arrest
van eenige zijn E:s middelen gelijk ten belange vanden
gouverneur gener:l C. S. is geschied dog wel bij zonderlijk
heeft hij vastelijk gelooft dat d' Eh:r van goens met
de begeerde overschrijvinge inzigt en intentie hadde om de
gelden voor eerst alhier bij d' E Comp:e onder bedekte
namen aan te houden om het proffijts halven van den interest
gelijk hij directeur als nog sustineert dat zijn E.
meeste gelden, alhier verbleven zijn die zonder veel commotie
daar om te maken wel weder op zijnen naam zouden
konnen getransporteert werden ten ware eenige van de
zelve gevonden mogten werden onder de nog ongeteijkende
wissels van de geene op welkers namen overschrijvinge
gedaan is, als met namen onder die van m:r Iacob
vandam
1227„

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0236.xml
#+ ---

1228
van dam ten behoeve van Juff„r. mauritia de solemme
houdende de wissel 1000. en d' gedane overschrijvinge. . . . rd„s 5000.
Iuff„r anna Eling wed:e Caulier de wissel
groot 5000. en d' oveschrijvinge. . . . . . . . . . . . . . . . . „ 2000.
en misschien daar onder voor haar E. schoonzoon
d' H„r m„r wouter valkenier . . . . . . . . . . . . . . „ 500.
d' E. Ian Sourij dewissel groot 4000. en de
overschrijvinge: - - - - - - - - - - - - - - - - -
„ 5500.
d' E Ian Lambertsz de radder twee
brieven houdende beijde tezamen 12000. en
d' overschrijvinge. - - - - - - - - - - -
- - - „ 7000.
rd=s 20000.
Voords mede overgeschreven als volgt op d'
H:r Cornel„s v: Quaelbergen in twee reijzen . „ 22000.
d' gemagtigde van d' E. maarten huijsman
zal:r
. . - - - - - - - - - - - - - - - - „ 22000.
d' wed:e daniel Parve - - - - - - - - - - - -„
10000.
dom: Servatius Clavius. . . . . . . - - - „
5000.
d' wed:e mighiel de geus - - - - - - - - - „
6000.
Judith muijkens------ „
1000.
Cornel„s en Nikolaas pelletier
2000.
.. . „
. .
tezamen Rx=s 88000.
Zoodanig als zijn E. Capitaal geweest is onder ul„o xb
1685. volgens de lijste a„o pass„o daar afgemaakt en
overgelevert waar van de helft zoo uijt het Capitaal der
wezen wegens zijn E. huijsvrouw door de heeren bezorgers
derzelve als van zijn h:r vader zal:r op zijn naam
getransporteert en overgeschreven is en zoo ook van diverse
andere boven het gene zijn E. van ouds bij de negotie
boeken credit geloopen heeft. De rest contant in diverse
partijen successive getelt zijnde. Indien nu verstaan
mogte werden op de voorsz: gelden ofte het merendeel
derzelve een provisioneel arrest te decerneren dan vind zig
den directeur bereijd om geassisteert met nog een mede lidt
uijt deze vergaderinge de persoonen op welke de oveschrijvinge
gedaan is, het besluijt der vergaderinge aan te zeggen en
rapport te doen.
maar wat aangaat d' overschrijvinge int gemeen ten verzoeke
van dees en geene der Crediteuren gedaan daar omtrent
zegt hij geen nadeel voor d' E Comp:e te hebben bespeurt ofte
konnen voorzien maar veel eer geoordeelt 'tzelve te wezen
een faciel middel om de lieden vanden anderen te helpen gelijk
veeltijts met het Capitaal van de weeskamer bij de
E Comp: staande geschied, volgende daar inne het exempel
van zijne voorzaten ten tijde zijnes aanwezens alhier, welke
maniere vandoen hij noijt heeft zien of hooren tegen spreken:
anders ware het al eenige moeijte voor hem uijtgewonnen
geweest zoodanige verzoekers hun begeerte af teslaan of te
overgelevert
renvoijeren

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0237.xml
#+ ---

1229
renvoijeren aan de vergaderinge, immers is hier af ten tijde van
inleveringe der notitie vande Capitalen die bij de E Comp:
op interest staan, zijnde geweest p=mo februarij dezes Jaars
alwaar zoodanige overschrijvinge gevonden werden niet met
allen gesproken, zulx dat hij directeur sustineert daar met
voor als nog niets ter werelt misdaan te hebben, zijnde ook
willig en bereijd om daar in gelijk in alle andere zaken te
volgen de ordre diemen dezen aangaande mogte goet vinden te
arresteren waarome ook mits dezen zeer gedienstig verzoekt,
te meer alzoo nog eenige zoodanige schriftelijke verzoeken
onder hem berusten, van dewelke hij opgehouden heeft het consent
tot overschrijvinge te ondertekenen als.
dirk van bleijswijk aan Elisabet bergeus. . rd„s 8000. -
Theodorus Sas pradikant om na 't vaderl:t
teremitteren. - - - - - - - - - - -
. - - „ 6577. —
paulus dusseldorp mede omte remitteren. . . . „ 3327: 1/8
Frans gade ten eijnde als vooren - - - - - - - - „ 4050 —
gerrit hooft aan dionijs kelk..
- - „ 1000. -
Somma Rx=s 22954 3/
Verklarende niet temin dat ingevalle bevoorens de opgemelte
reeds gedane overschrijvinge hem iets van zijn Ed„te gedagten
over het inhouden van des h:r van goens capitaal waare
bewust geweest, dat hij swarigheijt zoude hebben gemaakt
daar inne op zijn zelven iets te doen.
Ende belangende de over en afschrijvinge vande Capitalen
der verdere heeren leden, dezelve bedragen buijten, dat vand' H=r
van goens voorsz: niet meer als 14000. rd„s dog heeft hij
directeur noijt konnen bevroeden wat moeijenisse de gelden
van dezelve onderworpen zoude konnen wezen, immers kan hij
daar toe geen reden vinden uijt hunne condiucte in het
geresolveerde ten belange vanden E. president willem Carel
hartsing. wat hem zelfs aangaat hij bekent gaarne uijt
de voorgaande discoursen vande heeren int gemeen over de zake
van golkonda gehouden, als ook uijt de resumptie der brieven
zoo van paliacatte herwaarts als van daar na Golconda
en mazulipatnam gesz: gene reden te hebben gevonden om
voorn: hartsing aan het bewuste bancquerot schuldig te
oordelen gelijk ter resolutie van den 21:' novemb:r 1685. genoteert
staat dat uijt de overgekome papieren niets heeft konnen blijken
waar uijt hij over wandevoir contrarij ordres ofte wat het
anders mogte zijn redevabel en: aansprekelijk zoude konnen
geagt werden, en is hij darom ook te dier tijd wel niet vreemt
geweest om den zelven zijne verlossinge te accorderen dog
heeft doenmaals considererende dat zijn verblijf voor nog een
Iaar hem niet heel veel zoude hebben beswaart tot zijne
continuatie gestemt, maar 'sanderen daags op de nadere
kragtige instantien bij hem hantsing tot zijne verlossinge
bij alle de heeren leden circulair en onder anderen ook
aan zijn Ed:t gedaan extra, ordinair vergaderinge beleijd
Ende
zijnde

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0238.xml
#+ ---

1230
zijnde: zoo heeft den directeur te facielder tot een ander
sentiment konnen ovetreden onder verwagtinge van de een pain
stemmen zoo van zijn Ed„t als de verdere heeren om redene
bij deszelfs request geallegeert, waar bij komende dat de
verkiezinge van een hooft over de retour vloot na zijne kom
expres gewagt hebbende, niemant in middens zig anders
opgedaan had, nog de minste apparentien vertoonde van datten
eenig gequalificeert minister hem op doen zoude: except
dat het zelve eeniger maten verwagt wierde van den Command
Tim; dog wiens ongenegentheijt den naast volgenden dag al
mede bekent geworden, ende den tijd genoegzaam verloopen
zijnde, zoo heeft den directeur het seffens voor een noodzake=
lijkheijt beginnen aan te zien, dat hartzing zijn verzoek
diende toegestaan te werden om het gezag over de gereed
leggende kostelijke retour vloot aan te nemen als agtende
van zeer veel en hoog bolang de goede conduicte van en
over dezelve &:a
Ende dit zijn de ware en eijgentlijk redenen en motiven gewest
ovoorig
warom den directeur contrarij zijn ^ advijs het vertrek
van hartzink toegestemt heeft, zeggende daar nevens
niet te konnen bedenken, ingevalle zijn Ed„t voorn: hartzings
verblijf te dier tijd van zulken absolute noodzakelijkheijt
hadde geoordeelt als tegenwoordig warome. (behoudens zijn
Ed„s hoog respect en de bezondere goede insigten die dezelve
daar omtrent ongetwijffelt zal gehad hebben) zijn hartzings
nader verzoek deswegen niet en heeft gedeclineert ende
afgeslagen in stede van 'tzelfde over tenemen en in rade
voor te dragen immers heeft zulx in den directeur geen
andere gedagten verwekt of zijn Ed. t moeste de nadere
instantie van hartsing niet ongesondeert hebben gevonden.
Indien nu welgemelte zijn Ed. t niet tegenstaande deze
verklaringe al egter zoude mogen blijven in een gevoelen dat
daar omtrent iets anders ware gepasseert (immers ten reguard
van des directeurs persoon) tgeen de naam van een vremde
wijze van doen zoude konnen verdienen zal hij hem gelukkig
agten nader verklaringe daar op te mogen hebben, ten eijnde daar
door bequaam gemaakt mogte werden om alle voremde gedagten
weg te nemen ende zijn Ed„s nevens de vergaderinge volkomen
satisfactie te geven: Ende alhoewel inde nadere bekomen
rapporten van ontrouwe handelinge bij de residenten tot
golkonda gepleegt den gewezen praesident hartsing als nog
onbeschuldigt blijft zoo zoude des niet te min inde
afgaande wisselbrieven ten zijnen opzigte een gelijk expedient
int werk gestelt konnen werden als ten belange van de Ed=e
h:r generaal Speelman zal=rs middelen geschied is.
Op het gene gezegt wert van een onbedagten oorlog is
zijn Ed„ bekent dat dezelve gearresteert is met eenparige
stemmen van alle de presente heeren doenmaals wezende
d' H:r van hoorn abzent alhoewel men daags bevoorens na
nader
genomen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0239.xml
#+ ---

1231
14en Februarij 1687:
genomen lecture van de schriftelijke consideratien over de zake
van golkonda door den E. hartsing overgelevert op reces
gescheijden was dog dewijle gemelte h:r van Hoorn op 24=e
Septemb:r veleden in rade van India genotificeert heeft d' oorae
van zijne absenteringe ten; tijde voorsz: mitsgrs: hoedanige
consideratien zijn E. doenmaals al in geschrifte geprepareert
dog om bij gevoegde reden ingesonden hadde zoo zal hij directeur
daar van niet breeder spreken maar zulx zoo wel als de
geheele handelinge omtrent het besluijt van den oorlog met ee
reden daar toe dienende ter resolutie uijtgedrukt aan het wijs oorde
van ons gebiedende heeren en meesters gedefereert laten.
Tot besluijt zoo zegt den directeur te zullen bezorgen dat het
geen hij voor het afgaan, der jongste retour vloot bij d' EComp:e
â deposito heeft gehad daar niet vermindert werde, alhoewel
sustineert hier toe niet gehouden te zijn end:e verklaart tot deze
presentatie eenelijk te wezen getreden om zijn Ed„t waar
't mogelijk te eerder tot het tekenen der resterende onderhandse
wissels te disponeren twelk mits dezen op 't ernstigste tot
mainctien van Comp:s reputatie en credit wert verzogt
alzoo die eere van ouds af den gouverneur gener:l privative
buijten alle dispuit competeert heeft, ende welke den direct:r
zig wel wagten zal hem aantematigen.
en directeur generael anthonio Burdt ziende dat
zijn Ed:t den heere gouv„r generaal al weder inde
aldermeeste bezigheijd deser vergaderinge en op het
laaste vertrek der schepen na het vaderland deselve
belieft te Jnterrumperen met geschriften Jnhoudende
zoo openbaar als bedecktelijk verscheijde zaken tot
laste van hem direct=r ende de andere Heeren
segt gewenscht te hebben, gelijk buijten twijffel bij
d' andere heeren in hun reguart mede gewenscht
zal sijn, dat deselve zaken waaren voorgekomen
Jndertijd, wanneer zij met de vereijste omstandig„
heden daer op zouden hebben konnen antwoord:
omme de heeren onse principalen te disabuseren
en weg te nemen de umbrage die haer Ho: Ed=le
zekerlijk staen te scheppen uijt de lecture van een
geschrift dat onder haer Ho: Ed:s iet behoorde te
komen dan verzelt met het berigt van de heeren
Raden in't gemeen, ende den direct„r Jn't besonder
ende meent dierhalven daer tegen nu maer eenelijck
teseggen: dat hij door de Japanse Opperhoofden inde
Jaere 1684. en 1685. op haere beurte gereet staende
derwaerts te vertrecken. Jterativelijk aengesprooc„
ken ende verzogt is ten Eijnde zij voorsien mogten
werden met genoegsaam aantal van bequame
pennisten tot voorkominge van alle diefstal
die anders daer somtijts specialijk onder 'twegen
van't Japans coper grof gepleegt werd ofte gedaen
gem.
is, waer op hij direct„r opperhoofden heeft bevolen
een memorie oft lijste dernamen op testellen
ende deselve aen den heere gouv. r generael
te vertoonen om bij zijn Ed:t gesien ende geapprob:t
zijnde daer van aen hem directeur bescheijt te
brengen
1000

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0240.xml
#+ ---

brengen, gelijk hij dan op derselver rapport en gege
vereden van noodsakelijkheijd de ordonnantien ge„
teeckent heeft, ook 't verleden Jaer den E: constantin
Aanst de jonge boven 't geen voorsz. is. verder heeft gede„
monstreert hoe den vrijen handel aldaer des Jaers
tevoren Jngewilligt, veel meer omsigt vereijschte
als voor heen, ende gevolgelijk een ruijmer aental
van adsistenten derwaerts diende gesonden, ende
dat hij directeur daer Jngeloof gevende tot Comp=s
ende niet zijn eijgendienst geconserveert heeft.
dat wijders denselven E: ranst doenmaels oock
bijsondere genegentheijd hebbende getoont om
willem van Deckeren (vanden welcken zijn
Ed:t spreekt) na Japan mede temogen nemen,
hoe wel men hem voorgeen vrijman heeft
konnen aenzien om reden indesselfs nu overge„
zouden Request aengehaelt met uijtdruckin„
ge vande diensten bij hem gedurende den stilstant
zijner gagie A. o 1682. en naderhand gedaen, hij
directeur de dispositie over van Ekerens persoon
zig niet heeft willen aanmatigen maer den
E: Ranst al mede gewesen tot zijn Ed: van
wiens consent hij direct:r kort daer na doorgeseij„
den E: Romst berigt zijnde gelijk denselven oocq
met waerheijd niet en sal mogen ontkennen
gedaen te hebben een ordonnantie gepass:t heeft,
weshalven aen een ijgelijk te Concidereren geeft
of hij met desen van Ekeren tot eenige ongeoor„
lofde zaken zig jngelaten kan Hebben; blijc„
kende Evident dat den E: Romst denzelven
zonderling moet hebben bezint, dewijle hij ande„
re na Batavia hebbende gelargeert onder
zoo kleijnen getal adsistenten als in Japan
gewoon zijn over te blijven hem van Ekeren
mede bij sig gehouden ende met favorabel
voorschrijven aen dese vergaderinge begunstigt
heeft bekennende gaern dat Jngevalle zijn
Edelh. t op de ontfange monster rollen van Ed:o
1684. daer het eerste vermeerde getal bij gezien kon
werden, hem van eenige disordre hadden belie„
ven te adverteren hij de volgende twee Jaren
het geensints op de mondelinge berigten der
voorschreven opperhoofden zoude hebben laten
aenkomen
voorschrijven
1222
1232

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0241.xml
#+ ---

28en februarij 1687.
alweder komt den gouverneur generaal de
vergaderinge Interrumperen in hun aldermeeste
besigheijt soo grauwt den heere directeur
generaal antonio hurdt in het laatste van zyn
E: drie schrifturen op den 14:en februarij 1687. in
rade van india overgegeven: daarbij voegende
wel te wenschen dat sekere notitie of aante
kening die den gouverneur generaal ter verga„
„dering hadde ingedient, om nagesien en dan
voort aan de heeren principalen na't vaderland
overgesonden te worden, ware voorgekomen
in een tijd wanneer hij Heer directeur end'
andere heeren raden van Jndia daar op met
de vereijschte omstandigheijt zouden hebben
konnen antwoorden; omme de gem: Heeren
principalen te disabuseren en weg tenemen
de umbragie die haar ho: Ed: seekerlijk stonden
te scheppen uijt de lecture van een geschrift dat
onder haar ho: Ed: niet behoorde te komen dan
verselt met het berigt vande heeren raden int
gemeen ende den heer directeur generaal int
besonder &:a en nadien den heere directeur generl
met soodanigen wensch en stellinge de heeren
principalen tragt te brengen in een gevoelen
als of den gouverneur generaal daar op uijt was
om
1233

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0242.xml
#+ ---

1234
om haar hoog Ed: te misleijden en schaduwen voor
ware wesens onderd' oogen te brengen soo en kan
den gouverneur generaal daarop niet teeneman
stie swijgen, hoewel zijne tegenwoordige dispositie
zulx wel zoude vereijschen, en waarom hij ook alle
het gene den heere directeur generaal bij zijn
voornoemde overgeleverde drie schrifturen op 14
februarij 1687: heeft believen te seggen, wat ligt
sal overlopen als anders wel nodig, en ook geschie
zoude zijn: genoegsaam vaststellende dat de
gem: heeren onse principalen, die nu alsoo menig
„
maal door waarschijnende redenen, verleijdende
omstandigheden en opgeraapte leugenen bespot
en bedrogen zijn, veel beter met daden als vort
woorden zouden wesen gedient, en dat men haar
ho: Ed: wegens het groot verloop inde goede
directie en verval van saken, benevens een
gansch slordige huijshoudinge tot batavia toeson
een pertinent berigt, hoe alles was bevonden en
wat door de hoge regeringe tot herstellinge mits„
„gaders om alles op een goede en gereguleerde
voet en ordre te brengen, was beraamt en int
werk gestelt: gelijk haar ho: Ed: sulx bij hunne
generale missive van dato 11:en december 1684
zeggen te verwagten: ende 'twelk haar ho: Ed
ongetwijffelt veel stigtelijker en aangenamer
zoude te voren komen als dat daar inne tot nog
toe seer weijnig is gevordert, ende den heer
directeur generaal daar en boven alsoo verre
gekomen en doorgebroken is, dat zijn E: (d' andere
heeren raden mede daarinne betrekkende) open
„baarlijk sustineert het gene hier voor, mitsgad:s
bij zijn E: meergen geschrift wel deugdelijk staat
uijtgedrukt; ende 'tgunt ook al eeniger maten
over een slaat met het gene den heer ord: raad
Joan van hoorn in vergadering voorgekomen en te
gemoet gevoert is, den 21:e november 1685: als
wanneer wierde gehandelt vande saken van
golconda ende om dien koning den oorlog aante
doen: gelijk onder dato 24:en september 1686: byj het
generle: resolutie boek kan werden naar geken=
de heeren principalen bij haren generalen Articul
brief ende instructie voor de kooplieden, zeggen
wel, dat niemant, van hoedanigen qualiteijt
ofte ampt hij zoude mogen wesen, eenig advijs na
't vaderland vermag te geven wegens de gelegenth:t
vanden handel, oorloge, Comportementen van
eenige dienaars vand E Comp: in oost Jndien &a
als alleen aande heeren bewinthebberen, maar
van versellende berigten en omstandigheden
vanden heere directeur ende raden, ofte dergene
die mogten worden geraakt ofte genoemt, en staat
te diermaterie niets het minste van aangehaall:
ook vind zig den gouverneur generaal genootsaakt
toe

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0243.xml
#+ ---

1235
en verpligt de Ed: heeren onse principalen op het
ernstigste te waarschouwen en seer eerbiedig te
versoeken datse haar dog niet en willen laten blind
„hocken met vergulde berigten en versierde omstand
„heden, die de proefsteen der waarheijt nieten konnen
uijtstaan gedenkende wat alschone en opgepronkte
brieven nu onlangs en zedert 3: a 4: Jaren gekz:
van en naplaatsen daar men nu bevind, en onge„
„twijffelt nog nader bevinden zal, dat d E Comp: se
trouwlooslijk is gedient, ook sullen haar ho: Ed:
al meermalen ondervonden hebben datter geen
waarheijd soo vast en klaar is of te kan door tegen
ofte schijn redenen, en scherpzinninge uijt vlugten
werden vervals en verduijstert, ook daar en tegen
geen leugen soo vals en groot ofse kan aanveelen
met subtijle omleijdingen opgepronkte berigten
en omstandigheden aannemelijk en waarschijnelijk
worden gemaakt, soo dat veel tijds eerde waarheijt
aanden dag komt, de zaken zoo verre vervallen
ofte verlopen zijn, datter weijnig hope voor handen
is om deselve weder te herstellen. de notitien en
geschriften die den gouverneur generaal, om besondert
redenen, inrade van Jndia heeft overgegeven: sullen
altijd bevonden worden met de waarheijt over een
te komen, ten ware eenige papieren, die daar toe zonden
moeten dienen wierden verduijstert of ook wel na
d' overlevering van sin verandert gelijk nog zal
konnen blijken dat a. o 1680: met het rapport van
den heer gouv:r Cornelis van gnaalberg op zyn
En overkomste uijt banda, is geschied; belangende
nu: d' antwoorden ofte berigten door den gem: Heere
directeur generaal anth.: Hurdt daar tegenden
14:en februarij 1687: ingebragt, deselve sal den
gouverneur generaal maar kortelijk overlopen,
en voor eerst seggen wegens de gedane verstrek„
„kingen alhier tot batavia uijt Comp:s provisie
maguasijn dat met de te doene examinatie nog
maar een begin gemaakt, en het reets verthoonde
verschil omtrent personen van gelijke qualiteijt
te groot is, om de heeren principalen gerustte
stellen, ende te doen begrijpen dat men soodanige
zaken soude moeten laten aankomen op de discretie
van den heere directeur, om datter geen vast
reglement op en was gestatueert, even als of het
d' EComp:e bij vertrek van gouverneurs en andere
opperhoofden, op 2: a 3000: gls min of meer niet
aan en quam, en het depijne niet waardig was
met den gouvern:r generaal daar van te spreken
ofte de vergaderinge met saken van sulken
geringen importantie te belemmeren, of nu het
leer, daar men sulke brede riemen uijtsuijt,
al lange sal konnen strekken, sal de tijd moeten
leeren, en ontdekken. ondertusschen (Legt den
heer directeur generaal) konnen de dispenciers
den
van

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0244.xml
#+ ---

1236
van geen valscheijt of dieverije beschuldigt veel
min overtuijgt worden, omdat niet alledingen
ten allen tijden voor gelijken prijs te bekomen zijn:
en van welke stelling den gewesen guastos meester
of dispencier tot Ouglij pieter mesdag, sig niet alleen
ten opsigte vanden incoop der provisie alhier voor
den agtb: raad van Justitie wel sal weten te bedienen
maar ook daar en boven konnen aanwijsen datselve
het metaal Canon, d'eene tijd door ordre van den heere
directeur generaal, up t's Comp:s Cassa is betaalt tot
„ 20: end andere tijd tot 25:en stuijvers het ll. gelijk—
bij de Cassaboeken onder dato 10:e Julij 1684. en 10:n
Junij 1686: kan werden nagesien; ende welk verschil
bedragende op de laatst geleverde parthije omtrent
237: gls insgelijx met de rekening van discretie
sal konnen worden goet gemaakt, en soo mede dat
eijndelijk ende ten langen laatsten den ondercoop„
„man Harman van doeyenburg de Rijs en tarwe
die hij op zijne administratie tekort komt niet hoger
werd te laste gebragt als tot 24: en 50: rd:s het last
hoewel gesegt word te konnen blijken, dat gedurende
de tijd van zijn bewint, het eerste graan ('s Comp:s ge„
„regtigheijt daarbij gerekent) niet minder waardig
is geweest als 30: entandere door malkanderen
verkogt tot 72: Rd:s het last: makende alsoo op de
geheele parthije die bij het batavise negotie Journaal
onder dato ult. o Iunij 1686: staat uijtgedrukt, een
verschil van ongevaar 11300: ges:
Omtrent den verkoop der provisien segt de heer direct„
generaal anth: hurdt niet te weten dat anders
gedaan ofte gehandelt zij dan 't gene hij in goeden
gewisse heeft geoordeelt niet den waren dienst van
d' EComp: over een tekomen sig dieswegen, indien
hij mogte worden mistrouwt, op een wettelijke
wijse terpurge aanbiedende, waar bij het daa
ook soo lange sal moeten blijven en gelaten
worden, tot dat dien aangaande de venditie rollen
mitsgaders de dispens en Cassaboeken sullen
wesen nagesien
en aangaande den verkoop der kleden ofte lijwaten
en andere goederen uijt's Comp:s negotie pakhuijsen
soo bij publike venditien als uijt ofte onderde
hand, daar van en kan den gouverneur generaal
nu nog niet veel anders seggen dan dat de Cassa
boeken, venditie boeken, en originele venditie rollen
sullen moeten worden nagesien: welke laatste
hij al voor ander half Iaar van het negotie
Comtoir heeft laten eijschen, dog niet eerderkonnen
bekomen als den 30:en Januarij 1687.
Twijffelende „ nog ofse al Compleet en deselve
rollen sullen wesen, die gedurende desenditien
gehouden en gesz: zijn: dat de pond goederen alhier
tot batavia veelsints hoger prijsen bij verkoop
hebben behaald, als ter plaatse daarseheen gevoert
verschil
en

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0245.xml
#+ ---

1237
en vertiert zijn, kan wel waar wesen, maar evenw
geen versekering geven, datse niet uijtgesogt en nog
meer waardig zijn geweest; mitsgaders het ongewilt
niet overgeschoten, en elders versonden is. op het
voordragen en te kennen geven van den directeur geneel
dater na voldoening der respective eijschen nog een
goede quantiteijt sandelhout soude overschieten
soo is den 7:'n Junij 1686: in rade van Jndia goetge„
„vonden, het resterende, bij venditie te verkopen ende
welken aangaande onder dato 10:en derselve maand
bij het Cassaboek wel blijkt dat door de chinesen
Limkinko, oijpinko, enque Joncqua 400: picols
ter somma van 6000: rd:s zijn betaalt maar dewise
niet en blijkt dater tusschen den 7: en 10: Junij will
que venditie gehouden zij soo Loumen moeten gelov
dat die quantiteijt sandelhout niet bij publike vendi„
tie maar Contrarie het geresolveerde, uijt ofte onder
de hand is verkogt: en soo mede ter selve tijd aanden
Chinees koopman limsicqua een Cas met 310¼ lb
ruwebarnsteen met een advance van 7 sp:r Cento.
met de afgescheepte 329675: C=to peper a. o 1685. in
fluijt monffort na China, waar voor de scheeps
overheden ook twee Cognoissementen hebben gete„
„kent, moet het al op een wonderlijke wijse zijn toege„
„gaan, de heer vincent paats, met deselve fluijt
als ambassadeur aanden keijser van China vertrock
kreeg zijn afscheijt van den gouverneur generaal
den 20. en Julij en alnet eenende nodige papieren
en bijlagen tot zijne Jnstructie, die op dienselven
Dag inrade van Jndia was ondertekend, maar
dewijle deselve fluijt den 22 d:o nog omtrent de
batavise rhede gesien, ende des avonds door het
schieten met Canon ook gehoord wierd, soo schijnt
het met defacture, zijnde gedateert den 21:en Julij
wat geleutert te hebben; ende daar door het lang
vertoeven van den gem: Heer ambassadeur te wesen
veroorsaakt, het Cognossement door de gem: scheeps
opperhoofden getekent en'twelk hier bewaart moet
worden, werd nu gesegt 't soek geraakt en niet te
vinden te zijn; dan het blijkt bij deselve facture
niet alleen dat de gem: quantiteijt van 329675. C=ts
peper inde fluijt monthovrt is afgescheept, maar
daar en boven nog bij een nadere opgemaakte korte
factura, waarin eenige veranderinge is gedaan
ten eijnde daar nad inboekinge zoude dienen te
geschieden, gelijk ook door den negotieboekhouder
een geruijmen tijd na't vertrek van't schip Hoewel
onder dato 21:en Julij 1686) is geschied: dog met
geen vermindering inde voorn: quantiteijt des pers,
den voorn. ambassadeur paats en den raad tot
Hoccieuw, bij hunne missive den 20:en februarij
1686: aan dese regering gesz en die met deselve
fluijt monffoort den 31:' maart daar aan volgende
hier ontfangen is, zeggen alleen dat het gevallen
onderwigt op deselve peper 3½ p:r Cento en
den
zulx

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0246.xml
#+ ---

1238
zulx verreboven hare verwagtinge was. dogh
en melden niet dater minder als den inhout van
factura en het Cognoissement zoude zijn uijt
gelevert, ook en versoekense niet dat de tekort
gekomene quantiteijt haar ten naasten toegesend
of zij daar voor, soo ten opsigte van het gewigh
als vande geld somma ontlast mogten werden
de schipper van deselve fluijt Jan gerlofsen zijnde
den boekhouder arnout beijdaals overleden) is
ook daarmede weder den 11:en Iulij 1686: nae
china vertrokken sonder sig te kreunen aan eenig
peper, die volgens Cognossement op zijn vorige
lading tekort zoude zijn gekomen, dewijle hij
getekent heeft voorde geheele Jongst ontfangene
quantiteijt belopende 399900: Cattij sonder
bijvoeginge dat zijn vorige minder uijtlevering
daar zoude moeten worden affngerekent, kandit
nu alles soo werden goet gemaakt ende inde
regte ploij geschikt: het sal een proefstuk wesen
en niet een eenklaar bewijs van't gene hierboven
is gesegt.
De 60: grote witte pansjes, die vermist worden
en a. o 1686: bij factura van't schip demaas het
Comtoir nangasakkij te laste zijn gebraght
dienen d' EComp: doord' een of d' ander 't zij dan inco
of verkoops, te werden vergoet dog d voorsz belasting
waarmede maar tijd verloren is, had wel konnen
werden g'excuseert, nadien als doen hier op bat=a
present en bijde hand waren, het gewesene
Japans opperhooft, mitsgaders den secunde
persoon en pakruijs meester, dewelke dien aan
„gaande kennisse mosten hebben, en ook berigt
van souden hebben weten te geven, gelijkse nu des
nodig wesende, nog sullen konnen doen, te wen„
=schende zijnde dat omtrent het versenden der Coopman
„schappen en andere goederen van hier de vereijschte
ordre konde worden gehouden, op dat de heeren onbe
principalen soo wel als wij, uijt d'aancomende
brieven soo veel aanwijsingen van begane slor,
digheden en abuijsen niet en behoefden tontmoeten
als nu zedert eenigen tijd tot schamens toe, is komen
te geschieden
het is waaren bekend datter doorgaans van particu„
liere voorreek: vand E Comp: veel gelts op Intrest
is aangenomen, daar de heeren directeurs generl
ook altijd het bewoint overgehad, en aande Cassiers
ordre toegegeven hebben, maar of zulx altijd al
nootsakelijk zij geweest daar van souw veel te
seggen vallen, en met reden grotelijx aankonnen
worden getwijffelt, het is eijgen aan den dienst
van een directeur generaal, dat hij meermalen
overslag maakt van't geld dater in voorraat is,
en nog inte komstaat, of soo uijt het vaderlandt
als van elders verwagt word, mitsgaders wat daar
en tegen weder uijtgegeven en na verscheijde gewesten
moet afgesonden worden; om als het nodig zij, eenige
penn: a deposito teligten, daar van inrade van:
present
India

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0247.xml
#+ ---

1239
Jndia te spreken en dan of byj Notulen, of welde
resolutien selve te laten aantekenen, hoeveel voo
eerst en tot nader te maken Calculatie wel soude
mogen werden aangenomen, twelk den gouverne
Generaal meend dat niet alleen betamelijk, maar
ook meest in alle landen van de wereld gebruijk
is, en in allen gevalle alsoo nootsakelijk als
dat men in't resolutie boek telkens laat aantekent
de verkoop van een out en afgevaren schip, dat dek„
maal niet meer als een hondert rd:s twee adrie
gegolden heeft, of nu de heeren vande hoge regen
in het stellen of tellen van geld op Intrest bij d' E
geen preferentie zoude mogen hebben is geen
vragens waardig, maar het voegt ook wel, dat
omtrent de tijd van de telling en ligting wat discre
„tie werde gebruijkt en Comp: Cassa niet gehouden
als een wisselbank onder het genieten van
swaren Jntrest van 6: tenhondert int Jaar: waar
omtrent de heer directeur segt temenen dat de
reductie tot vijf soude konnen worden ingevoert
als de heeren voorgingen, ende men eenige andere
onwillige hare gelden thuijs zoud: daar den gouv:r ge
bij desen verklaart gants niet tegen te hebben, maar
wel te wenschen dat het alvast gestelt was, en daar
mede hoe eer hoe liever een begin wierde gemaekt;
en insgelijx met het accepteren vande Japans
goude Coebangs inde wissels niet hoger als tot
80: schell: in spetie het stuk, voor soo veel als 'er
voortaan sullen worden getelt
dat het Capitaal vanden gewesen en na 't Vaderl:d
op ontboden H:r ordinaris Raad R: van goens
door ordre vanden heer directeur generaal op
andere namen is overgesz: komt nu wel te blijken
maar aan veele nog niet ten vollen met wat insigt/
dat
ofte Jntentie, ds dan't zijt is geschied geschiet
omdat geld door deselve personen P:r wissel
nat vaderland te laten overmaken of welan
heet proffijls halven op haar namen alhier op
Jntrest tte laten verblijven, 'teen en tander rust
op geen goet fondament: en het gebruijken
vand' Eerste bedekte en suspecte weg zal de
heeren onse principalen geen genoegen toe
brengen;; en alsoo weijnig het inslaan van de
tweede, om het geld op soodanigen wijse hier
te behouden: als regel regt strijdende tegen
haar ho: Ed: gegeven ordre bij missive van
11:en december 1684. dicterende dat wij d' intresten
alhier van 6: tot op 5: p:r Cento sullen hebben
tereduceren en ons daar en boven zoo veel als doe„
nelijk zij, ontlasten vand' intrest penn: dergene
die haar in't vaderlandt of elders buijten Jndien ig
zouden mogen onthouden, daar het Capitaal
vanden gen: heere van goens, zijnde als gesegt
na't vaderland op ontboden, niet buijten gesloten
kan worden, en nog teminder nadien het eerste
poinct van de verminderinge der Jntresten voor
als nog niet en heeft konnen worden voldaan:
soodat den heere directeur generaal, omtrent
dat
het

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0248.xml
#+ ---

1240
het vastegeloof, 'twelk zijn E: segt te hebben
dat den heere van goens van insigt en Jntenti
zoude zijn geweest, om zyn geld alhier op bedi
namen aan tehouden, soo zeer niet en heeft
gedwaalt ofte wisgetast, als wel omtrent
en ten belange vande voorn: ordre der heeren
onse prinncipalen, om soodanige penningen pr
wissel na't vaderlandt over te maken: 'twelk
met deselve voorden gouv:r generaal of zoodani
wijse te verduijsteren geensints de meninge schijnt
geweest te zijn: immier niet op een behoorlijk en publi
maniere het overschrijven der gelden vande
weescamer, op de namen dergener die door hun
of meerder jarigheijt reijt krijgen om deselve te
mogen ontfangen en administreren, is nootsal
„lijk, en zoo mede dat men de lieden daar door
van Malkanderen helpt en mede accommodeert
wel te verstaan voor soo verre het met den ware
dienst vand'E Comp:, mitsgaders dereden en billi
„heijt kan werden over een gebragt: ende opsotda
gelegentheden
„nigen wijse magmien bij alle voorvallende „ het
exempel der Voorsaten en den oude gewoonte wel
navolgen, maar buijtendien hebben de heeren onse
principalen daar vrij wat tegen; gelijk bij haar
hoog Ed: brieven doorgaans met sulke Cragtige
expressien werd aangewesen en uijtgedrukt, de
aantekening die den heere directeur generaal onder
dato 9:en maart 1685. int resolutieboek heeft believen
goede
te laten doen, is 'tsamen gestelt van seer schone
en schoone woorden, ende wanneer daarbij
gevoegt werd zijn E: nadere verklaringe
vande swaarigheijt, die zijn E: soude hebben
gemaakt omtrent het laten overschrijven van
des gem: heer van goens Capitaal, indien van
„des gouverneur generaals gedagten bewust
ware geweest; soo sullen die twee beleefde
en seer verpligtende perroden genoegsaam
volstaan konnen voor drie van de hedendaagse
Complimenten: om dewelke te beantwoorden
den gouverneur generaal geerne bekennen
wil onbequaam te zijn. dog sal evenwel
op de zaak selve kortelijk dienen, en zeggen
dat ingevalle den heere directeur generaal
zig soo verre hadde believen tontwaardigen, om
aanden gouverneur generaal bekend temaken
wat hem dien aangaande wierde gevergt, en hij
voornemens was te doen den gouverneur generael
hem niet alleen seer gaarne van zyn gedagten
maar ook van zijn sentiment zoude hebben gedient
dog, om niets het minstelos te laten, van't gene
dat nu geoordeelt werd t eenemaal van die bedieninge
en discretie van den directeur generaal aftehangen
ofte tot zijne sorge te gehoren, mitsgaders dat aan
sienelijke en afgesonderde ampt in geen kleijn
agting te brengen: soo en kan men soodanigen
Communicatie, gelijk nog dagelijx blikt, niet wel
inschikken, invoegenden gouv. r generaal die met
en
weten

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0249.xml
#+ ---

1241
weten nog Raden kan wat den heer directeur
van menineg is, te doen; daarna en wanneer het
hem bijgeval terooren komt, niet meerte moet
naspeuren wat zijn E voor eenigen tijd georde
„neert en gedaan heeft en waar in hem dan nog
soo veel overdwversingen en stribbelingen ontmoeten
dat hij niet weet waar het nog heen lopen en eijn„
„delijk behanden sal. op het ondercoopmans kost
geld dat den heer directeur generaal geordonneert
heeft te verstrekken aanden boekhouder Cornelis
van Hammen en adsistent Joannes van Heijt
sal het zoo zeer niet aankomen, als wel op de
inbreelding van den gem: Heer directeur dat
hij nit particulier daartoe zoude zijn bevoegt
en gequalificeert vermits de verbeteringen zoo
in gagie als Costgeld versogt en verkregen moeten
orden, in Rade van Jndia, waar vandaan een
acte gemaakt of wel Extract uijt het resolutie
boek verleent woord, gelijk onder dato P:mo Julij
1672:, 11:en September 1682: en 17:' november 1684
bij het acteboek en op 21:en Julij des laast gem: Jaars
1684. bij het resolutie boek sal konnen worden nage
giew: het ondercoopmans kostgeld dat den onder
koopman daniel van heussen int ijser magasije
genoten heeft, enkomt den boekhouder van hammme
niet toe nog ook den adsistent van reijt omdat
het hem in amboina was toegevoegt, nadien met
het gene in amboina tegens gebruijk en ordre was
gedaan had behorente berispen en verbieden
maar niet bedektelijk na te volgen: sullende
niemant konnen tegenspreken dat zoodanige
verbeteringen of gunst bewijsingen aanvrienden
en gunstelingen, d' EComp: ten hoogsten schadelijk
en van seer quaden gevolge zijn: want alle de gene
die indeselve ofte diergelijk bedieningen worden
gebruijkt, pretenderen niet minder als haars
gelijken ofte hunne predeccesseurs beloont ofte
getracteert te moeten wesen, gelijk nog met
lange geleden gebleken is, aanden Jegenwoordi„
„genbaas vande wapenkamer Jsaak dinkels;
dewelke tegens het vastgestelde bij resolutie
van 28:en maart 1679: en het generale reglement
van den Jare 1680:, op 17:' april 1685. in gagie is
verhoogt van 50: tot 65: gld:s ter maand, genieten„
„de daar enboven (ten blijkt niet doorwiens ordre)
koopmans randsoen en kostgeld, waarop daar
nagevolgt is; dat men desmitsbasen, soo op de
Equipagie werf als in het ambagts quartier
mede ijder 60: gl ter maand en Coopmans tractem:t
heeft moeten toevoegen, gelijk al mede bij het acte
boek onder dato 20:en maart en p:ro october 1686:
kan worden nagesien; en soodanig verthonen
hun de Vrugten van de genomen resolutie den 14:en
Julij 1684:; waarbij het voorn: reglement, ten
belange vande te doene verbeteringen, onder den
titul van dispensatie ofte moderatie genoegsaam
gedaan
in

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0250.xml
#+ ---

1242
induijgen geslagen is.
het senden van een overtollig getal pennisten
in den Jare 1684. 1685: en 1686: van batapianae
Japan is bewijsselijk enwaar, maar niet dat den
gouverneur generaal daar van speciaale kennis
gehad heeft, ofte gedaan zij: den heere directeur
generaal niet genegen nog gewoon zijnde de zaken
die hij vaststelt, dat tot zijne bediening en besorge
behoren, den gouverneur generaal personelijk te
Communiceren, ende denselven nu evenwel
indese gelegentheijt mede willende intrekken
doet soodanigen verhaal van de gebruijkte tussche
gangers de Japanse opperhoofden met lijsten en
naamrollen, als mede vanden gewesen onderkoop
„man willem van Ekeren, dat het te verwonder
zij, waar zijn E: het alvandaan haald, de briev
ao 1683: den 19:' maart en 30:en Junij na't vaderl:d
en Japan gesz: konnen aanwijsen, en het behoord
den heere directeur generaal niet onbekend te
wesen, hoe als doen goet gevonden en verstaan is
ten uijttersten niet meer als het nodige getal pen
„nisten na Japan te zenden om daar mede te bethonen
dat wij met de vorige soobere voordelen niet en
konden bestaan, zijnde als doen ook niet boven de t
personen naderwaarts vertrokken, en waarmede
als 'er ses a seven onder zijn, die haar op het wegen
met de daats verstaan, den gouverneur generaal
meent, dat het welkan worden afgesien, als —
hebbende selve ondersouden, dat de chirurgijns
stierlieden en andere van de schappelijkste
scheeps officieren, tot den oirdinaren oppas
en omde dieverije der Japanders te beletten
aljunner soo bequaam zijn, als een parthije
.gerecommandeerde ligte en losse adsistenten
sulx indien het waar zij dat door den gouverneur
generaal het afsenden van het aangewesen
groten getal pennisten is geapprobeert, soo
bekend hij meerder schuld te hebben als den
Heer directeur generaal, dog wil d' Ed: heeren
principalen daar van geeene laten oordelen
en soo mede of het van des heer directeurs dienst
en pligt niet is, en al voorlange geweest zij, omtrent
d'opperhoofden nauwkeurig te vernemen nade
bequaamheden en Comportementen der koop„
„lieden, onderkooplieden en adsistenten, soo de
gene die op de Comtoiren behoren dienstte
doen, als degene dieledig lopen, ofte buijten eenig
emploij zijn, welke laatste getal zedert den 11. n
december 1685. als wanneer des wegen aande
heeren principalen gesz is, niet heel veel kan
wesen vermindert, en apparent nog aleenigen
tijd indien staat sal blijven, ten ware datter ijmant
een andere wijse en ordre op quam stellen, alsoo
den heere directeur generaal daar toe niet veel
lust schijnt te hebben: onderwijlen dat d' E Comp:
belast en belemmert blijft met vele onnodige
onnutte en overtollige dienaren, die men alsoo
er behoorlijk berigt in vergadering van gedaan
stierlieden
was

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0251.xml
#+ ---

1243
was, en sonder hunne vrienden te ontsien agter„
volgens d' ordre vande heeren onse principalen
zoude konnen na't vaderland zenden ofte onder
de militie gebruijken
het laten vertrekken van den E: president wille
Carel hartsink nat vaderland, ende het aanvangen
vanden oorlog tegen den Coning van Golconda
zijn na't gevoelen van den gouverneur generaal
twee saken van sware verantwoording voor de
gene die haar daar aan schuldig hebben gemaakt:
wat het eerste aangaat kan bij de genomen resolue
onder dato 21:en november 1685. blijken, dat vast
gestelt is den gem: Hartsnek alhier in Jndia nog
te laten verblijven, zijnde geschiet bij plurateijt
van stemmen, te weten die van den heere direct
generaal anth. Hurdt, de heeren raden Cornelis
van Quaalberg, Ioan van hoorn ende den gouv:r
generaal Joannes Capphuijs, dewelke dit besluijt
's daags daar aan voorde middag aan gem: hart„
Jink bekend gemaakt, hebbende, soo verklaarde den
„selven dat hem sulx albewust was; met eenen
versoekende bij geschrifte te mogen overgeven
het gene hij meende dat tot nader openinge
vande golcondase zaken en verligtinge van het
gene daar hij mede geoordeelt mogte wesen beswae
te zijn, zoude konnen dienen: 't gunt den gouv=r
generaal hem geerne toestond, daarbij voegende
dat hij tegen den avond vergaderinge hadde belegt
en specialijkom te verkiesen een admiraal of
Command:r over de retour vloot waar toe den
ECommandeur Jan henrik Thim eenige dagen
bevorens zijn dienst hadde aangeboden, en nu
alleen maar na ordre was wagtende: de heeren
nademiddag bij malkanderen zijnde gekomen
uijt gesondert de heer van hoorn die in zyn
bediening als president van heemraden met
toestemming van den gouvern:r generl na lange„
„rang ofte elders te landewaart in gereden was„
soo wierd'er voor ende van wegen den voorn.
president willem Carolhartsink, 't sij door desselfsen
klerk havart, ofte door een helmbaardier, soo„
danigen request ingedient als onder dato 22:' 9b:r
1685. int resolutieboek staat geinsereert, over
welkers soberen inhout den gouv:r generaal
(die vrij wat anders verkwagt had) sig verwonde,
„rende, met eenen vraagde ofer nu ook eenige
meerder Redenen waren, om op zijn hartsinks
nader gedane versoek, te veranderen, van het vorige
dien aangaande genomen besluijt; daar den heere
directeur generl al terstont op antwoorde, dat hij sig
naderhebbende bedagt, als nu het vertrek van gem
E: hartsink na't vaderland wel konde accorderen
en toestaan, en nadien alle de andere presente
Heeren, uijt gesondert de heer van quaalbergen, die
bij zijn vorig advijs bleef persisteren, daarop mede
seer sterk en kragtig aandrongen, zijnde nu vier
stemmensterk, en sulx de zaak m:r geworden,
soo wierden de heer van guaalberg, enden generaal
Command:r
overstemt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0252.xml
#+ ---

1244
overstemt, daar de heer van hoorn, schoon hij prese
ware geweest ook gantsch niet tegen zoude hebbe
konnen doen: wie sal nu konnen geloven dat
den gouv:r generaal het voorn: bedriegelijke geschrift
of versoek van den E: Hartsink overgenomen, enin
rade van Jndia voorgedragen heeft: en wie heeft
de heer Eurdt de gedagten ingeblasen dat den generael
in soo korten tijd, en omsulke voorgewende arme
Redenen, zoude wesen of konnen werden verandert
van zijn vorig advijs en sentiment; dog dit vertrou„
„wen heeft evenwel den gouverneur generaal dat
eerlijke luijden, een eerlijk gevoelen van hem sullen
thebben, en aand' andere laat hij sig het minste
fgelegen; en alhoewel wegens dese sooschielijke
afwijkinge van het vorige genomen besluijt, al
datet
wat meer te seggen zoude vallen, als „ het daar mede
op een vreemde wijse is toegegaan, soo en komt
het altijd niet te pas te verklaren wat men weet,
ofte rugtbaar temaken wat men hoord. laat den
d hartsink soo onschuldig wesen als hij kan, hij sou
het dan ook wel gebleven zijn, schoon hij hier nog
eenigen tijd op batavia verbleven, of gelijk bevorens
de speculatien liepen, wederna golconda vertrocken
was, om te spoediger en op de gevoegelijxte wijse
de geschillen te besligten, maar geensints om den
Coning in zijn eijgenlandt, daar d' E Comp zulken
Emportanten handel drijft, en nu (wie weet noghe
lange) sal moeten derven, een onbedagten oorlog
aante doen; dewijle wij daar toe nog bevoegt nog
gestelt waren, ende ook onse eijgen dienaren niet
buijten schuld konden stellen; van welk gevoelen
den gouverneur generaal noijt zijnde afgeweken
ook noijt het aanvangen van den oorlog heeft
konnen verstaan, maar wel om andere min
hatelijke en bekommerlijke middelen bij dehand
tenemen, van hoedanigen sentiment de heer
Quaalberg mede is geweest, soo dat de vast
stellinge vanden oorlog (die nog niet absoluijt
onbepaalt, maar aan Conditien schijnt gebonden
geweest te zijn) niet met eenparige stemmen is
geschied, gelijk den heere directeur anth. o hundt
belieft te seggen, dog niet sal konnen doen blijken,
ten ware het woord eenparig in eenige brieven
en papieren van ter zijden mogten ingeworpen zyn
wesen, gelijk somtijts, voor, of onbedagtelijk,—
zoude konnen geschieden, of geschied zin: als bij
exempel, inde generale brief den 8:en maart 1686:
van hier aand Ed: heeren1j:n na't vaderland
gesz:, werd gesproken van een gedane en nevens
gevoegde opstelling door de heeren ord Raden
Rijklof van goens en martenpit, wegens het
afsenden vande retour schepen na't vaderlandt
ende daar op het goet vinden vande gem: Heeren
onse principalen zoude worden afgewagt: ende
inde particuliere brief ter selver tijd aan de kamer
Delf gesr: word gesegt dat de fluijt voorschoten
des vereijschende tot een retour schip zoude konnen
worden g'emploijeert, agtervolgens het project door
de gem: heeren raden schriftelijk opgestelt: dog bij
de resolutie daarbevorens onder dato 8:en februarij
gestelt
genomen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0253.xml
#+ ---

1245
125
genomen werd alleen gesproken van een opge„
Aan de Edele Hoog Achtb=re
=stelt advijs door deselve heeren raden, en omhet
selve aan haar ho: Ed:le de heeren 17=en na't vader Heeren Bewinthebberen vande
over te senden: sonder daarbij te voegen de her Nederlantse geoctroijeerde Oost=
Indische Compe. ter vergadering
gem: advijs soude moeten worden agtervolgt:
gelijk men uijt de brief van de Camer delf zoude
van xvijen tot
konnen besluijten, en met eenen dater een provisi
„nele vast stellinge van dat project ware gedaan
'twelk nogtans niet geschiet en is, nog bij de gem .
resolutie sal komen te blijken. En hier
mede sal den gouverneur generl dit geschrift
eijndigen, het verdre, dat hij nog aand' Ed: heeren
principalen te verthonen heeft, uijtstellende tot
beter dispositie en nader gelegentheijdt
Amsterdam
Onse Gebiedende Heeren
hoedanigh het met Compagnies zaaken
tot golkonda geleegen Is, en wat den
gouverneur en raadt tot Chormandel
overgekomen zij, niet tegenstaande haar
E schryvens aan de hooge regeering alhier
doorgaans zedert den Iare 1681. wegens de
securiteyt vanden Coopman chirun
chodenda, dat het betrouwen van Comp=es
Coopmanschappen aanden zelven tot een
groot bedragen geen bancquerat subject was,
Edele Erntfeste, wel Wijse,
voorsienige, En genereuse
Heeren
zullen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0254.xml
#+ ---

1256
zullen wij hier niet ophaalen, als tot
ons hertelijke leetweesen dat Contrarie
onse recommandatie de behoorlijke zorge
niet gedragen Is, over de Excessive somme
van het agterstal, 't geen wij dan ter ver=
antwoording laaten vande gene die tot
voorschreven Chormandel het bestier ende
verhandeling daar van Is moeten toebe=
trouwt werden, en aanbevoolen geweest.
Maar dewijle zin Edelh:t de heer gouverneur
generaal In eenige schrifturen op diverse
tijden en voorvallen in rade van India
Ingegeven, en Iongst op 28:en der gepasseerde
maandt februarij, opentlyk belieft heeft
als een misdaat ons op te leggen, dat wij
den E: praesident Hartsink met Consent
van Masulipatnam hier opgekomen, om
te repatriëren; In syn reijse derwaarts niet
hebben gestut en hier noch een Iaar doen
over blyven, mitsgaders dat daar en boven
bij ons den oorlog tegen den konink van
golconda was gearresteert aan te vangen:
beijde zaken, zoo sin Edelh:t belieft te seggen,
van sware verantwoordingh voor de gene
die haar daar aan schuldig hebben gemaekt:
„ ook
sich selven van het laeste „ eximerende,
als daar toe noyt hebbende konnen verstaan,
maar wel om andere min hatelyke en
bekommerlyke middelen by der handt te
Nemen, en dat van't selve sentiment
den heer raadt extraordinaris Cornelis van
quaalberg zal:r mede zij geweest, zoo
hebben wij ons genootsaekt gevonden met
dese onse particuliere letteren VEdle hoogh
achtb=re tegenwoordigh te vermoeijelijken,
hoopende en vertrouwende dat onse
gevoelens en verrichten In beyde voorsz
voorvallen niet qualik geduijd, maar
gunstelyk gejnterpreteert zullen werden,
niet wetende omtrent voorsz dimissie
van gem: president Hartsink eenige
misdaat begaan te hebben, dewijle den
selven door sijn gouverneur en raadt
tot palliacatta herwaarts gelicentieert
zijnde om te repatriëren; met geen
deminste beswaarnis tot ons Is overgekomen,
schoon bevoorens al eenigen tijt voorsin
vertrek van Masulipatnam Comp=es
voornoemde Coopman Chodenda tot
goeconda In hechtenis geset was, mits=
gaders de bewuste geweldenarijen In, en
1246
als daar
omtrent

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0255.xml
#+ ---

1255
omtrent vEdle Hoog achtb:re Negotie gepleegt
waren, zinde voornoemde hartsink
ook bij het successive schrijvens van
gemelte Cormandelse regeeringe tot het
laatste toe nergens over beschuldight, of
van eenigh, quaat bestier geinsinuleert
geworden, hoewel bi haar E: brief
van 8.en october albereijts voor frivool
hadden getaxeert de allegatien van
Compagnies residenten In goeconda bij
hunne missive dato 24en September 1685.
tot verschooning bij gebragt; zulx wij
dan te geruster in hartsinks vertreck
hebben kunnen Condescendeeren, te meer
op sijn eijgen praesentatie een somma
van tien duijsent rE onder de ECompe
zoude verblijven: En. alsoo weijnigh
kunnen wij by ons selven bevroeden
gepecceert te hebben met onse ordres tot
redres vande voorschreven geweldenarijen
derwaarts gegeven, om deselve In diervougen
bij trappen In't werk te stellen, als de
resolutie van 22. en November 't voorleden
Jaar 1685, en den brief van den
26. en daar aan na palliacatta geschreven
komen aan te wijsen, daar wy ons kortheyts
halven aan gedragen, alleen daar bij voegende
dat wel In't eerste besluijt zijn Edelh. t
de heer gouverneur generaal, en de heer
van quaalbergh met ons niet eens, maar
van verstant zijn geweest dat den E: Hartsink
hier noch wat diende te verblyven, ten einde
of 'er noch jetwes tot zijn E=s Laste naderhant,
'tzi uijt de mondt vanden gouverneur Lits,
ofte uijt de allegatien vande golcondase
residenten mogte voorkomen: hoewel 'en
tot die tyt toe uijt de overgezonde papieren
niets hadt kunnen blyken, waar ver
uijt deselve over wandevoir, Contrarie
ordres, of wat het anders mochte zin
redevabel, of aanspreekelyk voor het voorsz
bancquerot zoude konnen geacht werden,
ende waar van tot heeden toe ook niet het
minste „ ons Is vernomen: dogh wegens
'tlaaste rakende de proceduren tot
restauratie vande vervalle zaaken;
hebben syn Edelh:t, ende de heer van guaalberg
1247
26. en daar
In geenen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0256.xml
#+ ---

1248
125
In geenen d'ele met ons gediscrepeert, daar
wij ook gesamentlyk over verheught
waren, dienvolgens Is ons de voorschreven
verklaringh van welgemelte zyn Edelh=t
zeer vremt voorgekomen, niet wetende
wat daar uijt zullen oordeelen, of wat
daar mede van voornemen Is omtrent
VEdle Hoog achtb: t' onsen Nadeele te
bewercken, want by aldien het soodanigh
was, zoude syn Edelh. t, gelyk ook de heer
van guaalberg zal:r dat zeekerlik hebben
laaten aanteekenen, zoo wel als dat van
d' E. hartsink en van zaaken in geringer
belang. veel min zoude zin Edelh:t
kunnen gesegt hebben bij het geschrift Inde
resolutie van 24.en 7ber 't voorleeden Iaar
1686 gejnsereert, dat tot die tijt niet beeter
en wist of de genoemde resolutie, en
daar op afgesonde ordre onder dato 22 en
26 November deselven Iaars 1685. over, en
ter zaake van het bewuste bancquerot
ende de pretentie vande vergoeding der
schade daar door geleeden, was alleen
gegrontvest geweest, op het ongelijk, en
geweldt dat Akkena d' ECompagnie
Inde persoon van Chodenda zoude hebben
aangedaan. Noch verder: dat het niet
te dencken, noch te gelooven zoude wesen
dat soodanigen resolutie genomen, en ordre
afgesonden zoude zijn geweest, Indien men
geweten had dat niet zoo veel Akkena,
als wel voornoemde onse eijgen opperboofden
ofte residenten uijt Insichte van snood, en
vuijl gewin aan dat groote bancquerot
schuldig waaren Etc.:a Ten laasten aan het
eijnde van't selve: Of nu den heer
Commissaris Laurens Pit zijnde door
eijgen ondervindingh wijser geworden
als die van de hooge regeering alhier
waaren op het nemen van't hier voorn:
besluijt Etc:a Uijt geen van alle
welke perioden Immers eenige deminste
discrepantie te Conjectureren Is, veel
minder gesien, en vernomen kan werden,
maar wel klaar genoegh het Contrarie
gegrontvest
te weten

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0257.xml
#+ ---

1249
125
te weten dat wij gesamentlijk met
welgemelte zin Edelh. t, en den heer
quaalberg zalr: daar In eenpaarich zin
geweest. En daarom nemen wij de
vrijmoedigheijt te betuijgen, en te verklaren
dat zin Edelh:t ten hoogsten verabuseert Is,
gelyk ook nader bevestigt werd met de
bijgevoegde acte, nevens ons„ door gedagte
heer van quaalbergh zalr op 26.en Januari
deses Iaars zelfs geteekent: welke
voorsz acte wij genoodsaekt zijn geworden
t' onser defensie te besorgen en in gereecheit
te brengen zoo drap ons ter kennis was
gekomen zyn Edelh=ts antwoort op de brief
vanden h. r extraordinaris Raadt Nicolaes
schagen uijt bengale ontfangen, En Copie
ongeauthentiseert onder de bijlagen der
secretariale papieren met d' eerste scheepen
VEdle hoog achtb:e toegesonden, waar in onder
eenige andere hatelyke expressien aangehaelt
stont dat zyn Edelh. t, noch de h.: r van guaalberg
zalr hun met gedagte beijde poincten
vandes president hartsinks vertrek,
noch de oorlogs proceduren hadden kunnen
Conformeeren, sonder van het laeste
en eenige publicque geschriften bevoorens
deminste mentie gemaekt te hebben.
Ons verder refererende aan't geen daar
van Inde geciteerde resolutien omstandigh
te vinden, en uijt het Contenu van
sin Edelh=ts gedagte eijgen geschriften
te bespeuren Is.
wij hebben van voorsz: verklaringh
bij notule van heden den 4=en Maart
geen notificatie gedaan, om het respect
van zin Edelh: t bij de posteriteijt
niet gesuggilleert te laaten: en dat
desgelijcx de gereet leggende scheepen
met een replijcq die daar op te verwagten sy
niet opgehouden mogten worden, die veels
te langh ter zaacke vande wissels Etck
tegen VHoog Ed=ns ordre en ons genomen
besluijt hier ter rheede vertoeft hebben,
gelik de overgaande Notulen nader
vandes
zullen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0258.xml
#+ ---

1255
zullen konnen aanwijsen, daar wij
ons Eerbiedig aan gedraagen
Ende dit is al mede voornamentlyk
het Insigt geweest waarom den directeur
tot noch toe niet En vergaderinge, ofte
aan den Heere gouverneur generaal overgelevert
heeft de hier nevens gaande antwoort
op syn Ed=ts gravamina Inde Iongst af=
gegane Bataviase materie ter neder
gestelt. Want hij omtrent dien tijd dat
deselve genoegsaam vaardigh lag van
ter zijden berigt wierd hoe zyn Edelh. t
besig was om meer andere diergelike
beswaarnissen te C'olligeren, heeft gevoeglijkst
1 geoordeelt tegen deselve met de voorgaande
te gelyk te dienen, zoo als dan ook gevolgt Is
dat wel gemelte zyn Edelh:t nieuwelijx
en eerst op 28en februarij nog Ingelevert
heeft een prolixe schrifture van dierge=
lyke Contenue, als wanneer den directeur
geen tijt heeft konnen uijtvinden tot debat
derselve, verder, en breeder als bij de
Corte annotatien op de kant gestelt, te sien
zij, & Mits welcken hy ook niet
Op de Leste periode van't voorgenoemde
geschrift sijner Edelh:t, Impliceerende
zeeker arrogante stellinge vanden
raad ordinaris Marten Pit, Inde
missive aande Camer delft geschreven.
vind hij voor sig selven niets daar In
te steeken, dat hem soude konnen beswaren
met eenige gedagten, van sijn Interest
daarby te hebben gesogt. Evenoel
om niet te passeren bij de heeren meesters
voor soo vermetel dat hy een advis soude
willen doen passeren voor een besluijt
vande geheele vergaderinge, sal hij
konnende resolveeren omme daardoor
eenige deminste tardance aan't vertrek
vande scheepen toe te brengen, deselve
verantwoordinge, nog Ingehouden heeft.
Voornemens zijnde nae't afgaan vande
scheepen, het een en ander In vergaderinge
over te brengen met zoodanige uijtbreij=
dinge, ende ampliatie als de zaaken
verder zullen komen te vereijschen
1250
konnende
Net

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0259.xml
#+ ---

1255
1251
met Eerbiedigheijt sustineeren, dat uijt de
woorden by de heer gouverneur generaal
uijt deselve particuliere missive getrocken,
geensints kan vast gemaekt worden
dat hy sulcx daar mede heeft willen te kenn
geven. Want de woorden Des
vereijsschende. tot een retour schip soude
konnen worden geëmploijeert, bevatten
een Conjecture, en geen arrest. hoewel
hy gaaren bekennen wil dat hij het daar
voor heeft aangesien; Dewijl de heeren
meesters niet alleen hebben gerecommandeer
door een aparte besoigne haar project
over de versendinge der retour scheepen
te examineeren, en haar hoogdle van
het advis deser vergaderinge te bedienen,
Maar dat ook 't geordonneerde daar omtrent
tot haar Hoog Edle nader dispositie
door de generaal, en raaden soude moeten
worden agtervolgto Onse opstel=
linge dan Ingebragt zijnde op 28 en december
1685. Met meijninge dat VhoogEdee
daar mede zoude zin gedient p:r 'tJagt
p r 't Jagt de groote visserij den 8:e January
van hier afgegaan, Is deselve Inde
wandelinge onder de heeren geweest tot den
8en february 1686. , Bij welke resolutie
Is vast gestelt de voorschreven opstellinge
onder de Heeren deser vergaderinge
vondt gegaan. Ende gelesen sijnde
Jn soodaniger vougen als het legt
aan de Ede. Heeren Principalen
over te senden. Waar uijt sonder
nadenckinge (als onder de raaden niet
behoorde te zijn) soude moeten worden
beslooten, dat alle de heeren, ofte ten minsten
't meerder gedeelte der vergaderinge haar
met die opstellinge hebben geconformeert;
want Indien haar Edle van een beeter
advis waaren ende ijets daar toe, ofte af
hadde willen doen, dat soude na een
overdenckinge van soo veele dagen
ter resolutie van 8.en februarij hebben
moeten sijn aangeteekent geworden, dewijl
de opstellinge vande 2. genoemde
raden, voor 't nemen van dese resolutie
de groote
Niet anders

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0260.xml
#+ ---

125
1252
niet anders konde aangesien worden
als o een Concept, ofte project Expres
bi de regeeringe daar toe gelast, ende
gecommitteert bij resolutie van 6:' 9ber
1685. en bij welk overgelevert geschrift
deselve raden op 't eijnde seggen, dat zij
bereyt waren met de gesamentlyke raden
nader daar op te helpen delibereren, om tot
een besluijt te komen. wat wonder
Is het dan dat zommige onder ons verstaan
hebben dat dese opstellinge was aan te
sien voor een advis vande geheele ver=
gaderinge, en niet alleen voor een
advis tot speculatie voor de heeren meesters,
maar ook om agter volgt, ende te werke
gestelt te worden, In nakominge haar
Hoog Edel ordre bij missive van 11=en
december 1684 vervath.
Gelyk het
ook In diervoegen Is naegekomen ende
geeffectueert, dog almede sonder
aanteekeninge ter resolutie om dat door
den raad ordinaris Pit: de Notulen
der bengaalse brieven In vergaderinge
gebragt, ende daar op gedelibereert zijnde
In het scheijden derselve heeft gevraaght
of de voorschreven opstellinge vande
versendinge der retour scheepen over
bengala, en Chormandel, wierd aan=
gesien voor een arrest (dewijl hem uijt
discoursen bevoorens was gebleeken,
dat daar omtrent eenig difficulteit
gemaekt wierd) waar op door syn Ed. e
geantwoort zijnde van Ia; sonder
dat de andere heeren (die seer apparent
deselve al lange te vooren het daar
voor hebben gehouden) haare stemmen
daar toe gaven en dewijl geen expresse
omvrage deswegen geschiede; heeft
den secretaris versuijmt daar van
aanteekeninge te houden, Dog hij
Marten Lit daarom egter geen swarigheyt
gemaekt, bij sijn onderhanden hebbende
missive die afgegaan Is den 25. e mey 1686.
Na bengala te ordonneeren dat by de
gebraght
goederen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0261.xml
#+ ---

1253
125
goederen aldaar geprocureert voor het
vaderlant, soude hebben aan te houden
om met twee soodanige scheepen als haar
ter behoorlijker tijt van hier soude
worden bestelt direct na 't vaderlant
versonden te worden. ons wijders
dienaangaande gedragende aan voorschreven
opstellinge. Dese brief Is eerst
bij syn Edelh:t, en daar na ter vergadering
In minute gelesen, bij omvrage geappro=
beert als bij resolutie van  mbij blikt,
voorts gedaan Copieren, ende geteekent,
en niet tegenstaande alle dese gerequi=
reerde, en gewoonelijke plegtigheeden
voor af gegaan sijn, soo soudemen nogh
In twijffel willen trecken Dat dese
ordre, en de effective versendinge
der scheepen, soo na chormandel, als
bengala niet Is voorgekomen, als
door een onwettige directie van een
Enkel lit, of twee deser vergaderinge
Soo veel schrifts Hoog Edle Heeren
behoufde niet, om een onschult te maaken
daar geen schult, ofte misdrijf veel min
arrogantie te vinden Is, maar om
VHoog Edele met alle Eerbiedigheijt te kennen
te geven met hoe veel precautie wij
gestadigh dienen aangedaan te zijn,
om syn Edelht. de Heer gouverneur generaal
Joannes Camphuijs niet eenig open,
ofte occasie te geven tot onse beswaarnisse,
waar door dermaten onse besoignes
werden geobrueert, dat wij niet alleen
daar toe veel meer tijt moeten besteden,
maar met een gestadige becommeringe
beseth blijven en noijt een Iaar konnen
passeeren, sonder behaalt te worden
In zaacken die op haar tijt seer gemac=
kelik soude konnen werden gedresseert
na de sinnelykheijt, en goetvindinge
vande generaal, en raaden. want
wij konnen met waarheijt verklaren
dat niemant vande Leeden deser verga=
deringe sig ooijt misnoeght gethoont
Soo veel
veel min

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0262.xml
#+ ---

1253
1255
goederen aldaar geprocureert voor het
vaderlant, soude hebben aan te houden
om met twee soodanige scheepen als haar
ter behoorlijker tijt van hier soude
worden bestelt direct na 't vaderlant
versonden te worden. ons wijders
dienaangaande gedragende aan voorschreven
opstellinge. Dese brief Is eerst
bij sin Edelh:t, en daar na ter vergadering
In minute gelesen, bij omvrage geappro=
beert als bij resolutie van — mbij blikt,
voorts gedaan Copieren, ende geteekent,
en niet tegenstaande alle dese gerequi=
reerde, en gewoonelijke plegtigheeden
voor af gegaan sijn, soo soudemen nogh
Iy twijffel willen trecken Dat dese
ordre, en de effective versendinge
der scheepen, soo na chormandel, als
bengala niet Is voorgekomen, als
door een onwettige directie van een
Enkel lit, of twee deser vergaderinge
Soo veel schrifts Hoog Edle Heeren
behoufde niet, om een onschult te maaken
daar geen schult, ofte misdrijf veel min
arrogantie te vinden Is, maar om
VHoog Edele met alle Eerbiedigheijt te kennen
te geven met hoe veel precautie wij
gestadigh dienen aangedaan te zijn,
om syn Edelht. de Heer gouverneur generaal
Joannes Camphuijs niet eenig open,
ofte occasie te geven tot onse beswaarnisse,
waar door dermaten onse besoignes
werden geobrueert, dat wij niet alleen
daar toe veel meer tijt moeten besteden,
maar met een gestadige becommeringe
beseth blijven en noijt een Iaar konnen
passeeren, sonder behaalt te worden
In zaacken die op haar tijt seer gemac=
kelyk soude konnen werden gedresseert
na de sinnelykheijt, en goetvindinge
vande generaal, en raaden. want
wij konnen met waarheijt verklaren
dat niemant vande Leeden deser verga=
deringe sig ooijt misnoeghte gethoont
Soo veel
veel min

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0263.xml
#+ ---

va
1254
veel min Commotie gemaekt heeft,
over veranderingen van sommige
stellingen Inde afgegane brieven,
dewijl wij wel weeten dat een ygelik,
Compagnies brieven niet coucheert voor
sig selven, maar voor de geheele
vergaderinge door wien sy geteekent
moeten worden. het kan dierhalven
niet als voor een vremde maniere
vandoen worden aangesien, dat
maanden, en dagen na de onderteekeninge
derselver brieven, de zaaken aldaar ter
neder gestelt worden gecritiseert, ende
by het hair gesleept, gelyk onder
andren Is te sien, bij de generale brief
van. . . december 1685. ter materie
van chormandel daar uijtdruckelijk
wort gesegt, dat het besluijt ter zaacke
van goeconda genomen Is geweest
met eenparige stemmen, om
VHoogEdle dienaangaande gerust te
stellen, hebbende dat woort van
eenpaarig voor bedagtelijk daar
bij gevougt, om kragt te geven, aan
soodanige raisonnementen als bij
deselve brief, en resolutie staan
uijtgedruckt, tot betuijginge vande
nootsaackelykheijt, onses genomen
besluijts, dat Immers niet kan
worden ter neder geworpen, door soodanige
Consideratien, als de heer ordinaris
raad Joan van Hoorn op 24. en Septemb. r
des voorleden Iaars In vergaderinge
heeft geExhibeert, want deselve ordres,
en recommandatien door V Hoog Edel
gegeven en aldaar geciteert, behoorde
de raaden ook niet onbekent te zijn.
en In allen gevalle kondense van
geen vrugt, ende uijtwerkinge wesen,
soo veele maanden na onse geExpedieerde
ordres na Chormandel Ingebragt,
behalven dat het ook seer qualyk Is
aan te nemen dat deselve Consideratien
vervath souden wesen In geschrifte
ten tijde van onse deliberatien op
by gevougt
21en. Novemb.
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0264.xml
#+ ---

Batavia desen 4. en maart
21:en November 1685. als wanneer de
vergaderinge Is gescheijden op reces,
om des anderen daags weder by den
anderen te komen, tot 't formeeren
van een arrest desen aangaande
gelyk ook daar op gevolgt Is, In absentie
vande heer van Hoorn voornoemt
ende dewijle desen eenelijk dient tot
ontlastinge van onse beswaarnisse,
In hoope dat deselve bij UW Edle Hoog
agtb. e niet qualijk zal werden opge=
nomen ofte gejnterpreteert, zullen
wij hier mede besluijten, mitsgaders
derselver hoog geEerde persoonen
nevens den staat vande generale
Comp:e Inde protexie vanden Almagtigen
bevelen. blijvende
En getrouwe dienaren
Hoog Ed„e gesnrenge Heeren
B Antk. hurd
Uw Wel Ed:s onderdanigsten
Vegrt Pit
van Outhooren
Anno 168

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0265.xml
#+ ---

missive.
Wij Onderges Raden van Nederlants Insia, verklaren
mits desen de opregte waarheijt te sijn, dat op 22=en
November des Jaars 1635, wanneer nevens sijn
Edelh=t den heer gouverneur generaal Johannes
Camphuijs besoigneerden, op en over het beramen
van middelen, en ordres tot fedres van Comp=s
vervallen zaacken in goeconda, en het Noorder
Choromandel, Wij Eenparigh nevens wel nielte
sijn Edelheijt, ende de heer Ordinaris Raat Rijklof
van Goens, (doemaals gesamentlijk present, dog
tsedert de Laatst genoemde na Vaderlant vertrocken.
verstaan, ende gearresteert hebben, dat Ingevalle
den voors konink van Goeconda, geen satisfactie
quame te geven, na den Teneur der Conditien, Inde
Resollutie van opgemelte Satum ter neder gestelt,
als dan ons Recouls te temen tot de Wapenen,
Jnvongen als gedagte Resollutie omstandig dicteert,
zonder dat 'er Eenige de minste discrepantie
onder ons OE hoog gedagte sijn Edelh=t in Eenigen
deele sij geweest, Nog over het Recours tot de
Wapenen, nog over de maniere, om deselve vervolg:s
by der hant te nemen, en Effective te gebruijken
als blijkt bij de geciteerde Resolutie, en daar op
gevolgde gesamentlijke Onder teekeninge tot
bekragtinge der zelver: tgeen wij Verklaren
(als boven geseghte, d'opregte Waarheijt te wesen,
Presenterende t selve des Noots, met Eede te sterken,
Zijnde op voorsz tijt; wanneer d. o Resoclutie
genomen wierd, de heer Joan van Hoorn absent
en na Tangerang gegaan, ende de heer Isaac
de St Martin Jn Commissie tot Bantham
Batavia den 26:' Januarij a. o 1687.
W: van Outhoorn
Mart: Lit, Id
Corn van Suaelder
E
Anth. hurtz.
F
No. 1.
1255

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0266.xml
#+ ---

125

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0267.xml
#+ ---

1256
acte ofte verklaringe
tot bekragtinge de Resolutie
rakende den Oorlog tegen
den ko. van Golconda.
Den directeur generaal Antho: hurdt aangenomen
hebbende p:r naasten te dienen op eenige zaken door den Ed:e
heere gouverneur generaal onder de materie van batavia
in de Iongst afgegane generale missive van 13:e xber:
1686. ter neder gestelt, ende gezien 'tgeen welgemelte
zijn Ed„t daar op heeft believen te laten aantekenen; verklaart 's:
sedert al eenige scrupule gemaakt te hebben om de voors
zaken zoodanig te deduceren en beantwoorden als de
nature van dezelve wel zoude komen te vereijschen, Eensdels
omme te vermijden alle ofte eenige de minste oorzake
van ongenoegen en contestatien, en anderdeels ome
te ontgaan de captien die zijn Ed„t in diergelijke
gevallen niet zelden komt te gebruijken, gelijk onder
anderen met de voorsz: aantekeninge op des directeurs
provisionele gedane antwoord geschied is: waar in zijn
Ed„s zegt dat des Directeurs pen omtrent het schrijven
van dat d' heeren hare consideratien ofte advisen hadden
ingetrokken, een ongeluk zouden hebben gehad vermits die
aan den secrtb: niet en waren overgelevert geweest, daar
eijgentlijk het woord van weder na zig genomen ofte bij
haar gehouden, hadde mogen gebruijkt zijn geworden, de
wijle de heeren dezelve geleven en op de tafel nedergeleijt
hebbende (na dat bij eenige verstaan wierd daar van
geen notitie zoude gehouden werden) weder bij ofte
met zig genomen hadden.
dezen niet tegenstaande, heeft hij bij resumptie van de
voorsz: zaken geoordeelt dezelve met stilswijgen niet
geheel
No. 2.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0268.xml
#+ ---

1257
geheelijk mogten werden gepasseert gelijk in verscheijde ander
voorvallen wel geschied is, maar zig verpligt gevonden dit
navolgende tot zijne decharge ter neder te stellen.
Eerstelijk aangaande zijn Ed„se bekommeringe van dat zij
misschien te vereefs zal vermoeijen omtrent het naspeuren en
onderzoeken van veele gepleegde ende nog dagelijx gepleegt
werdende valsche practiquen en ontrouwigheden, zegt den
directeur dat hij het van een ider der raden hunnen pligtoorde
hier aan de goede hand te slaan, wanneer zijn Ed„e slegts opbin
dede waar omtrent eenige valsheijt en ontrouwe zoude schuijlen
mitsgrs. ook van de middelen tot redres.
Het verkoopen van goederen en koopmanschappen uijt conte
negotie pakhuijren buijten publicque venditie kan hij dirct
niet begrijpen om wat reden bedekt zoude mogen genoemt
werden, is het om dat van ider verkoop zoo wel de minste
als de meeste niet 'telkens aan zijn Ed„t kennisse gegeven
is, zoo zoude daar uijt volgen dat Comp:s winkel met alhee
gene daar van afhangt insgelx. een bedekte en zorgelijke
zake zij, gemerkt den vast gestelden prijs der verkoopinge
alhier zig niet min extendeert over de negotie pakhuijzen
als de winkel, ten ware zijn Ed„t meende dat den directeu
generaal of de opperkooplieden dezes Casteels minder geloo
of vertrouwen meriteerden als de opperhoofden van buijten
Cantoiren ofte der zelver pakhuijs meesters, ende dewijle
van deze materie gelijk mede nopende de verstrekkinge
en verkoopinge zoo onder de hand als publicq uijt Comp:s provi
maguazijn breeder gesproken is in zijn directeurs berigt
den 14. februarij, in rade van India overgelevert, zoo zal
hij zig daar aangedienstig refereren: gelijk mede wegens
't geen gezegt werd van het af en aanschrijven der op
interest staande Capitalen.
dog wat aangaat het ontfangen en weder afbetalen van
t zegt den directeur datter geen naamwaardige capitalen buijten kennisse.
interest penningen buijten zijn Ed„s kennisse van den h:r
gouverneur gener:l tot laste van d' E Comp:e zijn ingenomen
dan de gene die men door een onvermijdelijk gebrek van
paijement van nooden hadde tot den dagelijxen of maandelijxen
uijtgift zoo aan 't guarnizoen mondkosten en onkosten als
ten behoeve vande ooster gouvernementen en afbetalinge
van verschene interest penningen, specialijk die door de
heeren dezer regeringe al mede ten zelven eijnde getelt
zijn, want die van de weeskamer en minder administratie
hebbende Collegien als het Capitaal van den overleden
gouvern:r generaal speelman, welke de grootste posten
uijtmaken, met kennisse van opgemelte zijn Ed:t in
casse gebragt zijn, nimmers en is dezelve noijt met
overtallig geld beladen geweest, want inden jare 1684.
heeft het schaars om gekomen met de betalinge vande
dagelijxe lasten en afgedankte inlandse militie, gelijk
bij de brieven aan ho: gemelte vergaderinge gesz: van 11:e
xber: deszelven jaars en 18:e maart daar aan volgende
hier van ook eenige meldinge gedaan is, ende nopende de
andere twee jaren getuijgen de resolutien van 4: e in dezelve
20:e aug:t en 3:e' Septemb:r 1686. mitsgrs. de g' oert door voorn:
den 14:'
van

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0269.xml
#+ ---

1258
in dato 11:e xber: 85. en 13. d„o a:o 1686. hoedanig de Casse
gestelt geweest is.
waarome het te kort komende int graan maguazijn op de
administratie van den onderkoopm: Herman v: doeijenbin
niet vroeger regtelijk ingevordert zij, daar van is bij resolutie
van 19:e decemb:r jongstleden met kortewoorden eenige reden
gegeven, dog gemerkt zijn Ed„t uijtwijzens deszelfs replicq
ten dien dage mede aangetekent getoont heeft dat daarinne
niet belieft heeft te aquiesceren, zoo zegt den directeur nu
nog dat op 27. octob:r 1605. in deze vergaderinge geresolvert is
hoe veel men hem doeijenburg zoude laten valideren ende hoe
veel in tegendeel doen verantwoorden of betalen: waar uijt
hij directeur beslooten heeft dat den zelven zulx verzoekende
niet en mogt geweijgert werden eenigen tijd om de poincten
van zijne verantwoordinge uijt te vinden ende op het papier
te stellen, ende is daar op gevolgt dat den zelven meermaals
door hem directeur ter zake voorsz: aangesproken en
gesummeert zijnde, telkens ten antwoorde heeft gedient
dat bezig was met het doorzien zijner papieren in hope van
nog iets uijt te vinden tot verminderinge van zijn agterstal„
zonder dat hij evenwel eenige nadere aanwijzinge heeft
gedaan, dan eenelijk allegerende dat 'er vermits de lekheijt
der platten van de pakhuijzen aande oostzijde deses Casteels
op verscheijde tijden rijs nat geworden en bedorven was,
die hij dan aan twee voor kiekenhuijs verstrekt had:
Item dat'er goede quantiteijt rijs voor dats gelegen hebbende
in de pakhuijzen aan de westzijde, daar inne diverse
maalen gaten als met messen ofte ander gereetschap
gesneden tusschen de voegen der planken gevonden had
waar door veel rijs uijtgetapt en gestolen was, mitgrs
dat zijnen mede administrateur willem van Ekeren
zoo wel als hij moeste verantwoorden, twelk den directeur
niet vernoegende hem voor het zuijver bedragen van het
te kort komende ter somme van ƒ29846. 9. 11. bij de
negotie boeken heeft doen boelasten, ende den fiscaal daar
mede als met het voorsz: Extract en de verdere
documenten gemunieert
met de rek:e en verantwoordinge van het provisie
maguazijn onder de agtmaandige administratie van
den onderkoopman Ioannes verhaven zal:r ten tijde
des prezenten directeurs, als m. daar te vooren, is het
zoodanig gelegen, dat de boekjens bij gemelte verhaven
en van dijk in't voorsz: provisie maguazijn gesonden
sed:t p=mo feb:r 1683. tot ult„o aug„o 1684. wanneer den
koopman Govert van hoorn genoemde verhaven vermits
deszelfs in dispositie vervangen heeft, door expresse daar
toegestelde gecommitteerde van hem directeur zijn
geconfronteert tegens de batavise negotie boeken, ende
hebben zij lieden daar van overgelevert een ampele
specificatie vertoonende de geschillen tusschen dezelve
negotie en dispens boeken, dog waar op sedert door voorn: e
inde
van

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0270.xml
#+ ---

1259
van dijk nader aanwijzinge bij sonne van antwoord
en rek:e is gedaan als zijn overgelevert schriftuir komt
uijt tewijzen, volgens welke het te kort komende zoude
bestaan in.
7. leggers france wijn
4. amen brandewijn
31. vaten mom en rotterdammer bier
1. vast wijn de grave
5. amen lamp olij
3¾. d=o Iopenbier
sustinerende hij van dijk dat de voors: quantiteijt wijne
en bieren de mate der leccagie niet quame te excederen,
dog 't geen in rade van India nader te examineren zal staan
behalven dat hier tegen weder overig zoude zijn.
1. legger rijnse wijn schaars
5½. vatn. haantjes. luijx delfs en goesbier
92. vaten spek
13½. hollants boter
15½ annen olijven olij
41. Lasten Zout
39¼. leggers arak nevens eenige andere behoeften.
Ende is voorsz: nader rek: den visitateur gener:l ter
handen gestelt om zijne bevindinge daar op te maken.
inmiddens heeft den Directeur arrest gedaan op verhaver
te goed hebbende maandgelden bedragende bij distincte
rek:n ruijm ƒ2800. –. mitsgrs. nog op een some van
rd„s 3500. die het opperhooft van 't soldij Cantoir I. Cops
bekent gemaakt heeft en dionijs kelk onder zijne
bewaringe hadde, ende waar mede den directeur zijnen
pligt in dezen tot dus verre ende zoo veel tot nog toeheeft
konnen geschieden, meent voldaan te hebben.
de heeren geregtigheden bij m:r Jacob van dam
ontfangen sedert p=mo Iunij 1673. tot medio aug:o 1682.
kan den directeur niet zeker zeggen hoe veel die komen
te bedragen, gemerkt de kanier boekjes van schepenen bij
hem van dam gehouden noijt onder den directeur
berust hebben, maar wel dat in den aanvang der boekjes
bij zijn van dams vervanger Iohan Lutgens zal.r
gehouden en aan hem directeur nog president zijnde
van dat collegie vertoont, heeft gezien hoe de rek:
van h:n geregtigheijd aldaar p:r balance overdragen op
14:' aug:to 1682. te vooren stond. - - - - - - rd„s 46353. 12.
P:r de stadt Batavia - - - - - - --
42.
Rd„ 46395. 12.
Dat daar en tegen tot het diepen en. schoonhouden vande
stadts gragten meer uijtgegeven als wegens de daartoe
opgestelde contributie gelden ingekomen was . . rex„s 19345. 15.
ten behoeve van schepenen kamer. . . . . . . „ 9577. 46.
tot den opbouw van het nieuwe lazarus
huijs en onderhoud vande impotenten
daar in bescheijden. . . . . . . . . . . . . . . . „ 7738. 16¼.
dat ook nog uijtgegeven was voor
eenige erven buijten de poort uijtregt. . . . „ 3547. 30.
Ende voor een stuk lands in anke - - - - - - „ 2700. —.
Transportere Rx„s 42908. 47¼.
bewaringe
dat

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0271.xml
#+ ---

1260
P„r Transport Rd„s 42908. 17¼
dat Iohan Lutgens van den E. van
dam ontfangen had. . . . . . . . . rd„s 892. 26¼.
waar afgetrokken dat aan particu=
liere moest uijtgekeert werden . . . „ 4801. 58¾.„
410. 2½
dat wegens hunne gehouden administratien
respective nog te kort quamen:
den secrts. Joan. s reinoldus zal:r. . . . . . . . . . . „ 33. 39.
d' E. m:r hend„k heijdanus zal:r dog waar
van sed:t rd„s 1004. 7/8. ingekomen is. . . . . . - „ 1202. 32½
E:e hij M:r Jacob van dam. . . . . . . . . . „ 1839. 45 5/8
m
makende als vooren. . . - Rd„s 46395. 12.
Ende gemerkt hij m:r Jacob van dam zijn voorsz:
agterstal betaalt heeft, zoo kan den directeur niet wel
begrijpen hoe die rek:e gezegt werd ongedaan te zijn E:a nog
opgenomen te moeten werden, die nogtans Eed„t p=mo junij 173
tot omtrent ult„o maij 1679. door de h:r Isaak Soolmans
opgenomen en bij 't geheele Collegie vanden raad van
Iustitie nagezien is ende voord sedert dien tijd tot media
aug„to 1682. door h:r schepenen geexamineert nagerekent,
tegen de protocollen der koopbrieven, ordonnantien, quitantie
ende andere bescheijden geconfronteert en wel bevonden is.
ten ware zijn Ed„e sustineerde de uijtgisten geschied te zijn
op ordonnantie van een perzoon ofte Collegie dat tot
het verlenen van dien niet gequalificeert mogte zijn: waar
op den directeur niet anders zal zeggen dan dat hij wegens
de ordonnantien bij hem getekent, zoo wanneer zijne
qualificatie in twijffel getrokken werd, genoegzame resolutien
van d' Ho. reger: tot wettiginge der zelve zal weten
aan te wijzen, maar zoo gemeent werd dat hij van dam
niet volstaan kan, met het doen van zijn rek:s aan heeren
schepenen, zijn Ed„t believe daar toe op nieuws expresse
gecommitteerden, te nomineren &:a zulx ook tot examinatie
van al het gene bij schepenen zoude mogen wezen gedaan
ende geadministreert, anders kan den directeur niet
zien dat'er iets aangebreekt als maar de voors: kamner
boekjes in de negotie boeken van Batavia in te
trekken, twelke tot nog toe niet geschied is om dat de
zelve eerst int begin van tJaar 1685. gesloten zijnde
bij de stukken van t proces tot afdoeninge van voors
„directeur
van dams zaken toe, ende zoo den „ berigt is) sedert
onder d' h„r gouvern:r gener:l berust hebben.
van de oude schulden en agterstallen bij de Bataviase
logie en negotie boeken zijn staande des directeurs
presente bedieninge verscheijde, parthijen ingekomen,
wezende voords den advocaat fiscaal ter handen gestelt
de memorie der resterende debiteuren om dezelve ofte
ooke hare Erfgenamen deswegen regtelijk aan te
spreken
De rek:e uijt de sirribonse handelboeken rakende Captn:
Ioan Ruijs daar van heeft den directeur al langen
tijd geleden in vergaderinge gesproken, om den zelven te
ordonneren dat hij de contanten daar in opgebragt zoude hebben
de
bij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0272.xml
#+ ---

1261
bij provisie in Comp:s Casse te namptiseren, om dan nader
tezien wat daar over tzij politicq ofte anders bij den raad
van Iustitie zoude behooren te werden gedaan, dog is alvoor
tot de finale dispositie te treden bij resolutie van 19:e oor
1685. verstaan sommige te committeeren. die meermaa
eenige oorlogs expeditien bijgewoont hadden, omme de voorsz:
rekening geexamineert hebbende van hun bevindinge in
rade van India rapport te doen, ten eijnde daar van E:e van
de rekening zelve met de toebehorende bescheijden aan den 8.
Commissaris francois Tak zal:r Copie gegeven ende
door zijn E. tot Sirribon een naukeurig onderzoek na de
waarheijt en de deugdelijkheijt der posten daar inne vervat
gedaan tewerden. gelijk zijn E. ook berigt ofte rapport
dierwegen aan deze regeringe overgezonden heeft. zullende
de h:r gouvern:r gener:l best bekent zijn dereeden waarome
niet geraden heeft gevonden de zelve zake als nog aande
decisie van deze tafel of den raad van Iustitie over tegeven
maar tot andere occasie te reserveren.
De slordige handelinge met de middelen der wezen in zandr
is een zaak specterende tot de Commissie vanden h:r padtbruge
waar vanden directeur zijne notulen otzelt met eenige
consideratien langen tijd genoeg vaerdig gelegen ende gewagt
hebben nagelegentheijt om gelezen en daar op gedisponeert
te konnen werden, tot welken eijnde dezelve ook dikmaals
in vergaderinge gebragt zijn geweest, middelerwijle zijn
verscheijde mondelinge rapporten hem directeur voorgekomen
uijt welke hij zig al eeniger maten gepersuadeert
zoude vinden te gelooven dat de zaken der voorsz: weeskamer
van zoo quaden nature niet en zijn als daar van wel
opgegeven is. men zoude den gouvern:r en raad. specialijk
konnen ordonneren een expresse bezoigne aan te stellen
tot een nader exacte onderzoekinge op de gelegentheijt van
dien, en datze hunne bevintenis verzelt met der zelver
advijs en consideratien zouden hebben herwaarts te zenden.
Onder de poincten vande zelve Commissie zijn nog meer
andere en specialijk de oneffenheijt of differenten vande
administrateurs marten Roos zal:r ende Ioan„s
keijts, waar van den eersten zelfs &:a zijne wed:e na
zijn doot verscheijde instantien in vergaderinge gedaan
de ophoudinge van het schip Sumatra na Ternaten
gedestineert, daar van zijn de redenen albereijds bij, de
generale missive na het vaderlant dato ult:o novemb„r
1684. end de brief van 17:e Januarij 1685: na Ternate
bekent gemaakt, zoo mede bij de resolutie van 9:e maart
deszelven Iaars, en: zegt den directeur geen reden
ofte oorzake gegeven te hebben tot de voorsz: op houdinge
ofte retardement, nademaal den eijsch voor Ternate
met aardenburg voldaan was ende zulx gene afschepinge
nog ook resestriptie voor hem te doen viel, gemerkt de
ordres op 'skonings aankomste te observeren het Iaar
te vooren al afgevaardigt waren. maar het voorsz:
heeft
uijt
Schip

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0273.xml
#+ ---

1262
schip den 17:' maart 1684. aangelegt, ende die maandt met
de vertimmeringe welke daar aan doen nog vereijst
wierde, doorgelopen zijnde, zoo begon den koning van
Ternate al eenige ongenegentheijt te toonen om te vertrekken
tzij dat hem het gebrek van gelt en menigvuldige crediteu
bekommert maakten, alzoo bereijts zijne koninklijke
ciraden hier en daar verzet stouden: tzij dat hij gereffecteer
heeft op de swangerheijt van zijne vrouwe, die ook den 6:'
junij van een jonge princesse bevallen is, wezende
middelerwijle het mousson zoo verre ingeschoten, dat men
genoodzaakt wierd zijn vertrok tot het naaste werterge
uijt te stellen volgens resolutie van 6:e junij voorsz: ook
meent den Directeur als (nog (gelijk bij boven geciteerde
resolutie van den 9:e maart 1685 heeft doen aantekenen
dat de constitutie ofte gelegentheijt dies tijds, wanneer
men vande bekommeringe voor de Engelsz desseijns op
bantam nog niet geheel omtslagen was, reden genoeg
ovschaft heeft om dien kloeken bodem nog wat aande
hand te houden.
Het overzenden vande groote en ongeeijschte quantiteijt
stok en poeijer zuijker van Iapara is een zake
die den heere gouverneur generaal immers zoo spoedig
geweest is als den directeur, ende waarome ook het
opperhooft Ioan de hertog onlangs vandaar op ontbode
en nu hier verschenen is om 'tzelve nevens meer andere
dingen te verantwoorden, welke ook deswegen eene
remonstrantie in rade van India ingegeven heeft die
goed gevonden is onder de heeren raden rond te laten gaen
om daar op vervolgens gedisponeert te werden, gelijk
eerst daags in 't vetrek der gereed leggende retourschepen
te geschieden staat. of nu de voorsz: suijkeren voor
particulieren amphioen getrocqueert zijn gelijk zijn
Ed„s zegt gerugt te werden, zulx is den directeur niet
zeker bekent ende meent hij dat het van des fiscaals
offitie zal zijn onderzoek daar na te doen, gelijk dat
ook plaatse heeft in alle andere soorten van particulieren
handel. ook is hij directeur van gevoelen dat de
fiscaals alsse de facturen behoorlijk confereren tegen de
notitie van het uijtgeleverde getal merken en
nombres der pakken vaten kisten en andere sorteringe
van stuagie zij daar uijt naakt en klaar konnen
zien en zekerlijk weten (zoo zij anders haren pligt betragten)
of ende wat particuliere goederen boven en behalven die
van d' E Comp:e inde schepen zijn geladen geweest.
konnende den directeur niet bedenken dat 'er iets anders
van zijne bezorginge en officie zij waar mede de fiscaals
in hare enquesten beter en bequamer zouden konnen werden
te gemoete gekomen ende de hand geboden. hoe gereedt
men te vooren daar inne geweest is zal den heer
water fiscaal best bekent zijn.
goed

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0274.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0275.xml
#+ ---

1263
No. 3.
Antwoord vanden Directr. gener
Antho. Hurdt tegen de Gravann
na van den Heere Gouvernr. Genet
ter neder gestelt onder de maten
van Batavia inde generale
missive van den 13 xber 1686
al weder komt den gouverneur
generael de vergadering Jntermin„
pererin hunne aldermeeste besigh:t
soo grauwt den heere directeur gen:
Anthonio hurt in het laeste van zijn ee
E: drij scriftuuren, op den 14. 'n feb.
1687. in raden van India overgegev:
daar bij voegende, wel tewenschen
dat sekere notitie ofte aantekening
die den gouverneur generael ter
vergadering hadde Jngedient om naeges:
En dan voorstaande heeren princi„
palen na 'tvaderland overgesonden
tewerden, ware voorgekomen in
ten tijd wanneer hij directeur ende
de andere heeren raden van Indie
daar op met de verEijste omstandig
heijt souden hebben konnen ant„
woorden; omme degem: heeren
onse principalen te disabuseren
en wegtenemen de umbragie die
haar ho. Ed=le sekerlijk stonden
ter scheppen, uijt de lecture van
een geschrift dat onder haar ho. —
Ed=le niet behoorde te comen, —
dan verselt met het berigt vande
heeren raden int gemeen, ende
den heer directeur generael, Iut„
besonder, &. a en nadien den heere
directeur generael met
soodanigen wensch en stellinge d' heeren
principalen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0276.xml
#+ ---

1264
de gene die onze heeren principalen voorbedagtelijk
bedrogen ofte met opgeraapte leugenen bespot hebben,
zijn waardig dat ze het loon van bedriegers en
leugenaars ontfangen.
principalen tragt te brengen in eer
gelijck haar ho: Ed=les sulx bij hunne
gevoelen, als off den gouvern:r genera
generale missive van dato 11:en xE.
daaroop uijt was om haar ho. Ed=le te
1684: seggen te verwagten, ende 't
misleijden, en schaduwen voorware—
welk haar ho: Ed=les ongetwijffelt
wesens onder de oogen te brengen, soo
veelstigtelijcker en aangenamen
en kanden gouverneur generael daar
soude tevoeren komen, als dat daar„
op niet 't eenemael, stil swijgen; hoeve
inne tot nog toe seer weijnig is
zijne tegenwoordige dispositie sulcx
gevordert, ende der heer directeur
wel soude vereijschen, en waarom
generael, daar en boven alsoo, verree
ook alle het geene den heere direct
gekonnen en door gebroken is, dat
generael bij zijn voorn: overgeleverde
zijn E de andere heeren raden
Dat den directeur zoude zijn doorgebroken invoegen
drie schrifturen op 14. feb. 1687. heeft
mede daar jnne betreckende)
en om reden als hier geallegeert, is 't eenemaal
believen te seggen, wat ligter saloverlopen
openbaarlijck subtineert het geene
zonder fondament gezeijt, aangezien deszelfs
als anders welnodig ten ook geschiet
intentie niet en is geweest om zijn Ed„s positien
hier voor mitsgaders bij zijn E:
zoude zijn, genogsaam vast stellend
te taxeren als misleijdingen, maar eenelijk om te
meer gem: geschrift welduijdelijk
dat de gem: heeren, onse principale
betoonen dat hij en andere heeren die zig daar mede
die nu alsoo menigmael, door waar
staet uijtgedrukt, ende 't gunt ook
gede signeert mogten hebben geagt, geen tijd gegeven
al eeniger maten over een slaen
schijnende redenen, verleijdende om„
wierd thij tot beantwoordinge en verdedinge in haar
met het geene den heer ordinaris
standigheden en op geraepte logene)
reguardt, of wel om te formeren hunne consideratien
raat Ioan van hoorn in verga„
bespot en bedrogen zijn, veel be„
aangaande de redressen die zij mogten noodig vinden,
dering voorgekomen, en te gemoet
ter niet daaden als woorden zouder
en: waarom dezelve hun ongenoegen hebben betoont.
wesen gedient, en dat men haar
gevoert is den 21. november 1685.
van den gouvern:r generaal mede bragt, wanneer eenig
ho: Ed=s wegens het groot verloop
als wanneer wier de gehandelt
verval in dezaken van d' E Comp. bespeursede daar
jnde goede directie en verval van
vande zaken van golconda, en„
van in rade van India te spreken en middelen tot redres
zaeken, benevens een gantsch Clondi„
de omdien Coning den oorlog aan
voor te slaan of de nalatige tot hunnen pligt op te
ge huijshoudinge tot Batavia,
wekken of te doen op wekken,'twelk indien zulx op
te doen: gelijck onder dato 24. 7b.
toesondeen pertinent berigt,
zijn tijd geschied ware zoude d' oorzake van zijn
1686. bij 't generale resolutie—
Ed„s vermoeden indezen buijten twijffel noeg genomen
hoe alles was bevonden, ende—
boek kan werden nae gesien, de
zijn, ende verklaart den directeur als nog gaerne te
wat door de ho: regering tot
heeren principalen bij haren geiera
willen onderrigt zijn waar in het groot verloop en
herstelling, mitsgaders om
verval bestaat, inzonderheijt 'tgeen hem zoude mogen
articul brieff ende Jnstructie
aangaan, als konnende niet verantwoorden tgeen voor
alles op een goede en geregu„
voorde Coopluijden, seggen
zijn tijd geschied is. hij bekent ook dat het een dienstige seerde voet en ordre tebreng
wel, dat niemand van hoeda„
zake zoude wezen, dat alles konde werden en wierde
was beraamt en Jn't werk gesteltn,
nigen qualiteijt overte ampt hij.
gebragt op een goede en wel gereguleerde voet en ordre,
soude mogen wesen, eenig advijs
ende waar toe hij schuldpligtig de hand wil bieden als zijn
gelijk
ed„t zal believen daar van propositie te doen of toetelaten dat hij directeur het doen mag, zonder dat zijn Ed„t zig
des wegen zal believen te belgen even als of men in des generaals ampt scheen tewillen invallen.
den directeur heeft altijd gemeendt, dat het ampt
in't vaderland

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0277.xml
#+ ---

1265
De toetse van publicque geschriften van hier na
tvaderl. t afgaande en van buijten quartieren
aankomende behoorder in rade van India genomen
ende daar van berigt gedaan te werden aan onze
heeren principalen: de clandestine zullen haar
ho: Ed:s wel weten hoedanig aan te nemen zijn
antwoorden wanneer het vervolg van de geordineerde
onderzoekinge zal wezen ingekomen, terwijle hij voor
vast en zeker stelt dat het swaarste uijt allen hier
na't vaderlant vermag te geven wegens
de gelegentheijt vanden handel, oorlog
comportementen van eenige die
naars vand' E: Comp:e in oost indien
&:a als alleen aande heeren bewent:
beren, maar van versellende berig„
=ten en omstandigheden vanden hee
re directeur en de raden ofte de
gene die mogten worden geraes
ofte genoemt, en staet te dien m
terie niets het minste van aan
„gehaelt: ook vint sig den gouv=r
generael, genootsaekt en verpligtde
heeren onse principalen op het ernste
„ste tewaarschouwen en seer eerbie
dig te versoeken, datse haar dog miehe
willen laten blinthocken met ver„
gulde berigten en versierde omstandig
heden, die de proeff-steen derwaarp
heijt niet en konnen uijt staan, gedenc„
kende wat al schone en op gepronkt
brieven nu nog onlangs en zedert
3. a 4. Iaren gesz: zijn van en na
plaatsen daarmen nu bevint, en —
ongetwijffelt nog nader bevinden
sal dat d' E: Comp:e soo troewlooslijk
is gedient, ook sullen haar hoEd:s
al meer malen onder vonden
hebben datter geen waarheijt
soo vast en klaar is ofse kandoor—
tegen overte schijn redenen, en schelep
sinnige uijtvlugten werden vervalst en den directeur neemt aan op dit poinct nader te
verduijstert, oock daar en tegen
geen leugen soo vals en groot affekan
aanveelen met subtijle vmleijdingen ten toon gebragt is: zig midlerwijle refererende tot het
op gepronkte
opgepronkte berigten en omstandig„
heden aannemelijk en waarschijne„
lijck werden gemaakt soo dat veeltijts,
eerde waarheijt aanden dag komt, En
zaeken soo verre vervallen ofte —
verlopen zijn, datter weijnighope
voorhanden is, om deselve weder
te herstellen, de notitien en ge„
schriften die den gouverneur
generael, om besondere rederen,
Jn rade„ e van Jndia heeft
overgegeven: sullen altijt bevonden
werden met de waarheijt over —
een tekomen, ten ware eenige
papieren die daar toe zouden
moeten dienen wierden ver„
duijstert, of ook wel, nae d'over„
levering van sin verandert, —
gelijck nogh zal konnen
blijcken dat @ 1680. met het
rapport vanden heer gouverneur
Cornelis van guaelberg op—
zijn E: overkomste uijt banda,
is geschiet belangende nu de
antwoorden; ofte berigten door den
gemelte heere directeur gener:
Anthonio hurt daartegen den
14. feb: anno 1687. ingebragt,
deselve sal den gouverneur
generael, maar cortelijck—
overlopen, en voor eerst segg
wegens de gedane verstrec„
kingen alhier tot batavia uijt
Comp:s provesie maguazijn, dat met de
gene in zijn vorig geschrift, daar van gezeijd heeft, dog in het welke niet aangehaalt is dat voorsz: schip d' h:r
schagen op malaka gebragt hebbende voor eerst nog na Ceijlon moeste voort gaan en dan van daar een geheele
vaderlantse reijze doen, waar op inde bewuste verstrekkinge bijzonderlijk mede gereflecteert is.
of niet

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0278.xml
#+ ---

1266
men is schuldig en bij eede verpligt te vigileren
en arbeijden tot conservatie en verbeteringe van
Comp:s staat, waar omtrent den directeur van
zijne zijde na vermogen het goede best gedaan heeft
en steeds tragt te doen, alhoewel d' H:r Gouvern:r gener:l
het contrarij, sustineert „ met vele opgezogte reden
en gedane zaken wil bevestigt hebben.
directeurs berigt op het ingekogte door de dispensiers
voor de reijs vande h:r schagen na malacka, daar zig
nog niet afgedaan is: te wenschen zijnde dat het agterstal„
vanden zelven doeijenburg slegts zoodanig als de taxatie
genomen is konde werden bemagtigt.
het metaal Canon tot 16. sware stuijv. s het pond, is
ingekogt van iemant die daar mede verlegen zat, en
zoo hij directeur meent is het dezelve prijs geweest
waar voor het op venditie van d' h:r gener:l speelman
zal:r gemijnt was. het andere tot 20. stuijv.:s is gekogt
van iemant die al 18. stve. s daar voor van andere had
konnen bekomen, zijnde de EComp:e daar om verlegen.
ook meent den directeur wel te weten dat den inkoop
van beijdes geschied is met kennis en toestaan van zijn Ed:t
te doene Examinatie nog maar
een begin gemaakt, en het reets —
verthoonde verschil omtrent
personen vangelijcke qualiteijt
te groot is, om de heeren principale
gerust te stellen, ende te doen
begrijpen, dat men soodanige
zaeken zoude moeten laten aanb
men op de discretie vanden heere
directeur, om dattergeen vast —
regelement op en was gestatueert,
een als off het d'E: Comp:e bij —
vertreck van gouverneurs en ander
opperhoofden op 2. a 3000. guldens
min off meer niet aan en quam
en het net de pijne waardigh
was met den gouverneur gene„
rael, daar van te spreken ofte
de vergaderingh met zaeken
van zulken geringen Jmportantie
te belemmeren, off nu het, leer, den directeur is bekommert hier op te antwoorden om
daar men sulke breede riemen dezelve reden en oorzake die zijn Ed„t allegeert van des
uijtsuijt, al lange sal konnen
strecken, zal de tijt moeten leeren mesdag van zoude weten te dienen, ende zulx misschien
en ontdecken, onder tusschen (segt ook doeijenburg in dezen, dewijle zijn proces hier over
den heer directeur generael)—
konnen de dispensiers van geen val„
scheijt off dieverije beschuldigt veel
min overtuijgt worden, om dat
niet alle dingen ten allen tijden
voor gelijcken prijs te bekomen
sijn: en: van welcke stellingen den
gewesen guastos meester off
dispensier tot ouglij
pieter mesdag, sig, niet alleen
ten op sigte vanden Incoop der pro„
visien alhier voor den agtbaren —
raet van Iustitie wel sal weten
te bedienen, maar ook daar en
boven konnen aanwijsen, dat selve
het metaelcanon d'eene tijd, door
ordre vand' heer directeur gene:,
uijt Comp:s Cassa is betaelt —
tot 20. , end andre tijt tot 25:
stuijv:s het Eb: , gelijck bij de Cassa
boeken onder dato 10:en Iulij 1684.
en 10. Junij 1686. kan werden
nagesien; ende welk verschil„
bedragende op de laestgeleverde
parthije ontrent 237. guldens —
insgelijcx met de reekeninge
van discretie sal konnen
worden goet gemaekt; en soo
mede dat Eijndelijck ende ten
langen laesten den ondercoopm:
Herman van doeijenburgh de rijs
en tarie, die hij op zijne admi„
nistratie tekort komt niet heger
wert te laste gebragt, als tot 24.
en 50. rx: tlast, hoe welgesegt
wort te konnen blijcken, dat
geduurende den tijt van zijn
bewint, het eerste graan E comp:s
geregtigheijt daar bij gerekent)
niet minder is waerdig geweest
als 30. en het andere door mal„
kanderen verkogt tot 72 rE het last,
makende alsoo de gehele parthije die
pieter
bij het

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0279.xml
#+ ---

1267
indien hier omtrent iets gedaan zij ten ondienste van
d' E Comp:e daar over zoude den pakhuijs meester
moeten aangesproken werden als fraude begaan te hebben
en dienvolgens waardig straffe te ontfangen, aan gezien
zulx direct zoude strijden tegen d'ordre vanden directeur.
den welken mits dezen verklaart hier van geen de minste
kennisse te hebben. ook geen reden heeft te geloven dat deze
uijtzoekinge zoude zijn geschied ten ware hem nader
blijken daar van te voren quamen.
van Lugtenburg gehouden verleijd zijn
heeft laten eijsschen, dog niet eerder —
bij het batavise negotie Journael —
dog sedert dezelve door zijn Ed„t van hem directeur
konnen bekomen als den 30:' Janu:
onder dato ult=o Junij 1686. staeruijt
gevordert wezende, heeft hij last gegeven daar na
deses Jaars 1687. twijffelende nu nog
gedrukt een verschijl van ongevaar.
andermaal en op het scherpste te zoeken, gelijk dan
ofse al compleet en deselve rollen
ook eijndelijk gevonden en zijn Ed„s toegebragt zijn
vt 11300. guldens —
sullen wesen, die gedurende —
zoo wel de voorige als navolgende, maar ofse geheel en
devenditien gehouden en gesz: zijn;
al compleet zijn weet hij niet zeker, vermits dezelve.
tegen de negotie boeken niet vergeleken heeft om door langer
dat de pont goederen alhier tot bat=a
veel sints hoger prijsen bij —
gesuppleert konnen werden met devenditie rollen bij den
vercoop hebben behaelt, als ter„
plaetse daarse heen gevoert en
vertiert zijn, kan wel waar wesen,
maar evenwel geen verseeckering
geven datse niet uijtgesogt en
nog meerder waardig zijn —
geweest, mitsgaders het onge„
wilde niet overgeschoten, en elders
versonden is. op het voortdragen
en tekennen geven vanden direct:r
generael datter na voldoening
der respective Eijschen nog een
goede quantiteijt landel hout
zoude overschieten, zoo is den
7:'n Junij 1686, in rade van India
en aangaande den vercoop van
goetgevonden het resterende bij
kleeden ofte lijwaten, en andere
venditie teverkopen, en de welken
Dat 'er in de resolutie staat het overige zandelhout bij venditie
goederen uijt Comp:s negotie pack, terkopen heeft den directeur gezien doen dezelve resolutie in
aangaande onder dato 10:en derselve
huijsen zoo bij pu blijcke venditie concept onder de heeren omging, ende wanneer hij ook den secrtb:
maant bij het Cassa boek wel —
daar over aansprak als sustinerende dat den zelven qualijk
als uijt ofte onder de hand, daar
blijckt dat door de chineesen
verstaan moeste hebben van 'twoord venditie, dewijle hij direct:r
van en kan den gouverneur—
niet en wist dat d'intentie der vergaderinge geweest zoude hebben
linkincko, oijpincko, en quejouc„
generael nu nog niet veel anders om 'tzelve houdt op die wijze te verkopen als voor vast stellende
qua 400. picols ter somma van
dat hij meerder geld uijt de hand daar voor bedingen zoude
seggen datt dat de Cassa boeken,
6000 rd=s zijn betaelt, maar —
dan wel bij publique op veijlinge. hebbende het Iaar te
venditie boeken, en originele —
dat de venditie rollen bij den opperkoopman matheus venditie rollen zullen moeten
vooren in sina geen hooger prijs dan 13. en 13½. tail
dewijle niet en blijkt datter —
of 52. en 54. g. t het pikol gehaalt en op eenige negotie
worden nagesien, welke laeste hij
tusschen den 7:en en 10:en Iunij —
geweestheft den direct:s van de presente opperkooplijk verstaan. alvoor 1½ Jaar van het negotie Compt=r
Comptoiren om de west als wingurla ƒ31. Ouglij ƒ43. 4.
publijcque venditie gehouden
tegenepatnam ƒ45. 18. immers ende in allen gevalle
is dit een misvestandt tusschen den 7:' en 10. en Junij voorgevallen Zij, zoo zoumen
uijtstel niet te doen schijnen dat men iets ten quaden daar
mede voorhad, dog zoo 'er al iets ontbreken mogt dat zal
heeft laten
omtrent den verkoop der provisie
segt de heer directeur generael —
anthonio hurdt niet te weten dat
anders gedaan ofte gehandelt zij,
dan 't gene hij in goeden  gewisse
heeft geoordelt met den waeren
dienst vand' E: Comp: over een
tekomen, zig dies wegen, indien
hij mogte werden mistrouwt,
op een wettelijcke wijse ter
purge aanbiedende, waer —
bij het dan ook soolange sal
moeten blijven, en gelaten worden
tot dat dien aangaande de verdi
tie rollen mitsgaders de dispens
en Cassa boeken, zullen wesen
nagesien
moeten
tweeden opperkoopm:n gehouden.
daar
dog.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0280.xml
#+ ---

1268
daarr d' E Comp:e niet door benadeelt is, als zijnde deze
partij met gereed geld betaalt tegen 45. g:t het pikol &=r
de eijschen van dien voor den handel in Sina en d' indise
negotie Cantoiren al egter voldaan geworden.
bij venditie op den 22:' maij gehouden heeft de barnsteen
eenelijk door den anderen gehaalt 54½. en de meeste
geweest tgeen hij voor den handel in Sina nodig en meest
dienstig agte.
hoe het hier mede toegegaan is vertrouwt den directeur
dat wel uijtgevonden zal werden met de verschijninge van
onze schepen, en. bevonden werdende dat daar onder
morsserij geschuijlt heeft, zal hij directeur den schuldigen
zeer gaerne helpen straffen.
hebbende voor antwoord daar op bekomen dat geen
dan op de visite, en weder bij die van 't Cantoir gener:l
en andere gebruijkt en gevordert wierde.
moeten geloven dat die quantiteijt
sandelhout niet bij publicque—
venditie maar, contrarie het
tijt aanden chinees coopman —
ruwe barnsteen met een advance
van 75. p:r Cento —
geresolveerde uijt ofte onder de handn dit is den directeur ook met ongenoegen gebleken,
is verkogt en zoo mede ter zelve reden hier af wisten te geven, dewijle hot facturboek
60. prC„t zijnde al vorens door de E. leuwenson uijtgelosen Limsincqua een Cas met 310¼ l
Met de afgescheepte 329675. c=ts
peper a. o 1685. inde fluijt mont„
soort nachina, waarvoor de scheeps
opperhoofden ook twee cognossementen
hebben geteeckent, moet het al op
een wonderlijcke wijse zijn toegegaen,
d' heer vincent paers met de zelve
fluijt als ambassadeur aanden keijser
van china vertrocken, kreeg zijn
afscheijt vanden gouverneur genereel
den 20. n Junij, en al met eenen
de nodige papieren en bijlagen
tot zijne Jntructie die op dienselve
dag in rade van India was. onder„
tekent, maar de wijle de zelve—
fluijt den 22:n d=o nog omtrent
de bataviase rheede gezien
ende des avonts daar het schieten
met Canon ook gehoort wiert,
zoo schijnt het met de facture
zijnde gedateert den 21:en Julij
wat geleutert te hebben; ende
daar door het lang vertoeven van
den gemelten heer ambassadeur —
tewesen veroorzaakt; het cognosse„
ment door de gemelte scheepsopper„
hooffden getekent, en twelck hier—
moet bewaert worden, wert nu —
gesegt 'tsoek geraekt, ende niet
tevinden te zijn; dan het blijkt
bij dezelve facture niet alleen
dat de gemelte quantiteijt van
329675: Cijs„s peper inde fluijt
monfoort is afgescheept, maar
daar en boven nogh bij een nadere
opgemaekte Contefacture, —
waar in eenige veranderinge
is gedaan, ten Eijnde daar—
na de Jnboeking zoude die„
nen te geschieden, gelijck ook
door den negotie boekhouder —
een geruijmen tijt na het vertrekt
van't schip (hoe wel onder dato
21:en Iulij 1686 is geschiet, dog
met geen verminderingh in
de voornoemde quantiteijt des —
pepers; den voorn: ambassadeur
paets en den raet tot hockzieuw
bij hunne missive den 20:n feb.
1686: aan dese regering gesz:
en die met deselve fluijt mont„
soort den 31:en maart daaraan
volgende hier ontfangen is, —
zeggen alleen dat het gevallen on„
derwigt op deselve peper 3½ p:r c:to
en sulcx verreboven hare verwagting was,
daar.
dog

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0281.xml
#+ ---

1269
gebragt dienen d' E: Comp: door d'een —
dog en melden niet datter minder
of d'ander 't zijdan incoops of vercoops„
als den Inhout vande factura en
tewerden vergoet, dog de voor„
het cognossement zoude zijn uijtge
noemde belasting, waar mede —
levert, ook en versoekense net da
maar tijt verlooren is, had wel kun„
de tekort gekomene quantiteijt
nen worden geexcuseert, nadien —
haar ten naesten toegesonden of z
als doen hier op Batavia present
daar voor, zoo ten opsigte van het
en bij de hand waren, het gewesene
Japanse opperhooft mitsgaders—
gewigt, als vande gelt somme ont
den secunde persoon, en pack„—
last mogten werden. d' schippere van
huijsmeester, dewelcke dienaan„
deselve fluijt Ian gerlofsen
gaande kennisse mosten hebben,
Eijnde den boekhouder aannout
en ook berigt van souden hebben
beijd als overleden) is ook daar mee
weten tegeven, gelijk zij nu„
weder den 11:n Julij 1686. nae chin
des nodig wesende, nog sullen
vertrocken, zonder zig te kreunen
konnen doen, tenoenschen
aan eenige pper, die volgens cog„ dit kan den directeur mede niet anders dan een gedurig
ongenoegen geven, gelijk hij telkens doet blijken omtrent zijnde dat omtrent het ver„
nossement op zijn vorige lading
de gene bij wien de abustiten gecommitteert zijn. hoe
senden der coopmansz: en andere
te kort zoude zijn gecomen,
wel het hem zoo vremt niet kan voorkomen dat in
goederen van hier de vereijste
dewijl hij getekent heeft voor
administratien van zoo groot beslag als die de opperkoopl
ordre konde worden gehouden
dezes Casteels hebben, veeltijts geringe abuijsen begaan
de gehele Jongst ontfangene
op dat de heeren onse principalen
werden gelijk doorgaans bevonden is geschiet te wezen
quantiteijt, belopende 399900 8
ten tijde der vorige directeurs, die in allen gevalle daar soo wel als wij, uijt de aankomen„
over niet konnen worden aangesproken, om dat de opper=
zonder bijvoeging dat zijn vorige
de brieven soo veel aanwijsinge,
koopluijden daar op te letten staat en den directeur tot
minder uijtlevering daar zoude
van begaene slordigheden en abuij„
sen niet en behoefden te ontmoeten,
moeten werden afgerekent, kan
als nu zedert eenigen tijt tot
dit nu alles zoo werden goet
schamens toe, is komen te geschieden
gemaekt en inde regte ploij —
geschikt; het sal een proeff stuck
wesen; en met eenen een klaar
bewijs van het gene hier boven
is gezegt
de 60. grote witte pansies die
vermist worden en anno 1686: bij
factura van het schip demaes, het
Comptoir tot nan gasakij te laste zijn
het is waar en bekent datter door„
gaans van particuliere voor—
reekening vand' E: Comp:e veel
gelts op Jntrest is aangenomen
daar de heeren directeurs, —
generael ook altijt het
gebraght
bewint
zulx onmogelijx kan vaceren.
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0282.xml
#+ ---

1278
het zoude zeer qualijk gedaan zijn dat men gelden
opnam terwijle de Casse nog wel voorzien was.
. dat er gelden aangenomen zijn met kennisse vande
vergaderinge zonder dat egter notitie daar van gedaan
is ter resolutie of bij notule, is zeker. den directeur
ziende dat hij mistrouwt en op zijn gedoente tegen„
vorige gewoonte geinquireert werd, zal wel zorge
dragen dat den secrts: zulx na dezen aanteekene.
bewint over gehadt, en aande cassier
ordre toegegeven hebben, maar off
sulcx altijd al nootsaekelijk zijn
geweest, daar van souw veel te seggen
vallen en met reeden grootelijx aenb
nen worden getwijffelt, het is eijgen
aanden dienst van een directeur
generael, dat hij meer maelen
overslag maekt van het gelt, datte
in voorraet is, en nogh in te komen
staet, of soo uijt het vaderlant
als van elders verwagt wort,
mitsgaders wat daar en tegen
werruijtgegeven en nae verscheijde
gewesten moet afgesonden worden,
om als het nodig zij, eenige —
penningen â deposito teligten,
daar van in rade van India—
te spreken, en dan of bij notulen,
of wel de resolutien selve te
laten aantekenen, hoeveel voor
eerst en tot nader temaken
Calculatie wel soude mogen werden
aangenomen, 't welck den gouverneur
generael meent dat niet alleen
betamelijck, maar ook meest
in alle landen vande werelt
gebruijckelijck is.
en in allen gevalle alsoo noodsakelijk
als dat men in het resolutieboeck—
'telkens laet aantekent de verkoop
van een oud afgevaren schip dat
dikmael niet meer als eerhondert
rijcxdaelders twee â drie gegolden
heeft, of nu de heeren vande
hoge regering, in het stellen ofs tellen
van gelt op Jntrest bij d' E: Comp:e geen
preferentie zouden mogen hebben,
is geen vragens waardig, maar het
voegt ook wel dat omtrent de tijt
vande telling enligting wat
discretie werde gebruijkt, en 's comps
Cassa niet gehouden als een wissel„
banck onder het genieten van zoo
swaren Jntrest van 6. ten hondert
jn't Jaar, waar omtrent de heer —
directeur generael, segt te menen
dat de reductie tot vijff zoude
konnen worden ingevoert, als
de heeren voorgingen, en men
eenige andere onwillige hare
gelden 'thuijs zond: daar en gou„
verneur generael, bij desen
verklaart, gants niet tegen
te hebben, maar wel te wenschen
dat het al vast gestelt was, en
daar mede hoe eerhoe liever —
een begin wierde gemaekt; en
Jnsgelijcx met het accepteren
vande Japance gouen coubangs
inde wissels niet hoger als tot
80: schellingen in spetie het stuck
voor soo veel als 'er voortaan
sullen worden getelt —
dat het Capitael vanden gewesen
en na 't vaderl=t op ontbonden heer
ord=s raet Rijckloff van goens—
daar ordre van den heer directeur
gen:t op andere namen is overgesz: komt
nu wel te blijken, maar aan vele nog
hoge.
niet

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0283.xml
#+ ---

1271
Den directeur heeft gemeent dat het voor d' EComp:e
een indifferente zake is wie hare crediteuren zijn,
en wanneer men meer gelden in casse hebbende dan
tot de negotie en betalinge der lasten „ zij, dezelve tot
verminderinge der crediteuren ofte tot aflegginge van
eenige capitalen besteet.
niet ten vollen met wat Insigt ofte
Jntentie, dan 't sij dat het is geschiet
omdat gelt door de selve persoonen
p:r wissel na 't vaderlant telaten
overmaken, of wel om het profijts
halven op hare namen alhier op Jntres
te laten verblijven, het een en 't andere
gebruijcken vand' eerste bedekte—
en suspecte weg sal de heeren
onse principalen geen genoegen
konnen toebrengen en alsoo —
wijnigh het in slaan vande tweede
om het gelt op soodanigen wijse hier
te behouen als regel regt strij„
dende tegen haar ho: Ed:s gelgeen
ordre bij missive van 11:n decem
1684. dicterende dat wij de —
Intresten alhier van 6. tatop 5.
percento sullen hebben te
reduceren, en ons daar en boven
soo veel als doenelijk zij ontlasten
vande Intrest penningen der —
gene die haer Jn't vaderlant of
elders buijten Jndien souden mogten
onthouden daar het Capitalen
vanden gen: heere vangoens
zijnde als gesegt na 't vaderlant
opantbodden, niet buijten gesloten
kan worden, En nogh te—
min der nadien het eerste —
poinct vande verminderinge
der Jntressen voor als nog
alsse slegts met geen onnodige interesten belast staat, rust op geen goet fondament: en hen
niet en heeft connen worden, vol„
daan, zoodat den heere direct:r gene„
rael, ontrent het vaste gelooft 'twelk
zijn E: zegt te hebben, dat den heere—
vangoens van Insigt en Intentie—
zoude zijn geweest, om zijn gelt alhier
op bedecte namen aan te houden zoo
seer niet en heeft gedwaelt ofte mis„
getast, als wel ontrent ofte ten be„
lange vande voorn: ordre onserheeren
principalen, om zoodanige peningen
p:r wissel naetvaderlant over te maki
'twelk, met deselve voorden gouvern:
generael, op zoodanigen wijse te ver„
duijsteren, geensints de menige —
schijnt geweest te zijn, Jmmer niet
op een behoorlijke en publique ma„
niere. het overschrijven der gelden
vande weeskamer op de namen
der gener die door huwelijken off
meerder Iarigheijt regt krijgen om
deselve te mogen ontfangen en
administreren, is noodsakelijck,
en zoo mede dat men de lieden
daardoor van malkander helpt
en mede accommodeert, wel te —
verstaan voor zoo verre het met
den waren dienst vande EComp:e
mitsgaders de reden en billikheijt
kan werden over een gebragt, en op
zoodanigen wijse magnien bij alle —
voorvallende gelegentheden het
exempel, der voorzaten, en een
oude gewoonte wel navolgen, —
maar buijten dien hebbende hee„
ren, onse principalen daar vrij wat
tegen, gelijk bij haar hoog Ed: brieven
doorgaans met sulcke kragtige
Expressien wert aangewesen en
niet
uijtgeduuct

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0284.xml
#+ ---

1272
meer gelimipteert reglement voor te schrijven.
Den directeur heeft op de afverginge niet geweten
dat daar iets onbillijks instak.
konnen houden buijten eenig dispuit ofte verwijt van het gene
hij gemeent heeft tot zijne bedieninge en zorge te gehooren,
hebbende inzaken van commertie gevolgt het geen hij gezien
heeft dat andere gedaan hebben voor zoo verre het niet en
renvoijeren degene die eenige oveschrijvinge, na dezen. directeur generael, aff te hangen
uijtgedruckt, de aantekening
verzoeken, en zoo mede tgen de vertrekende gouver=r diecteurs
offte tot zijn sorge gehoren, mitsga„s
die den heere directeur generael
&:a tot consumptie op de reijs zouden mogen requireren. hij
onder dato 9. maart 1685. inst hel berogt zig werder op alle raden of oijt een directeur genet:s ders dat aansienlijk en affgezonderde
minder op imaginaire ofte bekende progativen heeft
ampt in geen kleenagting te brengen,
lutieboek heeft believen laten doen
gestaan als den jegenwoordigen. zijne praedesesseurs de h=r
is 't zamen gestelt van seer genede Nicolaas verburg, rijklof van goens, ende bijzonderljk zoo en kan men zoodanigen —
communicatie, gelijck nogh dagelijk
Cornelis Speelman, hebben veeltijts groote contestatien
en schoone woorden, en wanneer
daar bij gevoegt wert zijn E: naden gemaakt over dat stuk, ende niemant kan onbekent weren blijkt, niet wel Jnschicken, Jn voeg=ts
hoe zeer den laasten tegen den h:r gener:l van goens in
den gouverneur generael, die niet
verklaringe vande swarigheijt die vergaderinge is gemaintineert geworden, en welke van de
raden hun daar omtrent de ijverigste getoont hebben, noijt weten nog raden kan wat de heer
sijn E: zoude hebben gemaect
zal den jegenwoordigen konnen werden bewezen, dat hij oijt
directeur van meninge is te doen,
ontrent het laten overschrijven
in vergaderinge heeft gesustineert en gedisputeert over het
vandes gemelten heer vangaens gerecken in zijne bedieninge toequam oote niet hebbende daar na en wanneer het hem bij
zig in tegendeel gaern onderworpen tgeen verstaan wierd geval ter ooren komt met moeijte
Capitael, Indien vandes gouvern:
dat hij doen moest en van zijn pligt tewezen, gelijk hij moet naspeuren, wat zijn E. voor
generaels gedagten, bewust ware
hier vooren bij zijne in geleverde memorie en meermalen
eenigentijt geordonneert en gedan
geweest, zoo sullen die twee beleefdn goodhertig heeft gepresenteert.
heeft, en waar in hem dan nog zoo
en zeer verpligtende perioden
veel over dwensingen en stribbelinge
wat overdwarssingen, en stribbelingen zijn Ed„t ontmoet,
genoegsaam volstaan konnen voor is den directeur onbekent, maar gevoelt best, niet zonder
ontmoeten, dat hij niet weet waar
verlet, de gene die hem zelfs ontmoeten.
drie vande hedens daagse com„
het nog heen lopen en Eijndelijck
plimenten, om de welke te be„
belanden zal, op het ondercoopm:
antwoorden, den gouverneur gener: den directeur ziende dat zijn Ed:t den heere gouvern:r
kost gelt dat de heer directeur gene„
generaal aanzaken volgens eijgen bekentenis van
rael, geordonneert heeft te verstrecken
geerne bekennen wil onbequaame
zoo kleenen belang zig ergert, kan ligtelijk en zal ook
aanden boekhouder cornelis van
gaerne in dezen al mede zijn Ed„t te gemoet komen,
te zijn, dog zal evenwel, op de
anders weet hij dat ook particuliere gouvern:rs diergelijke
hammen en adsistent Joannes van
zaek zelve cortelijck dienen
in beeldingen gehad en geexerceert hebben, zonder oijt daar
reijt, zal het zoo seer niet aanco„
en seggen, dat Jngevalle den heer
over zijns wetens gereprocheert te zijn geweest, waar op
men, als wel, op de Jnbeelding vand
directeur generael, sig zoo verre
dan den visitateur „ geeij zijn Ed„ zulx believende gelast
gemelten heer directeur, dat hij
hadden believen te verontwaardigen
Jnt particulier daar toe zoude—
om aanden gouverneur generael
zijn bevoegt en gequalificeert,
bekent te maken wat hem, dien„
vermits de verbeteringen zoo in
aangaende wierde gevergt, en hij
gagie als Costgelt versogt en verkregen
moeten werden in rade van Jndias
voornemens was te doen, den
waarvan dan een acte gemaact
gouverneur generael hem niet
Indien d' h:r gouvern:r gener:l zijne gravanima tegen den
off wel extract uijt resolutie—
directeur vroeger bekent gemaakt hadde, hij zoude zig hebben, alleen seer geerne van zijn —
boek verleent wort, gelijck ander
gedagten maar ook van sijn sentij
dato p=mo Julij 1672. 11: 7b: 1682. en
ment zoude hebben gedient, dog
17: novemb. 1684: bij het acteboek —
om met het minste loste latee
en op 21: Julij des laastgemelte—
exempelen plaats mogen hebben.
van hetgene dat nu geoordeelt wort
Jaars 1684: bij het resolutie b. zalkonn
uijt dezen allen kan den directeur als nog niet vast stellen t'eenemael vande bedieningen discretie
moeten werden: zullende in middens van zijnen pligt houden geene ligtinge van vanden
gelden â deposito, nog afbetalinge van dien tendenden nog ook van eenige wissels op dit hooft cantoir getrokken
werdende, zonder communicatie van zijn Ed. en de vergaderinge te doen, gelijk hij ook gaern aan dezelve zal
strekte tot nadeel van d' EComp:e waar omtrent geene
hoedanige zaken zijn Ed:t verstaat dat gecommuniceert
de woorden behelzen niet anders dan een gewillige
die in goeden ernst en na gemoede geschreven zijn.
dog het heeft de vergaderinge nog ook den heere
gouverneur generaal niet belieft hem directeur
eenige nader onder regtinge te geven ofte eenig
onderwerpinge van de ordres der vergaderinge,
worden
zal moeten werden na dezen te letten.
renvoijeren

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0285.xml
#+ ---

1273
voor billijk ten aanzien vande verantwoordinge die den 2„e
administrateur int ijzer maguazijn nevens den
tusschen de gene die heel bequaame en vigilante
tractement genoten, uijt de weijnige Exempelen die
ten onregten alhier worden geallegeert trekt zijn Ed. t
een conclusie, dat 't reglement genoegsaam in duijgen
geslagen is: contrarij zullen alle de heeren konnen
getuijgen, en voor zoo veel daar van afgeweken zij heeft
den h:r gouverneur generaal de noodzakelijkheijt de
wanneer in de Jaren 1671. en 73. na Iapan als opperhooft
vertrok mede gegaan zijn zouden de monster rollen konnen
uijt wijzen, dewelke ook met die van a:o 1683. niet
worden nagesien. het ondercoopman
costgelt dat den ondercoopman van
heusden in't ijser maguazijn genoten
heeft, en comt den boekhouder van
hammen niet toe, nog ook den
adsistent van reijt omdat het hem
In amboina was toegevoegt, na die
men het gene Jn amboina tegens
gebruijk en Ordre was gedaan, had
behoren te berispen en verbied
hij heeft het voor geen gunst bewijzinge aangezien maar
maar niet bedektelijck na tevolgen
zullen: niemant connen tegenspre
dat zoodanige verbeteringh oft gunst
lingen, de E: Comp:e ten hoogsten schade rapporten der opperhoofden niet meer zal laten aankomen
En van seer quadergevolge ziijn, wart die hij daarinne geloofgegeven heeft.
alle degene die indeselve diergelijk hoe veel pennisten en andere met zijn Ed„s ten tijde
bedieningen worden gebruijckt, pre„
tenderen niet minder als haare
gelijken offte hunne predecesseurs over een slaan maar al veel verschillen zullen.
beloont offte getracteert te moeten
wesen, gelijck nog niet lange geleden
gebleken is aanden Iegenwoordigen
baas vande wapekamer Isaack
dinckels, dewelke tegens het vastge„
stelde bij resolutie van 28:e maart
1679: en het generale regelement
vanden Iaare 1680: op 17:e april 1685.
in gagie is verhoogt van 50. tot 65. gl
termaant, genietende daaren boven
(ten blijckt niet door wiens ordre)
Coopmans rantsoenen costgelt,
waar op daar na gevolgt is dat de
smits basen soo op de Equipagie werk
als in het ambachts quartier mede
Ider 60. gl:s ter maandt en coopmans
tractement heeft moeten toevoegen
de voorzaat van baas dinkels heeft opperkoopm:
anderen srmits zijne extraord:r diensten: sustinerende bewijsingen aan vrunden en gunster den directeur zal bezorgen dat hij het op de
dienaars zijn en bij de negotie mitsgrs: de pakhuijzen
of visite gebruijkt werden, en tusschen andere
eersten heeft, en voor een merite int belang vanden
als nog dat men behoorde eenig onderscheijt te maken
gelijck almede bij't acteboek onder
dato 20:en maart en p=mo october 1686 —
kan werden nagesien, ende soodaenig
verthoonen hunde vrugten vande 't
genomen resolutie den 14. ' Julij —
1684. waar bij het voornoemde regle„
ment ten belange van te doene
verbeteringe onder den titulr van
dispensatie offte moderatien ge„
noegsaam in duijgen geslagen is
het senden van een overtollig getal —
pennisten inden Jaare 1684. 1685.
en 1686: van batavia na Japan is
bewijselijck en waar, maar niet dat
den gouverneur generael daar —
van speciale kennisse gehadt heeft
ofte gedaan zij, den heer directeur
generael niet genegen nog gewoon
sijnde de saaken die hij vaststeld dat
tot sijne bedieninge en besorgingh
behooren, den gouverneur generael
persoonelijck te Communiceren,
en denselven nu Evenwel, in dese —
gelegentheijt mede willende
intrecken, doet soodaeningen verhaal
van gebruijkte tussen gangers, de
Japaanse opperhoofden met lijste afte
naamrolle, als mede vanden gewe„
sen ondercoopman Willem van
Ekeren, dat het teverwonderen
zij waar sijn E: het al vandaan
haalt. de brieven a:o 1683: den 19. —
maart en 30. Junij na 't vaderlant
en Iapan gesz: connen aanwijsen
en het behoort den heer directeur
generael, niet onbekent te wesen,
hoe als doen goetgevonden en verstaan
is ten uijttersten niet meer als
het nodige getal pennisten nae
Iapan te zenden, omdaar mede —
te betoonen dat wij met devoorige
gelijck
sobern
gemeene.
vergaderinge zelfs voorgedragen.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0286.xml
#+ ---

1274
sobere voordeelen niet en konden
bestaan, sijnde alsdoen ook bovend
12 persoonen nae derwaarts. vertrock
en waarmede als 'er 6. a 7. onder sijn
die haar op het wegen met de daar
verstaan, den gouverneur generael
meent dat het wel kan worden—
affgesien, als hebbende deselve onder
vonden dat de chirurgijns stuurlijden
en andere vande schappelijckste—
scheeps officieren tot den ordinaire
oppas en om de dierverije der Japand
te beletten, al Immer soo bequaem
sin als een partij gerecommandeer
ligte en losse adsistenten, sulcx inde
het waar zij dat door den gouverneur
generael, het affsenden van het
aangewese groo te getal pennisten
is geapprobeert, soo bekent hij meee
schult te hebben als den heer direct:
generael, dog willen d' Ed=len heeren
principalen daarvan geerne laten
den directeur heeft voorgange Iaar een lijste ofte
oordeelen, en soo mede oft het van„
memorie opgestelt mitsgrs: den h. r gouvern:r generaal
des heer directeurs dienst en pligt
overgelevert, waarinne omstandig vertoont is het getal en de
niet is en al voor lange geweest
qualiteijten der gene die op de Cantoiren en inde pakhuijzen
alhier bij 't reglement van a:o 1680. geordonneert zijn, met
tsij omtrent de opperhoofden naeuw„
aanwijzinge daar benevens hoedanige doenmaals onder keurig tevernemen nae de bequam„
medio Iunij 1686. op dezelve in wezen ende voords ook
heden en comportementen der coopluij
buijten vast Emploij gevonden zijn, mitsgrs. wat van
de laaste gen: te zeggen viel, gelijk ook de namen der vertrekkend ondercoopluijden en adsistenten soo
na de westkust: Iapan, Sina, Cormandel en Bengale,
de geene die op de Comptoiren
als ook die op de schepen hier ter rheede bescheijden waren, welke behooren dienst te doen als degene
lijst eenigen tijd onder zijn Ed„t verbleven zijnde, heeft de
die ledigteloopen ofte buijten eenig
zelve in vergaderinge gebragt ende den directeur weder
Emploij zijn: welck laaste getal 't red=
toegesteken, zeggende dat het van zijn Ed„e werk
niet en was daar van te spreken ofte proponeren, zonder den 11: decemb: 1685. als wanneer —
te zeggen dat hij directeur het doen zoude, gelijk hij ook deswegen aande heeren principalen
wel gaern zoude gedaan hebben E: daar toe lust genoeg heeft, gesz: is, niet heel veel, kanwesen —
dog is telkens onderschept geworden, en. heeft zijn Ed„t al
vermindert en apparent nog al eeni„
meermalen zig gevoelig getoont wanneer men iets heeft
getijt indien staat sal blijven ten
willen voortbrengen, waar door hij directeur veelsints
zig verlegen heeft gevonden wat hij doen of laten zoude om
waare dat 'er ijmand een andere wijse
zijn Ed:s geen misnoegen toe te brengen.
het laten vertrecken vanden
E: president willem Carel hartsierk
nae't vaderlant, ende het aanvangen
vanden oorlog tegen den Coning
van golconda zijn na 't gevoelen—
vanden gouverneur generael„ twee
saken van sware verantwoording,
voor degene die haar daar aan schul„
dig hebben gemaackt, wat het eerste
aangaat, daar van kan bij genomen
resolutie onder dato 21=en november
1685. blijcken, dat vastgestelt is, den
gemelten hartsinck alhier in India
nog te laten verblijven; zijnde—
geschiet bij pluraliteijt van stemmen
te weten die vanden heere direct. r
generael Anthonio hurt, de heeren
raden van India cornelis van quaeld
Joan van hoorn, en den gouverneur
generael Iohannes Camphuijs,
dewelke dit besluijt 's daags daar
aan voorde middag aangemelten
hartsiick bekent gemaackt hebbende
soo verklaarde den selven dat hem
sulcx al bewust was, met eenen
en ordre op quam stellen, alsoo den
heer directeur generael, daar toe
niet veel lust schijnt te hebben;
onderwijlen dat d' E: Comp:e belast
en belemmert blijft met veel —
onnodige onnutte en overtolligie
dienaaren, dienien als'er behoorlijk
berigt in vergaderingh vangedaan
was, en sonder hunne vrunden te
ontsien agtervolgens de ordre—
vande heeren onse principalen
soude konnen na 't vaderlant —
zenden ofte onder de militie
gebruijcken
en ordre
versoekende

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0287.xml
#+ ---

1275
zijn dienst aangeboden hadde ende hij eenelijk na ordre
wagte, maar heeft ter contrarij verstaan dat hij ongenegen
te commanderen oordeelden zommige raden dat zijn overkomst
de heeren meesters niet aangenaam zoude wezen, dewijle
hij onbenoegt was dat na zijne groote in beeldinge niet
wierde geemploijeert, zig beroepende op groote beloften
neemt dat zijn Ed„t ten tijde alser over dit
ist zoude gesproken werden 'tzelve niet verklaart
vorig advijs af te treden.
versoekende bij geschrifte temogen
overgeven hetgene hij meende dat
tot nader openinge vande golconda
te zaken, en verpligtinge van
't gene daar hij meen geoordeelt—
mogte wesen beswaart te zijn, zoude
kunnen dienien: 't gunt den gouver
generael, hem geerne toestont, daar
bij voegen de dat hij tegen den avond
vergadering hadde belegt en specill
om te verkiesen, een admiraal
offte Command:r over de Retour„
vloot, waartoe den E: Commandeur
Ian hendrik tim Eenige dagen
was met de vloot te repatrieeren, ende om hem daar toe
bevoorens zijn dienst hadde aange„
boden, en nu alleen maar naar —
ordre was wagtende, de heeren na
de middag bij malkanderen zijnd
die hem van de heeren principalen zouden wezen gedaen &:a gecomen, uijtgesondert de heer van
hoorn die in zijn bedieningh als —
president van heemraden, met
toestemmnge vanden gouverneur
generael, na tangerang ofte elders
telande waart in gereden was, soo
wier 't er voor en van wegen den
voorn: president willem Carel
hartsinck 'tzij door desselffs klercq
havart, ofte door een helmbardier
soodanigen request in gedient als—
onder dato 22. novemb. 1685. in't —
resolutie boek staat g'insereert over„
welckers soberen Jnhoud den gouver:
generael, (die vrij wat anders ver„
wagt had) sig verwonderende met
eenen vraagde offer nu ook eenige
meerder redenen waren om op zijn
hartsniks nader gedane versoek te
veranderen van het voorige dien
aangaande genomen besluijt, daar
den directeur is niet bekent geweest dat de h:r Cim
directeur heeft gezegt dat hij uijt consideratie den heer directeur generael
„de retour vloot hem genoodzaakt vond van al terstond op antwoorde, dat hij
zig nader hebbende bedagt als nu —
het vertreck van gemelten E: —
hartsnick na 't vaderlant wel
konde accordeeren en toestaan
ende nadien alle de andere —
presente heeren, uijtgesondert
de heer van Quaalberg die bij sijn
voorig advijs bleeff persisteren, daar
op mede seer stuk en kragtig aan„
drongen; zijnde nu vier stemmen
stork en zulcx de zaak meester—
geworden; soo wierden de heer van
quaakbergen ende den generael—
overstemt, daarde heer van hoorn
schoon hij present ware geweest
ook gantsch niet tegen zoude
hebben konnen doen; wie zal
nu konnen geloven, dat den gouver:
generael, het voorn: bedrieglijck—
geschrift off versoek van den E:
hartsiick overgenomen, ende inrad
van Jndia voorgedragen heeft, en
wie heefft den heer directeur hurt
de gedagten in geblasen dat den
generael in soo korten tijt en
om sulke voorgevende arme—
redenen, zoude wesen ofte—
Connen worden verandert van
zijn voorig advijs en sentement,
dog dit vertrouwen heeft evenwel
den gouverneur generael, dat eerlijk
luijden een eerlijk gevoelen van hem
zullen hebben En aande andere laat
hij sig het minste gelegen; ende al
hoewel, wegens dese soo schielijcke
affwijkinge vant voorige genomen
den heer
besluijt
bedrieglijk te wezen.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0288.xml
#+ ---

1275
den directeur is niet bekent geweest dat de h:r Cim
zijn dienst aangeboden hadde ende hij eenelijk na ordre
wagte, maar heeft ter contrarij verstaan dat hij ongenegen
was met de vloot te repatrieeren, ende om hem daar toe
te commanderen oordeelden zommige raden dat zijn opkomst
de heeren meesters niet aangenaam zoude wezen, dewijle
hij onbenoegt was dat na zijne groote in beeldinge niet
wierde geemploijeert, zig beroepende op groote beloften
t' is vreemt dat zijn Ed„t ten tijde alser over dit
geschrift zoude gesproken werden 'tzelve niet verklaart
heeft bedrieglijk te wezen.
zijn vorig advijs afte treden.
versoekende bij geschrifte temogen
overgeven hetgene hij meende da
tot nader openinge vande golco„
te zaken, en verpligtinge van
't gene daar hij meen geoordeelt
mogte wesen beswaart te zijn, z
kunnen dienen: 't gunt dengou
generael, hem geerne toestont,
bij voegen de dat hij tegen den ava
vergadering hadde belegt en spe„
om te verkiesen, een admiraal
offte Command:r over de Rheton
vloot, waartoe den E: Commande
Ian hendrik tim Eenige dagen
bevoorens zijn dienst hadde aan
boden, en nu alleen maar naar
ordre was wagtende, de heeren n
de middag bij malkanderen zijn
die hem van de heeren principalen zouden wezen gedaen &:a gecomen, uijtgesondert de heer va
hoorn die in zijn bedieningh als
president van heemraden, met
toestemmnge vanden gouveren
generael, na tangerang ofte elder
telande waart in gereden was,
wier 't er voor en van wegen:
voorn: president willem Carel
hartsinck 'tzij door desselffs kle
havart, ofte door een helmbard
soodanigen request in gedient als.
onder dato 22. novemb. 1685. in't
resolutie boek staat g'insereert; ov
welckers soberen Jnhoud den gou„
generael, (die vrij wat andersa
wagt had) sig verwonderende n
eenen vraagde offer nu ook eenig
meerder redenen waren om op
hartsniks nader gedane versoek
veranderen van het voorige
aangaande genomen besluijt, do
den directeur heeft gezegt dat hij uijt consideratie den heer directeur generael
vande retour vloot hem genoodzaakt vond van al terstond op antwoorde, dat hij
zig nader hebbende bedagt als nu—
het vertreck van gemelten E: —
hartsnick na 't vaderlant wel
konde accordeeren en toestaan
ende nadien alle de andere—
presente heeren, uijt gesondert
de heer van Quaalberg die bij sijn
voorig advijs bleeff persisteren, daar
op mede seer stuk en kragtig aan„
drongen; zijnde nu vier Htemmen
stork en zulcx de zaak meester —
geworden; soo wierden de heer van
quaakbergen ende den generael —
overstemt, daarde heer van hoorn
schoon hij present ware geweest
ook gantsch niet tegen zoude
hebben konnen doen; wie zal
nu konnen geloven, dat den gouver:
generael, het voorn: bedrieglijck—
geschrift off versoek van den E:
hantsinck overgenomen, ende inrad
van Jndia voorgedragen heeft, en
wie heefft den heer directeur hurt
de gedagten in geblasen dat den
generael in soo korten tijt en
om sulke voorgevende arme—
redenen, zoude wesen ofte—
connen worden verandert van
zijn voorig advijs en sentement,
dog dit vertrouwen heeft evenwel
den gouverneur generael, dat eerlijke
luijden een eerlijk gevoelen van hem
zullen hebben En aande andere laat
hij sig het minste gelegen; ende al
heewel, wegens dese soo schielijcke
affwijkinge vant voorige genomen
den het
besluijt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0289.xml
#+ ---

1276
hier van is. reeds te veel gezegt, en die zijn Ed„s
zulx ingebloezen heeft houdt den directour voor geen
eerlijk man. hij is bereijt onder Eede te verklaren
niet bevoegt is op een simpele presumptie ofte op
agterklap van andere de raden, met injurieuse
suspitien te beswaren.
besluijt al wat meer te seggen soude
vallen als dat het daar mede op—
een vreemde wijse is toegegaan,
rugtbaar te maken wat men hoor
laat den E: hartsinck soo ont schul„
dig wesen als hij kan, hij zouw het
dan ook wel gebleven zijn, schoon
hij hier nog eenige tijt op batavia
verbleven, off gelijck bevoorens
de speculatien liepen weder
naar golconda vertrocken was
om te speedigir en op de gevoeglijk
wijse de geschillen te besligten,
maar geensints om den konnck —
in sijn Eijgen land, daar 's Ecomp:
sulken Jmportanten handelijk —
drijfft en nu twee weet nog —
hoelange) zal moeten derven, een
onbedagten oorlog aante doen, dewijle
wij daartoe nogh bevoegt nogh
gestelt waren, en ook onse eijgen
dienaren niet buijten schult konden
stellen; van welck gevoelen
den gouverneur generael, noijt
sijnde affgeweken, oock noijt tot
het aanvangen vanden oorlog heeft
konnen verstaan, maar wel om
andere min hatelijcken en becon„
merlijcke middelen bijde hand
te nemen, van hoedanigen Sentim=t
d' h:r van qualberg mede is geweest,
soo dat de vaststellinge vanden
oorlogh (die nogh nih absoluijt
onbepaelt maar aan Conditien schijnt
gebonden geweest te zijn) niet met
dat hij door den E. Hartzink directelijk nog indirectelijk soo en komt het altijt niet te pas
is gecorrumpeert, en sustineert dat de h:r gener:l te verclaren wat men weet ofte
een partigi stemmen is geschiet, gelijk
den heeren directeur Anthonio tourt
beliefft te seggen dog niet sal konnen
doen blijcken, ten ware het woort
een parig in eenige brieven en pa„
vieren van ter zijden mogte inge„
worpen wesen, gelijck somtijts, voor
off onbedagtelijck, soude konnen
geschieden, off geschiet zijn, als
bij Exempel, Jnde generale brieff,
den 8. maart 1686. van hier aand' Ed:
heeren 17:e nae 't vaderlandt gesz:
wert gesproocken vanden gedane
en nevens gevoegde opstellinge
door de heeren ord=s raden Rijkloft
van goens, en marten pit, wegens
het afsenden vande retour schepen
nae 't vaderlant, ende dat daarop
het goed vinden vande gem: heeren
onse principalen soude worden
afgewagt en inde particuliere
brieff ter selver tijt aande Camer
delff gesz:, wert gesegt, dat de. —
fluijt voorschoten, des vereijschende,
tot een retour schip soude konnen
worden geemploijeert, agtervolgens
het project doorde gem heeren
Raden schriftelijck opgestelt: dog
bij de resolutie daar bevoren sonder
dato 8. februarij genomen, wert
alleen gesprooken van een opgestelt
advijs door deselve heeren raden,
en oen het 'tselve aan haar ho Ed=e
de heeren 17:e nae 't vader lant over„
te senden sonder daar bij tevoegen
dat het gem: advijs soude moeten
worden agtervolgt; gelijk men uijt
de brieff vande camerdelst
soude konnen besluijten, en met
een parr„
eenen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0290.xml
#+ ---

eenen datter een provisioneln—
vast stelling van dat project warm
gedaen, 'twelck nogtans niet geschi
en is Nogh bij de gem: Resolutie
sal Comen te blijcken, En hier—
Mede sal den gouverneur generael
dit geschrift Eyndigen, het verder
dat hij nog aan d' Ed=le heeren princi
palen te vertonen heeft, uijtstellend
tot beter dispositie en nader
gelegentheijt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0291.xml
#+ ---

1278
Bengalee
geschrift vanden Heere
gouvern. r gener„l in Rade
van India overgelevert
den 28e. febr. 1687. met
de Notitien vanden directeur
generl daar nevens.
Wij hebben onze gedagten laten
gaan, op welke wijzen bekwaamelijxt, te
voldoen zouden zijn, de ordre onzer Heren en
meesters, belangende 't vervoerenden Carga„
„zoenen adrojecturen, die Jaarlijks voor 't vader„
„land geprocureerd worden, op de comptoiren
in perzia, suratta, Ceijlon, madure, Cormandel
en bengala, Ende de ord=s raden Rijkloff
van Goens, ende Marten Pit, gecommitts
om daar van een opstellinge temaken, gelijk
n
haar E. gedaan ende ingebragt hebben den 28=en
decemb=r des voorleden Jaars, die gelezen, in
vergaderinge goetgekeurt, ende bij provizie
vast gestelt is, zodanig te begrijpen, en op alle
voorsz=e gouvernementen, directien te
ordonneren de zelve zona mogelijk te agten„
„volgen en in effecte te volbrengen, tot tijd en
wijle de Heren onze prinsipalen des wegens —
nader sullen gedisponeerd, ofte voorsz=e onse
opstellinge geapprobeert hebben. —
Extract uijt de missive
door de gouverneur gene¬
„raal en raden naar
Bengala gesz en geda¬
„teerd 25=en meij A=o 1686. —
No. 4.
1277

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0292.xml
#+ ---

N. 4

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0293.xml
#+ ---

Extract missive na
Bengale
no 4
No. 5.
ra
1278

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0294.xml
#+ ---

1279
Provisionele Liquidatie van de Retouren voor 't Iaar 1685 naart Patriagesonden. —
„1596617: 8. 4
Amsterd met castricum ƒ418083. 18. 15.
spierdijck - - - - - - „ 329496. 11. 7.
van batavia met de 1. ' besending ƒƒ47580. 10. 6.
met de turckse post de tweede d=o „ 190659. 7. 5.
met 't wapen van Alckmaar van cormand„s „ 564678. 13. 6.
de helder van Bengale-bij conjectuure - - „ 500000. — —.
princelant van Ceijlon bij conjectuure - - - „ 400000. —. —.
Zeeland met oosterl„t 5 batavia ƒ515385. 2. 1.
deschelde.- - - - - . . „312705. 11. 4.
met de eerste scheepen - - ƒ828090. 13. 5.
met suijt beverl„t tweede besending. „168526. 14. 15.
van batavia. . . . . ƒ496617. 8. 4.
tlant van schouwen van ceijlon bij conjectuure. . . „ 600000. —.
delst met voorschooten uijt bengale bij conjectuure. . . . . „ 350000. —. —
Rotterdam met croonenburg van cormandel - - - - - - - - - „ 350271. 12. 15
hoorn met honslersdijck van batavia. . . - - - - - - - - - - „ 256808. 19. 4
Enckhuijse met de gulde wagen van batavia - - ƒ 133396. 19. 4.
voor het bedragen van 249 stx=s pansjes
en 18 clijs chinese zijde tvergange—
Iaar p„r de groote visserij p. r abuijs —
minder jn factuure gebragt tsedert
alhier uijt gevonden en nu p. r een
appart factuur ken deselve camer tot
redres aan gerekent - - - - - - -„.
699. 14. 6.
„134096. 13. 10
ƒ5090713. 5. 2
van batavia - - - - - ƒ938239. 17. 11.
De vooren staande Camer —
Amsterd ontfangt het bovenstaande retour ƒ2402918. 11. 1.
comt bij laaste liquidatie vant Jaar
ƒ32850943. 4¼
gaan af haar quota jn de nevenstaande retour „ 2545356. 12. 9.
Blijf te vooren ƒ 739742. 10. 11
1686. te vooren. - - - - - - - - - - „ 882180. 12. 3¼
ƒ2402918. 11. 1
welcke nevenstaande retouren ten bedrage van
ƒ5090713. 5. 2. over de respective cameren verdeelt
monteert Iders contingent als volgt
Amsterdam - - - _ _ _ _ _ _ _ _ - _ ƒ2545356. 12. 9„
Rotterdam. . . . . . 5/16. . . . . . . - . . . „ 318169. 11. 9 1/8
Koorn . . . . . . . 1/16. . . . . . . . . . . . „ 318169. 11. 9 1/8
Enckhuijsen. . . . . . 56. . . . . . . . . . . - „ 318169. 11. 9 1/8
ƒ5090713. 5. 2.
Ten agteren staande cameren
Zeeland comn bij laaste liquidatie vant Jaar 1686 ten agteren ƒ584628. 16. 14 /8
daar bij haar part jndis retour - - - - - „1272678. 64½
ƒ 1857307. 3. 2 3/8
gaat af hen retour van hier nevens. . . . . „1596617. 8. 4.
blijft ten agteren „ 260689. 14. 14 5/8
delst Comn bij laaste Liquidatie ten agteren. . ƒ130609. 15. 9 1/32
daar bij haar part jn dit retour
- .-„ 318169. 11. 9 1/8
ƒ 448779. 7. 2 3/32
gaan of het retour van hier nevens- -
„ 350000. –. –.
blijften agteren „ 98779. 7. 2 2/32
Rotterd„ Comen bij laaste liquidatie ten agteren. . . ƒ98460. 14. 9 3/32
daar bij haar part jndit retour - - - - „318169. 11. 9 5/8
ƒ416630. 6. 2 23/32
gaat af het retour van hier nevens - 350271. 12. 15
blijft ten agteren „ 66358. 13 3/32
hoorn Com bij laaste liquidatie ten agteren - - - ƒ60876. 9. 11 3/32
daar bij haar part jndit retour - - - - - - - „318169. 11. 9 1/8
ƒ3790. 46. 1. 4 3/32
gaat af het retour van hier nevens. . „256808. 19. 4 —
blijft tenagteren „ 122237. 2. -32
Enckhuijse comen bij laaste liquidatie van 1686. ten agteren ƒ 7604. 15. 6 14/12
daar bij haar part jndit retour. . . . . „318169. 11. 9 1/8
ƒ325774. 6. 15 2/30.
Gaacas het retour men de gulde wagen ƒ133396. 19. 4
Jtem volgens 'tgeene d=o camer
nu p„ro apart factuurken tot
redres van eenige abuijsen jnde
factuur tvoorleden Jaar met
de groote vijserij te weijnig is ten
laste gebragt. . . . . . . . „
Zeeland - - - - - - 4. . _ _ _ _ _ - - - - - - „1272678. 6. 4½
delst. - - - - - - 5/16. . . . . . . . . . . . „ 318169. 11. 9 1/8
699. 14. 6.
„134096. 13. 10.
blijft ten agteren 19167. 13. 5 3/3
ƒ 839742. 10. 11¼
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0295.xml
#+ ---

Provisionele leqeidatie vande
Pstouren voor tjaer 1687 Soo wan
Batavia, Ceylon, Clormaadel en
Bengale naer t patria versonden
1897 C„s swarte geharpte Peper ten overstaan van gecommitteerd=s
de scheeps overheden behoorl=j toegewogen, en binnen boort los
gestort costende a ƒ15. —. —. t picol van 100: c=t of 122. lb. . . . . . . . ƒ 63284. 11
22. lb BiemasZappanhout bestaande: Jn stx„s jn voegen, als vooren de
over heden toegewoogen costende - - - a ƒ 3. –. —. p=to lb. - - - - --
465. „ Ziamsthin bestaande Jn 334. stvx=s almede als boven tot conten„
tement De scheeps overheden op de schaale toegewoogen, en costen
dehondert pont ƒ28. 15. —. en 'tsamen
--
Benzuin Extraordinarij wit jn 1. kist geme„t l„a Z: en costen
300. „
15. stvers tlb tsamen. .
--
225. —. —
voor de ledige kiste. -
6. 4. —
2020. 2„ Guinees Lijwaat Ruwe beslooten Jn 101. p=to ider jehoudende
20. p=s Lanck 50. enb„t 1½ el zijnde genumbreeren en gepriseert als
namentlij
1960 L„s in 98 p„s waar van 89. p„r zijn gem„t 16„o 104. en
9. d=o N„o 4. costen. . a ƒ 150. —. —. ps=to ƒ 14700. —. —
40. p„s j„n 2. d„o gem„ 16=o 105. . . . . . „ 135. —. —. — „ 370. —.
20. „. . . 1. d„o - -
- - „ 4. . . . . . - „ . . .
150. —
2020 p„s pn 101. p=ken Guinees Lijwaat Costen - - - - - „ 15120. —.
1000. P„s Guinees Lijwaat Bruijn Blaauw bestaande) en 50. p=ke van
Jnhout lengte, en breete als vooren de gemerckt N=o 6922.
6923. 6924. 6925. 6926. 6927. 6928. 6929. 6930. 69316932.
6933. 6934. 6935. 6936, 6937. 6938. 6939. 6940. 694 50.
6943. 6944. 6945. 6946. 6947. 6948. 6949. 6950. 6951. 6952
6953. 6954. 6955. 6956, 702. 69, 7023, 7024, 7025. 7026. 702).
702. 8. 7029, 7030, 7031, 7032, 7033, 7034, 7035. 7036-
Costan„ a ƒ 216. 15. —. Op=m. . - - - - - - - - - - - „ 10837. 10. —
Heere genadelijck bewaare genaamt de post
vertreckende daarmede van hier onder godes
geleijde, en behoorlijcke getekende verbant
schriften naar de haavenen van ons
lieve vaderlant geconsigneert aan de hoog
Ed=e H=re bewinthebberen der nederlants
geoctroijeerde oost jndische Comp=e ter
presidiale camer Amsterdam
bestaande, en costende als namentl=jk
Int Casteel Batavia adij 22:' Februarij 1687. —
scheept ende geladen jnt Jagt dat god de
1041. 13. 3
10196. 3. 12.
Transportere - - - - - ƒ 100711. 1. 15.
T Jagt de Post haar
Patria voor de camer—
Amsterdam.
Joannes
mitsgaders d' E E Heeren raden van Jndia
Coopmanschappen ter ordere van den Ed=le
ura van de haarbesz
huijs gouv=r generaal
-
231. 4
14

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0296.xml
#+ ---

33688.½ lb ruwe zijde Bengaalse bestaande jn 222. balen) der
151¾ lb jnhoudende zijnde gemerckt en costen als volgt
5463 —. lb in 36. balen alle gem„t l„a B. . . . a ƒ 326. —. 13. -. . ƒ 11737. 9. 4.
3945½ „. . 26. d„o - - - - - - - - „ 3. . . . . „313. 18. 8. . . . „ 8162. 1. -.
151¾. „. . . 1. d„o–. - - - - -. „ B. . . . . „. . . . - - - „ 313. 16. 8.
2124½ „. . . . 14. d„o. . . . . . . . . „ 3. . . . . „ 312. 18. 8 - . . . . „ 4380. 19. -.
10926 – „. . . 72. d„o. . . . . . . „ 33. . . . . „ 375. 9. 9. . . . „ 27034. 8. 8.
1107 ¾4. . . 73. d„o. . . - . - „ B3. . . -. . „ 305. 13. 15. -. . „ 22315. 17. 7.
x
33688½ lb „n 22. balem ruwe zijde bengaalse bariga costen tsamen„
136000. lb salpeter Bengaalse bestaande jn 1000 sackens der
136 lb Jnhoudende costende / a ƒ 5. 10 —. r=to lb. . . . . .
26250. lb slae of stof van Eerts binnenboort jn 1. appart hoek
los gestortn ongetax=t - - - - - - - - - - - - - - - „
Sumatras Eerts jn 16. vaten Pr 't Iagt Poulerou vandaar
hier aangebragt dat alhier jn 106. cruijt vaatjes overgestort
kostende volg=s factuura van daar mara 269. 11 ƒ 16847. 5. 8. —
1932. lb Chinese thee bestaande Jn 30 balijs van diverse Inhout
dat alle met hun netto gewigt besz„ gem„t van rE=o
1. 61 30, en costen â ƒ120. —. —. ficol van 122. lb. . „
6.8
30. stx: Japanze zijde rocken bestaande jn 2. kassen gem=t
1. en 2. jdr jnhoudende 15. stx„ zijnde voor contant jngek„t
a ƒ 52. 10. — rd=m - - - - - - - - - - - - - - - ƒ 1575. —. —.
voor de kassen en tbeplancken - - - - „ 35. —. —.
1
wint roers jn 1. kas gem„t L„ra C zijnde ontramponeert en
costen a ƒ 50. 10:—. Jder - - - - - - - - - - - - - - - „ 101
pomp schuepen omme daar toe niet believen een geheel
stel van 8 â 9. stx: aldaar te werden gemaekt costen a ƒ 25—„
100.
pomp doppen of boren waarvan de becken afgebroken
zijn ontstaande de stoffen veel te hart souden wesen
gaande nu mede derw=ts om aldaar verholpen te werden
costen a ƒ 8. —. — Jder - - - - - - - - - - - - - - „
Voor de Cormandelse, en bengaalse ongelden op de cleeden
ter somma van ƒ25957. 10. —. a 4. pC=to - - ƒ 1038. 6. —.
voorde bataviase ongelden op alle 't voorenstaande
ter moeture van ƒ185903. —. 2. a 2. pr C=to . „ 3718. 1. 3.
4756. 7. 3
scheipe In de post voor de camer amsterdam beloop ƒ 190659.
P„r Transport - - - - - - - ƒ 100711. 1. 11.
Anth. hurdz
26668.
2.
7480. —
73944. 11.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0297.xml
#+ ---

—„ Zuijt Beverlant naar
tPatria voorde Camer.
Zeelant.
258520 C„s swarte geharpte Peper ten overstaan van gecommitteerdens de
scheeps overheden toegewogen, en binnen boort losgestort, Costende
a ƒ 15. –. – 't picol van 100. Cattij of 122. lb. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -ƒ. 38778. —. —
30800. lb. Bimas Zappanhout bestaande in - . stx. invoegen als vooren de overheden
behoorlijck toegewogen a ƒ 3. –. –. 't C. o lb. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „
924. —. —
35000. lb. Ziams thin bestaande in 443. stx. s al mede als boven op de schale de—
overheden tot Contentement toegewogen, en costen de hondert ponden ƒ28. 15. — „ 10062. 10. —
300. lb Benzuin Extraordinair wit in 1. kist gem:t t:rn ij. en cost â 15. stver. s 'tlb.
en tsamen - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ƒ 225. —. —
voor de ledige kist &=a - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „
6. 4. —
3040. p. s Guinees Lijwaet ruw bestaande in 152. p. r ijder van 20. p. s met ende —
lanck 50. breet 1½. el zijnde gem. t en costen als Namentlijck. —
660. p. s in 33. p. r alle gem. N. o 5. . . . . . . . . a ƒ 165. –. – 't pack. - - ƒ 5445. —. —
1000. „. . . 50. d.o . - - - - - - - - - . „. 4. . . . . . . . . . - „ 150. —. —. -. . . - . - „ 7500. —. —
1380. „. . 69. d. o - - - - - - - - - - „ 10. . . . . . . . . . „ 150. —. —. . . . . . . „ 10350. —. —
3040. p. s in 152. p.  Guinees Lijwaet ruw costen - - - - - - - - - - - - - - - „ 23295. —. —
940. p. s Guinees lijwaet bruijn blauw beslooten in 47. packen van inhout
bergte en breete als boven, mitsgaders van Numbers en prijsen als volght.
900. p. s in 45. p. alle gem. N. o 119. . . . . . . . . . d ƒ 201. 15. — . . . - . . ƒ 9078. 15. —
40. „. . . 2. d. o. . - - - - - - - - -. „ 126. -. . . . . . . . „ 216. 15. -. . . - - -. - „ 433. 10. —.
940. p. s in 47. p. r Guinees Bruijn blauw Costen„
60. p. s Guinees lijwaet bleeck blauw in 3. p. r al mede van Jnhout, leng te —
en breete als vooren zijnde alle gem.t n. o 123. en Costen â ƒ 192. –. —. 't park. - . .
9512. 5.
576. —
231. 4. —
In't Casteel Batavia adij 22. n Februarij A. o 1687.
Factura vande Naerbeschreve
Coopmanschappen ter ordre vanden Ed. le heere
Johannes Camphuijs gouverneur generl.
mitsgaders d' EE. heeren raden van Jndia
gescheept ende geladen in't Jacht dat God genadelijk
beware genaamt Buijt Beverlant.
vertreckende daarmede van hier onder des
heeren geleijde en behoorlijcke geteijckende ver„
bant schriften door den schipper Cornelis
de 3ongh, naar de havenen onses lieven
vaderlants, geconsigneert aande hoogh Ed=le
Heeren Bewinthebberen der Nederlantse
g'octroijeerde oost Indische Comp. e ter Camer
Zeelant, bestaande en Costende als —
Namentlijck.
Transporteere ƒ 83378. 19.
1281

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0298.xml
#+ ---

2400. p. salempoeris Ruw bestaande in 30. p. s van 80. p. s in't pack, met ende
lanck 30. â 32. breet 2¼. Cob. mitsgaders van soodanige numbers, en prijsen
als volght.
ken
1680. p. s in 21. p. s alle gem. N. o 124. . . . . . . a ƒ 282. —. – 't p. s - . . ƒ 5922. —. —
320. „. . . . . 4. d. o - - - - - - - - - - - - „ 13. -. . . . . . . . „ 285. —. —. -. . . -„
1140. —. —
400. „. . . . . 5. d. o . - - - - - - - - „ 14. . . . . . . . . „ 255. —. —. . . . „
1275. —. —
-
2400. p. s in 30. p. s Salempoeris ruw beloopen - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „
2080. p. s percallen geb. te ordinair beslooten in 13. p. r alle 160. p. s Inhoudende lanck
15. â 16. breet 1½. el, zijnde gemerkt en Costen als Namentlijck. —
160. p. s in 1. p. r N. o 1211. Cost - - - - - . - - - . . . . . . . . - . . ƒ 322. 10. —
160. „. . . . . 1. „- - . - „ 1276. – . - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -. . -„
323. 15. —
640. „. . -. . 4. „-. . . „ 1272. 1273. 1274. 1275. -. . - . ƒ 302. 10. —. . . „ 1210. —. —
640. „. . . . . 4. „. . . . . „ 1489. 1490. 1491. 1495. - . - - . . „ 315. —. —. . „ 1260. —. —
480. „ - . . . . . 3. „. . . . . „ 1492. 1493. 1494. -. - - . - - . . „ 295. —. —. -„ 885. —. —
-
2080. p. s in 13. p.  Percallen geb. t Costen - - - - - - - - - - - - - - - - - - . . - „
3000. p. s Zeijldoeck ruw bengaels bestaande in 75. p. m van 40. p. s Jnt pack lamk
32. â 33. breet 1 /8. cod. , en van soodanige numbers en prijsen als Namentl=k
2400. p. s in 60. p. s gem t No 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53.
54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69.
10. 71. 12. 13. 14. 75. 76. 11. 18. 19. 80. 81. 82. 83. 84. 85. 86.
87. 88. 89. 90. 91. 92. 93. 94. 95. 96. 97. 98. 99. 100. en 101.
costende a ƒ 99. 10. — 't pack - - - - - - - - - - - - - - -
5970. —. —
600. „. . . . . 15. p. mo gem t N o. 102. 103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. 110.
111. 112. 113. 114. 115. 116. - . - . . . . . a ƒ 99. –. — . . . . . . . „ 1485. —. —
3000. p. s in 75. p. r Zeijldoeck ruw Costen - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „
7455. -. -
n
15175. lb. ruwe zijde Bengaelse bestaande in 100. balen van 151¼. lb. jder, zijnde van
zoort Barigo, en alle gem. t N. o 23. costende a ƒ 375. 9. 9. d'boel - - - - - - - - - - - - - - „ 37547. 16. 8
3793¼. lb. mochta ofte florette garen beslooten in 25. balen Jnhoudende 151¾. lb. Ider
zijnde gemerkt en kosten als volcht
3642. lb. in 24. balen alle gem. e l. ra A - - - - - - . . a ƒ 388. 12. 8. - . . . . . ƒ 9327. —. —
151¼. „. . . . 1. d. o welcke 't Comptoir generael uijt bengale
aangerekent is, om of deselve van daar abusive
nader herwaarts mochte afgescheept, en alhier
uijtgevonden zijn, gem. t aldaar een bael mochta,
in plaetse van een bael tannij zijde afgegaen is,
en vermits deselve in geene der van daer over geco„
mene bodems is gevonden, ist seecker dat die
Jnt vaderlandt voor een bael zijde (welcke —
in bengale is overgevonden, en naar 't schrijven van
daar met het Jacht Emelant ongetaxeert
naar derwaarts stont gesonden te werden)
sal ontfangen zijn, over sulcx dan als nu tot verestening
de Camer Zeelant, wederom wert aangerekent
ten bedrage van. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „
3793¾. lb. in 25. balen mochta ofte florette garen monteeren. . . . . . . . . . . . „ 9666. 5.
30. stx. Japance zijde rocken in 2. kass. gem. t n. o 3. en 4. per Inhoudende 15 stx:r zijn
in Iapan door den keijsen aen d'E. Comp. e geschoncken en aldaar getaxeert
- - - ----- - - - - -ƒ 2100. –. —
voor de kassen en 't beplacken - - - - - - - - - - - - - - „
a ƒ 70. —. – jer - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
P r Transport. . . . . . . . ƒ 83378. 19
163200. lb. salpeter Bengaelse in 1200. sacken jper 136. lb. inhoudende costende —
à ƒ 5. 10. — 't cento pondt - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „
11270. „ Sappanhout ziams bestaande in 505. stx. s Costende a ƒ4. 1. —8 18. lb. - . . . . „ 386. 16. 2
1250. „ Chineese thee bestaande in 20. balijs van divers Inhout doch alle met
hun netto gewielt besz. zijnde gemerckt van N. o 31. tot 50. en Cost a ƒ 120. —. —
t picol van 122. lb. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „ 1229. 10. 2
10. stx. Oude en onbequame lampen p. r 't schip Oosterlant voor de Camer Zeelant
in een kas gem. t n. o 19. onder een parthij van 25. stx. s hier aangebracht costende
volgens tacturve a ƒ 3. –. — Ider - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -„
Voorde Chormandelse en bengaelse ongelden op de cleden ter —
somme van ƒ53176. 10. —. @4. p. r Cento - - - - - . . . . . . . . . . . ƒ 2127. 1. 3
voorde Bataviasz. ongelden op alle 't voorstaande excepto een bael„
mochtae of florette garen ter somma van ƒ162804. 6. 8. â. 2. p.r c. o 3256. 1. 11
5383. 2. 14
sgescheepte in zuijd beverlant voor de Camer Zeel:t bed:t . ƒ 168526. 14. 15
Pr Transport. . . . ƒ 152521. 5. 13
30. —. —
339. 5. 9
Transporteere. . . ƒ 152521. 5.
Antho. Kurds
8337. —. —
4001. 5.-
35. —.
-
-
2135. —. —
8976. —.
1282

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0299.xml
#+ ---

1283
ra
P=r Zuijdbeverland voor de
163200. „ lb salpeter bergaalse
30800. „ zappanhout bincas
35000. „
thin ziams
„
berzuin Cabessa - --
300. „
guinees lijwaat bruin blauw - - - - - - - - - do
940.„
60. „
guinees lijwaat bleek blauw - - - - - - - - d-o.
Salempoeris ruw - - - - - - - - - - - -
2400. „
3000. „
15175. „ lb ruwe bengaalse zijde
3793¾ „ mogta of floretta garen - - - -
11270. lb zappanhout ziams
1250
10 stux Ende en onbequame lampen. - - - - - - kasje„
Ongelden of Coopmanschappen- - - -
Int Casteel Batavia adij 22=en Februarij anno 1687
„ zeijldoek ruw Cust segge- bengaals - - - - - - - d=o 75„ 7455„ —„—
258520 Cattijs swarte gekarpte Peper - . . . . . . . . . . los gestort ƒ 38778„-.
3040. „ P=s guinees lijwaat ruw. . . . . . . . . . . packen. 152„ 23295„ —„—
2080. „ „ percallen ordinair. . . . . . . . . . . . . d=o. 13„ 4001„ 5„—
„ Chineese thee - - - - - - - - - - - - balijs„
- - - - - - - sacken 1200„ 8976„-„-
924„-„
do. 443„ 10062„10„
. - - kister.
1„ 231„4„
47„ 9512„5„
3„ 576„-„
- -- _=o 30„ 8337„-„
balen 100„ 37547„16„ 4
- - d=o 24„ 9666„ 5„ 9
stux.
505„
386„16„ 2
20„
1229„10„2
30„-„-
1„
Somma - - - - ƒ168526.14„ 15
„5383„2„14
. . . . . . . . . . stux. . . . . . „
30. „ stx: Japanse rocken - - - - - - - - - - - - kaseer 2„ 2135„ —„—
Corte Factuura van de naarbesz:
Coopmanschappen ter ordre van d' Ed=le heere
Joannes Camphuijs gouverneur generaal
mitsgaders d' E E heeren raden van jndia
gescheept en de geladen in't jagt dat god
beware genaamt zuijdbeverland navigerende
daar mede van hier naar de havenen onses
lieven vaderlants, geconsigneert, aande
Camer Zeelant namentlijk
Camer Zeelant
.
..
. .
...
-
-
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0300.xml
#+ ---

8. lb gesort: specerijen
50. lb. mosterzaet
26. p:s ruw. zeijldoek
3. p:s geb=t guinees - - - - - - - - - - - - - - ƒ 24. —. —
90. p:s Japans aardewerck - - - - - - - - - „ 62. 8. 12
door P=r Constantijn Nobel uijtd klene Winckel
14 p. s aelort: waareddrek
feb.
de Post de Huijs. Debet
. --
.
„
1. 10. —
38. 8. 4.
42 10. —
12. 8.
200„3„8
11
7„
86„17„11
6
4
446. 4. 9
4
4.
8.
90. 8. —
82
5 /8.
89¾ „ 2527„ 4„
ƒ 3350„17„1
„
2. 14. —
7.
1284

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0301.xml
#+ ---

de Post de Huijs Debet
8. lb gesort: specerijen
26. p:s ruw. Zeijldoek - - - - - - -
90. p:s Japans aardewerck - - - - - - - - - „ 62. 8. 12
50. lb. mosterzaet. . . - - - - - - - - „ 7. 10. —
10. p:s gesort: vlaggedoek - - - - - - - - - „
3. p:s geb=t guinees - - - - - - - - - - - - - - ƒ 24. —. —
door P=r Constantijn Nobel uijte klene Winckel
=ra
door de oppermeester Deses Casteels
1Janu: aan medicamenten
33. 7.
2 feb. aan d=o voor de reijs naer't patria - - - - - „ 358. 6. 9.
d=o aan d=o - - - - - - - - - - -
„ 19
7. —
d=o aan d=o tot eer legger arack----
„ 446. 4. 9
doordadministra: van 't ijzer Maguazijn
416. lb: gesort: spijckers - - - - - - ƒ
52. —.
36. bossen holl: lout- - --
„
9. —. —
36. d=o hennepe d=o. . . . . - - - - - „
7. 4. —
48. d=o stroo d=o - - - - - - - - - „
7. 4. —
6. stx: holle houte schoppen - - - - - - „
2. 8. —
12. d=o gesont: vijlen
- „ 12. — —
--
6. deuelboorijzers - - - - - - - - - - - „
12.–
m
door den coopmn: en winckelier S:r C: chasseleijn
pieter thijs van rotterdam matroos over
aan
oncosten van proces — - - - - - - - ƒ. rx:s 1 5/8.
d=o. aan't scheeps volck op reek. verstreckt
100 p=s drongams - - - - - - - - rd:s 175 —
100 „ brede ½ batta - - - - - - „ 112½.
160„ percallen - - - - „ 160 —
40. „ Suratse dekens - - „
95 —
Contant - - - - - 2— 182½„
1. d=o aan hendrik Michielsz van dordrecht overgenotn
„ 5 5/8.
Comt â 64. stver d'rijs. . . . . Rrd:s 789 ¾4 „ 2527„ 4„
90. 8. —
22. 12. 8. ƒ 200„ 3„8
5. p. s blauwe saldenpaeris - -
door S=r Glimmers uijt 't negotiepachuijsen
500. lb. pladtloot
-
ƒ
50.
250. „ poeijer zuijcker of cattis - - - „
36„17„11
86„17„11
6. feb=
--
„
42. 10. —
38. 8. 4.
2. 14. —
1284
1 deb.
Transportere ƒ 3350„17„18

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0302.xml
#+ ---

door d' Dispensiens S=rs van hoorn en van Dijck
Comt P=r Trans: ƒ 1832. 6. 4 ƒ 14637„3„3
2 d=o in 50 lb hollantse booter - - - - - - „ 261„ 8„ 9
20 leggers en 180 kannen aracq=. . . . . . . . „ 1436/-„-
2 d=o - - - 224 „ - - torabazijn - - - - - - „ 63„ 7„ 3
2 d=o - - - - 27 „ - - spaanse wijn . . . . . - „ 727„—„—
323.-„-
3 amen - - - - 53 „.- - olijeer olij - - - - - - - - „
3 _=o - - - 48„ - - Clappus Olij . . . . - - - „ 127„ 4„—
70„-„-
70 Cattijs wax keussen
27 picols en 50 Cattijs swarte zuijker „ 206„-5„-
20 „ gesuijkerde tamerinde. . . . . . . . „ 300„—„-
3950 stx: sternbraassems - - - - - - - - - - „ 651„15„—
60„-„-
2 vatin mom
1 aam of 90 kann: france wijn. . . - - - - „ 64„-5„11
1 legger annijs Aracq. . . . . . . . „ 126„-„—
--„ —„ —„—
42 mater zout ongetaxeert - - -
ledigh vaatwirk ƒ 8916„5„7
20 heele legges. f 400„-„-„
6 halve do. / 90//-/-
6 heele amm „ 60„-„-
7 halve d=o „ 56„-„-
606„-„-
14 d=o speck. . . . . . / 1260//-/-
27 vaten vlees f 3240/-/-
door die van 't graen maguazijn vers=t
18 3/8 lasten Javaanse reijs. . . . . . . . . ƒ 1359„—„
3 3/8 d=o cadjang en boonen - - - - - - „ 348„15„—
1/8 d=o Zuratse tarw. - - - - - „ 11„ 5„ —
„ 1764„-
300. – bossen paddij - - - - - - - - - - - - „ 45„ —„—
2
door d' Equipagiem:r harmen Lodewijx
1. mast hout van 18. paln
8. gesont. balcken - - - - - - - -
20. d=o swalpen - - - - - - - - -
380. d=o baije plancken-. - - - - - „
20. sacken hair - - - -
12. twee d=os d=os - - - - - - - - - - - „
20. baije stutten - - - - - - - - „
12. vaten spijckers---------- „
2½. d=o seer - - - - - - - - - - - -„
9. vaten pick - - - - - - - - - - - - „ 240. 6. —
¼. p=s poort laken - - - - - - - - - „ 3. 15. —
2524-„ lb: ijser - - - - - - - - - - - - - „ 220. 17. —
216. „ lood - - - - - - - - - - - - - - - „ 21. 12. —
Transportere - - - - ƒ 1832. 6. 4 ƒ 19637„ 3„
150:-
48.
30. — —
285. —
12. —
15.-
750. —. —
43. 16. 4.
12. —. —
„ 9522„ 5„
24. gesant blox - - - - - -
12. pock houte schijven. . . - - - - - - „
6. — —
12 dubbelde talie blocx - - - - „ 12. — —
12. kawijn nagels - - - - - - - - - - - - „ —. 6. —
1. scheeps pomp - - - - - - --
12 – —
12. haerties 12. emmerties - - - - - - - - „
3. 12. —
1. 7. 8.
3. 4-
2. d=o drucken
1. stagh van 13. d=m - - - - - - - - - - - „ 92. — —
2. repen van 9.
7. 10. —
36. --
30. — —
9. — —
2. 14. —
48. rottingh manden - - - - - - - - - - - - - 3. 12. —
33.--
3. — —
4. 10. —
10. baije stutten - - - - - - - - - „
7. 10. —
6. tingangh planckijes — - - - - - „
3. 12. —
1. ankerstock - - - - - - - - - - - „ 1. 4. —
1. swaar ancker van 2000 lb - - - - „ 250. —
2 swarte touwen van 18. d=m - - - „ 1440. — —
1. d=o - - - - van 6. - - - - -
¼. reep van- -
Transportere
ƒ 8613. 9. 12 ƒ 14637„3„
1. stuck want van 6. d=m - - - - - - - - „ 129. 15. —.
52 „ gesont: lijnen - - - - - - - - - - -
1. halve legger teer - - - - - - - - - - - - - „
60. lb. roet - - - - - - - - - - - - - - - - - -„
82. gesar: baije plancken. . - - - - - - „
44. gest: baije plancken - - - - - - - - -„
3 p:s 2. d=ms d=o - - - - - - - – - - „
3. „ 3. d=m d=o - - - - - - - - - „
1. kabel tauw van 8. - - - - - - - - „ 173. 5. —
90. lb: holl: zeijlgaren - - - - - - - - - - - „ 36. —. —
70. „ Inlantse d=o - - - - - - - - - - . . „ 14. — —
2 kardeel blox - - - - - - - - - - - „ 12. — —
5. kompas glasen - - - - - - - - - - - „
1. d–o - . . . van 5. d. o - - - - - - - - - - „ 100. — —
12. p:s hall=te ijsere trossen - - - - - - - „ 477. 12. —
16 „ d=o wiel - - - d=o - - - - - - - - „
30. bossen huijsingh - - - - - - - - - - „
30. d. o marlijn - - - - - - - - - - „
3. huijden boeijleer- - - - - - - - - - „
12. bossen rottingh - - - - - - - - - - - - - - „
700. Cadijangh - - - - - - - - - - - - - - - - - „ 105. — —
18 baije sutten „
7. stucken breet Everdoek - - - - - - - - „ 336. — —
14. „ lijnen - - - - - - - - - - - - „
4. d=o roosen - - - - - - - - - - - „
1. paar halsen - - - - - - - - - - - - - - „ 53. —. —
19. 12. —
91. rollen holl: doek. - - - - - - - - - - - - „ 2366. — —
4. „ inl=te d=o - - - - - - - - - - - - -„
---„ 4. 16. —
-––––„ 280. — —
2. kardeels - - - - - - - - - - - - - - „ 136. — —
86. lb. ijzer - - - - - - - - - - - - - „
8. 12. —
6. „ stael - - - – - - -
---–„ 27. 10. —
6.
3. p:s holl: lijcken - - - - - - - - - - - - - - „ 90. — —
. . - . . . . - - - - „—. 6. —
15. — —
1. 7. —
192 - –
52. — —
55. 7. —
——„ 80. — —
Comt P=r transport ƒ 3350„17„12
„
„
„
„
-
„
5
1
1
.. . . . „
14. —. —
40. — —
1285

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0303.xml
#+ ---

2 paarde lijnen
4. holl. ijsere trossen
3. halve leggers seer - - - - - - - - - - - „
10. 8. —
2 4. —
24. 15. —
2. huijden boeijleder - - - - - - - - - „ 24. — —
3. rollen holl: doek - - - - - - - - - „  78. —. —
1. d. o smeull Everdoek - - - - - - - - - - „ 28. — —
2. d:o grauw doek - - - - - - - - - - - - „ 28. — —
10. lb holl. Zeijlgaren - - - - - - „
4. — —
3. 4. —
16. „ bengaelse d=o - - - - - - - - „
6. 2.
2 diep looden - - - - - - - - - - -
3. — —
2 lb naeij garen - - - - - - - - - - „
4. 10. —
3. houte botteliers pompen - - - - - .
3. 4. —
1. hant lantarn - - - - - - - - - - - - „
3. 3. —
1. naght huijs lamp - - - - - - - - - - - - „
2 4. —
1. koperen ronde lamp - - - - - - - - „
24. bassen rottingh - - - - - - - - - - - - - „ 5. 8. —
270. lb. ijzer - - - - - - - - - - - - - „ 27. — —
5. „ stael - – – – – – – – – – — „ 1. 2. 8.
62 „ koper - - - - - - - - - - - - - „ 46. 10. —
2.
3. 11. 8.
13. bladen blick-- -  „
109. lantaren hoorns. - - - - - - - - - - - - „ 10. 18„ —
„ 9387. 13. 1
30. lb roet - - - - - - - - - - - - - - -„ 4. 10. —
25. „ boter - - - - - - - - - - - - „ 2. 10. —
24. gesort: lijnen - - - - - - - - - - „ 24. — —
8. vaetuss swartels - - - - - - - - - „
1½ huijt pompleder - - - - - - - - - - „
5. „ thin - - - - - - - - - - - - „
2 vaten pick - - - - - - - - - - - - - „ 44. 10. —
4. lood _=o - - - - - - - - - - - - „
1. stuck want van 7. d=m - - - - - - - - - „ 159. 10. —
door den Cassier s. r Corn: van outhoorn
verstreckt tot Jnkoop van verversinge tot desselfs
reijse â 60. stuijvers drE. cmt. - - - . . . rd s 200„ —„ 600. — —
't Costgelt door de E: Joannes Cops aan't varent
Volck gedurende 't leggen hier terreden daar
aan uijtgereijckt a 60. stver: d'r comt. . r. 327¾„
983„5„
Somma ƒ 25608„ 1„1
–– – – – – – – – – – – - „ 80. – –
N: van Gent
87:-
ComtP:r Transport. ƒ 8613. 4. 12 ƒ 14637„ 3„
– – – – – – – „
48. — —
90. — —

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0304.xml
#+ ---

tp
5
5
e
e
ƒ
„ro
5
C
ƒ
5:
8
2
e
v
0
9
5
E
R
^
Ee
5
8
E
5
2
e
ƒ
50
e
8
1

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0305.xml
#+ ---

Eijste der Scheepen succesive uijt het vader dean Batavia aangekoomen Dedert 5: december 1686 dot —
namen der schepen
wanneer
„aan de caasenandere. - , van de Caab, en andere, Int sijne oebragie Summeni in
schepen overgekomen.
Persoonen
schepen overgegaaen
gaeen
1 /8
EE
EP
Beer: milit rader predek
aets hid: van sebe met aesge:
eet and sener mit e e ae e tene e et e e ae e e  e
bijsbe
st
India
i stade
Judia
zistere
k
kruestelie
gekiend
1 ag: Vr. Wardensd:
11: apre 1606 19: oernd: 80 4:31: - - - - - - - - - - : - „ - -
108:
. „. . . „ 37: 46„31„ - - „ -. „
. . „. . „
„ „ 3: 1: „ - „ - - „ - - „ - -. „ 1: 3:„3: - - - „ - - „ - -„
„
1: cap: derberg werk:
1: cap:n derbergwerkers
2: — siamseambassad met nogh
2: — siamse amonss: en een gevoeleg van
tschip Gourtiene
28:— man
24: madij 1606 28. p0cord: 10ƒ42:14:—: —:— „ —- „ 5: „ 4:25 10:13:. . . . . . . „ . - „ 3: 4:„ 15:—:4: —„——„ 4:„ 4:„ 27: —„ 2: —. „ -„ „ 1:„1:„. - - „ ƒ128:18„ - . „ - „ 1: 2:„. -. -
28:— man
-.
209
1 begnatten
24 mai 160 30: dem 10 1:98:—: - „ — —- — 4 8:„ 171:— „ . „ 5: 14:„ 10:— „ — „ — „—„ 24: -„ -„ - „ - - „ - - - - - - - - 169: -. - . . - . . . 5
10: apr: 160: 7: Cormn: 160 4„ - - - - - - -
4 -. „ - - - - - „ - - „ „ - - „ - - „ . . „ 4 3: „ 1 „ - - - „ - - „ - - „ - - „ - - „ 4 19„ 1 „ - - „ - - „ - - „ - „ - - - „„ 20
't schip s'lands welvaren ƒ 24: maij 1689. 8. foron: 164: 15: 100. - „ - „ „ 1: — „ 257 15„ 27: - - - - - 4
Slaers
206:
2: 5:
8: 6. - . . . . „. . —„ 1:—: 1: „. - „ 14. . . - „ 2: „. - - „ . - „ 1:1: 5:8 11 126„69. - - - „ - - „ 1
en 2: verstekelingen
2 versekelingen
1 vrijmaan
2blave
TeSamen
1500. „ 331. „. . . . „. . . „ 1: „ 6: „ 4: „ 842:„ 34: „ 60. „. . . „. . . . „ 2. . . „. . „96:„ 31: „ 31: „. . . . . . . „ 1: „ 5: „ 4: „ 70: 36:„ 10:„. . . „. . . . „ 2. „ 2: „ 7: „57:1467„250:. . . „. . . „ 3: „ 4:„ 5: 120.
tschip Tilversteijn
1 feudyjre de brijs
den 8:' Februarij A„o 1687:
wanneer, uijtgebragte Persoonen; Overlede
uijtgeseijlt
Hirgesomner
1
2 5
88
8
88
8E
78

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0306.xml
#+ ---

de chialoup palliacatta
't schipamerica
1 jagt Negombo
1 jagt Zuijtbeverlandt
de fluijt Nieuwland
December
p:m d. o van mallacca
2 d:o van japara
3: d:o van Cheribon
5. d„o uijt destraad sunda en't monsteren der retour
vloot terugh.
uijt 't vaderland direct voor reeck der
-
Camer Zeeland, den 4: meij 86: van
voor vlissingen in zee gelopen, met
90: koppen, als 55: zeevarende, waar
onder 1: verstekeling, 34: militairen
en 1: kind, onder den schip:r Francoijs Pets
van vlissingen En ondercoopman Ian
Prins van IJzendijck, sijnde den 30:e junij
aan s:r jago gearriveert, en den 2: julij
van daar (sonder de Caap aangelopen
te hebben) naar herwaarts gestevent
alwaar 2: Engelse matrosen aan boort
gekregen hebben, sulcx dien bodem
(mits geen dooden op de reijs gehadt heeft)
hier te lande brengt 56: zeevarende
34: militairen, 1: verstekelingh en
1: kind 't samen 92: Zielen
Cragt de Lijp.
7: d:o van 't hoogeland van bantam
't schip de betuwe
8. d. o van sumatras W' Cust
. 10: d:o naar de vloot onder t hooge landt
't jagt de Lijp.
van bantam.
en vertrockene scheepen
tot ult:o februarij 1687:
zedert P=mo december 1686:
Notisie van alle aangekome
tot, en van Batavia, uijt, en
nae alle gewesten van India,
1287

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0307.xml
#+ ---

1288
December
blauwenbergh.
Cragt pijlswaart
Tjagtieh de peper thuijn
de fluijt de post.
batavia.
tjagtie de wiltschut
't jagt negombo-
—naar bantam
't jagtie de Claverblad - - - „ - naar Cabo de goede hoop met de retour vloot
het jagt s:r Martensdijk 19: d. o uijt Europa over Caap de goe hoop voor
reek der Camer Zeelandt den 11 april
1686: uijt vlissingen in zee gelopen
met 75: koppen, als 44 zeevarende en
31 militairen, onder 't gesag van den
schipr: adriaan Kempe van der veer, en
boekhouder Anthonij heijnscus van Losduijne
den 20:e aug:o aan de Caap verscheenen
1: zeevarende aldaar aan landt overgegeven
en weder overgenomen, 3: zeevarende
3: militairen, 1 Cap:t van de bergwerk:
2: siamse ambassad:s met een gevolgh
van 28: man en voorts den 9: septemb
herwaarts gestevent, hebbende op de gantsche
reijse 3. dooden gehad, sulcx dat alhier
telande brengt, 46. Zeevarende, 31:—
militairen 1: Cap:t der bergwerckers
en 2. siamse ambassad:s met een
gevolg van 28 man te samen 108
de fluijt westeramstel
't jagt de wiltschut. en
Zielen
.
—„— van japan met den E: And:. Cleijer —
—: — van palimbangh
21 d. o van bengalen met d' E Heer
Extraordinaris raat van jndia
en oudt direct:r Nicolaas
Schagen
de fluijt Caasperdam. 20. d:o van persia over Ceijlon
December
10: d:o van sillebaar over bantam
12 d. o naar bantam
15: d:o naar de straat sunda
de chialoup 't casteel
22 d. o naar En weder op den
231 van ende naar 't jagt negomb, seijlende
met de generale, papieren naar
de retour vloot in destraat sunda
'T schip Coertiene.- - 28: _o uijt 't vaderlant over de caap de goede
hoope voor de camer amsterdam
den 24: maij 1686: uijt lebel in zee
gelopen, met 255: koppen als 142:
Zeevarende, 104: militairen 5: vrouwen
en 4: kinderen, onder 't gesag van
den schip:r Ian geleijn. en boekhouder
Adolff de berstrij sijnde den 1. october
aan de Caap gearriv:t en aldaar
aanlandt gegeven 4: zeevarende
15: militairen, 4: vrouwen en 4: kinderen
daar jegens weder overgenomen 2:
militaire, 1: bergwercker, 1: vrijman
en 1: vrouw, als wanneer den 16: october
van daar naar herwaarts gestevent,
hebbende op de gantsche reijse 25. dooden.
gehad, sulcx dat hier te lande nogh
brengt 128: heevarende 78: militairen,
1: bergwercker 1: vrijman en
2: vrouwen 't samen 210. Tielen
schip silversteijn. 30: d:o van hollandt over de caap de goede
hoop voor reeck: der Camer amsterd:
sijnde den 24:' maij 1686: uijt lebel
in Zee geloopen, met 234: koppen, als
138. zeevarende en 96: militairen onder
t gesag van den schipper Carsten de
gilde, en ondercoopman Abraham,
douglas, den 24: september aan de
Caap gearriveert, en aldaar aan lant
gegeven 14: zeevarende, en 10: milittairen
voorts den 7:' october van daar naa
herwaarts gestevent, hebbende gedurende
de
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0308.xml
#+ ---

1289
December
Februarij
Tjagtie de wiltschut
de fluijtwaveren
't jagt st Martensdijk
T fluijtie de duijt
de reijse door de doot verlooren
8. Zeevarende, en 17: militairen sulcx
hier te lande brengt 116 Zeeberende
en 69: militairen te samen 185.
Zielen
30: d:o van bantam
de chialoup de vlieger - - „— van Coulongbawa over bantam
de chialoup 't casteel bat: 31: d:o van bantham
't jagt de zijp - - - - - - „ — van bantam
Januarij 1687:
8: d:o naar bantham
de chialoup de vlieger
de fluijt westeramstel. 12: d:o van bantam
de fluijt nederhorst - - 14: d:o over bantham naar lampon
16: d:o van bantham
Tjagt Negombo.
.. 27 d:o van tegal
't jagtie de faam.
28: d:o naar bantam
de fluijt waveren.
de fluijt Naardermeer. —„ — over maccass. naar banda
de chialoup de vlieger. 29: Do van lampon:
31 d:o naar bantam
Tragt de faam
de chialoup de vlieger
Februarij
p: D:o naarlampon
Het schip s' lants welvaren. — „— uijt hollandt over de caap voor reecq: van
de cameramsterdam, den 24:' maij
1686. uijt lebel in Zee gelopen met
256: koppen, als 152: zeevarende
100: militairen, 1: vrijman, en 2 vrouwen
onder 't gesag van den schip. r Claas de
voogt en ondercoopman - - --
. - . den eersten october aan de
Caap gearriveert, en aldaar aan lant
gegeven 8. heevarende 4: militairen
1: vrijman, en 1: vrouw, en aan Coerteene
2: militairen, daar tegens weder
van de Cnap bekomen„ 2' militairen 1:
„— van bantham
. 8. do over tegal, sourabaija, japara en chiribon
naar amboina.
7: d:o uijt Europa overcaap de goede
hoop voor de camer amsterdam den
10. e april 1686: uijt tebel in zee gelopen
met 21: Coppen, sijnde den 18. septemb
aan de Caap gearriv:t, en aldaar aan
landt gegeven 4: zeevarende, daar tegens
weder aanboort gecregen 3 zeevarende
en 1: militair wanneer den 14:' october
van daar naar herwaarts gestevent,
hebbende op de gantsche reijse 1:
doode gehadt sulcx dat hier met desselfs
schipper jan van staden nogh
te lande brengt 19: Zeevarende
En s: Militair te samen 20:
vrijman
Dielen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0309.xml
#+ ---

Februarij
De rugtiens den blauwens
de wiltschut
79: d:o overbantam naar lampon
de peper thuijn
-:
chialoup palliacatta.
2
de chialoup de vlieger. . . . . 12: d.:o van lampoir
t jagt de faam - - - - - . 14: d. o van bantam
de jagtiens javaanse bode„
- . 15: d:o uijt de bogt van lampon
En de rogh
de chialoup de vlieger. . . . 19: d.:o naar lampon
tjagt poelerun. . . . . . 22: d:o van palembangh
t jagt Sumatra. . . . . . 24. d:o met de h:r gedesign:t Gouverneur dirck
d' haas, over japara, naar amboina
de fluijt Nieuwlandt - - —„ — „ direct naarbanda
t jagt Negombo - - - - „ — „ met 't gedesign:t opperhooft den Coopman
aard verhoeven naar timor
het schip america - - - - 25: d:o directnaar maccassar
tjagt pijlswaart - - - - . . 27: d:o naar ternaten
t jagt den aleband. r - —„ — „ over bantamnaar palimbangh met den
onder Coopman Willem valenteijn
Gedestin:t om van daar met brieven.
naar johor te vertreken.
Gecollationeert accordt batavia int
Casteel den 4: Maart 1687
vrijman, t vrouw, en 5. kinderen;
als wann:t den 12' october 1686: van
daar naar herwaarts gestevent, hebbende
op de gantsche reijse 44: dooden gehaid,
sulcx dat hier te lande brengt: nogh
126. Zeevarende, 70: militairen: 1.
vrijman 2: vrouwen, en 5: kinderen,
te samen 205: Dielen
E Ciebleik
Heel

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0310.xml
#+ ---

N: O.
Novisie van alle aangekome, en vertrockene scheepen tet, en van batavia uijt, en nae alle gewesten
van India, zedert P=mo xber: 1686: tot ult:o februarij. . . . 1687: waarenboven genoteert staat
de scheepen, fluijten, &:a die van maand tot maand alhier op de Rheede bevonden zijn
9

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0311.xml
#+ ---

1290

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0312.xml
#+ ---

1291
A:o 1686: december aangecome Schepen tot Batavia.
N:o 2606 decemb: vertrockene Schepen van Baraviko
1
10: d:o 't jagt de wiltschut a
2. d:o 't schip america -
15: d. o t jagt negombo
12: _:o d' sluit westeramstel - - - - -
't jagt 3: beveland - - - - . . . . . „ uijt de straad sunda van 't monsteren der retour vloot
- -. „ uijt 't vaderlandt direct voor de camer Zeelandt
jagt de zijp - - - - - - - - - - - - - - „ van de retour vloot, onder 't Hooge land van bantham
8: _:o t schip de betuebe - - - - - - - - - - - . . „ van Sumatras w: cust
. . . . . . . „ van sillebaar overbantam
d' fluijt s:t martensd:s . . . . . . . . . . „ uijt Europa over caap voor Zeelandt
— „ — 1 jagt pijlswaard - - - - - - - - - - - - „ van japan met den E: and' Cleijer
de fluijt de post - - - - - - - - - - - - - - „ van bengalen met d' H:r oudt direct:r N:t schagen
d' schialoup 't cast: batavia - - - - - - - „ van't jagt negombo
't ragt coertiene. - - - . . . . . „ uijt Holland over de caap voor amsterdam
't schip silversteijn
van Europa over de caap
't jagtie de wiltschut - - - -. . . . . „ van bantam
deschialoup de vleeger en 't cast. batavia - „ van bantham
20: _. o d' fluijt Gaadperdaan. - - - - - - . - „ van persia over ceijlon
t jagtie de peperthuijn. . . . . . . . „ van Ppalembangh
- - - - - - - - - „. van scheribon
p:r d:o de chialoup palliacatta - - - - - - - - . . . van malacca
3: d:o 't jagt negombo
d'fluijt nieuwelandt
1 jagt de sijn - - - - - - - - - - - . . . .  van als boven
dese schepens luijten, Pagten en mindere vaartuiggen sijn ult:o decemb: op bat:s schede bevonden
Fluijten
Schepen
Jagten
En mindere vaartuijgen
debeurs
waveren
Den arend
batavia
de vlieger
opmeer
3: beveland
een dragt
nieuwlandt
de zijs
swarte pot
S„ martens d:r
tertholen
salm
Paasperdam
alexander
de post
Goudvinck
nederhorst
1 cast:l batavia
javaanse boode
den Hengelaar
wilt schut
de doradus
Pijltwbaart
Porcum
Palleacatta
de peperthuijn
coertiene
waar van daan.
.. naar de retour schepen onder 't Hoog land van bantham
de vlieger - - - - - - - - - - „ naar bantam
tjagtie de wiltschut ende chialoup.
de Boeker 't claverblad - - - - - - - - - - „ naar cabode goede hoop
„naar bantam
8: Ellamt jagt de zijn - - - - - - - - - - - - naar de vloot onder't Hoogeland van bantam
5: _:o
--
7: _:o
19 _:o
-
21: _:o
22: _. o
28: _. o
30: _:o
—„—
31: _:o
-„-
-
. . . . . . . .
Schepen
6
e
Schepen
waar maar toe.
sumatra
maccassar
1 w: van 3 Zee
couwerven.
america
de betuwe
silversteijn

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0313.xml
#+ ---

1292
A:o 1687: Ianuarij Aangekomene Schepen tot Batavia. —
A:o 1687: Ianuarij verbrockene Schepen van Batavia —
27: d„o t jagt de faam. .
16: d:o 't jagt negombo. .
29 d:o de chialoup d' vlieger - - - - - -
12 d:o defluijt westeramstel - .
_:o de fluijt waveren - - -
d' fluijt naardermeer.
_:o de fluijt nederhorst - - - - - - - - - „ over bantam naar Lampon
_:o 't jagt de faam. . . . . . . . . „ naar bantam
_:o dechialoup de vlieger - - - - - - - „ naats bantsam
. . „ naar bantam
de croonvogel
de brand Gans
de Goudvinck
d' Eendragt
8 pper thuijn
saem.
tw: van s Zee
1 w0: van tertholen
debetuebe
couwerven
coertiene
silversteijn
„ van tegal
„van lampon
dese schepen Pagten sluijter, en mindert vaartuigen sijn ult:o Ianuarij dn op Gat:s rede bevonden
ƒ
En mindert vaartuijgen
Schepen
Fluijten
Nieuwlandt
de post
westeramstel
S:t martensd:r
opmeer
Pagten
sumatra
H: beveland
pijlswaardt
de zijn
Gaasperdam
den alebander
negombo
1 cast:l batavia
de wilt schut
Palliacatta
den arend
de doradus
Gorcum
swaarte pot
de hengelaar
't cast: batavia.
- . „ over maccass:r naar banda
Schepen
..
..
- - - „ van bantham
.
„van bantham
6
waar van daan.
14
28
31
Schepen.
Waar hatoe.
ƒ
d' blauwenbergh
d
america

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0314.xml
#+ ---

1293
A:o 2687: Februarij Aangecomene Schepen tot batavia. —
Ao 1683 Februarij vertrocke Schepen van batavia —
—„ — „ de fluijt waveren. . - . - - - - - - „ van bantam
silversteijn
Courtgene
1w0: van 3: zee
twapen van tertholen
de betuwe
Couwerven
s' Lands welvaren.
opmeer
8 duijf
waveren
D Croonvogel verongekekt„
debrand gans
de Een dragt
9 d:o po pagtens den blauwenbengh. . .
Swiltschut... ..
p:r d:o pde chialoup de vlieger - - - - - - - - „ naar Lampon
Schepen
amsterdam
8: d:o t schip s' Lants wel vaaren. . . . . . . . . „ uijt Holland over de caap voor reecq: van decamer
15: d.:o de jagtiens javaanseboode - - - - - - „ uijt de bogt van Lampen
7: _:o 1 fluijtie de duijt - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „ nije Europa over de Caap voor reecq van de
12: d:o de Chialoup de vlieger - - - - - - - - „ van Lampon
—„ _„ tjagt de faam. - - - . . . . . . . . . . „ van bantam
22: _:o tjagt Pouleuun. - - - - - - - - „ van Palembangh.
dese schepen Sluijdten, Jagten, en mindere vaart. sijn soo diei Febr: o: op bat=s rhede bevonden
t
Huijsen
En mindere vaart:
Schepen
Jagten
D Post
3 uijt beveland
westeroomstel
de hijp
Caasperdam
den arend
1 cast batavia
de doradus
de faam
Gorcum
saem
swarte pa
de Hengelaar
1 cast:l batavia
de javaanse boode
poulerun
d
Soudvnick op de prede van Batavia afgelegt en vercogt voor 61 rd:
E
Gecollatijmeert Accord Batavia
Int Casteel den 4:' Maart 1687
27: _:o 't jagt pijlswaart - - - - - - - - - - - - naar ternaten
25: d:o t schip america - - - - - - - - - - - - „ naar maccassar
—„ d' fluijt Nreuwland - - - - - - - - - - - „ naar banda
de peperthuijn en. ..
de chialoup Palliacatta. ..
7. . . . . . naar Lampon overbantam
24: _:o 't jagt sumatra - - - - - - - . . . . . „ naar amboina over japara met de h:r gedesigneert
Gouvern:r Dirck dehaas.
—„ 't jagt negombo - - - - - - - - - „ naar timor nat 't gedesign:t opperhooft den coopman
aant verhoeve.
-
tjagt den alesander. . - - . „ naar Palembangh over bantam met den ondercoopman
willem valenteijn gedestineert om van
daar met brieven naar johor te vertreken
8: do tjagt s. ' martens d:o - - - - - - - - - „ naar Camboina over tegal, sourabaija japara, en Ceribon
19 d. o de chialoup de vlieger. . . . . . . . . . . „ naar Lampon
ACiebleck
ect.
C
waar van daan
Camer amsterdam
v
Schepen
ƒ
waar na toe —
de rogh
1

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0315.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0316.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0317.xml
#+ ---

Nederlants India Onder Ultimo Januarij A„o 1687. —
46388: 15: 5 –
7483: 19: 3 –
62329: 13: 6—
24508: 7:8–
88600:18: 7-
„Ternaten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 182296: 5: 6 —
„Malacka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 1808337: 15:14½.
Balance getrocken Op de generale Negotie Bocken van
Generale Nederlantsche G'octroijeerde Oost Indische Comp:e ƒ 30093107:18:8½.
d=o. „soldijen. . . . .
„ d=o. . . . Schenckagien. . .
D=o. . . . . „ Oude uijtstaande schulden van d' EComp:e. . . . . . . „ 3058619: 7: 7½.
Den Keijzer van Ceijlon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 3733473: 2: 8—.
Huijzen Erven en gronden van d' E: Comp=e. . . . . . . . . „ 881694:18:15½.
Portugeese en Engelsche aengehaalde goederen. . . . x. „ 8229: 16: 10 —
„ d=o=. . na Kombodia van outs. . . . . . . . . . . . x. „
„ d=o. . . Na Palumbangh van Outs. . . . . . . . . . . . x„
„ D=o. . na mallabaar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. „
Uijtstaande schulden in Canton. . . . . . . . . . . . . . . x. „
Generale socht naar Goa - . . . . . . . . . . . . . . x. „ 14312: 9: 7 —
voijagie Na de manilha. . . . . . . . . . . . . . . . „. „ 11115: 10: 6 —
De Koninginne van Aatchin. . . . . . . . . . . . . . . . . x. . „
Voijagie na Aatchin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. „
d=o. . . . na Arrakan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „
D=o. . . „ Onkosten van Scheepen. . . . . . . . . . . . . . . . „ 58983169: 4: 1 1/16.
Pramio van spoedige Reijzen. . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 470940: 6: 4–.
koninck van quinam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . x. „ 64649: 10: 3 —
De Portugeese stad Nagapatnam. . . . . . . . . . . . . . . „. „ 104060: 8: 12 –
Expeditije van oorloge na Perzia. . . . . . . . . . . . . . . „ 130503: 18: 4. –
D=o. . „ Tambij. . . . . . . . . . . . . . . .
„ d=o. . „ Van martahoura. . . . . . . . . . . . . . . . . „„ 140949: 8: 14 —
D=o. . . „ Van Kottawaringa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . x„ 17429: 15: 4 —
D=o. . na maccasser. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „. „ 119018: 6: 11–
D=o. . . . ka Rombodia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „. „ 133760: 7: 9 —
Expaitie na maccasser. . . . . . . . . . . . . . . . . . . „. „ 160301: 8:15—
Ambassade na China. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 421429: 14: 7 —
D' Effecten op d'onderstaande Comptoiren in India. —
'S Groot Comptoir Batavia. . . . . . . . . . . . . . . . ƒ 2126111: 14: 15 —
Comptoir Arrakan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „
P=o „ Andragierij. . . . . . . . . . . . . . . . . . „
„ d=o. . „ fortificatien. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 10307617: 9:14½.
D=o. . . . „ van Rombodia. . . . . . . . . . . . . . . . . .. „ 74593: 3: 4 —.
D=o. „ Onkosten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 69550171: 4: 5 2/10.
.. . . . . .
D=o. . . „ Banda. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 404678: 15: 13 —
D=o. . „ Amboina. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 607985: 4: 4 —
d=o. . „ Siam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „
D=o. „ Ioncquin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 123920: 11: 4–
D=o. . „ Ceijlon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 3277558: 18: 3 —
276: 9:10-
9096:18: 4–
ƒ264729237:-8:
Dien volgende Blijven de Rheele Effecten, voor a„o 1687. In N„ts India - ƒ16919069:18:8
20505:7:-
Effecten vande Nevenstaande Comptoiren In India Monteeren
Den Capitale Somme van.
. . . .
ƒ18149059:6:13 1/4.
waar bij vouge, 't gene op Batavia ten Laste der heeren maijores P„r forma van
wissel) is getrocken omme in conformiteijt der verleende assignatien door haar
Ed=le Hoog agtbaerhedens in't Patria weder voldaen te werden, met d' ordinare 4 p=r
Cento advance bedragende tesamen (gelijck zulcx successive uijt de Lijste achter de
generale missive telckens overgesonden, en nog te zenden heeft komen te dicteren)
Rd=nrs 477271½ in verscheijde spetien tot ƒ3: d' Rx=r gerekent.
„ 1431814:10:—
Tesamen. . . . . . . . . . ƒ19580873: 16: 13: 1/4.
Gaat ass, voor de Victualien, Ammonitien van Oorloge, gereetsz: slaven
huijzen, twijffelagtige schulden, als andere doode Effecten meer onder de ne„
„venstaande Restanten der Respective Comptoiren begrepen te samen onge„
315535: 12: 8 14/420
Resteert.
Moetende Hier van Nog afgetrocken werden 't Naarvolgende
Retour in 2: Besendingen tot UEEd„le Hoog-agtbaarheden afgegaan; als. —
Voor de Eerste Besendinge, P„r d' schepen Castrikum, spierdijk voor de kamer
Amsterdam, Oosterland, d'schelde voor Zeeland, honsholredijk
voor hoorn, de guldewagen, voor Enchuijzen, vertreckende van hier
op den 30=e 9ber: a„o 1686. onder de vlagge en Commando van den E: daniel
Braams, naar de havenen onses waarden vaderlants bedragende t'samen ƒ 1965877: 2: 3.
Voor de h„e Besendinge, met d' scheepen d' Post, voor amsterdam, en Zuijt„
„beveland, voor Zeeland, van hier nu vertreckende met Een Capitaal van „ 359885:16: 10.
Komt. . . . . . . . . . ƒ2325762:18:13.
Nog; voor 't afgescheepte met de voorn aangetogene scheepen voor cabo de
goede hoop tesamen bedragende met ƒ15668: 14:— 'tgene p=r 't fluijtien
„vaar beloopende Een somme van
ƒ 19265338: 4:5 /2
Generale Winsten
Reecq= van Staat. . . . . . . . . . . . ..
Thollen van de moluccos Amboina en Banda. . . „. . . . . . „ 327478: 10
Balance van differentien. . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 4918:
Malacxe Thollen op Tegenepatnam - - - - - - - - - - - - - „
Extima. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
koninck van Arrakan - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „ 3516
Inkomsten van 't Koninckrijk Tackatra. . . . . . . . . „. . . . ƒ „ 21374008: 11: 12:—
veroverde goederen. - - - - - - - - - - - - - - - -. - ƒ - - - - - „ 5688320: 18: 12.—
T Comptoir Zouratte.
. . . . . . . . . . . . . . . . . „ 77695647:10:9-
. . . . . . . . „ 8324003: 3:13 1/210.
ƒ 282878296:15:
J: V: Nieuwlant.
2
.
850: 19:12–
22161: 6:13-
158647: 1:2 –
363883: 10: 9 —
. . . . „
.
_=o „ Thimor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 35783: 7: 2 —
D=o „Maccasser. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 207351: 4: 14 —
Zabangh. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 976241:12:11—
= = „ Bengale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 2399582: 14: 3 –
„ Cormondel. . . . . . . - . . . . . . . . . . „ 2347688: 2: 4 —
t
_=o
_=o—„ Persia - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „
= „ Palumbangh. - - . . . - - - - - - - - - - - - - „
D
„Iapan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „
Coucrin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 1137892: 11: 2 –
-
Somma...
246874: 19: 4 3/3.
1114811: 1:15-
598155: 10:15–
18149059: 6:
't klaverblad naar derwaarts is gesonden
„
2346268: 5:13.
.. . .
Somma. - . - - ƒ282878290: 15: 2: 2/16
omm
ƒ
„ 1523
105843:10:
1050:
254212: 8:12.
7
1295
. . . . ƒ. . . - - ƒ255117425: —:
-
x. . . . - „
ƒ
2
T

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0318.xml
#+ ---

Angtal vatrt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0319.xml
#+ ---

en silver. —
Drieo
geslot
ult
„
.
volgens hare Nego td:
gesloten dato ult=mo
aoemet on e soeni tee insie ansieh eil a ie aen e
m
Viftorten
- - - -ƒ 34348. 14. 7ƒ
4407. 10. 5 ƒ 10388. 6. 7ƒ
„ 29ƒ 930. —. —
- - „ 36 ƒ 3288. —. —
ƒ
33 ƒ 3354. 19. 9 ƒ228331. 8. 11-
Cochim, op malabaar ƒ 54619:12:8 ƒ 2161. 15. — ƒ 37139. 17. 6 ƒ 1028. 10. — ƒ 2948. 2. 2. ƒ.
3927.
15582. —
11. – ƒ
ƒ
—
ƒ
15
ƒ
ƒ
„
ƒ
„-
„-
„ - - „- -
„
77:16. —
-
„
500. 16. -„ .
„
. . „
3410. 2. 4. - - - - - - -„
„
-
--
.
-
„-
ƒ
.
-
516:14:1:-:
-
„
-„-
83: 2: 8„—„—
-
„
.
-
. . . . „
18.
1. 10. –„ - - - - . -. -„- -
. . . - „ - - - - - . „ - - .
-
.
-
„
„ - „
„ -
106. 17. 15. - -
.
--
.
-
„- -
.
.
„
-.
-
-
„
-
-
„
. . - „
-
13
-
- - - „. -
- - - „ - - - - - - - „ - - - -
163: 14. 5. -
.. „
„
-. : d n : l a t 914: 18: 1:-. . . . . . „ 822:14:1: 105569:11:7: - . - - „ 4: 5: - - - - - -
„
„-
xber:o 1684:—„ 10855: 9:15: 195: 4:—„ 47312:—:14: 3486:5:3: 17581: 1:15: 529:11:—
955: 19: 6: -. -
„
-
378: 4
4715:14:- 3„—:— - - - - - - - „ - - - - „ - - - „
362: 4: 5: - - - - - - - „ - - - -
- - - - - „ - - - - - - - - - - - - - - - „. 1 „ 30: —: —: - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „ 238: 11: 4: - - - - - - „ - - - - - -
113:12: 8 - - - - - „. -- „ - - - - - - „ - - - - „ - -
94: 18: 12: - - - - - - - „--
kannanoor - - - - - - - - „ 45262:15:—„ 271„18: 4„„ 42902:18:11„ 3180:11:7: 31028: 11: 4: - - - - - - „
218: 3: 10:-. . . . . ƒ91„ 713:16:10: 42239:15:12„ - - - - - - „- --
173: 13„
ƒ—:2„ 146: 5:— 2824: 4:11:-. . . . . . . . „ 8758: 3: 7
178: 8: 3: 15681:—: 14: - - - - - - -„
393: 15: 12: -. - - - - - „
1557:18: 11:-. -
239: 8 „
- - - - - „ 392:8: 14:10:
. . „. . . . . . . . . . „ . 1„ 331: 10: —. . . . „. . . . . . . . . - „ 9909: 19: —
332: 4:8: 3119:9:15. . .
3839 18: 9:
ƒ 85: 8
„
ƒ
:
„
1ƒ 18610:—:14: - . . . . -. - 8 ƒ8060:12:15ƒ9360:6:3:ƒ- - -. . . . ƒ 19190:16: 81308702:13:11ƒ20628:9:8„ 11691:10:—
Somma ƒ167841:10: 1:ƒ 3142:9:14 ƒ483625:10:—ƒ 17547:6:10 ƒ290927:1:9:ƒ 529:11:—ƒ
5517:
'T Casteel Nassauw, in Banda ƒ119296:11:7ƒ 3194:19:12 ƒ59161:18:3ƒ4765:11:6„ 170370:2:51. -. . . . . . . . . . . . . ƒ 1361:15:8:139ƒ2512:12:9: 14ƒ6736:15:1ƒ16352:2:8ƒ. . . . . . . . ƒ53398:19:2ƒ485671:8:2 ƒ189:8:— 4104080
3536:13:10:- - - - - - „ 970: 7:9„ 2934:19:7: 15641: 1:15 - - - - - - „ - - - - - - - - -„
ult„o feb:
913: 9: 7„ -. . . . . „ 11767: 7:4: 1961:2:10: 13763:14:10: - - - - - - „ - - - - - - - „
46: 2: 6: 9„ 168:18:—„ 1„ 136:—:—„ 286:10:—„ - - - - - - „ -. - - - . . „ 13663: 13: 9:-.
1813: 9:10: . . . . . . „ 3866:3:9: 3184:1:5: 3562: 8: 11:. . -. . . - . . - - - . . -
Somma ƒ125560: 4:2ƒ3794:19:12ƒ75765:16:9ƒ 55736:14:12ƒ203337:7:9ƒ - - - - - - -. -
'T Casteel Victoria, in Amboina ƒ425980: 7: 8:ƒ 2389:17:8ƒ133594:1:9 ƒ86379:6:6ƒ178432:1:13ƒ. - - - - ƒ4031:5:.
4854: 15:—„
105:—:—„ 12485:2:10: 2153:19:12„ 11508: 3: 6: - - - - - - „ - - - - - - -„
6204:13: 2„ 243:—:—„ 2312: 2:—„ 3110:14:2: 6459:13:12: - - - - - - - „ 45:—:
1831:—:—„ 2:10:—„ 2802:19:2„ 1016:10:13: 4017: 8: 5: - - - - - - „ - - - - - - -„
186:—:—„ - - - . - - „ - - -
362:—:1: 3966:19:14:--„
448: 18: 5: 2441: 7:—: - - - - - „- --
135: —„—„ - - - - - - „ - - „ - - - - - „ - - - - - - „ - - - - - - - - - - - . . „ 5215: 18: 5: - - - - - - „ - - - - - -
56: 2: 4: 9„ 1031:—: 1„ 1„ 132:13:—: 1296:1:12„-. . . . - „ 6497:19:15: 32096:16:15: 900:—:—
128:10:—„ 9„ 903: 4:13„ 2„ 286: 6:2:— 3056:14:—„-. . . . . „ 506:12:9: 332:87: 1:7: 13500: —: —„
Larique. . . . Ffeb: a„o 1686. . . „ 2951: 2: 8: 3: —: —„ 9855: 5:5: 1053: 8: 4: 4316: 8: 9: - - - - - „ - - - - - - -„
- - - - - - „ 310:10:—„- - - - „. . - „ 1290:13: 6: 232: 6: 1: 4238: 4: 1: - - - - - - „ - - - - - - - „ - - - - - - „ - - „ - - - - - „ 60„ 1200:—:—: - - - - - - „ - - - - - „ - - - - - - „
234:—:—„ 2„ 180:—:—„ 10„ 200:—:—:„. . . . . „. . . -. . . „. . . . . . . „ 31721:—:12:-. . . - -„. . . . . -
-
Revengie op Poulo-aij (gesloten
150:—:—„ 2„ 180:—:—„ 55„ 1155:—:—:-. . . . . „.- -. . . - „ 242: 5:- 20102: 8: —: - - - - - „ - - - - -
276:—:—„ r„ 180:—:—„ 21„ 441:—:—: - - - - - - „ - - - - - „ - - - - - - „ 10167: 8: 4: - - - - - „ - - - --
195:—:—„ 1„ 90:—:—„ 15„ 392:16:—: - - - - - - „ - - - - - „ - - - - - „ 18917: —:10: - - - - - -„ - - - -
Chimer volgens rate iges: 1 tuijvet 944. 7„ 10ƒ
kanara - - - - - . . . . „ 12586: 5: 8:
Lonthoir. - - - - a„o 1686.
.
360: —:—„ - - - - - „. - - - - - - „
Nnene Pzespenss N: Crs Nosrs
E Den Esessen.
M
welke de generale vereenigde Nederlandse g'ektroijeerde Oostindische Comp„e op Hare Respektive Governementen,
Dircktien, Commanderijen, Comptoiren, En den Resorte wesen is Hebbende, En aldaar met het sluijten hunner Negotieb:
Bleven Vesteren, zijnde Integendeel hier ook bijgevoegd d' g'anticip eer Penn: waarmede Eenige van dien weder beswaart staan I L1e. —
r
Een slavinnen
menb:j en selijks
Huijsen
Souttta. . ƒ442378: 8: 2ƒ 2743: 7: 8 ƒ162240:4:— ƒ94757:3:12ƒ215440:6:12ƒ. -. . . . . ƒ14076: 3 ƒ 1654: 8: 8„20:1410:—:—:240ƒ5312:18:1ƒ16269:4:—: - - - - - ƒ45345:15:441001628: 1:2 ƒ20748:—: 443
„ - - -- : - - - „ - - „ - - - - - „ 4„ 82: —: —: - - - - - - „ - - - - - - - - -
176=19. - 5„. -. . . . .
„ 167192: 3: 7: - - - - - - - - - - - - - -
42415: 3:10: -. - -.
ƒ6943:2: 1: 5564:14:—: -- -
-
3250: 5: 5:
7271:13: 8: - - - - - „ - - - -
4596:19:15: - - - - - - - - --
- ƒ1592:10: 2„16640245:15:13„18 ƒ291:14:3ƒ20991:14:4ƒ- - - - - - ƒ60403: 8:15ƒ564719:—:1ƒ25350:—:—ƒ104580:—:
ƒ 299: 8: 8: 13 ƒ 180:—:—„ 15ƒ1842:2:1ƒ16269:4:—ƒ-. . . . . . ƒ45103:10:4:ƒ905601:4:12:ƒ20748:—: 4 ƒ301800:—:—
125. 7. 15. - - - - - „ - - - - -
4510: 14. 13.-
- - - „ - – - - - - „ - - „ - - - - - „ - - „ - - - - „ - - - - - „ - – – - –„ - - - -  „
81936. 18. 13
918846. 2.15 ƒ15123:11:3„ 11691:10.—
Gredit Haat
Chialiuther Sr Slaven Ar Besrial Goede pest, Goede Gondt trancef enden omarium ed otte
kranganoor. . .
Porka. . . .
panauw - - -
notate —.
koijlan - - - -
kalikoijlan - --
Tengapatain - - - - - - „
wingurla -
waijer
.
ƒ
Hominoa- -
haroeko.
Bouro
manipa. . . /-
.. -
-
-
„
. . . „
wer
dittoe
-
. . . „
-
„
ƒ
„
ƒ
.
als anders: —
—
ƒ
-
.
630. —. —–
—
-
ƒ.
-
. . „-
-
-
-
-
„
-
.
-
-
. . „
„
„
.
-
ƒ
.-
ƒ
7468. 18. 9„
-
-„ - - -
- - . . . .-
- --
.
- - - ƒ 1940. —. —
ƒƒ
..„
ƒ
ƒ
ƒ
129
.„
.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0320.xml
#+ ---

Invintiren — dointanten: gemaakt, Coopmaannde Ammonitie, Victualier, schenkagie
eerwerlik specerijen
tot
alse anders
t
ammonitien van
log
Bugsn
guelf:
E
gesloten opr
„
ao. 1685
Chitovaque. - volgens hare te
(gesloten Ult„o meij
Compthoir Bima gesloten ult„o
de Besetting op salijer JJnij 1686.
ƒ150334:15:4ƒ 113:11:5ƒ25303:17:11ƒ 9714:11:6ƒ 545:4:126.
„blijft testeren ten Principalen, bestaande in het genegotieerde Chin tot Retour, weijnige
Somma — ƒ50334:15:4ƒ 773:11:5 ƒ25303:11:11ƒ 9714:11:6ƒ 545:4:12ƒ.
ƒ
.
sloten ult„o Novb„r 2 1685. — ƒ 13029: 7: 9 ƒ 1035:8:—ƒ104434:10:2ƒ 318:9:6ƒ 455:6:2:- -
.
ƒ
. . . . . . . . . ƒ102895:7: 2ƒ 6953: 7:— 368112:16:13ƒ146192:—: 7ƒ 65236:3:8ƒ 1191:2:7ƒ32093:—
. . - - - - . . . - „ 2695: 17: 8„ 123: 6:—„ 4289:12:14: 29355: 1: 5 11100: 1:9:.
32:16. —
. - „. . . . . . „. . . . . . „ 454: 1:—: 3133: —: 8: 3693: 17: —: -. . . ..
. - - - „ 214312:10:—: 2320:11:8: 207993:9: 5: 171750:2:11: 11557:13:6:-. . . . -
- - „ 15469: 1:11: . . . . . . . . „ 9450:12:6: 24868:—: 7: 2910: 1:13: 15: 6: —:
„ 30268: 2: 8: . . . . . . . „ 31984: 8: 9: 16079:13:3: 944:3: 3: - - - - - „ - - - - - - - -
- -. - „ 119136:3:12: 1415:7:4: 47028:—:3: 21867: 8: 11: 1696:10: 8:-. -. . . .
- - - - „ 9196:16: 1:-. . . . . . - „ 48:85:10:—:
66: 18: 8:-
-. - - - „ 1345: 6:—4:
255:18: 6:—
Somma - ƒ185237: 9: 8 ƒ 12755:5:12ƒ19381:5:9ƒ1348097:1:4ƒ145223:1:11 ƒ 1266:8:8ƒ 13078:5:—
ƒ16693:6:14ƒ. 9755:1:4:ƒ489609:6:5ƒ14251:12:6.
260:—:—ƒ 966:16:7:
2904:16:6:
82928:4: 1: 310:10:—„ 3714:—:—„ 1083:16:10:
18:15:7 526: 2: 3: 126:15:—
43052:—:15:-. . . . . . „. . . . . . . „
12: —: —:
29:11:14: 139: 8: 2: 129:11:4
50282: 10:10: -. . 2:7:—:—„.. . . . . „
178: 7: 15: . . . . . . . . . „ 44: 17:10:—.
„.
2551: 6: 4:- -
181:11:14
gesloten ult„o Julij a„o 1686:
. . . „. . . . . . . „. . . . . . „ 1008: 11: 5: 214: 6: 8: - - - - -
156 13: 12: - - - - - - „-
.
- - - - „. . . . . . „. . . . . . „ 5:16: 2:13:
- - - „ 1324: 2: 14:
16895:10: 8: 1861:15:—„ 109619:19:6: 24746:17:9: 23167:—:8: . . . . . . „ 25617:6:14:. . . - -. . . 467: 4462:1:2:58: 400:—:—: 13000:1:9: . . . . - „- . . - - -„ 802575:6:2: 26204:13:9
. . „. . . . . „. . . . . . „ 8915: 12: 8: 12160: 6: 4: 10953: 5: 5: -. . -. . . . . . 7926:9:11: - - - - - - - „ 25: 648:—:—: 288: — 1656:—:—: 47915:: -. - „ - - - - - „. - - - - - „ 42319:13:12: . . . . .
. -„ 9358:17:8: 81:—:—: 3580:9:11: 30317:8: 2: 3815: 6:2:-. . . . . - „ 1191:11:11: - . . . - . 115: 1382:—:— 46: 140:8:14: 1180:11:8:-. - -. . . - „ 1132: 6:11: 59890:5:8:.
. . . . . „. . . . . . . „. . . . . . „ 2614:19: 10: 953: 8: 4: - - - - - - - „ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „ 39: 234:—: —: - - - - - „ - - - - - - „ - - - - - - „ 3862:1:14:
Tainthonemale - - - - - -. „ 3585: —: —: -. . . . . „ 14911: 6: 10: 39790:11: 7: 2164:11:—: -. . . . . . -. 221:3: 1. . . . -. -. . . . 164„ 5510:9:15:130: 216: 7:14: - - - - - - „ - - - - - - „- - - - - - „ 66519:9:15: 46: 7
2304: 9:—
62:16:12
1041:18:—
. . . . . . „
214:10. –
„252ƒ 36867:2:10:13:1ƒ14848:—:7ƒ264984:17:15ƒ. . . . . . . „ 54754:11:14ƒ4256493:16: 1ƒ 50116:7:9„128:4:8:
- - - - - - - - - „ 1: 43: 10: —: 5195: 5:14: - - - - - „
. . . „ 3: 150: 19:—: 31874:17:2:-. . - -. „ 6856:15: 5: 238230:10:13: 280: 1:
-. - „ 1: 60: —: —: 31552:18: 1: - - - - - -. „ 752: 9:12: 46517:9: 2:- - - -
- - - - - - - „ - - „ - - - - - - 3: 697:10: t: - - - - - - - - - - - - „ - - - -
- - „ - - „ - - - .
2260: 5:10:. . . . . . -. . . 36: 1841:13:1: 91: 1194: 6:3: 41975:3:—: . . . - - „ 33158:19:10: 694964:13: 6: 4140:10
266: 8:4: - . - - - - - -„ 61: 2493:16:14:126: 1040: 1: 8: 85:16:11: - - - - - - „. - - - - - - „ 56849:11:18: 1027:19:
- - - - - - - - „ „ - - - – – - - „ - - - - - - „ - - - - - - „ - - - - - - „. - - - - - „
.
ƒ
.
ƒ86:17:8.
424:16:
consu
geeden
ƒ56088:17:3¾.
30:
:-
30:
-:
1641: 8:— ƒ134129:18:2–.
553ƒ
„1574 ƒ 17664:
—
161
„ 35:
„
231:
29:
-
-
ende dierglij meen bedrg tsamen vogens deb„ „ 361:10:4: 70361:10: 4:
ƒ56088:1:3: . . . . . . ƒ 70567:12: 13ƒ313773:6:14„
-
196: 2:9 ƒ243411:16:10. -.
. . ƒ 5086:16:12 ƒ2089056:—: 4ƒ16626:18:3„36
48594:14:4„- . . .
7280: 18: 8:-. .
- - „ 1222:17:13:
672. 16: 9:-
88982:13:5:-.
47362:12: 3:. . . . .
51230: 6:3:-. -. . . ..
2732:18: 2:- -. . . -
9: 6: 11: 9215: 8: 1:---
4864:10:12: ƒ324016:10:—ƒ. . . . . ƒ220127: 6:13ƒ1083453:7:3:ƒ132165:1:4„ 1344:0:
ƒ45710:13:9ƒ. . . . . ƒ 5630: 9:7ƒ171501:1:112.--
-. - . . - 62: 1621: 8: — „ - . -„ - - - - - - - „ - - - - - - „ - - - - - „ 1757: 17: 1: 88661:12: 8: -. . . . .
ƒ20127:6:13: ƒ23761:17:— ƒ132155:1:8 o0
Somma ƒ199511:8:12 ƒ10092:11:4ƒ493313:6:5ƒ 1552:5:16:15ƒ 368:7:5ƒ 1677:4:6ƒ 3342:14:8
- - - - - - - - - - - „ 24 ƒ 5776: 10:12 ƒ324016:10:—ƒ..
2.
1108: 3: 8 ƒ2548:96:15:1½ 14467:10:—ƒ 30406
gesloten
ƒ 20181: 6:9 1/1.
.
ƒ43025:13:2¾.
. .
63 ƒ 4882:13:10: 5
ƒ170680: 2: 4ƒ 6318:9:3ƒ 1632:—:102.
527:
6:
4
225:
ƒ
.
.
an op Banca /ao 1685..
4125: 1:5„
ƒ
—:4:
.
. . „
42:
135:—:—:-
ƒ
.„
ƒ
5:
3618:19: 5: 329: 1:12:-
.
ƒ
„
-„
„
„
„-
ƒ
-
1159:3:12 ƒ259021:6:6:/ƒ 1467:10:—:
Somma ƒ20797:6:9:/. . . . . ƒ170686:2:4ƒ 9637:8: 8:ƒ 7961:2:6:-
ƒ
135:—:— ƒ43025:13: 2/15.
ƒ
225:—:—: 63 ƒ4882:13:10:5ƒ
- - ƒ 527:6:3:
-
ƒ 70275:3:5½-
gesloten ult„o Iunij a„o 1636 ƒ24003:19. —ƒ
80:—:— ƒ27590:13:8ƒ 9390:9:12 ƒ 5789:1:24
75:—: —.
„ 26 ƒ. 2316:—:—: 19ƒ 930:—:—ƒ
ƒ
-
„-
ƒ
-
ƒ
8720: 4:11ƒ271587:10:—ƒ 5344:10:9ƒ16890:10:-
t Casteel Rotterdam op makasser ƒ 84528:12:8ƒ 338:—:—ƒ86534:17:4ƒ37693:8:8ƒ 19402:3:3:ƒ 100:—:—ƒ 888:11:5
ƒ
..
4296:10:—: 47ƒ 644:3:4:164ƒ 1260:—:13ƒ26680:17:8ƒ-.
2336: 3: 5:
Hier van kan geen nader opening gedaan werden, omdat de boekjens nog niet op makasser
over gecomen waren, dies bij d' hooftE:s 't agterstal maar dusdanig uijtgedrukt staat„
Heeft haar te quaat zijn op dit na verantwoord, dog, melden de makkasserse boeken, niet d' qua
840: 6: 8:
lite van dit bedragen, weshalven hier ook moet g'excuseert werden. „
4796:10:—:47ƒ 644:3:4:164ƒ 1260:—:13ƒ26680:17:8. . . . . . ƒ 11896:15: 8ƒ274763:19:13ƒ 5344:10:9ƒ16890:10:
Somma ƒ84528:12:8ƒ 338:—:—ƒ86534:17:4ƒ37693:8: 8ƒ19402:3:3ƒ 100:—:—ƒ 888:11:5
ƒ
840:6: 8:-. . .
2336:3: 5:- - - - - - - „- -
ƒ 640:
ƒ 27. 16:8: 6:
Colou
Negembo
traliature - - - - - - -
Hangwelle
Malwanc.
Gale:
ture
apatnam / -.
naar
Battekaloa
IN
Calpenteijn. -
korpet
Manapaar
auvatier negarij
Souratta —
Amadabath:
Brootchia
qu
Gonalijstrand
-
ang
-
--
-.
--
-
-
:
-
-
„
„.
-
- - - - - - - - - - „
e
-
ƒ
.
-
60
N
goud en sil ertooftende materalen de drantien en fanuten ten
klenigheden,
mede
- - ƒ 424:16:8
comt
tale wat
-
. .
-
„.
ƒ
.
-
„
ƒ
ƒ
ƒ
.
:—
:-
.. . . . . „ . . . .
..
1
„
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „ - - - - - - „ - - - - - - - „.-
-
. . . . ..
„
.. .
„. . . . . . „. . . . . . „
.„. . . . . . . „
ate schulden
de dispe staande
eec
de teeck
ven„ Sx: Beistiaal goede uijt Rade bra Een agte
Slavinnen
ƒ.
:
1.
ƒ
.
- - - - - „
-
ƒ
. – – . . „ . . „ - - - - „ 2:
. . . . „ - - - „ - - -
-
- - - - - - - - „ - - -
ƒ
„ 19ƒ
. . . „ . . „. . . . . . . . „ - - - - - „-
. „ -
. . . „ . . . . - - - „ . . . . . . . . . „
. . . . . - „ - . . . . . - „
ƒ - „
„
„
ƒ
ƒ
. .
.
.
ƒ
2
4:10„
-
22500 —:
232358. —:
-
ƒ . . . „
„-
„
„
. . „. . . . . . . „
. . „ - - - - - „ - - - - - - „ . .

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0321.xml
#+ ---

Compthoiren
Reecq=
staande den
dit staande
binnen — stx:
nge
volgens hare Jongs
Negoties: gesloten
ult„o Iulij 1685.
sult„o op ult„o meij
neggtieb: gesloten
1686
Simulipatnam. gesloten op uet„„
175373:10:—
1737:15:— ƒ318961:7:11ƒ50292:16:2ƒ27119:2:5ƒ: - . --
ƒ187:16:1 ƒ 3427:10:—:202„ 18935:4:10: 7ƒ 211:10:—ƒ4003:10:—ƒ. . . . . ƒ311504:12:6:162154:14:—ƒ 11298:17:10:
3301:12:8:
73:10:—: 38178:7:3: 26704:13: 1: 5588:17:10: -. -. - - -„
441: 18:—: -. . . . . „. . . . . „ 93587:18: 7: 194308:—: 1:- -.-
260:18:
49:10:—: 356: 22130:14:8:19:
4312: 6:—:. . . . . . . „ 32991:18:—: 1138:16:1: 4422:15:9: -. . . . - - „ 191:19:
- - - - - - „ 37: 1532:12: 8: 8: 231: —: —. - - - - „ - - - - - -„
870:—:— - - - - - - - „ - - - - - - - „
338: 5:11: 101:18: 1:- - - - --
24:—:—: - -„. . . . . . . . „. - - - - - - „ 519: 18: 12: -. . -. - - „. - - -. - . - „. 1860: 17: 8: - - - -
6: 15:-
268:2: 8. . . . . . „. . . . . „ 1409:12:13: 23: 2:2:-. . -. . „ 106:—:-
18:—:—: 6. 211:6: 5: 1: 36:—: —: 1889:9. -. . . . . . - -. . . . . . „ 3960:12:12:
„
ƒ88125:10: — 181:5:—ƒ39013:1:1:ƒ6484:3:12ƒ125:15:11: . . . . . - „ 142:9:ƒ 3519:—:—:59 ƒ1289:1:15:35ƒ 920:8:—ƒ6417211:12. . . . . - 4123746:10:10098: 5:10ƒ:19:8: 8:
ƒ124173:16:1:ƒ 6536:3:6263696:13:—ƒ29411:17:11ƒ 1559:10:6ƒ18057:—:9 ƒ 5389:1:1
7ƒ 3838:2: 14 ƒ185771:18:3„18852:10:2ƒ327574:1:12ƒ987197:5:14ƒ 3575:5:9 ƒ 44249:
„
1736:10:14:-. . -.
.
-
. . - „ 547386:14:1: 287:3:9: 10786:11:7:
74: 8:12: - . . . . . -„
613:13:14: 370419:5:2: 2566:—: 5:-. . . . . . - 943915:—:3: 3450:14: 10: 137250:
1875: 7: 1: 3242:—
664:15:14: -. - - - - - - - - „ 2:
10478:15:13. . - - - - „ 23405: 1:14: 10395:19:10: -. . ..
150:—:—: 35136:4:6: 9082: 1: 1:-. . . . . „ 95187: 2:2: . . . - - . . „ 135150:—
5049:8:13: 619:10:8
270: —: —:. - „ - - - - - - „ 2:
8045:10:5: - - - - - - „ 4566: 4:15:
117: 8: 3: 52: 10:—
18620:2:12:. . . . . ..
280: —: —: - - - - - - - „ - - - - - - „ - - - - - - „
3871:10:9
225: —. — - - - „ - - - - - - - „ 2:
861:18:12
11306:712:
152:10:13: 1986:9:—
364:—:—: 150053:1:123: 8386:—:10: 265:—:11: 174466:11:1:. . . . . . - „ 10000:—
377:—:13:. - . ...
1288: 7: 2:
287:6:7
1:
. . . . . . „. . . . . . - „
.
31780:13: 8: -. . . . . „ 43918: 18:12:
390:—:—„ 244943:4:1: 12092:—: 5: 1950:—:— 335650:—:6:. .. .
201:18: 4:. -. . . .„
284: 11: 8:
1:
988:10: —
. - - „ - - „. . -. . . . „
Somma. . . ƒ33772: 7:8ƒ 6975:11:11ƒ348357:19:—ƒ41178:13: 5ƒ 1612:—:6ƒ36426:5:10ƒ11388:10:15:ƒ
2896: 6:12:-. ƒ. . . . . - „ 15„ 6235:16:12ƒ986324:9:9 ƒ50978:12:1 ƒ328889:2: 722555036:2:6„ 1026:—:3„9316:10:——
Deldria op Paliacatta. . ƒ344803: 17:— ƒ 4069:9: 8„ƒ406814:1:1ƒ1422:18:2ƒ24454:1:13ƒ
210:—:—ƒ. . . . . - ƒ. . -. - ƒ 10152:18: 7: ƒ900648:12:13 ƒ 162370:17:— ƒ256224:
498: 5: 12ƒ 319:1:18ƒ 4662:15:13:31ƒ 436:12:14„
12
65365:17:—: 3062:8:4: 601121:14:2: 8963:13:—: 2403:17:10:
9647:17:11: . . . - . . „ 10312:1:12:ƒ 109242:4:13: 203790:16:4
5901: 7: 2:
150: —: —
324: 6:—
-„ 18178:12:4: 1864:1:9: 32002:14:8: 1790:—: 4:-. . . -. . . „ 4024:2:3: 938:15:- : - - - - - - - - - - - - - - - - „ - - „ - - - - . - - - „ 43016:6:—:955117:15:10:-. . . -. . . - „ 1056932:6:6:-. . . . -
581:17:6:-. . . . . . „ 23133:9:2: 5369:11: 9: - - - - - -„
612:13:11„ 632: 6:9:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „. . . . . . . „ 1178:4:1: 15196:14:11: 20381:1:14: 67085:18:15: 213266: 6:9
912:1:8:. . . . . . - „ 1004:14:11: 405:10: 8: - : - : - - „
756:19:—:
2036:19:8: -. . . . . . „ 3115:13:12: 1817: 6:13: - - - - - „
760:7:- 3211: 6:13: 3: 108:—:—: 1: 80:18:11: 44998:4:6:. . - - -„ 6154:11: 8: 433730:13:15:
1131: 4:15: 382167:9: 9:. - - -. - - „-
Porre 1176302: 10: 25 9381: 8:5ƒ3114372:2:5ƒ251648:11:2ƒ29959:11:3ƒ12614: 6:—ƒ 5752:6:4: ƒ10656:13:10:34ƒ 544:12:14: 9ƒ 440:18:11ƒ498589:18:12ƒ975963: 1:9ƒ 116470:—:3 ƒ596756:9:—ƒ682095:6:8150:810
Casteel Orangje in Ternaten ƒ29783: 6:4 ƒ1446:15:— ƒ10696:13:5ƒ 78511:7:4ƒ 18698:14:5. . . . . . . . . ƒ 437:16:4 ƒ
2109: 9: 4:18ƒ 1328:11: 8:„ 145ƒ 18:15:—:—ƒ34903:6:8ƒ. . . . . - - - - . . . . . ƒ179730:19:10ƒ 9888:12:3ƒ 57750:—:—
hen gee specificatie gedaan werden om dat de boekjens door 't gedemoveerd opperhooft aldaar, nog niet verevent, maar door zijn vervanger uijt de kartabellen stonden op gem:t te werden. „ 15068:3: 6: 15068:3: 6: - - - - „. -
Cltgesevrn
247:2: 8:--
2529: 16: 8:- --
1645:11:—: 511:3:- - - - - - - „-
„-
„
126: —: —: . . . . . . . . . . - - - - - - „
-
-- - „ - „ - - - - - - „ 7:
-
-
„
414: 8:12:
„ -
-
-
3759:13: 5: 1138:10:11: - - - - - - - „ -
„ - - - „ - „ - - - - „ - - - „ - - - - - - „ - - - - - - „. - - - - - - - „. - - - - - - - „ 5312: 12:12:.
Somma — ƒ306:78:13:8 ƒ 1446:15:— ƒ10696:13:6: ƒ 86286:16:13ƒ 21017:10:8ƒ - . - . - - ƒ
2199:9:4:18 ƒ 1328:11:8:15:2ƒ 1941:—:— ƒ34903:6:8-. - . . - . . . . ƒ15068:3:6ƒ206014:—:—ƒ 9888:1
esloten op ult„o Julij 1686:. . . . ƒ3619ƒ84:7:—ƒ 4460: 5:— ƒ164849:17:8ƒ216582:13:8ƒ31697:13:9ƒ - - - - - - - ƒ
ƒ10550:14:8:64 ƒ 2471:—:10„26ƒ 1179:7:8ƒ. . . . . . . . . ƒ186982:4:12ƒ61586:15:8ƒ1042826:13:13ƒ 9886:11
„ 86:8:4:- - -. . . . „ 6719: 5:3: 2215:10:7: - - - - - - -„--
. . . . . . . „. . . „. . . . . . . „. . . . . . . „ 16493: 13: —½. . . . - „ 14045: 1: 2: 40210: 3: ½:
Somma ƒ36 170:15:4ƒ 4460:5:— ƒ 171569:2:10ƒ218798:3:15 ƒ31697:13:9..
ƒ10550:14:8:„64 ƒ 2471:—:10:26ƒ 1129:8: 8ƒ16403:8:–ƒ186982:4:12ƒ 75631:16:10„1083096:16:13½/ 9886:15:—ƒ
128:16:13: 58703: 1:5:-. . .
23326:14:4:-. . . . . . „ 57867:1:8: 1051:10:—: - - - - - - „ 487: —: 8:
„ 103039:—:—: 386:9:—: 159618:9:1: 112242:12:12: 3101:14:12: - - - - - - „
351:—:— - - - - - - - - „ - - - „. - - - - - - „. . „. . . . . „ 61308:14:6: 5648: 11: 4: - . - . . . . - „ 150040:11:14:- - - - -
5683:12: 8:-. . . . . . „ 699183: 7:14: 3133: 11: 11: - - - - - - „ - - - - - - - „
. . „. . . . . . „ 2469: 5: 4: 669: 2: 8: - - - - - - „.
542:1: 3:. - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 1028:15:10: . . . . . - „ 1417:8:12: 6068:7:4: 84812:1:14:
235: —: —: —. -. . . . . . . - - - - - - . . „. . - „. - -. . . . . . . „„. . . . . . „. . . . . „. . . . . . „ 1592: 3: 12: 8797: 2:12: 17855: 4: 6:
Sompatnam. . . . . . . „ 3997:16:14:-. . - -. . . „ 885309:16:8: 11243: 3: 6: - - - - - -„ 98:17:12: 667:17:- 793: 8:12„ . - „. - - - - - „ - - - - - - - - „ 97400:3:12: - - - . . „ 34952: 8:15: 1634463:12:16:
81: 3:9ƒ. . . . . . . . . . „. -. - -. - -. . „. . . . . - „ 104129: 16: 4: -. . -. . . . -„ 1807: 15:10: 814019: 7: 8:. - - -
9voor perag op ult„o ulij 85:„
Sadrangapatnam - - - - - - - „ 2432: 1:15:. . . . . . . „ 245170:19:5: 1409:—: 1: - - - - - - „ - - - - - - „ - - - - - - - - - - - - - - - „ - - „ - - - - - - - - - - - - - - - - - - „ 132021: 3: 5: . . . . . . . „
—. . . . „. . . . . . „. . . . . . . „. . . -. . . „. . - . . . „ - - - - - - „ 1134: 2:5. . . . . . . . . „. . „. . . . - - „. . . „. - -. . . „ 3867:13: 5:. -. . . . . -„ 28568: 4: 10: 33560:—: 4: - - - - - - „
veld op Baadcian-
1989: 2: 4: . . . „ - - - - - - - „ 1:
. . - . - - - . „. . - „. - - - . - „. . . . . . . . . . . . . . - „. . . . . . . „. . . . „ 3372: 7: 12: -
.. „
437:16:4:
481:14:4
481:14:7
mable goederen
als anders. specerijen en andere Consi„
goud, en sil, tot Retour van Oorloge, mij provisien goederen, en
verwerk, so h„j ook mede terialen gereetz: en dranken tariteijten
Comtanten gemaakt Coopmaner ammonetie sictusieren gedenen agen khuijs
neerle
schialoupen stx: Slaven, en sla, Beestiaal; goede uijts:t quade- Een agteren Sommarium Gevoren -9
huijs
schulden Crage, en staande Reecq
mindere vaar
desperate
ede
ode
tuijgen
d
ksme
Lade
Chinko:
-
-
somma
ƒ
Bengale
-
ƒ
—
C.
E
Masulipatnam
Colkonda- - - -
Palicol- - - - - -
Daatcerom=
Nagelieance
Nagapatnam - -- - --
Porto Rovo. -.
Sirang in zegu ƒ
Amsterdam
Geburg op Macquian. -
op Xula.
op manado
„
ie
negotie
-
-
-
ƒ
-
-
.-
„
„
Bellesoor
malda
Decka
Pattena - -
Cassimabasaar
en klenigheden
-
-
schulden
ƒ
-
-
ƒ
..
-:
ƒ
„

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0322.xml
#+ ---

als anderisck ook mede pper
Hieronder E: Eliphanten
gesloten ult=o
Persia
13810:14
3:—: - - - - - - - „ 521: 1:13: - - - - - „ - - - - - - „ - - - - -
5:—: —: - - - - - - „ 106:17:16: - - - - - „ - - - - - - „ - - -
- - - - - „ - - - - - - - „ - - - - - - - „ 176: 19: 5: - - - - - - „ - - - - - - - „ - - - -
17379:2:14: 195:4:—: 15058:3:3: 17482:3: 8: 3851:6:13:-. - . . . . „ 354:19:1
3388:6:- 3:—:- - - - - - - - -„ 362: 4: 5: - - - - - - „ - - - - - - - „ - - - - -
1037:1:12: - - - - - - „ 19:13:12: 16: 5:—:- - - - - - „ - - - - - - „ - - - - - - - - - - - - - - - „ - - - - - - „ 1:
37734:16:11:
271:18:4: 35234:13: 8: 31048:7:2: 3283:16:4:. . . . . - -„ 833:1:– - - - - - - - „ - - „- - - - - „ 90:
4014:10: 1:
178:8: 3: 8650: 13: 5: 414:14:14:- - - - - - - - - „ 265:5:7
720:—:—
332:4: 7: 26076: 6: 6: ƒ506:15:1:- - - - - -„ -. -
259:
1:8
ƒ195787:13:15 ƒ 3321:6:13ƒ375246:1:11:279178: 8:12ƒ214:84:16:13ƒ
--ƒ 5665: 2:8
18263:9:6:1
-. -  ƒ 3965: 2:— ƒ550433:18: 3ƒ
399:—:—ƒ 5583:16:18ƒ 11642:10:—ƒ
856:10:5
ult:o xber: 1685:/
„
1: 886:18:11: —. „ - - - - - „ 2:
. . - - - „ - - - - - - - - „ 7128: 9: 3: - - - - - -„ - - - - - - „. . . . . . .
54:—:—:182½
nalabaar - - ƒ 13136413:1ƒ2332:1:15ƒ36206:11:9ƒ219355:10:10 ƒ14349:13:12. -. . . . - ƒ 3952:15: ƒ15401:17:13: 1ƒ 54:—:—:74:ƒ 6904:17:4ƒ21190:10:14: - : . . . - ƒ4781:14:ƒ85893:1:11ƒ 1366:11:9ƒ21118
513: —: —:- - -„ „
ƒ8993:1:1ƒ 5586:4:14ƒ127854:17:11ƒ 7115:19:5ƒ 512:18:12ƒ. -. . - - -. . . ƒ 412:13:8:ƒ.
ƒ2658: 8:1ƒ190994:4:11:ƒ 1643:18
. . . „ 9ƒ 2348: 4:5 ƒ 11589:17:26–
...
Feb: a„o 1686. „92994:1:13:ƒ 653:7:5: 2550: 6:2: 1531: 1:15:. . . . . - - .„
„ 101576:2: 4:-.
„ - .
„.
-
„ 19: 2302: 4: 1:-
- -„ 1544:16:—:
„35632: 9:9:. . . . . . . . „ 41446: 5:—:
ƒ-„ 162:3:10: 79127:17:3:
383: 18:—:.. . . . -„
- - „ - - - „.- - - - - - - „ - - - - - - „. -
45: 1:—:
Somma —„137614:12:: ƒ 6239:12:3:ƒ 171851:8:13ƒ 9030:19:4ƒ 512:18:124.
ƒ 282041:11:971698:4:2ƒ 164:
4650: 13:6 ƒ 11589:17:24.
-.
„28ƒ
-
no
bang gesloten ult„o Julij ƒ 2037:4:12ƒ. . . . . . ƒ95268:17: 6„ 13801:1:2ƒ 4584:14:9ƒ - - - - - - ƒ 572:16:9
:60ƒ 4670:17:10:. . ƒ. . . . . . . ƒ 52537:6:5ƒ. . . . ƒ 7149:6ƒ192598:17:11/ƒ37186:
613: 10:—:—
11415: 7: 6782:—:1:
„
ƒ
- . - - „. - - - . . - - „ 4043: 1: 8: 1908: 13: 2:
106:—:—: - - - - - - „ - - - - -„
„ - - „ 4:
Somma — ƒ20990:14:12. -. . - . . . ƒ 95268:17:6ƒ17844:2:10ƒ6493:8:11. . . . . . . - ƒ 572:16:9
- ƒ 8214:13ƒ199380:17:2/3718
35:—:—: 60ƒ 4670:17:10: 4ƒ 106:—:— ƒ 52537:6:5 3/15.
't Groot Compt„r Batavia ƒ538930:—:13:ƒ2790:14:44152061:7:1ƒ202318:12:— ƒ239424:—:4 ƒ 2976:2:3 ƒ10571:8:14:—ƒ
- - 2371:13: 6 ƒ31090:2:9. 444663:2:
- „ 1452ƒ460340:9:10:95ƒ21705:7:6„131227:1:5ƒ
..
ƒ 2002:10:8
op banka ao 1686:
- - - „ . ƒ
„
„„
75: —:—
lt„a UEg: a„o 1686: —
Efsekten, ten Compthoir Japara, en den tbesorte vandien berustende ter somma van ƒ590921:19:14:
Onderwelke boven gesz: ten agteren staande tseecq: ten bedrage van ƒ2317744:13: 6: begrepen zijn 's Comp:s
ƒ 148728: 9: 3: voijagie na bantam ƒ 771954: 6: 13:, den Trijn op Tangerang ƒ 117991:3: 13: de Voijag
van Expeditie om de Oost, en noortkust van Iava ƒ285551:1:14: De Voijagie naar Chirbon
is gedaan, weldende besetting van karroang, en Tandjougpoura ƒ126379: 6: 8: benevens nog d' EE peditie op de Blitonse, en andre toopers ƒ28542: 15: 1: van alle het welke tot nu toe geen specaaiie
het aanstaande in middels alle de bevoiren aangewend dat so wel de gehoudene Negotieboekjes van gemelte Compthoir Iapara verevent en (gelijk nu met Bantam is geschiet metemogen hoek
met genoegsame speciaikatol werd eenmaal mede te zullen efsekt sorteren, als mede d' ansre teecq: verdaar Ed„le groot agtbaarhedens sonder het mte sullen tuijne werden gedient, onder
met genoegsame specifikatien naar billikheijt werden geliquieert als wanneer U Ed=le
ƒ
het voor tegenwoordig als boven gesegt onder de Bataviase Restanten, als ten agteren staande Reecq: nog Continueren P„r memorie. —
337:10:
-
8280:—:13 ƒ256328:3:9.-
:8:13:—
673:16:10: 24386:10: 7: -. . . . -. - „. . . . . . - „ 133466:19:14: - - --
30: —: —: - - - - - „ - - - - - - „.- - - - . - „ 1162:—: 8:- - -
146: 5:—: 2893: 19:5:. . . . . . . „ 875:3:8: 26308:18:5: 3377:19: 14:
961:19:6::-„. . . . . „ 14: 187:11:15: 14956:14:15:-. . . . . - „„ 2193:4:2: 132621:—:—::.
135:—:—:—-„ - - - - - „ - - „ - - - - - - - „ - - - - - - „ - - - - - - - „. - - - . . - „ 3888: 19: 5:-
„ - - - - - - „ - - - „ - - - - - „ - - „ - - - - - - - „ - - - - - - „- - - - - - „ - - - - - - „ 176: 19: 5:. -
83: 2: 8: - - „ - - - - - - „ - - „ - - - - - - „.- - - - - „ - - - - - „ - - - - - - - „
81: 11:—:- -„ - - - - - - „ - - „ - - - - - - „ - - - - - - - „ - - - - - - „. - - - - - - „ 1210: —. 3: . ..
24745: 6: 3: -. .-
... „
ƒ25341:14 ƒ189345:6:8 ƒ 1744:11:7:
ƒ252: 113:13ƒ598155:10:15.
„ƒ
- - - - - - - - „ - „ - - - - - „ - - „ - - - - - - „. - - - - - - „. . . . . . - „. . . . . . . . „. 125: 1: 15: -. .
ƒ
5„e 9ber: ao 1686:—. -
Somma -
phoiren Comtanten gem paat Coopman Ammonitie Pisticalien, schenk
meer
hede e kleeng
13:10:—:
„
-
„
-
. . . - - „
-„
:
-
op
sloten
gesl
loten o
4
ƒ
„
„- - .
„
ƒ
.„
.
-
-
.
-
-
ƒ
-
-
-
-
-
ƒ
-
-
--
ƒ
-
745: 18:3:. -
2
2
heef
Reeck
schulden
den
te slomenenen stx: Becestia e andesle deseae
slavinnen
der
aartuijgen
minde
p
1:
r

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0323.xml
#+ ---

Samenbrenginge der voornstaande Compteiren, ende Effecten van de Generale
Comp:/
als anders specerijen
tot tsetour tien van Oorloge provisien, en gie goederen Chinnen,
ten
hooren
Comptan gemaakt, Coopmans: Ammoni Victualien schenka duijs
slavinnen.
e mindere vaar„
tu gen
chialoup en stx slaven, en Six: Beestiaal, goede rijt, quade vrage, Eenagte, Aemmarium Gevol
&:r, ook mede materialen - Eranken en tariteijten mede huijs
t casteel Nasseuwr 250. 4 2 ƒ 39:9: ƒ176:16:9 ƒ 037:29 ƒ573:14:2. . . . . . . . . ƒ 1592: 18: 16. 124:1:1. 8 29: 4: ƒ 9:14 4. ƒ 19: :1ƒ1350
Viktoria 41238: 8:2: 2743:7:8: 16240:4:—: 21540:6:2: 9475:3:12:. . - -. - - „ 14076:1:
1654:8:8: 20: 1410:—:—:240: 5312:18:1: 16269: 4:—: . . . . . . . „ 45316:15:4: 1001628:1:2: 2074
. . - - -„ 15034:15:4: 173:11:5: 25303:17:11: 9714:1:6: 545:4: 12: . . . . „ 42416:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 1: 30:—:—: 56088:17:3: -. . . . . . . „ 10517:12:13: 313173:6:14:-
. - „ 1309:7:9: 1036: 8:—: 104434:10:2:: 318:9:6: 455:6:2:- -. . - . -....
886:12: 8: -. „. . . . . . . . . . „. . . . . . . . . - „ 45710:13: 9: - - . . . . . „ 5630:9:7: 171501: 1:11:-.
. . . . . . - „ 1857:9: 8: 1275: 5:12:11938:5:9:134809:1:4: 14523:7:11: 1266:8: 7: 23978:6:. . . . . „ 257: 3686:2:10:13:„ 14348:—: „ 264984:12:5: - . . . . . „ 5475:1:4: 1256493:16:1: 501
-. . . . . . „ 1991:8:2: 10092:1:4: 19323:6:5: 15175:16:15: 368:8:6: 1677:4:6: 31211:4:. . . . . . . . . -. -. . - -. . - „ 24: 576:18:12:324016:10:—:. . . . . . „ 2012:6:13: 127376:17:—:132
. . . -. . . „ 2413: 19:—: . 80: —:—: 2590:13:8: 9390:9:12: 5789: 1:2: -. . . .
. . . . . . . . . . . . „ 26: 2316:—:—: 19: 930:—:—: 15:—: —: - - - - - - „. . . - - -„ 10276:3: 6:..
. . . .
. . . . . . „ 8418:12:8: 338:—:—: 8654:17:4: 31642:8:8: 19402:3:3: 100:—: —: 88:1:4
4796:10:—: 42: 644:3:4:164: 1260:—: 13: 26680: 17:8:. . . . . . . . „ 1896:15:8: 274763:19: 13: 5.
- - - - - „ 2815:10:—: 1811:6:—: 390131:1:14: 86484:3:12: 31256:1:11:. . . . . . . . „ 1142:9:—
3519:—:—: 599 12809:17:15: 36: 920:8:—: 6412:17:12:- - . . . - „ 4123ƒ6:10:1010987:6:10: 112
. . . . . . - „ 13374: 1:8: 691:17:1:348317:19:—: 41178:13:6: 1612:—:6: 36426:5:80. 138:10:16
2896:6:12: -. „. . . . . „ 15: 6235:16:12:986324:9:9: 50978:12:7: 3288:1„2:7: 2555036:2:6: 108
10656:13:10:34: 544:12:14: 9: 440:18:1: 498589:17:2:975963:1:9: 11647:—:3: 5596756:9:—: 68289:
. . . . . - „ 57032:18:2: 9381:18: 6 314372:2:6: 251648:17:2: 299:9:14:3: 12614:6:—: 5752:6: 4
. . . -. . . „ 3068:1:8: 1446:15:— 10696:3:6: 86385:6:13: 21017:10: 8: -. . . . . „ 437:6:8:
2109:9:4: 18: 1328:11:8: 152: 1941:—:— 34903: 6: 8:. . . . . . -. „ 1506:3:6: 206014:—:—: 9888:
. . . . „ 36248:15:4: 4460:5:— 171569:2:10: 218798:3:15: 31697:13:9: -. . . . . „ 481:14:2:
10550:14:8:64: 2471:—:10: 26: 1179: 7:8: 16403:18:—ƒ 186982:4:12: 1563„ 1610: 1083096:6:12ƒ 9836
. . . . „ 19517:13:5: 3321:6:13: 375246:1:1: 89178:8:12: 21484:16:13: . . . . . - „ 1665:2:8
18263:9:6: 1: 54:—:—:182: 8280:—:12: 256318: 3: 9:. . . . . . . „ 2534:1:14: 1189345:6:8: 474
. . - „. . . . . . „ 3965:2:—: 550433:18:3: 399:—:- 5683:16:10: 11642:10:—:
. . . . . . . . . „. . . . . . . „. . „. . . . . . „. . . . . . . . „. . . . . . „ 2527413:13: 598155: 10:15:-
856:10:5
. -. - -„ 13769:12:8: 6239:12:3: 171851:8:13: 9030:19:4:
. . . . . . „. . „. . . . . . . „ 28: 4650:13: 6: — 11589:17:2. . . . . . . „ 2820011:11: 971698: 4:2: 1643
512: 18:12: . . . . . . . „ 2002:10:8
9. . . . . . „ 2090:14:12: -. . . . . . „ 95268:17:6: 17844:2:10: 6493:7:11: - - - - - - „ 512:16:9
75:—:—: 60: 4670:17:10: 4: 106:—:—: 52537:6:5¾. - - - - „ 821:4:12: 199380:17:12s 3718:
- - - - „ 53890:—:13: 21790:14:4:4152961:7:1: 202318:17:7: 139424:—: 4: 2976:2:3: 10571:8:14
. . „ „452:160340:9:10:95: 21705:7:6: 131228:1:5:. . . . . . „ 2374413: 6: 8371090:2:9: 1466:
. .
Somma ƒ 484382:6:8 ƒ97005:9:13: 1201456:13:3:ƒ32784:14:8„ 121318:3:2ƒ66702:16:10: 130681:18:8
ƒ1000:19:10019:26370:1:141:ƒ6908:16:12:4934:2:6:1ƒ193:1941: ƒ970847:—:1:1:1
staande — en desperatie-tre vertaende
schulden Reecqe
J:V: Sieuwland
ƒ
--
.
-
—
en klenigheden
ble goederen
dre Consuma„
gereetz: en an„
tuee
en diergeli
meer
schulden
staande

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0324.xml
#+ ---

un rrui end
joan hartog van amsterdam - - - . serg:t
jan jans: bloem van ijselsteijn. . . Corpl
abraham Goverts van middelburgh. Do.
bartel Hendriks van geswaarde sold: —
jan jans lintmolen van amsterd:. Do.
joan:s albertsz: weesman van leeuwar:den. . . _:o
Pieter baltus van amsterdam. . . . _. o
jan gerritsz: van brugge
_:o
andries Theunis: van dussen
Jacob Martens van Aveest E: amsterd _:o
adriaan Cuijck van amsterdam. . . . . _:o
rochier li meijer van negenstar
Jan Cornelis van wette
Impotenten.
Harmen bosman uijt den haagh
jan bruijgom van rotterdam.
_o
Impotenten uijt het Suarnisoen
sander andriesz:
soldt
Gillis de vogel
„dirck brougersma van leeuwarden. . . . _:o
albert.
de post, sullen met reeck:
plunderagie hebben over te nemen
de onstaande militairen en zeevarende
soo gesonde, als impotente uijt het
Hospitaal, om daar
guarnisioen en
mede naar 't vaderlant te vertreken.
&
De sonde militairen uijt let
De overleden van de retour fruyt
Guarnisoen.
1302
_. o
_:o
_ o

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0325.xml
#+ ---

alhert anna van ausburg van noooden bld:
Jan Gerritsz van Haarlem.
Jacob Huijsland van Enckhuijsen Do
jasper pfijffer van Roosendaal - . . _o
willem waarts van amsterdam. . _:o
jan jurgen Meichsener van ubenst: _o
Impotenten uijt het
adriaan de bruijn van porsbergen schieman
Claas jans: van groeningen Coxmaat
anthonij joris: van leijden matroos
albert dircksz: van oldenburgh bosschieter
jan philips verluijn van amsterd: seldaat
Huijbert Jans: van Tertholen _„o
Hen d:k Coenraad frick van wolffen battel. Do„
Sebasstiaan Fransen van spebes ingement silversmi
Batavia In't Casteel adij 20:
feb: 1687: was geteek:t soan van
hoorn: en s Martin
gecollationeert Accord:t batavia
Int Casteel den 27: februari
168
G
Hospitaal.
O
218 pl
en

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0326.xml
#+ ---

willem de Zeeuw van delkt.
jan ferij van leijden
jacob hartog van rotterdam
Godfrid ursinus van gent
jeronimus van de kerkhove. . . . . . . . soldt
jan de Hane van gent
michiel cuijper van Eslelinge.
joan rijseus van rosendaal
frans wacker van molsen.
Willem dircke van opHemert - - .
lamb:
jan Hend:k roelosz v: tampt vegten. . . . . . sold:t
fred:k vinck van Hanover. . . . d.:o
zuijwbeverlant op de post opelr gegaan, : sebi stiaan frans van swebes ingement
Impotenten uijt het Guarnisoen —
laurens adams: van Haarlem. . cop:
joan junius van uijtreght..
. . _o
casper wonderl.jk van gerrits
sold:t
Godt fried sachers van vrouwenstad.
„ _:o
arnoldus bouman van uijtroght
- - - - corp:l
Pieter michiels van aarnhem
sold:t
jmpotenten
_:o
lantp:
_:o
_o
corp:l
gesonde Militairen uijt het
S: bevelant sullen met reecq en
plundenagie hebben overtenemen de
onderstaande soo gesonden als imporenten
uijt het guarnisoen, en Jospitaal
om daar Mede nat Patria te
UW H
silversmit
_o
_o
sergt
guarnisoen
narigeeren
de overheden van't retour Jagt
1303

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0327.xml
#+ ---

Harmen pietersz van maasland. . — soldt
pieter jeps: v: vlissingen Timmerman
Willem Jacobsz: van: Rotterdam bosschieter
batavia in't Casteel den 20. februarij
1687: was geteekent joan van Hoorn
gecollatigueert Accondr: Catjonia
U1V 2:
in't Casteel den 27:' feb 1687
en s: martin
Impotenten uijt 't hospitaal

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0328.xml
#+ ---

No: 18.
P
Ce veinci
I den 1 elurij 17
2

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0329.xml
#+ ---

Wijcken. Wijkmeesters.
51. Chornelis chastelijn en: Paulus dusseldorp. . . -
B. Christiaan Nagemeester En:
C: Bartel claasz: en: casper Haak - - - -
1. Iohan van den Bosch. . . . . . . . . .
4. Dirk De haas en: Hendrik Damman. . . .
Willem maubach en: Jan Wuijsthoff -. .
6. 1. Nicolaas muller en Hendrik Dijkman 16: 15. 3. 1. 5. 8 „ 2. „ „ 1. „ 10. 16. „
2. 2. Adriaan Sijk en: Pieter de Cock
2. 3 Hendrik de Bollan en Adriaan v: Hofter 28. 31. 8. 8. 9. 13. „. 4. 1. 1.
C. - 4. Cornelis Beerenberg en Hendrik wacker. . 44. 44. 7. 16. 25. 25
2. 15
4. 3. 5. 9
5. 1 David van der mij
„ „. 3 11. 24.
2. „. 6. 5
5
21.
6. 4. „.
6. 6.
28. 44.
22
Aande oost zijde binnen de stad sijn
58. 45.
5. 13. 10.
380. 319. 50. 82. 151. 161
8. 15. 43 47
3:
27. 82.
14. 231. 213
784. 138. 20. 14. 54. 60 487. 403. 33.
e
6
Aan de West zijde binnen de Stadt.
Jan de Hoop en: Jan Duran
„. „. 11. „. „.
1
35. 15.
5. 11. 13: 18
1. 1. „. „
15
8
11. 10 „ „ 3. 2
1.
B Michiel Baalde en: . . . . .
9. 22. 24. 24 61. 162. 12. 86 75. 94
1.
2. 3. „.
„
6. 12
9.
24. 23. 2. 10. 10. 19
22. 19. 9.
E. Adriaan van bekom en: Ian Hercules 33 24. 1. 8. 2. 14
„. „. „
66. 95 42. 45. 37. 34 13. 18. 3. 5. 5. 3.
„
„
11. 17: 11. 9. „.
7
61. 59 „. 26 „. 33 33. 29. „. 15. „
4. 15.
„. 13. „. 12 16 22. „. 7. „. 4
1 maurits rossenraat en: Jacob roseboom. - . 16. 18 8. 7. 8. 7
„. „.
„
11. . „. „. „. „
18. 15 6. 2. 23: 7 30. 38. 8. 16. 26. 23.
Willem wetselsz: Thewvalt. . . . . . . .
1
1. „. 3 36. 49 19. 26. 30. 32
3. - „
„. „. „.
32. 26. 5. 13. 12. 12
3. 15.
38. 31 9. 5. 11. 9 15. 17. 13: 7. 7. 9
Henrik Labeij en: David schouten
2. 5. 3. 3 46. 63. 22. 17. 22. 23
5. 2. 2 1. 7. „
176. 127. 50. 38. 74. 34 „. „. 1. 1. „. „.
2. „.
G Sijmon fernandus en: Ioan molinaeus. . . 5. 1. „. „.
„
„
„
1
„. „
1.
A.
„
10. 9. 8 32. 30. 3. „. 12. 4 .56. 59. 13. 3. 34. 28.
„
„
„. 7. 1. 4. 3.
fredrik michault en: S„k Bellefleuk. . ƒ 19. 17. 3. 8.
23„ 39.
9.
2. 2. „
49. 36 1. 5 17. 12 33. 30. 7. 6. 14. 11 „ „. „. „. „. „
1
TZachareas coenraats- - --- - -
3.
6.
2
8.
6.
2.
17.
5.
5. 8
6.
„. „. „
12. 10: 1. 4. 4.
1. 1. . 2. 4
7. 8.
74. 69. „ „. 43. 32 „. 3. „. „. 11. 3.
k Johan cops en: Frank bernhardus-
„.
3 4
„
„. „
„. „. „ „. „ „
39. 48. 6 12. 25.
28
12
1. „. 11. „ 1 „
„.
„
„
„
1.
„
„. 1.
2. H„s christoffel Haneman en S„m Bruinz„ 30 24. 3 6. 6. 9
3. 3. „. 1. 3. „
1
39
Johannes Kel en: David Hegt
„
3. 11.
5. 4.
1. 3. „ „. „ „
„
11. 11. 2. „. 10. 8
„. 6. 1
-
„ 15 4 „ 1. 3.
1. „. „. „.
3
11. „. 11 11 „. 11
6
1.
3.
1.
O. cornelis. van: Hoop dn: Ian baptista Looff. ƒ 13. 6. 1: 1. 14.
13. 12. „. „. 4. 5
1. 13.
„
1. „. „. „. „
3.
„
3
„
„
„
„. 1. 11
4
„. „. „
„
„
„ „ „
ƒ
Aande westzijde binnende stadzijn 278. 218. 36. 76.
„
„. „. „. „. „.
E
51. 64
36. 1 5/6. 260489. 403. 3 /3 84. 231. 2 1/3 7/8. 9/5. 3. 5. 13. 10
55.
„
110. 125
27. 84.
„. „. „.
15. 43. 47 2/4 138. 111
Aande oostzijde binnende stad zijn ƒ380. 319. 50. 82. 151. 161.
9. 40.
„
Somma.
27
658. 537. 86. 158. 261. 286 56. 166.
10. 94. 111 337. 606. 131„
„. „.
150. 239. 265 986. 824. 18. 96. 436. 362. 249. 244. 54. 61. 100. 104
3. 3. 2. „. 1. „ „ „ „ „ „ „
18. 5. „.
„. „. „. „. „. „
17. 25. 3. „. 9.
„. „. „. „. „. „
„
„. „. „. „. 67. 126. 16. 21. 21. 33 4614. 4370. 2054. 19288
11. Iacob Does en: David Disponteijn - - - - - - - 32: 34. 6. 10. 12. 23 „. 4 „. „
1. adam smith en: Dionijs van Es. - - - - - 4. 5. 1. 1. 3. „ „. „. „. „. „. „
63 57. 9. 24 41. 37 6. 4 „. 3. 3. 1.
„. „. „ „. „
„. 11. „. „. „. „
1. 5. 3. 1. 2. 2 17. 15. 1. 1. 4. 9 „. „. „. „
5. 3. „. „. 1. 1. „. „. „ „. „ „
5. 2. Andries Soleman
52. 40. 3 5. 11. 8
„ „. „. „. 1. „
Batavia in 't Stadthuijs ult: Januarij 1687
6. Andries Bloklandt. . . . . . . . . . . . 1. 1. „. „. „ „ „. 1. „. „. „. „ 2. 1.
6. 6. 1. 1. 5. 3 19. 17. „. 1. 8. 3 2. 1 „ „
26. 39. 12. 7. „. „ 168. 217. 44
„. „. „. „. „. „
2 carel crab en:. . . . . . . . . . . . . . . . . 20. 18. 8. 5. 6. 10 1. 4. „ „.
11. charles mandet. . . . . . . . . . . . . . . 3 2. 1. „ „ „ „. 1. „ „ „ „
30 14: 2: 3 8: 5 4: 14. 1. 4. 3. 5.
1. 1. 1
25. 12. 1. 1. 8. 6
1. „ „ „. „
„. „. „ „. „. „
935
99. 114. 53
993
1029
1330
1033
989
„ 98. 145. 25
136. 157. 125
147. 114. 41
48. 62. 19
17. 63. 20
10474
8814
51253„ 280. 76
„ 276. 313. 81.
1 204. 187. 73
9 280. 262. 79 1104
223
206
13. 10. 16 3242. 1954. 1295
„. „. „ 362. 338. 135
„ „. „ 224. 236. 93.
1021
310
77. 68. 52
616
550
403
741
185
164
258
497
433
678
768
865
297
554
1. 1. 103. 98. 30
1.
2.
6.
„
1. —4. 11. 18 ƒ242. 1954.1295„ 8814
9. 40.
„ „. „. „ „ „ 79. 63. 36
„
444
„ „. „ „. „ „ 97. 144. 25
„. „. „. „. „. „ 202. 141. 67
„. „. „. „. „. „ 290. 200. 114
„. „. „. „. „. „ „ „ „ „. „ „ 264 200. 163
„. „. „. „. „. „ „. . „. „. „. „. „ 128. 104. 49
„. „. „. „. „. „ „. „. „. „. „. „ 18. 17. 436
„. „. „. „. „. „ 2. 3. 1. 1 „. „ 132. 172. 41
2. 5 25. 29. „. „. 10 17. 2. 1. „ „. „. 1 „. 1. „. „. „. „ 5. 4. „. „. „. „ 123. 93. 39
De 14. Jaren
De 14 Jaren
De 14 Jaren
Generale lijste Van alle de Huijs gesinnen binnen de Stad AAVbij de respective Wijkmeesters opgenomen Ult:o Decemb:r A„o 1606
Nederlanders: - Negtischen.
Boven. Beneden
De 14. Jaren
De 14. Jaren
De Iaren De 14. Jare
Aan de oost e Binnen de stadt.
6
1. 9. „. „
4. 7 12. 10. „. „.
3. 2
3.
4
„.
ƒ10. 3. 1 6. 8
7„
8
4
116. 96 ½ „ 57. 62 „ „ „ „
„. „
2
„
1. 2 „
3 1 1. 2.
3. 2 „
„. „
1 10. 8. 2. „. 9. 2 „. „. „. „. „
7. 4. 2. 5. „.
„
108. 119 20. 8. 67 53 „. „. „ „ „ „
1
„
.
1. 2.
„. „
1 1
3. 8
„ „ „
Boven Beneden Boven Beneden Boven Beneden Boven Beneden Boven Beheden) Boven Beneden
„. „ „
Marclijers. -. , Chineesen. . . , Sloren en: Staleijers, Javanen. Baleijers en Jaeast, Lijfeigen: Coppen.
mans Mrouw. soons. dogter soons. dogte:/ mats. vrouw: soons. dogtes. soons. dogte mans. vrouw: s00 gen: gons. dogter mans, vrouw: soons. dogter: soonas / dogt:/ mans: vrouw: soons. dogt„s soons. dogt:s mans: vrouw: soons: dogt„s soons: dogt=s mans. rouw: soons: dogt„s soons. dogt:)/ mans: vrouw: kind: 'tsamen
„
.. 4. 2. „ „ „ „ „ 3 „. „ 3 4 1. „ „
2. „ 30. 21. „. „. 15. 14 1. 1 „. „. „ „
„  „ 9. 3. 2. 8. 4
„ „
25. 20. „. 2. 23. 15 „. „. „. „. „. „ „. „. „. „. „. „ „. „. „ „. „. „ 22. 48. 2
„. „ 57: 38. 1. „. 21. 19. „. „. „. „ „. „ „ „. „. „. „. „ „. „. „. „ „ „ 50. 52. 11.
2. 1. 5. 3 13. 8. 1. „ 6. 4 „ „. „. „. „. „ „. „ „ „. „. „ „. „ „. „. „ „ 361. 261. 127 1051
„. „. „ 29. „. 1. „. „. 3 „. „. „. „. „. „ „. „. „. „. „. „ „ 27. „. 2. 10. 17 141. 127. 47
„ „ „. „. „. „
4.
34. 34.
20. 10. 11
„ 21. 11
3. 3. „ „. 1. 2 „. „ „ „ „ „
35. 32. 3: 11. 8. 16 3. 10. 1. „
-
- -
2.
4
5.
6.
11
2.
1.
ƒ
3. „
2.
5. 8. 1. 3. 3. 10
1.
„
7 8
„. 1
„
„ 17. „
„
2. 2
14
8. „
„
„ „
„. „. „. „. „
„. „. „. „. „. „
„
„. „. „. „. „. „ „. „. „ „. „. „ 37. 49 6
„. „ _. „. „
„
„
„ „. „ 118. 117. 50
„. „. „ „. „. „
1 1 „
„
.
„. „
„
„
1.
5
„ „
„
„
„
„
ƒ
58. 86.
15.
1.
„. „. „. „. „. „
„. „. „.
„. „. „. „.
„
1:
„
„.
„
„
„
„
„
„. „. „ „
1:
„
547
592
472
W
„. „. „
„. „
„. „
7
„
„
„

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0330.xml
#+ ---

1305
met de laatste retourschepen
de post en zuijt beverland
arrivement van eenige
vaderlantse d:os
aan den Commandeur Simon
vander stel benevens den
Erntfeste, wel wijse voorsienige
seer discrete Heer en vrunden
zedert het vertreck der laatste ses retour„
vertrockene rotourschepen schepen castricum, de schelde, spierdijk,
oosterland, honsholredijk, en de guldewagen
die Eerst den 4: Ianuarij in ruijmzee
hebben kunnen geraken, sijn alhier
weder met uE: briefies van 5:n septemb:r
4: 9: en 12=en octob: aangecomen, de schepen
S:t martensdijk, silversteijn, Courtgene,
slands welvaren, en duijfie, welk laaste
bodempties ons alweder tegens onse con„
trarie begeerte met 80: half aamen
traan beswaart heeft, daar van wij niet
meer dan 10: â 12: half aamen in't Jaar
van nooden hebben tot het smeeren van
blaasbalgen, ende clappus olije goetkoop
genoeg hier bekomen cunnen, tot gerief
der schepen, die met dat ondeugent
caabse smeer niet teregt kunnen geraken
waar uijt dan volgt, dat met de duijgen
en 'tvaatwerk 'twelk sulken overgroote
scheeps ruijmte vereijst eer 't overgebragt
kan werden, soo nodeloos verspilt,
behalven
Cabo de boa Esperanse
Raad. —

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0331.xml
#+ ---

1305
met de laatste retourschepen
de post en zuijt beverland
aerrivement van eenige
vaderlantse d.:os
Aan den Commandeur Simon
vanden Stel benevens den
zedert het vertreck der laatste ses retour„
vertrockene retourschepen schepen castricum, de schelde, spierdijk,
oosterland, honsholredijk, en de guldewagen
die Eerst den 4: Ianuarij in ruijm zee
hebben kunnen geraken, sijn alhier
weder met uE: briefies van 5:n septemb:r
4: 9: en 12=en octob:r aangecomen, de schepen
S:t martensdijk, silversteijn, Courtgene,
slands welvaren, en duijfie, welk laaste
bodemptier ons alweder tegens onse con„
trarie begeerte met 80: half aamen
traan beswaart heeft, daar van wij niet
meer dan 10: â 12: half aamen in't Jaar
van nooden hebben tot het smeeren van
blaasbalgen, ende clappus olije goetkoop
genoeg hier bekomen cunnen, tot gerief
der schepen, die met dat ondeugent
caabse smeer niet teregt kunnen geraken,
waar uijt dan volgt, dat met de duijgen
en 'tvaatwerk 'twelk sulken overgroote
scheeps ruijmte vereijst eer't overgebragt
kan werden, soo nodeloos verspilt,
Erntfeste, wel wijse voorsienige
seer discrete Heer en vrunden
Cabo de boa Esperanse
behalven
Raad.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0332.xml
#+ ---

130,6
na desen geen traan
meer tesenden
tuijle boscruijt met
silversteijn &:a ontfangen,
overgaande factura te
belasten
d' overgaande moor sidal,
cabo gebannen
aanland tekomen
retourneren moet
750: lasten rijs met t kla„
verbladt gesonden
behalven de groote leccagie die de traan
geduirig tot bij na op de helft der vaten den teverwagten rijkehoegst
komt te geven; en waarom wij niet
gedagt hadden, dat men ons weder soo
Excessiven quantiteijt soude opgedrongen
hebben, 'tgeene ook voor 't laaste sal moet
geschiet zijn, of wij sullen andersints uE
de traan telkens wedersenden, al souden
dan zoo veel van uE: g'Eijste goederen hier
blijven, als 'er door die traan plaats beslagt
werd.
T vuijle boscruijt, waar van men ons
2000: lb: met silversteijn, en 2000: lb: met
kan niet vermaakt werden S:t martens dijk toegesonden heeft, is gants vertreckende laatste
ondeugent, en onbequaam om vermaal retourschepen
te werden, en had dienvolgens soo wel
aan de caab als hier weg gesmeeten
decabo voor 't geligte kruijt kunnen werden. voor de 4000: lb dieme
uijt silversteijn volgens in tegendeel weder uijt silversteijn
geligt heeft, bekomen uE: hier nevens
een factuirtie, om daar uijt te konnen
sien voor hoe veel decaab sig dierwegen
te belasten heeft.
wanneer 't cruijt soo verstorven bevonden
werd als dit, geeft het een presumtie
dat 'er niet al te dickwils nagesien werd;
verlegentheijt bevinden soude.
waar door men sig op 't onverwagste in groote fredrik vegter en zijn Ook hebben wij goetgevonden van hier
T is wenschelijk telesen, dat het gesaaijde
„van granen, geerne gelesen soo schoon te velden staat en men daar
door in verwagting is van een rijker oege
dan ooijt bevorens; wij hebben uE: eijsch
van 50: lasten rijs met het fluijtie—
't claverbladt, in Comp:e der retourschepen
vertrocken zijnde, voldaan in schoon
versch en wit graan; en hopen nu
haast van die lasten bevrijd te sullen sijn;
welk bodempie ten eersten het selve bodemctie sal volgens onse
ordre ten Eersten weder hier moeten sijn. —
voor de laaste besending na 't vaderland
vertrecken als nu de fluijt de post, voor
reek: vande camer amsterdam onder
den schipper willem kemp, en 't Jagt
Zuijtbeverland onder den schipper Cornelis
de Iong voor de camer Zeelant, tesamen
beladen, met een carguasoen van
ƒ. 359186: 2: 4:— waarmede ook over„
vaart den moor david ofte sidal van
voor al zijn leven aande bengale, om voor alsijn leven inde
ketting te arbeijden agtervolgens 'tne„
vensgaande Extract onser resolutie van
20: decemb: des verleden Iaars—
vrouw rienen niet teveel na 't vaderland weg tesenden fredrik
't is
vegter

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0333.xml
#+ ---

1307
terije, is seer goet
gaande desselfs soldij reek:
nu over.
decabo voor het toegesondene
wax bij factuira nu
weder belast.
vegter en sijn huijsvrouw Elisabeth Haven
mans, die beijde hier niet langer deugen
en daarom door uE: niet te veel aanland
gepermitteerd behoeven te werden, om
vuijligheden, en andere onbehoorlijkheden
voor te komen daar toe geen van haar
beijde te goet is.
tligten van Jan chrstiaan dat uE: den soldaat Ian cristiaanse egoe
Egger om zijn landme, van 't schip silversteijn geligt hebben, om dat
hij delantmeterije verstont, en om ge„
volgelijk alle de uijt gegeve landerijen
Eerst regt te meten kan niet anders
dan een dienstige zaak sijn; waarvan
dan ook goede notitie gehouden en indien
geschieden kan, een pertinente kaart ge„
maakt diende te werden, tot voorcomin
van verwarringen ende twisten.
desselfs soldij reek: werd hier nevens onder
de bijlagen gesonden
Ook werden de Caab nu weder in factuire te
last gebragt soodanige duijsent Cattijs of
thien picols wasch, als uE: van hier miet
het schip bantam, en niet met de riddersche
toegesonden zijn. —
Jndien men het cognossement wat beter
ingesien had, 'twelk Eijgentlijk het instrume
Gecollationeert Accordeert
Batavia in't Casteel den 4=e maart
A=o 1687. —
is waar uijt de schippers aangesproken
moeten werden, soo souden uE: dat wasch
niet inde ridderschap volgens uE: brieven
gesogt, maar in 't schip bantam gevonden
hebben; welke nalatigheijt dan voor
uE: reek: loopt om te verantwoorden
of dierwegens na 't vaderland te schrijven,
indien 't wesen mogt; dat het selve wasch
aldaar uijt het schip bantam aanlant
gebragt mogt zijn. waarmede H=a
(onderstont) uE: goede vrunden, was getek=t
J: Camphuijs, H: Hunt, W: van outhoorn
M: Pit, Johan van hoorn, Ns. Schagen,
Isaak de S:t martin, en Gerret de bevere¬
ter sijden stont batavia in't Casteel den 4=en
maart 1687.
Ciebeeck
is
v:
G

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0334.xml
#+ ---

1307
terije, is seer goet
nu over.
de cabo voor het toegesondene
wax bij factuira nu
weder belast.—
vegter en sijn huijsvrouw Elisabeth Have
mans, die beijde hier niet langer deugen
en daarom door uE: niet te veel aanland
gepermitteerd behoeven te werden, om
vuijligheden, en andere onbehoorlijkheden
voor te komen daar toe geen van haar
beijde te goet is.
tligten van Jan chrstiaan dat uE: den soldaat Ian cristiaanse egg
Egger om zijn landne, van 't schip silversteijn geligt hebben, om da
hij delantmeterije verstont, en om ge„
volgelijk alle de uijt gegeve landerijen
Eerst regt te meten kan niet anders
dan een dienstige zaak sijn; waarvan
dan ook goede notitie gehouden en indien
geschieden kan, een pertinente kaart ge„
maakt diende te werden, tot voorcomin
van verwarringen ende twisten.
gaande desselfs soldij reek: desselfs soldij- reek: werd hier nevens onder
de bijlagen gesonden
Ook werden de Caab nu weder in factuire te
last gebragt soodanige duijsent Cattijs of
thien picols wasch, als uE: van hier met
het schip bantam, en niet met de riddersch
toegesonden zijn. —
Jndien men het cognossement wat beter
ingesien had, 'twelk Eijgentlijk het instrume
Gecollationeert Accordeert
Batavia in't Casteel den 4=e maart
A=o 1687. —
is waar uijt de schippers aangesproken
moeten werden, soo souden uE: dat wasch
niet, inde ridderschap volgens uE: brieven
gesogt, maar in't schip bantam gevonden
hebben; welke nalatigheijt dan voor
uE: reek:e loopt om te verantwoorden
of dierwegens na 't vaderland te schrijven,
indien 't wesen mogt; dat het selve wasch
aldaar uijt het schip bantam aanlant
gebragt mogt zijn. waarmede: H=a
(onderstont) uE: goede vrunden, was getek=t
I: Camphuijs, H: Hunt, W: van outhoorn
M: Pit, Johan van hoorn, Ns. Schagen,
Isaak de S:t martin, en Gerret de bevere„
ter sijden stont batavia in't Casteel den 4=n
maart 1687. —
Clebeeck
is
v
J

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0335.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0336.xml
#+ ---

8
No: 13
Japan
1687.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0337.xml
#+ ---

1308
d' ondercoopl: adriaan gillisz en nicolaas
zeltier, gaan nu volgens vEd: ordre per west
wout, mede na batavia, ende sij voor af
p:r schermer vertrocken soo veel pennisten
als hier op die tijd eenigsints konden gemist
werden, sijnde in deese ommeslagh der negotie
en korten tijd dat alles te gelijk verrighten
moeten hier seer noodigh, ende Eerder te
weijningh, als te veel geweest, v Ed: gelieven
versekert te wesen, dat de dienst van
d' E: comp:e hier met geen minder volck
na vereijsch can besorgt werden, de zeevarende
officieren, chirurgijns, en oocq matroos en
werden daar bij almede, ende ijder na sijn
bequaamh:t gebruijckt, sijnde oock seker
datse niet alle even bequaam sijn, en
souden wij oock qualijk derven gelooven, dat
het hier geheel suijver van particulariteijten
toegaat, maar dewijle wij hier sijn soo nauw
bepaalt, en in gelegentheijd die ons beneemt
alle middelen om daar tegens te connen
voorsien, oock voor dese emportante negotie
van de E: comp:e te gevaarlijk tselve tegen
te gaan, ja selfs daar op ondersoek te doen
Extract uijt een missive suc
dato 2:' november 1670: aan haar
hoog Ed:s tot batavia gesz:
gel:t
No: 27
ƒ

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0338.xml
#+ ---

1309
gelijk vEd: bij onse resolutie van den 31
augustij en 2. ' september gelieven te sien
hoe verre wij daar in getreden en hoe
ontmoet sijn, soo verhopen g'andtschelijk dat
v: Ed: in onse aangewende devoiren, soo
wel hier in als in andere verrightingh
sullen hebben volle vernoegingh.
Extract uijt Eer resolutie
genomen ten Comptoire Nangasakeij
in Japan van den 31: Aug:s en
2: September Anno 1670. door de
opperhoofden francoijs de haase en
Martinus Casan.
aangesien bij missive van de heer gouvern:r
generaal ende raden van jadia, gedateert
16:' junij passado ons p„r de schepen scherner
en pouleron direct toegebraght, comt te
blijcken, dat dit comptoir op batavia, van
particulieren handel seer is berught, ende
't selve oock van de opperhoofden, kuaadt
nadencken veroorsaackt, sulcx gesustineert
werdt die dingen d' opperhoofden daar
na willende vernemen, niet connen
verborgen blijven, ja selfs onmogelijk oo is
omme dan die saake tenmeesten
dienste van de E. comp. e te overwegen
en nade constitutie alhier daar tegens.
Eenige salutaire middelen te beraamen
soo heeft den coopman en opperhoofd
francoijs de Hase den raadt deeses comptoirs
beroepen, en in serieuse deliberatie gegeven
te dencken, op middelen, waar door de
opperhoofden van de particulariteijten hier
om gaande, souden Connen krijgen goede kennisse
en hoedanig 'tselve ten beste van de E
Comp:e hier souden wesen tegen te gaan, ende
ist niet in't geheel dan ten deele uijt te
roeijen, waar over na eenige dagen delibererens
weder vergadert sijnde, soo is eerstelijk aan
gemerckt dat de japanse gewoonte de
opperhoofden alhier meer als Elders verbinden
resject van
en nootsaaken tot d' E: Comp:e haar te
houden binnens huijs ende aldaar aan de
mindere ministers de nodige ordre tegeven,
tot het vervorderen, en uijt voeren van
's comp:s dienst, waar door haar onmogelijk
is t werck selfs bij te blijven, ende teken.
watter passeert, en hoewel niemandt sou
derven sustineren alhier geen particuliere
handelinge werd gedreven, maar selfs het
dienste
contrarie

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0339.xml
#+ ---

1310.
contrarie geensints in twijffel willen treken
ende dat voor seker te houden is, dat de
japanderen ons volck daar in adsisteeren, soo
verclaardt noghtins den raadt gesamentlijk
niet te connen aan wijsen, Eenige middelen, waar
de opperhoofden sekere cennisse soude connen
krijgen, wat particuliere duiger hier al
omgaan, als alleen door publ:jk ondersoek, ende
aanhaalinge, als sijnde niemandt hier ten
comptoire tot soodanige aanbrenginge in't
bijsonder ampts halve verplight.
Ende alsoo ons middeler wijle sekerlijk ter
kennisse gecomen is, dat een vat met garioffe
nagelen van particulieren op het Eijlandt
is vernomen, en in alle stilheijdt daar na
ondersoek gedaan sijnde, niet aghterhaalt
heeft connen werden, soo is Eijndelijk den
laasten aug:o na rijp overlegh noodigh geagt
te committ:s d' ondercoopl: adriaan Gillisz
en Nicolaas Pelsier, om in alle afschote
camertiens, tuijn, en Elders, daar op te
doen publi:j en Elact ondersoek, in vertrouwe
ons dierwegen geene moeijelijk heden connen
overcomen, als sijnde dit een specerije
die moet worden aangesien als comp:s eijge
goederen, ende dienvolgens de E comp:e
ontstolen, in welck ondersoek de tolcken
op de been gecomen sijnde, de gecommitt:s
seer qualijk hebben bejegent begeerende
met seer inpertenente drijgementen, te weeten
wat sij ondersogten, en door wie daartoe
gelast, ende waar op oock alle de tolcken
Haar op het opperhoofts Camer vervoeght
En ons aangedient hebben, (gelijk reets
bevoorens in particuliere discoursen
meermalen, ten deele hebbe gedaan:)
dat in de stad seer sterck gerucht ende
geklaagt wierd, het scheepie westwout
met soo cleen cargasoen) ten principalen
was gesonden met ordre om hier alles
wat van particuliere te vinden was voor
d' E comp:e aan te slaan, en dat sulcx
oocq was gecomen voor des gouverneurs
secretaris en bongedisen, die haar tolcken
daar na hadden onder vraagt,, en gerecommand:t
te besorgen dat daar in geen nieuwigheden
werden aangereght, soo lief als sij haar
welvaaren, en wij den welvaardt van
d' E: comp:e hadden als sullende bij den
gouvern:r niet te Ebcuseren wesen, want
goederen
dat

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0340.xml
#+ ---

1311
dat sulcx in japan nooijt sal werden
gedoogt, nog geleden; en d' E comp:e saaken
daar door sekerlijk stonden te gevoelen, een
seer schadelijke verandering, dat in het
aanbrengen van kleene partijkens bestond
het welvaaren der nagasackise gemeente„
die onvermogens waaren 's comp:s coopmans
bij het inleggen van briefkens te coopen
En waarin oock veele ons volck als
makelaars dienen, uijt welcke de tolcken
van d. E: comp:e voortcomen, sustineerende
dat de gemeente reets schade genoegh
leden door de scherpe toesicht daar op gehouden —
, ter plaatse daar de scheepen sijn afgevaren,
ende 't welck sij als buijten haare jurisdictie
sijnde, niet connen verhinderen, waar
door nu seer weijning particulier soo hy
verclaarden, was aangebragt, wijders
seijden sij oock uijt de naam van s gouvern.
secretaris, dat soo lange wij onsen handel
in nagasackij hadden g'eberceert, dese
ordre soo was onderhouden, en voortaan
mede hadden te reguleren, na de bevelens
Ende Humeurs der japanse overigh:t
en oude gewoonte, soo wij onse negotie
vreedig wilden volbrengen, begeerende de
tolken van ons schriftelijk verclaringh
of wij tot dit gerugt, ondersoek en aanhalen
gelast waaren, 't geene wij nogtans hebben
gedeclineerdt, en haar beright gegeven,
de gedane visite niet verder heeft gesien
als op Een vat nagelen. d E: comp:e ontstolen
welcq vat heden agter de wagthuys
der huijs waarden onder de samen geworpe
vuijligh:t gevonden, en in't packhuijs
gebragt sijnde, soo is nu verders over„
wogen, wat respect wij hebben te dragen
aan deese waarschouwinge ende recom„
„mandatie, der tolcken uijt de naam van
s Gouvern:r secretaris geschiedt, en
is hier oock bij sonderlijk in consideratie
gecomen, dat in den jare 1681: door haar
Ed:e hoog Agtbaaren ordre gegeven sijnde,
om sonder aansien en conniventie van
ijmandt aan te slaan alle goederen, die
zoude connen bevonden werden, dat bij
particulieren aangebraagt wierden. de
opperhoofden, en raadt nogtans om diergelijk
en
Redenen
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0341.xml
#+ ---

1312
redenen haar te gemoet gevoert, ende
swarigheden, die daar wierden in gesien
tot het uijtvoeren van soodanige ordre
niet hebben durven treden. alle het welcke
bij den raad in goede opmerkinge genomen
En met aandagt rijpelijk overwoogen, sijnde, hebben
gesamentlijk verclaardt, geene nieuwe middelen
te connen bedencken om de particuliere
handelingh alhier tegen te gaan, en de
geoordeelt, seer gevaarlijk voor de wel stant
van de E: Comp:e Negotie in dit rijck
daar in te procederen na de gemeene ordre
van onse principaalen, ende oock int bi
sonder dangereus, niet allen voor degene
die 't selve souden Executeren, maar oocq
voor die 't souden moeten mainteneeren,
Ende gevolgelijk onverandwoordelijk daarinne
verder te gaan, als reets is geschiedt, dewijle
ons daartoe niet specialijk vinden
gelast
Copia Resolutie van den
18: September Anno 1641:
dewijle de Ed: H:r gouverneur generaal
en raaden van jndia bij haar Ed:e
Gelijk oocq d' E: H:r verstegen Estraordin:s
raadt van jndia, en commiss:s ons by sijne
missive datum 8: Aug:o jongstleden int
uijt seijlen van de toncquinse riever geschreven,
veelvoudig en seer omstandigli:k gerecommand:t
dat wij op 't stuck van den particulieren
handel met alle voorsigtigh:t te letten hadden.
missive gedateert 13:e Julij passado
p. r de jagten d' jonge prins, en taioan,
directelijk ons toegesonden, onder anderen
serieuslijk hebben gelieven te recommanderen
dat men tot uijtroeijen van den particulieren
handel, En dempinge van dien, sonder
aansien en conniventie van jmandt generaal
aanslaan, en ten overstaan van fidele
gecommitt:s in't ordinarij venditie, huijs
vercoopen souden, alle soodaninge goederen
als men sal connen bevinden, deesen jare
particulierlijk buijten des comp:s cargabenen
alhier aangebragt te zijn, mitsgaders een
pertinente lijst van desselfs quantiteijt haar
Ed:e te laaten toecomen omme bij deselve
naar ijsch, en gelegenth:d van saacken daar
over behooren gedisponneert te werden
missive
met

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0342.xml
#+ ---

1313
met aanwijsinge van diverse wegen op
wat manier sulcx ten meesten dienste
van de generale Comp:e in't werck te stellen—
en tot betragtinge van Eer, en Eed uijt
te roeijen en nu als in toecomende geheel
te weeren was
En aangesien de tolcken gesamentlijk ons
tot diverse maalen aangedient hebben, dat
de gouvern:r van Nangasachij soo door
de chineesen (die sij wel grondigh bij haare
secretarissen, schriftelijk hebben doen Examaneeren
als uijt andere gerugten hadden verstaan de
groote veranderinge der nederlanders in
Toncquin voorgevallen, in't aanslaan van
„eenig particulier goed, en contanten, en
vorders oocq berigt waaren, dat men in japan
voornemens was 'tselve insgelijk door de
Een of andere middel, in't werck te stellen
t welcq gemelten gouvern:r soodanigh had
mishaagt, dat sij verclaarden sulcks in
rapan nooijt soude gedoogt, nogte geleden werden,
maar dat sijl:k als voorstanders van't
gemeene best gehouden waaren voor haar
ingesetene sorge te dragen, en dat derselver
welvaren principaal. bestond in't coopen
van eenige kleine aangebragte partijkens,
alls onvermogende des comp:s rijke coopmans
op den ordinaaren voet, met 't trecken van
briefkens te bemagtigen; gelijk bij groote
aansienlijke Coopluijden van miaco, en
andere plaatsen jaarlijks gebruijkelijk is meer„
„genoemde tolck ons dan tot diverse reijsen
ernsteljk gerecommand:t ende mits dien
oock voorgedragen hebben, in goede agtinge
te sullen nemen, 't geene gemelte heer
verstegen in den jaar 1646: als succederende
opperhoofdt alhier met insighte en ten
fine, als boven voornemens was uijt te
wercken, en Egister door sijn E: met geen
Effect heeft connen geeijndig werden, seggende
sijlijk wijders in de naam van meergemelte
Gouvern: wel uijtdruckelijk, dat men
't inschepen van alle soodanige goederen
behoorden te weeren. ter plaatse daar 's' comp:s
schepen afgevaardigt werden, maar hier
gecomen sijnde, ende eenige clenigheden
aangebragt hebbende, in sulcken gevalle
d'opperhoofden haar volcomentlk te reguleren
welvaren:
hadden

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0343.xml
#+ ---

1314
hadden na d' ordre en't gebied van de
hooge overigh:t in japan, met ernstige
bevelen, dat wij hier inne met goede raadt
en voorsigtigh: immers na de humeuren
der Mouvern: ons dragen souden ten
Eijnde de selve volcomen contentement
buijten d' aanclagte van de ingesetene, ende
opperhoofden ten besten van d' E: Comp:e
een vreedige, en spoedige negotie erlangen
mogten, daar andersints so dies onaangeseen iets
ter Contrarie onderstonden, (gelijk sijluijden
met reden voorgaven) ongetwyfelt eenigh
obstacul in s' comp.:s verrigten, volgen soude
en hoe wel men aan soodanige voorslagh
der tolcken, weijning Respect gehouden is gedragen
maar ons meer gelegen is aan't volbrengen
van haar Ed: stricte beveelen, aangesien
ons authorit: en gesagh tot uijtvoerigh van
't een oftander niet verder en streckt, —
als 't geen door de moedige japanders ons
sinpelijk toegelaten werdt, gelijk haar Ed:s
op batavia bij vooraangetogene missive
insgelijk wel ten regten begreepen hebben
en onder anderen met deese uijt druckelijk woorden
seggende sijn, alsoo alles na de japonders
Zoo geest den E:r Pieter serthemius opperhooft
dese comptoirs, den verderen raad door desselfs
„beroep over 't vooraangetogene speciaal:jk,
vergadert sijnde, in bedencken, hoedanigh
men in deese sorgelijke gelegenth:d ten meesten
dienste van de generale Comp„e en tot
genoegen der gouvern:r sig dragen sal, om
soodanige bequaame en gevoeglijke middelen
te beramen, als tot contentement van haar
Ed:s op batavia, en tot bevorderinge van
een vreedige, en spoedige negotie 't sijnde
alrede tot 18: september gecomen sonder
gewag, of Eenig teken van begin maar van
tijd tot tijd, uijtstel van dien) in deese corte
bepaalinge, en 't afvaardigen derschepen
met derselver lading Hoognodigh veryschen
Humeur, ende caprice, geschieden moet,
jegens welcke niet te doen is, soo wel den
handel aangaande, als andere saacken
tot welcken vl: dan geen precise ordre
kan werden gegeven, als vE. na de wetten
en costume van het landt, hoe wel dikmaars
niet al te redelijk sijnde, te voegen, en geen
harnas tegens deselve aan te treken, waar
mede d' E: Comp:e nadeel mogt geschieden
Humeur
een

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0344.xml
#+ ---

1315
den raad gehoort hebbende voors propositien
en bij sonderlijk gelet op d' ernstige waarkhouwinge
dertolcken, met de gevolge van dien, oocq
geconsidreert de korth:d des tijs in welcke
alle de aanstaande vercoopen; van
s' Comp:s aangebragte cargasoenen dienen
vertrocken en de schepen met der selve ladingh
precieslijk afgevaardigt te sijn mitsgaders
in opmerkinge genomen het waare gevoele
van haar Ed: op 't point van regeeringh
en preciesetert. der japanderen hier boven
breeder g'insereert, vinden een dragtel.
goet, en arresteeren bij deesen, dat men
voor dit jaar met het particulier, dat gesegt
werdt, buijten voorige jaaren seer weijningh
te wesen, (ten aansien door de goede sorge
die de H:r Commissaris verstegen voorn:
in Tonquin de scherpe toesigt soo vande heer
gouvern:r Nicolaas verburg in laiouan
mitsgaders door't presente opperhooft in siam
alles na vermogen geweest is, ende deselve
soodanig besnoeijt dat d' E: comp: bij 't
aangebragte geen intrest, van jmportante saa
te lijden, in dese conniventie gebruijck sal
blijvende ondertusschen het afschepen
der particuliere goederen uijt japan, die
tot prejuditie van d' E comp:e soude mogen
strecken, bij openbare placcaat, aan een
jegelijk wel striktelijk verbooden, om de
wrevelmoedigh:t der humeuren van dese
natie door een cleentie geen oorsaack van
tot misnoegen te geven, op dat een voedige
En gewenste negotie, sonder de minste
obstaculen tot contentement van de
gouvern:r die haar bij sonderlj:k daar aan
gelegen laaten sijn; met gewenste en profitabile
winsten op 's Comp:s aangebragte cargasoenen
mogen Erlangen. Aldus gedaan en parrest:d
int comptoir Nangasachij datum ut supra
was getek:t Pieter sterthenius Adriaan
van den burg, Iacob keijser, willem
bijlevelt, Jan Bouchlejom, W: Chijmonsz: W.
van Gageldonck secretaris.
blijvende
Ex„

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0345.xml
#+ ---

1316
Extract uijt Een missive In dato
den 18: october 1651, uijt nangaakij
door den P: Herthemius
mitsgad:s den raad aan den E:
Hr. Commiss:s willem verstegen
gesz:
u E: ordre op ende jegens den particulieren
handel hebben met aandagt, en bij sondere
opmerking geresumeert, en daar bij oocq
wel begrijpen connen, gelijk vE: seggen, een
eerlievent opperhooft, ingevalle sulcks prevenie
wil, segen, selfs voor aldaar van te wagten
heeft, waar van wij VE: onser sij de
genoegsaame versekering connen doen,
en daarin soo reghte gangen te gaan, dat
niemandts kromme wegen te vreesen hebben,
waarom dan oocq met alle vlijt haare
Ed: als vE: ordre te Effectueeren getraght
hebben, gelijk sulcx bij de nevens gaande
resolutie daar van nader te sien is, dogh
niet vernemen connen jets van importante
of dat meriteert aangehaald te werden alhier
bij dit saijsoen aangebragt te sijn, buijten dat
ons oocq door de tolcken, en anderen die 't
gepasseerde in toncquin uijt de overcomende
vrunden, en chineesen, volcomen vernomen
hebben, aangesegt weerd, ingevalle wij ofte
jmandt van de onse, ons sulcx ofte tminste
tot 't nadeel der particulieren alhier te onder„
winden quamen, te gedencken, hadden, ons
sulcx niet alleen door de gouverneurs geweert,
maar daar en boven nogh groote obstaculen
in onse negotie en klemagtingh voor onse
p:r soon bewercken souden, dewijle deselve
dees kleijne geringheden, (soo sij die noemen)
soo wanneer der Eenige sijn ten principaalen
tot een beneficie haarer burgerije die niet
maghtigh sijn groote quantit: aan te slaan,
toestaan, over sulcx oocq niet begeeren, 'tselve
door 'd' opperhoofden, 't onse alhier geweert, sal
werden, maar dat sulcx, soo 't niet conniveeren
willen, ter plaatse geschieden, moet daar de
schepen van daan comen en afgeladen werden
anders ingevalle hier inne na wel gevallen
t handelen vermoght, souden 't selve bij de
middelen door v E: ons aan gewesen ligstelijk
uijt te vinden sijn, dan dewijle vE: genoegsaam
bekent sij, wij hier niet te gebieden maar
Eenelijk te obedieren, hebben, hebbe tot ons
leetwesen daarinne niets verrighten connen, t welcq
verhope bij haare Ed: oocq soo in consideratie
genomen en dierwegen daar over van reproches
bevrijt sullen sijn
gecollation:t accordeert batavia In't Casteel den
27:' Februarij 1687:
A:V: Riebeck sets
hebben

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0346.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0347.xml
#+ ---

1317
Aan d' Hr. Commisz: willem
verstegen.
Erntfeste wijse voorsz, en seer
discrete Heer.
Mijn seer.
Twee van v. E. aangename den eersten in
dato 8: en d' andere 23:' aug:o sijn ons successivelijk
te weten die p:r d' valck op derde en de
andere p:r de fluijt campen op 6: september
daaraan volgende wel geworden, waar
bij omstandelijk hare Ed:e loffelijk resolutie
tot d'uijtsetting deser v E: commissie,
mitsgad:s 't voorgevallen en gepasseerde
in 't rijck van toncquin, hebbe vernomen,
willen hoope d'almogende oocq tot de
uijtvoeringh der verdere successen en voor„
„genome desseijnen, sijnnen nult egen geven
sal, op dat v: E: daar door als met een
Een dauw overschaduwt werdende tsijner
tijd, met volcomen vergenoeging, bij hare
Ed:e wederom retournerende magh, omme
wat redenen v: E: den oppercoopman
Jan

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0348.xml
#+ ---

1328
Jan de Groot gedissargeert, en met
sig na taijouan genomen, en onderwijle
provisionel. desselffs plaats, den coopman
keijser gedefereert had, hebbe medde bij
voor aangetogene aangename vernome
wij hadde niet getwijfelt gelijk hare Ed
oock opineerden, of alle voorgaande
onlusten, en gegevene misnoegingh, ten
Principalen door de wrevelmoet van
van den oppercoopman schillemans onstaan
souden met desselfs paresse aldaar
't eenemaal gecesseert, de negotie vredigen
g'elerceert en alles wederom als voor
desen schoot genomen hebben twelcq niet
alleene gevolght sijnde, maar het tegendeel
bij vE. aangename, als gesegt, vernomen
hebben, wij willen Egter hoopen, dit
goede begonnen werck in't aanstaande
bij den geene die daar toe bij vE: ende
den raat aldaar sal werden geeligeert,
soodanig behartigt, en waargenomen werden
dat de E: comp:e de gewensten vrughten
van deesen v. E arbeijt in oegsten sal,
U: E: ordre op en jegens den particulieren
handel, hebben met aandagt en by
fondere opmerkingh geresumeert, en daar
bij oock wel begrijpen connen, gelijck,
UE. seggen, een Eerlievent opperhooft,
ingevalle sulcx prevenieren wilt, sigh
selfs voor al daar van te wagten heeft,
waar van wij vE: onser sijde, genoegsame
versekeringh connen doen, en daar in
sijnde een goed beginn geweest dat
dit heerl: werck met soo treffel:k negotie
was gecroont gewerden, sulcx niet alleene
alle 's Comp:s capitaal in goede sijde
ende stuck werken was verset geworden,
maar boven dien den opulenten toevoer
v. E: had resolveeren doen, nogh 20:b
Caije â deposito te ligten, die ons alhier
soo wel als de 10: O t:e bij particuliere
aangeslagen, en nader de ses kisten, bij
den coopman keijser geligt, tot vergrooting
des cap:s dapper te stade gecomen sijn
en daar bij oock rijkelijk des selfs intrest,
en v: E: gedane oncosten aldaar sal
overgewonnen werden
sijnde
soo
„

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0349.xml
#+ ---

1319
soo reght gangen te gaan, dat niemands—
cromme wegen te vrese hebben waarom
dan met alle vlijt haare Ed:s, als
vE: ordre te Effectueeren getraght hebbe,
gelijk sulcx bij de nevensgaande resolutie
daar van nader te sien is, dogh niet
vernemen connen, jets van importe
ofte dat meriteert aangehaalt te werden,
alhier bij jemandt dit saijsoen aangebragt,
te sijn, buijten dat ons oock door de tolcken
en and'ren, die 't gepasseerde in Concquin.
uijt d' overcomende vrunden en chineesen
volcomen vernomen hadden, aangesegt
woerdt, ingevalle wij ofte ijmand van
d'onse ons sulcx ofte 't minste tot
nadeel der Particuliere alhier te
onder winden quamen te gedencken hadden
ons sulcx niet alleen door d Gouvern r
geweert, maar daar en boven, nogh grote
obstaculen in onse in onse negotitie, en
cleen agting voor onsen p:r soon, bemerken
souden, Dewijl d' selve dees cleene
geringheden, (soo sij dienoemen) soo
wanneer der eenige sijn, ten principaelen
wij hebben oock conform v: E: ordre aan
een ijder vrijen toeganck om de venditie
der goederen bij te woonen vergunt, en
int uijtleveren der stoffe, soo nauwe
tot een beneficie haarder burgerije, die
niet magtigh sijn groote quantit:t aan
te slaam toe staan, over sulcx oock niet
begeeren 't selve door d' opperhoofden de
onse alhier, geweerd sal werden, maar dat
sulcx soo niet conniveren willen, ter plaatse
geschieden moet, daar de schepen van daan
comen, en afgeladen werden, anders ingevalle
hier inne naar wel gevalle 't handelen
vermogt, soude 't selve bij de middelen
door vE. ons aan gewesen, ligtelijk uijt te
vinden sijn, dan dewijle v. E: genoegsaam
bewust, sij wij hier niets te gebieden, maar
Eenelijk te obedieeren hebben, hebbe tot
ons leed wesen, daarinne niets verrighsten
connen, 't welck verhoope bij haar
Ed: oock soo in consideratie genomen en
dierwegen daar over van reprosjes bevrijt
sullen blijven.
tot
opmerkings

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0350.xml
#+ ---

1320
opmerkingh tot voorcoming der gepleegde
frauden nemen doen, als eenigsints mogelijk
sij geweest, gelijk dan oock met alle vlijt
om haare Ed: en vE. genoegen te doen
getragt hebbe, alle goederen, soo nauw en
pertinent als in 't venditie huijs, met de
gedeelte der condrijns vercoght werden
te boucken laten, dogh daar toe geen beter
Espedient door de onvermogenth:t, en
cortheijt des tijts, en dat oock door de
gedeelten der conduijns, de cassa in geen
liquide reeck: te brengen, soude sijn, uijt
vinden connen, als eijndelijk en op t sluijten
derboeken, die gedeelten in eene post, aan't
generaal goed te doen, daar aan vertrouwe
Haar Ed: genoegen geworden sal, en op
dat UE: oock pertinent soud sien
mogen wat het gros van dien te bedragen
comt, en hoe alles wat verder dit saijben
alhier uijtgevent, ende te gelde gemaackt
is hebbe de Copias van vier vercopen
hier nevens gevoegt, daartoe mij dan om
cort te sijn onder reverentie gedrage.
Op d' papesse van 't fluijt schip de valck
hebbe d' gouvern: alhier d' intentie van
Den coopman keijser keert volgens vE
ordre met 't fluijt schip campen voor
d' eerste besending derrewaarts, staande
S: Sijmonsz: en Gageldonk die hier
tot 't bevorderen van 't vereijste werck
nog hoognodigh van doen hebbe in drie
â 4: dagen te volgen dat verhoope vE
ons in 't welnemen sullen gelieven te duijden.
Hare Ed: nopende en hoedanigh
jegenwoordig met die van cambodia
en quinam in onderhandelingh van vrede
stonden, en hoe dierwegen 't aanhalen
dier jonken bij hare Ed: gesurceert,
was, cundt gedaan, die hun sulcx int
bij sonder wel gevallen lieten, over sulcx
oock dit saijsoen daar over buijten molestie
gebleven ben, gelijk ons dan oocq dan tot
nogh toe geene ondervragingh op 't afsenden
der ambassad. r van batavia voorgecomen
sij, dog 't selve geburende, sullen ons
mettet poinct in v. E: missive vervaet,
tragten te behelpen en hun verder soodanigh
berigt doen, dat vertrouwe alomme
genoegen gedaan sal sijn —.
Hare

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0351.xml
#+ ---

13.21
Op 't fluijt schip de valck hebbe conform
uE ordre niet tegenstaande p:r 't fluyt
schip campen een stel des selfs scheeps.
boeken herrewaarts gecomen sijn, in t.
minste geen veranderingh onder 't scheeps,
volck geschieden laten sulcx vE: deselve,
soo als hier aangeland sijn, weder toecomende
is, gelijk v. E. dan oock pr d' fluijt campen,
den trompetter bruijn, en den jongh adsist:t
Evert Jans toe te comen staat.
Wij vinden dan weijning materie meer
vE antwoord op vooraangetoghne vE aan
gename te vereijschen, sulcx daar van
afbreeken, en tot 't passeerende aan dees
cant, en 't sed:t 't vertrek van den E:
bronckhorst, overtrede soude, ten ware
alles lango in de nevens gaande documenten
aan Haar Ed: in batavia, gededuceert,
uijt gebeelt hadden, en v: E daarbij volcomen
onse op reijse, en successen ten hove
t overl: des ouden keijsers, en dee successie,
des selffs soon, mitsgaders de aancomste
der schepen, en niet wat capitaal, als hoe
eijndeling de negotie desen jaare
alhier schoot genomen, en wat avance
na ruijgen overslag op 'd aangebragte
cargasoener generaliter g'avanceert sal
werden, sullen vernemen connen, dies
ons daar toe om niet prolix te sijn
oock geen obmissie te begaan, onder reverentie
gedragen sal, met vertrouwen v: E.
daar mede genoegen gedaan sal sijn, wat
ons hare Ed: desen jaare in twee
distincte maalen soo over siam p:r de
fluijt schepen Coning van Poolen, en
gecroonde Liefde, in dato den 11 maij
als naarder p:r de jagten jonge prins
en Caijoan op 13:en julij adreijture van
batavia, gelieven hebben aan te schrijven
en in mandato te geven, gelieve u E bi
de nevens gaande Copias desselfs te
beoogen, onder andere sal vE: daarbij
vernemen connen Hoog gemelte Ed:
desen jare geene verdelingh der schepen
van hier gelieven hebben te doen, maar
sulcx ons gedefereert te laten, waarom
dan met advijs van rade goed gevonden
eijndeling
Hebbe

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0352.xml
#+ ---

1321
Op 't fluijt schip de valck hebbe conform
uE ordre niet tegenstaande p:r 't fluyt
schip campen een stel des selfs scheeps.
boeken herrewaarts gecomen sijn, in t.
minste geen veranderingh onder 't scheeps,
volck geschieden laten sulcx vE: deselve,
soo als hier aangeland sijn, weder toecomende
is, gelijk v: E. dan oock pr d' fluijt campen,
den trompetter bruijn, en den jongh adsist:t
Evert jansz toe te comen staat.
Wij vinden dan weijning materie meer
vE antwoord op vooraangetogene vE: aan
gename te vereijschen, sulcx daar van
afbreeken, en tot 't passeerende aan dees
cant, en 't sed: 't vertrek van den E:
bronckhorst, overtrede soude, ten ware
alles lango in de nevens gaande documenten
aan Haar Ed: in batavia, gededuceert,
uijt gebeelt hadden, en v: E daar bij volcomen
onse op reijse, en successen ten hove
t overl:n des ouden keijsers, en dee successie,
des selffs soon, mitsgaders de aancomste
der schepen, en met wat capitaal, als hoe
eijndeling de negotie desen jaare
alhier schoot genomen, en wat avance
na ruijgen overslag op d aangebragte
cargasoener generaliter g'avanceert sal
werden, sullen vernemen connen, dies
ons daar toe om niet prolix te sijn
oock geen obmissie te begaan, onder reverentie
gedragen sal, met vertrouwen v: E:
daar mede genoegen gedaan sal sijn, wat
ons hare Ed: desen jaare in twee
distincte maalen soo over siam p:r de
fluijt schepen Coning van Poolen, en
gecroonde Liefde, in dato den 11 maij
als naarder p:l de jagten jonge prins
en Caijoan op 13:en Julij adreijture van
batavia, gelieven hebben aan te schrijven
en in mandato te geven, gelieve u E by
de nevens gaande Copias des selfs te
beoogen, onder andere sal vE: daarbij
vernemen connen Hoog gemelte Ed:
desen jare geene verdelingh der schepen
van hier gelieven hebben te doen, maar
sulcx ons gedefereert te laten, waarom
dan met advijs van rade goed gevonden
eijndeling
Hebbe

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0353.xml
#+ ---

1322
hebbe, die UE alle Except een—
dat hare Ed: directelijk van hier met
400: 0. pond staafcoper voort vaderlant
eijschende sijn, toe te laaten comen, gelijk
nu daar van bij desen voor uijt gaan
de fluijt schepen Campen, pelicaan,
Hillegaarsbergh, en witte valck met
Een cargasoen, (bestaande ten principalen
uijt contanten, coper rijs, als anders)
van ƒ 884991: 13: 13: d almogende
wil deselve gelijk oock de verdere
die in 3: a 4: dagen met 't resteerende
silver, (als 't geen nog aan den taijovans en
Eijsch, ontbreken mogt) te volgen
staan, behouden varen en spoedigh bij
v E. aanlanden laaten, dat ons dan
in tijd en wijle te vernomen aangenaam
werdt
Hare Ed: hebben desen jaare gelijk
VE: bij resumptie des selfs copia, vernemen
cond, 100: stuck japanse bogen voor
den mataram gelieven te vorderen
die wij van hier dewijl den japander
Op 't advijs van den coopman keijser hebbe
mede p:r d' fluijt campen, naar costij
gelargeert, den vuijrwerker juriaan
schedel wien 't verleden jaar alhier ten
dienste van sijn maijes:t verbleven is,
geweest, en goede preuve van sijn hand
werck gegeven heeft, op of 't waare ve
den selven aldaar gelijk s:r keijser op meert
ten dienste van de toncquinse manjesteijt
benodigt sijnde, derrewaarts gebruijcken
d'selve voor militair geweer houdende is,
niet sullen connen voldoen, waarom
1 zelve den coopman keijser provikionel
in recommandatie gegeven hebbe, om die
uijt toncquin p:r dejonk catebijk te versorgen,
te meer ons in't seker berigt werd, die aldaar
met d' alhier vallende in't minste niet
te differeren comen, versoeke dierhalven
V.E 't selve geraden vindende, haar Ed
eijsch hier in ten vollen voldoen, en sulcx
hem aldaar naarder, in recommandatie
gegeven magh werden
d'selve
moght
-.
-.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0354.xml
#+ ---

1323
324
mogt, des neen versoeke sijnnent wege
dewijle des selfs tijd ten vollen g'espireert,
en om naar 't patria te retourneren
seer geinclineert is vE: hem vandaar
met 't Eerste vertrekende schip naar
batavia te largeeren gelieft. —
Hiernevens gaan drie attestatie ten
lasten van verscheijdene delinquanten
gelijk v: E: bij resumptie desselfs te
vernemen gelieft, die wij (alle aanken
daar over alhier door de corth. e des tijts
en ongelegenth:t der plaats, geen behorlijk
jntentie heb plegen mogen) goed gedaght
hebbe, v: E: bij desen toetesenden met
versoek d' selve aldaar voornamentlijk
den sturman dat seer schelmaghtig geschiet
sijn hun wel verdiende straf tot afschrik
van anderen soodanigh magh toegelegt
werden, dat in toecomende alhier, voor
soo sware te dugtene ongelucken, als daar
uijt had connen uijtstaan, bevrijdt mogen
blijven
Den steen houwer jan Coop, die vE by.
desen mede toe te senden vermeijnt hadde
Gecollationeert Accordeert
batavia Int Casteel den 27:'
feb: 1687:
was onderteek:t vE: dienst willigen vrunden
Pieter sterthemius, adriaan van derburgh,
jacob keijser, willem bijlevelt, Joannes
boucheljou willem thijmons: ende Willem
van Vageldonk, ter sijde stondt
Namngasackij Adij 18: october 1681:
Hien Mede Etc.
hebbe nootsakelijk, dewijle wij de
vereijste nootwendigheden voor batavia,
waarom hij eenelijk herrewaarts gecomen is
den japander sonder sijne daar toe van
tijd tot tijd pertinente. vereijschende
aan wijsingen niet hebben in scherpen, —
connen alhier behouden moeten, om dan in
aanstaande naar batavia versonden, en
aldaar bij den fiscaal soodanigh jegens,
hem geproced:t te werden als bevinden
sullen te behooren.
H Liebeeck
hebbe

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0355.xml
#+ ---

1324
de ondergesz: Fiscaals aldereerst:
op 17:e deser communicatie gedaan sijnde
van seker periode over de japanse materie,
vervat in de missive, door onsen heeren
principalen uijt het vaderlandt aan de
hooge regeringe alhier ges: den 8.:en october
1685: mitsgad:s 't gene daar op door de ^ hooge
regeringe van hier, bij missive van den
13:en december jongstleden hoog gedagt onse
h:r Principalen, ten antwoorde is gedient, —
rakende het particulier, 't welck in meij van
den jaare 1683: p:r de sluijt princelant over
siam, naar japan, soude versonden sijn, met
bijvouginge, dat een Extract daar van, —
en andere meer, uijt deselve brief van
particulieren handel sprekende, de fiscaals
alhier ter land, gestelt soude sijn, om hun
pligt en ampt, daar ontrent soo als 't behoort
te betragten; dienen daar op met alle schuldige
Eerbiedigh:t, datse wel gewenst hadden
haar notificatie van die saake gedaan
ware geweest, ten tijde ende wanneer,
uE: hoog Ed:s in hare missive, van hier
naar japan, den 3:' julij 1683: geschreven,
aldereerst hebben gelieven te melden, dat het
werelt cundig was, met dien bodem veele
particuliere goederen derwaarts versonden
waren, als wanneer op het wederkeren van
doen fluijt uijt souratta ter deser rhede
in't laaste van Aug:o 1684: d' ondergeschreve
fiscaals seer goede gelegenth:t soude, gehadt
en gevonden hebben; van haar bij de officieren
en matroosen van geseijde boodem Exactelijk
te cunnen formeren, op de ware toedragte
vanden particulieren handel die op
de voors: togt, met deselve fluijt, van hier,
naar japons soude mogen vervoert sijn
dat dien bodem in November daar aan volgende
onder

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0356.xml
#+ ---

1325
onder de vlagge van den Commandeur
Lugtenburg mede na 't vaderland gecomman„
„deert wesende, sonder dat ons ondergesz:—
inmiddens, het alderminste van dien handel„
oijt van jmand gesegt te voren gecomen
of gebleken is„ als alleen, 't gene ons op den
17:e deser daar van, als voors is gecommunic:
gewerden, soo sal het v: hoog Ed: met
geen verwonderinge gelieven voor te comen,
niet alleen, dat daar over, en 't gene voors
is, tot dato deses, door ons nog geen ondersoek
gedaan is, of om Eijgentlijker te spreken
aangestelt heeft cunnen werden, maar dat
onberagtens het oock ondoenelijk wert geoord:t
daar over nu enquesten te Cunen aanleggen
vermits het vertrek van de fluijt prince
landt, in november van den jaare 1684
naart vaderlant, dat nu soo lange over de twee
jaren geleden is desselfs officieren en matroosen
aan wien wij ons ten dien Eijnde, souden moeten
addresseren hebben, allerwegen verstroijt
sijn, sonder dat ons wetens, een eenighe; daar
van hier jegenwoordigh is of te vinden
zijn.
Wat nu wijders belangt de gelt saake van
2520: Ubx: die aan de overheden van 't
schip honsholred:t in den jaare 1683: op der
selver retour alhier uijt japan, over malacca
ende souratta, voor 36: lasten tarwe
uijt Comp:s Cassa soude betaalt wesen,
en welcken aangaande ons ondergeschreven
Extract uijt den brief van onse heeren
Principalen dato, 8:e october 1685: door sijn
Hoog Ed: d' h:r gouvern:r gener:l Camphuijs
terhanden is gedaan stellen, daar op wert
door den onderges: water fiscaal, met alle
behoorlijk: respect gepremitteert, dat hij die
36: lasten tarwen in't jagt honsholredijk, agter
haalt, hebbende, deselven, door hem, gelevert
sijn in Comp:s pakhuijs, of graan magasijn
met intentie, om daar van voor de justitie
alhier ten Eersten, confiscatie te versoeken
dan den selve fiscaal hem in sijn voornemen
daar omtrent geeludeert, en geprevenueert
vindende, door de gedane verstreckinge, van
2520: Vd: uijt Comp:s Cassa, in betalinge
vande voors: 36: lasten tarwe, soo is dat
daar bij gebleven, en hem water fiscaal, —
onmogelijk geweest, de confiscatie daar van
te bevorderen, als dervende sig niet verder
kanten, tegens die groote authoriteijt ende
overmogenth: van den 2:' directeur generaal
bort, daar in dien tijd, oock niet weijningh
de hand quam aante houden) d' Ed: heer
Gouvern:r generaal: Cornelis Speelman,
gelijk nu mede vervolgens d' onderges: gesamentlijk
op dit poinct uw hoog Ed:s met alle behoorlijk
respect, voor hun advis, ende berigt dienen,,
datse den Cassier Cornelis van Outhooren
bij wiens predecess:t dit voorgevallen is, hebben
afgevordert d' originele ordonnantie, en
daar benevens, 'd inschrijvinge in het cassa
bouk van de voors: somma van 2520: rd:s
om daar uijt ontwijfelbaar, te mogen sien
en weten, door wien, en ter welkers,
behouwe nominatim, de voors: ordonnantie
soude mogen getek:t en gepasseert sijn
en bijgevolge in dit haar advijs, niet mis
te tasten, maar bij berigt van den cassier
terhanden
voormelt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0357.xml
#+ ---

1326
voormelt, dat naar gedaan ondersoek daar
van niets gevonden ware, soo sullen de
ondergesz: presupponeren, gelijk ontwijfelbaar
waar sal sijn, dat de voors: ordonnantie van
2520: rd:s door d' h. r direct:r generaal bort,
ten behouwe van de overheden van't schip,
honsholred:t geteekent sal sijn, sulcx oock de
h. en Principalen, bij haar voors: Extract
missive poseren; van de gewesene overheden
der geseijde bodem in dien tijd, is, ons wetens
niemandt hier tegenwoordig, die nu als, —
Criminieel, over het overvoeren van de voors
36: lasten tarwe, met Comp:s schip, soude
cunnen Calengeren, soo dat dit hier op den
heer direct:r generaal, bort, of desselfs Erfgen
notoirlijk aancomt, die nw' in deesen, ter sake—
voormelt, ten minsten sustineren, redevabel
en aansprekelijk te sijn, voor het surples —
dat voors: tarwe hier meer gedaan betalen is,
als wel die in Souratta gekost heeft gehad,
want of schoon de h:r borts Erfgenamen
hier tegens souden mogen voorwenden, dat
het tekenen van soodanigen ordonnantie
als voors is, naar delict, of quasi delict,
quamen te rieken, en bij gevolge dat de
aansprake uijt Cragte van dien, met des„
„selfs h:r Borts overlijden nu oock g'elpireert
was, en gemortificeert moeste blijven, soo
comt daar nevens mede in consideratie, en
staat hier tegens wederom aan te mercken, dat een
administrateur, gelijck de H:r: bort in disputabi
geweest sijn hem mede Civiliter can obligeren
tot vergoedinge van alsulcke schaden, als sijn
meester door desselfs quaade directie comt te
Gecollationeert Accordeert
Batavia Int Casteel den 4:' maant
Febrtarg Ao 1687:
lijden, voor hoedanig den voors: handel,
van de hr Bort voormelt, moet geagt
ende gehouden werden, uijt alle 't welcke
dan oock op goet fundament vastelijk meijnen
te connen en mogen besluijten, dat de
H. r Bort in de voors partije tarwe, moet
geintresseert geweest sijn, die sijn particulier
gewen, uijt den soo hoog verboden handel„
tot soo groot nadeel van sijn H: en m:r„
gesogt sal hebben, welckers Erfgenamen
nu bij gevolge met dies te meer regt, ende
reeden, tot restitutie vant gunt voors is
convenibel sijn, constitutum namque est
curpia lucra successoribus, quoque estorquenda
Esselicet Crimina Extinquantur staat
ges: bij harpregt. ad d. 7. instit. de public.
jnd. N. ult. sonder dat het d' onderges:
mogelijk is met eenige sekerheijt te melden,
of, ende wie, benevens J:r Bort, voornt:—
de hand in dese sake soude mogen gehad hebben,
onder stond, aldus geadviseert, batavia 21
Februarij 1687: was geteekent. Qualter
Zeeman Pieter Lauw.
Liebleik
O
liden

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0358.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0359.xml
#+ ---

1327
No. 40. ij
d'ondergesz: Fiscaals gesien ende
„gelesen hebbende het Extract uijt de missive
voor de Ed: h. r Commiss:s hendrik van Rhede
aan haar Ed.:s tot batavia gesz: in dato 16:' november
1686: met last van gemelte haar Hoog Ed:
volgens Extract uijt de gehoudene notulen van
dato 15:en Januarij 1687: omme daar op te dienen
van antwoord, seggen met alle Eerbiedigh:t
tot voldoeninge van haar Ed: Hoog agtb:—
ordre als volgt
Eerstelijk maackt d' Ed: H:r Commissaris
dese stelling, dat den fiscaal aan boort van
eenig Comp:s schip geweest sijnde, en bij
een superficeel ondersoek geen verboden
goederen uijt vind, en sijn dienaren op dat.
schip, laat verblijven, dat het dan staat in de
magt van die dienaren, de goederen daar
inne verborgen, in desselfs absentie te laaten
lossen, als de Eijgenaren een goede vereering
aan deselve willen en comen te geven,
mits zulcx meerder sij, als die dienaren
ontfangen connen, bij aldien gemelte goederen
in handen van den fiscaal gevaillen en bij de
justitie geconfisqueert wierden.
hier
:

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0360.xml
#+ ---

1328
hier op segt den water fiscaal, dat den
geweldiger als hij alleen aanboort bleef, en
een ontrouw dienaar wilde wesen, wel
Eenige particuliere goederen soude cunnen
doen lossen, buijten cennisse van den fiscaal
als die goederen soodanig voorde hant Lagen,
datse gevoegl:k conde gecregen en gelost
werden, maar dit can nu niet of beswaarlijk
geschieden, dewijl den fiscaal als hij van boot
gaat, nevens den geweldiger en sijn twee
caffers, nog, aan boort van dat selve schip
laat blijven, sijn oppasser en soo veel andere
van sijn eijgen dienaars, als hij na de groote
van het schip ende vereijsch van saaken nodig
oordeelt,, welcken oppassar mede speciale
last heeft om geen particuliere goederen
van dat schip te laaten afvoeren, en mt bo
den geweldiger tegen sijn wil dat begeerde te
doen, sulck sijn meester bekent te maacken, den
fiscaal heeft onder vonden, dat hier door
den geweldiger wort in den toom gehouden
alsoo hem door dit middel werd benomen
de occassee ende vermogen om jets onbehoorlijk
aan te vangen
Het is den water fiscaal van herten Leet,
dat den Ed: hH:r Commiss:s soo een slegt en quaat
gevoelen van hem heeft, dat hij sijn ampt
met geen meerder getrouwigh: soude waarnemen
wel wetende hoedanig hij daar toe niet
Eede aan d' E: Comp:e is. verpligt; ende
waarom hij oocq nooijt nalatigh is geweest
ini't aanhaalen van eenige particuliere
verbode Coopmans, jmmers die van eenig
belang waren, wanneer hij die int visiteren
der scheepen heeft connen uijtvinden en
agterhaalen, soo dat hij met geen meerder
De twede stellingh van d' Ed: heer
Commiss:s is dat soo den fiscaal eenigh
schip onder sijn opsigt genomen hebbende,
suspitie crijgt, dat daarinne ijts geladen
is, en hem dan tot een rantsoen aangeboden
wort, Een somma soo groot of grooter, als den
selve bij Confiscatie souden toecomen, soo
souden den selven ten aansien van zijn intrekt
voordeel Cunnen doen, en gelegenth:t geven
om die goederen te doen sluijken.
de
trouwe
-.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0361.xml
#+ ---

1329
trouwe en vigeur sijn bediening soude
cunnen waarnemen al wast dat men hem
de geheele confiscatie toeleijde, gelijk hij oocq
bij desen in alle opregtigh: belooft, daarby
te sullen continueeren, verclaart wijders dat
in de 20: jaaren die hij het ampt van water
fiscaal heeft bekleed, hem noijt sulcken
presentatie als hij hier voorseijt, is gedaen
dat hij des noots met Eede soude connen
gestant doen.
de derde of laaste stelling is, soo het
geen onvermijdelijk nootsaakelijkheijt was voor
den particulieren Bandel, die goederen te
brengen ende sluijten binnen destadt en
gestelde wagten van batavia etc: dat dan de
sorge en toesigt van den fiscaal van jndia
ende verdere officieren verviel, om datse
te laat quaamen, als het door den water fiscaal
of sijn geweldiger gelargeert was.
Hier op segt wederom den water fiscaal, dat
het sijns oordeels, onder Correctie van beter
gevoelen, een bij na onvernijdelijk sake of
nootsaakelijkheijt is, en dat meest alle de
En wat belangt het in formeren op soodanige
sluijkerijen, als op de Reijse, in de straat
sunda ende hier omtrent soude mogen
voorvallen, ende welcqen aangaande, de
Particuliere goederen binnen de stad en
gestelde wagten van batavia moeten gebragt
ende van daar weder na andere plaatse
vervoert worden, en schoon den fiscaal soo
als hier vooren is gesegt, noijt eenige particuliere
verbode goederen heeft gelargeert soo behoeven
Egter den fiscaal van jndia, baljeuw Lantdrost
en boomwagters in haare naeuwe toesigt niet
te verflauwen, dewijl het seker is, dat de
scheeps vrunden dikmaals veel particuliere
coopmans: soo wel aan geene als dese
sijde can bantam uijt de schepen Lossen, eerden
fiscaal of geweldiger daar aan boort connen
sijn, en diese dan na Eenige dagen, op verscheijde
wijsen en plaatsen binnen de resorte van
batavia, weten aan de wal te brengen, tegens
alle welcge snoode prachtijken, het
qualijk mogelijk is, genoegsaame precautie
te connen gebruijken.
Particuliere
officieren

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0362.xml
#+ ---

1330
officheren gesegt werden het regt te hebben
volgens het reglement, bij onse heeren en
m:r anno 1676: beraamt, daar op dienen de
gesamentlijk onderges: fiscaals met alle behoorlijk
respect; dat soodanige Enqueste en ondersoek,
wel Can gedaan, ende int werck gestelt,
magh worden, omtrent d alsulcken daar van
gerugte loopt, ende suspicien verhement
sijn, dat soodanige sluijkerijen onder wegen
op de reijse of wel hier omtrent batavia soude
gepleegt hebben, daar toe de onderges haar
in sulcken geval oocq pligts halven verbonden
Erkennen maar dat de officieren oocq soodanigh
ondersoek souden willen invoeren, op ende
tegens alle hier ter rhede verscheijnende
schepen, sonder onderscheijt, en daar van
selfs geen het alderminste gemompel was
of suspicie viel, dat soodanige of diergelijk
sluijkerijen soude begaan hebben, dat mijnen
wij, dat haare Eerde naam soude doen
draagen, van onredelijk in quisiteurs, , als van
cordate en regtmatighe officieren behalven —
dat haar regten oocq niet soude mogen bestaan;
boucherende nu het poinct, dat bij agter
halinge van soodanige particuliere goederen,
in de schepen van d' E: comp:e oocq met eenen
soude Cunnen geweten en dienen ontdeckt
te werden, der selver Eijgenaars en deel genooten
daar op antwoorden nu mede de ondergesz:
oficieren, datse in toecomende, alle desvooren
daar toe sullen aanwenden, met bijvoeginge
datse oocq sullen letten, wat se nog soude
connen uijtvorsschen. in reguarde van de amphioen,
jongst door haar aangehaaldt;: maar Connen
niet voorbij v: Hoog Ed:s daar benevens
te berigten, datse hier omtrent dese difficulteit
en swaarigh: te gemoet sien, te weten dat
die voornemen, het haare in Comp:s schepen
ende met die vrunden te wagten, wel soo
overmits het nemen van informatie, delict
presupponeert, het welcke altijd min of meer
naar sleep van infamie veroorsaakt, de
welcke mits dien uijtwijsende de beschreven
regten en practijqn. van dien, tegens niemant
aangelegt mogen werden, dan op indicien en
eclattante gerugten
overmits
Loos
-.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0363.xml
#+ ---

1331
Loos sijn datse niet anders dan onder vier
oogen met een van de scheeps overheden
daar van sullen spreken welcgers getuijgenisse
niet alleen, om dat het singulier is, maar
oock wel voornamentlijk om dat het van
een mede schultpligtige voorcomt, als die
bij agterhaalinge, van 't selve particulier
is sijn schip in 't gemeen daar over alder Eerst
gedeporteert wert, ten lasten van den
genomineerde, dickwils wel veel alteratie
veroorsaaken dog noijt de minste geregtelijke
preuwe sal Connen uijtleveren.
wat verder aangaat datter omtrent 68000: lb:
amphioen uijt bengalen na batavia soude sijn
vervoert en maar 188½ picols of 12620: lb
alhier wesen agter haalt, daar op seggen de
ondergesz officieren dat in dese reductie van
picols tot ponden een misreecq:e is alsoo
188½ picols â 122½ lb: ijder uijtmaaken 230914 lb:
als men hier bij nu mede soude mogen
stellen den amphioen die uijt de fluijt waveren—
hier in de straat ofte tusschen bantam en
Gecollationeert accordeert
batavia in t Casteel den 4:'
Maart annio 1687:
Batavia overboort gegoijt is, dat soo de
gemeene gerugten hebben geloopen wel
over hondert picols sijn geweest, dan sonder
van de voorenstaande 68000: lb: amphioen
tusschen vijf en ses en dartig duijsent lb
aangehaalt sijn, als in zee leggen onderstondt
aldus geadviseert batavia 20: februarij 1687
was geteekent, Gualter Zeeman Pieter
Pauw.
Liebeeck
batavia
te

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0364.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0365.xml
#+ ---

1332
N„o
2
van Jang de Pertuan aenden
No. 40: 1.
Dit bevel schrift van Iang de persuan
van Iang de pertuan komt aen sin dienaer Gustisang mamoetar
aen Austi sang mamoetar om te kennen te geven sijn genegentheijt
en verlangen om bij gusti sang mamoetar
te zijn, tegenwoordig sal het dienstig sijn,
dat gusti sang mamoetar by mij komt
omdat ik van voornemen bennae
djava te vertrecken mijn vereeringe aen uis
een vendel met geel E=a
Warom alexander de groot den titie
van zzn E. carnem voerd daerover
hebben de geleerde verscheyde gevoelens.
zommige seggen dat hij dien titul heeft
gevoert om dat hy 2 hoornen hadde.
andere om dat hi 2 koninkryke
had. het eene van syn Vader het andere
van sin moeder. andere om dat he
2 bedieninge hadde namentlijk van een
koning en van een propheet hij was
een peropheet want door den Engel
gabriel wierden hem goddelopke
openbaringe toegebracht. hij was
een koning want hij was gods stad„
houder in dese werelt, door hem is
Sousounang
gemaeckt
No. 1

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0366.xml
#+ ---

1333
gemaeckt Alexanders troor, welck is
een Tempel der idiaten Etc: de voor„
deur off inleijdinge daer van is, daer is
geen god behalven God, ende achterde
off het Eijnde daer van is muh hame
is sijn propheet, de hoogte van desen
plaats
toorn verbaest alle menschen, de wate
desselfs is gevloert van socasa, en het
dack opgehaelt met gesteenten, dien
Coningh heeft door regst het Oosten en her
westen in geselschap van den prophee
shidlir Zal:r hij is ook den geselen berg
Caoct door reist ende gelegentheijt
vandien bergh beschreven, welcke door
de volckeren van gog En magog is
door gegraven maer wederom vande
Engelen op een nagt is toegestopt.
hij heeft ook verhaelt de grootheijt van
het landvolck en agter dien berg is,
zynde 70000 mael groter dan onse
werelt de grond is aldaer miscus;
het gras van saffraan de steenen
sijn 'er robijnen en kostelijcke
gesteente en het is er vol van Engel
die daer wonen, hy heeft ook verhaelt
de gelegentheijt vande rode zee
wiens deijningen beweegt door Een sterken
wind, haer verheffen tot aenden hemel,
hij heeft ook gesegt dat dese wereld
was als water moscn, welcke door de
baren van de rode zee beweegt werd.
hij heeft ook gesegt dat deson 300.
mael groter is als onser aerdbodem
en dat deselve ondergaet in het
swarte water, hij heeft ook gesegt dat
de maan 26 mael groter is dan de Aerde.
hij heeft na het oosten gereist om de
zou te sien op gaen, en heeft verhaeld
dat de menschen in het oosten soo overvledig
sijn dat niemant haer getal en weet,
als alleenlijk god en syn propheet,
die oosterlingen aengaende haer een
oor verstreckt haer tot een spreij
om op te slapen; haer ander dor
verstreckt haer tot een deken om haer
te decken, soo is dit geheel dat land
met de menschen vervult sinde het
leger van Alexander du - Corneni
gevoegt is, met hem door reijsende
het ooster en het westen
den Groten sultan en heerlyken
Coning bezitter van Eer regtsienig
versegelt opregt, volmaeckt voor
den groten Bod, gaende op de wegen
wiens
des

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0367.xml
#+ ---

1334
des geloofs uijtlegger en verdediger van
het woort der waerheijt onder kennisse
matig, godvrugtig helper der veronge„
lyckte hulpe der swacke ender Armen
Priester gods schadiwe van genereu
heijt en goedheijt, op rigter des standa
syn magt, en overwinninge en Oorlog
Etc: moeten gezegent sijn door de voor
5 prop heet (of van alle zijne mede gesellen amen o
spraeke vanden ^ heere der heirschar
vorders Comt desen brieff van Zirij
sultan alhmed sjaa uijt de nacomen
lingen van alexander de Groot, hij is
camit
het die bezit het hout Cafruet, het
gout djati djati, ende de kroone der
throonen en het geweessel dat eenma
in het Iaer aen getrocke word &=a
Bod geve dat desen brieff gebraght werd
aenden soesoenang mataram, god
beware hem op den throon sijnes
Coningsrijcx in het land mataram
en geve hem een grote magt en een
heerlycke bezittingen, en voorspe
dige heerlijckheijt, Cieraed der Conings
en der vorsten vrient der vromen„
en der geleerden toevlugt der Armen,
en der behoeftigen, gods hulpe zij
Sirij sul„
tan 16er
dzurriet
iskander drie
LCarrein
Aer seakra nngrat waerom Alexander de groote den titul
wadib
gedurig overhem tot een versoeninge
gods bestieringe en guist zij over sijne
handelinge, sin ordonantien sin
gesegent door den propheet door sijn
vrienden, en door sin medgesellen.
k vader heb aen mijn soon den
soesoenang gezonden intche abos,
mijn hart dienaer, en zoetanala
en wira Sara om bekent te maken
dat ik hebbe gehoort dat de Javanen
met de hollanders hebben gevogten.
jndien mijn zoon den soesoenang met
de hollanders waerl, heeft gevogten.
Zoo wil dog voor al niet nalaten
te denken op middelen om haer te
bestrijden, en het sal goed sijn dat
mijn zoon den soesoenang na sampang
zend, en alle de negorije voor mij
doet bereiden want ik van voor„
nemen ben na madura te vertrecken,
k heb niets tot een geschenck aenden
soesoenang te zenden als alleen
een geel vaendel tot een teeken van
opregte vriend en bond genootschap.
gedurig
van
No. 3

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0368.xml
#+ ---

1335
van dzu e Carrem voerd, daer over hebben
de geleerde verscheyde Etc: als inden
voorenstaende brieff No 2. - te zien
den groten sultan den heerln koning als
vooren
verder Comt dit bevelschrift adjdem.
desen brieff houd aen pangiran sjakr
ningrat, die overvloedig van god is
gezegent, en van onsen heer begins„
sigt word, god vermeerdere syn grootheijt
en heerlickheijt door den Zegen en
voorspraeck van onsen propheet
die een heer is van alle schepselen
Jong de Pertian zend intche lanan
om den pangiran bekent temaken
dat Iongs de pertuan van mening is
na djava te vertrecken om dat hij heeft
gehoort dat de Javanen met de holland
hebben gevogten darom belast Iong
de pertuan, dat (terwijlen jang
de pertuan nog niet en is vertrocken
den pangiran niet na en late inhet
land van madura veerdig een plaets
voor Iong de pertuan telaten
bereijden. want de komste van Jan
de pertuan heeft geen ander oogmed
warom alexander de groote &=a gelijk hier
vooren te zien is aende twede brieff etc:
aengesien wij gehoorsaemt worden van
alle onse dienaren, welke syn bij de
riviere rimbang tot aen kota lowas
gentong en paija kambahsoome
lang gong en taram batoe balang
en kato kalem tebbing truggi tot
aende 7 bendaers in beting kaddab
tenggal padang ambatsjangh.
daerom is ons bevel aen alle die
geene welke staen onder de pong„
hoelos van die landen gelooff te geven
aen onse berigtinge en bevel als dat
Eerstelyck het berigt welke ons gedaen
is door de overleveringe des propreets
dat de wereld 7000 Jaren staen zal.
ten tweden de voorsegginge die van
d'oude geschiet is, en die wij gehoort
hebben, aengaende het koninkrijke
als om met alle de koningen benedens
wint een onderling verbond aente gaen,
Jong de pertuan heeft niets om den
pangiran daer mede te vereeren als
alleen een baerdel met geele vlamme.
als
vande

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0369.xml
#+ ---

1336
vande drie gebroeders het welke driema
hersteld soude worden in een plaetse
het sij in grieken land het zij in China
het zij in pagarroejang en nite deser
tijt scheynt vervult te zullen werden)
het geen ons onse Eerw:s voor ouders
dien aengaende hebben bekent gemaek
ook aengaende het geweessel daerva
hebben onse eerw: voor ouders voorse
dat het is de passer off maetstaek
vande oudheijt en geduursaemheijt
derwereld. nu zien wij dat het hooft
en het eijnde daervan al weg is,
en dat 'er maer een weijnig van het
midden is overgebleven. het welck
een teeken is dat den dag des oordeelt
na bij is, gelyckerwijs ook de veel„
vuldige heerlickheijt der maninkabes
koningen 't eenemael vervallen is vo
haer voorgaende grooth:t ondertussch
gelijck wij 7 Jaren lang buijten
maningkabo zyn geweest soo heeft
god ons herte beweegt om na het rijck
van maningkabo tereijsen en te verscheijne
voor onsen Eerw: vader die daerwoord
wanneer daer nn 13 jaren verstreecken
waren, wierd ik gelast nade zee afte
sacken, om met gods hulp te doen
en uijt te voeren dat geen het welck
met het gebod gods en zijnes propreets
over een komt gelyckerwijs den wijsen
man katha segd. twijffeld niet aen
gods wercken; want god doet wat hem
behaegt, en weet wat hij wil, en hij is
magtig te doen wat heln belieft. darom
belasten wij alle onse dienaren in die in
landen wonende, dat sy doen uijtwerken
het geene met het gebod gods en synes
propheets over een komt, en dat sij de
hollanders uijt het land verdrijven9. wat de
hollanders ter zee aengaet, soo het god—
behaegd (door de voorspraeck en zegen
van onsen propheet, en den zegen van
onsen Eerw: vader die ons gesegend
heeft met den segen van alle gods 99.
vrienden) zullen wij met hulp van onse
dienaers en vrienden haer uijt de zee
verjagen. vorder belasten wij wij alle
onse onderdanen off dienaren, dat sij
voor al niet vegte oft Oorlogen tegen
de mahhumedanen: om dat tegens de
wed gods streijdig is, wand god segt die
een gelovige dood, doet een grouwel
ende helsche straffen zalhij eeuwig
moeten leijden, zoo ook inde hhaduts
den doodslager, ende gedoode zullen
beyde gaen in het helsche vuur.
en uijt
24

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0370.xml
#+ ---

1337
van Jong de pertuan
na semanat aan
Kiaij Maes
No. 5.
aan hang de pertuan
uijt palembang
Deser brieff komt van Iang de pertuan
&:a aen kiaij mas zij palang djawa,
die grooth=t en heerlickheijt bezit, door
den zegen en voorspraeck van
onsen propheet die een heer is van
alle schepselen, 'k heb jntsje aabas
aen u gezonden om u bekent te
maken, dat ik van meninge ben
na djava te vertrecken, omdat ik
gehoord heb dat de Iavanen met de
hollanders hebben gevogten, darom
belast ik u dat terwijl ik nog niet
op getrocken ben, gij niet na en laet
voor mij een plaets binnen Semanap
telaten bereijden, bij aldien het u soo goet
dumnckt, soo niet doet het mij weten
myn vereeringe aen un is een vaendel &=a
De groetenissen van paduka sirij
Het Beginsel van desen
brieff is als N: 2 en 3 aerden
soesoenang off aen Pangiran
Siakra Ningrat
sultan, en pangiran adapattij, en
pangiran aria welke bezitten den
throon des koningsryckx van palembang
het Eijnde der heerlijke, derhooge, en
der godvrugtige, natsried den ahhmed
Zajet sjaa, den groten sultan besitter
van magt, en heerlickh:t begaeft
met geluck en voorspoet. god geve
hem sijnen vrede door zijne goedheijt
hier, en hier namaels Eeuwig, door den
zegen onses propreets, die een heer is
der schepselen, endoor sine heijlige
bloed verwanten en goede medgesellen.
amen O Heere der Heirschaeren
Deser brieff komt aen Iang de pertuan
godmake inder Eeuwigheijt gelickig
alle zijne dagen van nu tot un
alle Eeuwigheijt, hij geve hem in
syn tijt een gedurig geluck en
vrolckheijt sijn Eijnde sij uijtnemend
door den propheet en alsijn bloed-
verwanten Amen amen
vorders den brieff van opregte vriend„
schap door jang de pertuan gezonden
is ter goeder uijre en ter bequamer tijt
voor den sultan ratoe gebraght,
en met behoorlicheijt ontfangen,
wanneer den brieff uijt het sackje
sultan
gedaen
No. 6.
het Zegel

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0371.xml
#+ ---

1338
lampon aan Pangeran
Aria en pangiran
gedaen wierd, soo wierd deselve geopen
aldeletters bloncken, en den Inhoud
was als een glans vande maen en
sterren, wanneer die gelesen was
voor al de pangiransen raads heeren
zoo wierden aengenamen Inhoud door N:
den sultan Ratoe gehoord, die daer voen Jang de pertian na
op seijde gelooft sij den barmhertigen
god onsen propheet, michhamed die
een heer is van menschen en van Ratou Agoun
geesten, om dat Iang de pertuan
volmaeckt en vroom is inde regering
vorders aengesien Iang de pertuan
den zultan ratoe heeft laten se kenn
geven dat hij van meijning was na
maningkabo te vertrecken, daerop
segt den sultan Ratoe dat het
sodanig bij hem leyd, dat werwaerts
Jong de pertuan henen treckt
hij noijt en sal vergeten dat hij een
zoon van Iang de pertuanis, en dat
hij noijt zal op houden bij dagen
bij nagt te bidden, dat de heere dier
weldadigen koningh door de voor„
spraeck van onsen propheet &=a
u beware en u verlosse van alle ramp
indese en inde hoekomende Eeuwe
Dit bevelschrift komt van Iang de
-
pertuan aen sine onderdanen pangiran
Aria, en pangiran nata boenu, en
Natta boemi en pangeran en pangiran ratoe agoag. vorder
dat Iang de portuae van minangkabo
na de zee is afgesaekt, daer in heeft
hij geene ander oogmerck, als alleen
syn verstrooyde onderdanen die
afgeweken zijn van den zeer zooden
bergh sagontang te vergaderen
vorders de afgezondene sirij djohan
pahaeavean, en sirij bidji wangsa
en alle de groten van roelang
bawang syn op een behoorlijke wijse
tot mij gekomen nu soo het god
behaegt ben ik van voornemen
genodigt zijnde na roelang bawang
te komen, daerom heb ik belast aen
sirij Iohan pahalawang en sirij bidji
wangsa in het geselschap van mijn
afgezondene den orangkaija sirij
maha radja wederom na lampon te
En dat hij u geve een vaste en eeuwige
vrede. vorders heeft den sultan
ratoe niet aen Iang de pertuan te
zenden als syn geboden en toewenssinge
tzijnen bester bij dagen nagt
en dat
keren
809.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0372.xml
#+ ---

1339
bongsoe en nachoda Rogo
en Jntie Amaar gesonden
8: 8.
en Iutis Radja
keren, om den pangian aria, en pangiran
nata boemi, en pangiran ratoe agong
eerst aen te seggen dat bij aldien sij mij
waerhij voor haren heer Erkennen, dat
sij dan niet na en laten alle hare
groten tot mij te zenden nevens veel
volck met wapenen toe gerust en dat de
pangiran Aria en pangiran nataboemij
en pangiran ratoe agong alle het
groot geschut vergaderen. het geen
betamelijk is segd dat aenden orangkaij
siri maha radja want hij is mijn oog
en mijn oor soo sij alle voor mij niet
willen verscheijnen soo verclaerikse
voor mijn rebellen den pangiran ari
moet niet nalaten te schrijven
Zegel
patent schrift aan nachoda bevelschrift van onsen heer den
groten sultan, en heerlijken vorst,
in handen van Joerobatoe schaduwe van god indese wereld
beroemt in en buijten arabier &=a
vorder is het voornemen van onsen heer
de religie van muhhamed op te rigten
en voor te zetten, en alsin volck te
vergaderen soo te water als telande om
uijt te wercken alhet geene de wet
gods en sines propheets betamelijk is,
daerom heeft syn mayesteyt gezonden
zijne dienaren djoero batoe, en Jntje
radja na de zee, om alle na Chodas
en maningkabers aenteseggen, dat
zij met den eersten sullen hebben
te verscheynen voor sijn maj:t inde rivier
van andragirij met haer grote vaertuij„
gen, en met haer geweer, want sijn
maj:t heeft alle maningkabers met
haer drie stjetries doen afkomen
na beting hari, met veel volcks.
want syn maj:t wil alde manikabers
bij een brengen te water en telande,
om te gehoorsamen en uijt tevoeren
het geen belast werd door de last wet
mihhameds die met de wet gods
over een komt, te blitong daer zullen
nachoda bongsoe, en nachoda Roga
alle nachodas en maningkabers
vergaderen. te siantan djamoedja zal
jntsje Aman alle nachodas en maning„
kabers by een brenger en met deselve
voor mij komen te verscheijnen inde
riviere van andragirij als desen brieff
Norder
tot

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0373.xml
#+ ---

1340
brief
N:o 9: drie van heeij nebeij
sangwit jana aande
onderdanen van Jang
de pertuan
aen Jntsje langet &a
tot haer zal gekomen zyn, sullen den
nachoda bongsae en nachodo Rogo
off de Nachoda jntsje aman volgen
onser last veel Copijen van desen
brieff hebben te laten maken omde
zee na alle landen en koopstede
aen alle nachodas en maningkaber
te zenden, ten einde sij ons komen
vinden en voor ons inde rivier van
andragirij te verscheijnen.
De groetenisse van kieij nebeij sang
widjana aen alle gehoorsame dienar
van den heijligen Iang de pertuan
welken kiaij met een gratieus gesigt
en geschencken begiftigt is vanden
barmhertigen God, en grootheijt
en heerlijkheijt heeft verkregen vande
heijligen vorst van pagar roejan uyt kartasoura gesz:
vorders sullen alle dienaren van
Jang de pertuan welke syn inhet
Eijland siantan, zoo groot als klee
soo jong als oud weten dat kiaij
nebei sang widjana een brieff gezonde
De groetenisse komt van sibidsjarijff
van Sibidsjerijf ahhmed ahtmed aen jntsje langit en krain, welke
gezegend werd van god de Heere, hij is
de heere die dag en nagt gedient wort,
warachtig goed en gezegend een heer van
heeft aen alle vaders en moeders, onder
en Ionger susters en broeders, die in het
Eijlant siantan sin omdat hij daer
toe last vanden heijligen Iang Iang
de pertuan heeft ontfangen op dat alle
maningkabers onderdanen van Iang
de pertuan zouden weten dat zij
gelast worden in het begin van het
weste mousson bi hem in zee te
komen; vorders is het ook dat de
orangkayas panglimas en pahalawans
haere groetenisse zenden aen alle
heeren en onderdanen van sin geheijligde
maj:t dat sij niet langer daer aen en
twyffelen off syn maj:t heeft alde magt
en grootheijt van pagar roejang met
sig gebracht te samen met de negen
konings kinderen welcke met hem
heeft
alle
No„ 10
zyn

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0374.xml
#+ ---

1341
aen kadamamang.
Zegel
van den Coning van palim„
bang aen Jang de pertuan
Alle schepselen &:a vorders heb ik aen
dient het geene mijn heere aenden soesoena
hebben laten zeggen waer op den
soesoenang seijde het is goed laetse
hier komen, want soo het god behaag
wenste ik wel by dat zij hier waren
en ik wel na maning kobo zenden aen
sultan, om een verbond met myn broeke
te maken, daerons heb ik gesonden
bakas abdu Ekadir om mijn heeren
na Cartozoera te nodigen. met gods
hulp zullen zij daer niet lange behoev„
te vertoeven Etc.
Alamet
Pangiran
Aria
van Pangiran aria Dit bevel schrift komt van pangiran
aria aen kadamamang sorangrana
aen al het volck van mahoejong
welck in het land van Bangka en in
het land van bliton is, wanneer Jang
de pertuan off zijn gesant van hier
De groetenisse van padika ajhenda
zultan ratoe, die zuijver is in het gelooft
een geluckige koning, schaduwe gods
in dese wereld, die zit op den throon
zynes Coningsrykx die van goud is
van 24 Caraten, bezet met allerleip
kostelycke gesteente en kleinodien
behangen met peerlen inde negereij
palimbang daer is rrakhmun. hij is een
koning die genereus, hoog, en gods
dienstig is, een hulpe des geloofs
sal vertrecken moeten het volck van
maljoejong niet nalaten hem te
volgen, zoo van bangka als van blitow„
dit is het gebod vanden pangiran.
vorders wat aengaet de saek van
carang maasiaari, 'ik versoeck dat
kadamamang hem in syn beschuttinge
wil nemen, nog moet ik aen kadama„
mang seggen dat by aldien 'er its
quaeds voorvald sal dat aen kadama„
mang bekend gemaeckt worden
sal
arhmed
No 11
No„ 12

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0375.xml
#+ ---

1342
alhmed raajetsjaa. hy is een stad-
houder des overal tegenwoordigen gods,
hij is hoog van staet, een Coning van
weerdigh:t afkomstig van het geslage
der grooten koningen. hy is een Coning
die op een behoorelij= wijse de
wijsheijt gods verkondigt, en zijne
geregtigheijt met kragt bekent
maeckt, een medadigen Coning
om de goetheijt en heerlykh:t gods
te verkondigen. hi is een ko: die de
eerste plaets van waerheit ende
alderhooghste staet heeft verkregen
een koning die gezegend is met eer
en met geluck indese en inde toecom
werelt Amen Oheere der heijrscham
Desen brieff komt aen mijn zoon Jan
de pertuan god geve hem vrede en
voor spoet indese en inde toecomende
werelt door de voorspraeck des
propreets, die een heer is van alle
schepselen en door de voorspraeck
sijner bloedverwanten en medgesell
Amen. vorders gelieve mijn soon
Jonge de pertuan teweten dat den
bierlyken brieff en heerlyke schenka
van paduka mijn soon mij toegesonde
ook behoorlick aen mij syjn overgelever
het geen indien brieff gesz: staet spreekt
vande gelegentheijt, en staet mijnes E
soons die nu te bliton is, wat misdaet
is daer in gelegen! maer indien gij lange
tebliton blijft, soo sal mij door de
hollanders verdriet aengedaen worden,
tegenwoordig is 'er een brieff van
batavia gekomen sprekende vande
gelengenth:t mynes zoons die te
bliton is, indien inder waerheijt mijn
zoon Padinka- - - -
op
heft tegens mij zijn vader, soo versoek
ik dat mijn zoon padinka haestig
en met den eersten van blitan
vertreckt, soo het god behaegt waer
mijn soon padinka is, zoude 'k komen
vergeten dat ik een zoon aen hem bebbe„
en soude ik Cannen nalaten god
bij dag en nagt te bidden, dat hij het
gedoente van mijn padinka verspoedig
make, indien dit soo geschiet
sal het een teken zijn, dat mijn zoon
myn als een vader bemint met
een kinderlijke liefde vorders
volgens de manire van opregte
vriendschap send ik aen min
Joan 5000. i. 't garens, ik
versoeck dat gy dog gelieft dit net
te versmaden, maer laet het als
het
een

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0376.xml
#+ ---

1343
van radja bongsoe uijt
batavia „ aen Jang de.
pertiean
No. 13.
No. 14.
Een bloem voor n aengenoem zijn.
De gehoorsame en onderdanige
groetenisse van Hambadjama soon
van sijn maj:t ik radja bongsoe
hamba djama soon van sijn maj:t
make met verloff aen sin maj:t
bekent mijn Staet en gelegentheijt
die nu synde onder de regeringe
van andere menschen niet weetse
doen of uijtterechten als alleen met
verloff en bevel van syn maj:t welk
ik legge op mijn hooft min lichaem
en ziel offre ik op aen uE bevelen
alleen, alles wat uwe maj:t mij belast
neme ik met eerbiedigheijt aen, daer
en is niemant op wien ik mijn
vertrouwen stellen tot bewaringe van
uw volck en dienaren, als alleen op
uwe maj:t dienaren die het hier
verwoesten zouden, hebben te samen
bestemt, en sijn overeen gekomen
om te wachten op uwe majesteyts
Ordre en bevel, alwat u moj:t ons
Een brieff van padica sirij zultan
belast; sullen wij na komen. vorder
staen alle u maj:ts dienaren alhier
doorde hollanders gezonden tewerden,
om den matarane te beoorlogen.
want de hollanders sin inden mataran„
door den soesoenang, en baliers gen:t
soera pati dood geslagen vier grooten
vande hollanders ziner door de baliers
om hals gebragt. zijn maj:t gelieft
ook teweten, dat alle de mahhame„
danen, als daer zinde boegijs,
macassaren en baliers bij dag en nagt
nergens anders op wachten als alleen
op uwe majesteyts ordre, gelyck
ook jck die boven in het land van
djakatra woone, soo ook de Javanen
op niemand anders haer hope
stellen als alleen op uwe maj:t
niet heb ik om het selve miet
eerbiedigheijt uwe maj:t te presen„
teren, als alleen dat ik min
hooft, myn ziel, en lichaem, en myn
gebeden en toewensinge bi morgen
en bij avond, by dog en nagt tot uE:
maj:ts dienst op offre.
belast
ahhuild
Tegel

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0377.xml
#+ ---

1344
No: 15.
No„ 16
No: 17.
N:o 20.
No: 19
No. 18
ahhmed sjan aln alle syne dienaren
die wonnen van aajer lengat melin tan
hilir tot aen salkada moedick en aan
alle de geene die onder de pong„
hoelas indie landenstaen.
den Inhout van desen brieff
is als den jnhout van n:o 4. —
Een brieff als boven N:o 4. aen zijn
onderdanen van Samoeka moekahilir
tot aen tsjeren ta moedic en aen alhet
volck dat onder de ponghoelos indie
landen woond.
Een brieff als boven N:o 4. aen sijn
onderdanen en dienaren die woonen
van katolawas hilir tot aen djahou
Timbangan moedik en aen alle de geene
die onder de panghoelas van die landen
wonen
Een brieff als boven N:o 4 aen Cadzipeda
ganlong en syn dienaren van repac
nabi hieir tot aen kota sambilang
moedic
nog een brieff als boven N:o 4. aen alle
zine dienaren maha radja lela inde
negri bangsar, en aen alle de pong„
hoelos welcke woonen van kadat
tebang tinggi hieir tot aen awarserjoe
moedit.
nog een brieff als vooren N:o 4. aen
alle sijne dienaren die wonen van
tais soema langkong hilir tot aen
ajer terbit kota boeri moedic
en aen katoetakar pajakambeh
en aende Toedjoh bendar dalam
etc
Aen alle de panghoelos sijne dienaren
welke wonen van lemboekan hilir
tot aen mawang Hindaloes moedic„
endie woonen in ajer terbit kota
boedi, desen brieff is als boven
Numbro 29
No:= 4.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0378.xml
#+ ---

1345
No„ 21
na Pauwe
Over de uijtlegginge van het woord dzi
E. Carnein daer over is het gevoelen vand
geleerde verscheyden etc: en voords
als inde brieff N:o 2. te zien.
wij die een heer zijn van alle onse onder
danen de groten de wijsen ende helden
die wonen inde beneden landen van
pawh, langs de zee, van welckers
welstand wij geen kennisse hebben
want wanneer den ko: van Achin met
name awang djenako tot ons kwans
om een buffel, die met een tsjindos geheid
wierd, aen ons, tot een teeken van
onderdanigheijt te presenteren, soo is
dat de oorsaek geweest, dat wy alle
onse onderdanen de strand luijden
gesteld hebben onder den ko: van achim
tot een seeken van broederschap tusse
mij en tussen den ko: van Achin
maer tegenwoordig worden alle de
strand volckeren onse onderdanen
daerom belasten wij aen alle onse onder„
danen, de strandvolckeren van pauwen
dat sy tesamen met al mijn maningka„
bers doen na komen dat geen, het welk
met dewet gods en zijnes propheets
overeen komt, daerom soo sullen alle
mijne onderdanen van painoh haer
„moeten gereet houden, afwagtende
de afkomst van almyn volck
uijt het land, om dur pest die soo
openbaer is, aen het strand te
verdorven, omdat sij niet meer door den
koning van achin verdedigt of geregeert
worden, om dat daer nu een vrouw regeert,
zoo dat die volkeren nu wederom
onder mijn heer schappije staen, soo het
god behaegt zullen wij haren staet
herstellen als tevooren, daerom
bevelen wij aen alle onse volkere
inde beneden landen aenpanhen
versoeken haer dat sij aenhooren:
Eerstelyck het geene verhaeld word
uit de traditien van muhhamed,
namentlijk: dat de wereld 7000 Iaren
sal staen, en ten anderen de voor„
segginge die 'er gedaen is, aengaende
het rick vande drie gebroeders. —
m
8c:
vdorvel
verdrijven
kasirij
Sultan
benVzie
niet is kender
zit
Carnein
padic„

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0379.xml
#+ ---

1346
verdryven. gelyck ons sulcx door het
woord gods, door oneyndigh veel bewys
redenen, en door de traditien belast
word. daerom moeten mijne dienaren
voor al niet nalaten te doen, het geene
god en syne propheet aengenaem is.
wat de hollanders ter zee aengaet
die sal ik met de Zegen gods &=a
uijt de zee verdrijven, vorder belast
ik aen alle mijne strandvolckeren
dat zy voor al niet en vegten met
eenige missamedanen want de
sodanige zullen inde helle gaen.
indien inder waerheijd alle dese mijne
onderdanen godvresen, beschaemt sijn
voor den propheet, en gehoorsamen
aen mij, zoo moeten si nakomen
het geene met het gebod gods en sijne
propheets en met ons bevel overeen
komt. soo zij niet en doen het geen
ik belaste, ik moet liegen zoo niet
alle mijne manikabers nadestrande
sullen komen, en wat sal dat wesen
malcanderen doot teslaen. den
oorlog met de gelovige is altijt onge„
oorloft &a
Overde uijtlegginge van het woort dzi E:
carnem hebben dewylen verscheijde gevoels &=a
En voorts als inde brieff N:o 2 tezien:
vorders geeft ik den Coning van Inderma„
te kennen, dat de Erffgen: van Alexander
de groote syn geweest 3 gebroeders
den throon der heerlyckheijt, welcke door
alexander de groote is nagelaten) is
camit
geweest het hout Cobiet welcke in
drien verdeelt is, waer van een stuck
gezonden is na grieeken land, een stuc
na China, een stuck na maningkabo„
op dat stuck dat Briekenland ten
deel is gevallen daerop staet daer en is
geen God behalven God Amen. het midden
van dat hout, dat maningkabo tendeel
gevallen is, daerop staet daer en is geen
God behalven God, en Muchhamed is Gods
Propheet. het Eynde vandat hout
dat China ten deel gevallen is daerop staet,
daer en is geen god behalven ik die in
griekenland is, is sterck in het rijcke,
en inde religie zoo ook die in China
No: 22.
na Inderma
No. 22.
Ecarnein
iskender dzi
drieriet
Jtaneben
Serij Siel,
paduka
6

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0380.xml
#+ ---

1347
is, maer den Coning van maningkaba
is swack, en in sijn rijck, en inde
religie, daerom heeft mijn vader mijn
belast na de zee aftesacken en ik heb
geen ander voornemen als om te
verstercken het Coninckrijke ende religie
van den Coning van maningkabo, die
god en synen propheet behoegelijk is,
gelyck god segt het muxhamedismus
is de religie die god geboden heeft
indien gij dan beleijd tot mijn glorie
en liefde geneygt te zijn, zoo sal het
goed zijn, dat wij gelycker hand doen
het geen god en zyn propheet ons
belast, nu sodanig een goedwerck zal
het sin, de hollanders van het land te
dryven. treckt dit geensints in twijffel
gelyck als god segt meint niet dat die
jnden heijligen oorlog gedood werden
dat die sterven, Ia sij leven, wat
aengaet de hollanders ter zee, die sal
ik met dehulpe gods &:a verdrijven.
darom hebben wij ratoe latati en
nachado sadjoe niet gezonden om u
dit bekent te maken; om dat dese
nachoda Tadjoemet een gezant is, vande
Coning der boegyjs het zal goed zyn
dat gy haestig u beraedslaegt, en u
Conformeert met mijn oogmerck, en
Dese brieff Comt van den Commandant
Crijn de rande, en vande Pangirans
nata nagara en nata widjaja, en van
alle de groten, die met haer zin
aen Jong de pertuan, en aen alle de
groten, die hem volgen, wij zynde
gezonden vanden paduka sirij Sulten„
en vanden gouverneur generael en raden
van India; sijn gekomen inde rivier
van Toelongbawang om Iang depertua„
aftevragen wat reden hij heeft, om in
het land vanden sultan te komen,
en warom uw volck eerst op ons geschoten
heeft, zoo gij het wel met ons meent,
soogeeft alu geweer aen ons over, indie
het u soo aen staet komt dan tot kato
boemij zoo gij daer Comt met een spel
sal u oetmoeten ontnomen worden
en geen affront salmen u aendoen,
zoo gij na bantam wild gaen, dat zal
beter zyn, off soo gy na batavia wild
voornemen, om den seer Rodenbergh
sagonting te bewaren; zoogij tot
min loff en liefde genegen zijt, komt
dan aff nade zee, met gods hulp heb
ik mijn verstroyd volck vergadert &=a
voornemen
gaen
No: 1

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0381.xml
#+ ---

1348
afgegaen van Tanjongbandara,
Per Ladin Sinjala
den Laesten decemb:r a:o 1686.
gaan, zal men u aerdoen, zoo gy na banta
wild gaen, dat zal beter sijn, off soo gij
na batavia wild gaen; dat sal ook goed
zyn dit staet in u believen, we
versoeken dat Iange de pertuan een
gezant met een brieff hier over ons toe„
send. soo gij niet wied, het is ons wel
waer gn vlugt wij sullen u overalvolgen
alwat indesen brieff gesz: staet, is
de regte meninge onses herten, tot
welstand van u volck
Dit bevelschrift komt van jang de
pertuan aenden Commandeur, en den pangi„
ran nata nagara, en aen alle de
groten die met haer sijn de reden
warom Iong de pertian inde rivier
van toelongbawang gekomen is, is
niet geschied uyt eijgen beweginge,
maer volgens de begeeve van het volck
van coelongbawang, om dat het volck
van Toelongbawang begerig was, om
mij met den sultan te vereenigen.
en tegenwoordig worden wij beset door de
bantammers. dit is de reden warom
wij van toelongbawang zijn geweken,
want wij en sin daer van niet gegaen
omde hollanders, maer om de bantammers
wille, omdat niemant van ons begeert
met een sultan te vegten, dit is de
reden warom wij ons geweer, dat gij
heden geeijscht hebt niet overgeven,
want wij sin nog niet in staet om
voor de hollanders niet te vresen,
de bantammers willen wel met ons
vegten, maer wij willen haer niet
tegenstaen, om dat wij geen questie
met onse geloofs genoten begeren te
hebben, zoo het hollanders alleen sijn
zullen wij met hulpe van god.
en van sin propheet, soo het hem
behaegt haer bestrijden. zoode
hollanders met ons (met het geweer)
willen spelen, laten sy ons vooraen
inde riviere van palemb: wagten,
op dat wij aldaer die van toelongba„
wang geen schade toebrengen, jndien
den Pangiran nata nagara die
van lampong wil verderven, hij kan
daer in syn beliefte doen, maer ik
versoeck aenden pangiran dat wij
sodanig wandelen, dat 'er geen questie
tusschen ons beijde kome.
Ontfangen den 4:e Januyjie 1687.
inde rivier Abon
Per radja sin jata.
omde
Dese
No: 2.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0382.xml
#+ ---

1349
No: 4.
Ontfangen tot Cata boemij
per radja sinjata
den 7:e Jann: a:o 1687.
afgegaen uijt Cataboemij, en was
getekent Nota nagara
Dese onse groetenisse komt vande
pangirans nata nagara, en nata
wedjaja, en van de groten van Zourgsoea
roeme
aen Jong de pertuan, die bekent
is by alle kooplieden &=a een brieff
van Jong de pertuan is tot ons
gekomen, seggende dat Jang de pertua
zodanig wil wandelen, dat 'er geen
questie tusschen ons kome. dit Can
dus niet geschieden omdat alle lampon
ders onderdanen vanden zultan sijn
zoo dat Iong de pertuan sodanig
niet en wandelt als hij voorgeeft
by aldien Iang de portuan geen
questie wil hebben met den zultan„
en weldadigh:t bewysen aen alle
michliamedanen soo dient hij bij ons
te komen. Iang de pertuan heeft
questie met de hollanders maer de sijn
gelijk als onse wapenen, soo gij ons
wild voldoen voldoed haer, soo niet
onsen last is sodanig dat wij de ordre
des sultans niet mogen te buijten
gaen, off daer Iets van afdoen. onse
wensch is dat onse woorden inden brieff
vanjang de pertian komen, en onse
begeerte is, dat jang de pertuan met
goedheit tot ons kome, hoedanig nu
uwe meninge is geeft dat met een
den 6 janr: a:o 1687. brieff te kennen
Gecollationeert Accord=t
Batavia Jnt Casteel den 4:' maert
Ao 1687.
Dit bevelschrift komt van Iang de
pertuan aende pangirans nata nagara
en nata widjaja, en alle hare groten
daer is een brieff van nata nagara tot
ons gekomen. Indien het waer is, dat
jndien brieff gesz: staet, sal het goed
syn dat den pangiran ons een teken
off bewys doet om dat te mogen geloven
indien het dewaerheijt niet en is, kan
den pangiran doen wat hem behaegd.
maer god en sijn propheet wetenhet,
dat wij met onse geloofs genoten
niet begeren te vegten, en dat wij
niemant van het mihhamedaens
geloofs begeren te verderven maer soo
het warachtig is, dat indien brieff
gesz: Staet, soo gelieft depata tot
mij te zenden, en niemant anders.
J Barmansz:
Bergen
Thomasd
lt
N„o 3.
it

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0383.xml
#+ ---

No. 42.
Specificatie Hoedanig.
de Lading vande Schepen
Nieuwlant St. Maartensdr:
en Schrerseijn hebben ges vond
No. 20
20
Voor de Lame: Amseram

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0384.xml
#+ ---

No 42.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0385.xml
#+ ---

412

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0386.xml
#+ ---

13.50
No. 42.
Specificatie Hoedanig.
ijsere tros------
r19
p. s want van 7. d„m
– „ Cabel van 8. d:m—..
„ _=o van 7 d=m -
-. draan reep van 70. m. . . . . uij 't scheeps
voorraat
D=o van 6 d=m
stenge Wint reeps V. 6 d=m
't Hluijt Schip Nieuwland. te Cort
1/8. Legger rincewijn op 18 5/8
D=os door Expresse
gecommitteerdens in's
EComp. s provisie
maguazijn vervullt
2 3/8. Legger Lek Xereese om
188 d:os voltemaken
in maniere voorsz:
vervult
36. vaten mom als
29. d=os op 319 d=os als boven
vervult
7. d=os ledig aan Landt
gelevert
de Lading der ondergenoemde
drie bodems sedert het afgaan
vande Eerste retour schepen
alhier ge-arriveert hebben
gerespondeert, benevens Een
aparte bevinding van de
qualiteijt der aangebragte
Provisien met aanwijsing
wat op de natte waren is
vervult, En hoedanig deselve
N„r venditie als wel uijt de
hand zijn vercogt; namentlijk
36. vaten.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0387.xml
#+ ---

13, 50
No. 42.
Specificatie Hoedanig.
2. p. s want van 7. d„m —
1. — Cabel van 8. d:m —..
1. —„ _=o van 7 d=m -
1. —. draaij reep van 7 d.:m
uijt scheijps
voorraat
1. — _=o van 6 d=m
2. – stenge Wint reeps v. 6 d=m
1½ — ijsere tros - - - - - - -.
Overig 't Huijt schip Nieuwland. te Cort
1/8. Legger rincewijn op 18 5/8
D=os door Expresse
gecommitteerdens ins
EComp. s provisie
maguazijn vervullt
2 3/8. Legger Lek Xereese om
188 d:os voltemaken
in maniere voorsz:
vervult—
36. vaten mom als
29. d=os op 319, d=os als boven
vervult
7. d=os ledig aan Landt
gelevert
de Lading der ondergenoemde
drie bodems sedert het afgaan
vande Eerste retour schepen
alhier ge-arriveert hebben
gerespondeert, benevens Een
aparte bevinding van de
qualiteijt der aangebragte
Provisien met aanwijsing
wat op de natte waren is
vervult, En hoedanig deselve
N„r venditie als wel uijt de
hand zijn vercogt; namentlijk
36. vaten.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0388.xml
#+ ---

1351
te Cort:
overig
Vervolg van nieuwland te Coroverig
J„b maartensdijk=
699 lb: op Een getal van 596
staven plat ijser, bij
naarwegen in 's Con
ijser maguazijn, door
Expres daar toe ge
committeerdens te
cort bevonden
1509. lb. op 1000. staven vierk
duijms D=os als voore
te cort
850. lb. op 400: staven vierka
¾ d=ms als boven
2471: lb. op Een getal: van 42. 1
divers: spijkers als bo
bij naarwegen ingewij
minder bevonden dan de
factura dicteert, als
485 lb. op 9 vaten 5 d=ms spij
167„— op 4. d=os las ijser
219„ —: op 4. d=os schotspijs
177„- op 2. dos. 6 lb duijs
142„— op 2. b=os 4 lb d:o
1281„ —. op 21. d„os divers de
spijkers
2421. lb op. 42. vaten te cort
½. p:s sloot plaat op 50 d„os te Cors„
8„ —. vierkante Compas glasen ge
5: — Compas drucken op 300 d. s 1
15. – Compas glasen als.
14. gebroken
1. te cort gelevert
vaten Luijxbier om 86 d„os
12
voltemaken als vooren
vervult
1. tierije wit zout te cort
gelevert
2. beslage schoppen op Een getal
van 150. d„os tecort
gelevert
2. voor lopers op 30 d„os als
voren
2„ gerff schaven op 30. d=os
1. blok schaaf op 20 d:os
1. houte holle schop op 50 d. os
5. Ommeslager op 200. d„os
1. troffel met sijn hegt
op 100 d=os.
2¼. Legger Zek op 17¾ d=os
als vooren vervult
6. vaten mom als
5. op 34 d„o als boven ver„
vult
1. ledig aan Land gekomen
6: vaten
¼. Legger Francewijn om 3¼ d.„s
voltemaken door Expres
daar toe gestelde gecom„
mitteerdens in 's EComp. s
Provisie maguazijn.
vervult
15. Compas glasen.
No. 42.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0389.xml
#+ ---

1352
Overig
vervolg van S. t Maartensdijk. te Cort overig
vervolg van S„t maartensdijk, te Cort
1. halve steek bijtel op 20
te cort gelevert
2. grove fretten op 50 d„os als
vooren
5. vermoortjes, op 204. p. r do
te cort
2. gudsjens op 100 d„os als vooren
1. Coopere passer op 50 d=os
te cort
25. ijsere d=os op 75. d=os te Cort
25. boor ijsers op 875. d=os als bo
1412. lb op 800. staven sweets pla
ijser bij naarwegen door
gecomm. te Cort bevonden
1937. lb. op 800. staven 4. kant
lomp ijser te Cort
2145. lb op Een getal van 31. va
diverse spijkers bij na
wegen op de volgende
maniere te cort bevo
als.
119. lb op 2. vaten, 8 d„m spijk
500. –. op 5 d„os 7 d„ms D=o
697. — op 8 d=ms 6 d=ms Do
209. — op 7 d=ms d=o m. ng
620. — op 9: d=os Enkelde
2141: lb op 31. vaten divers
Spijkers zijnde als
de spijkers vaten p
desen bodem aangeco„
zeer gebroken en on„
„de rosen van de gesondene
40 stux ronde peijl
compassen, zijn 't eene„
maal gebrooken en
onbruijkbaar ge„
worden.
25: Zeijlnaalden op een
getal van 1000. d=os
te cort gelevert
83. p=s Lanthaarn hoorns op
Een getal van 1000 do.
zo verrot als te Cort
gelevert zijnde vande
gesondene 1000. p. niet
meer als 917. Ø. behouden
7. p=s trombander met franjen
die geheel vergaan
zijn. Gelijk mede de
franjen vande reste„
rende 18' stux 't eene„
maal verrot bevonden.
tramnponeert bevonden
No 42.
-
-
„
Na

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0390.xml
#+ ---

1353
le Cort
Overig
Silversteijn
overig
Te Cort,
vervolg van Silversteijn
lant gelevert
2. leggers zek vand' overige
provisie buijten nog 1 d„o
dewelke op 35. D=os
door Expresse gecomm.
vervult zijn
17 zalsaamen brandewijn buijten
nog 1 D=o hier op vervult
10. vaten mom als
vand' overige provisie
7. op 101 d„os als vooren
vervult
½ halfaam olijven olij Idem
3. ledig aan lant gecomen
behalven nog 3½ d=os als
boven op 31½ Cargasoen
10. vaten
halfamen vervult —
16. vaten serpster bier als
¾. halve Leggers azijn van
4 d=os uijt de overige provisien
15. op 105 D=os in manie
naar gedane vervulling
voorsz. vervult
volbehouden
1. ledig aan land gecom
10. vaten vlees van d. o provi„
16. vaten
1. halfaam sopenbier op
5 D=o vervult
1½ aam wijntint op 8½
vervult
3. Cabeltouwen van 5. â 6
te cort gelevert
1. vat roed ledig aan lant
ontfangen
11. gesorteerde Lijnen; op 250
_=o te cort
19. gesorteerde Lijmmen boor
ijsers op 1750. d=os te
Cort en door de roest
opgegeven
3
Cura en sulx overig aan
50. gaat schijven buijten fac„
1. Legger rincewijn om 19
vollemaken door Expre
gecommitteerdenPun
ƒ
EComp. e Provisie
maguasijn vervult
2183. lb. diverse spijkers op een
getal van 42 vaten bij
nawegen op d'onder„
volgende manier te cort
bevonden als
182 lb. op 6 vaten lasijsers
403 „ op 10 d=os dubbm. nag:s
663 „ op 8. d„os 6 d=m spijkers
ins
754„ op 14. d=os 2: en 3 d=m
huijtspijkers
181„ op 4 d=os schotspijk„s
2183. lb op 42. vaaten
2518. lb op 1254. staven plat ijser
als vooren te cort
bevonden
632. lb op 290 staven vier„
kant d=os als boven,
5 beslage schoppen gebrooken
1. troffel met sijn hegt
tecort
5. boor ijsers door de roest
verteert.
8. vermoor bijtels, op 100 dos
te cort
Craanboor Op 21 d=os als
vooren
1. Duijmes door de roest
vergaan
7 Vaten.
No a.
sien. —

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0391.xml
#+ ---

1354
Overig vervolg van Silversteijn
7. vaten Luijxbier op Een
tanto van 62 vaten
onder groter parthij
voor reeke. vande Camer
Rotterdam alhier aange„
bragt. als vooren ver
vult
3. halfamen brandewijn om
37 do. mede voor d'Ean
rotterdam alhier aangeb
voltemaken vervult. —
21. leggers Lek, en spaancewijn, welkers Inhout
en vaatwerk, al mede geheel niet vande
ver eijste deugtsaamheijt bevonden
is, vandewelke
18 1/8 leggers zijn volgemaakt te weten
8. naar de oosterse quartieren
1. aan Comp. s dienaren tot Tantsoen uijger
½. aande hier ter rheede leggende
scheepen.
9. p„r ressto bij 't maguazijn in wesen
2 3/8 d„o vervult op de parthije
21. Leggers.—
20. Leggers. rincewijn, zijnde door den anderen
Extraord:s schraal, Ende geheel
slegt mitsgaders desselfs sustagie
daar benevens vrij sober gecon„
ditioneert. daar van
18 5/8. leggers volgemaakt. als
7. naar de oosterse quartieren versonden
½. naar den train op lanapon
/¾. p„r venditie verkogt voor
40 rx=s
11. bij 't maguasijn in wesen
18 /8.
1/8. d:o op de parthije vervult
-
20. Leggers—
fluijt schip Nieuwlant
Hoedanigheijt der
Provisien —
No
1e Cort
18 5/8

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0392.xml
#+ ---

1355
No
P:r IJagt J„n Maartensdijk
462. vaten mom, dewelke alle meest, goet
vers ensmaakelijk geweest zijn
dog desselfs vaatwerk gelijk
veeltijts (door hun swakh. ) vr
slegt en beschadigt, daar van
319. vaten volgemaakt te weten
149. die alvoorens zijn opgevult,
Pr. Venditie aande meest
biedende verkogt, hebbende
door den anderen gerendeer
â 27 rx=s ijd=r
58. van hier naar de Oost versont
5. aan haar E. s verstrekt
4 p=s Ord=te verkogt â 36 rp„s
103. bij 't maguasijn in wesen
d=os inden Eersten ontfang onopgepu
P=r Venditie verkogt â 16 rx. is
29. d=os op de 149 vaten vervult
7. d:o ledig aan lant gelevert
462. Vaten
het vlees met desen bodem ontfangen
is bevonden door desselfs slegte en
bloedige Pekel, wederom gants
g. infecteert, En van Een seer be„
nauwde reuk, onaangesien 't spek
anders sig goet, en vars gehouden
66. vaten mom, waar van 't grootste gedeelte
vrij dun, mitsgaders van Een
seer viese smaak, als ook desselfs)
vaatwerk vrij slegt bevonden is,
waar van Egter
34. vaten volgemaakt; En bij venditie
verkogt á 23/24 rx ijder
D=os vervult
d„os onopgevult en bij venditie
26.
vercogt á 11½ rx. ijder
1. D=o ledig aanlant ontfangen
66. vaten
Leggers zek, als Spaancewijn, Wesende
redelijk
door den anderen „ goet van sermaak, dog
desselfs sustagie al vrij slegt gecondition. t
geweest, Waar omme Eenige bij
naar veijlinge vrij wan bevonden zijn,
daar van
¼. d:o vervult
Leggers
4. Leggers francewijne, zijnde redelijk goet
En suijver van smaak mitsgaders d. o
de Justagie ook tamelijk wel
geconditioneert geweest, daar van er
3¼. Leggers volgemaakt als
1. naar de Oost versonden
¼. aan 't retour Iagt de post
verstrekt
2. nog bij 't maguasijn in Wesen
17¾ leggers
107.
319.
heef
20
4.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0393.xml
#+ ---

1356
N=o
P„r 't Schip Silversteijn
17¾. Leggers volgemaakt als
3. naar de oosterse quartieren
¼. aan maandelijxe rantsoen
uijtgereijkt
14„ bij't maguasijn in wesen
2¼. D=o vervult
20. leggers
106. vaten Luijxbier dewelke voor't grootste
gedeelte seer schraal, En ligt
bevonden sijn, dog desselfs vaatwerk
redelijk sufficant, van welke
partije
86. vaten opgevult, daar van
55 P=s venditie verkogt en door
den anderen gerendt„ 22/1 rx
24. naar de dosterse quartieren
afgescheept
7. alhier p. r ord=te uijtgevent
a 36. rx. s jd=r
86
8. d„os
p. r venditie aande meestbiedend
á 10 1/8 rx=s ijder vat
12. d=os vervult
106. vaten
belangende 't vlees/ En spek met desen
bodem ontfangen is de bevindinge soodanig
hier vooren, sonder de materie van 't schip
nieuwlant staat genoteert, namentlyk
dat ten reguarde van't vlees de pekel
slegt en bloedig, Ende conditie van 't
spek Passabel bevonden is;
95. vaten Luijxbier, wesende alle redelijk
vars, en smakelijk, Edog buijten
gemeen schraal, En ligt van bier,
daar benevens verscheijde suur en
vat vuijl bevonden vande welke
1. D=o vervult
35. Leggers volgemaakt als
6. naar de oosterse quartieren versonden
1. tot Rantsoen uijtgereijkt
28. p„l resto bij 't maguasijn in wesen
36. Leggers Lek en spaancewijn, wesende
door den anderen niet alleen de wal„
gelijk soet, maar daar benevens
vrij slegt en onsuijver van wijn
onaangesien de Iustagie is gelijk
aan desselfs vervulling vervolgens
comt te blijken zijnde seer
deugtsaam en hegt bevonden, Oversulx
daar van —
20. Leggers rincewijn, zijnde alle redelijk,
goet en zuijver van smaak, mitsgad. s
der selver sustagie van tamelijke
Conditie geweest, En over zulx daar
van
19. . Leggers volgemaakt
_=o vervult
62 vaten
20.
2
36.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0394.xml
#+ ---

1356
No
P„r 't Schip Silversteijn
17¾. Leggers volgemaakt als
3. naar de oosterse quartiere
¼. aan maandelijxe rantsoe
uijtgereijkt
14„ bij't maguasijn in wesen
¾
2¼. D=o vervult
20. leggers
6. vaten Luijxbier dewelke voort groot
gedeelte seer schraal, en ligt
bevonden sijn, dog desselfs vaatwe
redelijk sufficant, van welke
partije
86. vaten opgevult, daar van
55 P=s venditie verkogt endo
den anderen gerendt„ 22/12
24. naar de oosterse quartieren
afgescheept
7. alhier p. r ord=te uijtgevent
â 36. rx. s jd=r
8. d„os p.r venditie aande meestbiede
á 10 1/8 rx=s ijder vat
12. d=os vervult
106. vaten
belangende 't vlees/ En spek met dese
bodem ontfangen is de bevindinge sooda
hier vooren, sonder de materie van 't schip
nieuwlant staat genoteert, na men
dat ten reguarde vant vlees de pe
slegt en bloedig, ende Conditie van
spek Passabel bevonden is;
95. vaten Luijxbier, wesende alle redelijk
vars, Ensmakelijk, dog buijten
gemeen schraal, En ligt van bier,
daar benevens verscheijde suur en
vat vuijl bevonden vande welke
D=o vervult
35. Leggers volgemaakt als
6. naar de oosterse quartieren versonden
1. tot Rantsoen uijtgereijkt
28. p„s resto bij maguasijn in wesen
36. Leggers Lek en spaancewijn, wesende
door den anderen niet alleen de wal„
gelijk soet, maar daar benevens
vrij slegt en onsuijver van wijn
onaangesien de Iustagie is gelijk
aan desselfs vervulling vervolgens
comt te blijken zijnde seer
deugtsaam en hegt bevonden, Oversulx
daar van —
20. Leggers rincewijn, zijnde alle redelijk,
goet en zuijver van smaak, mitsgad. s
der selver sustagie van tamelijke
Conditie geweest, En over zulx daar
van
19. . Leggers volgemaakt
_=o vervult
1„
62 vaten
20.
36.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0395.xml
#+ ---

1357
No.
62. vaten opgevult te wern
5 p. r ord=re verkogt â 36 rx. ijder
10„ naar d'oost versonden
1. aan't Iagt Zuijd beveland verct
46„ bij 't maguasijn in wesen
62.
26. D=os uijtgelegt om P. r eerste occasie
op venditie aande meestbiedende
verkogt te werden,
7. op de parthije vervult
95. vaten
226. vaten mom zijnde s' meeste part
geheel schraal en brandig;
mitsgaders verscheijde vat
vuijl en zuur bevonden, daar
nogtans 't vaatwerk Egter vrij
redelijk geconditioneert is,
En daar van
101. volgemaakt te weten
58. naarde Oosterse provintien versonden
7. p. r ord=re verkogt â 36 rx. ijder
36. p. r resto in wesen. —
10
92. d=os p. r venditie vermijnt à 19 rx=s 17¾
23. — uijtgestooken om p. r eerste gele„
gentheijt verkogt te werden
op de bovenstaande volgemaakte
vervult
3. ledig aan Lamt ontfangen
226. vaten
Zijnde voorts 'tspek nevens de verdere
Provisien p. r desen bodem aangebragt
redelijk geconditioneert en deugtsaam
bevonden
accordeert met de opbrenging der
administrateurs En gecommitteerd. s
Batavia int Casteel adij 25. ' Feb. rij 1687.
53. D=os uijtgeproeft om p. r Eerste
verkogt te werden
15. „ vervult
1. „ ledig aan Lant ontfangen
174. Vaten.
174. vaten serpster bier. dewelke voor 't meren
deese Extraord:r schraal daar benevens
diverse van Een seer vreemde Viese
En huure smaak bevonden zijn
gelijk mede desselfs vaatwerk
vrij gedevaliseert en beschadigt
geweest is, vandewelke Egter
105. d„os opgevult die gedistribueert zijn
als volgt
die
6. â 50. rx.s die p. r ord„r zijn
verkogt
10. naar de Oosterse quartieren versonden
5. aan haar Ed. s op reek. e verstrekt
84. bij 't maguasijn in wesen
J: Coesaart.
n
105.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0396.xml
#+ ---

No.
schriftelike advijsen, en verdere
geschriften gehorende tot de notulen
van 't geresolveerde in Rade van
Jndia gedurende de maenden
38.
No.
n
Copien der voornaemste bijlagen
January en February 1687.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0397.xml
#+ ---

1358
15„en Januarij 1687.
Wij ondergesz: Hans vermunt, gerrit
Caster, Meijndert pruijs alle schippers ende
philip gasjon opper stuurman, alle in dienst
vande E: Comp: als bij sijn Ed=t den Heer
Joannes Camphuijs gouverneur generael
ende de Ed=e Heeren raden van Jndia geordon
neert sijnde tot de visitatie van de dagregist:rs
gehouden op 't verongelukte schip prins willem
endrik de derde bij de drie daerop geweest
sinde stuurluijden waar uijt bevonden hebben,
dat sij met haar schip behoorlijk de straat banka
gepass=t zijn tot den 18=' Septemb: 1686 en dat sij
's avonts met sons ondergank deberg monapin
11½ 0: 2: mijlen vande bancase wal hebben
gepeijlt, wanneer sij Haar Coers hebben
gestelt 11: 10:½ W: waer mede alle vuijlen die
gelegen zijn vande Zuijthoek van monapio 1/3
mijl van dewal verre en sekerlijk misen te boven
hadde konnen seijlen indien de onverdagte
fellestroom in 't vervolge aangeroert niet
hadde verleijd, en goet gesigt hadden gehad, en
Hebbende syne voorn: Coers geseijlt tot het
tweedeglas inde eerste wagt en hadden doen
de suyjt hoek van banca van haar O: N: O:
wanneer in't laaste van 't selve glas dieper
water bevonden, soo dat sy resolveerden
bij te steken en daer mede doende synde
om 'tschover zeijl bij tesetten, stieten opgem:
Ridsen volgens depeijlinge, maer volgens
haer koers die sy geseylt hadden moesten
daar
ver
3

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0398.xml
#+ ---

1359
daer verre boven gelopen sijn soo dat wij nae
onse beste wetenschap verclaren de voornoemd
coersen bij de dagregisters bevonden wel
gestelt te syn, en dat dienvolgens tverongelik
ken van 't schip moet veroorsaakt wesen, door d'
verleijdinge vande stromen die daer teen hand
enfel, en met draijinge syn gaande dog de
een tijd Harder als d'ander vallende regt op d'
Zuijthoek van banca monapin en tegende
klijppen rudsen, en vuijlen aan waer van wij
alle speciale kennisse hebben. in kennisse der
waarheijt getekent onderstont Bat=a
Den 13:' Januarij 1687. was getekent
ist
22
ri
ge
Hans Vermit.
t Coster, meijn
erfwie
dert pruijs, en Phisip gasson—
17e„ Januarij 1687.
vijf
Extract uijt de Instructi
veve
oi
Voor den heer Gouverneur
generaal en Raden van
ven
Bndial door dehern 17
beraemt den 17e maert
1632
= 4: Jnsgelijx sullenden generael en raden
van Jndia wel hebben te setten en jder en
Hoevalsen, en ontrouw de guastos houden sod te
dispenciers in bengale niet en omtrent de
verstrecking der provisen en andere behoften
17: Januarij 1687—
E: dat niet alleen den gouvern=r generael
en raden van Jndia, maar ook alle andere
officieren op de respective forten en comptoiren
van Jndia Jaarlijk vernieuwen, sullen haren
eet indient aanvang van haren dienst
gedaan en specialijk aangaande de particulieren
handel, beloven haer te sullen reguleren maer de
ordre en placcaten daer tegens van tijt tot
tyt gestatueert off die nog namaels gegeven
en geord=t sullen mogen werden. —
5: de Justitie alwel gestelt zijnde sal het
nodig sijn dat alle dienaers van de Comp: van
wat qualiteijt off Conditie die ook sullen
sin niemant uijtgesondert tot haar debvoir
gehouden werden —
belasten dat alle indiaanse natien
vrindelijk getracteert en tegens hun
niet onbehoorlijk geprocedeert werde en
sonderling de chinesen dewelke met alle
beleefheijt dienen gewonnen omdat den handel
van deselve in bat=a meer en meer te doen
vermeerderen —
belasten
aen 's Comp
31
0

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0399.xml
#+ ---

1360
de heer ex=s raat Jacob jorisz=r
pits den 12: aug=o 1678 als gouv:r
aan 's Comp:s schepen hebben gehandelt, is door
den heer commiss=s Hend=k van rheede bij sijn
Ed:e Jongste secrete missive gedat:t tot Ough
den 6: novemb: de voorl Jaars 1686: klaar
en duijdelijk aangewesen: en hoewel sodanige
gedane en nog te doene verstrekkinge alhier tot
bat=a saken sin, direktelijk nakende de bedienin
van den directeur gene:l en die tot syn E: sorge
behoren, soo is egter den gouverneur gem:te—
bevangen geworden met een nieusgierigheijt om
selve na te sien wat nettigheyt en ordre daer inne
alhier wierde gehouden, soo ten op sigte vande
qualiteijten der verstrekkende dienaren als vande
corte ofte lange reijsen diese moesten doen &=a op
dat alsoo door een wel gereguleerde verstrecking
en geloofwaardigen incoop vande vereijste nootwer
digheden, te beter soude konnen worden overtuijg
den gewesen gastosmeester ofte dispencier tot
ouglij pieter mesdag. die mede door den Heer—
advocaet fiscael van Jndia staat aangesproken
en in regten betrocken teworden tot welken eijnde
dan den gouvern=r generael nagesien, en tegens
malcanderen geconfronteert hebbende verscheijde
ordonnantie en scheeps onkost reecq:, voor soo
veele die te vinden en in wesen waren soo heeft hij
sig daerover ten hoogsten moeten verwonderen,
namelijx connende geloven het geene hij met sin
dat door degeene die uw Ed=e daer toebelieven
te committeren nader mag werden geexamineer
eijgen oogen quam te sien ende tgunt hij versoekt - - - - - - - - - - - - - - Wvat vlees—
genooten —
108: rd=s 54. sts: voor verscheijde —
1 Vat haar tiesbier
2 vat Hollandse boter
3: stukken guinees lijwaet. - - --
het Jagt N: Noortwijck heeft
verversing. - - - - - - -
na malacca vertrocken met
1: aangleck. . . . . . . . . .
28: c=m wasch kaarsen. . . .
365: rd=s 36 st=s voor verscheijde
verversing. —
1: aam Leck. —
'1 vat delfs bier
1 vat Hollandse boter
6: stucken guin ees lijwaet
- - -- 42. c=t wasch kaarsen
2: kelders gedisteleerd water
1. kas roosewater —
1. kist Leep
3: stux bengaalse armo sijnen
- - - - - - - - 1: aam wijn a sijn
105 kannen francewijn. . . . . . . 100: kannen francewijn —
88: stux aardewerk. . . . . . . . . . . . . ƒ100: stux porcelijn —
- - - - - - - - - - - - - - - - . . 190: kannen rijsewijn
. - - - - - -. -. . . . . . . . 1: kas persiaan sewijn
. - - - - - - - - - - . . . . 258: lb poijer sunker
- - - - - - - - - - - - - - - - . 45: kannen olijven olij
12: lb specerijen. . . . . . . . . . „ 24 lb specerijen —
. - - - - - - - . . . . . . . . - 1 vat mom
de Heer Ex=s raet incolres schagen
den 4=e Septemb:r 84 als gouv:r na
Malacca vertrocken met het
schip silver steijn heeft genoten —
sullende nu maar eenelijk int corte aanwijsen
een groot verschil in het verstreckte aan persoonen
van gelijke qualiteijt waar van 2: extraord=s
raden van Jndia als gouverneurs na Malacca
en 2: oppercoopl: als opperhoofden naer Siam
vertrocken sijn namentlijk —
ver
sullende
den
. . . . . . . . . . ..... . .
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
.
-
-
-
1
..
. . .
. .
:
:
. .

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0400.xml
#+ ---

1361
den oppercoopman aannoutdaa.
den 22: aug=o 1678: als opperhooft
naar siam vertrocken met
het schip gouda heeft genoten
80. lb Hollandse boter. - -
60:- Bengaelse boter - - - - - -
50: kannen france wijn - . . . . . . 100: kannen Leek —
1. vat Haantjes bier - - - - - - 1: aam Rijnsewijn —
79. stux aardewerk. . . . . . . . . .
Wat nu de redenen off oorsaak by van de seongelijk
toedelingen verstrecking aan persoonen van
gelijke qualiteijt en of sulx al soodanig on geschiet
als het d' E. Comp: ten laste op de onkost reecq:
is gebragt dat en kanden gouvern=r generael
niet wel weten van gevoelen sijnde dat hier onder
speelt een groote tromeloosheyt en onbeschaamd
dieverije ende dat de heeren meesters (dewelke
hare schepen uijt het vaderlant naar Jndia aff sende
de tot incoop van verversinge op soo een sware
reysenoijt meer mede geven als 200: sp: realen see
verwondert sullen staan, wanneer haar hoog Ed=s
ter kennisse komt dat aan een schip na Malacc
vertreckende ende geen langen reyse te doen hebben
als van 15: â 20: dagen sulken groote sommegelts
van 365 rd=s ofte 1095: gls: wert verstrekt
Extract uijt de facture
loopp
van het schip Montfoort
den 10= Iulij 1686: naer
Corina Vertrocken
gescheepte in montfoort naer de
17: Januarij 1687
behalven nog ruijm 650: kannen aan verscheijde
costelike dranken en sodanige behoefte als
hier boven staan gespecificeert van dewelke
dan ook geen verdere reecq: enwert gedaan
als werdende hier op bat=a affgeschreven en de Reeks
van Equipagie ten laste gebragt. met de ver„
cooping van 's Comp:s Coopmansz: en dranken
soo uijt de negotie packhuijsen als het provisie
magasijn buijten publijken venditie meent den
gouvern=r generael dat het ook niet na
behoren toegaat: en dat sulx door de geene die
haar moet en tijd genoeg toehadde wel soude
konnen uijtgevonden en aangewesen werden
versoekende bij desen aan den heere directeur
generael dat de boeken off rollen van de gehoudene
verditien in de negotie packhuijsen, aan hem
mogen worden terhand gestelt teweten de
geene die op dieselve tijt werden gesz:, en
niet de geene die daar na in 't nette werden
opgemaekt
den oppercoopman Joannes keijts
den laasten aug=o 84 als opperhooft
naar siam vertrocken met het
schip Macasser heeft genoten
120  ollanse boter
1
1 vat mom
50: stx: porcelijn
-
33 rd=s voor verscheijde verversing. . . 292 1/12 rd=s voor verversing—
2 – guinees lijwaet en. . . . . . . . 3 stucken guinees lijwaet en
10:— specerijen. - - - . . . . 16 pont specerijen
28. c=ns wasch kaarsen - - - - - - - 4: bossen wasch kaarsen
behalven
cust

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0401.xml
#+ ---

1362
21. 1: Januarij 1687—
Cust van Ama beloopt ƒ 121292:1:
waervan wederom aftrekt voor
31794: Cattij pper welke —
ver leden Jaar meerder waren
opgebragt en in factura —
aangerekent als naderhant
bevonden sijn affgescheept
te wesen Comt a ƒ 15: -:
de 100 cattij ƒ 1769:2:-
voor de batavise
ongelden op deselve
a 2: p:r c=to. . . . .
„ 95: 7:10:
486:4:9:10:—
ma
Somoria ƒ 116427: 11:6
27 Januarij 1687
Extract uijt de facture van
det schip de maas den 29
Junij 1686 naer Japan Vertoo
ken
gescheepte inde maas naer Japan
beloopt. . . . . . . . . . . . ƒ186658: 13: 1
60: p=s groote witte pansjes -
die verleden Jaar abusive (vermits
bij wittegie langs in een kas gem: 't
10: Vwanen affgepackt) niet in —
factura sin geb:t welke dan als nu
aanger:t werden invertrouwt de
selve aldaer nog sullen nitgevonden
syn alsoo de opperhoofden van China
verclaren daar in voor seker
affgepackt tewesen costende
volg=s factura vandaer becomen„
408:—:
Somma ƒ 181066:13:
eon
EWaermans Slaat
Nicolaas Schagen Hebbende visie:
gehadt van het genotuleerde in raden van
india op den 7. en 15 en 17. Januarij 1687.
niet
rakende syn persoon en sessie sal sig „ in laten
in eenig debat van sommige consideratie
daar bij vervat, maar dewijl den Heere
gouverneur generaal. belieft heeft
bij syn Ed=ts advijs op den 16. deser onder
andere te leggen, dat hij Extraord=s raat
te dien tijt ongeroepen sijnde inde vergade„
ringe was verscheenen &:a als off daarmede
een groote informaliteijt was begaan, soo
vint hij sig verpligt daar op met alle eerbiedig
teyt tot antwoort te voegen dat hem noijt
sedert sijn aancomste alhier uijt bengale
twelk is geweest den 20:' decemb: 1686: nog
van wegen dese vergaderinge nog ooks—
selfs van wegen sin Ed:t notificatie
off waar Chouwing is gedaan dat hij sig bij
provisie uijt de vergadering soude moeten
absenteren; dat hij meent onder reverentie,
uijt kragte vande qualiteijt daer de welgem:te
zeenen meesters hem belieft hebben mede
te bekleden en uijtte senden, ende wijdere
ordres van haar Ed: Ho: agtb= gevolgt te
hebben geweest, om dese vergaderinge als voor
teen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0402.xml
#+ ---

1363
Reen te frequenteren en dat hij niet te min aldi
niet verscheenen. is, voor en aleen hij is berigt
geworden door den fiscael Zeeman (die hem sijn
gunst quam versoeken tot het gouvernem=t
van Amboina en sulx seijde te hebben uij
de mont van zyn Ed=t selfs, dat ontrent
de voorsz: sessie Conclusie was genomen, en
geresolveert deselve telaten stant grijpen,
en omwelke redenen hij geensints kan
denken met sijne voorsz verschijninge
eenig abuijs off ontsetting te hebben gecom„
mitteert, maar wel dat de heeren seventhien
daar toe subject en reden is gegeven niet
het niet Executeren van hunne meer
genoemde ordres in sijn prejuditie en het
protraheren vande voorsz: Lessie, het welk
zij tot syn ontlasting versoekt inderesolut
te werden aangetekent om bij haer Ed=le
Ho: agtb= in 't vaderland te werden
geoordeelt.
28:
Januarij 1687—
Compareerende voor de ondergez:
vragen opgestelt bij m=r qualter
Heeren gecommitt=ns uijt den agtb:
Zeeman ad:t fiscael van Jndia
Raat van Justitie des Casteels bat=a
omme in conformite van het
geer=ns int hooft ter zijde deses —
gen:t de welk nadat hun deselve wel gebesoingneerde en geresolveer
duijdelijk waren voor gehouden, hebben in rade van Jndia, op woonsdag
daarop geantw=t, sodanig, als nevens den 15=e Januarij 1687. en wijder
opgevolgde Condemnatie vanden
ijder Art: aan getek=t staat
de gev=ns antwoorden unjt de Journ=ls Aangesien de bancassewal doorg=re
Heelvuijl en priculeus iserin—
van de schippers en stuurlieden van
prins W=m Hend=k de derde niet
tegendeel aan de sumatrase wal geen
anders te hebben conmen sien,
soo groot gevaar te verwagten zi,
off de officieren van gen: schip
off die van het schip prins willem
hebben tregte vaarwater gevolgt. Hend=k de derde ^ wanneer nu Lnce
pare gepass=t waren, de voorsz: su„
matrase wal, niet soo lang hadden
behoren gehouden te hebben, tot dat
soo wel 't een als tander eijnd van
banca gepass=t waren; temeer
dewijle in tooster mousson wesend:
sy hier toe de wint na alle apparentie
Raat van Justitie des Casteels
dato 25=e der selver maant Jann:
tenoverstaan van h=ren Commiss:s
uijt den selven rade daar op nader
gehoort en ondervragt te werden
Aan svermunt, gerrit Coster,
meynd:t pruys alle schippers en
philip gasjoen, opperstuurman
Ed=lns op den 13=e
die Hare Hoog Ed=n
dito hier bevorens hadde gedient
van seker schriftelijk berigt,
wegens het verongelucken van
Compes bodem prins Willem
Hendrik de derde
Raat
ruym
2
ƒ
1.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0403.xml
#+ ---

1364
de gevr=ns Leggen sulx in Het
minste niet uijt de voorsz.
ruijm genoeg gehad hebben, en sulx
de gev=ns seggen hier niet wel
En in gevalle het gevn: int voro„
tegen alle zeemanschap, met bij
positive op te konnen antwoorden
ge anti:t door de schrale off slape
te steken de sumatrase wal niet
alsoo daer niet present geweest
winden, off wel mede door ver„
te vroeg verlaten en nadie van
sijn, maar sustineren dewijl uijt
leijdinge van stromen (:twelk
banca gegiert zijn —
ge=n Journaels blijkt dat die door tloot gewoon is geobserveert
te werden) niet weldoenelijk geweest
van't voorsz schip in 't regte
sij, off die van voorsz: bodem
vaarwater geweest zijn ende
de gevr=ns refereren haar voor soo
En wanneer die van 't voorz: sch wint ruijm genoeg hadden, dat
Hier als doen niet hadden behoren
veel het eerstelid aangaet, aan haer
dese misslag nu begaan, genadert, het niet Raadsaam geweest is
ten anker gekomen te sijn, al
eerste artls: antwoort en belan„
was, als bij uw: gev=ns berigt
was het schoon voor twee a drie
te ankenen
gende het Loot telaten gaan seggen
beter te sien is, off hier als doen b
etmael na vereijsch van wint
niet anders te komnen oordelen, off
die van 't voorsz: schip genoege„
sulx is behoorlijk geschiet, door de
en ween, dewijle Compe schepen
behoorlijk met het Loot is omgege
dieptens die in genoemde four=ts
doorgans van goede ankers en
uijt gedrukt staan, dewelke
geworden 2:
touwen voorsien sijn, en dat mede
niet als met het loot tewerpen
naar Het geemeen Leemans seggen,
connen geweten werden. 2.
Het verre beter sy, secumm te
leggen dan qualijk off daer bedenke
lijk is te seijlen.
de gevr=ns seggen uijt de voorn=e
Enoff die van t voorsz schip
fourn=ls bevonden te hebben, dat
doen die van 't voorn. schip door het
prins willem Hend=ke de derde
dieper water bespeurden, dat, om alle bedenkelijk gevaar tont
te digt aan de bancasewal waren gaan hier niet wederom van de
bij de wint gestooken en — bancasewal hadden moeten aff
naar de Sumatrase wal
Houden en sumatras Cust aan
getragt hebben te keeren
gieren en over sulx in plaats van
Coer
twelk zij leggen de regte
N. 10. half west te seijlen, haer„
Zeemanschap gebruykt
W. N: W: en ook wel west ten
noorden hadden behoren aangestel
te hebben —
te wesen —
off die vant voorsz: schip prins
Willem Hendrik de derde
ebben, kussen het Noortwest
eijnde van banca en seekre
blinde dogwel bekende klip
fred=k Hendrik gen:t en daer
omtrent gelegen, door te willen
Zijlen.
Journaels te hebben bespeint niet schijnen voorgehad te
6
2:-
5:
5:
4:

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0404.xml
#+ ---

van 't voorsz: schip gedaan is.
de gevr=en antwoorden buijten
off het selve wel het gewoonlijke
om het gewoonelijk vaanwa ter vaarwater sij, dan off Compe bode
dienweg heen gedistineert gewoon
sin buiten geseijde klip om te
loopen
de gevr=dens Leggen de Leijlaas ordre
wat hier omtrent entgene
gesien, dog uijt de journaels
niet bevonden te hebben dat wijders voorsz: is, de Leijlaas ordre,
tegens deselve ietwees bij die die van voorsz: bodem prins wille
Hendk de derde medegegeven, Con
te dicteren prnctelijk te examine
en nader te sien, met speciale
aanwijsinge, die hier van uw gever
gerequireert wert, tothoe verre
bij die van voorsz=e bodem de
voorsz: seijlaas ordre agtervolgt
En waarinne die wederom gecon„
trarieert is geworden —
Op alle welke vragen de gerer=ns in 'thooft deses gen=t
opregt en nawaarheijt seggen geantwoort te hebben,
bereijt sijnde 'tselve des noots met eede te sterken bat=a
27=en Januarij 1687. ten overstaan van de heer Willem ten
Rhijne en Harmen van keenk van Adessen die de minute
deses nevens de gevr=dens en mij gesworen Clercq onder tegek
Hebben - en was getekent A Lucxellerius gesw Clercq
Leendert rusch, schipper in dienst der
E: Comp:, door de H=r advocaat fiscael
van Jndia M=r qualter Zeeman, op den 15:
Junij 1686: voor den agtb raat justitie
des Casteels batavia betrocken en aan
de sproken sijnde om te vergoeden een
quantiteijt van twee duysent agthondert
en negentien ponden garioffel nagelen
door hem tot batavia te kort gelevert
op sijn mede gebragte ladinge met het
schip poulerum uijt amboina den 30:'
Septemb: 1682:, heeft daar op onder andere
tot antwoort gedient dat het schoen als
off de hooge reegening alhier, stemen sijn
1365
31en Januarij 1687
Het onderstaande geschrift
was den gouv=r generaal voorwe„
mens te senden aan de Hr advocat
fiscaal van India om van sijn
E. daarop te hebben schrifte:/
berigt en antwoord, dog heeft niet
endienstig geoordeelt, hetselve
d'hren van de hooge regering te Communi¬
ceeren, op dat het op een Publicque
wijse mogte geschieden, en alvorens
inde notulen van resolutien werden
geinsereerd.
het
boekhouder
te sijn
6.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0405.xml
#+ ---

1866
boekhouder mathis bricknaar, daar
over onaansprekelijk hadden geoordeelt
Een sdeels om dat hy eenige Jaren dienaanga
de ongemoeijt waren gebleven; ende ten
anderen om dat de Ho: regering den gem:
boekhouder, die soo wel als hij schipper voo
de ladinge mostet instaan onaangesprok
na't vaderland hadden laten vertrecken, sijn
gereest den 9:' februarij 1684. met schip
oostenburg) dog sulx en heeft den gem:
schipper Leendert rus tot geen verdere
verschoninge Connen strecken: dan dat hij d
denselven agtbaren raat van Justitie is
gecondemneert in de vergoedinge van de helft
der voorn tekort geleverde nagelen ten
pmisse als deselve alhier tot batavia 6
d' E: Comp: werden vercogt, als mede
in de helft van een tekort geleverde Leugen
siamse thin, sodanig als die in siam waardig
sy geweest: bedragende met malcanderen
een somma van rd=s ofte ƒ
Sinde wijders den gem Heer fiscael den
verderen eijsch ontseijt, ende sin actie,
wegens de andere helft der nogelen—
en thin gereserveert daer sijn E. te
Rade soude mogen worden; gelijk bij
Het gewijsde vande meer gemelte staat
van Justitie onder dato 7:e Septemb:
1686, en sulx ongeveer 4: Jaren na
de te kort levering der voorn: quantiteijt
nagelen, sal konnen blijken; en schoon
men niet en behoort te twiffelen off
den voorn: Heer advocaat fiscael
van Jndia M=r qualter Leeman
sal agtervolgende syn offitie, behoorlijk
sorge dragen voor het zegt vande E:
Comp:, ende dienvolgende ook wel
weten teraden, Hoedanighij sal moeten
Handelen met de andere helft der
te cort geleverde nogelen en thin, soo
zouden de Heer gouverneur generael
voor het vertrek vandelaast
in lading leggende retour schepen na't
vaderlant, evenwel gaarne weten, op
wien sijn E: het nu eijgentlijk aangesien
oftegemunt heeft; nadien den gem:
gecondemneerden schipper leenderthus,
aangaande de nagelen segt, dat de Ho:
regering den boekhouder Matthijs
brickenaar nae 't vaderland hadden
laten vertrecken, en van den anderen
het
boekhouder

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0406.xml
#+ ---

1367
boekhouder, de thin rakende, geengewag
gemaakt en wort.
Op de propositie door d' Ed: Heer —
gouverneur generael den 17=en deses in
rade van Jndia gedaan naamlijk, off
men niet en behoorde in usantie te
brengen het doen en renoveren van den
Jaarlijxen Eed volgens instructie door
de vergaderinge van. xvij: voor den gouv
generael en Reden van Jndia inden Jare
1632: beraamt; dient den directeur gem
rael dat hij fijnenthalven hierinne Leer
wel Condefenderen kan ende daar toe
allen thalven bereijt is, dog nademael hij
niet en bevint ofte hummers tot
nog toevernomen heeft sulx oijt in
practique gebragt ofte geweest is ende
de regeringe voorsteenen ongetwuffelt
bijsondere reden sal gehadt hebben om 't
selve poinct voor bij tegaan ende te
gaan ende te excuseren soo soude hem
Onder Cornectie) niet vremt dinker
dat hier over eerst en alvorens het Lentim
„31„en Januarij a„o 1687.
31„en Ianuarij 1687.
Den Raat ordinaris Willem van Oirt
hoorn gelesen hebbende de schrifture bij
syn Ed:t de Ed:e Heer gouverneur gene:l
op 17„en deser alhier in vergaderingeverge„
geven rakende het vernieuwen van den
Eed bij den gouvern=r generael en Raden
van Jndia mitsgaders andere Hooge
ministeus op de buijten Comptoiren;
Legt in't minste daer tegen niet te
hebben dat deselve Jaarlicx volgens Erdre
van de Hoo: agtb: Heeren onse meesters bij
missive van 17:' maart 1632. werde
gepresteert, endaar toe voor soo veel
hem selfs belangt, over bodig en bereijt
tewesen; maar sustineert dewijle sulx
noijt sijijs wetens gepractiseert is nog
daar op dierwegen de successiveregering
alhier eenige nadere bevelen syn toegeko
men, dat buijten alle twijfel sijn —
en nader ordre der Ho: gemelte vergedeninge
van xvij. wierde affgewagt en verstaan,
invoegen als op den 13:' Aug=to passado int
reguart van den Eed van corruptie
is goetgevonden en gearresteert.
en nader
Jnsigt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0407.xml
#+ ---

1368
Jnsigt sal gehad hebben, om bijsondere rede
beteren stigtelijk tewesen, tselve uijt gestelt
werde tot het nader believen van Ho
gedagte ons gebieders dierhalven bij ons
sal zijn ontfangen. —
Den Raad ordinaris Maerten
pit brengt voor syn advisin, dat hij drope
de voorstellinge van sijn Ed:t de Heer gou„
generaal, Eerstel om den Eed door de
Raden van Jndia, en alle andere gequalifi„
=ceerde Jaarlijx te vernieuwen, specialijk
die tegen den particulieren Handel gestatu
is, in nakominge vande ordre derheeren
xvij. gegeven bij instructie vanden Jan
1632. den 17:' maart; Heeft overdagt
hoe suspect in dese Constitutie des tijts
Het voor onseheenen, en meesens
soude wesen, deselve door eenige bij te
brengen redenen te declineren ofte
dilaijeren: om welke insigte hij bereyt is
den gevorderden Eet te doen en te ver„
nieten.
31„en Januarij 1687.
Dog hij heeft met aandagt door gelopen,
alle de resolutien Copielyk ten generale
secretarij berustende, ende genomen
sinde ten tijde vande heer generael
Hendrik Brouwer ende de Raden van
Jndia beginnende den 5: september
des Jaars 1632. ende eijndigende den 29:'
decemb: 1635. sonder in deselve tot
verwonderinge te hebben gevonden eenige
acte oftementie, waerbij dat blijken mogte
dat sodanigen eet Jngevoert ofte oijt
gedaan is; mogelijk dat inde generale
brieven eenige redenen gevonden sullen
worden die gegeven sin, omwat oorsaake dese
ordre van onse heeren principalen, niet en
is gebragt in observantie, dewelke in dese
tijt, dat de beschrijvinge moeten worden
gedaan naa 't vaderland en zommige
Jndische quartieren niet konnen doorgelopen
worden —
Dog houdende Egter voor een seekre
sake dat deselve ordre noijt is ingebruijk
gebragt, selfs na 'tvertrek vande Heer
generael brouwer, en seen apparent ook
Jn specie door de heeren majores niet is
vernieniwt geworden soo moet hij vast
dog
stellen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0408.xml
#+ ---

1369
tellen dat daer toe syn geweest wigtigh
redenen, waeromme ook meer andere
ordres niet nagekomen off wel in ongebruij
gebleven zijn: als ondereveele, dat all
Compgagies dienaren soude hebben rede
tegeven, ende reeken schap doen, Hoedani
hare middelen gewonnen, ofte magtig
geworden zijn; gelijk ook, om verscheijde
redenen niet hebben konnen ingebruy
gebragt worden. alle depointen van 't
onlangs overgekome regulement, bij
forma van Jnstructie Jnden Jan
bij haar Hoog Ede missive van
16.
deregeringe alhier toegesonden.
En hoewel hij niet veel meer soude
behoeven bij te brengen om syn verder
geven advis te kinderen, sal hij Evenwel
met zevenentie sustineren, dat een Jaerl
Eet, den geenen die gewoon syn haer selve
delicentie te geven, van Haren Eet
eensgedaan, te over treden, niet en
sullen wederhouden daarbij te continueeren
maar veeleer sal dese manieren
tgemoet der zulke, in die sacrament
le en solemnele sake vereelt maken
Jmmers veelmeer, dan of se gerequireert
wierde ter bequamer tijd en occasie.
Sijn advis is dan desen Eet op de voorstelling:
vande heer generael Eenmael verniemwt
hebbende) dat men verder hierop behoorde
afte wagten de nader ordre van de heeren
meesters. omdat wij niet weten. wat
de redenen zijn geweest, waarom dese
Haar hoog Ed:e ordre van den Jare 32
Ende dat om Comp=es segt te bewaren,
quade Exempelen (tot een altegroote
Licentieusheijt in desen) voor tekomen
ende Compagnies schade te verhoeden, faciel„
der middelen syn bedagt ende nog bedagt
konnen worden —
Hij hout het daar voor, dat eenig misbringk
van sommige hier ontrent gepresupponeert
niet behoorde weg te nemen ofte tevermin„
deren 't aan sien, ende het Respect van
een vergaderinge die men de Hooge Regenie
ge van Jndia noemt.
Hij moet Evenwel bekennen datselve
alhier ingebruik is bij 't Collegie van
Justitie des Casteel batavia maar hij
weet niet off het niet gepermitteert
soude sijn, de oorsaake ende Nootsake
der manieren temogen onderscheijden van't
Collegie der politie
niet is

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0409.xml
#+ ---

1370
niet is in practiq gebragt; en dat te mee
dewijl wij dog op des voorleden Jaars best
ten hebben aan 't goetvinden, ende ordre
van eenen meestens te debereren
de voorslag door de Edele heer Commis
Hendrik van Reede gedaan ende ter
dispositie gebragt, om Jaarlijx den
Corruptuëlen Eet te presteren —
Welke bevelen hunner Hoog Edele
om met Complete vergaderinge te besoig
neren over de belangen vande Comp:e bij„
sonderl: in Importante saaken gel:
7 en 15„e Courant in rade van Jndia vast gestelt
is na te komen, hij meent tewesen van
een geheel andere Nature, en niet teer
mael buijten observantie En dat heet
tweede lit van een seekre Nootwendig
is, Namentlijk het nakomen van haer
Hoog Edele ordre bij deselve resolut
geciteert van 11=en maij 1677: en 23=e
Januarij 1681.
belangende het nasien, en Examineeren de
dispens boeken der gecommitteerde uijt
dese vergaderinge, hout hij nodig tewesen,
dat gedaan worden, en sal hem ook des
niet ontrecken, Indien hij daer toe
31en Januarij 1687.
Den ordinarij raad Joan van Hoorn, zegt
bij desen voor syn advis op de propositie
vanden gouvenneur generael, wegens
neffens nog eene der raden word aangestelt
dog twelk voor het vertreck der lest
besendinge naar 't vaderland niet is te
verrigten: maar andere heeren, Meijnd hij,
dat daar toe bequamer sullen konnen vaceren
of tenware dat hij: ontlast wierde van
eeniger zijner beschrijvinge, want het
eene, en het andere bequamelijk te doen,
gaet verne in dese gesteltenisse des tijts,
boven zijn vermogen,
wijders de saken door wel gemelte zijn Ed:
op desen aangewesen, berakende de directie
ende de administratie der opperkoopluijden
deses Casteels, daerop is hij over bodig met
syn Ed:t, ende de verdre Leden deser vergede
ringe te helpen besoigneren, tot mainte„
mne van Comp=s Jntrest, als hier van,
door de geene die het behoort ingebragt
sullen sijn Hare berigten bij maniere
van verantwoordinge, welke berigten,
Hij verstaat dat door de heer directeur
generael sonder dilaij behoorden te
worden versorgt ende ingebragt
neffens
het

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0410.xml
#+ ---

1371
Het Jaarlicx ver nieuwen van den Eet
soo wel door den generael en raden, alsal
andere hoge ministers en specialijke
over het poinct vanden particulieren
handel
Dat hij vermeent ingevalle den Eet die
veneerlijk man en speciael een zegent
oft eminent minister inder dienst vand
Comp:s eenmalen heeft gedaan, en daar hij
volgens den articul brief staande zijn
dienst altoo sonder begrepen en verbonden
is: niet en verpligt Jegens alle ontrouwe
en particulieren handel &=a dat sulx dan
alleen door een geduurige vernieuwinge
vanden eet ook niet ligt en sal werden nagelat
Dog dat d'nstructie van den 17: Maart des Jaars
1632: in het welke sulx bij de Ed:e heeren 17
wert gestatueert en bevolen; gelijk alle de verder
successive vorige en gevolgde permanen te
ordres bij de heeren, en mees=ts verstaan en beg
werden, stant te moeeten grijpen en houden
vermeent den E van Hoorn bij veele der
Jongste Haerho Ed=s brieven en ordres
tewesen uijtgedrukt; soo als tot aanwi
singe vandien eenige weinige hier onde
kortelijk iit wijsen—
Ende daarom kan hij van Hoorn wesen
absoluijt Condescenderen en verstaan dat
den bovengem voorgestelden Eet werde
gepresteert; ingevalle der Heer gouvern=r
generael mogte verclaren dat syn Ed=t ver„
meerder sulx voor den dienst van de Comp:
te vereijschen; maar dat men andersints de
veranderinge der lange usantie, in dewelke
sulx niet en schijnt, te syn geobserveert
afgepractiseert tot de nader, als nu te
versoeken bevelen, daer op der heeren —
principalen zoude konnen uijtstellen.
volgen mide Extracten tot aan¬
wijsinge: als—
uijt den brief van de heeren 17 van 21:e Octb:
1676:-
volgens den brief die bij onse prede
cesseuren in novemb: a:o 31: aande
zoogeregering is gesz:, is 'er bij na
eengelijk verloop van sake als —
tegenwoordig geweest; dan de ordres
doenmaels, daer tegenberaamt;
sijn van geen quadeoperatie geweest;
ende hebben vritbare effecten
gebaant; wij willen vertrouwen
dat ondergods tegen dese niet
minder zullen doen —
Ende
Onten

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0411.xml
#+ ---

1372
En ten reguarde van den particulieren hande
staat indeselve brief en materie aldus
Een particulieren Handel, die ons
mede niet weynigh inderlijk en
nadelig is, ook als een pesten kan
ker in Comp=es Lighaam moest werd
aangesien; bevinden wij dat mede
soo zeer komt in te kruijpen ende
overhant, tenemen, dat soo die
niet met een vigeur wert tgen
gegaan de kuine van die vande Comp:e
mede sal komen met sig te slepen
bij goede placcaten is daar tegens
genoegsaam versien; maar wat baet
Het, wanneer die bij naerbuijten
practijcq en observantie houd wes:
Halven uE: sullen weldoen; die
voort op den ontfang deses teresu„
meeren ook des noots zijnde met
swaarden straffen en anders te
amplieeren, en op een nieuw doe
promuilgeren en rigoreuselijk
executeren —
Zoo mede deroteren Haar Ho: Ed=s tot aan„
wijsinge van het stanthouden der aloude
gestatueerde ordres bij haren generale brief
vanden eersten november 1678 op het sta
vande ransoenen en oncosten, t navolgende
Int reguart vande rantsoenen en
wel voornamentlijk/ in 't gene opReek
Jtm wijders —
Rakende de ongelden hebben uE: onder dato
19 Januarij 1661: seer wel geresol„
veert en geordonneert, dat om deselve
niet op den ouden voet te laten heen
sleunen; sonder geexamineert te
werden ofte nodig sijn off niet
ook als deselve eens wel geregul=t
en op een goeden voet gestelt soude
sin, naderhand geen andere daer
weder komen onder te sluijpen.
van oncosten wert gebragt; bevin„
demeij dat groote excessen werden
gecommitteert; wij hebben 'tselve
geconfereert met het gene in voor
gaande tijden dien aangaande vande
ordre vande Comp is geweest
en specialijke 'tgearresteerde in
rade van Jndia bij Resolutie van
24:en october 1622: maar het selve is
soo veel vanden andere verschillende
en deex horbitantien die daarinne
worden gepleegt, gaan soo verre
dat wij niet langer konnen ledig
staan uE: bij desen aan te schrijven
dat uE: niet sullen Hebben naar te
laten; daarinne het hoognodige
redresendie sake wederom op de
vorige voet en ordre te brengen.
van
dat

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0412.xml
#+ ---

1373
dat Jaerlijcx wanneerde boeken,
gesloten werden de oncosten 't ge
passeerde Jaar gevallen met hare
Specificatien in rade gebragt
en ter cencume soude moeten werde
gestelt, ofte aannemelijk sijn
of niet, en of voor het aanstaand
vande selve niet 't een en 't ander
soude konnen werden besnoeyt
of vermindert
Dat voorts ook de gouv=rs en andre
opperhoofden Jaarlijx van het zelve
examen behoorlijk acte soude hebben
temaken; en in't resolutie boek
doen inserenen op dat daar van altijt
mag blijken. maar wij moeten tot
ons leet wesen seggen; dat wij niet
Connen ontwaar werden, dat sulx
over alwert gepresteert en nage„
comen; en voornamentlijk niet
met die opmerkinge; gelijk als de
natuur van sake ende nootwer„
digheijt dat welvereijst
-
onderstont overgegeven in rade van
Jndia den laasten Januarij A:o 1687
was getekent Ioan van Hoorn
31„en Januarij 1687.
Den Extraord=s Raat Nicol
Schagen. Leijt voor sijn advijs, dat hij de
dat de Eede en het Jaarlijx pmzentenen
vandeselve het naas teremedie sijns
bedunkens, geensints soudeweten tot
uijtroeijinge van het quaat vanden
particulieren Handel, maar ingevalle
dater sodanigen ordre wert gevonden, waer
vanden Heer pit mentie maakt, en
waerdoor een ijgelik Comp=es dienaar
soude geobligeert wesen, zekenschap te
geven, hoe hij aan zijn middelen is gekomen
dat de executie van de selven daar toe
veel bequamer en van meer vrugt
en Effect soude werden bevonden datter
ordre vande heenen seventhienen vervat
indeselve Jnstinctie vanden Jare 1632
geensints wil verwerpen uijt dien hoofden t
dat deselve out is, maar dewijl hem niet
komt te blijken, datse alhier is in
3
traingebragt, nog ook dat wel gem: steenen te
onsemeesters bij hunne latere brieven
de observantie vandien hebben gerecom„
mandeert of het versuijm van soo notibile
point aangewesen, dunkt hem te moeten
vaststellen, dat Haer Ed:e Ho: agtb:
meninge niet is geweest, om het selve
voortgank te laten nemen —
Ordre
buijten

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0413.xml
#+ ---

1374
buijten twijffel nog meer andere soo oude
en dickwils gerepeteerde, als nieuwe ling
gegevenen ordres, syn welkers practijc„
voor affdiende te werden behertigt en
besorgt, en waar vande lecture vande
successive brieven de importantie mits„
gaders het verlangen enden Ernst vand
steenen meesters apparent wel soude
aan wijsen—
Dat men vande oude en vervallene een
generale resumtie soude konnen maken
ende dienstigh=t vandeselve; soo wel
als vande voorgem: van 't Jaar 1632
Rakende den Eet, indien men het soo
bevont, haar Ed=e Ho: agtb: voorhouden
ende daarop versoeken en affwagtender
selver goetvinden en nader bevel
dat des niet te min, ingevalle sijn Ed=t en
de verdere Leden vandese vergadering in 't
en nodig agten dat den voorsz: Jaarlijx en
Eet werde gedaan en geintroduceert
zij Extraord=s raat daar toewillig en
bereyt is, en daaren boven, indien sulx
mede eenpaarig wert geoordeelt, en
vereijst tewesen, tot een Eet van
31„en Januarij 1687.
Den raad Extraord=s en majoor Isaak
de s:t martin met aandagt nadergesien
ende geriesumeert hebbende de notuten
vanden 17: deses door den secretaris
deser vergaderinge gehouden; ende speci„
al:/ Hoedanig de voorstellinge daar
in was aangetekent, die sijn Ed=s den
Heer gouverneur generael d' Ede Heeren
raden van Jndia in die sessie hadden gelieven
te proponeren wegens het invoeren in dese
verdagte tijden, vande Jaarlijxe vernieu„
winge vanden Eet, inden aanvang van
Jaren dienst gedaan ende besonderlijk
aangaande den particulieren handel
suijvering invoegen als bij den raat van
Justitie in gebruyk is, waer bij den selve
samentlijk souden verklaren, dat den Eet
door hun bij het aanvaarden van Comp=s dienst
oft naderhant gepresteert noij 't is overlneden
off diergelijke in substantie sullende wijders
na syn kleijn talent, en met den nodigen
yver voor het wel wesen vande Comp:e de
Hant helpen houden, aande uijtvoeringe
vande beveelen onsersteenen meesters,
daar het voornamentlijk op aancomt
Luijvering
voor

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0414.xml
#+ ---

1375
voor desen inden Jare 1632. vande Ed=le
seeren bewinthebbers geordonneert dient
mits desen int kort ende bij geschrift
daarover voor zijn advijs, bewogen door
de geduurige vermaningen en Erntstige
recommandatievande Heeren principalen aan dese regering
van niet alleen hunne nieuwe ordres
omtrent haar belang kragtig in twerk
te stellen maar ook de ouste daar toe applicabel
met naarstigheijt tondersoeken, ende
met ijver tot dien eijnde teemploijeren
ende in observantie te brengen, dat hij in
dese conjuntine van zaaken waer in —
men siet onse heenen meesters soo
veel pogingen tot Herstellinge der selver
verval te doen, niet ondienstig soude
konnen oordelen, dat de leden deses negenin
om haren yver hier inne mede te tonen,
en een voorbeelt aan Jeder een tegeven
van den ernst die sij voornemens sijn —
voortaan te gebruijken, tot affweringe
vande quade en trouweloose practicque
die dagelyx in twerk gestelt worden
tot volkome wunne vanden staat.
dese ordre met eenparige gevoetens, sodan
als hierboven geseijt is geordonneert te
wesen, mogten goetvinden in te
voeren, dewijl gants niet onbillijk is,
Joelangerhoemeerder door redelijke
middelen sig te verbinden tot nakomin„
gen van yeders syne pligt, die hij meente
omtrent dese sake ind' opregte en punc„
suelen uijtvoeringe vanden Jnhout
deser Eet te bestaan twelk na syne
geringe kennisse veel beter te voegen
soude wesen met het welstant endewel
varen vande Comp: als d' ordre diemen
laast heeft gelieven tevolgen van't Jaar
1677: die sekerl:) soo generael en
essentieel niet kan aangesien worden,
endie hij wil bekennen niet soo wel
overeen te konnen brengen, met haer
Jnterest. overgelevert in vergaderinge
van raden van Jndia den 31„en Januarij
1687:-
31en Januarij 1687.
Den raad Extraord=s gerard de
Bevere. geexamineert hebbende
seker geschrift dat den Heere Joannes —
Camphuijs gouv=r generael op den
Januarij deses Jaers in raden heeft gelieven
voor te dragen behelsende sekre Resolutie
wesen
den 17:' m:t
ti

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0415.xml
#+ ---

1376
Den 17: Maart 1632 ter vergadering van
heeren 17: gearresteert waerbij de leden vand
hoo: Regeringe, mitsgaders alle andere offici
Jaarlicx sullen vernieuwen haren Eet in
den aanvang van haren dienst gedaan ende
specialijk aangaande der particulieren Handel
enz: dientmits desen van syne Consideratien
Daar is niets van meerder nit en dienst voord
E: Comp: als dat haer Ho: Ed:s ordres met alle
exactitude en vigeuw alhier bij de Ho: regering
geexecuteert en werksaam werde gemaekt
als het eenige fundament synde waer door
een regeringe van soo een redontable omslag
in postumr en buijten verwerring moet
werden gehouden. tot maintien van welke
bevelen de Hooge regering alhier volgens
Jaar debvoir is verpligt de hant tebieden
ten eijnde alles in een gewensten welstand
werde geconsenveert
Men siet en bevind niettemin dagelijx in
het vaderland, dat veler hande soorte van
ordonnantien en placcaten bij d' Ho: overheijt
doen emaneren dikmaels geen of weynighijd
werden agtervolgt dat ook de bovengem:
Ho: overh:t tselve veeltijts sonder opmer„
kinge passeert, buijten twijffel uyt insigte
en nader overleg, dat bij de executien van
haar geseijde Ordonnantie en placcaten
sig komen op tedoen sodanige incovenienten
die met haare goede intentien geensints
quaden dese aanmerkinge kanden onder„
geteekenden saat extraord:r bij Consi„
paratien best toepassen op het voorwerp dat
in desen moet verhandelt werden —
want nademael het Conseert dat bij
geene resolutien in raden van Jndia
sedert den Jare 1632: tot heden toegeno„
men wert gevonden nog bij de geheugeins
van oudegewesene dienaren vande E:
Comp: wert bekragtigt de ordres bij
„sedert die tijt oijt sijn in gebruijk gebraght
syn Ed:e geallegeert „ nogte niemand vande
leden is bekent dat bij de successive
overkomende brieven van haar Ho: Ed:s
in patria eenige mentie is gemaekt
dat men sodanigen Eet weder soude hebben
in practijcq te stellen: soo meijnd den
ondergetekenden raet extraord:s dat
overmits haer Ho: Ed: die seer accuratelijk
op alles haer belang en wel vaart Concerne
rende toesigt nemen, des aangaande niet
mentioneren: Het gevolghijk sal wesen
dat van desematerie (als egael en van een
natuur synde met de Consideratie vande
Ho: Ed: Heer Commissaris nopende den eet
en
van

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0416.xml
#+ ---

1377
van Conruptele aande Ho: Ede Majores
met dese vertreckende naer schepen wert
genotificeert, omme op teen en tander
haar Ho: Ed=e wel behagen aff te wagten en
alhoewel men kan infringeren, dat haar Ho
Ed:e in patria zedert 2: haren Herw=ts
hebben geordonneert dat men al hare oude
en eenmael vastgestelde ordres en resolutie
weder sal vernieuwen, soo is egter het
doen van eeden een werk van meerder
om sigh:t en bedenking en als andere saken
daar buijten zijnde de ondervinding van soo
veel nieuwe eeden als men veele ingese
tenen in patria sedert eenige faren
Herw=ts heeft opgelegt heeft ook betoont,
dat denstaat haar goede meninge en inte
tie des aangaande niet heeft geacquireert
want men siet gemeenelijk dat menschen
dier door de leijding van een vroom en
eerlijk gemoet binnen de palen van Hare pligt
niet konnen werden gehouden, door geen ban
van eeden daar in sullen geconstringeert
werden. door welke Consideratien de heeren
majores ligtelijk op andere expedienten
sullen denken, waar mede hare goede
intentie konden werden agtenvolgt
en voldaan. naert vertrek vandese schepen
meynd den onder getekenden raet men
ook behoorde tedoen naarsien: wat voor
meerder bevelen bij haar Ho: Ed:s voor
desen zijn gegeven om soo in geen gebreken
te blyven dat de goede ordres in alles niet
werden volbragt. den ondergetekenden
raad extraord=s verhoopt dat dese Consi„
deratien bij den Heer gouverneur —
generael en de leden goede ingressien sal
vinden en met syn Ed=les meijninge
wel overeen komen naer demael sijn
Ed:t verscheijde malen heeft betuijgt
tot het doen van eeden niet seer te incline„
ren gelijk nu laest nog schriftelijk heeft
verclaart dat het affnemen vanden eet
aan die perzoonen, op welkene namen d'
gelden vande Heer van goenswaren
overgeschreven, geensints van zijn Ed.: ts
approbatie is geweest: alhoewel de leden
deser vergadering geen naarder off seeker„
der middel konde appliceren, om sin
Ed. le van die bekommerlyke gedagten
over dat werk te ontheffen. soo. egter
syn Ed:t en verdere leden een parig
en
gelieven

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0417.xml
#+ ---

1378
voornoemden
gelieven te Concluderen dat den „ eet bij de
leden vande Ho: regering moet werden
geperesteert, so sal den selven sig daer
mede wel willen Confermeren. onderst
Actum Batavia in't Casteel den 31:
Jaruarij 1687
feb= 4=o 1687:
7
Extract uijt de generale
Brief 9ber 1686 met de
eerste retourscheepen aand'
Ed=le heeren Bewinthebberen
na patria geschreven —
29 vaten speck die in zee geworpen zijn
hebben op nagepatr gelegen. van 't Jaer 1674
onder 't gesag van den oppercoopm: pieter
Vorwer en van 1681: tot 1684: ondertgesag
vanden Coopman Huijgens, die gerepatri=t
is, deneersten sullen wij doen reden
geven van dat versuijm en den selven
examineren
Den oppercoopman pieter vorwen in vol
doeninge van u Ho„ Ed: ordre op de boven„
staande orderatenie hem tot dien eijnde
ter hand gestelt antwoordende seyt
dat de geme 29 vaten spekonder meerder
getal of 50 vaten 'tsamen den 19:' aug=o
1674 ten tijde de Heer Iacob vander
meensche zal=r nog Command:r op nagepatrij
aldaer
was„ p=r de katespenstijn van Colombo syn
aangebragt dog volgens den inhout vande
factura geconsigneert sijn geweest aande
Ede H=r rykhof van goens doen admir:l
en supperin tendent over de navalemagt
teijland Ceijlon, endeselve stad nagepatu„
synde aldaer present en op syn Ed:e ordre
ook aan Lantgeligt apparent specterende
om deselve stad staande den oorlog met
vrankrijk en Engelant, daermede de
provideren of des nodig vereijschende tot
scheeps behoefte te gebruijken alsoo nagapat
anders bij vredige tijden ten overvloede met
alderhande provisien uijt het land voor een
geringe pris Can gedient werden blijkende
bij de nagapatn: boeken dat sed=s ult=o
octob: 1678: tot ult:o Julij 1681: van't
selve speck omtrent 9 vaten aan de gaande
en komende scheepen syn verstrekt
doeninge
en dat

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0418.xml
#+ ---

1379
en dat dese consumtie alleen gesien heeft
om tselve van tijt tot tyd te verorberen
gelijk gevolgelijk soude geschiet zijn tenware
de stat nagepatn: Cort na mijn vertrek„
ten verplaetsing van daar tot secunde op
pakiacatta in de maant novemb: 1681:
van een swaar weer, en Hoogewater vloet
was overvallen geweest, waer door niet
alleen verscheijde huijsen ingestort, maard'
E: Comp: selfs een groot en gevoelige schade
incleden en andere dingen geleden heeft
endewijl de sewater vloet ruijm twee
etmael geduijrt heeft, en gem:e speck —
vaten in een lage goedan off onder packhuijs
syn besloten geweest, sullende deselve daar
door ongetwijffelt almede beschadigt, ontrom
poneert, en het vuijlewater daar in gedronge
siyn vermits naderhand gebleken zij, dat
„sommige Europianen indie tijt uijt de
selve Baten eenig speck genomen, en sij
daarover bij sententie vanden Riet tot
Nagapatn:e in de vergoeding gecondemneert
en op haar soldij reecq: daar voor ook belast
geworden zijn, door welk toeval het meer
gemelte speck (dat Cort bevorens op
Dit is Hoog Ed:e Heeren het berigt dat ik
u Ho: Ed:s op het bovenstaande subject
naar mijn bestekennisse en onthout kan
doen als sijnde present van de pampieren,
en ordre sontbloot maar vertrouwe vastelijk
dat op nagapatn:e bij nader ondersoek alle
Het geene ik hier boven geallegeert hebben
niet alleen ever sodanig sal komen,
Transport ders dat nagapatn: aan
cormandel door den Coopman tuijg=s
met de naam van oud d:o gestelt was)
ligt vorder door het vuijlewater soodanig sal
wesen geinfecteert dat het selve met ver„
pekelen en andere remedien, niet heeft
konnen geconserveert off buijten verder„
ving gehouden worden; blykende ook
Notoor dat het selve van novemb: 1681
tot in 'tlaast van 't Jaar 1684: sijnde drie
fanen daar na dat d' Ed:e H=r Jacob Tonc=
Sits als Commissaris de stad nagapatn:
eerst gevisiteert heeft sonder daer van iets
geconsumeert te hebben) is blijven leggen,
en ligt doen nagenomen Jnspectien sodanig
geinfecteert is bevonden dat het selve
teenmael is bedorven, en oversulx in
Zee heeft moeten geworpen werden —
transport
maar

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0419.xml
#+ ---

1380
maar ook verder ondervonden worden, dat d'
Ed: Heer gou v=r Ryjkhoff van goens di
Jonge van de Conditie en hoedanigh=t vant
selve speck alindige communicatie sal
wesen gedaan en dat daer bij naektelijk sil
bliken wat ordre syn Ed: int reguart vand
Consumtie en tverorberen van 'tselve
van Ceijlon derwaerts sal gegeven hebben.
onderstond: VE: hoog Ed=le gansch nedi„
rige eer entrou schuldige dienaar was get
J:s Vorwer ter Zijde stond Batavia —
In't Cas eel den 2:' feb: 1687: —
10=en feb: 1687: —
Van sijn Edelheijt
de heer gouverneur generaal
Joannes Camphuijs, en de heren
Raden van India. —
Vertoont met Eer biedigh:t den Extraord
naat Nicolaas schagen, dat hij in bengale
sinde, door zijn huijsvrouw, bij Coop
heeft geacquireert een obligatie ten
lasten van dat Comtoir, en staande op
de naam vaneen Jnlands Coopman gen=t
madoeram ter somma van 5000: Ro/as welke
omme den vertoonder genegen zijnde te,
ligten en daar in difficuliteijt werdende
gemaekt heeft hij sig met het bijgaande
req:e geaddreseert gehad aan de heere Commiss=s
van rheede, dewelke dat versoek heeft
believen terenvoijeren aan dese vergadering
als te sien is bij 't appostille daarop gestelt„
„ en dewijle hij vertoonder niet kan denken
dat met het onder sighebben van sulken
geringe somme die in kas van nootsake„
lijckh=t bij versterff of andersints, niet
soude konnen werden gemist soude gepecc:t
wesen tegens u Ed:e agtb: intentie en
ordre vervat inder selver missive nae
Cormandel van dato 13:' aug:o 1683:
soo versoekt den vertoonden dat uEd:
agtb onbeswaart gelieven te wesen, om
hem toetstaan en te laten volgen
de voorsz: 5000: ro/a: met den Jntresse daer
op verlopen. — Twelke doende R=a
10en februarij 1687.
Aan den Hoog Ed: wesgeboren
heer hendk adriaan van
Rheede heere van Myderegt
Commissaris genoraal repre
senterende de Vergaderinge van
de heeren 17=en &=a den
de naam

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0420.xml
#+ ---

1381
Een fiscael Jicob tinlopen, sijnde op den
24:'n octob: Jongstleden gecompareert geweest
voor de gecommitteerd=s bij u hoog Ed:s geer
en aldaar hebbende gedaan, en wijslopige
verklaring met de omstandigheden weynig
ter zaken dienende en soo het schijnt, met
studie ingestelt; om ware het moget
den versoeker van d:o verclaringe mee
ondienst als dienst, daarmede te doen,
soo heeft den raat Extraord=s nicolaes
shagen om te toonen dat hij geen verclaring
na syn eijgen sinnelijkheit, van ijemant
begeert, daerom niet na laten te versoeken
dat deselve sodanig alse sag, mogte werden
beëdigt. dan gem: gecomd=ens sulx hebbend
geëxcuseert onder voorgeven dat het selve
soude wesen buijten haar last en Commissie
daer nogtans de voorz: beëdiging niet
anders was, als een nootsakelijk gevolgt,
en essentiel gedeelte van meergem: —
attestatie sonder twelk deselve haar
volcomen leden niet en had, en waar toe
de ged:e gecom=de bij gevolgemoesten—
schijnen gequalificeert off ten minsten
Naer Communicatie en goetvinden van
u hoog: Ed:t konden werden indien haer
Ed=ls die moeijte hadde gelust, soo vint
den zemonstrant sig volgens der
selver aanwijsinge, al wederom genootsaekt
sig te addresseren aan u hoog Ed=s nogtans
met geen nadere Jnstantie tothet
presteren vande voorsz: Eet, die hij
vertrouwt bij gem=te fiscael niet te
connen werden gedaan, ten sy dat sulx
van u Hoog Ed=s believen is, maar om
ten onder eede telaten antwoorden, op d'
bijgaande in terrogatorien, nootsakelijk
sinde tot Explicatien vandingen die
aldaar in distinctelijk syn gestelt,
het twelk den remonstrant bij desen
seer eerbiedelijk versoekt —
als mede om de voorsz:e gecom:e meerder
moeyten te sparen, en niet te besetten in
nodiger besoignes dat ter selver tijd, op
u hoog Ed=s ordre mogen werden geciteert
de persoonen van Cornelis van amack
Lootsen harmanus van diest Matroos
bescheijden op het Jagt de purmer omde
bij gevoegde weijnige vraegpointen mede
naer
onder

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0421.xml
#+ ---

1382
ondereeden te werden voorgehouden
mitsgad=s datjet van u hoog Ed=s bek
Hond=t op den Cassier te verlenen tot
betalinge vande bekende obligatie van
5000 ro/as door den Jnlants Coopman Nandoe„
ram aande Comp. verstrekt, en op
desselfs naam staan als nu zijnde in
handen en Eijgendom vande remonstrant
met den intressen tot dato van de affleggin
va
verlopen off van voorsz somma een wissel
brief op het Comtoir generael tot bat=a
te verleenen onderstont dig hij den 5
November a=o 1686. was getekent Nicola
schagen ter syden stont fiat Conform
t versoek in conformite vande nevens„
gaande authorisatie tot Citatie en het
doen beantwoorden onder eede van d'overgeleve
Braagpointen door de personen Jacob van
Hinlopen fiscael Connelis van Hamack
Loots en Harmanus Bandiest bootsman
maat in dienst der E. Comp: dog aangaend
het derde en laastelid van nevensgaande
versoek wert gerenvoijeert aan haer
Ed=les agtb: de hooge regering van Jndia
tot batavia, als stuijd ende tegen den selve
10en februarij 16817.
Ik ondergeschreve bekenne uijt name
van de nederlantse geoctroijeerde oostindi„
sche Comp: welende deugdelijk schuldig
te wesen aan den inlandesen Coopman
Nandoeram een somma van 5000: r s
gangbaere ro/as piet van 3: â 4 pettijs
heden bij hem aan den Cassier Iacob
Hinlopen in Cassagetelt, welke voorsz=
somma van 5000: roas met den intrest
vandien a 1 per Cento smaants ingem:t
specie weder sullen gerestitueert en
voldaan werden op de eerste aanmanin„
gevanden houder deses off desselfs gevol„
magtigde. onderstont ouglij in
ordre nog lagerstond. ouglij in
bengala. den 5:' 9ber 1686. en was getek:t
H. A van Rheede ter zijde stont
ter ord=re van sin Hoog Ed:s vrt:t en was
getekent Hend=k swaerde Croon nog
Lagerstond gecollationeerd en: accor„
derende bevonde batavia in t Casteel
den 19=' februarij: 1687: was getekent
A van Riebeeck secrt=s
ordre
Bengala

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0422.xml
#+ ---

1383
bengalae den 20: Novemb: 1685 was get:k
Jan Dit onderstont accordeert—
was getekent dirk van groenes zijn
secret=s Lager stond gecollationeert
en d'accorde bevonden. Batavia in 't Casta
den 19:' februarij 16817: was getekent
A van Riebeeck secret=s —
11en februarij 16817
Den gouverneur generaal vint
sig wat verlegen om te beantwoorden
Het geene de heeren van de hooge regening—
gisteren avont goetgevonden hebben hem
te versoeken, en heden morgen door den
Secret=s m=r abraham van riebeek bij
gehoudene notulen tevertonen. sijn —
voornaamste quale, bestaande meer
groote verstopping en beswaartheijt mitsgd:s
continuele duijseling van hooft, heeft
Hij niet alleen op den . . . den voorleden
maant, maar ook eenigen tijt daar na„
de vergadering bekent gemaekt; ende
dewijle het niet en is in sijn magt sigsele
daar van te ontstaan, en alsoo bequaam
te maken tot het waarnemen van syn
schuldige pligt en dienst soo soude hij
de gesamentlijke heeren raden, in dien se
Hem daar omtrent beterschap en
„lijdsaamheijt hadden believen toe te
wenschen, eerbiedighebben bedankt,
gelyk hij nu niet en Can nalaten te
doen voor de goetheijt diese gehadt hebben
met hem voor ditmael, ter oorsake
van sijne voorn: Jndispositie, te ontlasten
vande beschrijvingen van batavia en
siam. ende wat aangaat et
onder tekenen van de wisselbrieven
dergelden, die reets sijn ofte nog
sullen worden getelt; den gouvern=r
generael verclaart daarinne
geen swarigheit te sullen maken,
wanneer de heeren vande Ho:
regering deselve alvorens sullen
believen te examineren, ende
vast testellen dat de onder te
kening buijten nadeel van d' E: Comp:
daar
geschieden

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0423.xml
#+ ---

1384
geschieden Can en ten dienste vande
selve geschieden moet
14:' feb: 1687: —
Het geene sin Ed:e den Heere gouver
generael ter vergaderinge in dato 17: en 24
Jann: voorleden heeft believen te notificer
ende bij resolutie onder deselve datums
telaten aan tekenen so ten belange vande
verstrekkinge uijt de dispens als den ver
koop van provisien en koopmanschappen —
mitsgad=s depper a:o 1685. met montfoort
versonden Jtem de panties voorleden Jaar
't Comtoir Japan p=r factura telaste
gebragt ende eijndelijk het aanstellen ende
weder opligten van gelden uijt en in Comp:e
Cassa, dient den directeur generael 't geen
hier na volgt.
Eerstelijk aangaande de verstreckinge uijt
de dispens segt hij dat de valsheijt en ontrouwe
die de minster soo in bengale als elders ende
ook hier ter plaatse daer in, ende anders —
comen te plegen, exempelaarlijk moeten
behoorde gestraft te werden, maer off
De voorbeelden dter verstreckinge bij zijn
Ed:t geciteert de eene ten behoeve van d' H=r
Extraord:s raad Nicolaas schagen op syn
vertrek als gouverneur na malaka
ende de andere aan den opperkoopm Joan:s
keits gaande als opperhooft na Siam, daar
omtrent heeft den directeur bevonden
dat het bedragen van 't ingekogte vee groente
&=a. voor de heer schagen accordeert met de
notitie van sin Ed:t, belopende 365¾:
uijt den Jnkoop der vereijste nootwendigheden
voor de vertrekkende schepen alhier ietwes—
soude mogen werden besloten wegens de
geloofwaardigh:t vande Jnkopen tot Ouglij
door dengewesen guastos m=r of dispencier
pieter mesdag opgegeven, en of die saken
eenige evenredenheijt hebben met de ordre
in de equaliteijt en mate der verstrekking
bij den directeur gehouden ende sulx in occasien
daargeen vast reglement opgestatueert is
ende daer het ten principalen aan sine
discretie gedefereert schynt om te handelen
nagelegentheijt van tijden en personen &:a
dat sal hij seer gaarne laten aan het oordeel
van degeene die het toekomt ende met
geen voor oordeel bezet sijn. —
uijt
rd=s

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0424.xml
#+ ---

1385
R=a ende het genotene bij den andere 204 2/4
waarbij nog gevoegt syn 90: rd:s voor 16
samer inde en 1200: stux gedroogde vissen
ten behoeven van 't scheeps volk. dog staet
te Considereren dat dusdanige occasien niet
dagelijx nog maandelijx maer selden voorval
ende dat de Cahnitsgasten van meest alle de
vertrekkende schepen als 'er geen opperhooft
off aanzienelijk minister medevaart niet
den anderen eenig gelt tesamen leggen en
besteeden tot den incoop van bijzondere
eet en drinkwaren voor de reyse, aangezien
de gewoonelijke provisien die soo wel voor de
officieren als 't geemene volk medegegeven
werden, bestaan uijtgesoute vlees, speck,
gedroogde vis, olij, a sijn, souterrijs, mitsg
ook spaance wijn en boter voor de officiere
en sieken, hebbende den directeur inde
voorsz: verstreckinge gecondefendeert
uijt insigte van het ontstael dat gequaliti„
ceerde ministers soo op vertreckb
hunne authorisatien hier ter rheede als
op het arrivement ter gedistineerde
plaatse gewoon sijn te doen ten respect
van hare Character de schepen uijt het
vaderlant vertrekkende sijn van alles
soo veer 't gemeene volk als bij sonderlijk
voor Cahuijt indien voegen geprovideert dat
de dienaer niet voor hun eijgen nootsakelijk
behoeven uijt te schieten: dienende de 200:
spaance realen die deselve mede gegeven
werden als ten overvloedeen eenelijk tot
verversinge ofte onverhoopt ergens buijten
Cabo de goedehoop moes ten aanlopen —
twelk telden geschiet dan aan s=t fago —
want aan voorsz: Cabo werden se van d'
E: Comp: met groen te, vee &:a versorgt.
invoegen den directeur gemeent heeft dat
hier uij't geen zegel conde gemaekt werden
tot navolginge in Cas subject ook is in
de verstrekkinge aan d' H=r schagen en d' E:
keijts (behalven het geene voorsz: staat)
gereflecteert op den selver familie ende
speciali:k die vande H=r schagen, als mee op de
soberheijt van vee tot malaka daar het
overschot bij een voorspoedigereijse (die
nogtans d' een ofd'ander tit veel verschillen
konnen) niet teonpas soude konnen
Connen, tot den aanteelt. Het is niet
temin ook waar dat den inkoop van wee
vrij duurder gevallen sij dan hij directeur
sig bevorens ingebeelt hadde, konnende
nogtans van dieverij ofte valsheijt de
dispenciers niet beschuldigen veel min
soo
overtuingen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0425.xml
#+ ---

1386
overtuijgen, om dat niet alledingen ten allen
tyden voor gelijken prijste bekomen sijn maar
heeft hij direct=r daar, iiit reden en oorsak
genomen om vervolgens op diergelijke voor
vallen wat nauwer reguart tenemen.
Het sal bevonden werden dat bij de vorige
directeurs mede inde toedelinge van behoe
aangelijk standige perzoonen Juijst altij 't geen
venparigen voet gehouden is, sonder nogtan
teseggen dat het daerom niet soude behooren t
geschieden: ter Contrarie sal het geen daar
op beraamt ofte geordonneert komt te
werden tot meerder gemak en muttigheijt
gedien, sustineert den directeur verder
dat'er ook geen minder redeenen militere,
om op het vrije maandelixe genot uijt de
dispens en tgraen maguasijn dat de heeren vand
hoogeregeringe hebben mede eenig neglemen
te stellen, gelijk hij bereyts aleenwijle tijts
geleden heeft gelast het voorsz genot der heere
respective sedert eenige Jaren herwaerts
uit te trecken teneijnde omme bij de
deliberatie over tgeseijde reglement tekom
dienen.
Omtrent den verkoop den provisien weet hij
directeur niet dat anders gehandelt of te geda
sij dan 't geen hij in goede gewisse heeft geoord=t
Met den wanendiens tvan d' E: Comp:e
overeen tekomen: ten sijmen soude willen
Leggen dat 'er geen eenparigheijt in prijs der
dranken die uijt de hant verkogt zijn behouden
waren. maar hier tegendient, dat de dranken
van eene soort seer veel in hare deugt vanden
andere verschillen invoegen dat het eene. ruijm
eens soo veel waardig is als het andere. ende
wanneer de kopers versoeken om deselve
uijt teproeven soo heeft men daer voor ook
hooger printen bedongen, dan andere die voor
de vuijst verkogt syn. niet temin sal onder„
vonden werden dat de minsten indese meerd:
gegolden hebben dan die bij openbare venditie
verkogt zijn, omtrent de voornaamst onder
de gequalificeerde ministers heeft men het
gebruijk gevolgt van deselve tot eijgen behoeven
Toedranken tegen wat Civiel der prijs aff te staan
dan aan andere speciali: herbergiers, hebbende
de dispenciers hier inne sonder voor kennisse
van den directeurss niets konnen doen: ten ware
sy aan ymant toegestaan hadden dranken
uijt teproeven tegens ordre. Jndien nu den
directeur mistroiniet wert in allen ofte
eenige van desen opregtelijk gehandelt te hebben.
soo weet hij niet anders overig tot zijne
decharge dan sig deswegen op een wettelijke
wijse ter purge aan te bieden, met versoek
niet
datm

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0426.xml
#+ ---

1387
dat uw Ed=le believen in sulk geval ordre te
beramen op welke wij semende dranken mi
en in aanstaande sal hebben te bemibi„
ceeren: sustinerende als nog dat den
verkoop bij venditie alleen het meeste
voor deel niet geven zal —
Aangaande den verkoop van Lijwaten en
andere Cleden soo Zuratse als Cormandel
en bengaelse, daer van is al overlange —
geoordeelt dat deselve niet alle bij publicq
venditien konden werden omgeset, maert
gerief der vreemdelingen geprijseert moeht
werden, mits egter bij de publicque vendit
„Continuerende om daer uijt successive
te konnen sien of en wat veranderinge, in
den geseijden prijs Courant soude moete
werden gemaekt, t is nu sulx dat den prijs
voor twee faren tot verstreckinge tot
op soldij gestelt t bedragende een halff
cent ofweijnig meer) bij geene verdit
specialijk op de Cormandelse geschilderde
doeken heeft konnen behaelt werden: behalv
soodanige nieuwe geinventeerde sorteringe
welke op haereerste aancomste en tot
een preuve vercogt, wel 70: a 80 p:r C=to
Hebben gerendeert dog bij nader ondersoek.
weder vrij minder, Ja tot onder d' 40: p:r C=to
afgelopen syn; waer tegen mende vercopingen
uijt dehand noyt minder als tegen 50: p=r Cento
Heeft gedaan, Except van eenige ongewilde
sorteringe die tot 40. zijn afgestaan ende
van suratse Cleeden, als Chitsen, naaren
konders en kanicams, noyt onder de bo:
p:r C=to daar de gebloemde monser kleden
Cto
die vooreenige Jaren willig 80: 90: â 100: p=r
C=to op werper konden voor leden Jaar
bij verditie tot een preuve vercogt sijnde,
op 34. hebben moeten werden opgehouden
weshalven den directeur niet wel beseffen
kan op wat wijse syn Ed=t over deelt dot dar men
meent dat men hier in soude dienen te handelen
om versekert te konnen sijn, dat het daar
mede behoorlijk toegaet: tenware sin
Ed=ts oordeelde dat men om den aftrek te
vermeerderen moeste resolveren deselve
uijt de hant voor minder prijsen te laten
springen ende 'twelke ook om den grooten
toevoer van particulieren teweren, als mede
vermits deverminderde deugt van sComp=s
Cleeden wel nodig schijnt, immers van
die sorteringen daerwij meest mede verkropt
zitten en minst begeert werden, voor
de rest syn de gerequireerde originele of
allereerste verditie rollen sijn Erd:t
ter hand gestelt uyt welke bij Confrontat:
affgelop
tegens

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0427.xml
#+ ---

1388
tegens de negotie boeken te sien is dat de
publicque vercogte kleden niet minder
d' E Comp:e goet gedaan zijn danse
vercogt waren. wegens de pontgoede
sal blyken dat deselve tot goede en veel
sints hoger prissen alhier sijn vercogt
dan deselve behaelt hebben ten plaatse
daar seheen gevoert en vertiert zijn—
Belangende na het point van de pper a=o
1685: nasina gesonden, daar mede is
het zulx, dat den ondercoopman van
Reussen volgens zin berigt aan de opper„
coopl: schriftelijk/ overgegeven door den
schipper van gem fluijt aangesegt synde
dat deselve nog 400: p=ls pper konde in„
nemen tendien eijnde 38028. k=tes in een
hampan heeft affgeladen en deselve aan
der factuur houder opgebragt die het sodanig
mits de spoed die 'er moeste werden gemae
tot vertrek vanden zelven bodem met
den ambassedeur paats in facture gestelt
en deselve affgesloten heeft: de Cognoissem
mede soodanig geteikent sijnde wanneer
na het overnemen van een goede parthij uijt
de gemelte sjampan gebootschap 't wiert
dat 'er boven verwagtinge verscheijde Cossen
waeronder nageheugen wel voornamentlijk/
de bewuste schepies) aan boortwaren
gebragt, die veroorsaekt hadden dat het
meerendeel vant gescheepte in voorsz:
siampan niet geborgen konde werden:
ende waar aff hij van Henssen eerst aanden
E keijser ende daar na ook aan d' H=r paats
kennisse gegeven ende een ruwe kalculatie
vande quantiteijt der overgescheep te
pen gemaekt hebbende bij den voorsz paats
en keijser aanteykening daer van gehouden
is, den directeur Hier van be„ijs gekere„
gen Hebbende heeft gelast het restand
van geseijde pper na tewegen om aande reecq:
van de se besendinge goet te doen of ten naesten
te valideren gelijck het volgende Jaer op de
facture van de selve fluijt montfoort
geschiet is, in dier voegen als het extract
den voorsz facture aangewesen heeft
wat nu de redenen sin waarom de H=r
paats in zijn schrijven van den 20: feb: —
1686: geen meldinge gedaan heeft wegens
de uijtgeleverde nette quantiteyt voorsz:
pper en op Hoedanige partij de onder wigt
van 3½ p=r C=to gints gerekent is kan hij
directeur niet bedenken ten Zijginds
een affschrivinge op de facture geschiet
waar
ware

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0428.xml
#+ ---

1389
ware vande quantiteijt die gecalculeert
was inde sjampan alhier verbleven te sin,
en welken aangaende de zekerheijt met
de wedercomst des gemelten ambassad
en zijne secunde ofte een van beijden
als ook de opperhoofden der voorsz fluij
best vernomen eningt gevonden sal komnn
werden —
Tot berigt wegens de bo: stux groote witte
pantjes Japan telaste gebragt dient, dat
selve volgens facture met de gideon uijt
Canton hiergekomen, gepackt soude syn
geweest bij de gilangs in een kas N 10: d
welke kas ongeopent na Japan versonde
is, sonder voorsz: pantjes doenmaels in
facture gedebiteert sijn, ende gemerkt de
selve bij de bevindinge der goederen in
Japan mede niet bekent stonden ende
getwijffelt konde werden ofse aldaer on
over thooft gesien dan wel misschien in sina
versuijmt ware aff te schepen, soo heeft de
directeur toegestaan ende geordonn=t
infacture vande maas dato 29. ' Junij
1686: testellen met expresse bij voegin
van de reden daar toe dienende, teweten
dat men vertrouwde deselve in Iapan
nog inj„t gevonden soude worden om datse
volgens heer diee verclaringe van Leerne„
en son seekerlijk in voorsz: Cas affgepackt
waren, ende dewijl nu bij het nader schuij=s
uijt Japan van 5: November 1685—
consteert dat deselve pantsjes ginder
mede niet konnen uytgevonden werden
soo sal nu te disputeren staan tot wiens
lasten het costende daer van Comen
moet, synde sodanige voorvallen abmissen
na toordeel vande oppercooplk deses
Casteels seerligt te begaan wanneer in
een cas verscheijde sorteringen van goederen
gepackt werden —
wat miaan belangt de Capitale welke door den
directeur gene:l in Comp: Casse getelt ende
weder mit deselve geligt syn, daer op segt
hy dat hem nimmer te voren gekomen
is, de vergaderinge oijt eenig difficuliteijt
gemaekt heeft in het accepteren van sodani
gegelden â deposito als de heeren vande
Regr: successive hebben getelt en weder
tharen behoeven geligt, dewijle hij andersints
sigwel gewagt soude hebben van hem daer
mede eenige ofte de alderminste
Censune voor aanstaande subject
te maken nademael het den telven aangeen
occasie ontbroken heeft om sine
volgens
gelden

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0429.xml
#+ ---

1390
gelden successive alle onder particuliere
lieden tot hogen Jntrest als 6: percento
uijt tesetten, gelijk eeniger maten met de
ligtinge van seekere partijen gedaan
heeft: behalven tgeene hij tot behoef inde
huyshoudinge selfs van nooden hadde
maar geensints tot particulieren ofte
ongeoorloofdenhandel, waar van hij altooe
verre is geweest en noijt met regtheeft
konnen gesuspecteert werden seggende
verder dat de aangewesene 8000: rd:s die
ult:o Junij 1684: getelt ende na 2: maanden
ofte ult=o aug=o daar aanvolgende weder
afgelegt zin den E. Jacob does toebehoor
hebben ende dat de 10710. rd:s onder ult=o
februarij 1686. den oppercoopman Joann
keijts nog toebehorende syn, die bevorens
op syn eijgen naam bij de batavise negotie
boeken onder de Crediteure gestaan
hebben; dog ten versoeken van deselven
op sijn, directeurs naam overgeschreven syjn
gelijk aldaar gesien kan werden, wesende
onder dien datum tot supplement nog
gevoegt aan Contant rd:s 290. makende
tesamen 11000 rd=s sulx d' E: Comp: in
desen maar van Crediteur verandert
is, sonder eenig bedenkelijk intrest daer
bij te konnen lijden. de vermeenderde
en verminderde partije onder ult=o
aug:o 1684. 85. 86: teweten van 1760.
625. en 693¾ syn verschenen en betaelde
Jntresten indien nu wel gemelte syn
Ed=ts in tentie mogte wesen dat de heeren
van de regeringe geene preferentie sullen
hebben om hunne gelden tegen de gewoonelijk
Jntrest aan de E: Comp te tellen, ofte
getelthebbende daer van te mogen ligten,
ten ware beijdens met toestran ofte consent
van de vergaderinge, sulx salhij directeur
hem seer wel gevallen en tot verlingtinge
dienen laten. onder tusschen moethij sig
bedroeven over de expressie bij sin Ed:t
ten desen gebruijkt, bekennen de geenne
dat den intrest van 6: ten hondert d'E
Comp swaer en lastig valt specialijk
bij dese slegte Constitutie van tijden.
ende waaromme hij ook meent dat de reduct:
tot vijff, soude konnen ingevoert werden
als de heeren beliefden te resolveeren
die in hare Capitalen te laten begin nemen
ende dat men eenige andere onwillige
crediteuren haren gelden 'thuijs sont
is
het

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0430.xml
#+ ---

1391
Het capitael dat d' H=r R. vingoens bij
E: Comp: gehad heeft bestont onder
15. xber 1682: uijt rd=s . - - „ 5500:
a:o 1684. ult=o decemb p=r Casfoe vermeerd: „ 500:—
1685: 15: Janu: bij overschrijvinge van
Joanna doers en daniel parve. „ 8580:
ult=o Jan p:r Cassa - - - . . . „ 1060 —
februarij d=o. . . . . . . „ 1120-
maard=o - - - - - - - - „ 2083/¾
maij _=o. - - - - - „ 4000: —
Julij _=o. . . - - - - - - - „. 3200:—
—augustij p=r de weescamer bij opsen: 30926
_=o per Cassa - - - - - - - - - - - - - - „ 55. 00:—
_=o p=r syn E: vader zal=r gewesen
gouvern=r gem:te mede bij overschrij:. „ 13000:
September p=r Casse - - - - - - „ 4500
9ber p=r Corn. s Gastel: by overschrijv: „ 1000-
december per Cassa - - - - - - - - „ 7000:
ta
Somma rds 88000:
de meerdere 5665¾ rd:s syn afbetaelde in
tuesten waar voor deselve reecq gecredite
was —
Hoedanig het weder met de overschrijvinge van
bovenstaande Capitael op reek van dive
personen gelegen sy, is door syn Ed:t inde
gemelte notitie aangewesen overeenkom
de met de specificatie deswegen bij den
directeur gedaan en ter nedergestelt
syn schriftelijk advijs waar van in de generaele
missive na 't vaderlant Jongst afgegaan
mentie is gemaekt welk advis zedert
onder den directeur verbleven sinde
als nu nevens desen overgelevert werden
en waar in mede blijken sal de waarheijt
van zyn Ed:s geposeerde omtrent de
aan wissinge dergetelde engligte Capitalen
voorsz: in soo verre dat den directeur op het
toestaan van de versogte over schrivinge
gedagten heeft gehad de Heer van goens
de voorsz syne gelden alhier soude laten
verblyven ende dat in Cas sulx mogten
werden vereijscht deselve ofte het
meerendeel van dien niet verre te
soeken maar wel te vinden zoude syn. —
waer mede hij directeur nogtans geene
in sigten gehadt heeft om den Heere van goens
tot nadeel van d' E: Comp: te favoniseren
maar venel willen ontgaan de tegenwer„
pinge die sijn E: bijweigeringe soude hebben
konnen doen van dat sulx aan andere
noijt gedifficulteert was geweest als
waarvan bij de reek=s van diverse
presenteheeren en daer onder zijn Ed=e
zelfs ter somme van 25000: Rd=s blyken
gevonden, konnen werden, 't zij in hunne
zin
Credit

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0431.xml
#+ ---

1392
Ciredit of debet. ende gelijk hij directeur
bij aangetogen syn advijs heeft verclaer
dese manieren van doen nimmermeer te
hebben hoonen tegen spreken (alhoewel
daertoe geene occasie in vergaderinge
ontbroken hebben) soo moet hij nog tot
sin dechargie vorder zeggen 'tgeen bij=
resolutie onder dato 9:' Maart 1685—
heeft laten aan tekenen, naurentlijk de
hem bij sonder aangenaem soude syn gewees
in dien sijn Ed:t hem hadden believen te
onderrigten van wat saken belangelide
des directeurs dienst de vergaderinge
kennisse en communicatie competeer
met betuiginge van alle beneijtwillight
om zulx op tevolgen—
Dater voords meer andere Crediteuren bij
de batavise negotie boeken voordt lopend
geenware eygenaars zijn van de Capitalen
op hunne namen bekend staande daera
wil den directeur geensints twijffelen ende
soude als het dienstig geoordelt wierde
wel uijt tevinden wesen invoegen als
voorleden Jaar geschied is met de Capitalen
die in 't vaderlant te huijs hoorden en p=r
wisselovergemaekt sin.
tegen het remitteren van naam waardi
wissels op andere lieden namen, soude
connen worden voor sien als men bij
placcaet ordonneerde dat een ider die
genegen mogte syn gelden over te maken
daerbij sal hebben te verclaren wie
die selve toebehoren gelijk gemeent wierd
dat'er sodanigen ordre wel eer geweest
dog in ongebruik geraekt is, sonder dat
den directeur zoude konnen raden de
reden daer van, ten synen mogte gevreest
Hebben dat de geene die niet geenen hare middelen
wilde bekent staan, hier uijt oorsake
soude konnen nemen om deselve op eenige
anderewijse tot prejuditie van d' E:
Comp: na 't vaderlant te transporteren
tzij door incoop van zeek=n: Juwelen of
wel door Contract met de Engelse
Het is altoos seker dat ingevalle de
voorsz ordre Jaerlijk ware geobserveert
of te gerenoveert geworden, geene sodanige
groote wissels telkens soude bekent
sijn als 'er nu gevonden werden
den directeur segt wijders ter deser
occasie dat van de gelden gesproken werd
de goude Coubangs, soo als die nu gangbaer
sijn tot 80: schellinge niet Hoger inde
wissels behoorde geaccepteer te werden
wissels
alsoo

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0432.xml
#+ ---

1393
alsoo d' E Comp: daerbij anders vier ten
hondert met de betalinge van brabant
kruijsdaeld=s of de waarde van dien in't
vaderlant komt te verliesen—
behalven de saken in thooft deses vermel
heeft syn Ed:t op 28:' Januarij Jongstl: ook
verclaert onderrigt tewillen zijn door
wiens last, waerome en sedert
wanneer de boekhouders van Hamme
en van de reijt onder coopmans kost
gelt toegesegt was, waer op den directeur
segt aan den eersten sedert p=mo april
1684: ende aan de andere sed:t p=mo feb:
1685. sulx toegestaan hebben; te
weten aan hem van hamme conform
het gene bij syne praedesseurge noten was
sonder dat hij van eenige andere verbete
ringe bij zijn Emploij gegaudeert heeft
sinde alle de heeren bekent wat bij taan
wesen van hem directeur door de heeren
syne predesseceurs in't provisionele beste
van bij na alle suppoosten omtrend de
negotie dienst doende gepractiseert zij
sonder tegen sprake van de H=r gouver
generael in der tijd ende waerome hij
gemeent heeft niet konnen peccere
14:' februarij 1687
Den directeur gener:l hebbende bekomen
Copie van 't geschrift by syn Ed:e den heere
gouvern:r generael voorleden donderdag
den 28=en Novemb: in dese vergaderinge
Joannes vander reyt is evengelijk
kostgelt toegeseijt op 'ternstig versoek
van den Equipagie boekhouder ende desselfs
getuijgenisse wegens sine Extraord=s dienste
en bequaamheden gelijk hij ook betoont
heeft met de aanwijsinge van't bewuste
erreur in de afschrijvinge van 't Zeijldoek
aan de daartoegestelde gecommitteerde
gedaan, hebbende daaren boven even
soo veel kostgelt als bevorens in amboina
genoten.
tot een adsistent of boekhouders dienst
een boekhouder ofte adsistent, ende tot
die van ondercoopm: een ondercoopman
te employeeren: remitterende wat daer
boven ging van de kennisse van de vergade
ringe
tot
geexhibeert

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0433.xml
#+ ---

1394
geexhibeert, vint sig verpligt tzijner
ontlastinge daerop te leggen, dat hij nopen
de overschrijvinge der gelde in Comp=es casse
berustende geweest ende den H=r Rijk
van goens. toebehorende, wel speculatie
heeft gehad op het gedane ontbodt van zijn
E: door d' Ed:e h=ren meesters maer ook
sig selven doenmaels erinneer t heeft dat
Haer Ed:e Ho: a: daerbij geen ordre gegeven
hadde tot arrest van eenige syn E=s middelen
gelijk ter belangen van den overleden gouv
gem:t C: S: is geschiet, dog wel bij sondelijk
Heeft hij vastelijk gelooft dat d' E: H=r
van goens met de begeerde overschrijvinge
insigt en Jntentie hadde om de gelde
voor eerst alhier bij de E: Comp: onde
bedeckte namen aan te houden om het
proffijtshalven van den intrest, gelijk hij
directeur als nog sustineert dat zijn E=:
meeste gelden alhier verbleven sijn,
die sonder veel Commotie daerom te
maken wel weder op synen naam souden
Connen getransporteert werden: ten
ware eenige vandeselve gevonden mogt
werden onder de nog ongeteijkende
wissels van degene op welkers namen
overschrijvinge gedaan is, als niet namen
onder die van M=r Jacob dam ten
behoeven van Juff=r Mauritia de
solemne houdende de wissel 11000: en d'
gedane overschrijvinge. . . . R=s 5000. –
Juff:r anna Eling wed:e Caulier
de wissel groot 5000: en d' over schrij: „ 2000:
8
N
grden rd:s 7000:
frans
en misschien daeronder voor haer E:
soon
schoon „ d' H=r M:r wouter Valkenier. . . „ 500: —
d' E: Joan Sonnij dewissel groot
4000: en d' overschrijvinge. - - - - „ 5.500:—
d' EJan Lambertz de radder
twee brieven inhoudende beijde
tesamen 12000: end'overschrijvinge . . „ 7000:—
Voorts mede overgeschreven als
volgt
op d' Heer Corn=s van qualb in
„22000. –
tweereijsen.
d' gemagtigden van d' E: marten
„ 22000-
Huijsman zal=r-
d' wed:e daniel parve - - - - - . . . „ 10000
dome servatuus Clavius. . . . . „ 5000-
d'wed:e michiel de geus. . . . . . . „. 6000-
Judith Muijkens. . . . . . . „ 1000-
„Cornelis en: Nicolaes pelletier. . „ 2000. —
wissels
te zamen Ed„s„ 88000:—
Zodanig

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0434.xml
#+ ---

1395
Zodanig als syn E. Capitael geweest is onder
ult=o decemb 1685. volgens de liste a=o
passado daar aff gemaekt en overgeleveert
waer van de helft soo uijt het Capitael
der weesen wegens syn E: Huijsvrouw
door deheenen besorgers derselve als van
syn Heer vader zal=r op syn naamg getran
ponnteert en overgeschreven is en soo ook
van diver se anderen boven het gene sijn E:
van outs Bij de negotie boeken cred
gelopen heeft: derest Contant in diverse
partijen successive getelt sijnde. Indien n
verstaan mogte werden op de voorsz
gelden ofte het meerendel der selve een
p=l arrest te decerneren dan vint sigden
directeur bereyt om geassisteert met
nog een mede Lit uyt dese vergadering
de personen op welke de overschrijvinge
gedaen is, het besuijt der vergaderinge
aan te leggen en rapport te doen
Maar wat aangaet de overschrijvinge
in 't geemeen ter versoeke van deesen gen
der crediteure gedaan, daeromtrent
segt hij geen nadeel voor d' E: Comp:e
te hebben bespeurt of te konnen voor
maer veel eer geoordeelt t zelve te we„
een faciel middelom de sieden vanden
andere tehelpen, gelij veeltijts met het
Capitael van de weeskamer bij dE:
Comp: staan de geschiet: volgende daer
inne het exempel van syne voorsaten
ten tijden zijnes aanwesens alhier;—
welke maniere van doen hij noyt heeft
sien ofhonen tegen spreken: anders
waren het al eenige moeijte voor hem
uijt gewonnen geweest sodanige versoek=d
hun begeerte aff te slaan ofterenvoijeren
aan de vergaderinge, immers is hier aff
ten tijden van de Jnleveringe der notitie
van de Capitalen die bij d'E: Comp: op—
intrest staan, sinde geweest p=mo geb:rij
deses Jaers alwaar sodanige over schijn vin„
ge gevonden werden, niet met allen gespro„
ken sulx dat hij direct=r sustineert daer
mede voor als nog niets terwerelt
misdaan te hebben. sijnde ook willigen
bereijt om daer in (gelijk in alle andere
saken 1 tevolgen de ordre die men desen
aangaande mogte goetvinden te arresteren
waerome ook niets desen zeergedienstig
versoekt te meen, alsoo nog eenige sodanige
schriftelijk versoeken onder hem berusten
van dewelke hij opgehouden heeft het
Consent tot overschrijvinge te ondertekenen
een baciel
als

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0435.xml
#+ ---

1396
als
dirk van bleijswik aan Elisabet
bergens. . . . . . R=os 8000:-
Thodomis Saspred:t om nat
vad: teremitteren - - - - - - „. 6577—
paul=s dusseld=s mede om te
remitteren . . . . . . „ 3327 /8
Frans gade ten Eijnde als voren - „ 4050 —
gerrit hoofd aan dionijs kelk. . „ 1000.
somma rd=s 22954 /8
Verclarende niet temin dat ingevalle bevore
de opgemelte reets gedane over schrivvning en
iets van zijn Ed=ts gedagten over het in„
houden van dese heen van goens Capitael
ware bewust geweest, dat hij swarigheijt
soude hebben gemaekt daerinne op syn
selve iets te doen. —
Ende belangende de overen afschrijvinge
van de Capitalen der verdere heeren leden
deselve bedragen buijten dat van de H=r
van goens voorsz niet meer als 14000
dog heeft hij directeur noijt konnen bevro
den wat moeijenisse de gelden van de selve
onderworpen souden konnen wesen —
immers kan Hij daer toegeen reden
vinden uijt hunne Condincte in het gereso
veerde ter belangen vanden  presid:t
Willem Carel Hartsink wat hem
selfs aangaet En bekent gaerne uyt
de voorgaande discoursen van de heeren
in't gemeen over de saken van golconda
gehouden, als ook uigt de resumptie der
brieven soo van paliacatta Herwaerts
als van daer na golconda en masulipat.
gesz: gene redene te hebben gevonden om
voorn: Hartsink aan het bewuste bancque„
not schuldigte oordeelen gelijk ten resolutie
van den 21. ' Novemb=r 1685 genoteert
staat dat mit de overgekomene papieren
niets heeft konnen blijken waer ini thi
over wan devoir Contrarij ordres ofte
wat het anders mogte sijn redevabel en
aansprekelijk soude konnen geagt werden
en is hij daerom ook te dier tijt wel met
vreemt geweest om den selve sijne ver„
lossinge te accorderen dog heeft doenmaels
Considererende dat zijn verbliff voor
nog een Jaar Hem niet heel veel soude
hebben beswaart, tot zijne Continuatie
gestemt, maar 'sanderen daegs op de
nadene kragtige instantien by hem
Hartsing tot Zyne verlossinge by alle de
steenen leden circulair en onderanderen
ook aan syn Ed:e gedaan Extraordinair
vergaderinge beleyt synde; soo heeft
Willem
den

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0436.xml
#+ ---

1397
den directeur te facielder tot een ande
sentiment konnen overtreden onder
verwagtinge van de een parigestemmen
soo van zijn Ed=t als de verdere Heren
om redenen bij desselfs request gealleg:t
waer bij comende dat de verkiesinge da
een hooft over de retour vloot na sine
comste expres gewagt hebbende niem
in middens sig anders opgedaan had, nog
deminsten apparentien vertoonde van
dater eenig gequalificeert ministen.
hem op doen soude: exce„ h e'tselve eeniger
maten verwagt wierde van den Command
Tim; dog wiens ongenegentheijt den
naest volgenden dag almede bekent
geworden, ende den tijt genoeg sm verlopen
Zijnde, soo heeft den directeur het leffen
voor een nootsakelykh:t beginnen aan te
sien, dat Hartsink sijn verssoek diende
toegestaan te werden om het gesag ove
de gereetleggerde kostelijke retourv loo
aan te nemen, als agterde van zeer veel
en Hoog belang de goede condincte van
en over deselve &=a
Ende dit sijnde wanEen Eijgentlijk Reden
en motive geweest waerom den directeu
contrarij zig vorig advijs het vertrek
van Hartsink toegestemt heeft, segge
daarnevens niet te konnen bedenken
ingevalle syn Ed=e voorn Hantsinks
verblijff te dien tijt van sulken absolute
nootsakelijkheijt hadde geoordeelt als
tegenwoordig, waerome (behoudens syn
Ed=ts hoog Respect en de besondere
goede insigten die deselve daar omtrent
onge twijffelt sal gehad hebben) syn Hartsings
na der versoek deswegen niet en heeft
gedeclineert ende affgeslagen in stede
van tselve over tenemen en in rade voor
tedragen, immers heeft sulx inden direct=r
geen andere gedagten verweckt off sin
Ed=s moeste de nadere Jnstantie van
Hartsing niet ongevondeert hebben gevonden.
Jndien nu wel gem Ed:e niet tegenstaande
dese verclaringe alegter soude mogen blijven
in eengevoelen dat daer omtrent iets anders
ware gepasseert (immers ten reguarde
van des directeurs persoon) 'tgeen de
naam van een vreemde wijse van doen
soude konnen verdienen, sal hij hem
geluckig agten nader verclaringe daer
op te mogen hebben, teneijnde daar door
bequaam gemaekt mogte werden, om alle
vremde gedagten weg tenemen ende syn
Ed:e nevens de vergaderinge volkome
daer
satisfactie
9

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0437.xml
#+ ---

1398
satiffactie te geven ende alhoewel in de nade
bekomene rapporten van ontrouwe
Handelinge bij de residenten tot golconda
gepleegt den gewesen president Hartsing
als nog onbeschuldigt blijft, soo soude des
niet temin in de affgaande wisselbrieven
ter zijnen opsigte eengelijk expedient
in't werk gestelt Connen werden als
ten belangen vande E:d:e H=r generael
peelman Zal=rs middelen geschied is —
Op het geene gesegt werd van een onbedag
oorlog is syn Ed=e bekent dat deselve
gearresteert is met eenparigestemme
van alle de presente teeren doenmaels
wesende d' H=r van Hoorn absent alhoew
men daegs bevorens nagenome Lecture
van de schriftelyke Consideratien over de
saken van golconda door den E: Hart
sing overgelevert op reces gescheijden was
dog de wijle gemt: H=r van Hoorn op 24='
Septemb: verleden in raden van Jndia -
genotificeert heeft d' oorsake van syne
absenteringe ten tijden voorsz: mitsgads
Hoedanige Consideratien sin E: doenmae
alingeschrifte geprepareert, dog om 6
gevoegde reden ingehouden hadde soo
sal hij directeur daervan niet breder
spreken, maer sulx soo wel als de gehet
14en Februarij 1687
Den directeur generael anthonio hurt
Handelinge omtrent het besluijt van den
oorlog met dereden daertoe diende ter
Resolutie nn gedrukt aan Het wys oordeel
van onse gebiedende heeren en meesters
gedefereert laten —
Tot besluijt soo segt den directeur te sullen
besorgen dat het geen hij voor het affgaan
den Jongste retourvloot bij de E. Comp:
â deposito heeft gehad daer niet vermind:
werde, alhoewel susteneert hier toe,
niet gehouden te sijn ende verklaert, tot
de se presentatie eenelijk tewesen getneden
om sin Ed:t waer t' mogelijk teeerder
tot tekenen der resterende onderhantse
wissels te disponeren, twelk mits desen
op 'ternstigste tot mainctien van 's
Comp:s reputatie en Credit wert
versogt, alzoo die eere van outs aff den
gouv=r generael privative buijten
alle dispunt gecompeteert heeft, ende
welke den directeur sig welwagten
sal hem aan te matigen.
Handelin
sende

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0438.xml
#+ ---

1399
Ziende dat sijn Ed:t den eere gouverneu„
gener:l alweder in de aldermees te besigh
deser vergaderinge ende op het laaste vertre
der schepen na tvaderl:t deselve belieft te
in terrumperen met geschriften inhoude
soo openbaer als beldektelijk verscheijde
saken tot laste van hem directeur en: de
andere heenen, zegt geweest te hebben, gelijk
buijten twijffel bij d'andere heeren in hun
reguart mede gewenscht sal syn, dat de
selve sakewaren voorgekomen in der tijt
wanneer zij met de vereijste omstandigh
daerop soude hebben konnen antwoorden, omm
de heeren onse principalen te disabuseren, den
weg tenemen de umbragie die haer Ho:
Ed: seekerlij staan te scheppen uijt de
fecture van een geschrift, dat onder haer
Ho: Ed. niet behoorde tekomen dan verseh
met het berigt vande heeren raden in 't ge
en:r den directeur in't bijsonder ende: dier„
halven daer tegen nu maar venelijk te seggen
dat hij door de Japance opperhoofden ind
Jare 1684 en 1685. op Hare beurtegereet
staande derwaerts te vertrecken
iterativelijk aangesproken end: versogt
is, teneijnde sy voorsien mogte werden
genoegsaem aan tal van bequamen pennisen
tot voorcominge van alle diefstal die
anders daer somtijts; specialijk onder het
wegen van 't Japans staefkoper grof gepleeg
wert ofte gedaan is, waer op hij directeur
gemelte opperhoofden heeft bevolen een
memorie of sijs ieder namen op te
stellen ende deselve aan den Heer.
gouv=r generael te vertonen om bij zijn.
Ed:s gesien en geapprobeert sijnde
daar van aan hem direct=r bescheijd te
brengen gelijk hij dan op den selver
rapport en gegeven reden van nootsakelijk
de ordonnantien getekent heeft. dat ook
tvoorleden faar den E: Constantin ranst
de Jonge boven Hetgeen voorsz is.
verder heeft gedemonsteert, hoeden
vrijenhandel aldaar desjaars tevoren
ingewilligt veel meer om sigt vereijschte
als voor heen ende gevolgelijk een Rimmer
aantal van adsistenten derwaerts
diende gesonden, end dat hij direct:r daer
in geloof geverde tot Comp end niet
Zijnengen dienst geconsenteert heeft.
dat wijders den selven E: ranst doen„
maels ook bij sondere genegenth=t hebbend. e
betoont om willem van Ekenen
(vandenwelke syn Ed. t spreekt) na
niet
Japan

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0439.xml
#+ ---

1400
Ja pan mede tenemen, hoewel men hem
voorgeen vrijman heeft konnen aansien
om Reden in desselfs nu overgesonden
request aangehaelt met uijtdrnckinge
vande diensten bij hem geduirende
den stilstan 1 syner gagie a:o 1682 en
Nader hant gedaan, hij directeur de dis„
positie over van Ekelens persoon
sig niet heeft willen aanmatigen, maer
den E: ranst almede gewesen tot sijn
Edelh=t van wiens Concent hij
directeur kort daer na door geseijde E
ranst berigt sinde (gelijk den selven ook
met waerheit niete sal mogen ontkennen
gedaan te hebben) een ordonnantie gepass=t
heeft. weshalven aan een ider te Consideren
heeft of hij met dese van Ekenen tot
eenige ongeoor loofde saken sig ingelate
kan Hebben. blikende Evident
dat den E ranst den zelven sonderling
moet hebben besint, dewijle hij andere
na batavia hebbende gelangeert onder
soo kleijnen getal adsistenten als in
Japan gewoon zyn over te blyven. hem
van Ekeren medebij sig gehouden ende
met favorabel voor schrijven aan dese
14e. Februarij 1687
Rapporten Cort berigt
gedaan door pieter vouwer tweed
oppercoopman deses Casvels en
Jeremias Coesaart visit=r
geme:le aan d' Hoog Ed:e Heer —
Joannes Camp huys gouverneur
generael, end' Ed:e Heeren Raden
van Nederlants Jndia wegens
t gebesoingneerde Haer bij resolut:
dato 24:' Janu: 1687. door haar
Ed: aanbevolen en geordonneert
Jn voldoeninge van uE Hoog Ed: ordre vervat
inde resolutie van den 24:'n Jann: boven gem:t
ons door de heer secretaris riebeeck E: Deb:
vergadering begunstigt heeft bekennen:
garn dat in gevalle zyn Ed:t op de ontfangene
mons ten rolle van a=o 84. daer het eerste
vermeerdert getal bi gesien Conwerden,
hem van eenige disordre hadden believen
te adverteren, bij devolgende twee ganen
het geensints op demondelinge berigten
der voorsz: opperhoofden souden hebben
Laten aan komen.
vergadering
daer

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0440.xml
#+ ---

1401
daer aenvolgende ten hand gestelt hebben wij
onder gez: nauwkeurig geresumeert ende
geconfronteert de opgestelde am den aange„
wesene posten rakende deverstrekking
aande schepen, en daar mede vertreckende
gequalificeerde ministers begrepen
in het geschrift bi zijn hoog Ed=n d' Ed
H=r gouverneur generael opgestelt, en
alle de selve posen soo met scheeps oncost
boeken, en ordonnantien voor soo veel
de laaste ons hebben konnen verthoont
werden accorderende bevonden except
de volgende posten
Eerst in de oncost Reek van t verstrekte uijt
de dispens den laasten aug:o 1684. aan den E
keijts waer in op gestelt staan 100: kannen
Leck twelk wel bevinden te accorderen me
de ordonnantie vand' Ed=e H=re directeur
23: aug=o 1684: op de dispenciers getekent
maar met een andere hand daar bij gevoegt
64: kan meer welke opgelijke quantiteijt
van 164 kannen in 't scheeps oncostboek van
gem:t dispenciers ook duijdelijk genoteert
en affgesz staan —
Jtem staat bij het geme op stel 292 21/12 r=ds voor
vervensing 'twelk met het scheepsoncostboet
geconfronteert synde bevinden bij een
ordonnantie van 2: septemb 1684. door
door d' Ede H=r directeur op d' dispenciers
getekent dat mit des E Comp: Cassa eenelijk
ten behoeven van gem: E: kepts is betaelt
voor verversinge 'd somme van - . rd=s 20412
en ten behoeve vant gemene scheeps
volk voor 1200: stux gesoutevissen
.„ 88. —
en picol tammerinde.
tm
tesamen rd=s 29 3/12
Nog is ons te voren gekomen en door den Cassier
S=r van outhoorn getoont ven briefie houden:
aand' Ed: H=r directeur generael, en van Jnhoude
dat door de ordinarij leveranciers nog aan boort
tot verversinge van d' Ed: H=r Nicolaes sogen
en den E: keits wanen gelevert 12: picols
groente 100 ponpoenen, eenige turxe boonties
400: Joncquince, appelen en 5. bossen piesang
ten bedragen van tsamen 31 R=ds welke op de
teekening van d' Ed' H=r directeur dato 12. '
Septemb: 1684. door gem:e Cassier ook betaeld
Zijn, dog op de oncost reek van 'tschip silversteij.
en macasser d:t voorz: niet tevinden of
appart genoteert staan, als sinde beijde oncost
reecq:e ult=o aug=o gesloten d' Ed' H=r schagen
met silvers zijn den 4:' septb. en den E:
keijts met macasser den 7:' derselver maant
vertrocken invoegen de gem:te ordonnante
bij de dispenciers niet kan ingenomen -
wesen off ten wane deselve omtrent
een ander partij vande vorige verstreckte
verversing gesmolten en tot haar ontlasting
getekent
Jngetrocken

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0441.xml
#+ ---

1402
Jngetrocken was, dat almede niet apparent
schijnt dewijle in het scheeps oncost boek —
van deselve dispenciers blikt, dat het
schip silvers zijn en macasser op beijde
Haer oncost Reecq: Jder wel voor 31. rd:s
belast staan maar wert aangewesen dat
het selve verstrekt, en geboekt is ult
maij bevorens, beijde met specificatie
voor verstrekte hoenders, en verversing
waar van inde laaste ordonnantie van 12:'
Septemb: daar aanvolgende en hier boven
aangehaeld, geen mentie teweten van
hoenders gemaekt werd, alle het welke
de tweedes dispencier pieter van dick —
voorgehouden zijnde, ons naer zijn beste
onthout berigt heeft dat voorsz laaste
ordonnantie wel door den Cassier aan de
ordinarij teveranciers is betaelt maer dat
deselve bij haer int oncostboek, tot hare
ontlastinge niet ingenomen off geboekt
geworden is—
Nog in het opstel vande verstrekte verversin
aan d' H=r extraord:s raat Iacob Jorisz. Sik
dato 12:' aug=o 1678. als gouv:r met het Jagt
V: worwijk naar malacca vertrocken
staande bij het zelve uyt getrocken 108: rd=s
54: stver. Jnsgelijx accorderende met het
scheepsoncost boek maar bevinde hier
onder volgens het zelve oncostboek-
18en februarij 1687.
Den ondergesz fiscael van Jndia, hebbend.
gehad visieen tecture van seeker geschrift
door d' Hoog Ed: H=r gouvern=r gener:l
Joannes Caraphuijs, den 30: Januarij Jongst
leden in raden van Jndia ingelevent;
tenderende om van fiscael te hebben
De vordere posten nakende de Capitalen vand'
Ed: H=r directeur, end' Ed: veer ordinaris
raad van Jndia Rijklof van goeye syn bij
ons in dese besoignes mede geconbronteert
en met de negotie boeken even sodanig als
deselve bij syn Hoog Ed: de Heer gouverneur
sin opgestelt accorderende bevonden onder„
stond VEd=le gantsch nederige seventrouw
schuldige dienaeren. was getekent
pieter vorwer en Jeremias Colsaert
ter zij de stont: batavia int Casteel
adij 12:' Februarij 1687
in een aparte post begrepen tewesen 500 stx
gesontevissen als vorendienende ten behoe„
ven van't scheeps, en uijt Cassa betaelt tot
12 rd:s 24 stver sulx de verversinge eijgentl:jk
voor d' E H=r pits gedient hebbende soude
bedragen rd=s 96½
In een
verklaringe

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0442.xml
#+ ---

1403
verclaringen, wien hij soude neijnen rede vabe
en aan sprekelijk te syn voor sodanige andere
helfte van te kort uytgeleverde garioffe
nagelen, en seng thin, als waarinne
schipper Leendert Rusch, bij sententie —
vanden agtb raet van Justitie deses
casteels, den 7:' Septemb: voorl:
voor de eene helfte gedoemt en hem
fiscael sin actie wegens d'andere
helfte is gereserveert, daer teraden soude
mogen werden, dient daer op, met schuldige
een biedigheijt, voor sin advijs, onder
Correctie van betergevoelen;
Eerstelijk notoir regtens te syn, dat
den boekhouder Matthijs brickenaar,
die het Cognoissement van de geladen gari„
offel nagelen in 't schip pouleron benevens
hem schipper Leendert Rusch in amboina
op den 21' aug=o 1682: Consteert ondertek
te hebben schoon den selven van hier ver„
trocken, en des ongemoeijt naer 'tvaderlt
geadmitteert is egter dies niet tenin„
is, en blijft, originele debiteur en
schuldenaar vande andere helfte der te
Cort uijt geleverde nagelen, als waerinne
voorn schipper musch voord' Eene
helfte bij sententie van den raat
raet van Justitie deses Casteels dato
7:' Septemb Jongstleden is gecondemn:t
selfs tot soo verre; dat hij brickenaar
of bij sijn overlijeden, desselfs erfgenamen
ter deser zake, van d' H=ren bewintheb=r
in't vaderlant, met fundament in
regten, soude Connen geconvenieert
werden, waar van de sereden wert gegeven
dat hy brickenaar uyt kragte van het
bij hem mede ondertekende cognossem:t
dat een onwedersprekelijke obligatoire
acte is, sig soo wel, als schipper rusen
bij zijne onderteijkeninge heeft schul„
dig gemaekt, aanden ontfang van de
voorsz: ingeladen specerijen, daar van
hij briekenaar, door geen ander middel
can gequiteert en ontheft worden, als
bij volle en goede uijtleveringe vant
ontfangene of anders vergoedinge van
het te kort komende. —
Ten tweede gepresupponeert dat onder
andere mede het doen tossen en laden van
alle waren en Coopmanschappen, uijt, en ind'
schepen van d' E Comp:e ter desen rheede
privatelijk is, pecterende tot het
offitie ampt, en bewint vanden eersten
raet en directeur generael van Jndia
wiens pligt het bijgevolge is, op alle
7: Septb
wanlevering

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0443.xml
#+ ---

1404
wan leveningen en de fecten indien deelen
exact en naue reguart te nemen
vervolgens der selver bevindingen in
raden van Jndia te rapporteren, omdat
soodanig besluijt genomen te worden, als
haer Ho: Ed=ns voor den dienst van
d' E: Comp: soude mogen bevinden en
verstaan te behooren, en aangesien
de voorz: te Cort Leveninge van ginofse
nagelen, door den schipper eerboeknouder
van 't Jagt pouleron voorn op hare komst
alhier uijt amboina den 30: Septb 1682
voorgevallen is bij tijden van d' Ed:e H=r
directeur generael balthasar bort
die tselve vandien tijt aff tot op sijn
overlijden in Janu: 1684:, en sulx volle
vijftien maanden agter den anderen versuijt
heeft gehad, in raden van Jndia tebrengen
soo soude verscaan dat 'er fundament
enreden genoeg ware, d' erfgenamen van
de Heer bort ten sake van dit versuijr
en de voorz: naarlatigheijt te Convenie
en aan te spreken, voor en om d' andere
helfte vande voorsz: tekort uijtgele„
verde ganioffel nagelen, behoudens der
selver guarand ten laste vande meere
enderdeen laasten Comthhier mede
Jnconsideratie dat de H=r directeur gene=l
van Jndia baltha Carbort, naar mijn beste
onthout den 11:' Januarij des Jaers 1684
overleden zijnde d' H=r anthoiio Hrut
als doen in die hooge bedieninge is gesinced:t
als wanneer op den 9:' februarij daer aan
volgende, den meergenoemden boekhoud:r
Mathijs brickenaer ter saken van
de voorsz: tecort comende nagelen ook
ongemoeijt p=r het schip oostenburg, naer
'tvaderlant, werd gesegt, gedimitteert te
sijn, waer uiet dan ook wel soude zchijnen
te flueren, datter incas subject ook
eenig versinjm of schult ware bij d' H=r
directeur Hurt, die het vertrek vanden
originele debiteure brickenaar want
oft schoon alle Cuominele actien met ijmant=
bood komen te expineren, soo blijft egter
dit overig, dat een ergenaem altijd gehouden
is, civiliter te antwoorden, d' administrati
van den overledene, en sulx te vergoeden
de schades, die eenderde door desoverledens
quade of onagtsaam bewint, soude mogen
toegebragt syn
Originele
voorne.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0444.xml
#+ ---

1405
voorn: brickenaar soo stilswingent hadde
Laten door schieten: maer hier tegens weder
om aangemerkt werdende dat de voorsz:
Zaake van de wanleveringe der nagele
originelj was voorgevallen bij tijden van
Hn H=r hurts predesseceur, d' H=r bort
voormelt, en dat soolange Jaa over de
vijftien maanden door geleden: dat soo men
al vaststellen soude d' H=r hurt wettel
transport vande generale directie gehadt
Hadde vand' iure van zijn H=r borts—
overlijden, dat niet tegeloven is, en voor
welke tijd, ik soude sustineren dat een
directeur geen verantwoordinge hadde,
tselve egter vanden 11=en Januarij voorsz
dat d' H=r bort overleden is, tot den 9:e febru
daar aenvolgende, dat den boekhouder —
brickenaar vertrocken is nog geen
polle vijffweeken uijtmaken Can, dat
een seer corten tijt is, om sigte informe
op de defecten en versiinenisse in voor
tyden gevallen, en gepleegt, voornamentlijk
wanneer men hier bij belieft te consider
gelijk dewaarheijt is, dat d' H=r directeur
hurt voorn: indien selvigen korten tijd
ook tegelijk op syn Balsegehadt heeft, de
bestellinge der vaderlantse retouren, en sin
beschrijvinge, met de schepen derwaerts
aand' H=ren onse principalen. daer bij ook nog
dit ten verschoninge van d' H=r directeur
Hurt, in cas subject, soude kunnen werden
geallegeert dat haar Ho: Ed=lns bij den selver
Resolutie van sondag den 23:' Janu 1684
als wanneer der boekhouder brickenaer,
Hier tot batavia, selfs nog present was,
alleen schipper veendert rusch noemen, die
gehouden souden syn, de voorsz tekortgele„
verde ginoffel, nagelen, te verantwoorden,
sonder dat daer bij eenige mentie van den
boekhouder, briekenaer gemaekt werd,
sulx ook vervolgens in Haar hoog: Ed=ns
resolutien van vrijdag den 24: aug=o 1685
en vrisdag den 31' Maij 1686. daer vande
verantwoordinge vandese tekort uijt
geleverde nagelen gesproken wert, Hi
brickenaer mede niet eens genoemt
wert, twelk hoewel het geen verande
ringe in de dispositie van het regt can
maken, egter met goede schin, d' H=re
Burt buitten alle verder na bedenken
en dat in dese saken niet meer te doen
ook
viel

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0445.xml
#+ ---

1406
viel, gerust sal gestelt hebben, mits
al twelke ik (onder Conrectie als
voren) verstaan soude, dat d' H=r Hurt
voormelt, ter sake van dit zijne
pretens versuijmt, niet geen genoegs
fundament, om eenige vergoedinge van die
soude kunnen geconvenieert werden. —
Aangaande de vergoedinge van de andre
Helfte van alsulke sengthin, als waer„
inne hij schipper leendert Rusch bij voorsz
van
sententie van den 7:' september Jogst
teden, onder andere, mede is gecondemneert
tselve kan nu geendifficulteijt meer
hebben, alsoo schipper rusch voormeljt
constert alleen getekent te hebben,
Het cognoissement van zijn Siamse
ladinge, daer op de voorsz: Leugh thin
bevonden is te kort te komen, sulx hij
Leendert rusch, ook albereijts, op dat
fundament, daeromme in regten, door
denondergeschreven fiscael is betrocken
en welgewisselijk ook eens daegs inde —
vergoedinge vande nog overige en
18e: februarij 1687.
Den Extraord=s Raet Nicolaes
schagen, niet hebbende te verantwoorden
de verstreckinge gedaan, aan het schip
silvers zijn dat gedesineert was
naar het vaderland en waer mede hij
met zijn familie en verscheijde andere
persoonen ontrent 20: Casiitsgasten
soo kleen als groot, en passant) tot malacca
is overgebragt (en daer onder ook in
specie de 365 ¾ rijxd=s Contant de
welk in zyn handen niet syn geweest,)
de wij lhij deselve verstreckinge niet
heeft geeyst, veel min, geordonneert,
maer sig deswegen gedragen aan de gewoonte
in dien gelijke gelegentheden gebruijkelijk
onvoldane helfte vande voorsz:e tekort
uijt geleverde Leugthin, staat gecondemn=t
te werden. onderstond: aldus geadviseert
batavia den 18:' Februarij 1687. —
was getekent gualter Zeeman:
onvoldane
versoekt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0446.xml
#+ ---

1407
90:-
versoekt niet te min om goederedenen, dat
het bijgaande extract au thentijcq uijt de
negotie boeken van malacca inhoudende
de oncost reek: van de fluict strijen waer
mede hij Extraord:s Raet van daer
na bengale is gevoert, off wel het geene
ten aansien van de Cajuijt is geordonneert
geworden alhier mede tot speculatie:
van de H=ren onsemeestersmag werden
geinsereert.
18 februarij: 1687.
Extract uijt het masaxe —
negotie Journael onder dato 21=e
Janu: 1686 nopende 't gene d'
fluijtstrijen tsedert den 12
November 1685 dat van Japan
op Malacca is Comen te
arriveren tot den 12e' Januarij
1686: dat van daer weder na
Bengale is vertrocken aldaer
soo aan verversing als anders
heeft genooten —
2:14:-
1:2:-
37: 1:—
„ 120 –-
„ 120—
„ 60-
— 1: 8:
4: stx: geb:
4: „ blaim bethill=s tot vlagge doek kosten ƒ
4: „ Roode
50: „ schotels.
100: „ pierings, Costen
265: lb gesorteerde spykers. .
4: boeken papier - - - - - - - - - - - - - - „
400 „ vlees.
500: gan: padij. . . . . - - -
300: lb vriese boter - - - - - - - - -
25. stx: flinten off vuursteen. . . . . . . . . . . „
284:-: riause
25: — baije. planken Costen. . . . . . . . „ 211: 5: 3
180:- fatij
1: vat teer. . . . .
1/: d=o holl: Hanpiisj tesamen. . . . . . . . „ 24. —:—
25: lb: roet - - - - - - - - - - - -
4: „ bengaelse zeijl ganen - - -
ƒ 1611:9:6
onderstond: Accordeert Batavia.
in't Casteel den 27:e Januarij a=o 1686 — was getek=t
A V: Nieuwlant
99: cannen Clappus olij - - - - - - - - - - „ 31:11. 2.
100: Rd:s Contant. . . . . . . . . . . „ 300:— —
360: cannen gem: arack. . . . . . . . . . . . „ 75: —: —.
250: „ gemeene Javase rijs. . . . . . . . . . . . . . „ 35 10 15
180: Cannen rijnsen wijn. . . . . . . . . . . . . „ 225 — —
1: vat delfs bier. . . . . - . - . . „ 25 — —
300: lb gemaekt ijserwerk. . . . . . . . . . „ 25. 10 —
10 „ stael. . . . . . . . . . . . . . . . . „ 2: 5. —
4: „ snaphaan roers. - - - - - - . . . . „ 51: 1212
6: „ gesorteerde lijnen. . . . . . . . . . . . „ 6:— —
6: vatjes swartsel.- - - - - -. . . . . . . . . . „ — 12:—
2: stx wiel trossen. . . - -. - - . . . . . . „ 24: — —
300: lb speck. . . . . . . . . . . . . . . . . „ 90:—:—
6 — barotten. . . . . . . . . . . . . . . . „
4 stux
ven.
.. . . . . . . . . „
. . . . . . . „
49: 17:14:
„ 2:10:-
„
-
-:16-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0447.xml
#+ ---

1408
18e Februarij 1687
Heeft met schuldig respect te kennen,
den Extraord:s raet Nicolaes schagen, hoe
dat hij op den 31. n Januarij 1687. bijmonde
aen dese vergaderinge hebbende versogt visieen
lectume vande brieven van den Heere
Commissaris van Rheede met de bijlage
in't generael waar toehij als een mede
lidt van dese tafel, en als sodanig wede
om sessie hebbende genomen, was bevoegt
mitsgad=s in't bijsonder van die passagie
en stucken dewelken tot zijn remo
strants laste waren overgesonden en
die hij onder reverentie, heeft gesustineer
dat hem als partij geinteresseerde niet
mogten werden geweijgert. VEd: agtb:
des niettemin hebben verstaan het voorsz
versoek aff te slaan, ten tijt en wijsen
men zoude sien, wat voor Extracten
ende papieren den advocaet fiscael
van Jndia tot des remonstrants
Aan den Edelen
heer Joannes Camphuijs
Gouverneur genetacl mitge
D' E: E: Heeren Raden van
Jndia. —
laste voorden raet van Justitie
soude overleggen, bij welke dispositie
der remonstrant zig vindende beswaert,
als Hebbende reets sulke Capitale
nadelige provisien door de gegeven ordres.
van gemelte steene van rheede, tot
Jnlaste gecregen, en werdende daar
door onbequaam gemaekt, om sijne
behoorlijke defentie aan de heeren
meesters naer het vaderlant, en
met de mi laest vertreckende schepen
in dit saijsoen, te Connen doen, en ook
in twiffel sijnde, of „ syjne meninge en
redenen alduydelijk genoeg heeft te kennen
gegeven, soo keert sig den remonstrant
nogmael tot u Ed: agtb:, met ootmoedig
versoek ingevalle uEd. e agtb redenen,
hem onbekent mogte hebben, om dese
papieren te eximeren, en uijt te sonderen
vande generale kennisse van 's Comp=s
saken, den remonstrant competerende
„agtb:
dat uEd:e gelieven sooveel goetheijt en
consideratien te hebben voor den nemon
trant die d'eene heeft van tewesen
8
een meede lidt deser vergaderinge
(waer in hij soo door de goede ordres
last
vande

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0448.xml
#+ ---

1409
vande Ede teenen xvij=en als de opgere
resolutie van uEd:e agtb: is gehand haeft,
en geconfirmeert) en die consequente
moet vaststellen, dat zijne defentie
en suijvering wegens dese nog secrete
endunstreaccusatie u Ed:e agtb in
tijden en wijle ten hoogsten aangenaem
sal wesen, dat hem remonstrant
als nogmag gewerden communicatie
vande voorsz: brieven en stucken,
soo en in sulker voegen, als u Ed: agtb:
behoudens d' ordre vande regering en het
belang vande Justitie sullen Connen
goet vinden —
Ende wijl den remonstrant uijt een
tweede notule van de voorsz datum ook
is gebleken dat uEd:e agtb: syn schriftel
versoek om te mogen erlangen betalinge
van zeekere 5000. ropijen &=a ten laste
van het Comtoir dug bij lopende, en
doorgem: Heere Commiss=s aan u Ed:e agtb
gerenvoijeert, wijders te reverenen —
aande dispositie van de heeren meesters
gelijk over eenige faren ten reguarden
vande Juffwen Thivart. en Wagtendom
was geschiet; soo canden remonstrant
niet nalaten uEd: agtb: andermael
jn bedenken tegeven, off deselve, geconsid=t
de qualiteijt vanden remonstrant,
ende Constitutie van zijn familie, konnen
Oordelen, dat met de besettinge van
eengeringe somme van 5000: Ro/as. in
contant, ten die nog daeren boven bij de
Comp:e staan, soude wesen overtreden
de aanschrijvvinge bij uEEd: agtb: in dato
13:' aug=o 1683. nae Cormandel gedaan, en of
dien volgens dese sake met die van voorn:
Juff=ren Stivart en Wagtendonk van een
natune is ende ingevalle uEd: agtb=
sulx al mogten verscaan, dewijle
nogtans, nagesien zijnde deretro
acten daer van meldende, sal bevonden
werden, dat de voorsz sake van Juff=w
Thivard. sonder daar op ten principalen
te disponneren door welgem: Heeren
onsemeesters wederom herwaerts is
gesonden, en dat soo wel dese als die
van Juff=r wagtendonk. op het Exem
pel vand'eerste, en sonder aanschri„
ving afpermissie uijt het vaderland,
bij uEd: agtb=r ten faverre van de
versoekers is afftgedaan, soo bide den
was —
Remonst=r

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0449.xml
#+ ---

1410
Remonstrant zeer instantelijk, dat
uEd: agtb: onbeswaart gelieven tewesen
van hem de voorsz: 5000: ro/a met den
verlopen interesse telaten voldoen.
Wijders, dewijl den agtbaren Raat van
Justitie deses Casteels niet heeft
connen goetvinden aanden remon stran
toe testaan recolement bij eede
van eenige verclaringen door verscheijde
persoonen ten behoeven vanden remon
strant verleent, die hij van meenig
was, tot zijn nodige defentie aand
seenen seventhienen over te senden en dat
den remonstrant onder cornecti
niet can begrijpen wat Redenen van
difficulteijt daer ontrent in Considera
komen, ten sy het daar op souden
mogen zijn genomen; dat de voorsz
bescheijden, niet eijgentlick syn gedisti„
neert om hier in Judicio te werden gebruij
soo is den remonstrantgenootsaekt
sighier over mede aan uEd: agtb: te
adresseren en te versoeken, dat die vand
gemelten rade, mogen werden geauthort„
Gesien bij den ondergesz: fiscael van
Jndia het schriftelijk berigt ten ordre van
haar Hoog Ed=lns gegeven bij de schippers
Hans Vermut, gerrit Costen, meijnd:
pruijs enden opperstuurman philip —
gasion, den 13:' Januarij voorleden.
Jtem de vragen door deselve ten overstaan
van Hemen Commissarissen, uijt den agtb:
raat van Justitie deses Casteels, —
beantwoort den 27:e der selven ma=
Januarij beijde rakende Het verongeluc
kr
ken van tschip prins Willem Hend=k
de derde.
Jtem nog seekre pretense zeijlaes ondre;
die gesegt wert dat die van voorsz bodem
op haer reijse van hier na Siam, soude
medegegeven zijn, Jtem twee
22e: Februarij 1687.
seert, om de voorsz: beediging &=a te
laten geschieden. waar op affwagtende
uEd: favorabile dispositie &=a
seert
extracten

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0450.xml
#+ ---

1411
extracten uit de notulen vantgebesorg
neerde en geresolveerde in rade van
india, op woonsdag den 15:' en dingsdag
den 28=en Janu: Jongstleden, by welke
laaste haar Hoog Ed=ns Het advijs
van den ondergesz: als ad:t fiscael
gelieven te vorderen, of hij eenige Occasie
ten laste van de opperhoofden van dien bod
vermeent te hebben dan, niet.
daarop verclaert als nu den oudersz met
alle schuldige eerbiedigheijt voor zijn advij
onder Correctie van beter gevoelen, aang
sien uijt het hier bovengeciteerde berigt
en de beantwoorde, vragen, van vier
soo fameuse en geexperimenteerde
eeluijden, die de toedragte van het veron
gelucken van't schip prins willem—
Hend=k de derde, exactelijk, naer all
goede trouwe, en in waerheyt, moeten
gepresumeert werden, ondersogt en
gerapporteert te hebben hem fiscael
niet comt te bliken, datter in desen
eenige schult off versuijm, door d'
officieren, in 't verongelucken van den
voorsz bodem soude gecommitteert, oft
begaan zijn, maar dat het blijven van
dien, veel eer veroorsaekt soude wogen sijn,
door de verleijdinge derstromen, die sy
scheeps verstandigen alle vier getuijgen,
dat ter plaatse daer desen bodem gebleven
is, somtits Een Hant, del, en met
draijnige sin lopende; soo can hij onder„
gesz: hier uijt niet anders besluijten,
of het voorsz: schip is gantsch Casneel;
en toevallig op het noortwesten riff
van banck verongelukt, sonder dat hij
fiscael cansien, dat in cas subject
eenige schult of versuijm vand' officieren
vanden selven bodem daar toe soude,
gecoopereert off geholpen hebben; ten
wanemen vast beliefde te stellen, dat men
Jn soo naeuwen vugter van passagie, alleen
bij dagh zenlen, en tegens den donken
altijt wederom ten anker hadde moeten
komen, dat evenwel de scheeps verstan
dige voorgeven geen gebruik te
Zijn, soo langebeeren wint enigsints
wil dienen, gelijk die van voorsz: bodem
schuntgedaan te hebben. onderstond: aldus
geadviseert bat=a den 18:' februarij 1687
was getekent Gualter Leeman—
dien
25e. februari 1687.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0451.xml
#+ ---

1412
25. Februarij 1687.
Op het nogmalen opgisteren gedane
versoek den heeren vande Ho: regering,
dat den gouverneur generael dewisselbriev
soude willen tekenen, volgens het oude
gebruijk; dient hij tot antwoort hoe tot
im toe deselve wissels by hem geteke
zin alleen op de verclaring van den Cassie
dat door hem sodanige penningen in 's Com
Cassa op wissel ontfangen waren; dan de
gouvern=r generael in't laaste van het
voorleden Jaar 1686. gerugten honende
hoe eenige luijden door den gewesen ord:
Raat van Jndia Rijkloff van goens soud
wesen versogt om op Hare namen een
gedeelte van Zyn E. bij d'E: Comp: op
intrest staande Capitael over te
nemen, en 'tselve op sodanigen. bedekten
wijse nae 't vaderlant over te maken,
heeft sig daeromtrent wat beswaart gevo
en onder andere naderkingen van gepassee
zaken ook gedagten gekregen oft door sodanige
overschrijvinge en dan weder affschrijvinge
op wissel na 't vaderlant, niet wel eenige
abuijsen konden worden begaan: dewelke
na verloop van tijt of fanen een stondekt
enden tekenaar derwisselbrieven daarover
aangesproken souden konnen worden:
soo dat hij gouverneur generael, om hier
innewat verligting tekrijgen, terade
wiert eenige vande wissel brieven, die hem
om te tekenen waren toegekomen, in rade
van Jndia te brengen, gelyk op 15=e en 19=e
novemb: desselven Jaars 1686. ook is —
geschiet, maer gan tsen niet horende reppen
van eenig gelt van d' H=r van goens, ende
onderwijlen gemompelt wordende dat
syn E: gehele Capitael door ordre vande
teer direct=r generael op verscheijde andre
namen was overgesz:; en eenige van deselve
ook al een goet gedeelte op wissel hadden
laten aff schrijven, versogt den 22:' den selver
maant, tot voorcoming van onlusten;
voortaan van het ondertekenen der wissel
brieven ontslagen te mogen wesen nadien
Jy van de opregtigheyt enwaarheijt der
Zaken, die voor hem verborgen en bedekt
gehouden wierde, aande heeren meesters.
door sijn ondertekening geen versekering
op wissel
Conde

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0452.xml
#+ ---

1413
condedoen, nog ook sig selven versekert
houden, dat hem daer uij't geen schade oft
nadeel soude konnen overkomen: dog
dewijle in vorige tijden, wanneer de
directie met sodanig als nu wierde geagt
een bediening op sig selven tewesen; de
wisselbrieven door de gouvern=r gener:l
(ongetwyjffelt op het woort en vertrouwe
vande heeren directeurs, die aan den selve
als doen doorgaens nae 't avont gebet, en
ook menigmael op besondere tijden Com
municeerde watter van eenig belang
gedaan voor gevallen, en nog te verrigten
was) syn ondertekent; soo heeft de
seer gouverneur generael op sodanige
conditien als bij d' resolutien onder
dato 28=en november en december
1686: mitsgad:s. . . . . . . . deses Jaer
1687. konnen blijken, aangenomen mede
bij voor noemde ondertekening te Continu
waer bij als nog blijft persisteren onder
nader verclaring dat hij sig voor tegen wos
aangaande het te soek geraekte Capitael
vanden vertrocken Heere Rijkloff van
goens voldaan zal houden indien den Heer
generael anthonio Hurt, door wiens
ordre het is overgeschreven, hem daer voor
belieft te verbinden: ende in testaan:
hebbende den gouvern=r generael even„
wel niet ondienstig geagt de gesamentlijk
heeren van de hoogeregering in bedenken te
geven off hij als nu van het tekenen der wissel
breven niet en souden konnen worden geexcu
seert dewijle den gem heere direct:r gener:l
anthoiio sturdt in het laaste van zijne
drie schribtinnen den 14:' deser ter vergade„
ring over gegeven: heeft believen te sustineren
dat onder de heeren principalen in'tvaderland
en niet en behoorde tekomen sekre ingediend:
notitie vanden gouverneur generael.
dan verselt met het berigt vande heeren
raden in't gemeen en den direct=r generael
in't bijsonder: want bij aldien deselve
notitie (waer bij niet anders werden
verthoont als waerheden die buijten eenige
weijnige om standigheden bij 's Comp boeken
en papieren connen bliken) verselt moet
wesen met het berigt van d' H=r direct=r
gener:l en de verdere heeren raden: soo en
behoort men Jmmer de geloofwaardigh:t
der wisselbrieven daer soo veel gelt aanhangt
niet alleen te betrouwen ofte telaten
ordre
aancomen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0453.xml
#+ ---

1414
Hoo9.
Ia=
Heeren.
„ soodanig.
aancomen op de ondertekening van een g
die vande telling ofte afschrijving der gelden
opwissel tot nu toegeen andere kennisse
heeft konnen becomen als alleen van eene
der jegenwoordig soo genaamde suppoosten
vanden H=r direct=r gem=te te weten den
Cassier van 's Comp:s ordinarie ofte
kleene Casse. dewelke wel een voorsigt
vneerlijk man is, dog almede ontrent s
danige aff en aan schrijvinge abuijsen soude
connen begaan, gelijk in andere gelegent
aan syne voorsaten, Nicolas banckes
Mattheus van Lugtenburg en Joanne
besselman is komen te blijken, als med
op een gantsen fraudelense wijse aan een
Joannes Cruijtman gewesen Cassier van
den generalen ontfang.
26e: Februarij 1687.
Rapport aen den wel Ed=le
Hr. Joannes Camphuijs gouv
Generael ende dE E Heeren rad
van Nederlants Jndia —
Jn voldoeninge vande ordre en Commissie
door den Ed: H=r directeur gene=le
Anthonio Hurs. ons op heden schriftel.k
aan bevolen, Hebben wij naaukeuriglijk
Naar gesien en tegens het Cassa boek
vanden coopman en Cassier Cornelis
van Outhoorn geconfronteert soodanig:
Wisselbrieven als hy Ed: ons daer
besijden heeft believen terhanden te
stellen, welke alle sonder eenige de
minste differentien hebben bevonden
ingesz: en d' E: Comp: goet gedaan te
sijn, gelijk mede afschrijvinge van de Capitalen
onder voorsz: wissels begrepen inden
Credit vanden Cassa behoorlijk
is geobserveert, welke ligtinge alte
samen geschiet sijnde volgens de
aan ons vertoonde ordonnatie
van den Ed=e Heer directeur
Generael insgelijx bevonden
werden

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0454.xml
#+ ---

1415
„ 2000
memoriale aantekeninge van den
negotie boekhouders deses Casteel
omme inder tijd en wanneer de
boeken eens soo verre sullen effen —
staan d' E: Comp: naar vereijseh voor
bedragen van dien te ontlasten,
d' reekeningen van die Crediteuren in Cont
daar voor te debiteren, blijkende ons
volgens 't slot dier boeken onder ult=o
aug:o des affgweken Jaars dat deselve eff
tive niet minder aan d' E. Comp:e heer
tegoet gehad, gelijk ook bij 't naarlopen
van't Cassa boek, tot den huijdigen datim
niet wert bevonden datter eenige mee
dere peningen aan die personen ofte voor
Aan reekeninge aan eenige andere zijv
oversulx wij ondergeschreven verklaren m
te konnen bemenken hier omtrent eenig
ommissien ofte misverstande te sin gjpleegt,
komende voorsz: wissels tesamen te belopen
werden te accorderen met de
een somme van rd=s 410015 5/8 en bestaan in sodanige
parthijen als uE: Hoog Ed: bij vervolg onderscheijdentlijk
wert verthoont. Namentlijk —
Contant in des E: Comp=s Cassa.
getelt
Johannes de vlaming aan Hem selfs. . rds 2000 —.
Item aan Jan Houthuyse
d E. swart aan strantwijk - - - - - - - - - „ 7000. —
Jtem aan abraham deuvelaar - - - - - - - - . . „ 10000
d=o — aan Jan de beer. . . . . . . . . . „ 1600 —
d=o - aan Anna Cornelisz. terjou. . . . . . . „ 2000—
D=o aan Jan Pruis. -
-
_=o aan Joannes van buiren. .
Juff:r Mauritia de solemne aan d' H=r
Joannes Massis onder een wissel
groot 11000: contan t gebragt - - . . . „ 1002. ¾
Johannes van buyten hem aan hem zelfs. - . . . „ 2200 —
d' H=r pieter paauw aan d' H=r Corn: Valke=r „ 2000 —
Claas fanse brant aan Caspar bolte. . . . . „ 500
S=r Corn: Cinig van mierop aan syn susters. „ 300 —
d' H=r willem van Outhoor aan d' H=r valkon=r 600
Juff=r anna Vling aan Jdem
„ 257
Hend=k Labbe aan Jan van Leeuwaarde 277—
Wijbrant uijl kensaan pijke Entes„ 100 —
goduard Hoeman aan hem zelfs - - „ 550 —
foris pietersz: van Candia aan schipp:r kleijb: 1000 —
de gemagtigd:s van schoren aan hem zelfs - - „ 1000 —
Cristiaan Hagemeester.
. . . . . . . . . . .
Hend=k labed aan ambrosius pietersz:„ 135 —
Rijckloff pit: aan Cristiaan pit.
„2500-
pieter ketting aan d' H=r bormans 100 —
. . . . . . . „ 1200. -
een
Transportere rd:s 46321 ¾
„2000

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0455.xml
#+ ---

P=r Transport Rd=s 40321
1416
Juff=r borne zee aan Juss=r verweij
Jacob does aan Juriaan Munnik - . . „ 4000
Idem aan adriaan temnink . . . . . . „ 200. —
Cornelis Lindius aan Jan breine. . „ 700
barent vander vliet aan Cristoffel gerling. 700 —
Jdem aan tanneken boudewijnse „ 1700 —
bannardus la Noij aan theodorus Hamsche „ 140 —
Cornelis Crol aan Sophia Cnol. . . . 50 —
Jdem d:o
50
O
„
pietter klink aan adriaan of Corn:s d' gijselaar „ 2400 —
Claas andriese troost aan hem selfs - - . . „ 1450 —
Daniel vanden Volk aan Hester vanden bolk„ 100 —
barent vand:r vliet aan Sophia van dingenhove „ 30—
dem aan Cornelis van rooijen - - - . „ 63 —
d' gemag: van Juffr Corn: dusseloor p aan haer selfs. 3714 3/8
d:o van W: a vand:r stel aan hem zelfs. -. „
987
schipp:r Meijnd:k prins aan Margrita Iongeling
1000
d' H=r van Dam aan Juff=r Mauritia de solomne..
280
Hermanus buschof aan Juffr: de marees „ 200-
andries blocklant aan adriaan teerling. „ 74—
Hend=k ben aan hem zelfs - - - - - - - „ 4300 —
adriaan verbrugge aan hem zelfs - - - „ 900 —
Constant in nobel aan Pieter kleynties „ 155
Carel taalman aan Carel de Merville „ 300 —
Jdem aan lodewijk van expicum. - - . . „ 1250 —
dem aan Cornelis de Flinas „ 1034
d' H=r robbert d' vicq aan steven schoner - „ 1200 —
S=r Cornelis van Herff aan Hem selfs. . . . . „ 7000 -
Melchion leijdekkew aan Juff:r: anna gridius „ 25 —
Jan baptista loof aan dorothea bastiaansz:. 60 —
S=r Cornelis Jarstel: aan piet=r van Elsding . 414 —
dionis kelk aan d' H=r predi:t dionys kelk „ 313 —
door d' gemagtigd. s vanden boedel v: van hek
Jaan michiel takens &. a . . . . . 1500 —
Joannes Mandeville aan Neeltje Claasz: „ 1000 —
d' gemagtigd=s van blensie ijk aan hem selfs „ 1700
100
Transporter erd„s 79411 3/8
P=r Transport rd=s„ 79411
Tinus van Huijssen aan Jacob Valk . . . . 4000
Jdem aan abraham Jongeling &a - - - „ 4000
Jan baptiasta pieraert aan Juff:r Catrijna
848
Maria Visser
Guilliam de stoppelaer aan Mr. Jan 8 stoppelaer 800-
Fred=k micholt aan Helena Velters - . . . . . „ 500 —
d' H=r willem V: Onthoorn aan d' H=r Corn: Valkomen „ 600 —
dionijs kelk aan brancisco Havil - - . . . „ 240 —
Jdem aan d' H=r davit de strantwijk - - - - - - . . „ 190 —
altena van duren aan d' H=r Davit kuibbe „ 200—
„ 100
Hend=k sabed aan annetje Hanse.
..
abraham van hofstal aan hooft boelens - - - - „ 3000. —
Davit dispontijn aan arent Heems - - . . . . 2000 —
Piet=r mortier aan Elisab:t of permo mortier - - „ 300 —
Paulus dusseld=r aan Iohannes Van der Heijden. . „ 200
Joannes Hercul=s aan Isak van schinnen - - - - 6000
schipp:r Jan van Leeuwaarden aan hem zelfs - „ 4000 —
Geraart Heere aan d' H=r en m=r floris Cloek „ 200 –
Robbert van waveren aan Marten van winden . „ 1114
Wouter gerritsz van linne aan Juff=r maria
van oosten &:a onder een wissel groot 2000 rd=s,
166
de volmagtigd:o van dusseldorp aan Hendrik
van dusseldorp onder een wissel groot 4000 rd:s 3433¼
Jdem aan d' gemagtigde van Cornelia van
dussel dorp aan d' H=r willem adri: vand=r stel. . 5000—
Sara pedel aan S=r Hend=k goudappel. . . . . . 327
d' H=r en M=r Ian de bitter aan d' H=r Jan vander
„2500
mij de
Corn: van outhoorn aan dm: van der werff 200 —
d' E: predi:t theodorus Sas aan Joannes d' roo 80—
Jdem aan Cornelis van Herff &=a. . . „ 3086 —
d' gemag:e van Corn: de gijselaar aan hem selfs 2500 —
Hermanus buschoff aan gerrit koper &=a. 613
Jdem aan adriaan Cornelis muts - - - - - „ 650 —
d' E: theodorus Sas aan d' E: Johan van grol 125—
Transportere rd:s 126383 2/3

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0456.xml
#+ ---

1413
P=r Transport rd=s 44568 ¾ rd:s146222
P=r Transport rd=s 126383 /3
8
rukloff pit aan M=r Christaanpit-- - .„
500
d' gemagtigd:s van Cornelia van dusseldorp
aan d' H=r Jacobus uyjt den bogaart.„
6000„
d' E: Johan de bitter aan paulus d' bruijn
871
Hend=k d' boelang &:a aan d' H=r Corn: v: burg
2900
Juff=r Elisabeth bergens aan Catharina v: wel
100
3
Constantin nobel aan Cosar adriaen nootha:e
928 5/8
Carel Crab aan d' H=r wessel d' ruijter.
670
David dispontijn aan P=r Elsevier.
3930
Joris pietersz: van Candia aan: Corn: kleijb:
279
barent van der vliet aan Jacob Croeger
550
Francois gader aan Isak van schinnen
600
Elisabeth bergiis aan dirkje dirks Snaats.
250
Iohannes blankert aan Leend:k Engelbregts
den draak. . . . . . .
537
David Dispontijn aan Isaak van Schinnen &:a
723
d' E: pieter du Clazel aan Isak keuvel
500
Cornelis d' Jong aan hem zelfs
500
„
bedragen de Contant ontf penningen. . . . . . . . . . . rd:s 146222
de volgende bij aff schrijvinge
Johannes de vlaming aan hem zelfs te
voldoen van zijn naam affgesz: . . rd=s 22275
Juff=r Mauritia de solemme onder een
wisse van 11000 rd:s aan haer zelfs te voldoen
van haar naam affgesz:. . . . . . . „ 9997
Christaan Hagemeester van zijn naam
affschreven om aan strantwijk te voldoen.
5062
Carel Crab van zijn Cap:l aan d' H=r ran st:
6000
Wouter gerritz: aan d' H=r voor danne vande
naam vand' Heer Zeeman
1200
Jdem aan d' wed: van de H=r van den broek
Maria van oosten onder een wissel
groot 200 rd=s
van het Cap:l van d' H=r speelman om door
de Erfgenamen van marcia drost ontfang
te werden, zijnde gestelt door d' H=r parve
„32318/8
en van den bolk. - - - - - -
degevolmagten van Cornelis van dusseldorp
aan d' H=r Hoffer vande naam van davit
6000
rietindilder affgeschreven
Jdem D=o aan d' H:r Joan pieter van brants 4000
dme de voogt aan M=r Joachim vander heijde
5000
van de naam van Juff=r aletta van Noijl. „
Cornelis van outhoorn aan d' H=r dirk
van dusseldorp Jdem. . . . . . . . . . „ 5000
de volmagten van Juff:r dusseldorp aan
d' H:r Hendrik van dusseldonpondeneen
wissel groot 4000: rd:s te weten. . . ..
van:e naam van davit ritmulder rd:s 283 1/8
D=o alletta van Woije. . . . . . . „ 283 /
Veenen meesteren aan de volgende wegens over¬
schryvinge van't Cap: der gemeene wesen
aan : weesh=ren tot amsterd:m bestaande
in tweewissels. - - . . . . . . . rd. s 56593¾
_=o van middelburg Idem - - . - - . 29555 1/8
D=o van Delft _=o
27887¾
do
D=o van rotterdam _=o. . . . . „ 15292½
d=o van dordregt in 1 d=o. . . . . . „ 15004½
_=o van vlissinge een d=o. . . 430. —
D=o uijtregt d=o. . . . . . . . „ 964½
D=o enckhuysen _=o
150¼
D=o alckmaar d=o
„
68 1/5
aan d' H=r Jacobowigandi. . . . . 17095 5/8
aan d' Heeren bewinthebberen. ƒ 3177 ¾
aan Cornelis kiek. . . . . . . 119
34
166339
belopen de affgeschreve Capitalen
4 no 146222
Transportere rd=s 44568
263793 3/8
somma monteren de wissels. - . rd:s 410015 3/8
„
566¾
4
ƒ

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0457.xml
#+ ---

1418
Copia
waar mede wij vermeijnen u: Ho: Ed:e volgens onse
schuldige pligt ten genoegen te sullen hebben gedient
en verblijven &:a ondert stond u. Hoog Ed:s onderdanige
dinaars en was getekent. E: M. borne Zee J: Coesaan
A: van Nieuwlant ten syde stond Batavia in't Casta
desen 26e feb: 1687
Alle dese vorenstaende geschrifte
zijn tegen hare principalen
Gecollationeert Accordeerende bevon
Bat=a in't Casteel den 4=en Maart 1687.
Clebeeck
Den Ondergesz: fiscael van Jndia segt dat
den ged„e Jacob kloek in qualite van Zergeant
a„o 1681 met het schip macasser uijt het vaderl.
naer Jndia komende, op denselve bodem
alsdoen voor boukhouder uytgevaren en bescheijder
is geweest, ene Cornelis houwen van Amsterdam
dewelke op die uijtreijse den 26 martij is
comen t overlijden, in welkers overledens plaetse
hij ged„e bij den scheeps raadt vant voorsz schip
macasser tot boukhouder is aengestelt geworden
en aengesien het alsdoen van sijn gedaagdens pligt
was, sodanige voorsieninge te doen, en ordre
te stellen, opde naerlatenschap vanden overleden
houwens, als d'instructie van scheepsboukhouden
die door de h=en majores alle uijtvarende bodems,
inde doose wert medegegeven, is requirerende,
als onder anderen dat des overledens goederen
dadelijk ende soo dra mogelijk zij doorden bouk„
houder geinventariseert werden, endat
geene boukhouder vermagh selfs net d'al¬
derminste makingh aen ijmand te laten volgen
dan bij advijs vanden scheeps rade, ent selve
dan nog niet anders, dan onder behoorlijke
cautie de restituendo, indien sulx namaels van
noden mogt werden, van alle t welke te doen
en betragten, den ged„e indesen, tot soo verre
in gebreke is gebleven, dat hij geen invents
heeft gemaekt vandes overleden houwens
naerlatenschap, en dat hij daer en boven
alle deselven op enige pretense makingh van
hem houwens, heeft laten volghen aen ener
Cornelis Gijsberts bos, doenmaels mede
voor onder stuijrman met het selve schip uijtkomende
sonder denselve Legataris off Erfbeurder
de boven vereijschte cautie aff tevorderen, dat
niet alleen een onagtsaem versuijm, maer daer
en boven een notoire contraventie is, tegens
d'expresse ordres en instructie van onse
hoog gebiedende h=en principalen, soo concludt
Heel
den
n

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0458.xml
#+ ---

den Eijss„r dat den ged„e indesen sal werden gecond
inde vergoedinghe van alsulke schaden ende intress
als bij versuijm vant gunt voorsz is, de
geregte Erfgen. van m.eergem=te houwens
reets sullen hebben geleden, ende als nog intijd
en wijle soude mogen komen te lijden, mit si
daer en boven gedoemt in drie maenden gaan
pro fisco cum expensis, off tot alsulken
anderen fine ende conclusie &a was getek
qualter Zeeman ter Zijdes tot exhibitum
1n Jndicio den 17 decemb. 1686
Gecollationeert accordeert
Bat„a 15„e feb 1687
J: Mevellera
GesuClerc

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0459.xml
#+ ---

Amsterdam
Copia
Eijsch
Pro fisco
Jacob Cloek adsistent
indienst der E Compe
No. 41. j.
Contra
Den Raadt alle overgeleijde stucken met aendagt
gelesen en op dese saeke wel geleth hebbende
doende regt, ontseijt den H„r Eijs„r sijnen
eijsch en compenseert de costen,
Aldus gearresteert ende gesententieert den
31 Janu. 1687 presentib Omnib, mitsgaders uijtge¬
„sprooken ten daghe als boven Onderstont
mij present ende was getekent Jacob over twater
secrete
gextragt uijt de Criminele roll
vanden agtb. raet van Justitie
des Casteels Bat„a ende accordt
Bata 11 feb. 1687
d H„r m„r Gualter Zeeman
adet fiscael van Jndia w: off: eijs„r
En tegens Contra
Jacob Clock adsistent indienst
der EComp„e ged„e in persoon
ten desen gereqd„e om wegens
de opden 17 xber 1686. gedanen
eijsch sententie t' aenhoren
Den Secrets deses raads Jacob
overt water reqt.
feb„ 1687 presentib Omnib
Saturdagh den 1e„
A: Znerellerin.
Jesie Clercq
fa
1419

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0460.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0461.xml
#+ ---

Contra
Jacob Cloek ad sisten
Pro fisco
Appoinctement
E Jan Pietersz: Mol Aan 't Comptoir
generael ƒ 441„7„ 8 off 147 1/ R=r a 60 tv=s Id=r
soo veel den selven bij dese boeken credit loopt
ter sake dat alhier den 15=e april 1667, sijnent wegen
om Intrest te winnen, door den curateur adlites
P=r Hendrick Schenckenbergh, in comp=s cassa —
sijn getelt 116 5/8 Rd=r, en daer bij de Rente successive
tot ult=o aug=o 1681, (en niet langer) op deselve Reecq: —
a ½ p=r C=to sm=ts, ten bedrage van 30½ Rx=n goetgedaen
maken, 't samen uijt, d' opgemelte gehele somma —
van ƒ 441. 7. 8„ of 147 1/8 Rx=s, die zedert ult=o aug=o —
1671 voorsz, bij de bataviase negotie boeken, soodanigh
is blijven voortlopen; maer dewijle nu Jongst, bij
extract messive, door d' Ed=e heren, bewinthebberen
in dato 21=e maart 1686, uijt Amsterdam aende —
hoge regeringh van India geschreven, komt te
blijcken, dat aldaer 28=en octob=r 1671, reets aen de —
Erffgenamen van Gijsberta de Ridder, welcke is
geweest de huijsv: van voorsz mol zal=r en behoeftige
luijden sijn, de helft hier van, wesende f 220„19„-
is uijtgekeert, is door d'Ed=e H=r directeur —
generael van N=r India Anthonio Hurdt
geordonneert dat men de gantsche somma dusdanig
soude affschrijven, en die Reecq: in dese boeken
(gelyck nu geschiet) verevenen, ten eijnde int
patria, door gedaghte onse Heren Principalen, voorder
aan de daer toe gereghtigde, off wettige erffgenamen
moght werden voldaen, 't gunt naer billickheijt
sal werden bevonden haer te competeren
dus als boven
R=s 1471/ „ 41. 7. 8
Extract uijt 't Batavias negotie
Journael onder dato ult=o Janua
No. 41. ij.
Duclasel
voor Amsterdm.
1687„
1420
-
te

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0462.xml
#+ ---

-
„
-
5
6

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0463.xml
#+ ---

voor de kamer Amsterdam
Copie-Notulen
Extract, uijt 't Batavia
negotie Journael belangen
den persoon van Jan
Pietersz Mol
no. 41. iij
van 't geresolveerdet es gebesoigneerde
in Rade van Jndia zed=t den
3=e Januarij tot den 4=en Martij
des jaers 1687.
No. 37.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0464.xml
#+ ---

1421
Vrijdagh den 3 Januarij 1687.
Absent d'h=r van quaalberg door jndispositie
Is goedgevonden den schipper willemkemp met
de fluijt de post na tvaderlant te laten vertrecken
midtsgrs den schipper Cornelis dejong met het
jagt Z=t Beverlant
den gewesen tweede persoon van sadrangapat=n
Anthonij de clerq versoekende met de laaste schepen
te repatrieren wert sulx toegestaan
den gewesen onder Coopman Abraham holscher,
versoekende weder in zijn vorige qualiteijt herstelt
te werden, wert nog uijtgestelt tot dat nagesien
sal zijn wat 'er van zijn zaek is
den Adsistent Stephanus de tirij versoekende
binnen zijn verband te repatreeren wert sulx
afgeslagen
den Constabel jacob Abrahamse misobeth wert
vermits teijndigen van zijn suspens weder in zijn
vorige qualiteijt herstelt van heden af aan
t versoek voor den moor Rabahan gedaan, om vande
Caap uijt zijn bannissement weder herwaarts te
mogen comen, wert ontseijt
den mardijker anthonij paijs, wert vermits het
goede getuijgenis van zijn goed Comporrement
uijt de ketting gelangeert
lijntje

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0465.xml
#+ ---

1422
Lijntje de wael huysver van den opperst
hendrik Caspersz opsiender der Equipagie
goederen in Ambonia wert toegestaan met het eer
vertreckende schip derwaarts te vertreecken.
Is gelesende missive van den sultan van bantan
versoekende om seker persiaans paart; twelck
goetgevonden is, zijn hoogh=t tot schenkagie te
senden
gelesen zijnde 't extract der resolutie vande
scholarcen in dato 27 xber pass=o soo is verstaan
het deportement vande jnlantse schoolm=rs
Sacharias Zenen, ende jacob dankertsz: te
approberen
op t versoek des kken raadts, vervat bij 't extract
harer resolutie van 18 9ber 1686. is goetgevonden
toe te staan dat den Crankbesoeker Cornelis van
brussel geexamineert werden om proponent te
mogen werden.
t versouck van dami Nlisapis, om ijmant van d'
haare na maccassar met 's Comp=s bodem te mogen
senden, tot vedercrijging van haar vaartuijg, twelk
door eenen Craii pomelican genomen soude zijn
wert toegestaan, en ten reguarde van haer
versouk om 500 R=rs ter leen, is verstaan
hetselve te declineren
Is goedgevondende hier in voorraad zijnde tin na
tvaderlant te senden, esgalijk verdeelt voor de
Cameren Amsterdam en Zeelant; ende de erts,
vande westcust becomen zijnde, voor de Camer
Amsterdam af te senden
dewijle de gesanten des sousouhounangh verclaert
hebben, buijten den brief van haer meester niets
te seggen te hebben, soo is goedgevonden; haer,
wanneer genegen zijn te vertrecken, haer wat
slepende haare dimissie te verleenen, ende als dan
des sousouhounangs brief navereijsch van saken
te beantwoorden: sullende ondertusschen d' heer
S=t martin den gesant soura wicrama Iut
„over d'gelegentheijt van laken
particulier „ van ter lijden en bij discours sonderen
Op 't jongste advijs vanden Commandant Crijn
Rande, is verstaan het jongst gedecerneerde
secours te laten voortgaan en derselven te
gelasten daarmede tot verder verdelging der zee
Aan het portugees scheepie s=t Anth=o van
maccao is verscheven zijnde is goedgevonden
het vercoopen harer medegebragte Coopmansz:
nagewoonte toetestaan; dog die van't andere
de s=ta Catharina genaamt, ende van madras
ongetwijffelt met Cleden gecomen zijnde is
verstaan de negotie te weijgeren, en indien den
Cap=n versoeken mogt aanland te mogen comen
als dan dierwegens te persisteren bij het geresol„
„veerde op 28 xber jongstleden
Aan
novers

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0466.xml
#+ ---

1423
rovers tot nader ordre te continueren, ende de
bantammers mede daartoe te Ammeren: ten welken
eijnde de vlieger voor af derwaarts gesonden sal
werden, over bantam
In Recompense van 't geen den gesaghebber van
giegil op balij gustagon tol geschenk aan deE Comp=e
gesonden heeft, is goedgevonden 4 vatjes boscruijt
wat Cogels ende sarassas in wedergeschenk aan hem
te senden ten bedrage van 110. a 120. R=s ten draan
dien Respecte verhoogt zijnde om hem te versoeken
d' herwaarts sending van 2 kinderen van een Ehropese
vader daar geteelt zijnde
de wissel door de Nagapatnamse weesm=res ter Comma
van 600 palliacatse pagoden getelt zijnde, is goed
gevonden volgens resolutie van 1=e 9ber pass=o tegen
1¾ R=ds te betalen.
Ten faveure deser weescamer is verstaan deselve
toe telaten successivelijk haare ledig leggende
Contanten bij d E Comp=e op intrest te brengen
mits 'er dan wederom 'telkens sooveel van Anderen
haar gelt daarmede afgelegt werde ingevalle het
bij d' E Comp=e dan gemist can werden gelijk
tegenwoordig geschieden van
Ao. 1687.
Absent dh=ren van quaalberg door jndispositie
ende dh=r de Beveren
Den opperchirurgijn p=r Aertsz van middelburgh,
wert toegestaan met zijn huijsvrs te Repatrieren
gelesen zijnde 't berigt vanden ontfanger generael
over't Request van p=l bruijnzeels pagter vande
sirij stocken des verleden jaars, soo is goetgevonden
zijn versoek van remissie af teslaan
^willem
den gewesen soldaat van vegten is verstaan uijt de
ketting te largeren indien zijn tijd ten halven is
bevonden wert geexpireert te zijn
gelesen sijnde t Request der Chinesen limpoeko
en limtiang; soo is verstaan dat zij sullen moeten
afstaan sodanige 36½ roeden breette en 110 roeden
diepte voorhaarlant als zij clagen dat door den—
lantmeter van h=ren heemraden tot een Campon voor
sekere balijers afgesteken is sullende met eenig
anderlant elders ter discretie tegemoet gecomen
werden gelijk mede verstaan is ten reguarde van
3 elders gelegene stuckenlants.
tversonk van jubel ventura om atterminatie
tegen haare Crediteuren wert ontseijt
Op 't getuijgenis van denkken raad is verstaen den
jnlantsen leerm=r Andries pieris, den 15 9ber
a=o pass=o op purmerent, geplaets zijnde, deselve
Dingsdag den 17=en Januarij
Dingsdagh
gagie

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0467.xml
#+ ---

1423
Dingsdag den 7=en Januarij 2
rovers tot nader ordre te continueren, ende de
bantammers, mede daartoe te Ammeren: ten welken
eijnde de vlieger voor af derwaarts gesonden sal
werden, over bantam
In Recompense van 't geen den gesaghebber van
giegil op balij gustagon tol geschenk aan d EComp=e
gesonden heeft, is goedgevonden 4 vatjes boscruijt
wat Cogels ende sarassas in wedergeschenk aan hem
te senden ten bedrage van 110. a 120. R=s ten dian
dien Respecte verhoogt zijnde om hem te versoeken
d' herwaarts sending van 2 kinderen van een Ehiropese
vader daar geteelt zijnde
de wissel door de Nagapatnamse weesm=re ter Comma
van 600 palliacatse pagoden getelt zijnde, is goed
gevonden volgens resolutie van 1=e 9ber pass=o tegen
1¾ R=ds te betalen.
Ten faveure deser weescamer io verstaan deselve
toe telaten successivelijk haare ledig leggende
Contanten bij d E Comp=e op intrest te brengen
mits 'er dan wederom 'telkens sooveel van Anderen
haar gelt daarmede afgelegt werde ingevalle het
bij d' E Comp=e dan gemist can werden gelijk
tegenwoordig geschieden van
Dingsdagh
Ao. 1687.
Absent dh=ren van guaalberg door jndispositie
ende dh=r de Beveren
Den opperchirurgijn p=r Aertsz van middelburgh,
wert toegestaan met zijn huijsvrt te Repatrieren
gelesen zijnde 't berigt van den ontfanger generael
over 't Request van p=l bruijn zeels pagter vande
sirij stocken des verleden jaars, soo is goetgevonden
zijn versoek van remissie af teslaan
^Willem
den gewesen soldaat van vegten is verstaan uijt de
ketting te largeren indien zijn tijd ten halven is
bevonden wert geexpireert te zijn
gelesen sijnde t Request der Chinesen limpeko
en limtiang; soo is verstaan dat zij sullen moeten
afstaan sodanige 36½ roeden breette en 110 roeden
diepte voorhaarlant als zij clagen dat door den —
lantmeter van h=ren heemraden tot een Campon voor
sekere balijers afgesteken is sullende met eenig
anderlant elders ter discretie tegemoet gecomen
werden gelijk mede verstaan is ten reguarde van
3 elders gelegene stuckenlants.
tversonk van jubel ventura om atterminatie
tegen haare Crediteuren wert ontseijt
Op 't getuijgenis van denkken raad is verstaen den
jnlantsen leerm=r Andries pieris, den 15 9ber
a=o pass=o op purimerent, geplaets zijnde, deselve
gagie

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0468.xml
#+ ---

1424
gagie te laten genieten die aan den verigenleerm=r
thomas parit toegelegt is geweest mits dat deser
thomas parit wederom binnen dese stad zijn diens
doende, voortaan niet meer dan d'ordineire jnlantse
leerm=rs gagie van 6 R=s sal mogen winnen
Is gelesen een briefje van toperhooft ten raad in siam
ged=t 8 december 1686.
Ende geen reden gevonden waarom die van het portuca
scheepie de Sara waarmede deselve brief hier geco„
is, niet navorige gewoonte aanland souden mogen
Comen, ende ten handel geadmitteert werden als heb
maer rijs en andere snuijsterijen mede gebragt die
zij Aande gemeente sullen mogen vercoopen
Js mede nog gelesen van een briefje wiera saba reg
van Cravan
benevens eenige brieven Door den fenaat ende andere
uijt maccao herwaarts gesz:
mitsgrs een briefie vanden 2 prins van Cheribon
Aande Engelsen met de sloup maria toebehoorend
den Cap=n vande herbert met namen jdall hier
gecomen zijn is toegestaan haare vervarsing en
eetwaren hier te mogen becomen, mitsgrs haar
lecke Chialoup te Repareren door 's Comp=s timmer
op onrustindien 't op de rheede niet soude Cun
geschieden
„gedelibereert zijnde of men den spaansen pater
het portugeese schip hier gekomen zijnde wanneer
hij versoeken mogt, aan lant te comen ende na't
vaderlant te gaan, sulx soude accorderen; soo is
goedgevonden het selve afteslaan
nalecture van t Request door jan gerritsz baas
metselaar gepresenteert over seker dispuijt met
den aede E jan sourij oversekere gemeene sloot
voor desen al Aan dese tafel bekent gemaekt sijnde
soo is verstaan partij en te wijsen aan den Regter,
om daar voort te procederen of te handelen soo als
zij te Rade sullen werden.
Inplaats vanden vertrocken borger joannes de
vlammng is goedgevonden weder tot een lith van
t Collegie van heemraden Aan te stellen den
borger hendrik labeij; blijvende de verkiesing van
een ander heemraad uijt 's Comp=s dienaren in
plaats van den vertrocken Commandeur Joan
Albert Sloot. nog wat in beraad.
op d' ingecomene en gelesene papieren vande
broederen diaconen bij resolutie van 15 9berat=o pass=o
gerequireert, is goedgevonden, den binne regent van't
armen huijs Andries Jacobsz bato daaruijt te
setten, ende een ander in zijn plaats te verkiesen
op 't jngecomen advijs vanden regt sgeleerden uijt den
agtb: raad van justitie deses Casteels, is als van
verstaen, dat het gesurcheerde huwelijk tusschen
Abraham Adriaansz: vand' Cust ende eene Annicae
van maccassar met de lasernije besniet zijnde,
het
geen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0469.xml
#+ ---

1425
geen voortgang sal moegen nemen, en is wijders
beslooten in't vervolg geene soodanige luijden m
malcanderen te laten trouwen, niet tegenstaande
deselve eenige trouw beloften Aangegaan, off ook
kinderen bij malcanderen geprocrëëert mogten heb
Bij welcke occasie mede gedelibereert zijnde, ofd
men de kinderen bij dese twee verloofdeluijden he
gewonnen zijnde, ende die door haarlijk voorgenom
huwelijk, indien het vermits de voor aangeroerde
besmettelijke siekte niet belet was, echte kind
geworden souden zijn, niet legitimeren soude;
goedgevonden is, daarmede nog te supercederen, t
dat 'er versoek van haarlieden toegedaan wert.
Is goedgevonden de coster vande portugeese kerck
aan te stellen tot coster der nederlandse in pla
vanden overleden Robbert vanden viver.
Is nu weder gesproken vande saaken vande heer
extraordinaris raad van jndia en gewesen directe
van bengalen nicolaas schagen, bij resolutiev
27. xber pass=o in advijs gehouden zijnde, waar
bij de meeste heeren geoordeelt zijnde dat het bes
was hiermede te wagten, tot dat de vergadering
verre compleet was, dat 'er net 7 stemmen o
conde gevoteert werden; soo heeft de heer gouv
gen=le daarop in omvrage gelegt, hoedanig men
de Concluderende of adviserende stemmen der
Raden ordinaris of Extraord=s soude dienen te reke
den ordinarij Raad jan van hoorn vint sig voor
tegenwoordig als nog gepersuadeert in't reguart van
d'overgekome schrifturen vanden ho: Ed=len heer
Commiss=s hendrick van Rheede p=r de fluijt de
post uijt bengalen ter saake vanden heer
Extraordinaris raad en directeur niclaes schagen
te persisteren bij zijne gedane verclaringe ontrent
dese Commissoriale saaken ter resolutie vanden
17 Aug=tij des verleden jaars 1685. , ende om
verdere redenen, bij haar ho: Ed=s jongste aanschrijven
uijt de vergaderinge van xvij=e aan dese
regeringe in dato 8 8ber 1685. geëxpresseert.
-
-
in cas van Absentie van een of meer h=ren die een
concluderende stem hebben te weten of dan de naast
volgende extraord=s raad of raaden voor die tijd in plaets
vande Absente soude gerekent moeten werden op te
treden met een Concluderendesten
waarover gevoteert zijnde bij pluraliteijt van stemmen
verstaan is van jae, tot soodanigen effecte, dan de dan
nog overschietende extraordinaris raad van jndia bij
soodanige Absentie der hoger zittende ord=e of extraord=s
raden door die tijd met een Concluderende stee in desselfs
plaatse sal cunnen optreden, uytgenomen wanneer
een ord=s raad bij voorval van een seer emportante saak
door nootsaakelijkh=t absent was, welkers stem dan
soude dienen opgehaalt te werden sonder daarin de
stemme vand' naast aanvolgende Extraord=s Raad
voor concluderent aan te sien, met welk gevoteerde
bij de meeste heeren Raden dheer gouv=r gen=l verklaert
heeft sig om redenen te sullen voigen.
dog is door dh=r joan van hoorn ook ingegeven seker
geschrift om van 't voteren der principaale sake hier
voren vermelt geexcuseert te mogen zijn luijdende
als volgt.
dingsdagh

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0470.xml
#+ ---

1426
Dingsdag den 14=en Jan=ij 1687.
Absent dh=r Corn van Lijaalbergh
Idamargeris wed=e vanden Cranckbesoeker pan
koninck wert toegestaan na maccassar met
Comp=s schip over tevaaren.—
den baas Cruytmaker jan Christoffel van meijenhuij
wert in die bedieninge de gagie van 40 gul met
ondercoopmans tractement, Zed=t den 1 9ber 1684
dat hij die plaats waargenomen heeft, toegelegt.
Aan h=ren weesm=ren deser stede als vervangende dij
weesm=ren tot jaffanap=m wert appel met de clause
van relief toegestaan van sekervonnis op Ceijlont
voordeele vand hr gouv=r laurens pijl 44 gevelt
zijnde
Is goedgevonden Christiaan kool op het orgel deses
Casteels spelende, als organist van t selve van
heden aftaan toe teleggen de gagie van 240 gls
met de qualiteijt en het costgelt van Adsisten
sonder verbant.
't versouck van p=r bruijn zeels pagter der Zieij
stocken van t voorleden jaar om remissie eeniger
maanden wert als nog afgeslagen.
den schipper Cornelis de gilde van t schip america
door den fiscaal in proces betrocken zijnde over
't grote verlies, dat er bij ontlossing en overharpin
op zijnen pper, van palembang gebragt zijnde, al
gevallen is, versoekt, dat het selve gestateert mag
werden tot de comst van zijn gewesen bouckh=re
jacob Siominas uyt Ambonia, ende ondertusschen
met zijn schip de geordonneerde togt na maccassar
te mogen doen. waarop verstaan is den supplt
zijn versoek van statering te accorderen en d'vorsz:
togt te laten doen en ten dien eijnde zijn gewesen
boukhouder Seoninas uijt Ambon herwaarts te
ontbieden, sonder dat men hem daer, om wat reden
het ook soude mogen zijn, sal vermogen over tehouden,
maar met aller eerste schip herwaarts stuuren
Is goedgevonden den gewesen soldaat jan Roelofsz
soet uijt de ketting te largeren, waarin hij over 3.
weken absenterens op den 9 april 1686. gekloncken is.
Aanjan vanden Broek wert toegestaen na banda met
sComp=s bodem over te vaaren onderbetalinge
van d'ordinaire vragt van 20 rx=s.
Zijn gelesen en geapprobeert de briefies, door dheer
joan van hoorn geconcipieert, om 't eene Aanden
Commandeur lesage tot bantam en t andere aanden:
Command=t crijn Rande en raad der expeditie
nalampon af te gaan
Is goetgevonden op bantam als geconsinmeert
te laten afschrijven sekere 2 vaten hollantse
boter en 2 kisten zuijker die men eenigen
tijd voor vermist aangesien, dog naderhant
bevonden heeft aldaar aan lant wel uijtgelevert
ende geconsumeert te zijn
werden
Woensdag
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0471.xml
#+ ---

1427
Woensdag den 15 Jan=rij 1687.
na den middag extraord=s vergadering
Absent deh eer Cornelis van guaalberge
Is gelesen de missive van paduica Radja van joh
Aan dese Regering gesz.
midisgrs een briefje vanden patergrunaldi uijt
macao gesz.
op 't rapport vande slegte gestalte van d' hoeker de
goutvinck is goetgevonden deselve af te leggen
en den Romp aande meest biedende te verkoopen
ten waare deselve tot het laten siiken bezijden de
rivier off aan 't eijland onrust beter te stade Cou
conde.
Nalecture vant gerequireerde berigt, soo vande
ontfanger generaal als vanden fabrijk over 't requi
vanden pagter der Coornmolen; is goed gevonden
zijn versouk van remissie af te slaan
op de bekentmakinge vanden Eerw: kken raad, de
den Cranckbesoeker Cornelis van brussel vol
ons gedragen consent van 3 deses op 30 aanstaan
g'eëxamineert soude werden; soo is goedgevondent
het hooren van d=o examen van dese tafel te Commi
dh=ren ord=re Raden willem van outhoorn ende
van hoorn, geassisteert met den secris deser vergade
m=r Abraham van Riebeest ende ierders uijt den
agtb. raad van justitie deses Casteels d' E En:
herman van Clenke van odesse ende Cornelis van
brande mitsgrs uyt het eerw=s Collegie van schep
d EE joan sourij en de Reijnier Huijs.
Inferatur
soo is goedgevonden deselve verkiesing te approberen
uijtgenomen dat op het versouck van d' E m=r Cornelis
vanden brande om vande bedieninge van ouderling
geexcuseert te mogen werden goedgevonden is, specialijk
uijt Insigte vande Cortheijt des tijts, die hij hier te
lande geweest is en sulx sonder consequentie, den
selven voor ditmael daarvan te excuseren: gelijk
ook verstaan is, den E hendrik seroijen van het
dianconschap, waartoe hij verkoren is, te excuseren,
ten jnsigte, dat denselven reets verscheijde malen
ouderling op Chormandel geweest is; in welcker
plaatsen dan weder andere bij haer Eerw=r gekoren
sullen cunnen werden.
Is goedgevonden Aanden pangiran diepa Ningrat
tesenden Copie van seker briefje van jang dipertuan
aan sekere hoofden van toulong banwagesz: ende door
den Commandant Crijn Rande geintercipieert ende
herwaarts gesonden sijnde mitsgrs Copie van seker
relaas door den Angabeij jaja dita alhier gedaan zijnde
rakende 't gedoente van Ariapourbanata
Is gelesent Request van d E m=r joan Bitter op
gisteren aan dese vergadering gepresenteert, waarop
verstaan is d heer ord=s raad willem van outhoorn
ten insigie van zijn E=s versoek over eenigen tijd
hier in Raade gedaan zijnde, te excuseren van over
de saaketussen gem Ejoan de bitter ende zijn
Wijders gelesen zijnde de electie van nieuwe onder„
„lingen en diaconen, op gisteren in kken rade gedaen,
volgens extract van haar Eerw=s resolutie luijdende
aldus
wijde
huijsvrouwe

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0472.xml
#+ ---

1428
huysvrouwe in Raade van justitie als presiden
te sitten, waarop dan gedelibereert zijnde, wie i
uijt dese vergadering weder tot president in dese sa
aanstellen soude; soo is, in plaets van dien, goet
gevonden, haar beijde aan te seggen om met de
retourvloot van 9ber aanstaande na 't vaderlan
te vertrecken, ten waare zij middelerwijlen met
malcanderen conden eens worden ende hare gesch
vereffenen: met die meeninge egter, dat wanneer
van beijde weder over haare geschillen mogt Conn
clagen als dan haar beijde van malcanderen, weg
de bijwooning soo lang te separeren, als haare
twist saaken sullen duuren.
Is door d' heer gouv=r gen=l voortgebragt het gerequi
berigt van eenige scheeps verstandigen over't geble
schip willem hendricks int Noort eijnde der straat
banca, waarbij alleenelijk verclaart wert en voor
advijs ter neder gestelt dat'er volgens de oude
Coursen soo als die inde scheepsdagregisters aange
„kent staan, geen schult inde scheeps overheden sout
resideren, en dat het verongelucken van d=o schip op
aldaar leggende bekende stif door verleijding en
draijing derstroomen bij gecomen moest zijn:
dewijl daarbij wegens thouden der vereijste Zeem
niets gerept wert, soo is goed gevonden hetselve
berigt Aanden Ad=t fiscaal van jndia te sen
met last om de schippers en stuurluijden die
tselve gegeven hebben, over alle de verdere Circ
stantien, die daarontrent gehooren, Nader op
vraagpointen te examineren
op t request vanden operateur nicolaes olden„
vliet om de medicamenten, die hij tot het steen
suijden van nooden mogt hebben, uijt 's Comp=s
winkel tegen den jncoops prijs te mogen genieten;
is verstaan dat hij uijt scomp=s winckel bij provisie
sal mogen halen soo veel medicamenten als hij
daartoe van nood en heeft om na teijnde van
'tjaar tesien, hoeveel hij daarvoor sal betalen.
Is goed gevonden den matroos phlip jansz: uijt de
ketting te largeren, waarin hij zedert den 6 xber
1683. , en sulx over de helft van zijn bannissement
reets gegaan heeft.
dogt versouk van hester leendertsz en joanna Cardoso
om uyt het tugthuijs gelargeert tewerden, is verstaen
te ontseggen
gelijk mede tversouck van Anna Casembroot tot
„largatie uijt het spinhuijs voor als nog afgeslagen
werd, ten minsten soo lang dat haar man weder
hier op bat=a Comt
op 't request van Claas Ambrosius na Rosingaijn
gebannen zijnde, is goetgevonden hem te accorderen
alhier op bat=a inde ketting te blijven, indien zijn
te kennen geven, dat hij Aande schutgieterij, dienst
can doen, waer bevonden wert.
^wed=e
Aan maria ijdesz ^ ende (na haar seggen) erfgenaam
van verseel vanden Ternaatsen borger meijndert
„stantien
ijdesz:

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0473.xml
#+ ---

1429
ijdesz: is goedgevonden toe te staan, den boedel
haar man onder beneficie van jnventaris aan t
vaarden met Committimus Aanden raad van justi
ter soodaniger plaatse, daer het sterfhuijs gevallen
Op het weder gepresenteerde Request van sumoa
moras op p=o 9ber pass=o aan heeren schepenen
gerecommandeert zijnde, versoekende wederom inde
is verstaan berigt van gem h=re schepenen te vorderen
gelesen sijnde 't Request vanden moor badoe„
versoekende daar bij omte mogen bevonden het stu
lants dat tot een Campon der baljers bij resoluti
van 7 deses gedestneert is geworden soo is versta
dierwegens bij dat ons geresolveerde te persisteren
Ende „ wijders verstaan dat geene Inlanders haar
dooden in haare thuijnen off elders dan ter plaats
die daartoe Expres gedesqueert sullen werden
begraven sullen jmmers altijd niet binnen de
circuijt van onse buytenposten
'T versouk van Isaac Herman Amboin=s gedaan,
in de luijtenants plaats vanden overleden luij=
Abraham verbeek te mogen succederen, is nodig
geagt nog uijt te stellen, tot dat 'er over de verdeeli
der Amboinesen alhier gedisponeert sal sijn
op 't versouck van sengadje dassij van lamaker
is bij meerderheijt van stemmen verstaan den Chin
haukiko uijt de ketting te largeren, waarin hij
'T versouk voor astra selinga gedaan, om uijt de
ketting gelargeert te mogen werden, waarin hij
over huijsbraek op 18 7ber 1683 gecloncken is
wert afgeslagen.
gelijk mede tversouk van mangaoemar ontseijt
wert (: die op dato voorsz over t vervoeren van een
Enis verstaan het selve berigt vanden balliu
bij resolutie van 20 Augusti 1686 gerequireert
zijnde op het aldaar vermelde Request van Chinees
ougouko, nog voor de vierde en laetste reijs door
den secris deser vergadering inschrift te laten
vorderen, 'tgeen d' heer gouv=r gen=l, ende naderhant den
secris uijt last van zijn Ed=t tot 2 maalen toe,
vanden selven niet heeft cunnen becomen; ende bij
langer dilaij van't selve berigt, de selve saak te
stellen in handen vanden Ad=t fiscaal van jndia,
om daarin te doen wat van zijn Ampt sal zijn
sullende den secris ook den Baillin ter requisitie
van d heer directeur afvragen, wie hem gelast heeft,
die saak buijten appel te houden; soo als hij tegen
dh=re gouv=r gen=l in presentie vande heer van hoorn
gesegt heeft dat hij ter ordre vand'e h=r directeur gen=l
gedaan soude hebben
J=en schepenen gebannen is. waartegend h=r gouv=r
gen=t verclaart heeft te protesteren, alsoo desen
man dependeert aande saake van nietsierqua
daarover bij resolutie van 20 Augusti vanden
Baillin berigt gerequireert dog tot nu toe niet
becomen is.
hren
meijdt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0474.xml
#+ ---

1430
moijt die men vermoed dat hij vermoort sal hebbe
voor al zijn leven inde ketting gebannen is.
wederom over de saken van d' heer Extraord=s raad
ende gewesen directeur van bengalen nicolaas
schagen gebesoigneert zijnde die bij resolutie
27 xber 1686. door d' heer gouv=r gen=l in omvr
gebragt zijn; soo is alvorens tot Elucidatie van
geresolveerde op 7n deses gedelibereert wanneer ni
een sExtraordinaris raad Absent was ende t get
van 7 niet present gevonden wiert, wat in soodanig
geval gedaan soude moeten werden specialijkt
reguarde der assumtie van buijten daarop gevoten
Bij dheer Directeur generaal A=o hurt datavan
der door Absentie van een of meer raden geen)
stemmen gevonden werden als dan in saakenv
swaar gewigt ook opgehaalt sal werden dese
van een extraord=s raad, die dan onder tgetald
Concluderende is, en wanneer door 't gebrek e
getal der Raden met geen 7 stemmen soude
cunnen werden geconcludeert, als dan een of u
gequalificeerde persoonen van buijten voor die
geassimeert souden cunnen werden
Bij d heer willem van duthoorn, dat soo langh
getal der heeren raden op batavia Complee
is, geen assumtie van buijten sal behoeven
geschieden, al moest ook een of meer van d h=r raad
over zijn eijgen saak Absent zijn
Bij dheer martenpit, dat zijn E wegens dophaling
vande stem van een Extraord=s raad van een en
tselfde advijs met dheer directeur is, ende wijders
wegens de assumitie van buijten dat deselve niet
dan in dalder pressants te saaken van oorlog en
vrede by gebrek van't getal der heeren haerRladen
behoeft te geschieden: dog dat soo lang het getal der
heeren op bat=a Compleet is geen assumtie behoeft
te geschieden, maar dat de geene die dan Absent is,
soo wanneer de saak van die swaerwrigtigheijt is,
ilico ontboden, dogincas van haastigheijt ende
daar periculimi in mora zijn mogt, met de presente
leden maar voortgegaan sal cunnen werden.
Bij d' heer jan van hoorn, dat volgens 't geene nu langse
jaaren geuseert is, ook selfs wanneer het getal
der heeren op bat=a incompleet was, geen assumtie
van buijten sal behoeven te geschieden, ten waare
bij al te groote swackheijd ofte soo hoogen
noodtsaakelijkheijd, dat sulx als dan bij de
vergadering nodig geoordeelt wiert
Bij dheer jsaac des=martin dat geen assumtie
van buijten behoeft te geschieden dan inde aller
swaarwigtigste saaken en wanneer alsdan
ook het getal van dh=ren raaden op bat=a niet
Compleet mogt zijn e dog dat, ijmand van dheeren,
soo lang het getal vol is, absenterende in saken
van gewigte ilico geroepen, of bij siekte desselfs
jtem opgehaalt sal moeten werden ten ware de pressance
vande saak soo langen uijtstel niet lijden conde
Bij d
Bij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0475.xml
#+ ---

1431
Bij d' Heer Geerard de beveren, dat men, daar ge
periculum in mora is, in seer swaerwigtige
saaken, soude ophalen moeten de stem vande
diergetal van 7 uijtmaken ende siek mogten
dog die nodeloos als dan absent mogten zijn, i
in Rade doen Compareren; sonder dat er eenig
assimtie van buijten soude behoeven te geschi
ten waare het getal der h=ren op bat=a te kleijn, en
het gewigte der saaken sulx vereijschende wat„
waarop dan overgetreden zijnde tot de saaken van
nicolaas schagen geadviseert is bij dh=r directeur ge
dat zijn E dese opsendinge van d heer Commissari
gedaan voor even eens aansiet als off d' heer scha
over diergelijke delicten van dese tafel op ontbode
was, ende dat dierhalven dh=r schagen volgens de
ordre der h=ren m=rs van 11 maij 1677 en 23 jan=r
1681 cessie in rade alhier vergunt sal moeten werden
de heer willem van outhoorn, adviseert dat de wijl
d heer commissaris den heer Nicolaes schagen niet
beswaart heeft met eenige provisie ontrent zijn E
qualiteijt dat dienvolgens niet cansien of zijn
dient ingevolge vande voorsz ordre der h=ren m=rs als
extraordinaris raad van jndia cessie alhier verlerer
tewerden.
dheer marten pit adviseert, dat dewijl d'heer nict
schagen nu hier is, ende over desselfs cessie gedi
„neerde moet worden hij sig in desen gedraegt aande
voormte ordre der heeren principalen, om d'heere
schagen Cessie in raade tegeven
de heer joan van hoorn versoukt alsnog ingevolge
van zijn E=s dictamen van 7 deses, vant stemmen
over dese zaek geëxcuseert te mogen zijn
de heer Jsaac des= martin adviseert dat
wanneer zijn E in sodanigen staat was, als de heer
schagen ni is, selfs versoucken soude dese vergadering
niet eer te mogen bijwoonen, dan voor dat sig van
sodanige beschuldigingen gepurgeert soude hebben
niet tegenstaande die voorsz: ordre maar dat zijn
E ten reguarde vand heer Extraordinaris raad
niclaes schagen sig reguleren sal na de gem ordre
der heerenm=rs om de zijn E cessie alhier toe te staen;
de heer geerard de Beveren, segt, dewijl dheer
Commissaris hendrik van Rheede tsijne ontrent
dheer schagen gedaan heeft, ende dat nu alhier over
desselfs persoon te delibereren valt wegens de
Cessie in dese Rade, dienvolgende niet te Cunnen
sien dat er ijets anders ontrent desselfs persoon
te doen valt, als de voorsz ordre der h=en ms na te
volgen, als zijnde incas subject decisar en klaer
gevolgelijk is bij de gesamentlijke heeren excepto
dheer van hoorn, eenparig verstaan de saken
vand' heer niclaes schagen aande justitie te
bevelen ende daar voor te laten ventileren.
verders door zijn Ed=se in onvrage gelegt zijnde, of
men hoedanig die saake voor de justitie mogt uijtvallen
deselve weder aan dese tafel soude trecken of niet;
voormt
800

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0476.xml
#+ ---

1432
soo is verstaan, dit point nog uijt te stellen tot
lange dat de saake voor den raad van justitie
getermineert sal zijn, om als dan daarover te
disponeren.
Belangende de opgesondene luijden om haare
weijgering in't geven van getuijgenis, is verstaan,
point mede aande justitie te defereren, om dat
na stijl van regten te handelen
voorts in onvrage gelegt zijnde of den Ad=t f:sch
gelast soude werden ook meerder getuijgenisse
te soeken vande overgekomene luijden van verongele
fluijt strijen; soo is goedgevonden den fiscaelt
recommanderen zijn pligt in desen te presteren
sodanig als dat tot voorstant van sComp=s r
in desen als in andere saaken behoort ende hem
daarin alle maintenue te beloven ende te pre„
ende ten dien eijnde van alles Copie te verleenen
gelijk mede vande andere saaken, in de missive
van d heer van Rheede vervat en het amt der
fiscaals rakende, Copie aan beijde de fisca
gegeven sal werden, om daar op hare antwoor
af te wagten.
Vrijdag den 17 Jan=rij 1687.
Absent dheer van quaalberge, -
Js goed gevonden Cornelis jansz e. westerijse, vermits
't eijndigen van zijn suspenes weder in zijn vorige
qualiteijt van hoog bootsman te herstellen
't versouk van jan fredericksz: van spier wert
toegestaen; om zijn bannissement inde ketting op
op 't Request van den borger daniel prasser is
verstaan, zijn versoeck om een zuijkermolen af te
slaan dog de vaart na javas oostcust als andere
borgers toe te staen, midtsgrs het aanhouden der zaag
„molen, soo lang als 's Comp=s omslag aldaer inden
tegenwoordigen staet sal zijn, sonder een vrouw
aldaar te mogen trouwen, ten waare hij die dan
herwaarts aan stierde, sullende zijn jagt aande
borgers ofte ingesetenen deser stede mogen verkopen
dog niet aanvrandelingen.
den p=l adsistent Alexander van fornenburg wert
toegestaan met d' Aanstaande besending te repatrieren
den gedeporteerden schipper maurus jacobsz: versoekende
weder herstelt off anderssints geemploijeert te
mogen werden is verstaan voor alsnog af teslaen;
Ende soo mede t versouk van daniel fiers ten dien
selven fine gedaan zijnde
den opp=r chirurgijn Anthonij Cassomnajou van
bajonne voor een jaer gesuspendeert en tot soldaet gestelt
zijnde, wert vermits 't eijndigen van dien tijd weder in
zijn vorige qualiteijt herstelt.
den soldaat jan Claesz van leijden wert uijt de
ketting gelargeert, waarin hij zedert den 8 julij
1684. gegaan heeft zijnde de helft van zijne
geprefigeerde 5 jaaren
opt
Rosingaijn

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0477.xml
#+ ---

1433
Rosingaijn uijt te mogen dienen, ende derwaarts
gesonden te werden.
Ter occasie vande Clagten vanden pagter der vl
„hal is verstaan, dat geene beesten door de mahomelen
„se ingesetenen tot haare publijque maeltijden end
feesten geslagt sullen mogen werden als na vercre
confent vanden outsten Cap=n harer natie, 1
balijers, maleijers, javanen ofte andere, die de
sullen moeten Caveren, dat 'er niets van verkoft
werde sonder de pagt daarvan te betalen.
tversoeck vande Rottijnesen, magdalena, mari
claes, annika en Thoha, om weder met s Comp
bodem natimor te mogen wederkeeren wert tot
het aanstaande jaar uijtgestelt
Is goed gevonden aande Chialoup vanden Chinese
Cap=n Qrieconqua tegenwoordig op samarang —
leggende een pas van daar na Amboiia te verleen
mits dat op japara sorg gedragen sal moeten wer
dat 'er geen maleijers, javanen, balijers, maccassaar
off bougijnes en mede derwaarts vertrecken, ten welcke
eijnde ook van daer met d=o Chialoup na Ambon
lijste vande luijden daarop bescheijden zijnde
gesonden sal werden om sorg te cunnen dragen
dat die alle weder hier comen
ook is goedgevonden Aan dain menang, van
palembang hier tot ons overgebragt zijnde, een
pas t zij na maccassar off japara te vergun
Is als nu door den secris deser vergadering gerappor„
teert, dat dheer Cornelis van quaelbergen wiens jtem
over de saaken van dheer nicolaas schagen opgehaalt
moest werden, verclaart heeft sig te conformeren
met het advijs der meeste heeren, soo nopende
tpoint van't ophalen der stemmen en assumtie van
eenige gequalificeerden van buijten als ten reguarde
vande cessie van gem heer Extraordinaris raad van
jndia nicolaas schagen; sustnerende, dat in gem heer
schagens saake, ende 'tgeene daar aan dependeert
na structheijt van regten door den Ad=t fiscaal
geprocedeert moet worden.
waarop de heer gouv=r gen=l verclaart van advijs in die
saake te zijn, dat zijn Ed=t de ordre wegens
t verleenen van Cessie in desen Rade aan raden van jndia,
die van dese tafel opgeroepen mogten zijn, beschepen in
daar hij zijn vaartuijg na toesenden of selfs mede
soude mogen willen vertrecken
„Aangesien de blokmakers winckels buijte nuur
teenemael vervalt, soo is goedgevonden ter eerster
gebegentheijd deselve te laten vernieuwen ende
met eenen daar agter tot op de breette van 2 roeden
een andere muur te maeken, streckende van het
binnegragtje tussen de werf ende d=o winckel tot
Aande rijs basaar; wanneer de straat daaragter
nog 4 roeden breet sal blijven
dat
haer

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0478.xml
#+ ---

1434
haar ho: Ed=s generale missives van 11 may 167
en 23 januarij 1681. voor geheel anders aansiet
de opsendinge die van een commissaris, de h=ren
onser h=en principalen ende gebieders represent
Comt te geschieden, gelijk den eer Commiss=s van sij
ontrent d' heer Extraordinaris raad van jndia en ge
directeur van bengalen niclaes schagen als nu
gedaan heeft, dog dat zijn Ed=t inde verkiesinge
den gem heer nicolaas schagen tot gouv=r van ma
en naderhant tot directeur van bengalen overste
geworden zijnde, alsnu ook in dese saake verclaer
overstemt te zijn; ende daarbij te sustinëren, d
d heer schagen volgens 't geene door dh=r s=t martini
zijn E=s advijs verneelt is, sig uijt zijn selven behoo
geabsenteert te hebben uijt dese vergadering tot
lange zijn E=s saken, waarmede beschuldigt is
geworden, afgedaan souden zijn; ende voor al niet
ongeroepen alhier in Rade verschenen te zijn, gelijk
E opheden heeft gelieven te doen, sustinerende
gouv=r gen=l daar benevens, dat dh eer niclaes sch
voor al onbevoegt ende niet geconstitueert can zij
sitten over eenige saaken van luijden die om soodan
off diergelijke saaken opgesonden zijn ofte nog m
werden, over dewelcke alhier aan dese tafel
politiquelijk soude mogen werden gedisponeert
voorts heeft den secris ingevolge vant geresolveer
op eergisteren bij den Ballin Jacob Casembroot
geweest zijnde, gerapporteert dat gem heer in
voldoeninge van het gerequireerde berigt verclaert had,
der niet tegente hebben om ter requisitie van
ongouko ende de verdere Chinesen die met hem
gerequestreert hebben, op haarlieder Costen en
risico in appel te comen van 'tvonnis der heeren
schepenen op den - - - - - - - des verleden jaars
tegen quld sieriqua en andere Chinesen gevelt
dog voor sig selven van gevoelen te zijn, dat de
wijl qued siirqua, door de voorsz Condemnatie ende
costen vant ploces, wel 600 R=rs aangelt heeft
moeten uijtkeeren, de saak wel buijten appel
conde blijven, ende gerekent werden dat gem Chinees
Ciedsieuqua, daar door in effecte straf genoegh
voor zijne misdaat in d=o proces vermelt geleden heeft
seggende wijders dat den gem ongouko Ces.
nu over eenigen tijd en na dat zij tvoorsz request
aan d' hooge Regering gepresenteert hadden, ten
huijse van zijn E geweest is, ende verklaert
heeft, met gem quedsieriqua over eengecomen te zijn,
soo dat het appel niet en soude behoeven vervolgt te
worden om welcke oorsaak zijn E dan ook gemeent
heeft, dat het berigt 't geene d' hooge Regeringe
op haarlieder versouck gevordert had, niet verder
nodigh was
waer

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0479.xml
#+ ---

1435
Inseratur
waer benevens den secres ook gerapporteert heeft,
dat hij den gem baillin ingevolge van 't geresolveert
van 15 deses afgevraagt hebbende, off zijn E doo
ijmant gelast was geworden dese saak buijten
appel te houden, en wie deselvige geweest was
gelijk hij aan d heer gouve=r generael in presentiev
d'h=r ordinaris raad van jndia Joan van hoorn
over eenigen tijd gesegt had, dat hem door dheer
directeur generael gelast zoude zijn: daarop
Antwoord becomen heeft, dat het welwesen conde
dat hij sulx tegen de heer gouv=r gen=l gesegt had
maar dat het hem ontgaan is, alsoo zijne meme
seer swack was
voorts heeft d' heer gouverneur gen=l de vergaderinge
dese occasie voorgehouden de ordre van d' h=ren princi
begrepen in haar ho: Ed=s instructie van 17 martij
1632. te weten, dat bij d' hooge Regering alhier mit
bij alle opperhoofden der buijteplaatsen jaarlijk
weder gepresteert soude moeten werden den eedt:
aanvangen harer officie afgelegt, specialijk
soo veel den particulieren handel betreft, versoek
dat d' heeren haare advijsen daarover geliefden te
buijtten, dog is het selve nog wat in beraed ende
advijs gehouden
voorts heeft den gouv=r gen=l sekere beswaarnig
wegens de Conduite in't provisie maguasijn voort ge
volgens geschrifte aldaar luijdende
Waarop de dispositie in advijs gehouden wert
nog heeft de heer gouv=r gen=le verclaart gaarn onder
rigt te willen zijn, wegens sekere 31794 C=ts
peper voorleden jaar ter somme van ƒ 4864„9„10
afgetrocken zijnde van de facture vande fluijt
montfort, als of die, inde facture des jaars 1685.
van dien selfsten bodem, te veel opgebragt
waaren geweest, daar nogtans bij missive van 20
februarij 1686. uijt hoecieuw gesz. vermelt werd hoe
veel onderwigten op de pper a=o 1685. met montfoort
daargebragt zijnde, gevallen waren tot 3½ p=r C=to
jtem nog wegens 60 stx witte groote pansies, ter
somme van ƒ408„—„- voorleden jaar inde facture
van 't schip de maas japan ten laste gebragt zijnde,
als of die 'tjaer bevorens in een cas met witte
gilams r=o 10 /. p=r abuijs afgepakt, ende niet
in facture gebragt geweest waren, ende
waarop sodanige rescriptie becomen is als bij de
jongstbekome missive uijt japan van 5 9ber
1686. tesien is.
Js gelesen het geresolveerde en gedemonstreerde
vanden kkenraad op tsubject vanden geexcuseerden
E m=r Cornelis vanden Brande van touderlingschap
ende hendrik seroijen van het diaconschap waer
toe zij onder onse approbatie bij haar Eerw=s
verkoren waren
Inberali
Inseratur

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0480.xml
#+ ---

1436
Inseratur
Waarover gedelibereert zijnde verstaan is te persisten
bij onse resolutie van 14 deses, ende dienvolgens
haar Eerw=s bekent te maeken dat met de
Publijque afkondiging en bevestiging der geëligeer
onderlingen en diaconen buijten dese twee geexcuse
soude Cunnen voortgegaan werden, onderwijlen
dat over 't point van dese gedane excuse en haar
Eerw=s verder versouck ter gelegener tijd geresolveer
sal cunnen werden, met verdere bekentmaking d
de ho: Regering van haar Eerw=s wijsheijt en
discretie niet verwagt hadde sodanigen geschrift
over een saeke van s0o Cleenen belang, waar int
Regering geentinste insigt gehad heeft om
haer Eerw=s verkiesing te vercorten off eenige
Cleijnagting aan te doen.
Wijders is geresolveert, de heer Extraord=s ra
van jndia Robertus padbrugge uyt t gouverneu
van Amboina te verlossen,
Dingsdag den 21 Ian=rij A=o 1687.
Absent dh=r Cornelis van quaalberg door
Indispositie
Den sergiant hendrik Fronsk van ottensleijn, op
Chormandel gedeporteert zijnde over een manslag
uijt onvoorsigtigheijt begaan zijnde versoekt weder
in zijn vorige qualiteijt herstelt te mogen we
den gewesen soldaat hans nicolaas Raats, voor 10
jaaren inde ketting gekloncken zijnde door den raad
van justitie tot maccassar wert op zijn versouck toee„
„gestaan na Rosingaijn inde ketting versonden te
werden.
Jan josepsz, versoekende om zijne swackheijt hier
te mogen blijven ende niet na Rosingaijn gesonden
te werden werwaarts hij door den raad van justitie
alhier voor zijn leven gebannen is wert afgeslagen
gelijk mede de versoeken van verscheijde tugthuijs hoeren
om largatie afgeslagen werden met namen
Clara Sonetje
Christina mathijs
margarita Abrahams
Cinin v. bouton
Catarina v. bat=a
geertruijt laurens gewesen huijsvrouwe vanden
Corp=le harman helmens.
Anna pietersz
Elisabeth, Jans
gelesen zijnde trapport vanden luijtenant Ram
wegens sekeren geapprehendeerden slaat over voor
genome en begane diverije; soo is goed gevonden die
saak in handen vanden fiscael te stellen
't versouk van Radja sangsit broeders soon van
dieade een der gewese regenten van balij, wert
dog is nodig geoordeelt die saak eerst in
d'overgekomene papieren te laten nasien
den borger daniel laurentius wert sonder betalinge
toegestaan na ternaten met 'sComp=s schip over te
vaaren
toe
8

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0481.xml
#+ ---

1437
toegestaan zijn vrouw en kinderen van balij te halv
ende sig met deselve alhier onder s Comp=s jurisdie
neder te zetten, ende met den lantbouw te erneren
midtsgrs om eenige slaven en slavinnen van 12 jaaren
ende daarbeneden, alhier te coop aan te brengen.
Zijn gelesen de missives vanden Command=r joan Also
sloot enden oppercoopman p=r vanden hoorn op den
15 en 22 xber pass=o van Japara gesz=.
Tot gouv=r van Ambonia is goedgevonden inplaats van
d heer Robbertus padbrugge, wiens verlossinge jongs
toegestaan is, weder te verkiesen ende aan testelt
den Ejacob lobs piegst geweest gouv=r in terna
Tot opperhooft van timor, welke plaats door to verlijden
van het p=l opperhooft gerrit hooft vaceert, is verstaan
te Eligeren den schipper Aert verhoeven om de
ervarentheijd die hij aldaar heeft, ende daarbij teste
tot Coopman met de gagie die hij heeft.
dewijl bevonden wert dat 'er meer als 5 tonnen gouth
Amboina resteren evergalerende 't geene jaarlijx al
ongelden ende betaling der nagelen door malcander
gerequireert werd, soo is verstaan, geen Contanten
altoos voor dit jaar daer heenen te senden maer een
goede partije gesorteerde cleden boven den Eijsch
derwaarts te schicken.
voorts is nalecture geapprobeert de missive door d E
pit aan Radjebone geconcipieert.
soo is mede geapprobeert het pardon op maccassar verlee
aen Craiipomelican &=a in d=o brief vermelt
Is goedgevonden den oppercoop=m willem bastinck
voor 2 persoon nabanda en den oppercoopmanhend=k
Cridop na Amboiia voor 2 persoon, bij reciproce
verwisseling, te laten gaan om redene.
Js door d'heer schagen ingegeven seker geschrift
luijdende als volgt
Den Extraord=s raad nicolaes schagen hebbende
visie gehad van het genotuleerde in Rade van jndia
op 7=en, 15, ende 17 januarij 1687 rakende zijn
persoon en Cessie, sal sig niet inlaten in eenig debath
van sommige consideratien daer bij vervat; maar
dewijl d'heer gouve=r generael belieft heeft bij zijn
Ed=s advijs op deses onder anderen te seggen,
dat hij extraord=s raad te dier ongeroepen zijnde
inde vergadering was verschenen &=a, als of daer
mede een groote informaliteijt was begaan; soo
viert hij sig verpligt daarop met alle eerbiedigh=t
tot antwoord te voegen, dat hem noijt zedert zijn
Aancomst alhier uijt bengalen, 'twelck is
geweest den 20 xber 1686e nog van wegen
dese vergadering, nog ook selfs van wegen zijn Ed=t
notificatie of waarschouwinge is gedaan, dat
hij sig bij provisie uijt de vergaderinge soude moeten
absenteren, dat hij meent (onder reverentie) uijt
cragte vande qualiteijt, daar de gem heeren m=rs
hem belieft hebben mede tebecleden, ende uijt
tesenden, ende de wijdere ordres van haar Ede ho:
Agtb. bevoegt te hebben geweest, om dese
vergadering als voor heen te frequenteren;
ende dat hij niet te min aldaar niet verschenen, is,
voor

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0482.xml
#+ ---

1438
voorende aleer hij is berigt geworden door den fijc
Zeeman ( die hem zijn gunst quam versoeken 1:
het gouvernement van Amboina ende sulx seijd
te hebben uijt dement van zijn Ed=t selfs dat
ontrent de voorsz cessie conclusie was genomen
en geresolveert deselve te latenscant grijp
ende om welcke redene hij geenssints can dencke
met zijne voorsz verschijning eenig Abuijs ofte
ontstigtinge te hebben gecommitteert, maer ee
dat de heeren xvij=e daartoe subject en reden
gegeven met het niet executeren van hunne n
gen: ordres in zijn prejuditie, ende het protaseren
vande voorsz cessie, het welck hij tot zijn
ontlasting versoekt inde resolutien te werden
aangetekent, om bij haar Ed=e ho: agtb: in't
vaderlant te werden geoordeelt
Woensdag den 22=en Januarij 167
na de middag Extraordinaris vergadering
Absent dheer van quaalberg door in dis po=
midtsgrs dheerschagen
de heer gouve=r gen=l maekt de vergadering bekent
dat den E jacob lobs, gisteren tot gouv=r van An
aangestelt zijnde, zijne ongenegentheijt daartoe
kennen gegeven, ende versogt had, in plaats van de
na tvaderlant te mogen vertrecken, liever in't na
dan met de nu reets aangeleijde schepen der last
besendinge waarover omvrage gedaan zijnde ver
Is goedgevonden het loot, dat 'er genoeg in voorraad
is voor dit jaar aande Chinesen van Chinage Comen
zijnde te vercoopen voor 5 rx=s tp=s ende ordinairen
tol van 1 rx=s daarenboven
op de ingebragte Notulen van d heer pit over de saken
van tmmior gebesoigneert
Ende verstaan de verstreckingen te laten geschieden
half in gelt en niet meer geheel in cleden, gelijt tot
nog toe geschiet is.
tot weder opbouwing vande verbrande kerck en huijsies
van d' E Comp=e is verstaan consent te dragen
over de beschuldingen vanden ondercoopman willem
Jange inde Timorse papieren vervat is verstaan
het berigt vanden Ad=t fiscael te vorderen, ende
hem ten dien eijnde de nodige papieren ter hant
te stellen
Waarop dan tot de verkiesinge van een ander gouv=r
getreden zijnde, verstaen is daartoe aan testellen den
E dirck de haas voormaals geweest zijnde opp=r
hooft van japan
Op 't versouk van pangiran diepa nugrat, om 100 lasten
rijs, is goetgevonden tselve te accorderen, dewijl 'er
tijding gebragt is door den E wanderpoel dat'er een
groot getal rijs vaartuijgen gereet lagen om van
Java herwaarts te comen
is, hem zijne verlossinge nat vaderlant toe te staen
t zij nu in't voorjaar off wel int najaar, te weten
(soo als bij meerderheijd van stemmen verstaen werd)
behoudende zijne gagie
de
en
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0483.xml
#+ ---

1439
de bevlekte en beschadigt bevondene Cleden opt
transport Atamden oppercoopman gerrit hooft en
boukhouder Willem moerman gedaan zijnde is versta
voor t geene en die gelden cunnen, te verkopen, en
redene te vorderen door wiens agteloofheijt sulx
bijgecomen is, om er den soodanigen dan, voor te
kunnen aanspreken, ende de resterende beschadig
goederen ten oorbaar te laten verbruijken ofte aft
schrijven
den p=l adsis=t hermanus Nlederbosch wert vermit
ruijme tijds expiratie tot absoluit adsisent
geadvanc=t met 24 gl. voor ter maent voor 3 jaare
Is goedgevonden eens te laten onderstaen of er ops
met een residentie partije slaven te negotieren, s
Wijders amaselij weder toe testaen om op savo hur
gaan woonen, ten waare ons van timor redenen ter
Contrarie bekent gemaekt wierden
Aan Sengadij, Passij is goedgevonden eenig geweert
hem geeijst zijnde te schencken uijtgenomen de
stuckjes.
Jnplaats vande chialoup die gem dassij versoukt is ver
maer een patjallang na timor te senden, om aan
fortje henricus en voorts hier en daer ten dienst
der E Comp=e gebruijkt te werden.
Aan torrong Rabahongi wert toegestaan in dien
hemlust, natimor weder te keeren
Donderdag den 23 Januarij 1687.
Natavoad gebed. Extraordinaris vergadering
Absent dh=r van quaalberg en S=t martin
Jn plaats van 800 R=ns is verstaan 400 rd=s
aansengadje dassij teleenen op leverantie
van wasch en slaven
wijders hem te Consenteren om met kennis en
pascedulle van 't opperhooft na wetar savo Rottij
ende bima om rijs te mogen varen
Ende Aan d' 8 persoonen van zijn gevolg soodanige
Cleding tegeven als a=o 1685 aande overgecome
princen kinderen gedaan is
item een scheeps klock
Is goedgevonden den predicant Alexander Carpius
na timor te beroepen, met Communicatie vanden
Eerwaardenkkenraad.
Wijders den chirurgijn phlip vanden Bogaert
winnende 28 gl. te advanceren tot opperchirurgijn
met 36 gl onder een driejarig verband
den boukhouder daniel Bartius is verstaan
bij provisie onder den titul van seconde op timor
te baten Continueren
de provisionele Aanstelling van porrou in plaets
van 1hiaij chilij moeda is verstaan, nog wat in te
sien tot nader bevinding.
Aan floris Jansen wert toegestaen van timor
herwaarts te mogen overcomen
In
de
zijn,

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0484.xml
#+ ---

1440
De heer gouv=r gen=l maekt de vergadering beken
dat den E dirck de haas gisteren tot gouv=r van
Amboina verkosen zijnde, tselve geaccepteert, ende bij
gelegenth=t versogt had, dat in zijn faveur aan d e=r
m=rs bij dese gelegenth=t gesz: mogt werden speciali
ten reguarde van het refuijs der maccassaarse
commissie door hem inden jaare 1682. ter oorsan
vande constitutie des tijts doenmaels, gedaan zij
twelck goedgevonden is zijn E te accorderen,
Is goedgevonden de papieren en t verder geschreven
uyt Amboina ten laste vanden schipper janva
haren, overt verlies vande fluijt Aardenburg, in
handen vanden Ad=t fiscael van jndia te stellen
om hem daarover voor den raad van justitie te
Calangeren indien hij d' sake daartoe geconstitu
vint
Aan den schipper frederick knol is verstaan te geen
het jagt 'twelk tegenwoordig op damacq opgem
werd:
Ende wijders op tjagt negombo te stellen den schip
Willem jansz.
Istrestant der timorse saeken gebesoigneert
en specialjk over 't voorstel vanden aldaar over
gebleven luij=t jan fransz van nog met 60
mannen, is schip, t' jagt- 1 Chialoup en verscheij
daartoe vereijste ammonitien versien, en geanthoi
te mogen werden daf gevallen op Rottij, daer
aante vasten ende te verdelgen: dog is vers
dat oorlogs Concept nog uijt te stellen de wijl
tNieuw opperhooft en sengadje dassij meenen
dat partijen wel anders bevredigt Cunnen werden
welken dassij daartoe mede gecommitteert wert
onderwijlen dat tot bevordering van die vrede de
presentemilitie daar tot het aanstaande Iaar
nog verblijven sal, om van daar als dan na d'oosterse
provintien overgebragt of elders gebruijkt te werden
dog den gem luijt jan francen weder herwaarts
mogen Comen; na welkers vertrek, wanneer hij
bequaam bevonden wiert, als dan den sergeant
Cornelis meeuwesz bij provisie als vaandrigh
over d' aldaar blijvende militie door 't opperhooft en
raad gestelt soude cunnen werden, die daartoe
specialijk in sodanigen gevalle geauthoriseert
werden
Aan zad ok Regent van termane en eenige van
zijne is verstaan te Consenteren om eens herwaarts
te comen indien der uijt zijn selven toe incluneren
mogt, sonder hem daartoe te consttingeren
veelemmn inde vredens articulen de dimotie van
zijn persoon, of van pelo toe testaan; daarop de
Rebellen schijnen te staen
na Resumtie van seker project, is verstaan de
aangeleijde laaste retourschepen af te laden met
een gesorteert Carguasoen van grotte lijwaten,
pper eenige zijde, florette garen &=a ter monture
van ongevaer ander halve tonne gouts ijder schip,
dat
boven

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0485.xml
#+ ---

1441
boven derts en de schlam die tot ballast na
Amsterdam gaat
door
de aanstellinge door de scholarchen op 22 deses
gedaan van Coenraat Jansz en jan Augustijn
tot s Comp=s schoolm=rs in plaats vande geene die
jongst gedeporteert zijn is goetgevonden te approb
js gelesen seker geschrift soo van d' Engelsen op de
chialoup vanden Cap=n van't schip de hirbert als
vanden baas van onrust wegens de slegte
hoedanigheijt waarin d=o chialoup voor zijne
geconsenteerde vertimmering bevonden is
Vrijdag den 24 Ian=r 1687.
Absent d'beer van quaalberg
den gewesen secris dirck diemer, uijt Amboina
opgesonden zijnde, versoukt weder derwaarts te
mogen vertrecken
den schipper jan van leeuwaerden wert toegestaan
voor 't 2=' schipper met de fluijt de post te repatrien
ook wert den Adsis=t Joannes heermans na 't
vaderlant met dese laatste schepen verlost.
den schipper barent Andriesz wert weder op 't
schip de betuwe inplaats vanden bovengen:
schipper jan van leeuwaerden.
'T versouk van den matroos janjansen droog om zijn
vrijdom ter oorsaake van zijn voorgenomen
huwelijck wert ontseijt
T versouk vanden Cantons en Anachoda kamseengsia
om elf rd=s voor 't p=l spiaulter te mogen crijgen
wert nog uijtgestelt.
den Coopman Reijnier Tuijs wert toegestaen
met zijn familie na Amboina te vertrecken, om
aldaar geemploijeert te worden.
Aan pieternelle pietersz van bat=a vrijevrouw
wert toegestaan onder betalinge van 20 rd=s
wegens transport en Costgelt na Timor voor een
springtogt tevaaren
Aan bella en douan nagelaten soonen van baijdela
gewesen Regent van delaop Rottij tegenwoordigh,
s Comp=s slaven wert toegestaan in vrijd om na
timor te vertrecken, mits aldaar ijder 1 of 2 slaven
nadat zij vermogende sullen zijn voor dese haare
vrijdom aan d' E Comp=e opbrengende, volgens haare
eijgene presentatie.
op 't voorstel door zijn Ed=t op 17 deses gedaan, is
verstaan depresente verstreckingen aande schepen
ende daarmede vertreckende gequalificeerde
ministers uijt de dispens tegen de vorige te laten—
nasien, midtsgrs de verkopinge van s Comp=s
Coopmansz uijt de negoz„e pakhuijsen ende van
drancken uijt provisie maguasijn buijten de
6
'T versouck
publijque

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0486.xml
#+ ---

1442
publijque venditien, ende daartoe te Committeren
den 2=en oppercoopman deses Casteels pieter
verwer ende den visitateur generael jeremias
Coesaart, sullende voor het vertrek der retouirschepen
alleen maer behoeven te besoigneren inde Confrontatie
der Aangewese posten in zijn Ed=ls geschrift, ten
selven dage overgelevert, ende deresterende
confrontatien na het vertrek van d=o schepen vervolgen
wanneer zij d'spanden watruijmer sullen hebben
Nog heeft de heer gouv=r generael ingebragt en gel
sekere notitie vande Capitalen door d' heer Directeur
generaal Anth=o hurt, ende dh eer Rijkloff van goens
in dese laetste 3 jaaren bij dE Comp=e getelt ende
geligt, om aan d' heeren m=rs in't vaderlant overgesonden
ende alvorens door de voorsz gecommitt=n nagesien
te werden luijdende aldus
Inseratur
Waarna zijn Ed=t ter oorsaake zijner indispositie
versogt heeft dat de=ren met de besoignes van Amboina
maar geliefden voor te varen sullende sig het geene dit
daarover mogten resolveren laten gevallen. dog de wij
gehoopt wiert dat deselve zijn Ed=ls jindispositie niet
lang continueren soude, ende der nu een Nieuwen
gowv=r na Amboinastont te vertrecken, soo is wel so
goet geagt met die besoignes nog tot de reconvali adi
den ondercoopman michiel huijsman versoekende
vermits de ontsegginge van des fiscaals eijsch, weder
nalarigh te vertrecken wert sulx ontseijt sullende
alleenelijk hier of elders geemploijeert cunnen werden
Aanden gewesen schipper juriaan aggessz bij sententie
vanden Raad van Justitie de dato 24 martij 1685.
over verlies van'tjagt thuijs te clees gedeporteert
zijnde &=a wert daarvan revisie in Coia forma
verleent, mits namptiserende de boete van fol revesie
de Consumptie vande fluijt Nieuwlant is goed gevonden
te approberen, ende Aande opperhoofden van dien
dordinaire praemie toe testaan
Dingsdag den 28 Ian=rij 1687.
Absent dheer Cornelis van quaalberg door
Jndispositie medesgrs d' eg=r jsaac de s=t mantien
Aanden portugesen Cap=n Anth=s de Canha van'tjagtje
de sara hier uijt siam gecomen zijnde, is goedgevonden,
ten respecte vanden griek sen mandorijn Constantijn
phaulcon zijn gepretendeerden m=r toe te staanthol
vrijheijt van 't weijnige, dat hij ingebragt ende weder
uijtgevoert heeft, bedragende der tol daarvan maer
24¼ R=o
van zijn Ed=t te wagten, dewijl den Nieuwen
gouv=r sig nog tot zijn vertrek moest gereet
maeken, ende sulx in een dag 5 a 6 geen verlet
in die sakenscout toegebragt te worden
van
ende
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0487.xml
#+ ---

1443
ende ten reguarde van zijn verder versouck tot
recupiratie der gelden die hij aldaer heeft moeten
sequestreren, is verstaan die selve gelden uijt Amboura
herwaarts te Ontbieden.
Den Cranckbesoeker joannes Smits door den Eerw kkeur
na maccassar gedestineert zijnde wert toegestaan zijn
overleden vrouws dogter ende een slavin mede te nemen.
den luijt david gerlits versouckt na een der oosterse
provintien gesonden en geemploijeert te mogen werden:
den boukhouder Cornelis van hamme versoekende na
Amboina te vertrecken wert uijtgestelt tot dat men wee
ofer eenige ovandoen zijn
Bij welcke occasie dheer gouv=r generaal verclaart heeft
vermerkt te hebben, dat desen bouckhouder sonder zijn
Ed=ts kennis als 't 2=e in't ijser maguasijn gestelt
zijnde, ondercoopmans costgelt genot, vrt ende soo met
nog een anderen bouckhouder joannes van Reijt
dier halven gaarn onderrigt te willen zijn, om wat
redene door wiens last, ende zedert welken tijd
die verstrecking geschiet was.
js gelesen de examinatie van sekeren slaaf met name
Rammavo bengalen, hebbende eenigen tijd bij den balij
tommagon Sacradjassa inde bovenlanden gesworven
Jtem het troanslaat van seker berigt, door Radeen
aria soura dipoura Aand en Resident tot chirrebo
wegens 't gedoente vanden tweeden prins gedaan
zijnde
medisgrs de missive vanden Commandeur salamon
lesage, en den raad tot bantam gedateert 27 deses,
benevens een particulier briefje van d=o Command=r
ende den Coopman willem Caaf.
de Aanstelling door den kkenraad gedaan zijnde van
jsaac paulo tot jnlants leerm=r in plaats vanden
overleden jan willemsz werk geapprobeert
den predicant Alexander Carpius, zijn beroep na timor
geaccepteert, ende om vermeerdering van gagie versogt
hebbende, is verstaen tselve af te slaan
zijn gelesen de beantwoorde vraagpointen door de scheeps
verstandigen, bij resolutie van 15 deses nader
gerequireert zijnde over 't gesloten ende gesoncken
schip willem hendrick.
Waar op verstaan is de verklaring vanden Ad=t fiscael
tevorderen of hij eenigen actie ten laste vande opper„
hoofden van dien bodem vermeent te hebben ofte niet
Is door d heer marten pit als president der weescamer
ingebragt seker notitie der capitalen van eenige
onmondige kinderen, onder dese wee scamer resorterende,
ende in hollant zijnde, om te mogen weten het
sentuirent deser vergadering welcke daarvan na 't
vaderlant gesonden souden moeten werden.
voorts heeft d' h=r gouv=r gen=l verclaert door indispositie
dese vergadering niet langer te Cunnen bij blijven,
ende dierhalven versogt dat de heeren maer met de
verdere besoignes, onder anderen die van Amboina
geliefden voort tevaren, sullende met de Communica„ de
tie van 't geene d h=ren daarover stonden te besluijten, sig
midesgrs
gecontenteert

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0488.xml
#+ ---

1444
gecontenteert houden, waarop verstaan is met de
saaken voort te vaaren, dog degene, die van belang=
alvorens aan zijn Ed=t te communiceren.
waarna over de saaken van Amboina gebesoigneert end
gedelibereert zijnde, of men ijets over het transport
der Hhulas aande ternaatse Regering nader ordonneren sou
soo is verstaan te persisteren bij d'ordre vant verleden
jaar endeselve soodanig te interpreteren, dat de Xula
aande ternaatse Regering getransporteert sullen
werden sonder dat den Ambonsen gouv=r sig daarmede)
bij uijtterste noodsaakelijkh=t, sal mogen bemoeijen
ende in sodanigen gevalle niet anders, dan om alleen de
saaken in dienselvenstant waarin die dan bevonden
werden te laten, ende onderwijlen den gouv=r van term
daarvan kennis doen om selfs, t verdere nodige daar
ontrent te ordonneren: soodanig dat de oncosten daa
gevallen zijnde 't generael ende de nieuwe aan ternaten
telaste gebragt sullen werden, midisgrs de posthoud
soo veel als 'er zijn met haare geslote rekeningen aan
ternaten overgelaten sullen werden benevens den
vaandrig heijlman, indien die daar nog is.
Op de vrage hoeveel men aande schippers voor lacca
van haare rijs soude laten valideren, is verstaan het
selve 3 p=r C=to te defineren, ten waare het oudeen
seer stoffige rijs was, waarop 5 p=r c=to soude Cun
gevalideert werden ende de rest op reek=e der schippr
gestelt werden.
Tot jemening der overgeblevene Amboinesen op jae
verstaan tjagt s=t martens dijk op japara en
sourbaja telaten Aangieren ende op ijder der
selver plaatsen drie dagen sonder meer daer te laten
vertaven, om deselve in Amboina over tebrengen, ten
welken eijnde de ministers aldaar gelast sullen
werden het selve promptelijk te agtervolgen
2
Woensdag den 29 Januarij 1687.
Absent dheer gouv=r gen=l ende heer van quaalberg
door indispositie, midisgrs de heer s=r martin
over de resterende saaken van Amboiia, gisteren onaf„
gedaan gebleven zijnde, is als nu in Absentie van d' heer
gouv=r gen=l vermits zijn Ed=ls indispositie voortgegaan
te besoigneren
Ende verstaan de verplaatsing der geblevene ternatanen
inde laha, nabat=a of bouro nog uijt te stellen tot nader
advijs vanden nieuwen gouv=r of zij daar periculeus
zijn off niet.
Belangende den overvloet der nagelen is verstaan de
ordres van 't verleden jaar te inhereren, mits dat egter
sorg gedragen sal moeten werden, dat de Conniventie soo
groot niet en zij waardoor de geheele Culture mogt te
niet gaan, ende waarom alle jaaren vandenstant dier
boomen herwaarts geadviseert sal moeten werden
voorts heeft d h=r gouv=r gen=l door den secris aande
vergadering voor doen dragen de indispositie van dheer
Extraord=s raad van jndia Cornelis van quaalberghn,
die na alle apparentie het niet lang maeken soude ende
dat de heeren dierwolgens geliefden ijmant te
verslae
Committeren

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0489.xml
#+ ---

1445
Committeren, om gem heer quaalbergs beschrijvingen van
Ceijlon en mallabaar, mitsgrs 't Commissaris schap p
kleijn zegel ende t generale soldij comptoir, de kleijne
verbeteringen der soldaten ende matroosen, mitsgrs het
tekenen der verstreckingen van goede maanden, over te meu
dat ook zijn Ed=t sig booswack bevond, dat ligtelijk
soude moeten versoeken dat ook zijn Ed=ls beschrijvinge
mogten overgenomen werden, dog dat het nog dese
maand soude insien
Op 't geene wegens de vremdelingen in Amb=s Comende,
sig dan van daar verspreijdende gesz wert, is verstaan
dat voortaan inde passen die derwaarts vande west gegeven
werden, altijd uijtgedrukt sal moeten werden de clausule
dat alle de vremdelingen die vande west comen, mett
selve vaartuijgen weder sullen moeten keeren, ende dat
anachodas of opperhoofden der vaartuijgen daarvoor
sullen moeten responderen gelijk ook tegen d' overbl
vende vrendelingen geprocedeert sal moeten werden
na de placcaten die daarvan gemaekt zijn
het gene t vermaken van 't Ternataanse ondeugende Ch
in Amb=re kost, is verstaan dat alleen Ternaten
„ werden
telast gebragt sal mogen brengen „ ende niet de
geheele waardije van het Cruijt selfs
'T overige Cruijt sal na bat=a gesonden werden nagelegen
heijd van scheepsruijmte te weten boven 't geene banda
ternaten desidereert ende na dat alvorens den Eijsch
na maccassar gesonden sal zijn: ende sal dierhalven
het maken van een Cruijt maguazijn nog in state blijv
ende daarover mede het gevoelen vanden nieuwen gouvr
afgewagt werden.
de schult van bongasarij, groot 100. R=ns is verschan
af te laten schrijven om bekende redenen, dog binnens
linies voort telaten loopen.
Aan jacob jansz de Roijis verstaan op zijn versoek toe
te staan desen nagt buijten het Casteel te blijven
ook wert Anna maria valentijn jonge dogter toegestaen
na Amboina bij haar broeder den predicant valertijn
overtevaren
den gewesen fiscaal lossang nog geen emploij, daer
aangetroffen hebbende, ende den gouv=r mishagende,
is verstaan herwaarts te laten comen, indien hij
daar nog niet geëmploijeert mogt zijn.
voorts is verstaan te persisteren bij 't gesz van verleden
jaar wegens de jaarlijxe maeltijd der grooten, niet
tegenstaande 'tgeene door d'heer padbrugge ter
Contrarie gesustineert werd.
wegens 'tmaken van een zaagmolen sal tnadere
berigt vanden nieuwen gouv=r afgewagt werden.
overtgeschil tussen die van lilleboij en hat on is verstaen
dat beijde de gouv=rs in't beslissen van dien haar
sullen reguleren na de vorige exempelen die 'er mogten
zijn gelijk gemeent wert over eenige jaaren op de cust
van hitou geschiel te zijn door toelegging van 7/3 aande
planters ende 1 1/3 aandeijgenaars der gront
op 't versouk van d=ne valentijn om 6 rd=s huijshuure
ter maand in plaats van een s Comp=s huijs, is verstaen,
wanneer er geen s Comp=s huijsen open zijn, of door
vervult
volgende predicanten werden, alsdan alleen hem sulx
te laten volgen
de
Belangende

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0490.xml
#+ ---

1446
Belangende leerm=rs is verstaan voor En ropese
kinderen hollantse ende voor de Amboniase inlantse
leerm=rs te laten gebruijken ende Aanqueken
t versouk van den secris jan kleijntje om d' onderCoopman
qualiteijt wert uijtgestelt tot de bevindinge van 't genoegen
dat hij den Nieuwen gouv=r sal geven dog sonder prejuditie„
Ende soo mede het diergelyk versouk vanden winckelig
adriaan kakelaar dewijl ook zijn tijd eerst op 27=e
julij deses jaars te expireren
het verleenen van een pas aan die van quaus na de we
is verstaan aande discretie entoordeel van beijde
gouv=rs te defereren, mits dat het sig niet verder als
bouton sal uijtstrecken—
over de clagten vande Camaerse orangkaijen en
andere jnlanderen is verstaan eenigsints bij de
gemeene missive improberender wijse te spreken, dag
aparte memorie den nieuwen gouv=r te gelasten zij
eerste werk te maeken, om sig over de verongelijkin
van die luijden te informeren ende haar van alle last
die zij niet onderharig hoeven te zijn, te ontslaan, en
wegens haare pretentie na redelijkh=t end' vorige
gewoontens te Contenteren, midisgrs met den raad te
delibereren, off en waarna toe, haarl=jk eenige vaart besa
of soude mogen werden toegestaan, ende ons daaro
berigt te geven.
gelijk mede aanden Nieuwen gouv=r gedefereert sal
werden, 'tgene daaren boven van haarlieder verso
werd, regulerende zig na de gegevene ordre van het
sesjes gelt der nagelen 'twelk de soase hoofden
ende oude luijden mede trecken
T versouk van lokman am van Ceram weder hier te
Comen eert afgeslagen, als Contrarierende de
Conditie, waaronder hij verleden jaer derwaarts
gelicentieert is.
over t versauck van jamuelo Cini socijs, om weder
na Ambonte gaan, sal eerst van Amb=re advijs
gerequireert werden of het sonder perijkel geschieden Can.
soo veel Ambagts gesellen en scheepstimmerluijden
derwaarts te senden als gemust cunnen werden
de gedane verschansingen is verstaen t approberen.
den gewesen guatahoedij van mardica balthasargamez
is verstaan weder na Amboina te licentieren en den
Nieuwen gouv=r en raad te ordineren, om te examineren
of hij weder herstelt dan wel den Nieuwen Alesso
de Costa gecontinueert te werden.
de heer joan van hoorn versouckt van het presidents
ampt van heemraden geexcuseert temogen werden
twelck verstaan is alvorens aan zijn Ed=t te
Communiceren
op 't voorstel van d' heer directeur generaal dat den
„van
borger frank bernardus 300 r=a aan Chinas gout „ 22:¾
Carael aan d' EComp=e praesenteert te verkopen tot 15 rd=s
de Reaelswaarte, om het bedragen van dien soo nu
en dan uijt 's Comp=s packhuijsen in ord=e soort van
cleden te ontseggen, is verstaan het selve sodanig
te amplecteren ten aansien vande meerdere winst, die
d E Comp=e met soo hogen goud, in comparatie vande
Coubangs, op Chormandel doen can.
sesjes ge
donder

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0491.xml
#+ ---

1447
Donderdag den 30 Ianuarij 1687.
Natavond gebed extraordinaris vergadering Absent
d heer gouv=r generaal door indispositie
De heer directeur gen=l Communiceert de vergadering, de
zijn E aan d'heer gouv=r gen=l bekent gemaekt had het verso
door d heer jan van hoorn gisteren gedaan zijnde, om
het presidentschap van heenraden ontslagen te mogen
worden, en dat zijn Ed=t daarop verclaart had, sig welt
sullen laten gevallen 'tgeene bij de heeren daarover
ook selfs tot zijn E=s ontslag soude werden gedisponn
waarop na gedane omvrage verstaen is, de heer joar
van hoorn tot nadere Continuatie te versoeken, gelijk
ook geschiet ende daarop door gem heer van hoorn
gepersisteert is bij zijn E=s versoek, egter met die
bijvoeging, dat sig gedragen soude aan het geene deh=ren t hijt
zijn E=s ontslag off wel tot continuatie in dit presidents
ampt souden gelieven te besluijten
hier over nader omvrage gedaan zijnde, is verstaan de
heer joan van hoorn zijne versogte omtslaginge te
accorderen: gelijk ook zijn E, voor de goede dienste
daarin gepresteert, door dhr directeur uyt den name d
gesamentlijke heeren bedanckt is geworden.
waarop successivelijk in deliberatie gelegt zijnde 10i
men de beschrijvingen ende verdere bedieningen vand
Cornelis van quaalberg soude defereren. soo heeft de
Joan van hoorn preeliminairlijck gerememoreert I
E=s excuses, verscheijde malen over de saaken der Commi
gedaan zijnde, waarmede de beschrijvingen van Ceijlo
Overt Restant der Ambonse saaken is verder gebesoignert,
ende verstaan dat men de boutonders, als niet
gelauiteert zijnde inde vaart na Amb=d, ingevolge
van 't gesz op 16 martij des voorleden jaars, daer
toe sal laten, haare medegebragte goederen te
verkopen, ende soo mede soodanige slaven, welcker invoer
tegen de placcaten niet en strijd. Ende belangende
de te doene recommandatie aanden Co: van Bouton,
ende mallabaer gemengt stonden te worden,
ende dat zijn E dienvolgens wel soo gaarn sag
dat hem eenige andere besoignes of beschrijvingen
dan dese opgedragen wierden
Ende is verstaan, dheer van hoorn te versoeken om de
beschrijvingen van d' heer quaalberg nopende Ceijlon
ende mallabaar waar te nemen
waarop d' heer joan van hoorn verclaart heeft als nog
deselve redenen van ontslag ontrent dese beschrijvingen
te hebben, als voor desen wanneer daarvan ontrent
over 2 jaaren versogt gelibereert te zijn, ende soo
mede de redenen waarom zijn E voor desen meermalen
versogt heeft vande saaken der Commissie geexcuseert
te mogen zijn, dog egter tegenwoordig de beschrijving
te sullen aannemen ten respecte van het besluijt
deser vergadering hiertoe genomen zijnde
Ende ten reguarde van 't Commissaris schap van t kleijn
Zegel en vant soldij Comptoir &=a is goedgevonden
beijde die bedieningen aan deh eer geerard de Beveren
op te dragen.
Wijders is ook verstaan het presidents ampt van
heemraden te defereren aan dheer Isaac destmartin,
als taalkundig zijnde, ende groote ervarentheijt
deser landen hebbende
ende
dat zij
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0492.xml
#+ ---

1448
dat zij haare vaartuijgen oostwaertegaande gelasten
soude eerst de hooft fortressen in Ambon en banda
aan te doen, vermelt bij de voorsz missive van 16 martij
is verstaan dat het selve vanden gouv=r uijt Amboina
ende door den president tot maccassar aanden Co: van
bouton bij missive bekent gemaekt sal moeten werden
ende daarbij gewaarschouwt dat 'er geen andere natie
als boutonders selfs, met die vaartuijgen sullen mogen
overcomen, op de paenen daartoe bij de prohibitaire
placcaten gestatueert.
de cautie van 1000 rx=s gevordert vande 2 aldaar—
vervallevaart thuijshorende op maccassar mid ts gersh
temporele inhouden van passen der vissers nae de
messapinjos &=a tot voorkominge van sluijkerijen
is verstaan te approberen, ende over die sake berig
van maccassar te vorderen, of er geen nagelsluijkerij
van dese luijden ontdekt zijn
t besluijt in Amb=r op onse verleden jaarse recommand
genomen zijnde over de huwelijken der manipesen
wert geapprobeert
over het gedane graefwerck en de ring gragt de verleijding
der Eliphant inde waijtomme, is verstaan den nieuw
gouv=r apartelijk zijn advijs te laten geven en ten dien
eijnde het berigt van d heer lobs in copie mede te gevens
'T versouk der chinesen in Amboina om een tempel d
te bouwen wert afgeslagen
den predicant valentijn is verstaan van heden af aant
verbeteren van 80 tot 100 gl.
desen avont heeft ook dheer directeur aan dh=r gouv=r
gen=le overgegeven devenditie boeken bij notule van
deses gerequireert
Vrijdag den 31 Jan=rij 1687.
Absent zijn Ed=t dyende dh=r van quaalberg
door jndispositie.
over de saken van banda is gebesoigneert ende goedge„
vonden voor als nog te laten Continueren inde jaarlijxe
verstrecking aan Radja Salomon.
jtem te approberen, d'aanstelling van licas Claesz
tot boswagter in plaats van Jacob van Zoest die om
sijn luijheijt gedeporteert is
de questie tussen die van Killebon en quellemourij is
verstaan door den gouv=r op 't gevoeglijkste te laten
assopieren.
op de Clagten van aert Anthonijsz is verstaen te
rescriberen, dat men hem al zijn beesten, die hij op
Rosingaijn nog hebben mogt, toelaten sal van daer na
neira over te brengen om die daar te houden soo 't den
gouv=r goet agt ende voorts gelasten daarvan daen voor
altijt te blijven en behoorelijk op zijn perck te passen
T versouk om 8 of 10 s Comp=s beesten op lonthoir ontrent
het Casteel ende de negorij te houden voor de sieken, is
verstaan aanden gouv=r en raad te defereren, om jndien
het sonder beschadiging der nooteboomen can geschieden
te doen, dog sonder consequentie ofte exces„
het provenu vande siamse goederen aldaar verkost zijnde
is verstaan herwaarts te laten comen
Per occasie van het versogte advancement vanden
secris hendrik Caas is verstaan te rescriberen,
dat men den ondercoopman van Rijkel aldaer in
emploij sal brengen, tzij als secris, ten insigte
van zijne lange diensten alhier ter generale secretarij
gepresteert zijnde of tot een ander bediening met
die meninge, dat het den tegenwoordigen secris.
Caas, indien hij in die bediening blijft ende gem
V
van

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0493.xml
#+ ---

1449
van Rijkel elders toe geemploijeert wert, het selve hem
inden tijd van zijn advancement als dan niet
prejudiceren sal.
de Aanstelling vanden sergiant dominicus van Aken
1ot p=ls vaandrig, te meer om dat 'er reets drie absolute
waren is verstaan te dis approberen, als ongequalif
ceert ende buijten noodtsaakelijkheijt gedaan zijnde,
ende hem van nu af aan daartoe selfs aan te stellen
sullende den vaandrig alantspender op mogen Com„
met advijs van zijn Comportement om daarop dan ook
zijn persoonte cunnen disponeren.
op tversouck vanden boukj=r Tobias laps om bij
omstentenis van emploij op te mogen comen, is verste
te rescriberen dat hij daar sal blijven ende na zijne
qualiteijt geëmploijeert moeten werden, midtsgrs si
afwagten
Den Eysch van 25 Ord=s contantis verstaan te senden
met aanschrijving, dat jndien het bij een onverwagt
schraelgewasen, niet geheel van nooden mogt zijn, men
als dan met het restant de gelden aldaar op intrest
staande sal moeten afleggen; ende welcken twegen
ook na Amboinagesz sal werden.
Zijnde alsnu door de heeren ingelevert haar E E=s schrifte
advisen op de propositie, door de heer gouv=r gen=l weg
nova
de jaarlijxse Reonatie vanden eedt ingevolgea
dinstrictie der heeren m=rs van A=o 1632. op..
deses alhier in Rade gedaan zijnde
Inseratur
Zijn gelesen de berigten vanden Equipagiem=r en
op de jongst bekomene advijsen van lampon
Toulongbauwa door den schipper en Command=r Crijn
Rande herwaarts gesz, is geresolveert hem aan te
schrijven, dat hij, vermits de vlugt van jang dipertuan
na de palembangse bovelanden, en wel ligt na de
landen van jambij, sig sal hebben te begeven na de
revieren van palembang ende jambij om de gem:
manicabers ende die van zijnen aanhang aldaar te
„ latende
verdelgen het jagt odijk, tjagt dorangie, de chialoup
Inseratur
twelk verstaan is ter resolutie te laten insereren, en
aanden fiscaal ingevolge van zijn Ed=ts intentie te
senden.
geresumeert zijnde een reeq=e van het Costende der
houtwercken, die aan d'Engelse vertimmerde Chialoup
te cost gelegt zijn, midtsgrs de bloote gagies der timoner
luijden die daaraan gearbeijt hebben monterende
ƒ 291„17„- sonder dat derselver costgelden
daarbij gerekent zijn, ende het hout ook alhier meer comt
te costen dan djncoops prijs op java beloopt: waarop
verstaan is 't een en't andere op 230 rd=s te tauxeren
eenige schippers wegens de goede gestalte vant
jagt Zuijt beverlant ende de fluijt de post.
Bij welker emploij nat vaderlant gepersiseert wort.
Is gelesen seker geschrift van d' heer gouv=r gen=l
betreffende de sententie vanden agtb: raad van
justitie, waarbij den schipper beendert Rus gecond=t is
inde helft vande nagelen die hij A=o 1682. te Cort
gelevert heeft tegen de bataviase prijs om aanden
ad=t fiscaal van jndia gesonden ende door denselven
beantwoord te werden.
eenige
houtsuip

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0494.xml
#+ ---

1450
houtsnip ende 2 pantjallangs van sComp=s wegen, en
agt bantamse pantjallangs tot besetting vande rivie
van Toulongbauwa mitsgrs de 25 blancke en 25 julant
militairen jongst met 1aardermeer derwaarts gesond
zijnde om te Cunnen secunderen de bantammers die de
paggervanjang dipertuan aldaar inhouden sullen
welcken aangaande ook aan den sulthan van banthamge
sal werden
Ende is verstaan de jagties de wiltschut ende den bljba
derwaarts te senden met victualie &=a tot aflossing van
jagties de Rog ende javaanse bode, die nabanda aangede
zijn; ende dekat Nederhorst te laten wederkeeren
met de zieken, ende weder derwaarts te senden 20.
baljers van Boelilings volck die 'er toe inclunieren
mogten, de wijl'er ligt eenige van zijn volck aldaar
siek sullen zijn
de Aanstelling van Albert Rippel door gem Commi
gedaan tot onderchirurgijn wert geapprobeert.
Aande medegegane bantamse pangirans is verstten
met kennis vanden sultan ook een briefje van exhort
te schrijven ende een snaphaan tot geschenk, aanijde
van henlieden, ende soo mede aanden balijsen Cap=n
bouliling ende den bougijsen Cap=n Sopina te sendent
Ingevalle den command=t op palembang niets te do
vond sal hij een pantjallang herwaarts ende een
Chialoup na jambij senden om te vernemen hoe de saek
daar staen ende daer alles wel bevonden zijnde, soo dat
niets te doen mogt vallen ende geen contrarie ordre qua
als dan medio martij mogen opcomen, ten waard hijd
Continuerende gesonth=t het daar een week of twee
houden conde
Inseratur
waarop verstaan is de aanstelling van gem:
Crankbesoeker Cornelis van brussel tot proponent
volcomentlijk te approberen, ende denselven daer en
boven na Amboina te beroepen om die kercke welcke
van het vereijste getal van leeraren ontbloot is als
predicant te cunnen bedienen; 't geene een hoognodige
saak geoordeelt wert om bij 't afsterven van nog andere
predicanten aldaar niet verlegen te zitten, ontrent de
nodige Celebratie der ho sacramenten, weshalven dan
dese vergaderinge seer gaarne sal sien dat den Eerw:
kkenraad op 't spoedigste gelieve te treden tot de
verdere examinatie van gem proponent Cornelis brussel
om bevorens zijn vertrek predicant te Cunnen werden ende de
oplegginge der handen na tordinaire gebruijk te ontfangen
de heer nicolaas schagen versoukt visie ende Copiete
mogen hebben vande brief door de heer van Rheede
herwaarts gesz met de bijlagen daartoe dienende, om
zijne defensie daartegen te Cunnen prepareren, ende na 't
vaderlant te senden, 'twelk nog in advijs gehouden wert
Om de saak vanden luijt phlip mudij uijt Ambonia
opgesonden zijnde te beter af te doen; is verstaan de
stucken nog eens door 2 heeren deser tafel te laten
resumeren, om als dan daarover te disponeren; waartoe
de heeren van outhoorn ende de beveren versogt zijn
Sondag den 2 Febr: 1687.
na ' avond gebed Extraord=s vergadering Absent
dheeren van guaalberg en schagen
Is gelesen Extract vanden kkenraad van dato 30=en
Januarij 1687. rakende d'exmminatie ende aanstelling
vanden Crankbesoeker van brussel tot proponent
luijdende aldus.
de
nog

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0495.xml
#+ ---

1451
nog gelesen zijnde t Extract van haar Eerw=s resolut
van 27 januarij pass=o
Inseratur
soo is verstaan d'aanstelling van paulus Claesz.: lijff
eijgen van d' EComp=e tot leerm=r der slaven op Ourus
te approberen, ende hem daarin voor eerst 2 R=ds tot
costgelt toe te leggen met jntentie om na becomene
nadere preuven van zijn goed Comportement ende ijvert
letten op zijne vrijdam ende verdere Emolumenten
Ende aangaande de saak van marcus lalero Christen
Coning van Hamboucan de christelijke religie in zijn
favoriserende ende voortsettende, is bestgeagt, het
huwelijk met zijn overleden broeders susterte Connier
ende de kinderen die hij bij haar verwecken mogt, te
legitimeren
uijt de brieven tussen den Commandant Crijn Bande
ende de bantamse pangirans met den manicabosen
rover jang dipertuan gewisselt, bespeurt zijnde de
stoutheijt vanden laast gem: met meening om d onse
het hooft tot palembang te bieden soo is goed gevonden,
het getal der balijers op 40 a 50 te nemen, die volgens
resolutie van eergisteren bij gem Command=r soud
gaan ende dat uijt de geene die daartoe vrij willigh
zijn wijders de hulck, de pperthuijn ende 'tjagt den
Alexander, wat boven gewoonte met bootsvolck ende
militairen gemant zijnde, na palembang te stuuren
van waar dan het jagt pouloruw weder herwaarts in
de drijter besetting sal Cunnen op comen en den
Alexander voor eerst weder aldaar blijven,
Bij welcke gelegenteheijd ook goedgevonden is, de bri
Jongst van paducca Radja van johor ontfangen
Woensdag den 5e februarij 1687
na tavand gebed Extraordinaris vergadering-
Is gelesen textract van 't geresolveerde inkkenraad
op 3 deses
Inseratur
Ende verstaan te approberen het deportement
vanden jnlants leerm=r Jsaac jacobsz om zijne
dronckenschap, ende wijders toetestaen dat den boukh=r
dionisiis pijron geexamineert zijnde tot voorleser inde
nederlantse kerck gestelt werde; mitsgrs ons te laten
gevallen het voornemen van haar Eerw=s, om den
proponent Cornelis van brussel op 13 deses, ingevolge
van onse recommandatie peremptoir tot predicant te
examineren, waarbij dan goed gevonden is deselve h=ren
van dese tafel ende leden uijt de respective Collegien
van justitie, te depiteren die bij resolutie van 15 jan=rij
pass=o tot zijn proponen'ts examen gecommitteert
geweest zijn.
Dijngsdag den 9 februarij 1687.
niets voorgevallen
zijnde te beantwoorden, ende hem van onse
desseijnen ende armatures tegenjang de pertuan
te verwittigen
ook is goed gevonden, dat den Command=r Rande met
de chialoup die hij na jambij senden sal, de residenten
sal gelasten ingevalle de saken daar nog soo dangereux
stonden, ende zijliedenkans sagen omvan daer op te
„ van daer
breken, als dan maar met dito Chialoup vetrecken sullen
Zijnde
Op't
2
ƒ
ƒ

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0496.xml
#+ ---

1452
Vrijdag den 7 Februarij 1687.
Op 't versouk vanden Cap=n der Chinesen ueconqua„
zijngelt van mall=e gecomen, ende alhier aande boo„
aangehaalt zijnde, weder te mogen ontfangen, is versto
hem bij provisie tselve gelt te laten restitueren, met
intentie om na tesien of daarvan voor 't uijtvoeren, ook
tol op mall=a gestatueert is. /
gedelibereert zijnde of men Soukanaks gesondene
schenckagie, met een direct wedergeschenk van hier
recompenseren soude; soo is verstaan, het weder geschent
inhanden van't timors opperhooft te stellen, om 't hem
wanneer de reconciliatie getroffen is, te behandigen,
of anderss=s de waardije van zijn geschenk te restitueren
Is goedgevonden, de geene, die door den regter alhier na ba
gerelegeert zijn, met de fluijt nieuwlant derwaartsz
laten vertrecken
Is geresumeert ende geapprobeert het briefje door de
van hoorn aanden Command=r Crijn Rande inde riviere
Toulongbauwag:e Conbipsieert
benevens nog een secreet briefje aangem Command=r Ra
de heer gouv=r gen=l verklaart vermits zijn Ed=ts
Continuerende jndispositie te moeten versoeken van
verscheijde diensten als den dagelijxen aanloop vant
het depescheren der vertreckende schepen en het geven de
ordinaire afscheijd malen aande vertreckende scheeps
vrienden &=a bij provisie gelibereert te mogen zijn, en
dat dh=ren souden gelieven te disponeren over 't geene daer
ontrent nodig mogte wesen, ende onder anderen dat
zijn Ed=t vande beschrijvinge van Siam en bat=a
ontslagen mogt werden.
aparte aantekeningh
Op heden heeft den secris deser vergadering m=r A.
van Rijebeek ter ordre vandh=r gouv=r gen=l dese
aantekeninge ter notulen gedaan ende aan d h=r
raden En vergadering voorgelesen Namentlijk
dat hij op maandag den 3 deses ter ordre van zijn Ed=t
gegaan is bij dh=r directeur gen=l Anth= hurt, om te
mogen hebben het berigt bij motulen van 17 janrij
pass=o gerequireert, over de 31794 C==s swarte pper
verleden jaar vande facture der fluijt montsort afgetrocken,
ende breeder bij d=o notule vermelt staande, ende jnsonderh=t
dat het selve berigt aan zijn Ed=s ter hant mogte comen,
eer de schepen uijt China hier quamen, bij welcker paresse
anderssints te veel gelegenth=t gegeven soude Cunnen
werden, om met de wedergecomene ministers die sake
een ander Coleur, tot verwarringe ende verduijstering der
waarheijt te geven:
dat hij secris met die bootschap bij deE heer directeur gen=l
gecomen zijnde, van zijn E ontfangen heeft seker berigt
door den ondercoopman en packhuijsm=r op onrust
daniel heussens aande oppercoopl deses Casteel
gegeven en ondertekent, zijnde van dato 27 januarij
voormelt om hetselve aan d' heer gouv=r gen=l voor af te
presenteren om bij zijn Ed=s gelesen ende ook gehouden
te kunnen werden, alsoo 't berigt dat de heer directeur
gen=l in nakominge van zijn Ed=ls begeerte stont te doen
met den teneur ende het Contenue van dat geschrift
Conform soude zijn
dat d' heer gouv=r gen=l 'tselve afschrift gesien en gelesen
se hebbende, aan den secris gelast heeft het selve
Vrijdagh
weder
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0497.xml
#+ ---

1452
Vrijdag den 7 Februarij 1687.
Op t versouk vanden Cap=n der Chinesen uwe conquar
zijngelt van mall=e gecomen, ende alhier aande boom
aangehaalt zijnde, weder te mogen ontfangen, is verstae
hem bij provisie tselve gelt telaten restitueren, met
intentie om na tesien of daarvan voor 't uijtvoeren, ook
tol op mall=a gestatueert is./
gedelibereert zijnde of men Tonkanaks gesondene
schenckagie, met een direct wedergeschenk van hier
recompenseren soude; soo is verstaan, het weder geschenk
inhanden van't timors opperhooft te stellen, om 't hem
wanneer de reconciliatie getroffen is, te behandigen
of anderss=s de waardije van zijn geschenk te restitueren
Is goedgevonden de geene, die door den regter alhier na bau
gerelegeert zijn, met de fluijt nieuwlant derwaartste
laten vertrecken
Is geresumeert ende geapprobeert het briefje door den
van hoorn aanden Command=r Crijn Rande inde riviere
Toulongbauwage Concipieert
benevens nog een secreetbriefje aangem: Command=r Rou
de heer gouv=r gen=l verklaart vermits zijn Ed=lts
Continuerende jndispositie te moeten versoeken van
verscheijde diensten als den dagelijxen aanloop van te
het depescheren der vertreckende schepen en het geven der
ordinaire afscheijdmalen aande vertreckende scheeps—
vrienden &=a bij provisie gelibereert te mogen zijn, en
dat dh=ren souden gelieven te disponeren over'tgeene daer
ontrent nodig mogte wesen, ende onder anderen dat
zijn Ed=t vande beschrijvinge van Siam en bat=a
ontslagen mogt werden.
aparte aantekeningh
Op heden heeft den secris deser vergadering m=r A.
van Rijebeek ter ordre vand h=r gouv=r gen=l dese
aantekeninge ter notulen gedaan ende aan d h=r
raden ten vergadering voorgelesen Namentlijk
dat hij op maandag den 3 deses ter ordre van zijn Ed=t
gegaan is bij dh=r directeur gen=l Anth=o hurt, om te
mogen hebben het berigt bij notulen van 17 janzij
pass=o gerequireert, over de 31794 C=t=s swarte pper
verleden jaar vande facture der fluijt montsout afgetrocken,
ende breeder bij d=o notule vermelt staande, ende jnsonderh=t
dat het selve berigt aan zijn Ed=st ter hant mogte comen,
eer de schepen uijt China hier quamen, bij welcker paresse
anderssints te veel gelegenth=t gegeven soude Cunnen
werden, om met de wedergecomene ministers die sake
een ander Coleur, tot verwarringe ende verduijstering der
waarheijt te geven:
dat hij secris met die bootschap bij dE heer directeur gen=t
gecomen zijnde, van zijn E ontfangen heeft seker berigt
door den ondercoopman en packhuijsm=r op onrust
daniel heussens aande oppercoopl deses Casteel
gegeven en ondertekent, zijnde van dato 27 januarij —
voormelt om hetselve aan d' heer gouv=r gen=l voor af te
presenteren om bij zijn Ed=s gelesen ende ook gehouden
te kunnen werden, alsoo 't berigt dat de heer directeur
gen=l in nakominge van zijn Ed=ls begeerte stont te doen
met den teneur ende het Contenue van dat geschrift
Conform soude zijn
dat d' heer gouv=r gen=l 'tselve afschrift gesien en gelesen
sr hebbende, aan den secris gelast heeft het selve
Vrijdagh
weder
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0498.xml
#+ ---

1453
weder aand h=r directeur gen=l tegeven en aan te seggen
dat zijn Ed=t geen p=l maar een definitijf en waragti„
berigt requireerde: welcke boodschap ook aanstonts door
gem secris ontrent d' heer directeur gen=l afgelegt is.
dat wijders op gisteren den 6 deses voor de middag hij secri
wederom door d' heer gouv=r gen=l gesonden is ten huijse van
heer directeur gen=l om het voorsz berigt andermael in
maniere voorsz te eijsschen, endat het dog niet mogt
gedilaijeert werden tot de comst der Chinaas vaarders
soo als zijn Ed=t vermoede, dat met het selve traijneren
getragt wierde; ende dat hij secris op de bootschap vandj=er
directeur gen=l tot antwoord bequaem, dat zijn E albesi„
was om het selve berigt op te stellen, dog door den
geduurigen aanloop van menschen, ende het waernem
van zijn E=s bediening het selve nog niet vermogens t
geweest te voleijndigen.
dat hij secris daarvan huijden morgen rapport aan de
gouv=r gen=l gedaan hebbende, gelast is geworden
wederom om 't selve berigt bij d'heer directeur generael
te gaan, en voor al te seggen dat zijn Ed=t het selve voo
de comste der schepen uijt China requireerde, als
vermoedende dat het selve studieuselijk tot deparessev
ministers uijt china geretardeert, ende dralende gehoud
wiert, om als gesegt de sake dan een anderen draeij te
Cunnen geven
dat hij secris tselve aan d' heer directeur gen=l voorgehoud
hebbende, ordre ontfangen heeft, om zijn Ed=t daarop t
antwoorden, dat zijn E meer andere saaken, dan die
van montforts peper, ter requisitie van dheer gouv=r
gen=t te beantwoorden had, het geene zijn E van meenin
was alles bij malcanderen in een geschrift te vervatten
ende om de verscheijdenth=t van die saaken soo
schielijk sonder verlet van zijn E=s andere occupatien
niet conde geschieden; wijders dat zijn E verwondert was
over de suspicie van d' heer gouv=r gen=l als of er met het
point der gem pper studieuselij tot de comst der verwagt
werdende schepen uijt China getraijneert wiert, gemerkt
die saak alleen den pakhuijsm=r, die de pper afgescheept
had touiheerde, ende zijn Dal op voorleden maandag den
3 deser aan zijn Ed=t door den secris had doen vertoonen en
overhandigen het schriftelijk berigt, 't geene daarvan reets
door den pakhuijsm=r daniel heussens gegeven was, waerin
het toedragen deser pper genougsaam vertoont stont
dat hij secris dit antwoord aan dheer gouve=r gen=l overgebragt
hebbende wederomgesonden is aan d heer directeur gen=t
om een Categorisch, antwoord te becomen, of zijn Ed=t het
gerequireerde berigt van d' peper voor de verschijning der
chinase schepen hebben soude ofte niet, tzij dan dat het
d' heer directeur bij een apart geschrift soude doen of wel
het bovengem berigt vanden ondercoopman Daniel
heussens daartoe te willen emploijeren.
dat hij secris ten fine voorsz bij d'heer directeur gen=l
gecomen sijnde, ende zijne voorschap afgelegt hebbende
uijt zijn E=s handen weder ontfangen heeft het meer
gem berigt vanden ondercoopman daniel heussens, met
ordre om het selve aan zijn Ed=t over tegeven en daerbij
te verclaren, dat gem heer directeur gen=l in zijn E=s te
gevene berigt sig 't eenemael stont te conformeren
met het continue van dit geschrift van desen onder Coop=n
daniel heussens, off wel sig daartoe te Refereren,
sonder ijets, het geene daarmede discreperen mogt, te sullen
allegeren maar veel eer bij zijn E=s geschrift te sullen
requireren, dan bij overcomst der Chinase ministers nader
was
over

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0499.xml
#+ ---

1454
over de waarheijt van gem=e s=r heussens geschrift soude
mogen werden geinquireert.
dat d'heer gouv=r gen=l daar op het selve berigt schrift
van Daniel heussens aangevaart, ende den secris belast
heeft van alle 't geene voorsz is duijdelijk aanreijkeninge
bij de notulen te houden, in hoedaniger vougen het doord
directeur op huijden door handen van hem secris aan
Zijn Ed=t is toegesonden soo als hier even boven aangete
staat. Ende is het selve geschrift bevonden aldus te luijt
Inseratur
7en februarij 1687
Vrijdag den
Absent dh=r gouv=r gen=l door jndispositie —
Op het becomen berigt van den secris dat zijn Ed=t de
vergadering door jndispositie niet soude Cunnen bij woonen
ende dat de heeren maar geliefden voort tevaren met d'ord=e
Audientie, mitsgrs de verdere besoignes, als de dispositie
over de saken van ternaten, delecture der vaderlantse
papieren met het duijfie ontfangen, ende de resumtie
der brieven na timor ende banda geconcipieert: soo is de
vergadering tot expeditie dier saake getreden.
Ter occasie van seker Request door den Coopman gerrit
vanden berg heden gepresenteert, is goedgevonden wegens
zijn jongst vercregen appel nabanda te schrijven met
ordre dat de weescamer aldaar als ged=e in cas van dat
appel ten eerste nijmand Constitueren sal, om de saal
alhier te vervolgen op poene van tweede deffant als
regten
Ende dewijl hij mede doleert dat zijne gagie voor d'helf
ter oorsaake van het vonnis in questie, gearresteert
ende donslaginge van dat arrest versoukt, soo is goed
gevonden dat de gagie die hij nu verders Comt te winne
buijt en becommering sal blijven ende door hem ontfan
mogen werden tot nader bescheijt uijt banda. Ge
Is goedgevonden de Consumptie van t schip silversteijn
te approberen ende de opperhoofden van dien dhalve
praemie toe teleggen
Aanden opperstuurman p=r pijl met de fluijt de post
verlost zijnde wert toegestaan zijn dogtertje met
namen joanna pijl 12 jaaren oud zijnde nat vaderlant
mede tenemen.
den vaandrig jacob Cuijk van mier op wert toegestaan
met dese laaste schepen te Repatrieren
den gewesen ondercoopman Alexander hendricksz
door d' heer Commiss=s van Rheede uijt bengalen gedeporg:
teert opgesonden zijnde, ende versoekende om in zijne
qualiteijt weder herstelt temogen werden, wert zijn
versouk voor als nog ontseijt, hebbend Edh=e extraord=s
raad niclaas schagen versogt hiervan geexcuseert te zijne
T versouk van den organist Christiaan kool om t sur„
plus van eenige maanden gagie bevorens zijne aanstelling
op 14 jan=rij tot adsistent wert ontseijt.
op 't goede getuijgenis vanden water fiscael m=r p=re
pauw is goed gevonden den soldaat Franchois vander
duijn aan testellen tot absolut geweldige tewater met
sodanige gagie als voor desen gebruijkelit is geweest
den gewesen secris in Ambonia dirck diemer versoekt
Zijn sallaris te mogen genieten vande geconfisqueerde
borger Chialoup gorcum volgens 2 overgeleijde reekeningen;
waarop verstaan is, die twee declaratien nog eens te laten
taxeren door den raad van justitie alhier, mitsgrs eens te
laten nasien, tegen hoeveel deselve Chialoup in Amb=r
den ondercoopman michiel huijsman zijn proces voor
den H: raad van justitie gewonnen hebbende versoekt
om zijne tegoed zijnde gagie te mogen ontfangen, dog
getaxeert is.
wert

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0500.xml
#+ ---

1455
wert nog uijtgestelt tot nadere Communicatie hier overn
dheer gouv=r gen=l ende ten reguarde van zijn verder versoek
om extract vant geresolveerde op 28 janrij pass=o wegens
zijne gesequestreerde gelden in Amboina te mogen hebben
om zijnen executerenden Crediteur den oud gouv=r Robbe
devicq daarmede wat ter neder te kunnen stellen, is verstaen
hem tselve te laten geven, wanneer die resolutie geteke
sal zijn.
den timerman Evert jansen Quick ontrent over 3 maak
uijt de bout aan zijn b een gelargeert zijnde, ende doorgaan
op zijn werck gepast hebbende, wert weder herstelt in zijn
vorige gagie van ƒ 34 zedert het effectivelijk eijndigen
van zijn bannissement zijnde geweest den 10 9ber a=o passo
^ weder
soo is mede verstaan van heden af, aan „ te herstellende
timmerman jan fransz banck tot 20 gl. / bij sententie
vanden Agtb: raad de dato 11 junij a=o pass=o voor 3 maend
nota heeft dit blijk gebragt op onrust met een bout aan 't been gebannen zijnde, indie
hij goet getuijgenis van zijn Comportement Canbrenger,
ook wert p=r barentsz van veenendael op 't goede getuijgen
vanden Equipagiem=r van heden af aan herstelt in zijn
vorige qualiteijt en gagie van Constapels maat zijnde
overtegten met messen op 24 febri 1685. tot matroos
met 10 gl. gedegradeert geweest
is goed gevonden den Adf=t michiel binaut topsteken van
zijn scheepsvolcks costgelden, tvagabonderen aanlant,
tlaten ontvaren van zijn schip, te degraderen tot soldaat
met 9 gl. ende zijne gagie t zedert den 3 februarij 164
dat hij geen dienst gedaan heeft tot soo laeg te laten afschri
den soldaat willem weert v. amsterdam door 't losga
van een snaphaen op bantam zijn sliicker been verloren
hebbende wert met zijn versoek van recognitie gerenvoi
„eert aan d' heeren m=rs in't vaderlant 't
Sara willems jonge dogter wert toegestaan naer
maccassar over tevaaren bij haar swager den p=l vaandrig
Alexander jsaacsz.
den Bandijt jan josepsz wert toegestaan ter oorsaake
zijner jmpotentheijt een jongen na banda mede te nemen
op 't becomen berigt van heeren schepenen over tjongste
request van sinoa moras omindictie, is verstaen haer
het selve te ontseggen, ende aanh=ren schepenen te
renvoijeren met de recommandatie, die al op p=o 9ber
a=o pass=o aan haar verleent is
't versouck vanden Amboniees orela alias pedro lopez,
omlargatie uijt de ketting wert als nog ontseijt
op 't becomen berigt van d' heer directeur gen=l wegens de
luijheijt, onbequaemh=t ende quaat comportement
is verstaan tot soldaat met 9 gl. te degraderen de
adsistenten jan van houte en jan dinkels, mitsgrs den
p=l adsistent joannes de Raad, endewijders den adsis=t
hendrick Reguleth uijt den dienst te stellen
Is verstaan aande wed=e en erfgen: vanden overleden
p=l sergeant hendrik Cornelisz oudeman te laten
goet doen het surplus der ord=re sergeants gagie, sedert
den 21 9ber 1683 dat hij indie p=le qualiteijt van hier
na persia vertrocken is.
voorts is het briefje vanden Command=r en raad tot
bantam de dato 5 deses gelesen, ende
nog een briefje vande Caap gedateert 9 8ber 1686.
met het duijfie hier aangebragt
Is gelesen het berigt vanden oppercoopm deses Casteels
p=r verwer gewesen Command=t tot Nagapatnam
wegens de 29 vaten spek aldaar als bedorven in zee
gesmeten zijnde; 'twelk goedgevonden is alvorens
daar op te disponeren aande heer gouv=r gen=l te
Communiceren om zijn Ed=ts gevoelen daarover te mogen
hebben.
Sara

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0501.xml
#+ ---

1.456
Is geresumiveert ende geapprobeert demissive door den
marten pit aan t nieuwe opperhooft en raad op timor
geconcipieert mitsgrs de verdere briefjes aande bont
genoten aldaar
jtem de missive nabanda door den secris ingestelt
Maandag den 10 februarij 1687.
na de middag Extraordinaire vergadering Absent deh=r
gouv=r generaal door jndispositie mitsgrs d'heer
nicolaas schagen
Na dat de vergadering uijt demont vanden secristen
dien eijnde van d heer directeur gen=t bij dheer gouv=r
gen=t gesonden zijnde vers aanhad dat zijn Ed=e de
vergadering door indispositie niet Conde bij woonen
ende d' heeren maar met de besoignes souden geliv
voort tevaren, soo zijn haar Ed=s daartoe getreden
Op het versoek van d'heer gouv=r gen=l bij notulee
5 deses aangetekent, gedelibereert zijnde, soo is over
teerste point wegens den dagelijxen aanloop van't
volck verstaan zijn Ed=t te versoeken, om bij de
dagelijkse Audientie soo veel te continueren als
mogelijk zij, ende wanneer zijn Ed=t sigt vermoeijt
mogt vinden omverdere luijden te hooren alsdan
telkens de verdere versoekers aan d' h=r direct=r ge
soude gelieven te renvoijeren, om de geene die zijn
voort conde helpen te depescheren, en vande res
notitie te houden, ende daarvan aan zijn Ed=t
Communicatie tegeven ten Eijnde zijn Ed=t dan
daarover tnodige soude gelieven te ordonneren,
belangende het 2=e point van het depescheren der
verbreckende schepen en 't geven der ordinaire scheijden
aande scheepsvrienden is verstaan mede zijn E
tot continuatie in desen te versoeken, mits dat zijn
Ed=t incas van vermoeijtheijd of gebrek van Cragten
daarvan soo veel aande heer directeur soude Cunnen
aanbevelen; als zijn Ed=t goet en nodig oordeelde;
temeer dewijl de vergadering twijffelt of niet daar
onder soude begrepen zijn den aanleg der schepen
daarontrent de voorsorge aan niemant eijgender dan
aandh=r gouv=r gen=l is: die het geene daarontrent te
doen mogt vallen aande h=r direct=r soude Cunnen opgeven
om daarover in vergadering wanneer zijn Ed=t niet present
Conde zijn als dan de propositie van d' heer directeur
generaal te resolveren.
Aangaande nu zijn Ed=lte beschrijving van siam ende
bat=a, is verstaan die van siam aand heer willem van
Outhoorn ende die van bat=a aan dh=r directeur gen=l
voor ditmael ter oorsaake van zijn Ed=lts indispositie,
te defereren.
op 't voordragen vande heer joan van hoorn, wat men aen
dEde heeren principalen rescriberen soude wegens 't
geresolveerde advijs over den wilden Caneel ende het
intrecken van eenige residentien tot mallabaar is
verstaan wegens de Canneel alleenelijk te persisteren
bij 't geene daarvan bij secreete missive van ult=o 9ber
1684. na t vaderlant geadviseert is mitsgrs het geene den
Command=r geliner vosburg daarvan A=o 1685 herwaarts
gesz heeft, tot soo lange d'heer Commiss=s hendrick van
Rheede bij nadere visite daarvan een nader onderrigt
sal cunnen geven, tot wanneer ook t andere point
gereserveert blijft.
T vertrek vande vaderlantse schepen is verstaan tegen
den 20 deses vast te stellen ende hetselve aan
d heer gouv=r generaal te Communiceren
tot
zijn

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0502.xml
#+ ---

1457
Zijn na becture geapprobeert de missives door dh eer
pit geconcipieert om aande Radjas bone en graaf
gaan
En is bij die occasie verstaan aan arou Tanete mat„
wiens dogter getrout is aan Radja bonees erfgenaam
ende door Radjabone seer bemint wert, op 't voordraeg
vanden president willem hartsinck met een geschenck
van hier te bedencken; 'twelck hem aldaar door den
president uijt den Name deser Regering overgegeven
sal werden, sonder dierwegens aan hem te schrijven
of ijels van in Radjabonees brief van te vermelden
wegens de versogte jmmuniteijt der thienden van seker
drij plaatsen inde provintie maros, is verstaan, niet
inde brief van Radjabone, maar alleen aanden
president seten ver te schrijven, tgeene dierwegens
nodig geoordeelt soude mogen werden
gedelibereert zijnde over 't versouk van d h=r nicolaas Cotr
bij notule van 31 januarij pass=o aangetekent endei
deliberatie gehouden soo is verstaan het selve versoud
af teslaan tertijd en wijle men siet wat voor
extracten ende papieren den Ad=t fiscaal van jndi
tot zijn E=s laste voor den raad van justitie over sal
leggen, dog heeft de heer joan van hoorn van woter
over dese saak, als annex aande Commissie van d' heer
van rheede versogt geexcuseert te mogen zijn —
gelesen zijnde 't Request van gem heer schagen om
weder te mogen hebben soodanige 5000 ropien, met
verlopen jntrest, als door dg=r Jare hendrik van ri
van zijn E aangehouden was, soo is verstaan 'tselve
renvoijeren aan d Ed=e heeren m=rs in't vaderlant, gelijk
over eenige jaaren ten reguarde vande juff=e Twaerte
wagtendonk geschiet is.
De heer Direct=r Anth=s hurt benevens dh=r extraord=s raad
geerard de beveren rapporteren dat den predicant servatius
Clavius wegens de overgesz: gelden van dh=r oud ord=s raad
van jndia Rijklof van goens, wiens gemagtigde hij is,
geen opening verclaart had te Cunnen doen, als bij gem heer
selfs geschiet zijnde, sonder dat hij dierwegens ijets inde
hem overgegevene papieren Aangetekent, vond:o waarop
verstaan is te laten in't werk stellen 't geene bij resolutie
van 11 xber pass=o ten reguarde vande 5000 rd=s die op
zijnen, ende de 5000. rd=s die op zijn vrouws susters Naem
overgesz zijn, goedgevonden ende besloten is.
twelck nodig geagt is d' heer gouv=r gen=l te Communiceren,
ende daarbenevens te versoeken om de wissels verleden jaer
getelt zijnde, te tekenen, ende temogen weten of de
luijden ook voortaen wedergelt opwissel souden mogen
tellen die door zijn Ed=e getekent sullen werden
gesien zijnde de bevinding der Ambonse negoties:s der
jaaren 1685 ende 1686. ende gelet op sekere post van
200 rd=s op 't vreugdemael vande victorie voor bantam,
ende nog eens 200 rd=s op 'tauthorisatie mael vandh=r
gouv=r generael gegasteert soo is verstaan, tselve als
niet excederende te passeren
voorts is op d'ingebragte notullen van d heer Jsaac des=t
martin over de saaken van ternaten gebesoigneert, ende
ten reguarde vande instantie vanden predicant Cornelis
de leeuw om van daarop te Comen niet tegenstaande
het tegenwoordige gebrek van predicanten, soo is verstaen
han te laten voorhouden de Consequentie onmogelijkheijt
van hem te Cunnen verlossen, dog indien hij des niet
jegenstaande ongenegen bleef tot Continuatie ende
op zijn gemoet conde nemen van daar op te Comen, ende
godtskerck in verlegentheijt te laten, hij tselve sal cunnen
doen
de aanstelling van matthijs carelsz tot opperhooft
inde manado inplaats van joost anne wert geapprobeert
de heer
den
gen=t

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0503.xml
#+ ---

1458
den boukhouder Ringrinck is verstaan aldaar weder
in Emploij telaten brengen, 'tgeene met zijne bequaem
heijt over een comt, of anders herwaarts te laten senden,
de extraordinaire gastos van 140 rd=s op d' authorisati
van zijn Ed=t de Comste vanden Nieuwen gouv=r &=a
werden gepasseert.
vande extirpatie dernagelen is nodig geagt voortaen in
meer openbaarlijk inde brieven te laten vermelden,
maar bij een apart berigt schriftje daarvan aan 't roeh
wijders te ordonneren dat men tot die extirpatie altijd
discrete ende vigilante luijden sal moeten gebruijken
over't punt vande quade en desperate schulden in ternaten
waarvan het jongst gevorderde berigt niet overgecomen
maar alleen tot de jaarlijxse overgesondene negotie boek
gerefereert wert, is verstaan nadere Elucidatie van denhoe
out gouv=r jacob lobs alhier te vorderen
voor de hulpe, door den Coning van tidor in't behouden
vantjagt henricus op de oostcust van halmahera
gepresteert is verstaan een propere schenkagie ter Comm
van half soo veel als voor den oorlog plag te geschieden
aan hem door den gouv=r te laten doen, welcke van
hier gesonden sal werden
die van tartibouro, tamboucan ende bangaij nog niet bij
Coning in ternaten verschenen zijnde, is verstaan dat
malen dierwegens geinsunueert sullen werden en nog
jaar afgewagt of zij sullen Comen of niet
Aangaande de saaken der sulas is nodig geoordeelt den
out gouv=r Jacob lobs nader te hooren
den Coning van tidor is verstaan in zijne goede jntentie
tot extirpatie der nagelen ende nooteboomen te laten
Caresseren ende de jaarlijxe recognitie daarvoor te laten volg
Dingsdag den 11 Februarij 1687.
Absent dheer gouv=r gen=le door jndispositie
Op 't gedane berigt vanden secris dat dheer gouv=r gen=l
de vergadering vermits indispositie niet soude bij woonen
is een aanvang vande besoignes genomen
den boukh=r nicolaas molenijser wert toegestaen na
maccassar te vertrecken om aldaar geemploijeert te werden,
indien hij daar bequaem en van noden bevonden wert
of dat men hem anderssints met zijne huijsvrt herwaarts
sal senden, met vermeldinge van zijn comportement
en bequaemheijt
Is gelesent Request vande gesamentl=jk bouwers deser
Ommelanden, versoekende dat den jnbreng van zuijkeren,
Voorts is gelesen dematerie van Ceijlon door dh=r joan
van hoorn voor d' afgaande vaderlantse missive geconci„
pieert met welckers Contenue de vergadering sig conformeert
Op de presentatie van philippo de Ferois van 30 a 40
p=ls thee in balijs voor 40 R=rs tp=s en 10 p=ls zijde
Cabessa tot 250 rd=s is verstaan met ons besluijt nog
wat te supercederen
ijders toe testaandat die van gane door de tidoresen
uijt de straat patientie verjaegt op Joseho wonen,
indien den Coning van Ternaten daartoe Jnclineert
ende dat voor eerst 4 a 5 Europese militairen toe
harer versekering daargeplaetst werden
het stuckje geschuts aanden tidorees inden oorlog geschonken
Zijnde, dog bij hem niet gehaalt werdende, is verstaen bij
provisie bij dE Comp=e te laten blijven tot dat hij 't vordert, en
Teijlant motir, door den tidorees geruijmt zijnde is goedge„
vonden soo onbevolckt als het mi is nog voor eerst te laten
ten waare der eenige vorige contrarie ordre, off
noodsaakelijkheijd, bevonden wiert
wijders
Clappus

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0504.xml
#+ ---

1459
Clappus, pinang en Zure limoenen mogt verboden wa
op dat zijlieden met haaren lantbouw souden Cunnen
bestaen, 'twelk in advijs gehouden wert, om alvorens
d heer gouv=r gen=l te Communiceren.
Aan paun-siootsje Chinese vrouw wert toegestaen ond
tgevolg vanden gouv=r dirck de haas na Amboina
vertrecken
gelesen zijnde t versouck van den portuge en paep Grei„
Essevaon de guisa bij resolutie van 27 xber jongstleden
vermelt, om soo nu en dan uijt te mogen gaan om sig te
wasschen soo is goedgevonden het hem op morgen toe te
laten onder de toesigt van 2 soldaten, die ook bij gem
resolutie vereijst geworden is.
Is geles en 't berigt van eenige schippers wegens de slegte
gestalte vande chialoup den Eendragt.
Enseratur.
Waarop verstaan is deselve af te leggen ende te laten
sincken op de Zantplaat die bij 't eijlant de smit groeijt
tot een baken voor de passerende schepen
gesien zijnde 't berigt door den oppercoopman joannes t
hartog wegens 't point der ingekofte zuijkeren op japen
gegeven zijnde soo is verstaan het selve rond te laten ga
om te resumeren
Op 't geene gisteren geresolveert is wegens de overnemin
van zijn Ed=ts beschrijvinge van Siam en bat=a voor dese
tijd vermits zijn Ed=ls indispositie midtsgrs het point de
wisselteekening heeft de heer gouv=r gen=l door denselv
binnen gesonden dit volgende geschrift luijdende Aldus,
Inseratur
En is wegens het geene d'heer gouv=r gen=l op het eijnde va
dat geschrift gelieft teseggen van sekere Conditie onder
welcke zijn Ed=t dewissels soude Cunnen tekenen
gedane onvrage verstaan en geoordeelt dat wanneer
requisijt der resolutien van 11 xber pass=o en 10 deses
'T geleijde briefje van 't schip amrica na maccassar, mitsgls
dematerien van maccasser, timor en bengalen voor de
vaderlantse missive door dh=re marten pit geconcipieert
ontrent den predicant servatius Clavius voldaan is
als dan d'ondertekeninge derwissels die voor t vertrek der
eerste retourschepen getelt zijn buyten nadeel der
volgens
E Comp=e ende ten dienste midtsgrs ordre der selve, behoorde
te geschieden: 't geene soo mede verstaan wert ten reguarde
vande wissels die nu wederstaan getelt te werden, mits
nogtans dat de tellers van groote sommen gelts als van
duijsent R=s ende daarenboven, dierwegens alvorens
onder eede soodanig ondervraagt souden moeten werden
als bij de resolutien van p=lo en 8 december A=o pass=o
tot indagatie vande middelen der h=ren Cornelis speelman
Z=r, ende Rijkloff van goens, midtsgrs den E willem
Carel hartsink besloten is waarbij dheer joan
van hoorn heeft laten aantekenen, dat zijn E dies
onvermindert nog persisteert bij zijn E=s schriftelijk
advijs, ter resolutie van 11 xber A=o 1686. geinsereert
Boven welk geschrift d'heer gouv=r generael nog door
den secris binnen gesonden heeft twee geschriften
om ter resolutie aangetekent ende geregistreert te
werden in het bouck, twelck daartoe onlangs—
gedestineert, ende ter secretarij berustende is mitsgrs
twee dubbelt agter de generale brief geannexeert
na 't vaderlant gesonden te werden. welcke mede
gelesen zijn
Is verstaan Rephjonas, en Christoffel Errems
beijde van london ende met de fluijt Nieulant van s=t
Hago jngenomen ende herwaarts overgecomen zijnde,
als matroosen met 10 gl. ter maent in 's comp=s dienst
aan te nemen
Zijnde.
ontrent
zijn

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0505.xml
#+ ---

1460
Zijn in vergadering gebragt ende Aan d' heer gouv=r
gen=t door den secris behandigt ten eijnde zijn Ed=e
bevorens soude gelieven te resumeren
Is goed gevonden vermits het vertreck van eenige
heemraden ende de weder verkiesinge van andere, de
presente leden te rangeren als volgt.
d' heer Extraordinaris raad van jndia ende
president. Jsaac des=t martin
den lantdrost vincent van mook
den majoor jan fransz holszijn
den fabrijg Adriaan deman
den E dionijs Celck
den E martinus van Jngen
den E. . . . . . . Erbervelt
den ondercoopman Vermanus Bussch of
den administrateur van 't ijser maguasijn
- - - - - -. Coek
den E hendrik Cablij
twelk hier alleen p=r memorie aangetekent wert
over nog eenige bandase saaken gedelibereert zijnde
soo is verstaan het aanstellen vanden winckelier
joh: bluséé tot fiscaal te improberen ten Aansion
het agterstal van ontrent 9000. gl. dat hij al tseder
A=o 1678. op zijne dispens te cortgebleven is, en
onbetaalt staat: sulx dan alle de verschansingen
die met zijne optreding gevolgt zijn, daarmede ook
vervallen. waarom dan verstaan is den ondercoopm
van Rijkel aan te stellen tot fiscaal en dierhalven
den bouckhouder hendrik Caas als secris te laten
Continueren.
ook is verstaan een bequaem luijt derwaarts te send
den predicant vander sluijs is verstaan tot 130 gl.
te verbeteren gelijk verleden jaar d=re de leeuw.
in Ternaten verhoogt is om aldaar nog te Continueren
vermits de schaarsheijt van predicanten om hem te verlossen
ende oversulx buijten consequentie, dog onder een
driejarig verbant
om maccassar banda en ternaten te recreuteren, ende
batavia bij dese tijts ongelegenthjt niet te ontblooten,
te weten soodanig eene als d heer s=t martin met
Communicatie en goedvinden van zijn Ed=e daar
toesal uijtkiesen
den Cap=n ijsselberg is verstaan zijn opcomst voor een
springtogt om te mogen trouwen te weijgeren, ten ware
hij zijn gagie middelerwijle wilde latenstie staan,
Inplaats van d=ne manteau zijne verlossing na tvaderl=t
toe testaan, is verstaan hem van daar selfs op te
ontbieden ende na 't vaderlant telaten gaan, om de
jongste weijgering van d Ambonse kerk te assisteren
ende om zijne vorige ongemackelijkheijt en halsterrighj
de geeijste 2 constabels en 2 huijs timmerl.: is verstaen
te senden soo die gemust cunnen werden
Over de saaken van Amboina is verstaan voor alsnog
te persisteren bij het geene wegens d'engelse en andere
Europiaansenatien in't laaste vant jaar 1684 nabanda
ende Amboiia gerecommandeert is.
Om de redout aande pas baguale is best geagt een
vurcant schansje met halve bolwercken op te halen, als
veel beter dan een hoornwerck zijnde
ook is verstaan te consenteren dat men op ourien en
asseloulou op de Costen der jnlanderen een steene redout
in plaats vande oude houte te mogen maken; indien
d' jnlanders daartoe nog gewillig zijn, ende soo mede
op Caijbobo.
te

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0506.xml
#+ ---

1461
is verstaan in alles 150 Coppen daartoe af testeken
te weten 70 voormaccassar, 50. voor banda en 30„
voor Ternaten
mitsgrs na lampon nog 50 Coppen
Wegens 't versouck vanden Cap=n luij=t p=r schaffer —
gedaan om de qualiteijt van Cap=n is verstaan nog eerst
het gevoelen ende berigt vanden Nieuwen gouv=r over
desselfs Capaciteijt endevigeur af tewagten
Ende soo mede met het versouck vanden vaandrig louij
minjon om de plaats van luijtenant
Over de gelden vanden Coopman oosterwijk, als getru
Zijnde met de wed=e vanden Coopman hofmeester die
a=o 1677. alhier in sequestratie onder de weescamer
gelaten zijn, is verstaen het selve gelt te Remitteren
om aan d'eijgenaars des gelievende te Cunnen uijtkeere
en dh=re m=rs bij d'af tegaane missives onder de
materie van batavia dier wegens te schrijven
Over eenige vaderlantse Capitalen bij dese weescam
op intrest staande, is verstaan die van eenen Casi
Roothaas als mondig zijnde aande weescamer van
Amsterdam te remitteren, dog die van jan Anthonijs
van voorst nog 2 jaaren hier te houden om dat hij hir
verwagt wert na volbragterstindie o msgelijx diev
Cornelis Casar om deselve redenen ende om dat zijne
moeder hier nog is ende de vrugten van desselfs vader
goet trecken moet wijders ook 't gelt van jeronimuse
tot 9ber aanstaande om jnmiddens uijt het vaderlant
te cunnen verstaan of hij daar sal blijven, dan w
weder herwaarts overcomen
Ende voorts de Resterende vaderlantse Capitalen
der wesen, bij sekere rolle opgegeven zijnde, na
Vaderlant te remitteren
Vrijdag den 14 Februarij 1687.
Absent d'Heer gouv=r gen=l door jndispositie
midtsgrs. de heer joan van Hoorn
Zijn gelesen de Ainge Come jambijse missives van 13—
december 1686 en p=l deses -
Is goedgevonden nabanda te ordonneren het schip den
hollants en thuijn na Amboina te senden, om van daar
60 0 lb buscruijt na maccasser te brengen
Wijders ook 't bootje, de duijf na banda testuuren
om mede tot overbrenging van't na gewasch te dienen.
den ontfanger generaal draagt voor 't versouck van m=r
out Cap=n van 't Engels scheepie de Regenboog uijt
tonquinte deser rheede verschenen, ende genegen zijnde na
Engelant te vertrecken, om haar van vervarsing water en
branthout te mogen voorsien, mitsgrs aan lant te
verfrischen, waarop verstaan is hem selve haarlijk
toe testaan, soodanig egter dat haarlieder het waler
en branthout aan boort bestelt sal werden, ende dat
Js door d heeren Willem van outhoorn ende gerard
de Beveren wegens de saake vanden luij=t pilip
mudij uijt Ternaten opgesonden zijnde, rapport gedaen
dat de saake wel niet bewesen was, maar dat tot
becomminge van meerder bewijs wel occasie genoeg
scheen geweest, maar genonchaleert te zijn, Confor
merende haar Ed=s sig wijders met het advijs daer
van door den Ad=t fiscaal m=r gualter Zeeman
gegeven zijnde, waarop bij pluraliteijt verstaen
is, indien zijne gagie reets in Amboina afgesz is
deselve afgesz telaten tot nader emploij, dog de
gagie niet afgesz: zijnde dat deselve als dan Cours
sal blijven houden, mits dat hij naar Amboina niet
geëmploijeert sal mogen werden
Is door
alle

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0507.xml
#+ ---

1462
alle die geene die aanlant Comen haare namen opgeven
ende logementen bekent sullen maeken, mitsgrs
gehouden zijn preciselijk des avonts weder na boorte
vertrecken, sonder dat ijmant van haar aanlant sal
mogen vernagten, alles met dien versande dat hijn
langer dan agt of uijtterlijk tien dagen te deser Rcheede
sullen mogen vertoeven
gehoort zijnde 't versauck van 2 Castilianen met
namen don Albere de Beneventa en giouan barganza
van mallacca overgecomen en uijt demanilhas door
den gouv=r afgesonden zijnde, soo zij seggen, om eenige
brieven na spaignien te brengen, ende ten dien eijnde
selfs met 's Comp=s bodems na nederlant te mogen
vervaren; dog om dat zij geen openbriefje tot
recommandatie van haaren gouv=r, ook geen redene van
noodsaakelijkh=t voortbrengen waarom zij in persoon
souden moeten „ overvaren, ende de naschepen niet
belemmeert mogen werden; soo is verstaan haarlieden
hetselve te ontseggen, te meer dewijl zij met het
Engels scheepje de Regenboog na Engelant souden
cunnen overvaren.
den crank besoeker Johannus maurus wert toegesta
met de fluijt de post, waarop hij bescheijden is te
repatrieren
Den vrijborger jonas Sijbrantsz van Dockum wert toe
staan met het jagt negombo na timor te varen om zij
huijsvrouwe vandaar hier te brengen
den Bottelier Jonathan Tips versoekt om de vacante pl
van baas over d' kuijpers winckel
Is gelesen 'Eextract der kerckelijk resolutie gedateert
gisteren betreffende het peremptoir examen vanden
proponent Cornelis van Brussel, ende de oplegging
derhanden aan hem ingevolge van onse recommandatie,
gedaan zijnde
Inseratur
Waarop verstaan is de aanstellinge van gem
proponent Cornelis van brussel tot predicant
volcomentlijk te approberen
Is door d' heer directeur gen=l H=e hurt en dheer
Jsaac s=t martin de vergadering bekent gemaekt
goe dat haar Ed=s ter kennisse gekomen was, dat den
balijer Kiaij Ranga verleden dijnsdag 's nagts met
vrouw en kinderen geeschapeert zijnde in dit district
van jaccatra gevonden was sig te onthouden ontrent
2 uuren van hier tussen de crocot ende grogol, wat hoger
als het dorp pela ende aldaar bij stant hiervandaan
verwagtede, ook eenige luijden hier gesonden had, om
eenige balijse en andere slaven te debaucheren: dat
wijders de balijse cap=nen Siben, pangoulican, ende
nenga pande, midtsgrs den luij=t goulian haaren
dienst gepraesenteert hadden, om dat nest
aldaar te gaan storen; dog gesegt hadden, dat 'er
dan ook met eenen soude moeten opgevat werden
sekere drij luijden gen=t magattij, mahoitoua ende
mahoimonda allebalijers die hier tegenwoordig
in dese stad besig wearen eenige slaven te debaucheren
ende van alles advertentie te doen, ende om welcke
oorsaake zijlijk even op die tijd, wanneer zij uijt
trocken, souden moeten bij de cop gevat werden
dat Zijlieden wijders hiertoe versogt hadden met
eenig schietgeweer Cruijt loot en montcosten
versorgt te mogen werden, om haar in cas van
fuge verder te cunnen vervolgen
'twelk aangehoort zijnde nodig geoordeelt is
proponen
alvorens

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0508.xml
#+ ---

14.63
alvorens daarop te disponeren, dier wegens Commini
aan d heer gouv=r gen=l door gem heeren te laten doen
om met zijn Ed=e daarover alvorens te confereren
ende des tebeter in state te zijn om het nodige daarop
te sekerder en geruster te cunnen resolveren o
waarop de gemheeren bij d' heer gouv=r gen=l gegaan
dog zijn Ed=t vermits het al laat was, in ruste gevon
hebbende weder inde vergadering gekomen ende 't selve
gerapporteert hebben, met bekentmakinge dat jnnes de
ook eenige der gem balyse officieren gesproken hebben
uijt haar vernomen hadden, dat zij haar tegen morgen
avont prepareren souden, op als dan op d'ordre, die zij
ontfangen souden, dirop uijt te cunnen slappen
weshalven dit point dan nog soo lang in advijs gehouden
werd, tot dat'er zijn Ed=ts gevoelen over ingenomen sal
Wijders heeft d heer directeur gen=l en d' heer gerir
gerard de Beveren gerapporteert, dat den predican
servatius Clavius, in voldoeninge van t geresolveerde
op 10 en 11 deses geroepen zijnde over de gelden die van 't
Cap=l vanden vertrocken heer oud ordinaris van jndia
Rijkloff van goens op zijn en zijn vrouws suste
naem overgesz: waren verclaart had, daarvoor zijn eijg
gelt uijtgekeert te hebben; en dat haar Ed=s niet
gedifficulteert hadden, zijn Eerw met zijne serieus
affirmatie, als een predicant zijnde, in plaatse van
eede te laten volstaan: waarop na gedane omvra
verstaan is dese verrigtinge van gem heeren ende 't
remitteren vanden eed te approberen, gevolgelijk dat
ook de wissels, voor het vertrek der retourschepen
getelt zijnde, ingevolge vant geresolveerde op 11 dese
sullen cunnen ondertekent werden
Voorts heeft dej=r directeur gen=te A=o hiert de vergadering
voorgelesen en ingegeven zijn E=s schriftelijk berigt
over het geene de heer gouv=r gen=t op 17. 24 en--
Januarij bij geschrifte als anders voorgedragen had
wegens de verstrecking van provisie uijt de dispens
aande vertreckende schepen, ende daarmede overvarende
gequalificeerde ministers, de vercooping van Coopmansz
ende drancken aan particuliere buijten de publijque
venditien, de pper vande fluijt montoort A=o 1685. na
hocksieuw versonden, ende de pansies verledenjaar —
japan te laste gebragt, midtsgrs de tellinge ende
ligtinge der capitalen van zijn E, ende dh=r van goens,
jtem de verstrekte Costgelden aand' boukhouders
van hammen, Joannes Reijt
Inseratur
Waarop d' heer nicolaas schagen ten naesten aangenomen
heeft ijets te sullen jnleveren.
Wijders nog het schriftelijk advijs 't geene zijn E op
P=mo december by sig had gehad ende de vergadering voor
gelesen op 't geschrift, tgeen de heer gouv=r gen=l op den
28 9beraA=o pass=o over de ondertekening der wissels
ingegeven hade
Inseratur
Tenderden nog seker geschrift van dh=r direct=r gen=le
luijdende als volgt
Inseratur
ook is gelesen 't gerequireerde berigt vanden opper Coop=m
deses Castels p=l verwer en den visitateur gen=t
Jeremias cousaart ingevolge vande Commissie den
. . . . januarij, op haar gedefereert zijnde, over de
verstreckingen uijt het maguasijn en d' jntrest gelden
van d heer directeur gen=l Anth=o hurt, ende d'heer
Rijkloff van goens, luijdende aldus
inseratur
voorts heeft de heer directeur gen=l gelesen seker
voorts
vertoag
zijn

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0509.xml
#+ ---

1464
Voorts heeft de heer directeuw genraak gelesen sekre
vertoog van heeren schepenen, wat zij met den gewesen secre:
vande weeskamer pieter van Rijswijk, A=o 1685:
na mauritius gebannen zijnde, ende in haare gevangenis
sittende zouden doen waarop door den secris aande
vergadering bekent gemaekt is, dat hij ingevolge van
het geene hem den 11 deses gelast geworden was
^ generl
s' anderen daags aan d h=r gouv=r gecommuniceert had het
versouk van h=ren weesm=res over den persoon van hare
gewesen Secris p=r van Rijswijk, ende dinjurien tegen
het selve Collegie gesz. waarover hij nog hier in heg teni
gehouden was, mitsgrs dat er een bode mogt gestelt
worden uijt eenige persoonen die haaren secris souden
oordeelen vertroubaar te zijn voor sodanige penn: als
ontfangen moest, ende hij secris volgens het gevoelen
ende besluijt van heeren weesm=res voor diende te
verantwoorden; ende dat de heer gouv=r gen=l daarop —
gesegt had, eerstelijk wegens de saake van gem: p=r
van Rijswijk, dat zijn Ed=t oordeelde de Regering,
ooor het tegenwoordige niet geconstitueert te zijn, on
over die zaak te besoigneren, ende ingevalle heeren
weesm=ren niet gaarn zouden hebben dat gem Rijswij
niet langer tot haren laste in gevangenis zoude sitt
zijn Ed=t als dan dieselve last wel op zig selven
soude willen nemen: Ende dat zijn Ed=t ten reguarder
het aanstellen van een bode van h=ren weesm=ren verclaar
had, dat men behoorde te blijven bij de vorige gewoonte
te weten dat op de bekentmaking vanden president
een bode gestelt werde door de hooge Regering uijt de
sollicitanten, dog niet te cunnen sien waarom me
van die met hode ten insigte van haar Eerw=s secris
michiel Baalde, afwijken soude.
ren
waarop dheerpit als president van weesm=re
versogt heeft dat de vergadering over die pointen
het nodige geliefde te resolveren ten eijnde de saken
der weescamer daar door niet mogten blijven
fluctueren: Ende is verstaan hetselve nog te
houden in advijs.
op de bekentmakinge der broederen diaconen
dat zij gereet zijn met haare Rekeningen vant
voorleden jaar: soo is goed gevonden deselve openba„
relijk na onder gewoonte te laten doen inde neder„
landse groote kerk op aanstaande woensdag over
veerthien dagen sullende zijn den 28 deees „ ende tot
het hooren derselve vali dese tafel te Committeren
d heer ordinaris raad willem van outhoorn als
kerkelijk Commissaris, met bijvoeging van den secris
deser vergadering m=r A V Riebeek ende den
eersten oppercoopman deses Casteels Emanuel
Bornezee, waarbij dan ook de respective collegien
van justitie hare ord=e gecommitt=ns senden sullen
Aangesien de vleeshal tenauw werd tot verkoping
vanden afval der beesten ende het wilde varcken
vleescn, soo is goedgevonden bezuijdende varckenshal
een penshal tot vercoping vandenselven afval
en 'twilde varcken vleesen te laten aanmetselen.
den secris maekt de vergadering bekent, dat zijn Ed=t
difficulteijt gevonden had om de opgemaekte actens
van Reph jonasz ende Christoffel Errems beijde van
london ende volgens resolutie van 11 deses tot matroosen
aangenomen zijnde, te tekenen, ten insigte van 't gene
jongst over sodanige luijden na t vaderlant gesz
was, ende ingevolge van 'twelcke zijn Ed=e aanden
Equipagie m=r al order gegeven had, dat zij na 't
waarop
vaderlant

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0510.xml
#+ ---

1465
vaderlant souden vertrecken, waarop verstaan is de
saake daarbij te laten blijven alsoo de vergaderingen
van zijn Ed=ts voorn gegevene ordre niets geweten
heeft.
voorts heeft dh=r Jsaac des=t martin gecommuniceert
dat aria pourbanata van wegens den Coning van
bantam op Trogo residerende Zig wegens de suspici
dat met siacra djassa Corresponderen soude, voor zijn E
had getragt te purgeren, ende ten dien eijnde geallegeer
had, hoeverre hij van dat swervende geboeste afwoonen
daar nogtans eenige Jacatrasejavanen tegen over
haarluijden woonden en veel eer uijt dien hoofde
gerekent Conden werden, met deselve te correspan
„deren: dat hij voorts gepresenteert had te doen ende
verrigten ten dienste van d EComp=e en bewoninge
zijner trouhertigh=t en sincere intentie, alle sulcke
saaken, en exploiten als hem door dese Regering, met
consent van zijnen heer den sultan van bantham
daarontrent soude werden geordonneert,
Dijngsdag den 18 Februarij 1687.
Absent dh=r gouv=r gen=l door jndispositie
ergaderingh
Den secris maekt d' heer gera=t bekent dat d h=r gouv=r
generael, door jndispositie tenvermogens zijnde de
besoignes bij te woonen gaarne sag dat dh=ren maer
geliefden voort tevaren
Is gelesen de bantamse missive van dato 17 deses, hed
p=r jnlants vaartuijg aangebragt.
den licentm=r gerrit vande voorde geeft te kennen
dat eenige provisien door den schipper willem kemp
op licentie van d heer Commissaris van Rheede doord
boom gebragt zijnde, aldaar Aangetekent waaren
Aande huijsvr: vanden Cap=n joan de moor wert toe
gestaan eens bij haar man op bantam te gaan om
een springtogt van 12 a 14 dagen ende niet langer.
Op 't versouk vanden borger jan paschier is verstaen dat
den chirurgijn p=r Aertsen niet sal mogen repatrieren
voor dat hij hem ingevolge vant gewijsde door den Raad
van justitie op 3 8ber 1686. betaalt sal hebben, niet
tegenstaande hem zijne verlossing geaccordeert is.
op 't versouck van hendrik de wit gewesen schipper en
getrout met de wed=e vanden schipper jan degeus, is
in plaats van zijn voorsaets reek=en hier te betalen
verstaan daarover wederom na tpatria in zijn faveure
te schrijven, monterende d=o reek=e ƒ 873. — 15. —
het versouck vanden Cap=n jonker om ijmant zijner
dienaren nat namen Rocke na Amboina te senden, om
uijt zijnen name 't graf van zijn vader te besoeken
wert toegestaan
Op 't versouck vanden luij=tphlipmudij is verstaan
na Amboina teschrijven, dat zijne aldaar geblevene
gelden, als 200 rd=s over verkofte meubelen onder den
versoekende te mogen weten of den thol daarvan betaelt
soude moeten werden. waarop verstaan is de
selve voor tol vrij aan te sien
Op 't versouck vanden Nots frederick michault is
verstaen aan hem te laten betalen soodanige wissel van
100 rx=s in banda A=o 1678 getelt als 'er nog bevonden
sal werden onbetaelt gebleven te zijn aan eenen
philip Adriaansz. en breder bij zijn Request vermelt
op de presentatie vanden luijtenant david gerlitsz
is verstaan hem na banda te emploijeren, ende vermits
Zijne lang gepresteerde diensten in die qualiteijt te
verbeteren tot 60 gls sonder verband.
wert.
versoekende
vendenn=r

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0511.xml
#+ ---

1466
vendum=r ende nog 400 Rh=s bij de EComp=e herwaarts:
gestiert sullen werden, ten ware der nog iets anders
tot zijn laste lag, dan waar over hij in d' herwaarts
gesondene papieren beschuldigt geworden is.
Op de Clagten der mooren met het jagt bat=a hier
gecomen zijnde, dat den Bootsman van dat schip haer
seer onfatsoenelijk tracteerde, onder anderen met spe
in haar cost en dranck te smijten; soo is verstaan
den Equipagie m=r daarop te laten inquireren, en den
bootsman schuldig bevonden werdende te straffen in
presentie der gelaedeerde supplten, ende hem van doo
schip te doen ligten
den mardijker soldaat Abraham Simonsz eenigen tijd
als caffer en tot het executeren der Criminele Centent
op bantam gebruijkt zijnde wert soo lang hij bij dien
dienst geemploijeert wert 6 R=ds smaants toegelegt
met het halve sallaris voor publijque justitie die hij
op d'ord=e geregtsplaats doet ende sonder voor andere
straffen ijets te genieten die elders geschieden 't
Op 't Request van Anachoda intsje Samsoe is verstaar
sekere meijd semin met het eerste 's comp=s schip na
maelana te senden ende bij die gelegenth=t derwaartst
schrijven om als dan aan hem weder te kunnen geven
sodanige 50 R=s als hij daarvoor dese meijd in arrest
heeft moeten laten
Is goedgevonden den Nieuw geeligeerden gouv=r van
Ambonia dirck de haas toe te leggende gagie van 2.
gl zedert den dag zijner Aanstelling
Item den predicant Cornelis van brussel ingagie te
verhogen tot 80. gl. onder een nieuw verband van 5jan
beijde van heden af ingaande
Inseratur
het voorsz: sentiment van zijn Ed=s uijt den mont der
heeren van hoorn en s=t martin verstaan zijnde; soo is in
Conformite van dien verstaan den Cap=n luij= Adolf
winckelaar als hooft derwaarts te senden met 2 Comp=e
blancke militairen 2 d=os mardijkers onder haare nodige
officieren en wijders nog onder dain matara en Carrepole
Aande 60 jnlanderen die tot patrouilles buijtende
stad gebruijkt werden, is verstaan 4 R=rs smaants toe
teleggen, soolang zij, dien dienst presteren.
Is goedgevonden 't advijs van dh=r gouv=r gen=l te versoeken
of men de schippers deser na schepen niet soude cunnen
qualificeren in Cas van tegenspoet in het Aandoen der
Cabo, deselve voor bij te loopen, ende op Ferdinando
de noronho te vervarsschen, jtem of het, in castlaaste
geschieden mogt, niet best was dat den bandijt david of
Zidal nog tot 9ber hier bleef
Is goetgevonden over t secours der balijers die tot 120
in't getal verleden sondag uijtgetogen ende reets met
het volk van Kiaij Ranga, bij notule van 14 deses vermelt,
hantgemeen geweest zijn, in te nemen het sentiment
van d'heer gouv=r gen=l mitsgrs of het bij dese tijd niet
oirbaar soude zijn ijmand buijten de Regering te
Committeren om over de jnlanderen, als maccassaaren
bougijsen, maleijers &=a het oog en Commando tehouden
ende daartoe te Committeren de h=ren vanhoorn ende s=t
Is door d'heer nicolaas schagen ingevolge van zijn E=s
aanneming van 14 deses als nu ingelevert seker geschrift
rakende de oncost reeq=s van silverszijn na m all=a,
mitsgrs een extract uijt het malaxe negotie journael —
rakende doncost reeq=e vande fluijt strijen na bengalen, om
ter resolutie van zijn E wegen geinsereert te werden
luijdende als volgt
Martin
Aan
100

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0512.xml
#+ ---

1467
100 macassaaren 9 tem 100 balijers alle gewapent met
een goede partije javanen tot dragers
voorts is goed gevonden Aria paurbanata over 't geene hem
te laste gebragt werd nader te laten hooren, ende met
zijne beschuldigingen aanden Coning van bantam tefens
D'heer directeur gen=l geeft in bedenkinge off de goude
Toubangs inde wissel id wissel na 'tvaderlant niet tot
80 schellingen behoerden uijtgetrocken te werden. waar
op in agtinge genomen zijnde wat daarover bij de
na 't vaderlant
jongste generale missive vermelt staat; soo is verstaan
tselve point tot naderberaat ende overleg uijt te stellen
Tot overbrenging van't briefje aan paducca Radja van
johon op 2. en deses - nodig geoordeelt zijnde, is verstaan
een chialoup met een bequaam pennist van hier te
senden
En wijders als tweede van den Commandant Rande met den
Alexander aftesenden den schipper gerrit Coster, om
ingevalle den eersten wat menschelijx overquam het werk
als dan op te vatten.
Is goedgevonden den resident van samarang philibert bousch
weder derwaarts te laten vertrecken, met het bootje de duij
ende den Amphioen en eenige geschilderde kleden door hem
opgegeven zijnde.
t versouk vanden Engelsen Cap=n van 't scheepie de
Regenboog om eenige grove porceleijnen op de rheede aande
portugesen te verkoopen wert afgeslagen, ende aangaande
Zijn versouk om ballast is verstaen hem tselve aan boort te
laten bestellen
de heer directeur gen=le vertoont het antwoord van den fisc
Zelman over het onderwigt vande nagelen A=o 16820 met
poulormu hier aangebragt, waarover den schipper leender
Rus inde helft gecondemneert geworden is, ende 'tgeene
dh=r gouv=r gen=l gerequireert hadd twelck gelesen zijnde
dh=r direct=r verclaart heeft sig de dispositie daarover te sil
Vrijdag den 21 Februarij 1687.
Absent dh=r gouv=r generaal door indispositie.
den gedeperteerden Adsis=t Cornelis van loon werd toege„
staan voor de Cost nat vaderlant te vertrecken
op 't versouk vanden maleijer jntsie siam om van Javas
oostcust na Riou te mogen vertrecken, is geoordeelt
dat hem in conformité van't geresolveerde op 19 8ber.
vermits het retarderen der Chinase schepen is goed ge„
vonden d' 40 p=ls thee, door philippo de Ferois tot 40 rd=s
tp=l aangeboden zijnde aantenemen, en na't vaderland te
senden, indien deselve deugtsaam bevonden wert, en
de schenckagie aanden Coning van johor is verstaan te
reguleren na die vantjaar 1682.
Voorts is het bantamse briefje door d'heer joan van hoorn
geconcipieert zijnde, geapprobeert.
anders niet
ontbrecken vermits zijn E daarin vermelt werd
met die saake gemesteert te zijn
ook is gelesen seker Request van d heer nicolaas
Schagenluijdende Aldus
Enperatur
dog de dispositie nog in Advijs gehouden
Donderdag den 20 februarij 1687.
matavont gebedt
Absent dh=r gouv=r gen=l door indispositie, mitsgrs
dh=r van Outhoorn en schagen.
Is goedgevonden de retourschepen vermits de onsekerheijt
van saken in Europa een volle bovenlaag geschut van
6 lb ijsers te geven ende wedere swaarder onder een boven
schul daar af te ligten alsoo die bodems te swaar geladen
zijn om haar onderschult te Cunnen gebruijken
ontfrecken
1685.
ƒ

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0513.xml
#+ ---

1468
1685. over de saken van Javas oostcust, een pas
derwaarts vergunt soude Cunnen werden
Aanden portugeten pater Freij Estevaon de quizas vande
Cabo hier gecomen zijnde met de siamse Ambassadeurs
wert wederom toegestaan, eens uijt tegaan, om sig te
wasschen onder toesigt van 2' soldaten
Op 't versouck van juff=r maria van Bodegem wed=e ende
boedelhouster vanden overleden coopman joannes van heden
is goedgevonden aan haar onder behoorelijcke Cautie alhier
te laten betalen soodanige reeg=s groot ƒ504„— als zij al
in het jaar 1679. met procuratie na 'tvaderlant gesonden
heeft, ende vermits het blijven van het schip, waarmede die
overgesonden is geweest niet heeft Cunnen ontfangen werden
mits dat daarvan aan d'h=ren m=rs ter Camer Amsterdam
gesz sal moeten werden, tot vermijding van dubbele
betalinge
de heer directeur gen=l A=s hurt, en de d'heer geerard de
Beveren, staande de vergadering bij dheer gouv=r gen=l
geweest zijnde, relateren, dat haar EE=s zijn Ed=t
gepresenteert hadden de Aantekening door haar EE=s
gehouden, vande examinatie ende ondervraginge der
luijden, op welcker namen de gelden vanden vertrocken
heer oud ordinaris Raad van jndia Rijkloff van goens
overgesz waren geweest ende die buijten dat eenige
gelden op wissel na t vaderlant getelt hadden, om te mogen
weten of zijn Ed=t nu soude Cunnen resolveren tot het
ondertekenen der wisselbrieven na 'tvaderlant, Ende da
d h=r gouv=r generaal daarop onder anderen gesproken hebb
dat inde wisselbrieven had behooren geexpresseert te zijn
geweest, of deselve door afschrijvingevan Capitalen
dan wel door effective telling van contanten in Cassa
geformeert waren, vorders ontrent de ondertekening de
selve verclaart had, dat wanneer de Conditie in zijn E
eerste geschrift ter resolutie van 28=en 9ber 1686.
geinsereert voldaan was geworden, soo ten
reguarde van d' heer Rijkloff van goensmiddelen,
als van die van d' heeren deser hooge Regeringe, zijn
Ed=t als dan de wisselbrieven soude hebben cunnen
tekenen: maar sulx nut en Reguarde vand h=r van
goens Capitael niet geschiet zijnde, ende volgens berigt
van gem h=ren voort geheel niet cunnende geschieden
Zijn Ed=t dienvolgens de wissels soo vande voorgaande
als dese nu op handen zijnde besending niet en soude
cunnen ondertekenen, dog dat dheeren des goet
vindende, wel ijemand daartoe souden cunnen
qualificeren
waarovert besluijt tot morgen avond uijtgestelt
blijft.
Op de Nadere gedane instantie vande spaance
dons Albere de bonavente, ende giouan bargansa,
om met onse schepen na nederlant te mogen overvaren
tgeene haarlijk bij resolutie van. . . deses afgeslagen
was geworden; soo is, na dat daarover bevorens
met d heer gouv=r gen=l gecommuniceert was geworden,
verstaanhaarlijk transport met onse schepen na 't
Vaderlant te verleenen; dog de betaling van het
cost en transport gelt aan dh=renm=rs gedefereert
telaten; mitsgrs haarlieder voorte houden dat dit
uijt puure beleeftheijt geschiet, niet tegenstaande
t over eenige jaaren gebeurt was dat seker Comp=s
schip twee spaance paters ontrent aijmuij en
quemiij gesalveert, ende inde manilhas overgebragt
hebbende, daarvoor soo weijnig beleeftheijt genoot
dat men het integendeel selfs versch water weijgerde
ende aanstonts vande Rheede gelast de te
vertrecken
eerst
om de

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0514.xml
#+ ---

1469
Saturdag den 22=en Februarij 1687.
Om de brieven aanden Coning ende paducca Radja
van johor, volgens 't geresolveerde op 2=en deses te
bestellen is goedgevonden te gebruijken
den ondercoopman Willem valentijn
ten aansien van zijne taal kunde
Is goed gevonden aan gemunt en ongemunt gout ende
silver uijt het vaderlant te eijsschen in alles
Vierentwintigh bonnen gouts. te weten
2 tonnen gouts aan paijement
3 d=os aan ducatons
5 d=os
mexicaanse Realen
3 d=os aan Croonen of leeuwendaalders
8 d=os
aanbhaar silver, ende
3 d=os— aan gout
Ook is na Gedane Communicatie aan zijn Ed=e
verstaan, aanden ondercoopman michiel huijsman
zijne tegoet zijnde gagie te laten betalen ende soo meede
die hij in't vervolgstaat te winnen
Js gelesende batavise materie voor de afgaande
vaderlantse missive door dh=r directeur gen=l geconcipier
gedelibereert zijnde; of men de post van 't anjongpou
niet met eenige verdere besetting verstercken soude, tot
sluijting vande tsaemgerotte balijers onder den tommag
sacra djassa, ende om ook nog eenige uijtsetting zuijtw=t
te cunnen doen, soo is goedgevonden, hierover mitsgrs
over de marsch, die den Cap=n luij=twinckelaar, tegen
d=o balijers nemen sal, alvorens het sentiment van
zijn Ed=t inte nemen: waarover d' heer s=t martin os
„sich nader
aangenomen heeft te informeren.
Natavoid gebedt
Absent d'heer gouv=r gen=le door jndispositie
midtsgrs de heer schagen.
Is gelesen de lijste vande geborge goederen uijt de
hoeker de Croonvogel, op 11 deses door een subite
travade tegen 't eijlant Alckmaer aan stucken
gedreven zijnde
js mede gelesen het advijs van den Ad=t fiscaal van
jndia m=r qualter Zeeman overt gesoncke schip
willem hendrik inde straat banca bij resolutie van
28 januarij jongstleden gerequireert
Over t point dir wisselbrieven na het vaderlant
gebesoigneert zijnde, 'twelck gisteren in advijs gebleven
was, soo is na genome reflexie op het gepubliceerde
jaarlijxe placcaat der thuijsvaarders, sprekende
mede vande wisseltellinge, mitsgrs het geene in
verscheijde resolutien zedert 9ber pass=o vervat staat
eenpaarlijk goedgevonden d' heer gouv=r gen=l nog
malen te versoeken dat het sijn Ed=t soude gelieven
de wisselbrieven volgens toude gebruijk te tekenen
op 't versouk van eenige luijden zig noemende Crediteuren
te zijn van frederick vegter, ten eijnde denselven
nog hier overblijven mogt is verstaan het selve af te
slaan ende te persisteren, bij 't geresolveerde op 22=en
9ber pass=o, mitsgrs de executie van dien aanden Ad=t
fiscaal van jndia m=r gualter Zeeman, ter oorsaake
van des baillius jmpotenth=t, aan te bevelen.
Op 't versouck vande Curateuren inden boedel vanden
gouv=r gen=l speelman L=r is verstaan na ternaten
te schrijven over sekere Obligatie in desselfs boedel
ten laste van eenige Ternataanse grooten gevonden
Zijnde
Baturing
maandagh

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0515.xml
#+ ---

„ een getal van 2050 stx:
cleden uijtmaken
derwaerts gaen om indien
Maandag den 29=e Febri 1687.
na de middag Extraordinaris vergaderingh,
Absent d' h=r gouv=r gen=l door jndispositie.
Agter op twee passen d' eene op mallacca en d'andere
van daarterug Comende gesien zijnde dat men aande
Chinees bouko en aanden Chinees Siamqua aldaer—
Contrarie den teneur der laast gen pascedulle toege„
staan heeft eenige Cleden herwaarts te brengen en 1s
vertollen te weten 67½ Corges aanden eersten en 35
Corges aanden tweeden die te samen „ soo is na voorgaande
Communicatie aan zijn Ed=t goedgevonden dieselve
cleden ten jnsigte van dierluijden onschult wel vrijt
laten, maar egter ons misnoegen daarover, na mallacaq „ vendrigholdenkop mede
te schrijven ende behoorelijke verantwoordinge dierwe„
„gens te requireren, om als dan nader over die Contraventie den —
van ons aldaar leggende verbod te disponeren.
Voorts is ook met Communicatie van d' heer gouv=r gem=t
geresolveert den Commandant Crijn Rande te gelasten
wanneer hij de saken op palembang invredigen stant
vinden mogt, als dan met zijne bij zijnde scheepsmagt
na jambij voort te trecken, om de manicabose zee
schuijmers, aldaar in haare vaartuijgen en niet te land
aan te tasten ende teverdelgen, indien zij haar daar
toe suffisant bevinden
Ende belangende de te doenemarsen tegende balijers„
indese bovenlanden, is met goedvinden van zijn Ed=e
verstaan, deselve van hier te laten nemen door den
Cap=n luij=winckelaar over de rivier passangeran
als de bequaemste weg zijnde, ende wijders de post
van tangeran geduurende zijn absentie aanden luijt
ulrig berg aan te bevelen, van waer den luijt david
loot met een troup van 50 blancke militairen
voorls zijn de hoeren gesamentlijk bij d' heer gouv=r
generaal gegaan, om zijn Ed=t ingevolge van 't—
geresolveerde op 22=en deses nogmalen te versoeken
om de wissels aa het vaderlant te tekenen, 'twelk
gedaan zijnde, dheer gouv=r gen=l verclaart heeft,
op morgen zijn Ed=le sentiment daarover te sullen
te kennen geven
„angarans:
ende 50 maccassaaren uijt dat guarnisoen de rivier
optrecken ende alsoo den Cap=n luij=t winckelaar
observeren ende te gemoet trecken sal, aan welken
Cap=n luij=t eenige lootjes mede gegeven sullen werden
om aan onse balijers bij provisie uijt tegeven, om na
haare wedercomst weder ingewisselt, ende dan—
voorts een universeele uijtgift daarvan tot onder„
„kenning der gener die onder ons gehoren, te Cunnen
doen. Ende op dat den vijand niet na de oost—
doorbreken soude soo is mede nodig geoordeelt onse
post op tanjongpoura met nog 25 mard=rs en 50
bougijnesen te versterken, om nog eenige uijtsettingen,
op 't sicalong te cunnen doen ende ook wel des noodt
den vijant tegen te trecken, sullende dienvolgens den„
Vaandrigh willem kuffeler geraden vont uijt te
trecken de post van tanjong poura soo langte
bewaren.
Voorts is op de become tijdinge van Tanjongpoura
wegens de diensten door den tommagon nattajonda in't
dootslaan en gevangen nemen van eenige stroopende
balijers goedgevonden hem zijne halve portie uijt de
verpagte cravangse visscherijen toe te senden met
eenige kleijnigheden ter waarde van ongevaar 30 rex=s
tot vereering ende een briefie tot verdere aanmoediging
ende
Dingsdagh
1470

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0516.xml
#+ ---

1471
Dingsdag den 25 Februarij 1687
Absent d heer gouv=r gen=l door jndispositie
Zijn naresumptie geapprobeert demissives door d' heer
jan van hoorn geconcipieert, om aanden Command=r Calamo
lesage en raad tot bantham, midtsgrs aanden Command=r
Crijn Rande, den coopman willem Zabelaar en raad tot
palembang af te gaan; benevens de memorie voor den
onder coopman willem valentijn vertreckende na johor
midtsgrs een briefie na tanjong poura„
Bij welcke occasie goedgevonden is, agt dusent sp=e r=a
na palembang met het jagt den Alexander te senden,
Js gelesen het schriftelijk antwoord van d'E=re gouv=r gen=t
op t versouk 'tgeene d h=ren Raden gisteren avond aan zijn
Ed=s gedaan, omde wisselbrieven na t vaderlant te onder„
tekenen luijdende aldus.
inseratur
Waarop d' heer directeur gen=le verclaart heeft geen
redene te cunnen sien, waarom hij voor 't restant der
gelden van de eer Rijkloff van goens, die nog bij de
Comp=e niet gebragt zijn, soude moeten instaan
gelijk zijn Ed=t alvorens het ondertekenen requireert
ende oversulx daartoe niet genegen te zijn:
wijders dat d'E Comp=e bij de wissels die uijt
eenige overgesz: Capitalen geformeert zijn niet verko
en was, Aangesien den Cassier voor tafgesz quitantie
ontfing even als of die gelden in contant bij de
Crediteuren ontfangen waren, ende dan weder de
Cassa belasteden voor de somme der wissel als off
die gelden dan weder op die selfste stont op wisse
Is goedgevonden den Commandeur jacobus Coijper te
Waarop dan omvrage gedaan zijnde over het Contenue
van zijn Ed=ts geschrift hierboven voormelt;
soo is bij dheeren Raden (except dh=r nicolaas schagen
de welcke versogt heeft van het voteren deser saake
geexcuseert te mogen „ als nieul= in dese vergadering
gekomen zijnde) als nog geoordeelt dat niemant
dan dheer gouv=r gen=l gequalificeert is om de wissels
te mogen tekenen, ende dienvolgens goedgevonden
zijn Ed=t op de voorsz verklaring en versekering—
vande heer directeur generael, nogmalen te versoeken
om de wisselbrieven na 't vaderlant te willen ondertekenen
onvermindert dat d' heer joan van hoorn verclaert, alsnog
te persisteren bij zijn E=s schriftelijk advijs ter resolutie
van 11 december geinsereert
getelt vierden: voorts dat tot het tellen van geld op—
wissel in Cassa noijt, ordonnantie vanden directeur
generaal gerequireert was geworden, de wijl het
placcaat der thuijsvaarders de luijden tot het tellen
nodigde, en gevolgelijk den Cassier tot den ontfang
diertgelden gequalificeerde, gevende d'heer directeur
gen=l wijders versekering aande vergadering, dat 'er
indien deele, soo wegens de wissels die uijt overschrijving
van capitalen, als die door effective telling van
Contanten geformeert 'is zijn d E Comp=e voor soo veel
dordinairie gelt Cassa Aangaat buijten sorge en schade
is, nemende daaren boven nog aan door 't berigt vanden
Visitateur en p=l boukhouder gen=t, die zijn E tot het
confronteren van de wissels met het cassaboek op
morgen Committeren soude het selve nog nader te doen
blijken.
getelt
gebruijken

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0517.xml
#+ ---

1472
gebruijken tot adsistentie van d' gecommitteerde
heeren Raden joan van hoorn en Jsaac des=t martin
om de jnlantse hier Remonerende volckeren
in ordre te brengen.
Woensdag den 26 Februarij 1687.
na 't avond gebedt Absent d'heer gouv=r gen=t
door jndispositie
Is goedgevonden de Balijers, door heeren schepenen
na de Caeb gebannen zijnde hier nog te houden tot
9ber Aanstaande, ende, alleen maer den moor
sidal met dese laaste retourschepen na de Caebte
senden
Ingevalle de vijandelijcke Balijers in dese boven
landen niet gevonden werden ter plaatse daar men
meent dat zij zijn, of wel van daar westwaerts
over de rivier van Tangeran vlugtedem is versaan,
dat den Cap=n luijtenant winckelaar als hooft van
onse troupies, alvorens haar daarna tevolgen,
ordre van hier afwagten sal ende onderwijlen op
pagontan verblijven.
Js gelesen het berigt der wissels; soo uijtgetelde
gelden als afgesz Capitalen geformeert, schriften
gegeven zijnde vanden oppercoopman deses casteels
Emanuel Bornezee, den visitateur gen=l jeremis
Cousart, ende den p=l Bouckhouder gen=t Adriaen
van Nieuwlant, die d heer directeur gen=l Anth
hurt, volgens aanneming van gisteren gecommitt
had: waarbij getuijgt wert dat deselve met de
Cassaboeken, ende de memoriale notitie vanden
Ende is verders goedgevonden, dit berigt mitsgrs
dit geresolveerde over de voorsz: 35 O R=rs
van Juff=e Cornelia Dusseldorp door den secris.
aan djeer gouv=r gen=l te laten bekent maken,
mitsgrs. zijn Ed=t te eruineren het versouck,
ter notule van gisteren aangetekent, om de
vaderlantse wissels te willen ondertekenen
om soo ras het zijn Ed=t gelegen comt, het
gerequireerde antwoord, daarop te cunnen
becomen vermits de despesche der vaderlantse
schepen daarna wagten moet.
Donderdag den 27=en Febr: 1687.
ƒ.
na denmiddag extraord=s vergadering Absent d'h=r
gouv=r gen=l door jndispositie.
Den secris deser vergadering gisteren morgen nevens
Bij welcke occasie op 't vertoog van d'heer
directeur generaal verstaan is sekere wissels
ter somme van 35 Ø R=ls over weijnige dagen
getelt zijnde: door d' gemagtigdens van
juff=r Cornelia van dusseldorp wed=e van den
gewesen directeur in Bengalen jacob verburgh,
voor eerst nog hier te houden, ter oorsaake van't
geene d' heer Commissaris hendrick van Rheede
denselven reets te laste gebragt heeft, ofte nog
verder telaste mogt brengen.
Batavis NNegotie bouckhouder Conform
bevonden waren.
Batavise
de

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0518.xml
#+ ---

1473
de vertooning der notule op 25 deses in Raade van
jndia gehouden, aan d heer gouv=r gen=l daarop
bekent gemaekt hebbende het versouk der heeren
Raden tot d'onderteking der vaderlantse wissel
„brieven, bij d=o notule vervat, ende tselfste versoek
nog gisteren avond laat, ingevolge vant genotuleer
van dien avond, uijt last der vergadering errineert
hebbende segt heden morgen ordre van zijn Ed=t
gecregen'thebben om dE=ren deser vergadering bekent
te maeken, dat zijn Ed=t, alvorens sig op 't versouk
van 25 deses te verklaren, voor afgezegt had,
dat de weijgering van d' heer directeur generaal
om voor de nog manquerende penn: vanden vertrocken
heer oud ordinaris Raad van jndia Rijkloff van
g0ens intestaan, zijn Ed=lts beswaarnis nog grooter
maekte, als sustinerende, dat dh=r directeur
niet onbewust conde zijn waar deselve gelden souden
mogen wesen; dat zijn Ed=t wijders verclaart had,
alvorens op t voorsz versouck der heeren Raaden
te Cunnen antwoorden, te moeten weten, of ook
d heer directeur generaal op 25 deses over 't point
der wissels ende de requisiten van zijn Ed=t mede
gevoteert had of niet, ende of ook d'heeren Raden
Willem van outhoorn, marten pit, jsaac de f
martin ende gerard de Beveren (als die sig van't
voteren over de wissels niet geexcuseert hadden,
gelijk wel d' heeren Raden joan van hoorn
ende nicolaas schagen) gesamentlijk en oordeeld
Waarop de heer directeur gen=l verclaart heeft
niets verders vande heer Rijkloff van goens
middelen te weten, dan bij dafschlijvinge der
selve in 's Comp=s boeken, en bij de gehoude
examinatien met d' heer gerard de beveren, waarvan
bij eenige vorige resolutien vermelt is, gesien can
worden en dat zijn E van ter zijden wel
gehoort had van een schepenkennis groot 10000 R=s
ten last vanden lantdrost vindent van mook
en voordeele van d heer Rijkloff van goens
gepasseert, dog naderhant vernomen te hebben
dat deselve getransporteert was geworden Atanden
Coopman Cornelis Chasteleijn mede bij de
resolutien van xber pass=o vermelt staande
ende dierhalven niet te Cunnen bedencken
om wat redene zijn E: voor de nogmanquerende
middelen van gem: heer Rijkloff van goens soude
behoeven in testaan
wijders verclaart de heer direct=r gen=l mede
dat 'er niemant dan dheer gouv=r generaal
tot het tekenen der wissels gequalificeert
was, gelijk bij notule van 25 deses aangetekent
stont, ende soo mede sustineerden, dat de wissels
buijten nadeel van d' E Comp=es Comp=e Conden,
ende ten dienste mitsgrs g volgens ordre der
selve behoorden getekent te werden in soodaniger
vougen als bij de notulen van 11 en 14 d=o vermelt
dat 'er
over
werd.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0519.xml
#+ ---

1474
overtpoint der wissels gestemt 't hebben op 25
deses soodanig als bij notile van dien dag
aangetekent staat, en sulx alsnog te doen: gelijk
ook de verdere heeren Raden willem van Outhoorn,
marten pit, Isaac des=t martin, ende gerard de
beveren, op de voorsz requesitie van zijn Ed=t
verclaren als nog te persisteren bij 't besluijt
der vergadering ter notulen van 11 en 14=en ende
25=en deses aangetekent staande.
Ende is verstaan dit voorenstaande aan d h=r
gouv=r gen=l door den secris te laten bekent maken
om het op gisteren en eergisteren gedesidereerde
antwoord van zijn Ed=t te mogen becomen.
Waarop de heer gouv=r generaal voor af verclaart
heeft uijt de notule van 25 deses niet gesien te
hebben eenige qualificatie op den secris: om het
versouck daarin vermelt aan zijn Ed=t te doen
maar de bekentmaking vanden secris voor een
ordinaire Communicatie der voorgevallene besoignes
aangesien ende dienvolgens met zijn Ed=lts antword
afgewagt te hebben dat d' heeren het selve versoek
aan zijn Ed=t souden hebben connen doen:
voorts niet te cunnen bedencken, hoedanig, ende
met wat fatsoen deheer directeur gen=l heeft
Cunnen voteren, over een saake, die tussen zi
Ed=t ende hem controvers was, ende specialijk
om te meer schot inden vertier vanden
amfioen op japara ende Cheribon te maken,
is verstaan derwaarts permissie te geven, om
deselve tot 270 R=as het p=l aftestaan;
Vrijdag den 28 february 16787.
Absent dheer gouv=r gen=l door
jndispositie.
Dogh heeft d' heer gouv=r gen=l vermits zijne indispositie
ende delaatheijt des tijts verclaart, 't een
en 't anderer nader te sullen resumeren, om het
gedesidereerde antwoord als dan de vergaderinge
te doen gewerden
de heer directeur generael maekt de vergadering
bekent dat den Romp van d'hoeker de goutvinck
op 15 deses voor 61 rd=s publijquelt verkost is aanden
Chinees Tsiongwanko onderborgtogt van
paijko ende Quetinko.
over dese laaste voorslag van bemiddeling
die indien d heer directeur voor de nogh
manquerende middelen van den vertrocken heer
Rijkloff van goens had gelieven in testaan,
zijn Ed=t in d'ondertekening der wissels soude
hebben cunnen gerust stellen, dog nu door dh=r
directeur generaal op 25 deses gedeclineert
Zijnde, zijn Ed=ts ongerustheijd in tegendeel
vermeerdert
over
ende

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0520.xml
#+ ---

Ende voor eerst nog den prijs van dien alhier
tot bat=a op 250 R=ds te houden
T versoek van Andries jacobsz Bato om weder int
armenhuijs als binnevader herstelt te werden
is verstaan te ontseggen
Inplaats van den moorkatakoetij zijne versogte
atterminatie tegen zijne Crediteuren te verleenen,
is verstaan hem aan h=ren schepenen soodanig te
recommanderen als op 1=e 9ber pass=o ter versoeke van
simoa moras geschiet is.
Is gelesen t Request van dexecuteurs Inden
boedel van d' heer gouv=r gen=l Cornelis Speelman
P=r imptn in cas van revisie tegen jacob jansz
de Roij ged=e, om te mogen hebben adjuncten:
twelk nog in advijs gehouden werde
op de clagten van eenige ellendige luijden in't lasarus
huijs over den Binne Regent p=r laglas, is verstaen
het berigt van de buijte regenten te vorderen.
Op t becomen berigt wegens d'jnclinatie van
poulandiwa om 10: mannen van zijnvolck weder
najavas oostcust te senden, is best geagt
sulx nog wat dralende te houden, tot dat zijne saak
na het vertreck der vaderlantse retourschepen Cun
afgedaan werden, om alsoo te praecaveren, dat hij —
geen Commotie door haarlieder op madure
verwecke.
Dingsdag den 4 martij 1687:
Absent dih=r gouv=r generaal door jndispositie
De heeren Raden Anthonij hurt, willem van outhoorn
ende martenpit die haar advijs bij notule vanden
28 febr hebben gereserveert, doen aantekenen dat
zij hunne verantwoordingen op de beswaarnissen, bij
zijn Ed=t den heer gouv=r gen=l ter vergadering—
ingebragt voor soo veel eenlijk hare persoonen concerneert,
sullen doen aand Ede heeren m=rs in't vaderlant
T versouk van Esperanca van bengalen wede van
den luijtjan warnaertsz ten eijnde den onder
stierman vande fluijt de post Claas danielsz
van monnickendam hier telande blijven mogt
om met haar te trouwen wert afgeslagen
Waarop den eer Directeur, ende dh=ren Raden
—
willem van outhoorn ende marten pit
haare consideratien ter gelegener tijd
gereserveert houden
de heer gouv=r laat wijders door den secrits
in vergadering brengen sekere schriftumre van
zijn Ed=t tauherende dh eer directeur gen=l
om alhier in vergadering gelesen zijnde ter
secretarij geregistreert, ende voorts dubbelt na
't vaderlant agter aande generale brief geannex„
„eert overgesonden te werden aande Camer
amsterdam ende Zeelant; welcke schrifture
gelesen is.
de
Ende
1475

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0521.xml
#+ ---

Ende soo mede t versouk vanden matroos Jan
wagemaker, tenderende om uijt de ketting —
gelargeert te werden
Accordeert na gedane collatie
met de notulen, in Rade van
Jndia gesonden, van 't gene aldaer
in d'opgemelte dagen, beginnende
met den 3=e Januarij, ens eijndi„
„gende met den 4e. Martij 1687
gebesoigneert en geresolveert is.
Batavia in 't Casteel den 4=en
Martij 1687.
Ciebeeck
Seef.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0522.xml
#+ ---

P=r 1 fluijt schip d' post
anthonij de klerk ondercoopm met de boeken
twee Castiliaense. Edelieden gen:t
don albera. de boneventi-en
don quad. r bergoincae nevens hun dienaar
Lourenso
NB:: de vragt van dese lieden gelaten
ten dispositie van de heeren
meester
Cornelis van loon gewesen boekhouder voor de
koft
p=r 't Iagt Zuijt bevelandt
Alexander fornenburg p: adsistent
de boeken
Jacob Cuijk luijtenant
Isaack de lemajeur vendrig
Joannis Heermans p:r assistent
Pieter aartse oppermeester met zijn vrouw
frederick vegter burger met zijn
vrouw op ordre van vergaderinge
Notitie vande repatrierende
vennisten huijs gesinnen en passagiers
p=r de twee naa scheepen in maart
A=o 1687= namentlijk
1476
1478

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0523.xml
#+ ---

1478

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0524.xml
#+ ---

door dron ken schap ende
bauche onbequaam
Fra d:
1684 80 willem kenp van amsterdam schipper
78„ 70 Jan van leeuwaarden van uytreght tweede d=o
84„ 40 hendrik pieters van franiker opperstierman
75„' 32 evertjans van Pinkhoven onder d=o
-
77„ 32. hendrik tys de gilde.... —
_=o
81„ 22 Claas daniels van munnickendam _=o
77„ 32 willem dirks stok van uytreght timmerman
83„ 39. cornelis Jacobsz sandelin van amsterd=m _=o
82„ 36 willem Claas van boskop. -
_o
83„ 30 Joris lourentsz van delft.. —
_=o
83„ 10 barend arentsz: van maasterlant matroos
inpotent, beroerd, en lam
84„ 12 Jasper huberts van hardewyk provoos
met een hand
76. 13 jereoen kryne van Zandvoort matroos
met een hant
Opt Jagt Luijt beverlant
82„ 75 Cornelis dejong van middelb: schipper
67„ 50 pieter pijl van albasterdam oppersherman
84„ 32 cornelis Jans van middelburg onder d=o
83 24 elbert frans van bremen _=o
83 36: Jan jacobsz: van middelburg derde waak
1477
Namen der schippers Stuur
lieden timmerlieden en impo¬
tenten, dewelcke opdegereert
leggende Retour Scheepen, de
Post en Z=t Beverlant bescheijden
zijn en daar mede staan te Repa„
trieeren als,
op't fluyt de post
8

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0525.xml
#+ ---

1683 ƒ 36 pieter pierters: van middelburg Timmerman
78„ 32 jellebockese van munnikendam _=o
81„ 16 guliaam adriaansz van amsterdam d=o
79„ 21 Janjacobs tyger van _=o _=o
82„ 32. adriaan adriaens van middelburg onderstierme
heeft een oog dat gebreckkelijk
86„ 22 Jan Jans sim van Rotterdam bootsman
impotent en gebrek aan syn gezigt
78„ 20 toeloff goversz van s lavanger impotent
gebrek aan syn gesigt
84„ 20 Jan Cornelis pot van dortregt kok
krepel en lang
84„ 12 danies Jans van Rotterdam makroos melde
sigt en steen gequelt
1478

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0526.xml
#+ ---

op de Post
Jan Terburg opper, ende
Iacobus van mierenheuvel onderchirurgijns
op Zuijdbeverlant.
Claas Meijndertsen, ent
opperchirurgijns
Pieter Aartsen
Jacobus hoesaart onder D:o
met dese twee Retourscheepen
opper, ende onderchirurgijns
de Post, en Zuijdbeverlant
Memorie der nu overvarende
1478

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0527.xml
#+ ---

an
Erts
tse Erts
nder van 14. stxe
4 stvxre
Post voorde
sterdam
Vvolgende
1480
0 sacken

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0528.xml
#+ ---

ende onder chirurgijns met de
Memorie van de Nu overvarende opper
Post, en Zuijdbeverlant
bevarens die vande schippard &a:
Lra
E:
4
. . . .
. . . . .
. . . . .
:.
.
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0529.xml
#+ ---

D=o halve
spaans Leer
Iapance Camphur - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Iapans slaasCoper. . . - - - - - - - - - - - - - - - - - - - . . . . —
gespreuken d=o - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
swart boure. . . . . . . . . . . . . . . — 3. 6 —. . . . . —
Caniea—. . . . . . . . . . . . . . . . . . — 2 —„ —
Epiauster - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
schair _=o. . . . . . . . . . . . . . — 12 — – . . . . . . . -
Carmosijn d:o - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
gecolleurt d=o - . . . . . . . . . . . . . — 9 . „ - . . . . . . . . .
blauw. _=o - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
goud en silver moirha - - - . . . . . . . — 12 — — - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - . . - - - . . . . . . . . . . .
11gons loeden tette. - . . . . . . . . . . — 14. 5 –. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - . . . . . . . . . . - - - - - - - - -
Coddebex mans hoeden - - - - - - - - - - — 1. 10 – - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
_=o kindere _=o. . . . . . - - - — 7. 10 — - - - - - - - - . - - - - - - - - - - - . . . . - - - - - - - - - . . - - - - - - - - - - - - - - -
Vugten - - - - - - - - - - - - - - — 12. – „ —. -. - . - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - . . . .
felpen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — 9 —„ – . - -. . . . . - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - . . . . . - . - . . . . . . . . . . 2
perpetuanen - - - - - - - - - - - - - - - - 18. 48 — – - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - .
Lakenrassen - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Croonrassen. - . . . . . . . . . . . . . — 69 –. . . . . - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . .
Generale Vereeningde Nederlants
Batavia Mallacca Tegenepat Zadrangapat, Nagapat. Porio Novo. Masulipi. Gosconda. Bi
tot gerdes vande
ges
Elen de Wintech
ƒ - - - - . 4. 15. -. . . . . . ƒ 6. 10 -. . . . ƒ 5 —„ —
ƒ 4. 15 —.
6 — — - - - - - - - 6 — — - - - - - - - - - - - - - 5. 10. —
4. 10 – - - - - - - - 4. 10 — - - - - - . . . . . . . „ 4. 10. -
1. 10—
.
. . - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - . . 2. 10 —
2. 5. —
- - - - - - 2 —„ — — 1. 13. 8 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
13. 5. . . . . . . . . . - - - - - - - . . . . . . . . . . - — 16 4. . . . . . . . . . .
5 — . . . — 15 — — —. 15. — — 15. -. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . —.
. . . . . . . - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- - 200 11. 10. 8. 2000. 16. 10 —. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dariossel Nagelen. . . . . . . . . . . . . . lb „ 3. 10. —. . . ƒ 4. 2. 8. . . ƒ 4. 15 —
peeper. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — — 4 6. . —. — 4. 1. . . . . . . . . . . . . . . . . - - . . . . . . . . . . . - - -. - . . . . . . . . . . . . . -. . .
. 8. . . . . „ — 10 —. — —. 10 —. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . —
toen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — 4 — — — 3. 15 —ƒ. . . . . 6. —
rompen - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - — 1. 10 – . . . . . . . . . . .
quick silver - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - — 3 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
fermilioen. . . . . - . - - - - - - - - - - - - - - - — 3 — —. . . . . . . . . . . . 15. —. . . . 2. 17. 8. —. 3 — —. 2. 15. -. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- . . . . — 9 — . - - - - - - - . — 7. 8 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
Zandelhout - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Khin - - - . . . . . . - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Loot in Zeugen - - - - - - - - - - - - - - - - - . . . . . . . — 3. 2.
alluijn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. dan
arreecq. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
benzuijn - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - —.
Zappanhout - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
4. - - - - - - - - - - - - - — 10 — —. 9. 4 -. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
swart Laken. . . . . . . . . . . . d a. 12. —. . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . — —. 5. —. . . . . . . . . . . . . .
I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . - . . . - . — 7. 17. 8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. - - - - - — 6 - —. —. . . . . . . . . . . . - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 - - . . - - -. - - - - - - - — 3. 4 - - - - - - - - - - - - - - - - . — 4. -. . . -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
421847 lps swarte geharpte peper
34722. lb bimas zappanhout
- - - Javaans zappanhout jn 1. bondel van 14. stx
35465 „ ziams thin - - - - - - 334 stx
136000 „ bengaalse zalpeter - . . 1000 sacken
1 kist benzuijn
101 p=ke guinees Lijwaat ruw
50 d=o guinees lijwaat bruijn blaan
222 baalen bengaalse ruwe zijde
2 kassen Japance zijde Rocken
106 cruijt vaaten met sumatrase Eerts
1. kas gem:t L=ra C:
4. stx pomp schulpen
7. d„o pomp doppen
26250 lb slamoste stof van sumatrasse Erts—
Los gestort
1932 lb Chinese thee jn 30 balijs
Inde Turxe Post voorde
Camer Amsterdam
gescheept vvolgende
1480
Prijs Courant van de volgende Coopmanse
...
- - – - - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0530.xml
#+ ---

en Soo als deselve In A. o 1686 en 1686. op Donderstaande Comptoiren van de
g'octroijeerde Oost Indische Compagnie in India zijn vercogt Namentlijck—
lipt. Ouglij-Cassimab. Bellesoor: Pattena Malda- Zouratta BassouraCochim. Sanara Wingurla Cananoor Coijsang Iapan. China—
ƒ 5. 11. —. . ƒ 6. 1. 9. . ƒ 6. 4. 1. . ƒ 6. 11. 4. . ƒ 6. 7. 6. — ƒ - . . . . . . ƒ 5. 14. 7. ƒ 5. 1. 6. . . . . . . . . . . . ƒ 5. 1. 6. —. ƒ 5. 3. 3. —. -. . . . . . . . . . ƒ 5. 10. 8. . . . . ƒ 2. 9. 9
– - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 5: 9. 14 — 4. 9. 14. . . . . . . . . . . 5. 1. 6. -. . . . . . . . . . . . . 5. 2. 11. . . . . . 5 4. 10 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
3. 9. 10. -. . . 3. 19. 6 - . . 6. 7. 8 –. 3. 16. 8 3. 4. 5. . 2. 11 –. -. 2. 12. 8. . . . . . . . . . . . . 2. 11 -. . . 2. 12. 13. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
2. 18. – - . 2. 17. 5. . . . . . . . . . . 2. 19. 2. -. . 2. 1. 11. . 3. 15. 14. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 2. 11. 5 . - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
— 7. 9. . . . . — 6. 1. . . . . . . . . . . . — 6. 9— . . . . . . . . — 1. 8. . . . . . - . - . . . . . . . - . . - - - - - - - - - -. - - - - „. . . . . . . . . . . . „ — 6. 4 -. . „ — 3. 13.
- - - - - - - - 2. 12. 7 - . . 3 —. 12. . . . . . . . . . 3 - - - - -. -. 2. 17. 9. . . . - - - - - - - - - - - -
5. 10. 4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. 3. 10. . . 3. 13. 14. . . . . . . . . . . 2. 12. 14. . . . . 3 — 11. . . . . . - - - 2. 18. 15. . . . 2. 17. 9 . . . . . . . - - - - - - . - .
— 12. 2 -. . — 9. 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . —16. 12. . . . . . . . . . . . . . . . . . -. . . .
. . . . . . . . . - - - - — 14. 1. . — 14. 6. . . . —. 14. 6. -. — 10. 9. . . — 14. 4. . . . . . . . . - - - - - - - -
2. 17. 5. . . . . . . . . . . . - - - - - - - - - - - - - - - - - 3. 5. 8. . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . —. 18. 3. . . . 2. 17. 3 — 2. 4. 15. . . . . . . . . -. . - - - - - . 2. 8. - -. . . . . . . . . . . . . . . - - - - - - - - -
. . . . . . . „ — 7 —. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . —. 9. 4. . — 8. 9 - . . . . . . . . . —. 8. 4. . . . . . . . . . . —. 7. 2. -. . — 10. 9. -. . — 9. 9. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13. 12 - -. — 7. 1 –. . —. 10. 9. -. —. 9. 11 —. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . —. 4. 11. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -. . . . . . . . . . —. 8. 13 4
- — 9. 4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . —. 12. 7. - -. . . . . . . — 11. 3. . — 9. 1. . . . . . . . . . . . . . . . . — 10. 1. - . -. — 9. 9 — . . . . . . . . . . . . . . . .
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - . . . . . . . - - - - - - - - - - - - . . . . . . — 4. 10 . . . . . . . . .
. - - . . . - - - - - - - . . — 4. 4 . —. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . — 3. 4 –. — 3. 2. . . . — 3. 2 –. . . . . . . . . . . —. — 3. 9 — -. . . . . . . . . . „ —. 2. 5.
. - - - - - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. 8. —
– - - - - - - - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100. 7. 2
– – – – – – –   * *  * * . . . .     . . . . . .
. . - – –   *   *     . . . . . . . . - – – – – - -
Batavia Jn't Casteel adij 25. ' Februarij A„o 168.
– – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. 16. 4. . . . —. 14. 2. . -. . . - - - -. . . — 15. 8 —. . . . . . . . „. — 15. 11. -.
ƒ
ƒ
5
J: Coesaart
-. 3. 6. 2. ..
2. 13. 4. - ..
- 6. 9. ..
6. 4. -
. .
. . . . . . .
dii - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
24000 18. 13. 3 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - --
- - - - - - - - - - - - - - - - - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - - - . . - . . . - - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - 9. 4. 11.
.
.
. . . . . . . . . . - - - - - . . . . . . . . . . . . - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. 12. 4.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. 16 —
– – – – – - - – . . . . . –. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48. —. —
– – – – – – – – – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „„ 64. 19. 10.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - - - – - - – – –
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . --
- – – – – – - – - – – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .-
. . - - - - - - - - - - - - - - - - - . . . . . . . . . . . . . . . - - - - - - - - - - - - - - - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - . . . . . . . . . 9. 6. 4.
ƒ
. . . - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - - - . 16. 15. 14.
.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -
-
. . . . . . . .

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0531.xml
#+ ---

.
„
5
11
0
0
221
10

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0532.xml
#+ ---

1481
Int agter ruijm
106 Vaties Zillidase erts bestaande in
11 d=o van W=e 1 daar onder een half aam
70 do. Van N=o 2 daar onder een soekvarke/ Zeit ant schot van d' kan
25 do. Van No. 3
Same 106 Waar Van de 105 legge, op de buijkduilin vant Waterruijm
tot an de voorkant Vant agterluijk
500 zak zalpeter gestoct op de geniering vant waterruijm
af tot aen de agterkant vant vant luijk
Zillibaarse aard gestort van de agterkant Vant luijk
tot het schot van de kamers
101 el packe rouw guinees linne waar van in de eerste
laag legge 94 stukx, en 7 d=o in de tweede laag aent
Schot van de kamers / aen de stierboorts zijde
1 kist benzuin in de twede laate/ aemt schot van de
kamers / aen stierboort
1 bondel sappan houdt in de eerste laeg aent schot
vant Waterruijm / aen stierboort / alleenigh
222. bale bangaalse zijde gen=t B waar Van 110 stukx
Zegge in de tweede lang / en hondert twaelif in de
darde laag
in de Constapels Camer en kas met slapers
30 Cnassers zijneese tee genoement Van 1 tot 30
2 kasse Met Japanse keises rocke genoe 1 en 2
Zegen aan stierboort tegent schot aen
ƒ

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0533.xml
#+ ---

1482
Int Watermuijm
334 stukx sijans tin

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0534.xml
#+ ---

81 stukx oude dommekragten &e leggen aen schot vant 11
Cruijm aen Weerzijden op de buij
42 d=o. bankecroeven
Voort de geniemig van Sappan
500 zak zalpeeter gestort vant Waterruijm tot are
voorluijk, voort gelijk Maakt tot in de buijg
50 packe guineer linne Zeggen Vant waterruijm, te
aen de agterkant vant voor luijk, zijn genoement
als No. 6948 No. 6927 No. 6929
No. 6951 No. 6925.
69 30
7029
6922
6936
694
6942
6956
6944
6940
69 50
7027
6943
6954
6933
6923
7024
7028
7031
7036
7034
7.0 35
6953
6952
6949
6926
7030
6937.
7033
6935
6931
6932
6938
6947
693
9
7023
693 4
7025
6928
7026
6946 50
6955
6945
7022
6924 10
40
30
20
af en aen het
Vooluijk aen bacboort, 1 kas M.
schilpe ende een dijto met Musquetloops
7032.
Inventaris van 't Jagt Zuijdbeveland.
Int Voorruijm
peper
1483

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0535.xml
#+ ---

1484
Batavia den 5 Maart 16817
Bootsmans Goed
4 p=s. zware ankers
2 „ werp d=os
4„ zware touwen
1 „ kabel _=o
1 „ paardelijn
4 „ takel bloks
1 „ kinnebaks blok
2 „ hanger bloks
2 „ gijn bloks
10. „ gesort= bloks
1 „ fokke ra
2 „ ijzere pomp haaks
4„ hartjes
2„ ijzere pomp stokken
2 „ ra kettings
1 „ penter haak
11 „ krammen
6 „ roer jaaks
2 „ baan ijzers
Oude Zeijlen
1 schover zeijl
1. fol.
1 groot mars zeijl
2 rollen zeijldoek
2 stel zware zeijlen
2 bram zeijls
1 boven blinde
3 dezijn strengen zeijlgaren
12 zeijl naalden
2 Leij zeyls.
Cijs
2 Ps. zware Ankers
2 „ zware touwen van 16 d=m
2. „ grote
2 „ fokke Halzen
4 „ ijzere
trossen
12 „ wiel
36 „ gecort= lijnen 12 van 12=e 24 witte -
2 „ beslage bloks met haken
24 „ bossen huijring
4 „ nokgoeding bloks
2 halve leggers teer
2 vaten pik
1 vis zegen
4 pomp boutjes
3 dozijn kavijn nagels
1 huijd pomp leder
3 dozijn blok nagels
12 bram zeijls bloks
6 doods hoofden
1 vlagge kloot
25 lb boter
50 lb voet
dewelke op bovenstaande dato bij 't jagt Zuijdbeveland zijn berustende
beneven den Eijs van dezelve dewelke tot de reijze na 't vaderland.
nodig is, zijnde geprovideert voor 100 koppen en 10 maanden, gelijk
vervolgens aangewezen werd- als
Inventaris van de Naargespecificeerde Goederen
1. voor _=o
1 blinde

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0536.xml
#+ ---

Eijs
1485
Constabels Goed
C95
2 kruijd Lantaarns
2 beurs vaatjes
6 ps. ijzere stukken van 12
14 „ d=os - - - van 6 lb.
4 „ d=os - - - van 3
207„ Tondscherp van 12
220 „ d=os - - van 6 lb.
49 „ d=os - - van 3
60 „ Lang d=o - van 12
36 „ d=os - - van 6. lb.
15 „ d=os van 3
9 „ kruijd hoorns met Land priemen
30 „ gesort=e kardoes kokers
20 „ koevoeten
6 „ kruijd Lepels
16 „ stok wissers
4 „ varken staarten
.2 „ dommekragten
3 „ kogel mallen
1 „ _=o form
2 „ schut boren
1 „ tast haak
1 „ nijp tang
1 „ kogel passer
1 „ Lood lepel
1 „ kopere schaal
18 lb gewigt
1 vijl
1 kopere dissel
1 d=o kruijd Lantaarn
1 d=o tregter
1. snijders schaar
1 hand zaag
1 ijzere pot
1 hagel form
20 sluijt ringen
23 spijlen tot d=o
4 poort ringen
Botteliers Goed
36 hele leggers
1 houte tregter
2 d=o kitten
2 d=o schinkel haaken
3 tinne flap kannen
2 d=o bekers
2 d=o mutsjes
2 d=o halfjes
1 d=o pint
1 d=o halve d=o
1 Houte Evenaar
1 schaal 1 tinne tregter
18 lb gewigt
1 bol bijl
2 mokers
30 luijk sloten
3 sloten
6 beslage schoppen
2 kopere tregters
1 hak mes
12 bijlen
6 zuijk sloten
6 water leggers
3 houte pompen
4 nagthuijs lampen
2 ronde Lampen
1 Lamp Lantaarn
3500 lb bus kruijd voor 2700 lb dat bedorven is
6 rampaard lensen
3 boks hoorns
10 falie bloks
10 dubbelde
24 Lont stokken
30 granaat pijpen
50 lb plat Lood
12 rampaard wielen
2 boor ijzers
18 Snap hanen
12 pistolen
24 Houwers
12 braad speten
12 halve pieken
48 Hand granaten
27 honderd lb. bus kruijd
2 poort hengsels
Constabels Goed
93 p=s rondscherp van 12 lb
80 „ _=o van 6 „
70 „ _=o van 3„
40 „ Lang d=o van 12„
94 „ d=os van 6„
25 „ d=os van 3„
1 bosz: kurk
8 kyppen Lont
20 p=s kardoes kleden
1½ lb naaij garen
½ rol plat Lood
2 ring bouts

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0537.xml
#+ ---

645
1486
Timmermans Goed.
Cys
1 grote mans zeyls re
4 kouw beijtels
4 deur slagen
150 klink nagels
30 bossen rotting
1 treeft
1 rooster
1 tang
1 spek vork
2 tuij kettings
1 grote ketel
1 brood pan
1 braad spit
1 gaat Lepel
Corporaals Goed
1 speer haak
Kuijpers Goed.
1 strijk bank
1 snijmes
1 hol _=o
1 dissel
2 passers
1 deuvel boor
1 gaat ijzer
2 kouw beijtels
2 deur slagen
6 ijzere beslag hoepen
1 schroot boor
1 hoep tang
2 krozen
1 dissel
1 om houwer
1 houweel
3 deuvel boors
1 kopere pijp tot d'tregten
Vlaggen
1 middelburghe vlag
1 Rode vlag
1 witte d=o
1 stel prinse vlaggen
12 p=r vlaggedoek
1 peijl kompas
5 ronde d=os
3 d=os te verstrijken
4 Loodlijnen
2 ligters agter op te verstellen
Stuurmans Goed
2 peijl Lompassen
4 ronde d=os
4 halv uurs glazen
4 diep loden
3 Ligters agter op
1 steven haak
1 kogel tang
3 drevels
1 hel ketting
1 nijp tang
1 koevoet
1 laat ijzer
1 trek zaag
1 moker
1 d=o wang
22 walpen
2 ankerstokken
2 leijzeijls spieren
12 kate planken
10 middebare
baije planken
20 dunne
2 win. bomen
1 slijp steen
8 baije ribben
6 boots 2 riemen
6 schuijts
300 lb gesort=
50 lb schot
Spijkers
8 lb pomp
8 lb plathoofden
Koks Goed
2 kraan zagen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0538.xml
#+ ---

645
Cqjuijts Goed
2 tinne flap kannen
1 d=o bier kan
1 d=o wijn kan
1 d=o wijn pint
1 d=o olij kan
11 d=o tafel borden
1 d=o water pot
1 Martavaan
2 kopere kandelaars
2 Psalm boeken
1 bijbel
De opper hoofden van tt voorn=e Jagt Zuyd beveland
hebben alle de voorsz. goederen binnen hun boord berusten
zonder dat daar van iets minder is —
Harmg Lodewijcken
Provisie genoten
tot de Doyagie na 't
Patria voor 100 koppen en 10 mack
13¼ Lasten rijs
3 /¾ D=os kadjang en boontjes
23 vaten vlees
12 d=os Spek
44 maten zout
14 Leggers arak
7¼ amen azijn
3 amen lamp elie
3 _=o 0: olie
2200 lb tamarine

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0539.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0540.xml
#+ ---

1487
Ick hebb' altijt gemeent gehad, dat het beter en
VEd=e Ho: agtb aengenamer was, dat de
saken vande Comp=e en van der selver dienst
tot VEd=e Ho: agtb wierden gebragt, door den
ordinairen en gemeenen weg vande generale
brieven en papieren, als door particuliere
berigten; maar dewijll het den Heere gouverneur
generael, belieft heeft copije van seeckere missive
door mij uijt bengale aen sijn Edelheijt geschreven,
onder de bijlagen aen VEd=e Ho: agtb: toe te
senden, sonder daar op bijden brieff vande regeerin„
ge, Eenige reflectien off consideratien te
moveren, soo vinde ick mij aenleijdinge gegeven,
En door de vreemde proceduren, die tegen
mij gehouden sijn, genootsaeckt VEd=e Ho: agtb:
met dese mijne particuliere en eerbiedige
letteren op te wagten en te bemoeijen„
met vertrouwen dat deselve, niettegenstaende
de disgratien, die den schrijver sijn bejegent,
sullen sijn en blijven versekert vande goede
Edele Hoogh aght„
bare welgebiedende Heeren.
Amsterdam
Aende Ed=e Hoogh
aghtbare Heeren Bewint
hebberen ter vergaderinge
vande seventiene tot
trouwe

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0541.xml
#+ ---

1488
trouwe en den opregten ijver, Waarmede hij soo
wel dese letteren, op papier gebragt, als VEd=e
Ho: agtb: en Comp=s dienst tot nog toe heeft
behertigt. —
dat den inhout vande voorsz. missive waeragtigh is,
en datter een meningte van Exempelen
souden konnen werden geallegeert, die op het hoof
comtoir van Ouglij wereltkundigh sijn, En die
ten delen sullen blijcken uijt de brieven en
dagregisters van bengale, wijsende notoirlijck aen„
dat den Heere Commissaris van Reede, de sake
separaet En ongeagt de Character vanden
directeur heeft willen handelen en verrigten, meer
ick niet dat bij sijn Edelheijt selff sal werden
ontkent.
wanneer het mijn beurt is geworden, om van Malacoa
naar de directie van bengale over te treden, en
dat ik mij die ordre buijten particuliere speculatie
veerdig En gewillig hebbe onderworpen, hebb' ick
mij oock geerne getroost, bij ontmoetinge vanden
Heere van Mijdregt, in sijn Edelh=ts persoon te
erkennen en respecteren de Representatie
van VEd=e Ho: agtb: vergaderingh gelijck ten
aensien en met kennisse van all de werelt
niet alleen is geschiet, maar ook buijten twijffel
door sijn Edelheijt selft niet sall werden
tegens gesproocken, immers noijt met eenige
tael off teecken is geschiet, desselffs vertoevinge
van bij nae een geheel jaar mij oock niet sullen
hebben verdrooten, hoe wel het de agtingh en
eer met de verdere prerogativen vanden
directeur genoegsaem heeft doen still staen, inde
ick het geluck hadde gehadt, van het selve in sijn
Ed=ts waeragtige vriendschap, En den dienst
vande Comp=e te besteeden.
Ik hebbe van horen seggen, dat ged=e Heere Commis„
saris gants niet wel te vreden was, op den ont„
fangh vande Eerste tijdinge van mijn komst,
en dat sijn Edelheijt, het senden van „ directeur
bij sijn aenwesen voor een seer ondienstige
ten minsten onnodige sake, hadde geoordeelt.
het heeft sijn Ed=t belieft aen mij selff op het
Eerste moment van 'arrivement binnen de
logie van Ouglij te gemoet te voeren, en het
selve naderhand te iterenen; dat ingevalle ick
genegen was nae de Cust Cormandel te vertrecken,
t' sij met Commissie van gouverneur alleen, off
Commissaris in sijn Ed=te naem daarneffens, ick
mij maar hadde te verklaren, en met een vande
gereet leggende scheepen soude konnen derwaarts
gaen.
VEd=e Ho: Agtb=e sullen gelieven te oordelen
van sijn Ed=ts apparente beweegredenen, considera„
tien, en vermogen daar omtrent; maar in alle gevalle
soo ik vertrouwen moet, niet willen improberen,
dat ick alsoo well dese aenbiedinge reverentelijck
hebbe geexcuseert, en mijn genoegen getoont
inde directie van bengale (daar ik nu alrede
was, en met verlies van goet, en perijckel
van leven, met mijn sware, En onnosele familie
was overgebragt) als het gouvernement van Malacca
op bekomen ordre, volveerdigh gequiteert.
Ik kan niet dencken dat ick mij daar in soude
hebben geabuseert, dat de opening en com„
municatie vande besoignes gedagten en consi„
deratien vanden Heere Commissaris, rakende het
werck vande directie, Een seer nutte En
nodige sake was voor den dienst vande Comp=e
hebbende daar op voornamentlick gefundeert
Ik
de
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0542.xml
#+ ---

1489
de bequaemheijt en Ervarentheijt, die mij gebro
om in soo swaarwigtigen Emploij den vereijsten
dienst te connen presteren, en dat ik tot dien
Eijnde bij nae dagelix inde logie, en bij sijn Ed=
ben gekomen; somtijts is daar van Comp=s saken,
ook wel Eens bij gevall in mijn presentie met
de Coopluijden vande aenbestedinge besoigne
gehouden, maar (gelijck ick bij mijne missive aenden
Heere gouverneur generael hebbe geseyt) noijt
isser een eenige Expresselick aengeleijt,
waar toe ick ben geroepen off versogt, ick
sall Excipieren, het nasien van Eenige
lijwaten, ende taxatie daar op geformeert,
waar van het ouglijse dagregister apparent
sall melden En soo daar bij nog van weijnig
meer gepasseerde dingen werdt gewaegt,
waar aen ik mij geerne gedrage. —
Ik hebb daerenboven uijt Een goede meening
versogt, dat sijn Edelheijt mij niet gelieffde te
ontsien, om niet tegenstaende de groote hitte
van het land en t' saijsoen, mij van buijten
de logie, daar ick woonde, om alle voorvallende
occasien bij sigh te laten comen, met bijvoeginge
vande nodigheijt vandien, ten aensien van
het ampt dat ick hadde, off ten minsten
stondt te bekleden, waar op sijn Edelheijt
met woorden En Expressien van alle vertrou„
welickheijt met mij wel is eens geweest,
maar vande saeck is niets gekomen.
Ick mag VEd=le Ho: agtb: niet lastig wesen
met het verhael van verscheijde voorvallen, die het
contrarie hebben aengewesen En waar in
ick patientie hebbe genomen, om dat ick met
den caracter van den Heere van Mijdregt, niet
conde disputeren, en indien de Comp=e daar
door Eenig prejudicie, wiert toegebragt, dat
sulx tot sijn Edelh=ts verantwoordinge soude
blijven, dewijll desselffs Instructie, die de
palen vande Commissie inhiel, en mij met
eenen tot gouverne hadde mogen dienen, mij
onbekent was.
Men kan uijt de voorsz. Instructie geensints
affnemen, dat het VEd=e Ho: agtb: meeningh
is geweest den directeur en raed te ontrecken
het dagelixe werck vande directie, ter Contrarie
is daar bij onder anderen vastgestelt, dat met
der selver Communicatie en advis ordre soude
werden gestelt tot den incoop En aenbestedinge
vande gevorderde goederen &=a sonder nogtans
dat sijn Ed=t daar aen soude gehouden wesen, voor
soo veel deselve soude bordelen tot recherche
en ontdeckinge van saken en frauden
anders nodigh te wesen sijn Een exceptie, die
den directeur en raed notoirlick in hun ordinarie
bewint confirmeren; in allen gevalle hadde men
vande directie vanden Heere van Mijdregt,
mogen vereijsschen, dat hij sig dat niet afsonderlick
soude hebbe willen aentrecken, sonder partici„
patie vanden directeur, en met kleijnagtingh
van denselven tot wiens verantwoordinge nogtans
de dingen stouden te meer nog wanneer
sulcke dingen niet gemeene met de voorsz
recherche hadden en om dat ick nieuw,
En teenemael buijten het selve ondersoeck
sijnde, niet als door Een seer ongefundeerde
En hatelicke verdagtheijt konden werden
geexcludeert.
Het isser soo verre van daen, dat den Heere
conde
Commissaris

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0543.xml
#+ ---

1490
Commissaris de perigde van VEd=e Ho: agtb
instructie, meldende dat sijn Ed=t in alle
vergaderingen en beraetslagingen ter plaetsen
van sijn verblijff, soude konnen en mogen
present wesen en inde selve presideren
voor een permissie en vergunning, soude hebben
aengesien, mitsgaders voor Een prerogatif
sijn Ed=ts persoon alleen gegeven, met verbodt
van Eenige sijner adjuncten daar in med
plaets te laten nemen ter contrarie den
oppercoopman Backerus, volgens V Ed=e Ho: agt
instructie, sijn derde persoon in ordre, Eenig
malen in vergadering heeft gesonden, om aldaar
propositien uijt sijn Ed=ts naem te doen,
en
de opinien in sijn presentie te horen colletgeren
gelijck in het ouglijse resolutieboek en dag
register alder datis 30 april en. . . septemb.
1686. kan werden gesien; gelijck mede datte
noteren is, onder voorsz 30 april dat den Heer
Commissaris, die vande raedt, Except en sonder
den directeur, heeft laten beroepen, omme alda
te introduceren En te beedigen, den
Oppercoopman Pieter Willeboorts, den fisc
Jacob Hinlopen, mitsgaders Adriaan van
Ommen, En Marten van Heemskerck,
packhuijsmeester, en Cassier resp=e twelck
ick mij genoegh sal laten wesen, om VEd=e Ho:
agtb niet een woort, aenwijsinge te doen,
vande goede en wettige redenen, die ick
hebbe gehadt, vande regeeringe tot Batavia
mijne Heeren Committenten opening en
rekenschap daar van te geven, en ten welck
Eijnde alleen dese repetitie aen VEd=e Ho:
agtb alhier geschiet; sonder dat ick mij sall
inlaten tot Een verhael en debat van
veel meer andere particuliere voorvallen,
hebbende mij wijders in alles gedragen, soo
mijn schrijvens aende regeeringe van Indien
mede brengt, en waar op door den Heere
gouverneur generaal is geantwoort, gelijck VEd=e
Ho: agtb: hebben gesien, sonder op het ampt
vanden directeur in dit gevall eenige reflectie
te maken, raed off advis te geven; maar met
opvattinge, van het woord van wenck, bij
mij gebruijckt, op het subject vande inlandser
Coopluijden, waar van het gehele mijsterie daar
in bestaet, dat deselve coopluijden haar
gesommeert gedreijgt, En geperst vindende,
om aenden Heere Commissaris te vertoonen
de boecken en aenteyckeningen van hare
negotie gehouden, En daar over seer verlegen
sijnde, haar Eenige reijsen aen mij hebben
geaddresseert, klaar genoegh te kennen gevende,
ingevalle ick sulx met goed vondt, En eenige
sulp om het te ontgaen aen haar conde contri„
bueren, dat de minste denotatie off werck
hem daar in gerust soude stellen; dan het is
met eenen waar en waeragtigh dat ick
haar die wenck geweijgert, haar voorstel
onbeantwoort gelaten, en t' eenemael hebb
afgewesen, jae ick provocere onder reverentie,
den Heere van Mijdregt, daar toe dat sijn Ed=t
mij sall hebben aen te wejsen, Een eenige
pas, die ick hebbe gedaen, om het oogmerck
vande Commissie, ende salutaire intentien
van VEd=le Ho: agtb: directelijck off indirectelijk
te verhinderen, meenende die confidentie altijt
inlaten
te

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0544.xml
#+ ---

1491
te moeten hebben en te behouden dat ick
voor het welvaren vande Comp=e soo veel sugh
ijver, En trouwe overhebbe, als ijmand, en
sonder dat VHo Ed=e agtb: mij gelieven qual
aftenemen, dat ick meer conscientie, in tegriteijt
en probiteijt meene te besitten als dat
ick daar in met den Heere van Mijdregt,
soude willen gelijck staen. —
Het heeft VEd=e Ho: agtb: apparent uijt de
overgesondene papieren van sijn Ed=t gebleken
dat het van sijn believen is geweest, niet tegen
staende mijne gedane instantien, aen mij te
wijgeren opening vande saken die tot mijnen
laete waeren.
het is oock niet nodig, VEd=e Ho: agtb te gemoet
te voeren hoe seer sijn Ed=t, om het selve
te doen was verpligt, En sig door geen regt off
reden daar van conde dispenseren; als sijnde
daar op gefundeert de defensie, dewelcke vande
wet der nature is, gelijck mede niet conde
geweijgert werden, de meldinge vande getuijgen
om deselve op contra interrogatorien te con
horen; middelen om deselve in tijden en wijlen
te reprocheren, op te soecken, mitsgaders
dat het beedigen van deselve niet voor wettig
conde werden gehouden, partije daar toe
ongeroepen.
En dat het Eindelick seer verre van alle
Justitie en billickheijt is vervreemt geweest
onaengesien alle dese Essentiele defecten,
op die informatien Een provisie tegen mij te
decerneren, die inde constitutie, daarde saken
in waren, de fortuijn van mijn familie genoeghsa
ruineerde
Ende indien de politicque redenen die vande
Iustitie indit gevall mogten hebben overgehaelt,
en gerequireert, de suppressie van dese informa„
tien, wanneerse nog vers en nieuw waren,
met wat naem sall men baptiseren, dat de getuij„
gen en aenklagers niet te gelijck off op eene
tijt met de beschuldigde naar Batavia sijn
gesonden, om aldaar in het light en soo wel voor
d' Een als d' andere ter proeve van het regt
te werden gestelt, deroterende niet anders
als Een groote swackheijt en mietrouwen
ontrent sijn Eijgen werck.
Men is meer veneratie aen VEd=e Ho: agtb:
schuldig, als dat men soude mogen dencken dat
deselve soodanige proceduren souden toestemmes,
off Erkennen, dat hunne vergaderinge daar in
soude wesen gerepresenteert, hoewel men
all de werelt met die misbruijckte naem
en titel heeft willen blinthocken en confun¬
deren; ook heeft den teneur van VEd=e Ho:
agtb: instructie, die ons hier inhanden is gekomen,
niet geleert, dat VEd=e Ho: agtb: van ander
verstant en goetvinden waaren geweest, als
dat de gronden van regtveerdigheijt En
billickheijt, en met een woort vande wetten
En practicque soo wel in dese als onse landen
gestabilieert, daerinne plaats soude werden
gegeven; sonder dat den Heere van Mijdregt,
met reden kan hebben gemeent, dat de opening
tijdigh genoeg soude werden gedaen, door den
fiscael van Indien, off tot die tijt mogte
werden uijtgestelt, soo ten aensien vande
reets geseijde nodige versorginge van contra
ende
d
bewijsen

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0545.xml
#+ ---

1492
bewijsen, en middelen van reproche, ter plaetse
daar de persoonen sig bevonden, als wel voor„
namentlick, om dat mij de gelegentheijt niet mogte
werden benomen, van met de vertreckende schepen
uijt bengale mijne verantwoording aen VEd=e Ho:
agtb: te doen, En soo doenlick te weeren, het
schadelicke vooroordeel dat sijn Ed=e mij soude kon
veroorsaecken, door het fabriceren van tot nog toe in
Indien ongehoorde suspicien Ende daar onder
het pretense lossen van Eenige koper kistges
op de reede van Bellasoor, voor Een vuijle
diverije te qualificerenen, mitsgaders den uijtcoops
prijs van het selve coper, als een seer liquide
sake sijnde ter somma van ƒ 35294:2:5 tot mijn
ende scheeps overheden laste in facture te
brengen.
Ingevalle, Ed=e Ho: agtb: Heeren, dat men de
voorsz. lossinge all moste voor bewesen houden,
wie isser die niet heeft gehoort, off kan
twijffelen, datter Jaarlix Een goede quarti¬
teijt particulier coper met Comp=s scheepen
uijt Japan wert gevoert, En wat isser anders
nader van te dencken off te presumeren
off hoe kan dat in gesonde, onbesette; en opreg
herssenen en herten komen, dat de scheepsoverse
veel min een directeur, een schip souden laten
verongelucken, gelijck de discourssen hier gaen
dat bij den Heere van Mijdregt, is gesustineert
om 'er niet meer als het gewin van 400 kistge
coper van 2000 diemen wilde doen vergaen,
uijt te profiteren, en op sijn best genomen
sijn meeste en voornaemste goederen
te laten sitten, waar van mirakeuleuselick
maar Een gedeelte is gesalveert 2. En wat
sullen de schipper en stuerluijden verantwoorden
daar de loots aen boort is, het commande heeft,
En indien der schult off mieslag is, deselve alleen
heeft gecommitteert; jae waar van hij apparent
moeijte soude hebben gehadt, om sig te suijveren.
indien het den Heere Commissaris belieft hadde
de minete Enqueste deswegen te laten doen,
sulx dat het onbegrijpelick is, dat niettegenstaende
dese taetelijcke contradictien sijn Ed=t voor sijn
Even naesten niet soo veel goet gevoelen
overheeft, dat hij Een presumtie soude willen
maken, die een ijder door sijn schijnbaarheijt
tot sig treckt en nodigt, en ter contrarie
Een suspicie formeert en forceert, om geen
matroosen off Jan hagel, maar eerlicke
en welbesaemde lieden, Een diefstuck
aen te wrijven, dat niet soude konnen werden
gepurgeert, indien haar het bewijs wierde opgeleijt,
alleen ter oorsake van dit miserabile ongevall,
en het blijven van schip en goederen, welckers
uijtleveringe moste aenwijsen, off de Comp=e
van het hare quam te missen. Indien den
regel van regten plaets magh hebben, dat
ijmand gehouden wert, voor een persoon van
Eere en probiteijt tot dat hem het contrarie
wert bewesen, soo behoorde immers, om
Een presumtie die terstond met sulcken
Evidentie van redenen en waarheijt kan
werden gesuijvert, tot ijmants laste te
torqueren en te smeden, mitsgaders te presuppo„
neren een vuijle diverije, Een dieffstuck
off diergelijcken snoden onderneminge in
maar
soodanigen
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0546.xml
#+ ---

1493
soodanigen persoon te wesen voorgegaen;
en ingevalle hier geobserveert wierde het
gene eertijts bij de romeijnen en het welck
bij eenige natien nog niet geheel in misbruijck
is geraeckt, als sijnde een wet van vergeldinge
die de natuerlicke reden, dicteert en mede
brengt, dat den beschuldiger sig moste onderwer„
aende straffen En correctien, die den beschulde
in cas van overtuijging soude hebben gemeriteert
waar souden wij Ed=e Ho: agtb: Heeren, Eijnd
te land comen, en wat souw de uijtkomst,
van sulcke saken wesen 2 door het public
que ampt van onse officieren van Iustitie is
daar in geremedieert en voorsien, mits dat sij
luijden voorsigtigh, met voorgaende goede
informatien, en ordonnantie vande regter
te werck gaen, maar wanneer de Calummen
notoir en claar wierden bevonden, soude desen
apparent door haar publicque Character, met
particulieren en eijgen driftige bewegingen
vermergt, niet konnen werden gesalveert, nog
ontgaen, t' geen de roomse regtsgeleertheijt hierin
niet soo veel reden en billickheijt hadde
gestatueert, VEd=e Ho: agtb: gelieven selfs
te oordelen van wat consideratie en applicatie
de saken sijn, waar ontrent ick mij sall onthoude
om, niettegenstaende mijn regtveerdig gevoelen,
klaarder te spreecken.
Jck sall VEd=e Ho: agtb:, met geen wijtlopig
deductie vervelen, maar alleen aenraken eenig
feijten en bekende conclusien, latende deselv
daar van de toepassinge doen.
Ick weet dat ick mij bij Eede hebbe verpligt,
geen particulieren handel te drijven, nog door
mij selff nog door anderen, maar ick heb tot
nog toe geen wet gelesen, die mij verbindt, ingevalle
mijn huijsvrouwe, buijten mijn weten sulx
quam te doen, dat ik daar voor soude moeten
instaen; Ick hebbe gesien en gehoort, dat den
Heere Commissaris soodanigen ordonnantie heeft
doen publiceren, nae datter ontdecking van
het voorsz. particulier soude sijn geschiet; kon„
nende nauwlix werden gelooft, dat sijn Ed=t
de werelt soo heeft willen doecken, dat men
dese wet soude moeten retrotraheren tot saken
die bevorens waren gepleegt, daar ter contra„
rie soodanigen wet, in terminis indefinitis, als
implioerende een baar blijckende in justitie,
en een morale onmogelickheijt moes werden
aengesien.
daar beneffens rust het bewijs vande voorsz particu„
liere negotie alleen op de verklaringe vanden
boeckhouder Caseasius off Caescoper, die daar
van de factoor, aenleijder, coper en vercoper
seijt te hebben geweest, die oock bekent en
berugt is, niet alleen door andere van te sijn
Een groven particuliere handelaar maar door
sijn Eijgen opgeven, dat hij bij de straet
heeft rond gedragen, om het tot de ooren
vanden Heere Commissaris te laten komen,
En sijn Compassie daar door te verswecken,
geconvinceert is, van onlangs en even voor
daar
de

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0547.xml
#+ ---

1494
de komste van sijn Edelheijt naar Batavia te
hebben gesonden de waardije van ontrent
ropien aen amphioen, door den fiscael aldaar
aengehaelt, En waar toe hij van sijn Eijgen
verclarende niet off seer weijnig te hebben gecon¬
tribueert, was het een gewesen wegh de
medestanders van het selve aen den dagh te
laten komen, en daar door apparent te raken
tot de Eerste autheurs, Ende morsserijen
van t' Comptoir Patna, dat VEd=e Ho: agtb:
niet sonder reden seggen, beneffens den
generael en raden all lang in t'oogh te hebben
gehadt; die en diergelycke saken door den
selven Casearius, en andere voor de vrienden
van Patna verscheijde jaren gepleegt, souden met
het minste ondersoeck soo naeckt en klaar
sijn geworden, dat het nalaten vandien sigh ge„
schaemt heeft, voor alle de inwoonders van
Ouglij, de welcke niet alleen de impudentie van
desen boeckhouder, in dit gevall verdroot, maar oock
de ontrouwe en schelmstucken doorgaens
bij hem gepleegt, En waar van onder anderen
Een staeltgen tot Cotckin bijde regeeringe
van sijn Ed=t is voorgevallen, dat beter na
t' schavot als eenig advancenent gelijckt
dat alles niettegenstaende, connen wij de impuniteijt
van dese persoon wel aensien, en dat den heer
van Mijdregt de licentie, die hem gegeven is,
daar ontrent soo ver en favorabel Extendeert
als sijn Ed=t goed dunckt, selff met vordering
tot hoger bediening, mits dat het selve niet
werde gebragt, tot nadeel van een derde,
en dat een notoire schelm en dieff,
mitsgad=s bekende en overwonnen groot drijver
van ongeoorloffden handel, daar mede niet werden
gestelt in staet van Een deugtsaem en
wettig getuijge, t'welck hem de prestatie
van den Eed niet kan maken.
van deselve nature vertrouw ick te wesen t'geve
wegens het Coper tegen mij wert ingebragt.
schippers en stuerluijden souden konnen verklaren
En aen wijsen, hoe oneijndig veel middelen
en wegen sijluijden souden konnen gebruijcken,
om het lossen, laden, en bergen van particuliere
goederen aen Een opperhooft, dat met haar simpe¬
lick overvaert, te verdonckeren. te meer nog
wanneer de schepen uijt Japan comen, die
op Malacca wel gevisiteert, maar niet geloet,
en worden, om 'er in specie koper kistges onder
-
te vinden, die met het Comp=s koper konnen
vermengt en verborgen sijn. Oock isser tot nog
toe, mijns wetens, geen wet gemaeckt, die een
soodanig overvarend opperhooft tot die verantwoording,
als bij nae een impossibile sake, geobligeert
En ingevalle dat soo was, soude het selve petri„
culeux, en schromagtigh voor ons vallen, de voet
in Een schip te setten, alwaar onse ruine
soude hangen van een andersonna speurelick
en onbelettelijck bedrijff, dat nog te meer
plaets heeft in mijn regard, die van Iongs
aen ontrent geen scheepswerck, Ende
mijsterien van laden en lossen, Ervaren ben;
oock niet connende vertrouwen, dat ik om die
onkunde (van dat het de maxime en addresse
mitsgad=s
vande

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0548.xml
#+ ---

1495
vande scheeps vrienden soude wesen, bij vrees van
ongevall, haar selff aende Engelssen off anders
van hun particulieren goederen op de reede
van Bellasoor te ontlasten) Een Onbequamer
Comp=e dienaer soude wesen, dewijll ick meene
dat de contrarie bequaemheijt van andere, de„
Comp=e vrij wat meer komt te kosten.—
de tijt, die verhaelt werdt, van het overboort setten
van t' meer ged=e Coper, soude sijn geweest,
den dag van ons arrivement voor Bellasoor.
Op die tijt ben ick bij nae de gantsche voorde mid
dagh inde Cajuijt geweest, en besig om brieven
te schrijven nae Malacca, werwaerts op stonts
onder seijll gingh een Engels vrijmans schip,
waarmede, ick die hebbe gegeven; sijnde nogh
op deselve tijt aen ons boort gekomen, den
predicant vande Engelse natie tot Ouglij
Mr. John Evans, die mij ingelijcx heeft geoccu„
peert gehadt, sonder dat het gerugt En geraes„
dat in Een schip op een reede voor ancker
leggende ordinaris voorvalt, En dat in veel
andere bewegingen kan bestaen, buijten dat van
koper kistges over boort te setten) mij
nootsakelick heeft moeten adverteeren,
van Eenig ongeoorloft bedrijff veel min
schuldig maken aen dat van een ander,
terwijll ick off nut en nodig werck doe,
off civiliteijt bewijs aen een Eerlickman
aen een geestelick persoon, die mij d'een doet
van te verwellekomen, en apparent daar toe
te eerder is bewogen, om dat die van onse—
natie het H: avontmael in de Engelse logie
en kerck komen ontfangen.
En wie sijn nu de attestanten wegens het
meergenoemde Coper= veele, soo ick hoor, die
dat met Eede int generael verklaren, sonder
datse nogtans versekert te sijn, wat den inhout
vande voorsz. kistges is geweest, maar een alleen
die de quantiteijt komt uijt te drucken ten
delen op sijn Eijgen, En ten delen, t'welck
te noteren is, op de affirmatie van andere,
en wie is dog desen man, 3 Een neerlander
van geboorte, overloper meer als eens, die nu
eens Willem James, dan wederom Jacob
Iacobse heeft geheten, die Comp=s ruijmen off
packhuijsen op de Cust hadde bestolen, die
inde Engelsse logie om quaet doen inde ijsers
heeft geseten Even voor dat hij dese denuncia„
tie dede; die sig beroemt heeft, dat hij sigh
vanden directeur soude revengeren, omdat hij —
hem op sekere tijt, dat hij Engelsse overlopers aen„
bragt, niet beleeft genoeg onthaelde, die Eijndelick
voor sijn getuijgenisse, tsij waar off leugen
met een geweldiges plaets, en 24 gulden
gagie ter maent is gebeneficeert, mitsgaders
met den agterstall van sijn soldije, sedert sijn
weglopen vande Comp=e; indien hij nog daar
toe door de voors recompensen niet is
genodigt en gesogt, daar veele, mogende
vrij uijtspreecken, niet aen souden twijffelen,
En dat is de methode int generael geweest,
getuijgen te Examineren, onder beloften
en dreijgementen, sommige speciael
en andere in alle gemeene termen, waar
vande

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0549.xml
#+ ---

1496
vande Eerste hunne verklaringen sullen blijk
wanneer het eens toegelaten sal sijn de
waarheijt ombeschroomt te seggen, En waar
vande verbeteringen en advancementen vande
geweldigen voornt Casearius, Matth van Heer
en andere, die ons veelligt nog sullen
ter ooren komen, altijt spreeckende bewijsen,
dog met eenen altijt reprochabile getuijg
Ick, sall mij niet inlaten, om alle die dingen
aen te halen, die met dese proceduren veel
gemeenschap hebben en andere betreffen,
en derhalven VEd=e Ho: agtb: Eerbiedigh
in bedencken geven. —
Waerom den Heere Commissaris sommige perso
schepen, en saken heeft uijtgekipt, en andere
willens en wetens niet gerechercheert
door wat voor redenen off ressorten den Coopm
Pieter Willeboorts, een van de vuijlete
sijnde, sonder acte van absolutie off impuni¬
teijt niet alleen ongemoeijt gebleven is, maar
oock gemeriteert heeft sulcke groote spron
En die soo groff vande ordre vande Comp=e
afwijcken, te doen, mitsgaders den directeur
uijt sijn wettige plaets te dringen; en
wat gerustheijt en apparentie van beter¬
schap, de Comp=e met sulcke dienaeren
kan werden gegeven, die misschien in
sommige quade saken niet hebben getrempe
om datse het ongeluck hadden van haar door
dese off gene beletselen niet te konnen —
indringen
sijn.
door wat voor verdiensten off patrocine den
gastoshouder van Rhijn, met all het quaet
van bengale besmet, soo veel maenden
met rust is gelaten en sonder in submissie—
te komen, sijn afscheijt en vertreck nae t' va„
derland, in qualiteijt, en met fatsoen heeft
vercregen, daarmen bekende en overvloedige
materie hadde om hem te fiscaliseren, en
waar van hem de confessie, op sijn vertreck
gedaen bevorens niet hadde behoren te
bevrijden.
Hoe dat men sonder contradictie sall verstaen,
dat den Heere Commissaris geen gepasseerde
saken, die de hertader vande Comp=e hebben
getroffen, wil aenroeren en niettemin
wegens gepasseerde saken, den E Jan Pit„
Mesdag, En van Helsdingen deporteert
en opsendt, dat sijn Edelheijt daar en
tegen alle voorgekomen quade en suspecte
bedrijven en overtredingen in sijn presentie
tot de geringste toe met den uijttersten
ijver en chime vervolgt, en nettemin het
gene hem vanden Coopman Dijxkoeck, wegens
particuliere armosijnen van deselve natuer
tijt en plaats, met de vinger gedemonstreert
is, niet goedvind te laten ondersoecken, gelijck
ook nog verscheijde andere persoonen, daar niemant
in ouglij van onbewust is geweest, immers
soo weijnig als vanden schipper vande
Bombain, die neffens andere het gelag heeft
moeten betalen, En ingevalle soodanige
persoonen, licentie off vergiffenis mogten
door
hebben
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0550.xml
#+ ---

1497„
hebben geobtineert, waarom niet bevorens
Een publicatie gedaen, dat een ijder, off
diemen daar toe gequalificeert hiel met per
sie een seker tanto particulier soude mogen
vernegotieren, gelijck de meeninge schijnt te
wesen met de ordonnantien aen verscheijde
luijden verleent En specialick aen schipper wil
kemp, omde waarde van 1600 ropijen te mog
besteden, nae welcke proportie den directe
werdende geschat, was het niet wel te verwagten
dat sijn thuijsvrouw om ontrent eens soo veel
some soude moeten werden aengesproocken,
en het selve tot een mede middel dienen
om hem uijt de directie op te senden ten
sij sulcke saken, soo hoogh, en onder eede
geprohibeert, door het pouvoir vanden Hee
Commissaris goet En geoorloft souden konne
werden, twelck van een wonderlick aen
sien en consequentie schijnt te wesen, e
daar het alles draeijen soude op een arbitrair
magt, welckers besluijten, en decisien
niemant van te voren connende weten, ook
niet bequaem can wesen, om sig voor misd
te behoeden.
Uijt wat redenen den schipper en boeckhouder
vande fluijt strijen, Eerst werden gedepo
teert van qualiteijt en gagie, den laesten
met ordonnantie om nae t' vaderlandt te gaen,
En naderhand hier te regte werden gestelt
daar den Coopman Decker, sijnde vande
Commissie en nemende daar in waar het
ampt van fiscael bekent en geconvinceert
van voor sig selff en andere te hebben
genegotieert, onder het oog En in presentie
vande Commissaris, prevaricerende, En verradende
de Commissie, die hem opgeleijt was, van
particulier te gaen ondersoecken, met de
geinteresseerde te waarschouwen &=a simpelick
vanden dienst vande Comp=e wert verlaten,
en herwaerts wert gesonden, sonder de calange
vanden fiscael onderworpen te sijn, daar den
fiscael Mesdagh, van sijn vaderlantse reijse
wert te rug geroepen alleen om het genoegen
aenden Heere Commissaris te geven, dat hij
door de Justitie verklaert wert, geen ongelijck
van sijn Ed=t te hebben geleden. —
saken die mij directelijck niet schijnen aen te gaen,
maar die alde werelt overtuijgt is, dat meest
haar reflectie op mij hebben gehadt, en die
sonneklaar hebben getoont, dat den drift en
passie (den hemel weet waar uijt voortgesproten)
de Principaelste hand aen het werck hebben
gehadt; En tot welcken Eijnde, En om
te doen sien, wat vanden aert, sinceriteijt
en goede trouwe der proceduren vanden
Heere van Midregt te oordelen sij dese
dingen werden aengeroert de omstandigheden
en voorvallen, wijders oneijndig sijnde, En veel
te walgelijck om VEd=e Ho: agtb: Parle
memi te werden geExpliceert, waar mede
die particulaliteijten souden connen werden
bewaarheijt.
alleenlick sall ik nog seggen ten belange
van
van

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0551.xml
#+ ---

1498
van sekere Obligatie van 5000 ropijen Capitael
ten laste vande Comp=e op het Comptoir
Ouglij lopende, die den Heere Commissaris, met
heeft konnen goetvinden te laten voldoen,
om dat de Comp=s dienaeren geen Capitaelen
souden mogen besitten off hebben indie
quartieren daar de Comp=e geen gesagh heeft
dat de voorsz. obligatie door mijn huijsvrouw is
geacquireert en gekost uijt handen vanden
fiscael te dier tijt Cassier, Jacob Hinlopen
die de penn. daar voor door Comp=e benjaven
off wisselaar heeft ontfangen, En de obligatie
aen mijn voorsz. Huijsvrouw selff vergantneijck
sijnde de voorsz. 5000 ropijen aende Compe.
getelt door Eenen Nandoeram, inlandts Coop
op wiens naem deselve als nog voortlopen,
en ook aff betaelt souden sijn geweest, ten sij
het sijn Ed=t belieft hadde, soo scherpen ondersoe
daar nae te laten doen, dat het onvermijdelick—
moste bekent werden, dat de meergenoemde
obligatie in mijn Huijsvrouws handen was,
En twelck ick vernemende niet langer hebbe
willen dissimuleren, als niet konnende begrijpe
dat daarmede tegens VEd=e Ho: agtb: ordres
immers met goede intentie was, gepecceert;
dewijll die obligatie origineel was geweest, ae
Een inlander, en als nog op geen naem van
Een Comp=es dienaer bekent; dat ook verre
daar van daen, dat de Comp=e met die gelden
eenige schade souden werden toegebragt,
met deselve in haare kassen te laten Ender
en seekerlick bleeck, datter geen intentie
was, om daar mede particulieren handel
te drijven sullende ick ten allen tijde, indien
dat vereijst wiert met solemnelen Eede konnen
verklaren, dat alle de weijnige contanten
die ick van Malacca, En te voren van
Batavia hebbe mede gebragt, niet lang nae
mijn aencomste tot Ouglij, op interesse sijn
gestelt, waar uijt kan blijcken, hoe weijnig
voornemen off gedagten datter sijn geweest,
om alsoo voort aen t' morssen en negotieren
te vallen.
Den Heere van Mijdregt moet selff getuijgen,
dat ik hem Eenige malen hebbe te kennen
gegeven, dat ick weijnige contanten onder mij
hadde, die ick niet geerne vrugteloos souden
laten, gemerckt de schade, die ick reets hadde
geleden, En die de Comp=e niet konde werden
toegebragt met gelden die op interesse, En bij
haar selff, wierden gedisponeert, en dat over sulx
daarmede met desentielick wiert misdaen
gelijck sijn Ed=t ten vollen toestond en advoueerde,
En t'welck immers genoegh behoorde te sijn
om dese sake te legitimeren off van misdaet
te bevrijden, indien de permissie van sijn Ed=t
deselve soodanig konde maken naderhand
is mij door den Heere Commissaris seer onverwagt
te gemoet gevoert, dat ik dit inconvenient,
-
hadde konnen Eviteren met sijn Ed=ts Expresse
ordre, off schriftelicke ordonnantie, soo dit apparent
sal moeten verstaen werden te requireren
En waar ontrent sijn Ed=t geliefde te seggen
dat hij als dan soude over sig genomen hebben om
te dispenseren.
Ick will geerne bekennen, dat ick van die gedagten
te
ben

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0552.xml
#+ ---

1499
bengeweest, dat het sijn Ed=t niet wel soude
voegen, uijtdruckelick toe te staen, het gene
bij VEd=e Ho: agtb: Ende regeering van Ind
nae de letter Expresselick was verboden en
dat het niet contradiceren, alles was, dat men
indese gelegentheijt vanden Heere Commissaris
konde verwagten; maar ick wist doen nog niet
dat den particulieren handel tot soodanige som
als aen verscheijde persoonen is toegestaen, door
sijn Ed=t konde werden gepermitteert, en
dat die dingen hoewel uijt haar natuer met de
ziele En het wesen vande Comp=e strijdig de
Erkentenisse van sijn Ed=ts magt en
vermogen konden werden geoorloft en gelegitimeer
En daarom soude ick apparent ook vergeefs—
en ongequalificeert vragen, waarom het
van sijn Ed=le believen En Comp=e dienst
niet is geweest ten Comptoire Cassimabasar
deselve naeuwe recherche te laten doen,
alwaar bij mijn tijt, En sonder weten vande
directeur en raed een somme van ontrent
100000 ro/a is afgelegt, sonder de houders vande
Obligatien eenige verklaringen onder Eede
aff te vergen, daar het nogtans voor onget
felt wert gehouden, dat Comp=t dinaeren nota
bile poeten in hebben geherideert.
Ik beroep mij op de kennisse vanden Heere
Commissaris, En op het oordeel en discretie
van VEd=e Ho: agtb:, off Een somme van
5000 ropijen een naemwaardig capitael
is, voor een Extraord=s raed en directeur
van bengale, omde voorsz ordres van VEd=e
Ho: agtb: daar tegens te appliceren, en off
dat meer is als men van noden heeft, om sig bij
verlegentheijt van te bedienen; specialijck in
cas van overlijden tot oncosten van begravenis
&=a waar toe de voude costuijme, En het
respect, ontaent de inlanders gerequireert, schijnt
te hebben ingevoert, dat men grafteteden
op regt, die ruijm de voorsz somme komen
te kosten; waar bij nog komt, twelck den
Heere Commissaris, meenigmalen heeft verclaert,
bij eijgen ondervindinge te weten, dat een
directeur maendelix Een goede somme uijt sijn
Eijgen beurs tot sijn onderhout en bij sijn
koetgelt moet toeleggen. En twelck niemant
(ten aensien vande veijlheijt der eetwaren
indit landt) moet, vreemt duncken, dewijl
t' genot van Comp=s packhuijs, op andere plaetsen
het selve ruijm kan ophalen; En sonder
dat men moet vragen, waarom andere directeurs
deswegen niet hebben geklaegt, dewelcke
apparent weten, waarmede sij dat hebben
goet gemaeckt, en daamen oock seijt, dat deselve
het overschietende vande pagt der Comp=es dorpen
toe hebben geemploijeert.—
Men soude oordelen, dat ingevallen den heere
van mijdregt heeft vermagt vande ordres en
reglementen vande Comp=e te dispenseren,
dat hij overtuijgt hadde behoren te sijn, van een
acten van Equiteijt, waar toe hij in dit gevall
geobligeert was; maar sijn Ed=t heeft willen
toonen, dewijll hij de regeering van Indien off
sommige leden van deselve hadde gesuspecteert
En aengesien voor de sulcke, die meenden
dat men inde directie van bengale schielijck
konde rijck worden; dat het hem in tegendeel
dat
ligt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0553.xml
#+ ---

1500
ligt en een vermaek was, om Een directeur
arm te maken en op Godts hand, die hem gesl
hadde, nog vrij wat toe te doen. —
Ed=e Hoogh agtb: Heeren ik hebbe VE=e
dienst naar Indien met groote genegentheijt
geamplecteert; ick heb bevonden dat de carg
daar VEd=e Ho: agtb: mij mede belieft hebbe
te vereeren, een seer importante en aensien
nelicke post is, tot de welcke, en tot uijton
ringe vande verdere diensten die mij hier sij
opgeleijt, ick alle deligentie en trouwe hebbe
toegebragt, sonder daar van als een pligt sij
te willen roemen, dog sonder ook in staet te
sijn van die vrijmoedige verklaring te moeten
menagieren off met Eenige scrupale doen
het heeft mij noijt berouwt off verdroten, datic
mij in dese verre landen hadde gestabilieert
alhoewel ick voor mijn sware familie geen
groote fortuijn konde te gemoet sien.
Ick bid VEd=e Ho: agtb: mij die Justitie,
off wel die gratie te willen doen van te=
geloven, dat ick mij met mijn besoldingen, en
met een gemeene portie seer wel kan
genoegen; En dat ick daar mede het beloop
vande werelt, En eenige verandering ten
goede niet gedult kan afwagten, maar ick vinde
mij soodanig overladen met affronten en
tegenspoeden, dat ick sonder te verwagten wat
off de Iustitie, off de politicque overheijt
wegens mijn saeck sullen disponeren, mijn
dienst en hoogweerdig Emploij behoorde ter
neder te leggen, indien ick in staet was—
om het selve te konnen doen; sulx VEd=e Ho:
agtb: naar hunne genereusiteijt en discretie,
gelieven te considereren, wat voor Een rudesse
het in sig begrijpt, dat een man die sijn
Eer en reputatie moet lieff hebben, en
sonder dewelcke sekerlick noijt fidelle en
bequame ministers in VEd=e Ho: agtb: dienst
sullen werden gevonden, in postuer gestelt is,
off sijn regtveerdige ressentiment te smooren,
off sijn familie in ongemack en necessiteijt te
brengen t'welck ick apparent buijten den
dienst vande Comp=e niet soo seer soude
hebben te vresen gehadt.
Het gene tot hier toe is ter nedergestelt en
gediscoureert, is veel langer als ick hadde gedagt„
dog het welcke VEd=le Ho: agtb: aen een
verweerder die niet mag weten, hoe, en met
wat voor wapenen dat hij aengetast wert, en
dienvolgens blinde en verdubbelde slagen
doen moet, sullen gelieven ten besten te
houden, met die versekeringe dat het respect, Ende
onderwerping, die wij aen VEd=e Ho: agtb:
en aen der selver wettige representatie
schuldigh sijn onse billicke defensie met moet
beletten tegens een persoon, die deselve
soo groffelick, En soo kennelick tot een
andere nadeel misbruijckt, dat men dat respect
selff soude met de voet treden en
vernietigen indien men VEd=e Ho: agtb:
soo veele onbehoorlicke en onwettige saken
bestond te assoriberen. —
Ick ben jegenwoordig tot mijn leetwesen bij
nae als een onnut lidt indese vergadering
sonder datter getaelt wert om mij eenige
Commissie oft beschrijving op te leggen. off
dat nodigh off betamelick is, en met den
gelieven
dienst

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0554.xml
#+ ---

1501
dienst vande Comp=e over een komt sullen
VEd=e Ho: agtb: oordelen, dog Eerst nae
verloop van soo veel tijts, En geleden ondiensto
In het wijnige, dat mij nog toegelaten is, en
het opineren, over de saken van VEd=e Ho: agtb
wijt uijtgestreckte regeering en negotie,
sall ick met nalaten naar mijn beste kenniese
en met alle vrijmoedigheijt te volherden,
zullende in alle gelegentheden sonder aen mijn
concepten all te vast te hangen, seer geerne
den beteren raet van mijne medeleden, en
nogh veel gewilliger VEd=le Ho: agtb, ordres
veranderingen en correctien ontfangen en
respecteren, mitsgaders helpen uijtvoeren,
gelijck ick altijt willig en bereijt ben
geweest; en „ welcke dispositien ick mij
geensints wat anders kan voorspelden, als—
VEd=e Ho: agtb: adven, gunst en welbehagen
alsmede uijt de geschapenheijt van t' proces
waar in ick ben behaelt en dagelix verwagt
om te werden geroepen, Een favorabile,
decisie; En waar in ick mij, voor soo veel
aengaat de meriten van saeck, t' eenemael
kan gerust stellen, maar dewijll de leden
vande Justitie alhier, de gunste van een
Jegenwoordigh, off apparent aenstaende hooft
off Equivalerende magt van noden hebben
off door eer en baetsugt ambieren, om tot
hoger en profitabelder bedieningen te geraken
mitsgaders vresen desselffs ongenade, van
die mensselickheijt naulix konnen vrij
geschat werden datse door de voorsz. res„
sorten en beweegredenen net een
abusive, En nadelige dispositie ontrent mijn
persoon en sake souden konnen besluijten.
En dat die ongerustheijt te meer bij mij
gegront is, gelijck ick vertrouwe dat bij
VEd=e Ho: agtb: mede sall werden begrepen,
wanneer deselve sien, dat die vande voors
raedt van Justitie mij hebben geweijgert
recolement bij Eede van verscheijde verklaringen
hier neffens overgaende omse tot mijn onschult
en defensie te laten dienen, Ende nogh
daar En boven, dat deselve leden werden
geoccupeert, en in die conduite gesterckt,
door de schadelicken arresten en resolutien,
in mijn regard, vande Hoge regeering, die
op mijne gedane instantien en eerbiedige
vertooningh van goede redenen, niet heeft connen
bestaen, aen mij te laten gewerden, lecture
vande brieff vanden Heere van mijdregt, en
de bijlagen, tot mijn laste leggende &=a
„ moet
soo „ ick van nu aff provoceren tot VEd=le
Ho: Agtb: politicque magt, discretie en
regtmatigheijt, mitsgaders deselve te erneti¬
ger bidden, om Een naeuw en equitabel
regard op alle de stucken; Ende defecten,
door Een soo onbillick refus, geoccasioneert,
te willen nemen; mitsgaders in specie op de
onmeelheijt, die der resideert inde overtreding
van VEd=e Ho: Agtb: ordre van geen
contanten op plaetsen van negotie te
besitten; En dienvolgende goed te willen —
vinden, dat de voorgereerde 5000 ropijen
abusive
met

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0555.xml
#+ ---

1502
met den interesse alhier aen mij mogen
werden voldaen.
Wijders dat VEd=e Ho: agtb: de goetheijt
willen hebben, van haare mijn wettige, en
door soo veel scherpe, en continuelieuse
proceduren afgeperste verdedigingh te la
welgevallen,
En te geloven, dat ick altijt
en sall blijven, met een
ben geweest,
goede gewisse, met danckbaarheijt en
met vereijsten ijver. —
Edele Hoogh Aghtb: Heeren
O
V
Ede Ho: Aghtb:
d
Batavia den
gehoorsaemen en getroúwen
7en februarij a=o 1687.
27
Dienaar.
V. Schaghen
ter
L Hr Ordonnantie vanden heere commissaris Hendrick
adriaan van Reede, van dato 9=en octob 1688
waar by den directeur schaghen, is gelast
sig van alle Bewint over de saken vande
directie te onthouden, En transport te doen
aen den oppercoopman Willeboorts &=a
Request Rakende de visie en copie van pointen
van accusatie en stucken met een appointem=t
vanden selven datum waar bij sulcx wiert
afgeslagen &=a
Nader schriftelijck versouck ten selven fijne met
apostille van 17=en October mitsgaders authorisatie
om sekere drie getuijgen op vraag pointen te hooren
Register vande stucken
en papieren dienende tot bylagen
vanden Brief vanden Extraord=rs
Raat Nicolaas Schaghen, aen
d Ed=le H:r achb:r vergaderingh
van seventiene
waar

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0556.xml
#+ ---

1503
Waarby niet tegenstaande de voorsz: authorisatie
blijckt, dat het Eerste versouck van visie en cop
van pointen van beschuldiging en stucken
nogenaal is geweygert
vraag pointen beantwoort en beëëdigt van
andries Smit van Swol soldaat van 23=en octo„
ber 1686
Item van pieter croon trompetter
Item van Jacob Jacobse van Zirckzee vander
selven dato
waar by blijckt dat deselve drie persoonen gp
tuigende van het lossen van t coper den
directeur Nicolaas Schaghen, op die tyt
niet hebben gesien nog vernomen maar we
den Engelsen predicant off een man ine
lange swarte Rock, en specialijck dat den
laasten de begrootinge van sekere 150 kiss
koper maar alleen segt te hebben uijt da
mont van Engelse matroosen
K
Item van gerhardt coetier Als vooren
waarbij blyckt dat op den 16=en feb 1686 (ten
tijde dat geseyt wert het voorsz coper te
wesen gelost) den directeur Schaghen, inde
cajuyt en besig is geweest, met het schreyven
van Eenige Brieven na malacca &=a en
met het Besonck vanden Engelsen predi„
cant m„r Johan Evans
by de voorsz: attestatie van Jan Frins mits¬
gaders by.
Verclaringe van Jan frins van 7en feb 1687—
Item van Alexander Hendrix van den selven dato
verclaringe gepasseert bij Wijgnand Parstelt, Simon
adolp krieger, Francois Valsolio, cornelis Janse
Joseph Riquet, andries gerake en pieter lissens
waar bij can gesien werden dat den directeur
bij nog ontrent Eenig lossen van coper is
geweest
Te vragen En antwoorden van hermanus van
diest, van 12=' 9bs 1686 Luydende als vooren
vragen
die
D
C
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0557.xml
#+ ---

1504
die van gemelde predicant Evans, can werden
gesien, behalven het voorgeposeerde dat der
directeur nog met den selver Evans, nog m
den schipper Eenige discoursen heeft gehadt
het coopen off vercoopen, lossen off laden
e
11
van Eenige coopmanschappen, directelijck
nog jndirectelyck &=a zynde van 16e octo„
ber 1686
Verclaringe vande meergenoemde Jan Frins van
13=en feb 1687, aenwijsende den haat die der
over looper, en attestant van het geloste coper
Jacob Jacobse van Zirckzee, tegen den direck
teur hadde op genomen
Copie translaat verclaring van Samuel griffie
sprekende vande qualiteijten van Jacob Ja„
cobse voorn„t en dat hy doen den naam van
William James heeft gebruyckt
verclaringe van Joseph Riquet andries geret
En simon adolp krieger, van 13=en feb 16e87
waar bij blijckt, dat pieter croon, en
andries smit haar quaat gemoet tegen d'h=r
schaghen hebben getoont
NC
vraag pointen beantwoort voor nottaris en
getuijgen, door willem kemp en meijnd„t
pruijs, schippers, philip coning, en Jan bon„
stoe, onder coopluijden, Evert doede, opper
stuurman, En Willem Roos Bouchouder in
dienst der E: comp:e van 20=en feb 1687
waar by blijckt wat gelooft te defereeren
is, aende verclaringe vanden Bouchouder
casearius, en andre notable dingen meer
Extract uijt de Justitie Rolle der stede cotchin
tendeerende ten selven fijne, mitsgaders versar
ringe vanden h„r sects, kiebeeck, dat de
Rolle van cotchin van Ao 1677 met over
gecomen is, waar in het vervolg van dese sake
en het dief stuck inde voorsz Interrogato„
ruum gemelt, met omstandigheden soude connen
werden gevonden.
De verclaringe van Jan frins, en Lambert dudde,
contineerende zoodanige feyten die den loots
cornelis van Amack, in zin officie, met
wel soude connen verantwoorden van 11=en
Januarij 1687
verclaringe
ende

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0558.xml
#+ ---

1505
N
Attestatie van alex ander hendrix van 7=en fe
1687, verclarende direct nog indirect last te liebben
ontfangen, van, nog gesonden te hebben
huisvrouw vanden directeur Eenige armosen
off dingen die ten naam van coopmanssz=
connen dragen.
Verclaringe van Gerhardt coetier, Allexander
Hendrix, en aernout deldijn, dat zy luyden
doorden directeur, directelijck nog indirec„
telijck zin bewogen off gesproken om
jetwes Rakende particulieren handel
te seggen ofte verswijgen
Extract uijt de civile Rolle vanden Raat van
Justitie des casteels Batavia van 31=en Jan
uarij 1687 Inhoudende Resius vante laten
beëedigen 5 stucx verleende attestatien te
behouve vande heer Schaghen
Request en nader Instantie van gunl=e h:r schagh
ten fine voorsz.
Appointem„t van Resius vanden selven Raat in
dato 15=en feb. 1687
Nader Request in Rade van Indien ten voorsz:
en andre finen gepresenteert
Extract uijt de notulen vant geresolveerde in
Raden van Indien, waar bij de sake wert
gerenvogeert aen d' heeren meesters
de
mond:
En het „ versouck daar beneffens gedaan, om
te hebben visie en lectuure, vanden Iongsten
brieff vanden heere van meydregt, met
de documenten tzynnen laste, ontseyt van
dato 10=en feb 1687.
Copie obligatie vande voorschreve 5000 ropis
Request door d' H„r Schaghen, over gelevert in
Raden van India, om te hebben betalinge
van sekere 5000 Ropien, ten comptoire
houglij p=r obligatie loopende met den Intrest
van dien—
3
X
Z

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0559.xml
#+ ---

1506
Den extraordinaris raad van India
en directeur nicolaas schagen, werd bij
desen gelast en geordonneert sig te onthouden
van alle gebiet, en directie over eenige
luijden, off saken de Comp:e aangaande,
mitsgaders transport te doen der directie
aanden tweden persoon den opperkoopman
willeboorts, ten overstaan van gecommitteerde
en sig gereette houden bij eerste bequame
gelegentheijt van hier na batavia te
vertrekken, en aldaar aande Hoge regeringe
ofte Iustitie, soo sulx vereijst, te verant„
„woorden sodanige saken, als tot desselfs
laste sal werden Ingebragt.
Ouglij In Bengala desen vierden
october 1686: was getekent Hendrik
adriaan van rhede, ter sijden stont
ter ordonnantie van sijn ho: Ed=e voorn:
getek: Hendrik Swaardekroon EClerq
Accord=t met d' originele mij
vertoont zijnde. Batavia in't
Casteel den 25=en
Febj 1687.
Ciebeeck
C:
ter

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0560.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0561.xml
#+ ---

1507
Versoekt seer reverentelick, den Extraordinacis
raed Nicolaes Schaghen, te mogen Erlangen authen„
ticque Copijen van alle soodanigen interrogatorien
en attestatien, off andere informatien, waarinne tot
sijn laste, oft tot laste van sijne huijsvrouwe
ietwes rakende particulieren handel off diergelijck
soude mogen wesen gedeposeert. Onderstond Houglij—
den 7=en Octob 1686. Ende was geteeckent V
Ho Ed=te. Onderdanigen Dinaen Nicolaes Schaghen,
ter sijde sond geappostileert, hier in kan niet
getreden werden, lager stond Houglij in bengale
desen 7=en Octob 1686, En was geteeckent Hendrick
sto
adriaan van Reede, nog lager Ter ordonnantie
van sijn Ho: Ed=t voorn=t Ende was geteec„
kert H=rk Zwaardecroon E=te Clercq.
e
Aenden Hoog
geboren Heer Hendrick adriaan
van Reede, tot Drakesteijn,
Heere van Mijdregt &a. Commis
saris Generael, Representerende
de vergaderinge vande Heeren
seventiene &a.
Jan Parren
Copij
2= B
ter

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0562.xml
#+ ---

1508
Den ondergesz. hebbende op den 7 deser aen u Ho: Ed=l
Eerbiedig versoeck gedaen, omme te hebben visie en
Copije van t' gene tot sijnen laste mogte wesen
getuijgt &a, en daar op hebbende ontfangen voor
apostille, dat daar in niet konde werden getreden,
En dat gehael buijten sijn verwagtinge, geconsidereert
dat het selve gefundeert, en hij buijten des
onbequaem was, om sijne defensie te connen doen,
mitsgaders contra in terrogatorien off andere verklaringe
te beleggen, kan niet nalaten het selve versoeck
als nog te inheneren en te vernieuwen endes onvermi
indien het hem buijten vermoeden soude mogen werden
geweijgert te versoecken, dat de persoonen van
Jacob Jacobsz van Zierickzee
Pieter Croon
Trompetter en andries Smit soldaet door u H
Ed=s mogen werden geordonneert op soodanigen
tijt en plaatse als deselve sal komen goet te
vinden, te compareeren voor gecommitteerdens —
vanden raedt met assistentie vanden secretaris„
omme te beantwoorden, Endes nodig sijnde,
in presentie vanden H=r requirandt, indien hij daar pres
wil wesen te beedigen sulcke vraagpoincten
als hij deselve sall voorhouden. Onderstondt oughij
den 17=en Octob 1686. En was geteeckent
V Ho: Ed=les Onderdanigen Dienaen Nicolaes Schag
ter sijde stond geappostileert, fiat Corform
bijgaende acte van authorisatie, Houglij in
De opper Coopluijden Johannes Bache,
Rus, Ende Arnoldo Muijckens, nevens den
Coopman Adriaan van Ommen ten overstaan
vanden secretaris Dirck van groenesteijn, werden
bij desen geordonneerd, en gecommitteerd, om
aenstaende maendag den 21=en deses des morgens—
ten agt uuren in 's Comp=s wooninge, Ende d'ordinarie
vergadering zale voor haar te doen ontbieden de
persoonen van Jacob Jacobsz van Zierickzee
inden dienst vande EComp=e geweldigen, andries
Smit soldaat, Ende Pieter Croon, Trompetter
in gemelten dienst, Ende deselve, ten versoecke
vanden E M=r Nicolaus schagken, Extraord=s
raat van India &=a onder Eede, in desselffs
presentie, des begerende te doen antwoorden
soodanigen vragen, als sijn E goed sal vinden
bij geschrifte over te leveren, om sig, door der
selver getuijgenisse derwaarheijd te mogen bedienen
ter plaatse En daar sulxs behoord, onderstond
Houglij in Bengale desen 17=en October 1686 —
Ende was geteeckent H=k Adriaan van
Reede, ter sijde stond, Ter ordonnantie
van sijn Ho: Ed=t voornt Ende was geteec„
kent Hendrick Zwaardecroon E=te Clercqu
gecollationeert accordeert tegens
zijne geteekende als boven
bat=a adij 26„en feb: 1687. bij mij
Bengale desen 17=en Octob 1686 en was
geteeckent H=k Adriaan van Reede, lager stond
per ordonnantie van sijn Ho: Ed=e voornt ende
was geteeckent, Hendrick Zwaardecroon
Eerte Clercq. —
Aen den Hoog Edelen
ƒ. 1
geboren Heer, Hendrick adri
van Reede, Heere van Mijdr
&a Commissaris Generael, Regu
senterende de vergaderinge vande
Heeren seventiene &=a
Bengale
Copij
opij
D: Dispontijn Nots. Publ.
42 168
26

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0563.xml
#+ ---

1509
Copie
Compareerde voor d'oppercoopluijden
d'Johannes Bacherus, arnold mij
vraag printen, om daar op ter
kons, eniden coopm: adriaan van
Requisitie vanden Extraordinaris
ommen expres gecommits=dens ter
Raat van Indien nicolaas Schaghen,
ordre van zijn E: Ed„t opt versoeck
ten overstaen van gecommitt=ens
vanden EE: H„r Raat Extraordinaris
onder Eede te hooren andries
Nicolaas Schaghen, andries
smit, soldaat hier nevens gen: develque smit, van swol soldaat Jndienst
gecitteert zijnde om getuygenis der der E: comp:e
waarheijt te geven verclaarde zijn
antwoort nevens Ider articul aen
geteijkent: ed opregte waarheyt te
Antwoort &a
wat maant en dag d„o fluijt op de
Antw„o het net pertinent te weten
Keede van Bellesoor is gecomen
verscheenen
hoe veel tyts daar na de voorn
Antwoort sulcx niet perti„
nent 't hebben onthouden
fluijt wederom is verzeglt nade luvier
off by gevraagde Jongts met de veronge„
tuckte fluyt strijen in Bengale is
gecomen
Jan Parren
5
2
zyn

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0564.xml
#+ ---

1510
hoort te hebben
segt Ia sulcx gesien en ge„
Abtaat ale voorn
jeght sulx niet te weten
Ter zijde stond
Antwoort te meenen dat sulcx
wanneerde loots is aan boort gec
tegens den avont geschilt: dedezsijn
Antwoort neen
waar genoemde heer stont off zal
opt half verdeck off daar onder off
den overloop, off waar Ergens ander
daar zin E' het lossen van do„ koper
zoude hebben connen sien
wat voor persoon off persoonen te
tyt by, off ontrent zyn E waren
Antwoort als voorn
Antwoort de predicant aen
boort in een lange swarte
Rock gesien te hebben
Den comparant hier boven Int hooft gen:t verlaan„
de zin gegever, antwoort op jder antwul aenge„
teekent, d'opregte waarheijt te wesen, beregt
zijnde, des noots verEijssende sulcx met Eede nader
te becragtigen —
Aldus gevraagt en op het gevraagde geantwoort ouglij
in Bengale den 22=en octob 1686. ter ordinare vergader
plaas in 'scomp:s koning —
was geteekent
seeker merk
ons present als gecommdens
daer bij stond gesz:
dit is t't merck van
en was geteekent
off by deposant niet weet dat de Engels
andries smit
Johannes Bacherus
predicant off een persoon Int swart, d
onderstond my present en wois
ondertheijkent
Ar. Muijkens
hij sed„t hier in ongli wel meer be
van groenesteijn
directeur heeft gesien, aen boordt van
A„r van Ommen
selve flugt is gecomen —
zoo Ja off bij ook gesien heeft den
off bj deposant gesien heeft datter
segt als int 5e Articul
gem=e h„r schaghen daar by off
na die tyt Eenige coper kistjes
zonder distintie te connen maken
present is geweest
zin gelost
oft by den H„r Schaghen meergen:t
niet met den predicant op het
half verdeck heeft zien comen
off hy niet weet dat den selven predi„
cant by decajuijt by d' h„r schaghen
is geweest tot middag toe dat men
boven ginck schaffen —
segt sulcx niet te weten
off by ook weet dat indie tyt dat
bodem aldaar gelegen heeft Eenig
coper kistjes zyn uytgelost, off
segt neen, en dat met gesien
hij sulcx gesien off gehoort heit
te hebben
serts
4
5
11
12
10

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0565.xml
#+ ---

D
2
waen geteekkent
A=r. Muijkens
Compareerde voorde tweede maal voor d' E: ger
mittens bevengem„t Andries Smit soldaat he
Compareerde voorde opp=n coopl
boven gen:t, dewelgue de voorsz vraag poin
dE: Johannes Bacherus, arnold
muijkens, enden coopm adriaan
hem op gisteren voorgestelt en het gegeven
vraag pointen, om daar op
van ommen, Expres gecommit„
antwoort hem daar op andermaal afgevraagt
ter Requisitie vanden Extraord=r
teerdens ter ordre van zijn hr
u Raat, nicolaas Schaghen, ter
zynde verclaarde daar by nogmaal te blyven
Ed„e opt versouck van d' EE: hr
overstaan van gecommitteerdens
persisteerende, sprekende tot nader bekragting
Nicolaas Schaghen, Raat
onder Eede te hooren pieter
vande waarheijt dese formele woorden soo
Extraordinaris van India
croon van perlijn trompetter
waarlyck helpe my godt Almagtig
Pieter croon trompetter hier
in dienst der E: comp
Aldus gerecoleert en beëedigt ten N=r hooft can nevens gen„t dewelque gecitteert
zijnde om getuijgenis der waarheijt
Hongly in Bengale den 23 octob 1686 ter ordi„
te geven verclaarde zijn antwoort
naire vergader plaas in 'scomps woning—
nevens jder articul aengetekent
-
was geteekent
d opregte waarheijt te zijn,
dit is t tmerck van
andries smit
Lager stont
In kennisse van my
Johannes Bacherus
eer zijde stond en
A„r van ommen
D=t van groenesteyn
sects
Gecollationeert accordeert.
tegen zijn geteekende als —
boven Bat:a den 24:' feb„ri 1687—
bij mij
D: Dispontijn Nots. Publ.
2
Rn
hoe veel tijts daar na de
antwoort dat niet te hebben
voorn: fluijt wederom is verseijlt
onthouden
rade Rivier
segt in febr maar den dag
wat maant en dag d=o fluijt
op de Reede van bellesoor is
niet te weten
verschenen
Antwoort Jae„
off hy gevraagde Iongts metde
verongeluckte fluijt strijen in
Bengale is gecomen,
Jan Parren
linere
No: 55
24
82 1687
1511

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0566.xml
#+ ---

10
1512
Antwoort Jae
segt agter op de compagnie
Antwoort neen
segt s agtermiddags tegens
wanneer de loots is aen boor
gecomen
den avont
ooff by ook weet datter in die tyt
dat d=o bodem aldaar gelegen
heeft, Eenige coper kistjes zyn
uijtgelost en off hy sulcx gesien
off gehoort heeft
Ingevalle van sa waar hy depo
te dier tijt stont off zat
Antw= als Int 5=e artivul, en off biy deposant gesien heeft datter
f
off bij ook gesien heeft dat geme
weet geen verder distintie te
na die tijt Eenige coper kistjes
H„r Schaghen daar by off pae
maken
zin gelost
is geweest
Antwoort als Int 7=e articul
waar voorn: h„r stont off zat
't half verdeck, off daar onder, off
opden overloop, off waar ergen
anders, daar zijn E: , het lossen
van d=o coper zoude hebben
connen sien
wat voor persoon, off persoon
te dier tyt by off ontrent de heer
schaghen waren
Antwoort Als voorn L
den ganschen tyt geweest te zijn
Antwoort Neen
segt den Engeltzen predicant off hij deposant niet weet dat de
aen boort t hebben zien comen Engeltze predicant, off een persoon
int swart, die hij sed„te hier wel meer
bij den directeur heeft gesien, aen
boord vandeselve fluyt is gecomen
off by den Hr. schaghen meergent
niet met d=o predicant op het
half verdeck heeft zien comen
Den comparant verclaart zyn antwoort op yder
articul aengeteikent de cincere en opregte waar„
breijt, presenteerende, des noots ende vereijst werdende
sulcx met Eede nader te bevestigen
Aldus gevraagt en opt gevraagde geantwoort in
Bengale ter n=ts hooft comptoir ouglij den 22=en
octob 1686 onderstont en was geteijkent pieter
croon, en In kennisse, van mij dirck van
groenesteijn sects, ter zijden stont ons present
als gecommitters Johannes Bacherus, a=n muijkens
en adriaan van ommen
compareerde
4
5
6
v5
26
12
11

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0567.xml
#+ ---

Compareerde voorde gecommitteerdens bove
'tgem=t pieter croon trompetter, hier voorn ge„
de welque de voorsz vraag pointen hem op
gisteren voorgestelt, en het gegeven antwoort
daar op andermaal afgevraagt zijnde, verclaarde
daar by nogmaals te blyven persisteeren, spreken
tot nader becragtiging vande waarheijt dese
formele woorden, soo waarlijck helpe mij
godt Almagtig
Aldus gerecoleert en beëëdigt ten N=rs hooft
comptoire ongly in bengale den 23=en octob
1686 ter ordinare vergader plaas In 's comp„e
woning, onderstont ende was geteekent
Pieter croon en in kennisse van mij d=o
.van groenesteijn sects in margine als gecom
mittens Johannes Bacherus Ar. muijken
A=r. van Ommen
Gecollationeert accordeert
tegen zijn getekende als
boven Bat:a den 23. ' febri 1687.
Jan Parven
D: Di pontijn Nots. Publ.2
N2 1687
bij mij
23

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0568.xml
#+ ---

1 ter@ 1513
Compareerde voor d' oppercoopl:n
dE: Johannes Baaherus, Arnold
vraag Pointen, om daar
muijkens, en den coopman
op ter Requisitie vanden Extra„
adriaan van Ommen, Expres
1
ordinaris Raat van Indien
gecommitteerdens ter ordre van zyn
h:o Ed„le op't versouck van d' E E: h„r Nicolaas Schaghen, ten over„
staan van gecommitteerdens
staat Extraordinaris Nicolaas
onder Eede te hooren, Iacob
schaghen
Jacob Iacob Jacobze van
Iacobsa van zirckzee, jegen„
zirckzee hier nevens genoemt, woordig geweldige in dienst der
de welke geciteert zinde om
E: comp„e
getuijgenis der waarheijt te geven,
verclaarde zijn antwoort nevens
jder articul aengeteykent dop reg„
te waarheijt te zijn, —
Antwoort Ia,—
Antwoort inde maant ses en
wat voor Een dag en maent
den dag niet te weten, maar
het zelve is geweest, mitsga„
dat het is geweest des ock„
ders wat voor Een tyt vanden
tens tusschen 9 en half
tieren
off hy gevraagde is geweest aen
boort vande verongeluckte fluijt
strijen, wanneer deselve Jogiges
op de Reede van bellesoor is
gecomen
wes
Copie
2
dagh

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0569.xml
#+ ---

3
1514
Antwoort, sa, en dat hy met zijn
offer te dier tyt Eenige coper
Eijgen boot 250 kistjes heeft
kistjes uijt do fluijt zijn ge
afgebraalt gelijck hy segt te
hebben gehaalt 150 kistjes uyt lost en hoe veel—
het Engels schip de cecier,
aldaar ter Reede van Bellesoor,
die d'Engeltze matroosen zeij„
den mede uyt de fluyt strien
gecomen te wesen, —
off den voornoemden heer schagf
Antwoort dien h„r niet gekent bij het voorsz: lossen is present
fegeantwoort als voorn — op wat voor Een plaas
te hebben, en daarom met can geweest, En het zelve gesier
seggen off hy daar present
heeft
is geweest off niet,—
Antwoort als voorn
Inde twee vergaande articuls
wat voor persoonen bij zen
beantwoort
EE: waren, —
weten
Antwoort sulcx niet te
off hy deposant ook wert, dat de
H„r Schaghen, eenige ordre heeft
gegeven tot het lossen van d=o
coper,
soo Ja, waar by Hr. Sahagha
te dier tyt stont offf sat
Antwoort als voorn
Den comparant hier boven Int hooft genoemt
verclaarde zijn gegeven antwoort op jder
articul, en daar nevens aangeteijkent, d' opregte
waarheijt te wesen, bereijt zinde des noots
„met eede (becragtigen..
sulcx naarder gestant „ te „ voer
10
Aldus onder vraagt, en op het gevraagde geansw
in Bengale ten N=s hooft, comptoire
wat voor woorden den h„r requi„
rant gebruyckte doen hy die
ordre gaff, —
10
Antwoort als voorn aan wie die order is gegeven
Int 7=e articul beantwvoort
off hj deposant, zulcx gehoort
heeft
Houglij
-
8

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0570.xml
#+ ---

1515
Houglij den 21=en October A:o 1686 — ter ordina
taer zij de ston=re vergader plaas in scomps woninge—
-
ons present als gecommitteerdens
he als geteijkent en don
geschreven
ende was geteekent
dit is 't  merck van Jacob
Johannes Bacherus.
Jacobze van Zana zee
Lagerstont
Arn Huykens
In kennisse van mij
ende was geteekent
A=n van Ommen
D=r van groenesteijn
Compareerde voorde tweede maal voor de
gecommitteerdens bovengem„t Jacob Iacobze
geweldige hier voorn gen„t, de welgue de voorsz
vraag pointen, hem op Eergisteren voorgeste
En het gegeven antwoort daar op andermaal
afgevraagt zijnde verclaarde daar bij nog„
maals te blyven persesteeren sprekende tot
nader becragtiging vande waarheijt dese for„
mele woorden soo waarlijck helpe mij
godt Almagtig,
aldus gerecolleert, en beëedigt ten nederlants
hooft comptoire ouglij in Bengale, den
23=en October 1686, ter ordinaire vergader plaat
ter zijde stont=in scomps woning,
was geteekent:
daer bij stont geschreven
ons present ende was geteekent,
dit is t t merck van Jacob
Johannes Bacherus
A=n Muijkens
8n
A=n van Ommen
Clage acobze
In kennisse van mij en
was geteekent
van groenesteijn
k
-
aengedaene Collatie is
dese tegens zijne —
geteekende als boven
punctuelijk bevonden te
accorderen bat=a —
adij 24„en feb: 1687. bij mij—
D: Diepontijn Nots. Publ.
sects
24
seets
42 1687

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0571.xml
#+ ---

^.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0572.xml
#+ ---

1516
Antwoort Jac
Antw:t inde maant ses dog wat maant en dag d=o fluyt op
der dag niet thebben ont„de Reede van bellesoor is verschenen
honden
Antw=t daar van geen ont„
hoe veel tijts daar na de voorn
kordinge te hebben—
fluijt wederom is verzeijlt nade
Revier
Antw„t na zyn beste onthout wanneer de loots is aen boort
snagts zoo als daags op de
geconen
Reede waren gecomen
off by gevraagde Iongts met de
verongeluckte fluyt strijen in
bengale is gecomen, —
Traag peinten om daar
op ter Requisitie vanden
Extraordinaris raat Nicolaas
schaghen, ten overstaan van
gecommittens onder Eede te Cooren
hermanus van diest, matroos
in dienst der E: comp:e
Jan Parven
2
ter
S
6
2
3

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0573.xml
#+ ---

1517
Antw„r Ja, en daar toe sels : off hij ook weet datter indie ij, Ant voort net op deselsde tyt off by gevraegde gesien heeft datter
maar na t vertreck der vaartuij„ eenige kisties met gelt op off
dat d=o bodem aldaar gelegen
aerde takels geholpen heeft
ontrent deselve tyt zyn gedragen
gen hier boven gen„t een
beeft, Eenige koper kisties zyn
Enscke schuyt 3 kistjes met
inde cajuijt
uijt gelost, en off hij sulcx gesuek
boeyjen daar op aen boort heeft
off gehoort heeft—
over gelevert die den gevraag„
de segt selfs gecommandeert te
hebben opt half verdeck te
brengen, en hy presumeert daar
in gelt geweest te zijn, dat niet
lang daar na den H„r directeur
boven op't half vrdeck heeft
gesien met den predicant, en
een capiteijn der Engeltzen
segt Neen
beantwoort
voor beantwoort
in bij d'articulen 7 en 8 hier wat voor persoon off persoonen
antw„t den boosman doenmaals op wil sulcx neffens hem nog meer
te dier tijt bij off ontrent d=o
strijen geweest zijnde, en meer ma„ gesien heeft—
H„r. Schaghen waren—
troosen welquers namen hem nu
niet wel bekent zin, off voorstaen
opt half verdeck op daar onder
off opden overloop off waar
antwoort in maniere als
hoe groot die wel waren
Ergens anders daar zyn E het
gelt kisties gem:t ende groote
en hoe veel daar na zyn gessing
lossen van Ed„e coper soude hebben
van coper kistjes dog can niet
wel in was
connen sien—
seggen hoe veel daar in mag
geweest zijn.—
js Int voorn staende articul waar voorn: H:r stont off zat,
off hy ook gesien heeft dat gee=e
H„r Schaghen, daar byj off
present is geweest
Antw„t aen stierboorts zyde voort Ingevalle van Ja, waar hy depos
coper dat in een cialoup
te dier tyt stont off zat
gegaen is, en aen backboorts
zyde voort coper dat in
een boot gegaen is—
antl dat zulcx int voorgaande
booe veel d=o kistjes
articul is beantwoort
12
5
6
10
13

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0574.xml
#+ ---

1518
den comparant hier boven Int hooft gent verclaarde zy.
gegeven antwoort op jder articul aengeteijkent, dop„
regte waarheijt te wesen, des noots bereijt zijnde
sulcx met Eede nader te berragtigen —
Aldus gevraagt en op het gebraagde nader geantw=t
onglij in bengale ter ordinarij vergader plaas in
scomp:s woning desen 11=en novemb 1686 en was
geteykent harman van diest en in kennisse van
mij dirck van groenestein secos in margine
Johannes Bacherus, Arnoldo muijkens, en
adriaan van ommen
„compareerde voorde tweedemaal, voor boven
gem=e gecommitt=ens harmanus van diens hier
boven gen=t, dewelque de vraag pointen hem op
gisteren voorgehouden, ende zijn gegeven antw=
daar op andermaal van woorde tot woorde voor
gelesen en afgevraagt zijnde, daar bij als nog
zeijde te blijven persisteeren sprekende tot
naarder becragtiging vande waarheijt dese
solemnelen woorden. soo waarlyck helpe my
godt Almagtig
Aldus gerecolleert, ende beëëdigt ten N=r hooft
comptoir hougly in bengale ter ordinaire vergade„
ring plaas in scomp:s woning den 12=en november
1686 ende was geteekent Harman van diest
en in kennisse van my dirck van groenestan
sects ter zyden stont Johannes Bacherus
a=r muijkens en adriaan van Ommen
Naer gedaene collatie is —
dese tegens sijn geteekende
als boven punctueelijk
bevonden te accordeeren
Batavia den 25:' febrij 1687.
D: Dispontijn Nots. Publ. 2
1687
42
bij mij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0575.xml
#+ ---

1519
Jan Parven
Wij ondergeschreven Wigand Parsvelt, Simon
Adolff krieger, beijde van saxen corporaels,
Francois valzolio, van brussel, en Cornelis Janse,
van sleeswijk, soldaten in dienst der E: comp:e, eenige
dagen herwaerts op verscheijde tijden door den Hoogh—
Edelen heere Hendrick Adriaen van Reede
heere van mijdregt &. representeerende de vergadering
vande Heeren seventienne, sijnde gehoort en —
(uijtgesondert Simon adolph Krieger) en Cornelis
Jansz, beedigt geweest op verscheijde artijckelen
raekende het lossen van eenige koper kistjes
uijt de fluijt strijen, waer mede wij neffens
en onder 't gebiet van den Heer raet Extra ordinaris
van Jndia en out gouverneur van malacca,
mitsgaders Jegenwoordigh directeur alhier, inde —
maent Feb=rij 1686. sijn overgecomen, verklaeren als nu
ter requisitie van gem:te Heer directeur, dat wij
niet gesien, nogh ook gehoort hebben, nogh gewaer
sijn geworden, dat hij Heer directeur bij aen, off
present is geweest, off sigh vertoont heeft, op het halff
verdeck, off daer onder off op den overloop, off t'eeniger
plaetse daer den selven soude hebben gesien, dat de
voorsz koopere kistjes over boort souden sijn geset
en gelost. Verklaeren wijders dat wij door —
meer genoemde directeur niet sijn versogt, off gelast,
noch tael, off teeken, van hem off sijnentwegen hebben
ontfangen, 'thij voor off nae het verleenen vande voors
onse verklaringen om jetwes, nopende het meergeroerde
werk van't geloste coper te seggen, off te verswijgen,
in eeniger
6
ter
4

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0576.xml
#+ ---

1520
in eeniger hande manieren, maer dat wij ter contrari
Jegenwoordigen bevorens, door den selven heer —
Directeur sijn vermaent geworden, om niet het
aldergeringste, om sijnent wille off om het belang
dat hij H:r directeur bij quaetaendige menschen —
mogte gepresumeert werden daer bij te hebben
off het leet off goede dat wij van hem souden konnen
verwagten, soude, willen heelen off verbergen, maer de
naekte waerheijt, soo veel ons bekent was, naer
ons gemoet verklaeren en uijt ten, verklaerende sulx —
de oprechte waerheijt te wesen, die wij ten
allen tijden met sollenneelen Eede presenteeren
te bekragtigen. Aldus gedaen ende gepasseert
Houglij in Bengale den eij=en Octob: a„o 1686. —
was geteekent Wigane Barsvelt, Simon Adolp
krieker, Francois valzolio. Cornellis Jansz,
ter zijde stont ons present was getekent J:k Riquet
A. gercke. Lagerstont den Jnhoudt van het
bovenstaende mij Andries Smit soldaet, met
aendagt sijnde voorgelesen, conformete mij daer
mede, onder presentatie van Eede die ik t'allen
tijde ter lieffde van de waerheijt bereijt ben
solemnelijk aff te leggen, actum den viiij=en
october a:o 1686. was getekent niet zeeker
hand merk daer bij stont gesz:, dit is t merck
van andries Smit, ter zijde stont ons present
was geteekent A: gercke, francois
valzolio
Noch lager stout
Op huijden, den 20en. februarij 1687.
Compareerde voor mij David disportijn,
openbr. notaris bij den Hooe van hollant,
mitsgaders in s gravenhage, ende in't
nederlands Jndia geadmitteert, binnen
der stadt batavia residerende, ende de
getuijgen naergenoemt, Simon adolps —
krieger, corporael, Andries gerke; Insgelijk
noch lager stont wijders attesteren wij —
ondergesz: Josep Riquet, van leijden, adsistent,
andries scheer, van kiel, en Pieter lissens,
van aelst, corporaels indienst der E: comp:s,
mede onder presentatie van Eede het
gene hier vooren staet beginnende vande
periode, verklaerende als nu ter requisitie
&h: tot ten Eijnde toe waer ende waeragtigh
te welen, ons dienvolgens met den Inhout van
dien t' eenemael conformeerende; aldus
gepasseert ten plaetse jaer en dage voorsz,
en des t'orconde getekent. was —
geteekent J:bk Riquet, A: gercke, Pieter
lissens. , ter zijde stont Ons. present.
was geteekent Wigane Barsvelt,
francois valzolio.
Corporael

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0577.xml
#+ ---

1521
Corp:l en Joseph Sicquet, adsistent ten dienste der
E: comp:e, de welke door mij notario inde
presentatie vande ondergenoemde getuijge, ter
requisitie vande Ed: heer Nicolaes Schagen,
raed Extra ordinaris van india, dit tegenwoordigh
pampier oft verklaeringe, verthoont, en haer ten versoeke
voors affgevraegt, oft sij bij den Jnhoud der
voorsz hunne gegeve attestatie die haer door —
mij notaris ten overvloede voorgelesen is, bleeven
per sisteeren, en off den Inhoud van dien voor soo
verde bij Jder vandrien daer inne was, off is.
getuijgt de waerheijt was, waer op bij —
verklaerde van Jae, en dat sij bereijt waeren
sulx des noods sijnde met Eede naeder
te affirmeeren, Aldus gedaen ende verleden Buijte
batavia in't logiment van den Ed: H r reqte
ter presentie van Lucas Perera, ende Jacob —
manuels, mijne clercq: als getuijgen hier
toe versogt, was geteekent Simon adolph —
Krieger, A Gercke J„sk Riquet, ter zijde
was getekent Lucas Penera, J:s manuelsz: lager
was onderteekent. D: Dispontijn Nots: publi. 1687
naer gedaene collatie, is dese —
tegens zijn geteekende als boven,
punckeelijk bevonden te accor„
deren, dat. den 22e. feb. 1687: bij mij
D: Disportijn Nots. Publ. 2
Jk Ondergesz: verklaere en attesteer ter requisitie
vander Extraordinaris raad van Jndia, d' H r
Nicolaes Schagen, dat op den 16:en feb r 1686„
wanneer de fluijt strijen, waer mede ik van
malacca ben over gecomen, naer mijn best —
outhout, op de rheede van bellesoor, zijn ancker
heeft laet vallen, aldaer des voormiddags aen
boort is verscheenen, den Engeltzen predicant d' —
H:r Johan Evane, die Immediatelijk Inde
Cajuijt, alwaer doenmaels was, genoemde
H:r Schagen, is geleijt en aldaer ettelijke —
glazen langh tot dat het middagmael boven
geschaft wiert, met den anderen zijn gebleven,
en als doen eerst op het half verdeck zijn
-
gecomen, dat ok D:o H:r allangh voor de comste
van den voornoemden predicant Jnde Cajuijt
en besigl is geweest, met het schrijven van
brieven naer malacca, werwaerts op die selve
tijt stont te vertrecken, een engelts particulier
scheeptien, dat ook zijn ancker voort ligte„
onsen bodem verbij quam seijlen, en toen de —
voorsz brieven over naem, en niet eerder
met den bovengenoemde predicant, boven
of uijt de cajuijt is gecomen, voor dat men
het middagmael zoude schaffen, dat het
Jan Parren
22
voorn:
2
42: 168:

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0578.xml
#+ ---

1522
voorn: schip, ook des naghts, daer aen, zoo ras de
loots aen boort was gecomen, 'tzeijl is gegaen
12—
naer de Bancken,
Verklaerde ik wijders, ter liefde vande waerheijt
een ontlastinge van mijn gemoet, dat ik noeijt
op de fluijt strien voorn:t nogh voor, oft na,
met meergenoemde Hr. Schagen hebbe
gesprooken, nogh eenig taal, oft teijken. te —
hebben gegeven, oft ontfangen, om eenige particuliere
off s' comp:e cooper kisties, op de reede van
bellesoor, nogh elders ergens, te verkoopen, leveren
over boort te setten, ofte te lossen, In eeniger
hande maniere „ alles zonder eenig arg off
list, alle 't welque voorsz, presenteere onder
Eede nader te bevestigen. —
Batavia desen 7=e februarij 1687. was—
geteekent Jan Prins:/
lager stont
Op huijden den 20en. februarij Ao. 1687.
Compareerde voor mij David Dispontijn
openb:r nots:, bij den Hove van Hollant, —
mitsgaders in s' gravenhage, ende in't
nederlands Jndia geadmitteert, binnen
Gecollationeert accordeert, met
zijn geteekende als boven,
Batavia adij 20=e feb:r 1687.
D: Dispontijn Nots. Publ.
42 1687
der stadt batavia residerende, ende de getuijgen
naergenoemt, den Eersamen Jan Trins, oud
schipper, den welke verklaerde ter requisitie
van den Ed: H:r Nicolaes Schagen, Raed —
extra ordinaris van Jndia, dat desen bovenstaende
attestatie, ten versoeke van zijn Ed: verleent, is de —
suijvere en oprechte waerheijt, die hij des noods —
ende daer toe versoght zijnde, bereijt is; met—
sollemneelen eeden naerder te affirmeeren, —
Aldus gedaen ende gepasseert buijten bat:a in 't —
logiment van den Ed: H:r req:t, ter presentie
van Lucas Perera, ende Jacob Manuetsz:, —
mijne clercq: als getuijgen, was geteekent
Jan Prins, ter zijde was geteekent t:s Perera,
J„s Manuetsz:, lager was onderteekent —
A: Dispontijn Nots: publi. 1687.
der stadt
20

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0579.xml
#+ ---

1523
Jck ondergesz:n verklare en attesteere, ter requisitie
van den Extra ordinaris raed van Jndia, d' H. r
Nicolaes Schagen, dat op den 16:en Feb:i 1686
wanner de fluijt streijen, waer mede ik van
malacca ben overgecomen, naer naer mijn best
onthout, op de reede van bellesor zijn ancker
heeft laeten vallen, aldaer des voor middags—
aen boort is verscheenen, den Engeltzen predicant
d' Hr Johan Evans, die Inmediatelijk inde cajuijt„
alwaer doenmaals was genoemde Heer schagen
is geleijt, en aldaer ettelijcke glazen lang tot
dat, het middagmael boven geschaft wiert
zijn gebleven, En als doen eerst op het —
halff verdeck zijn gecomen, dat ook D:o H. r al
lang voorde comst vanden voorn: predicant
inde cajuijt en besigh is geweest, niet
het schrijven van brieven; naer malacca,
werwaerts op die selve tijt, stont te
vertrecken een engels particulier scheeptien„
dat ook zijn ancker voor't ligte onsen
bodem voor bij quam seijlen, en toen de voors
brieven over nam, en niet eerder met den
voorn: predicant boven off uijt de cajuijt
is gecomen, voor dat men het middagmael
zoude schaffen, dat ons voornoemde schip
des nagts. daer aen, zoo ras, de loots aen
Jan Parven
boort

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0580.xml
#+ ---

1524
boort was geconren, 'tzeijl is gegaen, naer de
bancken, Eijndigende hier mede dese verklaering,
presenteere deselve altijt met solemnelen
eede te becragtigen Batavia desen 7=en
februarij 1687. was geteekent A: Hendrix
Lager stont
Op huijden, den 20en. februarij 1687.
Compareerde voor mij David Dieportijn,
openbaer notaris„ bij den hove van
Hollant, mitsgaders in 's gravenhage, —
ende in't nederlands Jndia geadmitteert
binnen der stadt batavia resideerende, ende
den getuijgen naergenoemt, monsr. Alexande
Hendrix, oud onder coopman, ten dienste
der E: comp:e, deposant indese voorenstaende
attestatie, den welken ten versoeke van den
Ed: H:r Nicolaes schagen, raed Extra
ordinaris van Jndia, verklaerde, dat hij uijt
vrije onbedwonge wille, de voorsz vooren„
staende verklaeringe, ter Jnstantie van zijn
42
Ed: H:r Nicolaes Schagen, hadde verleent, —
met verklaringe datset gunt daer inne door
hem was getuijgt, de oprechte waerheijt
was, ende dat hij overboodigh, en bereijt was
ten allen tijden, sulx gerequireert en des noots —
sijnde, mett sollemneelen Eeden naeder —
gestant te doen; Aldus naeder getuijgt, ende
verklaert, off sijn voorige gegeve verklaringe—
bevestigt, Buijte batavia, in't logiment —
vanden Ed: H:r req:t indesen, ter presentie
van Lucae Perera, ende jacob Manuetsz:,
mijne clercq:e als getuijgen, was geteekent
A:r Hendrix. - ter zijde was geteekent Lucas
Perera, J:s Manuelsz:, lager was onder„
„tekent D: Diepontijn, Nots: publ. 1687;
Gecollationeert accordeert
met zeijn geteekende als
boven. Bat:a adij 20:en feb:r 1687.
D: Dispontijn Nots. Publ.
Ede.
1687
20

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0581.xml
#+ ---

1525
Ick Ondergesn verklare en attestere
in faveur vande waarheijt, En ten behoeve
van die geene, die sig daar van soude willen
off mogen bedienen, dat op den 16=en februarij 1686
wanneer de fluijt strijen, waarmede ick van
malacca, ben overgekomen, nae mijn beste onthout
op de reede van bellasoor sijn ancker heeft
laten vallen, aldaar des voormiddags aen boort
is voorsz den Engelsen predicant D=l John
Evans, die immediatelyck inde Caijuijt, alwaar
doenmaels was den Heere Extraord=s raedt
Nicolaes Schaghen, is geleijt, En aldaar ettelicke
glasen lang tot dat het middagmael boven
geschaft wiert, met den anderen sijn gebleven
en als doen Eerst op het halff verdeck sijn
gecomen. dat ook geme H=r schaghen all
lang voor de Comste van voorn predicant
inde Caijuijt, En besig is geweest met het
schrijven van brieven naar Malacca, werwaerts
op dieselve tijt sond te vertrecken Een
Engels particulier scheepgen dat ook sijn ancker
voort ligte onsen bodem verbij quam seijlen,
En toen de voorsz brieven overnam, en niet
Eerder met den voorn H=r boven off uijt
de Cajuijt is gekomen, voor dat men het
middagmael soude schaffen; dat het voorn
schip ook des nagts daar aen soo ras de
loofb aen boort was gecomen, t' seijl is—
gegaen naar de bancken. Eijndigende hier
mede dese verklaringe, presentere deselve
bij
L= K

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0582.xml
#+ ---

bij Eerste occasie met solemnelen Eede
te stercken, gelijck ick nu bij provisie doe,
soo waarlick moet mij godt almagtig
helpen, Actum op de sluyt de Post den
10=en Octob a=o 1686 was geteeckent
gerhard Coetier
Gecollationeert accordeert
tegens zijn geteekende als —
boven Punctuele bij mij
David Dispontijh, openbaer
notaris, bij den Hove van
hollant, mitsgrs: in s' graven„
hage, ende in't nederlands
Jndia geadmitteert resideren
binnen der stadt Batavia
adij den 26:e feb:r 1687—
D: Dispontijn Nots. Publ.
42 1685
20

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0583.xml
#+ ---

1526
Requisitus à Spectatisino Vio Dno Nicolao Schaghen Supreni Concilij, quod Bataviae
residet nomine Honorande Societatis Belgica Assessore & Directore commerciorum
in Regiore Bengale, Atq, in grutim cardida Veritatis declaro attertorque
ego in fra scriptus.
Quod septimo die Februarij Ao 1686 A: Vet: (si dien probé menini) in statione —
quam Anglicé vocamg (Ballasoor Read) me venisse cum Embi ad navem Hol¬
vandicam, eni nomen de Huyt strijen, atque ei appulsum immediate intro„
ductum esse in locum navis, quem communiter (great Cabbin) appellart, in eoque
loco invenisse ae salutasse (cum Damina Es Uxore) praede tum Dominum
scribenten, vel se praeparantem ad scribendas Literas Malaccam versus, quo
tendebat eo tempore (jam velum faciens navis Anglica appellata The Amity
Testor etiam me cum praefato Dus schaghe nulum sermonem, neq ullem ver¬
bum habuisse de emenda, Vendenda, asportanda vel exportanda ke vel Merce
aliqua, quale quale nomen Ma habere solent.
Declaro itidem sepius citatum Dominum continum commoratun ese in dicto loco
naris usy ad Prarduin, quod una sumpsing in superiori navis parte (quam quar¬
ter Deck vocant, atq eo tempore (neque anti, reque post Ime non vidisse, quod Nau¬
ta aliquis vet Nauclerq in Camera vel extra fores cum prefato Dno quid quam
collocutq sit, neq quod aliqua merx vel res qua mercimonij nomine venil
Equamndiu ipse adfui sex navi ista in sua praesentia vendita vel sublata fuerit
In fidem dati Terdmony (qued omai tenpore solemi Juramento affirmeere sum
pavattissing manu propria signari, de Sigillum Ordinarieon huie Instrumento
apposii.
was geteekent
Joannes Evans Clenc: Angl:mus
Gecollationeert, accordeert niet sijn geteekende
als boven, bij mij David Disportijn, openb:r notaris
binnen Batavia Ridererende den 26:e feb:r 1687. —
D: Dispontijn Nots. Publ.
42 1687
Ouglia Octobr: 16:
Jan Parren
1686.
28
2

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0584.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0585.xml
#+ ---

1521
Jck ondergeschreven attestere, ter requisitie
van den heere Nicolaes Schagen, extra ord.=s
raet van Jndia, dat jk jongst tot ouglij in
bengala zijnde, meer malen hebbe hooren
seggen, dat een en Jacob Jacobsz: van Zirick„
zee, Jegenwoordigh geweldiger in dienst vande
Compe. aldaer sig hadde laten verluijden, dat
den gemelten heer schagen (doenmaels. —
directeur ter voorn plaetsen in sijn handstond„
en dat hij den selven conde bederven off
diergelijk, wanneer 't hem belieffde, hem
wijders beklagende, dat hij H=r Schagen,
den selven op seekere tijt, aen sijn logement
ten huijse van Juff: Volger, met eenige
engelse over lopens komende, om deselve
in dienst vande Comp:e aen te laten nemen,
niet beleefdelijk genoegh hadde bejegent, en
niet anders hadde geconsidereert, als off sijn
E: den selven niet en kende, verklaerende
't selve alsoo gehoort te hebben, uijt de mont
van seekere Juff: sloe Engelse vrouwe,
houdende herbergh tot ouglij, met presentatie
van Eede,
Batavia den 13„en Februarij 1687. —
was onderteekent Jan Prins, —
Lagerstont
Op huijden, den 20en februarij ao 1687.
Compareerde voor mij David Dispontijn
Jan Parven
C
verte
ster
2=
MC
N. S. 51

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0586.xml
#+ ---

openb: notaris, bij den Hove van Hollandt,
mitsgrs in s gravenhage, ende in't nederl=ts
Jndia geadmitteert, binnen der stadt Bat=a
resideerende, ende de getuijgen naergenoemt
den Eersamen Jan Trins, oud schipper,
den welken verklaerde, ter requisitie vande
Ed: h=r Nicolaes Schagen, Raet extraord=s
van Jndia, dat dese bovenstaende attestatie
ten versoecke van sijn Ed: verleent, is de
suijvere en oprechte waerheijt, die hij des
noots ende daer toe versoght zijnde, bereijt is
met sollemneelen Eeden naeder te affirmeeren
aldus gedaent ende gepasseert buijten Batavia,
in't Logiment vanden Ed: h=r Req=t ter
presentie van Lucas Perera, ende Jacob
manuelsz:, mijne kleecq„ als getuijgen,
was onderteekent Jan Prins, ter
zijde was geteekent Lucas Perera, J:s
manuelsz: tager was geteekent D:
Dispontijn Nots. Publ: 1687.
Naergedaene Collatie, is dese —
tegens sijne geteekende
als boven, punctuelijk bevonden
te accordeeren, bat=a adij 20„
febr. 1687: bij mij
D: Dispontijn Nots. Publ
42
1687
20

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0587.xml
#+ ---

1528
Copije Translaat
mogen comen.
a=o 1684, in aprill zijnde op masubipatnam gedestineert
nae bengalen, soo presenteerde, sekeren William James
sijnen dienst aan mij nae welcke ik vernemende, bij—
Eenige die daar woonde, verstond dat hij was Een
los, gedebaucheerd, en ongebonden persoon, En die het
wijnige dat hij wou verquiete En doorbragt in quade
geselschappen van beijde sepen, geen sorge dragende
voor sijn huijsgesin, daarom Excuseerde ik hem,
om met hem geen moeijte te hebben, maar de
7
meester (ost Eijgenaar) heeft hem buijten mijn kennis
int schig genomen. —
Nae mijn arrivement alhier en dat ordre over de lading
gestelt was, had ik gedagt, dat voorn William
Jannen met de mousson nae sijn huijs „ weder gekeert,
soude hebben, maar ik hebbe vernomen, dat hij niet anders
dede, dan lopen van slimmer tot Erger, abuijserende
en bedriegende beijde onse natie en sijn Eijgen„
twelck de tijt seer wel sal openbaren,. —
De character hem gegeven heeft, hij genoegh in
bengalen bewaarheijt. —
1
at
Desen seijt de H=r van reede „ hem dunckt Een
bequaem instrument te sijn, tot sijn voornemen,
indien dat waar is, het raakt mij niet, maar ick —
verclare voor soo veel mij bekent is, dat ik mijner —
snoodste vijanden, reputatie off character niet soude
laten benemen door Willeam James onderstont
bij Samuel griffirh, ter sijde stond Ouglij 13=e
octob 1686. —en was geteekent bij Samuel
grifsith —. gecollationeert accordeert,
tegens sijne geteekende als
boven, bat=a adij 25„en feb 1687
bij mij
De groetenis aen alle tot wien dese verklaringe soude
D: Dispontijn Nots. Publ.
42 1687
2 N
ter
25

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0588.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0589.xml
#+ ---

1529
Jan Parren
Wij ondergesz:n verklaeren, ten versoeke van den Heere
Extra ordinaris raed van Jndia, Nicolaes
schagen, dat ons seer wel bekent is, dat
Pieter Croon, gewesen trompetter, met zijn
Ed. e op de fluijt strijen van malacca in
bengale gecomen dikmaels zijn haat en wrock
tegen gem:e Heer heeft getoont, en dat met seer
vuijle en scherpe woorden, en expressien, die wij
eijgenteijk niet onthouden hebben, zijnde daer uijt
gesprooten, dat zijn Ed. e naer het ongeluck, de
voornoemde fluijt overgecomen, hem tromppetter
hadde verdagt. gehouden van dieverie, Jnde cajuijt
en elders te hebben gepleegt; en hem uijt dien
Jnsigte aen boort van wesbrouck de sacken
hadden laten uijt halen, om te zien off daer
ook jets verborgen was, allegeerende voor
reden a wetenschap, dat wij met d:o fluijt, —
mede indienst van gedachte Heer schagen;
in bengale gecomen, en het voors ongenougen
en inhermuratien, ter oorsake als boven, verscheijde
reijsen met onse eijgen ooren hebben aengehoort,
verklaren wijders dat andries Smit,
gewesen lijff schut van de heer schagen voorn:t,
op seeker dag, tot ouglij, den selven seer —
moeijelijk viel, om goede maenden, off
verstrecking op zijn reeckening geteekent te
krijgen, maer dat hem sulx zijnde affgeslagen,
hij daer op —

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0590.xml
#+ ---

1530
hij daer op seen Hevig in allerhande scheltwoorden
en misliougen was uijt geborsten, dat hij ook —
onlangs daer na zijnde geroupen, door last van
den Heer commissaris van reede, om getuijgenis
der waerheijt te geven, met een droncken en
verwarde kop, de vragen hem voorgehouden, hadde
beantwoort, gelijk selffs van daer weer—
comende heeft verklaert, alle het welke wij
als voorsegt, gesien en gehoort hebben, presenteeren:
sulx met eede te bevestigen, des ten oirconde,
Bataia desen 18=en febri 1687. was onderteekent
J:k Riquet, A. gereke, Simon Adolph Krieger.
Lager stont.
Op huijden den 20en: februarij 1687.
hebbe ik ondergesz: David dispontijn, openb:
notaris, bij den Hove van Hollant, mitsgaders
in s' gravenhage, ende in't nederlands Jndia
geadmitteert, binnen der stadt batavia,
residerende, ende den getuijght naergeneemt,
ter presentie van de ondergenoemde getuijgen,
dese bovenstaende attestatie, de onderteeke„
naers off deposanten verthoont, zijnde Joseph
Riquet, adsistent, en Simon Adolph Krieger,
mitsgaders Andries Gercke, beijde corporaels:
ten dienste der E: comp:se, en naer datten sijluijden
die hadde hooren voorleesen, is haer door mij
notario affgevraeght, ter requisitie van den
Ed: H:r Nicolaes Schagen, raed ondi Extra
ordinaris van Jndia, off sulx als bij hun in
dito attestatie was de opregte getuijgt, off
verklaert; niet was de oprechte waerheijt, en
off sij, als nogh daer bij bleven persisteeren,—
verklaerde sijluijde dep=len van Jae, onder—
presentatie van (des noots sijnde) deselve
ten allen tijden met sollemneelen eeden nader
te affirmeeren, aldus gedaen ende verleden
buijten batavia, in't logiment van den Ed:
H:r req:te indesen, ter presentie van tucas
Perera, ende Jacob manuelsz, mijne
clercq: als getuijgen hier toe versogt, was
getekent J:k Riquet, Agercke, Simon
adolph Krieger, ter zijde was geteekent,
Lucas Perera, J=b manuetsz:, lager was—
onderteekent D: Disportijn, Nots: publ. 1687.
Gecollationeert accordeert met
zijn geteekende als boven
„
Batavia adij 20:e februarij 1687.
D: Dipontijn Nots. Publ.
2
16885
42
ten dienste
23

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0591.xml
#+ ---

1. 531
Wij ondergesz:, Jan Frins, Lamber dudde
respective geweesen schipper, en opperstuerman op
de verongeluckte fluijt strijen, gesien ende gelesen
hebbende de vraegpointen en responsiven van Cornelis
van Amack, loots in dienst der E: Comp:e op de
rivier van bengale gedaen, ende beedigt tot ouglij„
den 9. en 11=en novemb„r 1686., respective ten overstaen
van seekere gecommitteerdens &:a, Ende in specie
het 4=en artijckel, met de verklaringe daer neffens
gestelt, meldende in substantie, dat nae dat men
met de Jongst verongeluckte fluijt strijen, op den 107=e
februarij 1686. , met een brave bramseijls caelte
was gecomen, voor de reede van pijplij, de huijsvrou
van den Extraordinaris raet, en directeur van
Bengale Nicolaes Schagen, daer op over komende
op 't halff verdeck, hem loots hadde voorgehouden
om de zeijlen in te nemen, en hij loots daer op
niets hebben geantwoort, gem:te Juff:r sigh bij
haer man aldaer mede present zijnde, vervoegt hadde,
de welke daer op toe=tredende; voorn: loots hadde—
aengesegt, de zeijlen in te nemen, en op de difficultijt
die hij hadde gemaekt, dat men sonder gevaer sulx
niet konde doen, nogh daer ter plaetse soude
konnen drijven, gelijk in zee, hem geordonneert
hadde, ten ancker te comen, en dat het selve
ook was agtervolgt, omstandiger te sien, bij het
voorsz: artijkel, —
Verklaeren ten versoeke vanden gemelten
Jan Parren
ter

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0592.xml
#+ ---

1532
H:r Schagen, dat wij met de grootste verwonderinge
het voorsz gedeponeerde hebben gelesen, dat wij den
H:r req:te nog desselffs huijsvrouw, het gene daer
wert gemelt, nog selffs hebben horen seggen, off
bevelen, nog noijt van anderen gehoort, dat sulx
soude wesen geschiet, en dat het ancker als
doen op den voornoemde requirants bevel, nogh
versoek, off aenraden, nogh ook op het begeren.
van sijn E: huijsvrouwe, is gevallen, maer wel
door oorsake van het lage water, en contrarij
wind, refererende ons dieswegen, aen onse —
gehoudene Journael, en geven voor reden dan
wetenschap, dat wij luijden volgens ons ampt,
continueel op het halff verdeck sijnde, off ten
minsten eenige van ons, en bij het verrigten vande
voorsz pretensie, or dre van het ancker te setten,
en de seijlen in te nemen, nootsaekelick hebbende
moeten present wesen, wij ook bij gevolge de —
voorsz discoursen, en redenen soude moeten hebben
gehoort, off vernomen, waer van wij nogtans
t' eenemael onkundigh sijn,
Verklaeren wijders dat de Chaloup d'orangeboom„
t loeswaert, door uijt seijlende, door de loots —
niet is gevolght, maer dat wij aen sijn van deselve
hebben geseijlt; wetende ook niet datter soodanig
ordre door de loots aende quartiermeester vande
voorsz Chaloup is gegeven, als hij poseert, op het
Lager stont
Op huijden, den 20e. Februarij, 1687.
Compareerde voor mij David Dispontijn,
Openbaer notaris, bij den Hove van Hollant
mitsgaders in s' gravenhage, ende in 't
nederlands Jndia geadmitteert, binnen
der stadt batavia residerende, ende
de getuijgen naergenoemt, Jan Frins, oud
schipper, ende Lambert Dudde, opperstierman
ten dienste der E: Comp:e, de welke ten
versoeke vanden Ed: H:r Nicolaes Schagen,
raed Extra ordinaris van Jndia „ als nogh
voorsz 4=e artijckel, sijnde wijders notoir aen
alle die op het schip hebben gevaren, dat hij loots —
de noodige authoriteijt niet heeft gebruijckt, om
d:o chaloup bij hem en tot sijn plight te houden,
de wijle deselve, het ongeluck voorvallende, soo
ver voor uijt is geweest, dat hij onmogelijck
hem conde beroepen, Eijndigende hier mede
dese verklaringe, sijn wij bereijt deselven t'allen
tijde, met solemnelen Eede te bevestigen
Actum Batavia den 11:' Januarij 1687. was —
geteekent Jan Prins, Lambert Dudde„
voorsz
verklaeren

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0593.xml
#+ ---

1533
de gevraegdens antwoort
verklaeren, dat dese haere voorenstaende verleende —
Attestatie, is de suijvere oprechte waerheijt, —
die sijluijde bereijt waeren, ten allen tijden (des —
noods) ende daer toe versogt sijnde, met —
Eeden te affirmeeren, ende naeder te bevestigen
Aldus gedaen ende gepasseert buijten batavia,
in't logiment van den H. r reqt, ter presentie van
Lucas Perera, ende Jacob Manuelsz, mijne—
clercquen als getuijgen, hier toe versogt, was geteekent,
Jan Frins, Lambert Dudde„ ten zijde was
geteekent Lucas Percra, J:s Manuetsz:, lager
was onderteekent D: Dispontijn, Nots publ. 1687.
naer gedaene collatie, is dese
tegens zijn geteekende als boven
punckelijk bevonden te accordeeren,
Bat:a adij 21:e februarij 1687. bij mij
D: Diepontijn Nots. Publ.
42 687
ve
Eff sij gevraegdens „ niet
wel kennen den boekhouder
Bernardus Cascarius, alias
Caesooper, al daer dienst doende.
Eff sij luijden gevraegdens —
niet alle jongst ter presentie
van den Heere Commissaris van
Reede in bengale zijn
geweest.
Vraeghpointen, om daer
op ter requisitie van den
Extra ordinaris raed van
Jndia, Nicolaes Schaghen,
te Hooren, Willem Kemp,
Meijndert Pruijs, schippers,
Philips Coninck, en Jan
Bonstoe, onder coopluijden, —
Evert doede, opperstierman, —
en willem Roos, boekhouder,
in dienst der E: comp:e, —
Jan Parren
utsupra.—
Off
N.
alle Jae.
-
2.
ter

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0594.xml
#+ ---

4
7.
6.
1534
3.
ut supra
de dep=ten. seggen van Ja, excepto den Offe sij Jongst tot ouglij sijnde,
dep:t koning, die segt hem casearius den voorschreven Cascarius selffs
van zijn verlies wel heeft hooren
spreeken, en den dep:t Roos, dat hij 't niet groot hebben hooren opgeven
gevraegde wel uijt de mont van van zijn particuliere negotie. —
andere maer niet van hem caslarius
zelffs heeft hooren seggen, alzoo hij —
met hem geen goet vrind wind was,
De gevraegdend kemp, Pruijs, en bonstoe,
mitsgrs: roos segge sulx niet gehoort
een om welke reden hij eenige
te hebben.
Ende in specie off sijluijden
De gevraegdens kemp, pruijs,
Juwelen voor zijn vrouw van
De gevraegdens Coning, en Doede —
hem niet hebben horen seggen, dat
en koninck, mitsgaders Roos
de cust ontboden ter somme
seggen hem cascarius wel hebben hooren
hij met de scheepen de gidion
segt hem Casearius van die —
seggen, dat hij uijt oirsaeke van sijn
van. . . . wederom aen een
scheepen niet hebben hooren seggen.
ende bombain, off andere een
verlies off schade de Juwelen die hij voor
sijn vrouw vande Cust ontbonden hadde ander hadde overgedaen.—
De gevraegdens Bonstol en
groote quantiteijt amphioen ter —
die aen andere hadde, off soude overlaeten
Evert doede, segt hem Casearius
somma van - - - - - in coops —
en den gevraegden Coning segt hij die —
diverse reijse heeft hooren seggen
begroote op 14 â 1500. ropia heeft hooren
naer batavia hadde gesonden
dat met die twee scheepen
noemen, den gevraegde Doede segt van
als gevraeght een goede quantiteijt
geen begrootinge gehoort te hebben maer
amphioen versonden heeft.
wel dat hij sijn Juweelen die hij ontbooden
voor't costende vermits sijne gelede schade
hadde overgelaete.
Off sij gevraegdens niet wel
Em dat die door den
De gevraegdens kemp, en pruijs —
seggen uijt de mont van hem Caslarius fiscael alhier was aengehaelt
hebben hooren seggen, dat den
wel gehoort te hebben, dat hij groot
voorn: Cascarius sigh gedurende
verlies daer bij gehadt hadde, en den gevraegijs waer bij hij wel vijfftien„-
Roos segt sulx wel van andere te hebbe duijsent ro/a liet sitten off —
sijn verblijft in bengale vrij groff
met particulieren handel heeft
hooren seggen, en ook gehoort te hebben in schade hadde. —
bemoeijt.—
bengale, dat hij Casearius met de brieven die
hij van zijn verlies van bat:a gekregen had inde
logie in zijn sack lieper Jder heeft laeten
De gevrag:e Banstol, en doede seggen hem
Caslariue de schade die hij daer mede
geleden had wel heeft hooren begrooten op
14 â 15- duijsent ropija. —
Een gevraegde Coning segt hem Casearius
sijn schade die hij daer mede geleden had, wel
heeft hooren begrooten, op 14 â 15000. ropija
leesen.
inde keer. —
En dat
ft
5:

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0595.xml
#+ ---

1535
De gevraegdens seggen neen,
gesegt hebben.
de gevraegdens seggen daer veel
Excepto de gevraegdens Doede, Eff hij Cascarine de menschen haer
verwonderende, dat hij daer soo liberael
en Coning seggen sulx van
van sprak niet geseijt heeft, dat hij
andere wel hebben hooren seggen
meende wanneer den Heere commissar
dat hij Casearius dat soude
van Reede, sulx quam te vernemen
dat sijn Edelheijt hem wegens sijn
verlies beklagen soude„—
Off sij deposanten niet hebben
hooren seggen, dat den meergemelten
Casearuw, voor desen tot couchin
van diverije is beschuldigt geweest; —
10. —
Off hun deposanten off eenige
De gesamentlijk gevraegdens —
van deselve niet bekent is, door
seggen te dier tijt niet op—
de publicque fame off andersinds,
ouglij geweest te zijn, maer
datter uijt de fluijt adrichem.
naderhandt daer komende
in geselschap vanden Heere
uijt de publijcque saem
Commissaris voorn:t van Ceijlon
wel gehoort te hebben
gekomen, en waer op als hooft
geweest is, den oppercoopman
Johannes Bacherus, tot ouglij
is aengehaelt, een groote partije
particulieren areeck. —
14. —
Eff sijluijden niet hebben hooren
De gevraegdens gesamentlijk.
seggen, dat sulx geschiet is, bij de —
excepto Pruijs, en Roos
regeringe van den welgemelte —
seggen, dat sij wel gehoort
Heere van Reede, sijnde te dien
hebben, sulx ten tijde als —
tijt Commandeur van mallabaer„
gevraeght zoude weesen
geschiet
utsupra
Vergiffenis versogt en deswegen
gepardonneert is. —
13
12. —
11.
seggen geen van alle daer — Off hij niet bij den rechter daer
van is overtuijgt geweest
van te weeten
De gevroegdens seggen neen, excepto- waer in deselve bestaen heeft,
den gevraegde Bonstol, segt wel
gehoort te hebben dat over 't openbreeken
van een comptoirtie soude sijn
geweest, en 't soek brengen van
eenige winkelgoederen
van hebben Hooren spreeken
Vergiffenis
x
8.
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0596.xml
#+ ---

1536
15.
18. —
De gevraegdens verklaeren
van neen.
De gevraegdens, kemp, —
koning, en roos seggen
van Ga. —
De gevraegdens antwoorden
neen
Off sijluijden deposanten in
sijn persoon, off anders door
reputatie niet kennen den persoon
van Jacob Jacobszr. van Zierickzee
Bonstoe, pruijs en doede
Jegenwoordigh geweldigen in
seggen van neen. —
bengale
sf den selven niet is
De gevraegdens kemp,
een nederlander, en uijt
koning, en roos seggen
Comp:s dienst op de Cust
Jae sulx gehoort te hebben.
Cormandel bij de engelsen
Pruijs, doede, en bonstoe
over gelopen
seggen sulx niet te weten.
7.
16:—
De gevraegdens kemp, Coning, toff sijluijden ook niet—
gehoort hebben, dat den selven
en Roos. seggen wel gehoort
voor dat hij weder bij de
te hebben dat hij bevoorens bij
de Engelse inde Issers hadde
Comp:e is overgekomen, inde
geseeten. —
engelse logie om sijn quaet
bedrijff inde ijsers heeft
De gevraegdens k nuijs, Bonstoe
en doede, seggen doen in
geseten
bengale niet geweest te zijn. —
Off sijluijden niet wel gehoort
De gevraeghdens seggen
hebben, dat den selven Jacob Jacobsz —
hier van niet te weeten: —
geweldigen, sigh hadde beroemt, dat
den directeur schagen, in sijn
haden stont, En dat hij hem konde
bederven als hij wilde, dat hij ook
sulx hadde gedreijgt nae dat hij —
seijde van sijn E: Cop seekere tijt in
zijn huijs komende met Engelse
overlopers) niet beleeft genoegh
(en als off hem niet kende) te
sijn bejegent.
20. —
19. —
Off sij luijden deposanten
niet gehoort hebben, dat den
voorsz Jacob Jacobsz: voor dat
ovelopen, Comp. s ruijmen hadde
bestoolen.
Off sijluijden oijt hebben hooren
seggen, dat ijmant van den overleden
off andere persoonen te dier tijt op —
den voorsz bodem hebbende gevaren
daer over door den fiscael is aenge„
sproocken off gecalangieert. —
Off
Off

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0597.xml
#+ ---

1537
de gedraegdens Pruijs, bonstoe,
geweest te zijn. —
noeijt gehoort te hebben
aengesprooken heeft.
en doede seggen doen daer niet Off sijluijden niet wel
verstaen hebben, datter uijt het
De gevraegdens kemp, konink„
Jagt de purmer Jongst in
en roos seggen wel hebben hooren
bengale gekomen wesende, op de
seggen datter eenige spiouter
reede van bellasoor is gelost
uijtgescheept soude weesen. —
een goede quantiteijt particulier
spiaulten.
Off sijluijden deposanten niet
Het selvige van de fluijt
van niet gehoort te
westbroek hebben horen
verhalen. —
De gevraegdens seggen daer
De gevraegdens antwoorden Off haerlieden ook bekent is
dat jmant vande voorsz scheeps
vrienden ter oorsake vandien door
den fiscael off van wegen den
Heere Commissaris is aengesproken
off gemoeijt.
dat den fiscael jemand
daer over gemoeijt off
presenteere wij ondergeschreven 't gunt —
bij ons Jder in margine deses is getuijght
23.
22. —
off verklaert 't selvige ten allen tijden naeder
gestant te doen, ten oirconde der waerheijt
hebbe wij desen onderteekent buijte Batavia
adij 20:en februarij 1687. was geteekent —
Wille kemp, meijdert, Pruijs„ P:r Coning -
Jan Bonstoe„ W=m Roos, Evert doeti=r
Lagen stont
Op huijden, den 20: Februarij 1687. —
Compareerde voor mij David Disportijn, openb:r —
nots:, bij den hove van hollant, mitsgaders in sgravenhage
end in't nederlands Jndia geadmitteert, binnen der stat
bat:a residerende, ende de getuijgen, naergenoemt,
de deposanten die desen voorenstaende articulen —
hebben beantwoort, dat ten sij deselvige naer haer
bester weten, en waerheijt, ten versoeke van den Ed: H:r
Nicolaes Schagen, raed extra ordinaris van Jndia, —
req:t indesen, hadde beantwoort, en dat sij bereijt
en overboodigh waeren, des noods zijnde, deselvige
naerder met sollemnelen eeden te affirmeeren; Aldus
gedaen, ende gepasseert buijten deser stede, in 't logiment
vanden Ed: H:r req:t, ter presentie van Lucas Perera,
ende Jacob Manuetsz:, mijne clercquen als getuijgen,
was geteekent Willem Kemp, meijndert Pruijs, —
P: Coning, Jan bonstoe, W=m Roos, Evert Doetis, —
ter zijde was geteekent Lucas Perera, J. s manuetsz:, —
lager stont ten oirconde was geteekent D:
Dispontijn Nots: publ. 1687.
Naer gedaene collatie, is dese tegens
zijne geteekende als boven, punc„
fueelijk bevonden te accordeeren,
Batavia adij 20=en Feb„ij 1687. bij mij
2
D: Dispontijn Nots. Publ.
ff
1687
20
hebben.
21. —
42

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0598.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0599.xml
#+ ---

1538
R2
2
Pieter van Ommen ende de vrieden
Den Eijss. r segt dat voor desen E:
agtb: raet was geintend. t. proces
Eijss. r in Cas van Injurien
door hem Eijss. r ex. off.„o in Cas Crimi„
contra.
„neel opende jegens dirk Iongker als
Dirk Jonker ged. e in 't selve Cas
ged. e in t selve Cas in welk proces
den ged. e heeft gelieven te alegeren
om hijs te doen
ende te beschuldigen den persoon van
barent Caes koper in verscheide pointen dienthalven versoeken sij Eijss. r
dat den ged. e alle die pointen van beschuldigen, waer mede hij barent
Caeskoper van hem belast staet, sal hebben met suffiçante bewijsen te
deduceren, op dat sij Eijss.:r deselve bewesen siende, dat van haer gemoet
mogen verkrijgen om dan barent Caes koper als een verrot lit te
mogen afsnijden, en hem hun maegsz: onwaerdig te houden, om
langer onder haer geslagt gekent te werden, ofte anders in gebreke
van suffiçante onweder sprekelijk bewijsen, dat dan den ged: e van
uE: agtb: sal werden geordonneert hem te geve reparatie van eer„
om welke soo veel in haer is te behouden, sij Eijss:rs tot nog toe uijt regt
van maegschap aen welke sij participeren verpligt en verbonden
sijn met de Costen hier om gedaan
Den ged. e voor antwoort segt bij aldien de Eijss. r
ageren voor barent Caeskoper of deselve in sodanigh
geval instaen voor de schade die hij ged. e sal komen
te bewijsen door Caeskoper voorn:e geleden te hebben
met de oncosten van de processe dog dat anders niet
tegen de vrienden en heeft maer alleen tegen sijn
parthije voorm:e, de Eijss. rs replicerende seggen soot
bewesen wordt, het te last geleijde van barent Caes koper
voor de oncosten van tproces te sullen instaen,
en wverdere niet gehouden te sijn.
den ged. e persisteert bij sijn antwoordt voor
duplijk: —
parthijen persisteren en versoeken appointementen.
den raet vinden goet bij aldien de Eijss=rs
Laer
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0600.xml
#+ ---

haer :e willen gerepareert hebben, en den ged:e
Comt te bewijsen, dat door barent Caes koper
verkort is dat de Eijss. r voor die schade met
de onkosten van tproces sullen instaen.
GeExtraheert uijt de Copie Justitie
„ onder
rol van Cochim n dato 23 en Octob: 1671
ter gem: secretarije berustende en naar
gedane collatie daar mede bevonden
te accorderen, en werdt dese aende
heer extraords raet van india Nicol
schagen voor Copie gegeven sonder
dat aen sijn Ed. e eenige extracten
rakende 'tvervolg deser sake gegeen
kunnen werden, alsoo de Institie
rol van Cochim des volgende jaers—
1677: noijt van daer herwaerts gesond
is, na het uijtwijsen van de gener=le
registers der ontfangene malabaerse
Batavia Int Casteel den 2:e feb: 169
papieren.
Clebeeck

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0601.xml
#+ ---

1539
2
Ick ondergeschreven verclaere en
attesteere, ter Requisitie vanden Extraord=s
Raet van Jndia, d' h=r Nicolaes Schagen, als
dat ik nooijt aen zijn Ed=le off des selffs
goma linne, van Cassima basaar heb —
gesonden, nog doen senden, eenige quantiteijt
armosijnen, of andere Coopmanschappen,
hoe die souden connen werden genoemt,
Jae selffs daer toe nooijt direct off, —
jndirect, last off versoeck heb gehadt, nog
bij monde off geschrift, anders als
eenige kleijnigheeden, die ick haer —
Ed=les voor't huijs houden heb versorgt,
presenteere 't voors: 't'allen tijd' met
sollemneelen Eede te bevestigen.
Batavia desen 7„en Februarij 1687.
was geteekent A=r Hendrix, —
Lagerstont
Op huijden den 20„en feb: a„o 1687.
Comparende voor mij David Dispontijn
openb: notaris, bij den Ed: hove van
Hollandt, mitsgrs insgravenhager, ende int
nederlandts Jndia geadmitteert,
binnen der stadt Batavia residerende,
ende de get:s naergenoemt, mons=r
alexander Hendricksz;, oud onder Coopman
Jan Parven
C
6.5:
verte
2
ter

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0602.xml
#+ ---

ten dienste den E Comp:e, deposant in desen,
voorenstaende attestatie, den welken
ten versoeke van det Ed: h=r Nicolaes
schagen, raet extraord=s van Jndia, —
verklaerde, dat uijt vrije onbedwongen
wille, de voorsz: voorenstaende verklaeringe
ter instantie van zijn Ed:, hadde verleent
met verklaeringe, dattet gunt daerinne
door hem was getuijght, de oprechte
waerheijt was, en dat hij overboedigh en
bereijt was, tet allen tyden sulcx gereg
en des noots zijnde, met sollem neelen
eeden naerder gestant te doen, aldus
naerder getuijght ende verklaert, off zijn
voorige gegeve verklaeringe bevestigh,
Buijte bat=a in't logiement vanden Ed
H=r Reqt indesen, ter presentie van Lucas
Perera, ende Jacob Manuelsz: mijnne
kleecq. als get was geteekent A: Hend=k
ter zijde was geteekent, Lucas Perera,
J Manuelsz: lager was onderteekent D:
Dispontijn Nots. Publ: 1687.
gecollationeert accordeert, met
zijn geteekende als boven,
Bat=a adij 20„en feb: a„o 1687.
bij mij
D: Disportijn Nots. Publ.
1687
42
20
2

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0603.xml
#+ ---

1540
Wij ondergesz: verklaren, ter Requisitie
van de H r Extra Ordinaris raet van Jndia, —
Nicolaes schagen, om soo veel in ons is, voor
te komen en weg te nemen, alle agterdogt en onge„
gronde suspicien, die men inden Jegenwoordigen tijt
hoort maeken, en formeeren, dat gem:e H:r schagen
off jemant sijnen 't wegen, ons noijt heeft aenge„
sprooken, off doen aenspreken, bij monde nog bij
geschrift, nog door beloften, off drijgementen, off bij
eenige andere wegen, off middelen, heeft tragten
te obligeeren, ten Eijnde dat wij op de materie —
vande particulieren handel, van armosijnen, off
kopen, off wat diergelijk anders, daer over wij —
geregtelijk sijn ondervraegt, jet wes souden seggen,
off niet seggen, persoonen die daer van werden
verdagt, noemen oft niet noemen, off jetwes —
anders getuijgen, als dat ons na waerheijt en
conscientie aengaende de voors sake bewust
was, 't welck wij bij eerste occasie, die wij —
sullen connen erlangen bereijt sijn met solemneelen
eeden te bevestigen, -houglij in bengala den
28=en aug:o 1586. was geteekent Gerhard Coetier„
A:n Hendrix, A. Deldijm. —
Lager stont. —
Op Huijden, den 20„en Februarij 1687. Compareerde
voor mij David Dispontijn, openb„r nots:, bij den
Hove van Hollant, mitsgaders in 's gravenhage,
ende in't nederlands Jndia geadmitteert, binnen
der stadt batavia resideerende, ende de getuijgen
Jan Parren
naergenoemt,
6

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0604.xml
#+ ---

naergenoemt, Mondr: Allexander Hendricksz;, oud
ondercoopman, ten dienste der E: comp:e deposant in
„ voorenstaende attestatie den welcken
dese „ ten versoeke van den Ed: H:r Nicolaes
schagen, raed extra ordinaris van Jndia, —
verklaerde, dat hij uijt vrije onbedwongen wille,
de voors: voorenstaende verklaeringe, ter Jnstantie van
zijn Ed: H:r hadde verleent, met verklaringe dattet
gunt daer inne door hem was getuijght, de oprechte
waerheijt was, en dat hij overboodigh en bereijt
was, ten allen tijden, sulx gerequireert, ende des
noods zijnde, net sollemneelen Eeden tet—
naerder gestant te doen; Aldus naerder getuijgt
ende verklaert, off zijn voorige gegeve verklaringe—
bevestight, Buijte batavia in't logiment van den
Ed: H:r reg:t indelen, ter presentie van Lucas
Perera, ende Jacob Manuetsz:, mijne clercq:e als
getuijgen, was geteekent, A:r Hendrix, ter zijde —
was getekent Lucas Perera, J:s Manue Err:, —
lager stont was onderteekent D: Dispontijn Nots: publi:
naer gedaene collatie, is dese tegens
zijn geteekende als boven, punctueelijk
bevonden te accordeeren, Batavia —
adij 21:e februarij, A o 1687. , bij mij
D: Dirpentijn Nots. Publ.
42 1683
21
2

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0605.xml
#+ ---

1541
Vrijdagh den 31:' Januarij 1687. Presentib:
omnibus, demptis d' h=rn fiscaels;
Den Raedt met rijpe deliberatie gelet
hebbende opt versoek den 25:' deser bij d'
E h:r niclaes schagen, extraord:s raad van
india gedaen om te hebben recolement
onder eede op seekere vijf stucx attes¬
„tatien, den 29:' dito in rade overgegeven,
ontseijt het selve versoek voor als nogh
onderstond mij present, was geteekent
Jacob overtwater secrets.
g'extraheert uyt de Civile
rolle van agtb raadt
van Justitie des Casteels
batavia en naer gedane
collatie daer mede bevonden
te accorderen
Bat„o 1:' maart 1687 —
Jan Parven
J: Inevellerin
Pesu
Clercq.
ster

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0606.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0607.xml
#+ ---

1542
Aan den Heere ord: Raad,
Willem van Outhoorn Praesident, ende
verdere Leden vande Aghtb: Raet van
van Justotie des Casteels Batavia
Vertoont reverentelijk den extraord=s Raet van Indien Nico„
laes schaghen, hoe dat hij op den 25=e vande gepasseerde m=r
door den procureur Christiaen Six, volgens speciale procu„
ratie op denselven gepasseert, aen u agtb: hebbende versoek
gedaen, om te erlangen recolem=t bij Eede van seekere—
Attestatien door verscheijde persoonen tot sijn vertoorders
behoeve verleent, ende aen u agtb: g'exhibeert om sig daer„
van in tijden ende wijlen te connen bedienen, daer en soo zulcx
soude mogen van noden wesen, 't welk niet anders was, als een
enqueste valetudinair, inde hoven ende regtbanken van ons
vaderlant, dagelijcx geubeert, ende een practique soo veel
te meer, nootsaeklijk in dese landen, daer de menschen
voor den dienst vande comp=e alle uren versendelijk sijn,
ende niet souden konnen werden bekomen, wanneerse van noden
souden wesen, tot groot nadeel van die daer bij souden mogen
wesen geraekt, Des niet tegenstaende is den verthoonder
gebleeken bij u agtb: appoinctem=t van den 31 D=o dat
deselve het voorsz: versoek hebben believen te ontseggen;
dan dewijle dat is geschiet voor als nog soo gebruijkt
den verthoonder andermael de vrijmoedigheijt om u agtb:
te gemoet te voeren, dat hij geen redenen van difficulteijt
heeft weten uijt te dencken, waerom den regter, die ge„
„woon is te hooren ende te sien, ende aen het overleg ende goed„
dunken van partijen te laten, all wat materie ende middel
Jan Parven
van
copie

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0608.xml
#+ ---

van reproche van getuijgen end getuijgenissen kan wesen
soo liquiden ende gefundeerde provisie van Iustitie, niet
soude connen accorderen, te meer nademael men hier nog in geen
proces ingelaten, nog ijmand partije is, mitsgaders dat
een verweerder ende beschuldigde, off die het staet te worden
ende welkers saake altijt favorabel is, niet behoort
te werden onthouden, het gene een beschuldiger ende fis¬
„cael vrij staet, die ondertuschen in formatien neemt,
ende documenten recouvreert, nae sijn welgevallen, Om welke
redenen, die buijten twijffel niet van nooden hebben breden
te werden geExtendeert, off gededuceert, den vertoonden
om het groot prejuditie, dat hij daer bij lijdt, ende nog groo¬
ter voor te comen, wanneer dese laetste schepen nae
't vaderladt soude vertrocken wesen, (werwaerts hij van
meeninge ende gedrongen is, eenige stuken tot sijn desen„
„sie te versenden) als nog instantelijk versoekt, dat die ge
„tuijgen sonder tijt verlies voor gecom=ens vande Raet
mogen werden geciteert, ome te recognosceren
hunne resp=e handtekeningen, ende te beedigen soodanig
verklaeringen, als deselve reets hebben gepasseert, mits„
nog verders onder Eede te hooren, op jnterrogatorien
soodaenige andere persoonen de welke u agtb: des vereijst
sijnde mede sullen werden bekent gemaekt, mits nogtan
dat deselve buijten Communicatie van den H=r fiscaal
diese voor als nog niet toucheren, ende die ook gants geen
opening van sijne informatien doet, werden gehouden, wag
op verwagtende u agtb: favorabel apostille &=a was
geteeckent niclaes Schager,
gecollationeert, accordeert
ƒ
Nata: 19e: feb: 1687
A: Merellerius
Pesu
Geriq

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0609.xml
#+ ---

1543.
Saturdagh den 15:' Februarij 1687. Presentib:
d Eh. niclaes
Schagen
-
supplt
Request
omnibus demptis d' h=r Fiscaels; —
six exhibeert een libel, luijdende als volcht,
six voor d' h:r Niclaes schaegen, vertoont vier
verclaringen onder dehandt, d'eene den 7' feb:
en d' ander den 13:' d:o bij den schipper Jan frintz,
de 3:' en vierde bij alexander hendricksen onder„
coopman, alle ten behoeve van d' h:r schagen verleent,
mitsgaders eenige opgestelde vragen om voor h=r
commiss=ns uijt haer E agtb: raadt afgehoort te
worden de persoonen meijndert pruijs schipper,
philips koninck, en Jan bonstoe ondercoopluijden,
evert doede, en baltus doene opperstierluijden,
en willem roos boeckhouder, alle in dienst der E
comp:, exhibeert mede een request bij d' heer
schaegen geteeckent, en versoekt als bij 't selve
recolement bij forma van enqueste valetu„
dinair, was geteeckent C: six —
Den Raedt het request gelesen en
opt versoek daer in vervat, gelet hebbende,
accordeert d' h:r schaegen de vraegpoincten
te laten beantwoorden 't sij voor commiss=rn
of notaris en getuijgen soo te rade werden sal
Jan Carven
eerte
op

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0610.xml
#+ ---

ontseijt de recolementen opdattestatien
totter tijt en wijle blijken sal, dat de getuijgen
die deselve verleent hebben, van hier staen
te verstrecken of cranck sijn,
six versoekt restitutie van de vertoonde attestatien
en vraegpoincten;
Den raedt kiat, onderstond mij present
was geteeckent Jacob overtwaterlearets
g'extradeert uyt de Civile rolle
vanden agtb raadt van
Justitie des Casteels batavia
en naer gedane Collatie daer
mede bevonden te accorderen
Bat:a dato voorsz
A Zuevellering
dsr Clercq.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0611.xml
#+ ---

1544
voor de Ed: heer
niclaes schaegen
versoeck
vertoont met Eerbiedigheijt den Extraordinaris
Raat Nicolaas Schaghen, dat hij In Bengale
zijnde, door zijn huisvrouw, bij coop heeft
geacquireert Een obligatie ten Laste van dat
comptoir, En staande op den naam van
een Inlants coopman genaamt Nandoeram,
ter somme van 5000 Ro/a, welque somme
den vertoonder geregen zijnde te ligten, En
daar in difficulteijt werdende gemaaakt, heeft
hy sig met het by gaande Request, geaddresseert
gehadt aenden Heere commissaris van Reede,
de welque dat versouck heeft believen te schen„
voijeeren aendese vergaderinge, als te sien is
bij het apostille daar op gestelt. En dewijl
bij vertoonder niet can dencken, dat met
het onder sig hebben van sulken geringe
Aen zijn Edelheijt, de Heer
gouverneur generaal Johan„
nes Camphuis, En de Heeren
Raden van India
Somma
ter
ix

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0612.xml
#+ ---

somma die In was van Nootsakelijcheijt bij ver„
sterf off andersints, niet soude connen werden
gemist, zoude gepecceert wesen tegens U Ede
agtb: intentie, En ordre vervat inder selver
missive na Cormandel van dato 13=en August
1683, zoo versouckt den vertoonder, dat uw
agtb: onbeswaart gelieven te wesen, om
hem toe te staan en te laten volgen de
voorsz: 5000 R=/a met den Interesse daar
op verloopen
T welcq doende &=a
accord=t met het request door de
heer Extraord=s Raed van Jndia
Nicolaes Schagen in Rade van
Jndia overgelevert. Batavia in
Casteel den 25=e Feb= 1687. —
Liebeeck
Seeds.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0613.xml
#+ ---

1545
Ik ondergeschreven bekenne uijt
name vande Nederlantse geoctroijeerde Oost„
jndissche Comp=e wel ende deugdelijck schuldigh
te wesen, aen den Inlants Coopman Nandoeram
Een somme van vijffduijsent gangbare ropien
piet van 3 â 4 rettijs heden bij hem aenden Cassier
Jacob Hinlopen, in Cassa getelt, welcke voorsz
somme van vijff duijsent ropien, met den
intrest van dien, â Een per Cento s'maents—
in gemelte spetie weder sullen gerestitueert
Ende voldaen werden, op de eerste aenmaninge
vanden houder deses off desselffs gevolmagtigde
Huglij in Bengale den Twintigsten november
a=o 1685 was geteeckent Jan Pit
Accordeert
Jan Roenesteijn
selts:—
X

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0614.xml
#+ ---

^^

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0615.xml
#+ ---

1546
geleesen zynde 't request van gem:e heer Schagen
om weder te mogen hebben soodanige 5000 copien
met den verloopen interest, als door d' Heer
Commissaris Hendrick van Rhede van sijn
E: aangehouden was; Soo is verstaan 'tselve te
renvoijeren aan d' Ed.: e heeren meesters in 't
Vaderland, gelijk over Eenige Jaren ten reguarde
Gedelibereert zijnde over 't versoek van d' Heer
Nicolaas Schagen bij notule van 31:en Januarij
pass:o aangetekend ende in deliberatie gehouden
Soo is verstaan het selve versoek aftslaan ter
tijd en wijle men siet wat voor Extracten ende
Papieren den advocaat fiscaal van Jndia tot sijn
E:s laste voor den Raad van Iustitie over sal
leggen; dog heeft de heer Ioan van Hoorn
van 't veteren over dese sake, als annex aan de
Commissie van d' Heer van Rheede, versogt
geexcuseert te mogen zin
Maandag, den 10:en Februarij 1687.
Extract uijt de gehoudene
notulen van 't gebesoigneerde
en geresolveerde in Rade van
India. op—
van de
ter

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0616.xml
#+ ---

van de Iuff:rn Twaart ende wagtendonck
geschied is.—
Gecollationeert, Actordeert
Batavia In 't Casteel den 12:en
februarij 1687.
Ciebeeck
Geed

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0617.xml
#+ ---

1547
Geeft met schuldige respect te kennen, den
Extraord=s raat Nicolaas schagen, hoe dat
hij op den 31:' Januarij 1687: bij monde aan
dese vergaderinge Hebbende versogt, visie
en Lecture vande brieven vanden heere
Commiss=s van Reede, met de bijlagen„
in 't generael waar toe hij als een mede
lidt van dese tafel, en als sodanig weder„
om sessie hebbende genomen, was bevoegt;
mitsgad=s in 't bijsonder van die passagien en
stucken, dewelke tot zijn remonstrants
las te ware overgesonden en die hij onder
reverentie heeft gesustineert, dat hem als
partije geinteresseerde niet mogten werden
geweijgert VEd:e agtb: des niet temin
hebben verstaan vors:z versoek aff te
slaan, ter tijd en wijlen men soude sien,
wat voor Extracten ende papieren de„
advocaat fiscaal van Jndia tot des
remonstrants laste voor den raat van
Justitie soude overleggen, bij welke
Van den Edelen Heere
Joannes Camphuijs gouvern=r
generaal. mitsgaders de E: E:
Heeren Raden Van India.
Dispositie
e
5
&a.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0618.xml
#+ ---

1548
dispositie der remonstrant sig vindende
beswaart, als hebbende reets sulke capit
nadelige provisien door de gegeven ordresz
gemelten Heere van Reede, tot syn laste
gekregen en werdende daardoor on beg
gemaakt, om syne behoorlijke defenis
aan de Heeren meesters naar het vaderland
en met de nu laets te vertrekken: —
schepen in dit saijsoen, te konnen doen, en
ook in twijffel sijnde, off hij sijne meening
en redenen al duijdelijk genoeg heeft te
kennen gegeven, soo keert sig den remonst
nogmaal tot u Ed:e agtb: met ootmoedig
versoek, ingevalle uEd: agtb: redenen hem
onbekent mogten hebben, om dese papieren
te Eximeren en uijt te sonderen vande
generale kennisse van 's Comp:s saken,
den remonstrant compoterende dat uE
agtb: gelieven soo veel goetheft en cors„
„deratie te hebben voor den remonstrant die
d'eere heeft van te wesen een mede lidt
deser vergaderinge, (waar in hij soo door de
goede ordres vande Ed:e Heeren xvij=e
als de opgevolgde resolutie van uEd: ogt
is gehanthaeft, en geconfirmeert) en die
consequentelijk moet vast stellen, dat
sine defentie en suijvering wegens dese
nog secrete en duiystere accusatie u Ed: agtb:
in tijden enwijlen ten hoogsten aangenaam
sal wesen, dat hem remonstrand als nog magh
gewerden Communicatie vande voorsz:
brieven en stucken, soo en in sulker voegen,
als uEd: agtb: behoudens de ordre vande
regering en het belang vande Justitie sullen
konnen goetvinden. —
Ende wijle den remonstrant uyt een tweede
notule vande voorsz:e datum ook is geble„
ken dat uEd: agtb: syn schriftelijk versoek
om te mogen Erlangen betalinge van
sekre 5000: ropijen &:a ten laste van
het Comptoir Ouglij Lopende, en door
gem=ten Heere Commiss=s aan u Ed: agtb:
gerenvoijeert, wijders te respeneren aan de
dispositie vande Heeren meesters, gelijk
over eenige Jaren ten reguarde vande Jusf=ren
Thiart en wagterdonk was geschiet; soo
kanden remon strant niet nalaten uEd:
agtb: andermael in bedenken te geven, off
deselve, geconsidereert de qualiteijt vanden
remonstrant, ende Constitutie van sijn
familie, konnen oordeelen, dat met de
besittinge van een geringe somme van
5000 ro/as in contand, en die nog daaren boven
bij de Comp: staan soude wesen overtreden,
nog
de

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0619.xml
#+ ---

1549
de aanschrijvinge bij uEd: agtb: in dato 13=e
augustij 1683. na Cormandel gedaan, en off
dienvolgens dese saake met die vande voorn:
Juffrouwen Thivars en Wagtendonk van een
nature is; ende ingevalle uEd: agtb: sulx
al mogte verstaan; dewijle nogtans nagesien
synde de retro acten daar van meldende,
sal bevonden werden, dat de voorsz: sake
van Juff=r Thivart sonder daar op ten
principalen te disponeren door welgem=te
steenen onse meesters wederom herwaerts
is gesonden, en dat soo wel dese als die van
Juff:r wagtendonk, op het exempel vande
eerste, en sonder aanschrijving of permissie
uijt het vaderland, bij uEd: agtb: ten fave
re vande versoekers is aff gedaan soo bidt
den remonstrant seer instantelijk/ dat uEd:e
agtb: onbeswaart gelieve tewesen van hen
de voorsz 5000 ropijen met den verlopen inte„
resten. telaten voldoen.
Wijders, dewijl den agtb=e raat van Justit
deses Casteels niet heeft konnen goetvinden
aanden remonstrand toe te staan recolemen
bieeden van eenigen verklaringen door
verscheijde persoonen ten behoeven vanden —
remonstuant verleent die hij van menig
was, tot syn nodige diffentie aande Heeren
xvij over te senden en dat den remonstrant onder
Correctie niet kan begripen wat de redenen
van diffigulteijt daar ontrent in Consideratie
komen, ten sij het daar op soude mogen sin
genomen, dat de voorsz: bescheijden niet eijgentlijk
sy gedistineert om Hien in Judicio te werden
gebruijkt soo is den remonstrant genootsaakt
sighier over mede aan uEd: agtb: te adresseren
en te versoeken dat die vande gem:te raden
mogen werden geauthoriseert om de voorsz
beeding &=a telaten geschieden waar op aff„
wagterde uEd: favorabile dispositie &:a
Accordeert met het request door
d' heer Extraord=s Raed van Jndia
Nicolaes Schagen in Rade van Jndia
overgelevert, Batavia in 't Casteel
den 25=e Feb=i 1687.
J Riebeeck
xvii
11

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0620.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0621.xml
#+ ---

1550
Patria
Edele Hoog-gebiedende Heeren
Aan d' Ed:e Heren Bewinthebberen
der vereenigde nederlandse geoctro„
ijeerde Oost Indische Comp:e ter
Vergaderinge van de Heren Seven„
thienen tot Amsterdam
Edele Erntfeste, hoog agtbare
Manhafte, Welwijse, voorsie„
nige en seer genereuse Heren
Om welcke redenen en oorsaken den Edelen
heer Commissaris Generaal van Rheede mij—
in't voorleden jaar 1685. van't gaalse com„
„mandem:t heeft gelieven te dimoveren
en na Batavia te zenden, dat sal uE. ho:
Ed=e uijt de Ceijlonse papieren sonder twijffel al
gebleken zijn, waar op inde maant April tot
Batavia overgekomen zijnde hebben haar
Ho: Ed=e mij na 3. â 4. weken verblijff gelieven
te committeren om UE. Ho: Ed:s belangen
tot Bantam waar te nemen alvoorens aen
haar ho: Ed=e tot Batavia overgelevert
hebbende
2

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0622.xml
#+ ---

1551
hebbende seker request en soodanige bewijsen als
konden dienen om haar Ho: Ed=l te doen sien
de waere geschapentheijt van het verkoopen
der Chiancos op gale aen de Bengaalse mooren
en vrijburgers, maar nadien over die saak U E.
ho: Ed=e Commiss=s van Rheede reets gevonniss
hadde, soo hebben haar Ho: Ed:e tot Batavia
daar in geen veranderinge geraden gevonden
temaken, maar den supp:t de vrijheijt gelaten
om aen UE: ho: Ed:e alles nader te mogen
deduceren en soodanigen verligtinge te ver„
„soecken als UE. Ho: Ed=e in alle aquiteijt
souden bevinden te behooren, waar op dan
steunende en naderhant nog becomen heb„
„bende verscheijde bewijsen om tedoen blijcken
hoe schandelijck de gecommitteerden int' af„
„schepen der Chiancos niet alleen gehandelt
maar oock den H=r gouv:r pijl geabuseert
hadden, soo vinden ons verpligt te seggen
dat het den H=r Commiss=s in Bengale gebleken
zij, dat de Chiancos voor 4=de soort aende
vrije stuirluijden Jan brengsman en Isaac
tot gelevert, sijn geweest van deselfde soort
(:soo niet groter:) dan die de mooren ontfangen
hadden, en dat in westeramstel daar de chianco
zijn uijtgescheept geen vierde soort geweest
sijn, waar doer den H=r Commiss=s in Bengale
voormelte personen reets soude belast hebben
haar soo qualijck genoemde vierde soort te be„
„talen van 2. tot 5¾. rD=r gelijck de mooren daer
voor hadden gegeven, en waar op volgens schrivens
van den Coopman fanconnier, Isaac Rot sijn portie
reets aen hem betaalt had, en 'twelcke na alle
apparentie nu almede door Jan Brengsman
sal wesen geschiet
Hoe seer nu de H=r commiss=s door de trouloosheijt
der gecommitteerden en de driften van den heer
gouv=r Pijl heeft konnen ingenomen en bewogen
worden tot nadeel van den Command:r en gaalsen
raad te disponeren, konnen uE. Ho: Ed:s uijt het
kort verhaal hier voren gedaen ligtelijck —
beseffen, dog als UE. Ho: Ed:e de goedheijt gelieven
te hebben om te doen resumeren de papieren
en bescheijden hier bijgevoegt, soo sullen UE. Ho:
Ed=e ontwijffelijck geheel en al konnen zien,
onsen onschult omtrent het verkoopen der
Chiancos waar van soo breden beschuldigingh
tot onse nadeel, uijterste schade en disreputatie
omtrent UE. Ho: Ed:e is voortgebragt, en dewijl
UE. Ho: Ed:e daar in alles sullen vinden dat wij
in desen souden konnen aenhalen, en wetende
UE. Ho: Ed:e sware occupatien, soo sullen wij
ons in alle eerbied aen alle deselve gedragen,
en UE. Ho: Ed:e ootmoedelijck bidden, dat sij
gunstiglijck tot onse verligtinge en geheel ont„
„lastinge gelieven te disponeren, alsoo wij meenen
UE. Ho: Ed:e volkomen sullen konnen ver„
„sekert wesen, dat bij ons en den gaalsen raad
in alle trouwe en oprechtigheijt omtrent den
vercoop der Chiancos is gehandelt, en dat wij
nogtans boven het verlies van soo merckelijcken
somma van r5x=n 3013½ daar en boven hebben
moeten ontset werden van een commandement
daar wij reets 4„ en onder't gouvernement
9. jaeren met alle trouwe uE. Ho: Ed:s gedient,
en gehoopt hadden uE. hoog Ed=e genoegen
te geven en desselfs hoog vermogende gunst
inder tijd te verdienen, 'twelck wij de saken
apparentie
buijten

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0623.xml
#+ ---

buijten onse schuld nu soodanigh als voorsegt gepa
zijnde, egter tot soulagement van onse sware
geleden schade, de herstellinge van onse eere
van uE. Ho: Ed=e goedertierentheijt verhopen
en afwagten sullen
Het ander poinct door de h=r gouverneur Pijl
wegens het teveel genotene in 4. jaren her„
„somma van ƒ4693: 4: ons ten laste gebragt
en aen haar Ed=e tot Batavia bij request na
waarheijt aengewesen, sijn wij in verwagtinge
dat haar Ed=e goediglijck sullen redresseren
en ons van die last ontheffen, waarom wij
dan UE. Ho: Ed:e bij desen niet zullen verveelen
maar hetselve ten uijteijnde van haar Ed=s
agtb: dispositie uijtstellen, als niet twijffe„
„lende off sulcx sal voor het vertreck der
naschepen een eijnde krijgen. waar mede —
Edele Erntfeste, hoog agtbare, man„
hafte, wijse, voorsienige en seer genereus
Heeren, ik dese besluijten, en met alle
tekenen van Eerbiedigheijd blijve
UE Hoog Ed:ns getrouw
en onderdanigen dienaar
In de stad Bantam
den 6 december a:o 1686.
Jan Parren
Salomon Le Sage

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0624.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0625.xml
#+ ---

Papieren
H. Extract uijt d' resalutoire notulen gehouden Inde stad Gale
B. Extract, uijt d'missuve dato 28=e Julij 1685. door d' heer command.
Salomon lesage en raat aan haer Ed„le hoog agtb: tot
bat„a gesch„
Idem aan d' heer Gouvern„r Pijl dato voorsze. gesz.
D. Idem uijt een briefje dato 29„e' Julij door de mess„rs gecommitt„s
Elsevier & m:r. wachtels uijt belligam aan d' heer command„r
S: lesage gesz.
E: jdem door voormt zijn E. en administrat= Johan faúconnier aan
gemelte Messrs. dato ut supra gesz
Jdem uijt de brieff door d' Ed„e heer, Gouverneur, lourens Pijl
en hooft administrateur d' E: hendrk van Rheed aan
d heer Commandeur en raat dato ult„o Julij 1685. uyt Cal: —
ture Gesz
Idem door gem: heer command, en raat aan als vooren dato pm. augo
S
85. gesz.
IE. missive door d' Ed=le heer Gouverneur lourenspijl en raad, aande
E. heer command„r en raad dato 14„e aug„o uijt colombo gesz
missive door d' heer Command„r en raad aand' Ed=le heer lourent
pijl dato 17„e Aug„o uijt Gale gesz. —
K. Extract uijt d' messive in dato 21„e aug„o 85. door d E heer Pijl
en raad aand' heer Command„r en vaet tot antwoort vant
voorenstaande gesz.
Extract door gem. heer Command„r en raad aan voorm„t Ed„le heer
2
gouverneur dato 7 7b„r 85. gesz
M. Extract uijt den niuwe den 4. 7b„r aan haer E=dle groot Agtbaere
tot bat=a door d' Ed=le heer Gouvern„r lourens Pijl endenraat
tot Colombo gesz
erd
Register der naarbeschreven
1552
No.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0626.xml
#+ ---

1553
N. missive den 20' 7b=r. 175. aan gemelte haar hoog Ed=ns tot bas
door d E. h. r command„r en vaet tot Gale gesz:
O. missive den 20„e 8b=r 875. door den Wel edelen gebooren heere—
Hendrick adriaan van Reede, Commissaris generael van India
aan d' heer en ad command„r en raad in colombo gesz.
P. missive door gem: commandeur en raad aan voorsz. wel Edelen
gebooren heere van Reede, dato 26. ' 8br 85. in Gale gesz
Q. missive door voors„„ Edele heer van Reede aan gem. sijn E. en raat
de dato 14. ' 9b„r uijt caliture gesz
R. Idem de dato voorne.
Extract uijt de missive dato 18. ' Julij 1679. door d Ed„e heer—
3
gouverneur R: v: goens d' Jonge aand heer commandeur W:
vander moelen inden raat Gesz.
„request aan den h„r Ed„e gebooren heere H. A. V: Reede door d' h
Commandeur en raad van Gale gesz.
. missive den 29=e 9b=r 85. aan haar hoog Ed=lns tot bat„a door„
gem. Ede. Heer van Reede in pijlswaart buijtten Gale gest
W Extract uijt d'memorie vanden Jaere 1684. en 85. soo verre—
de Chiancos Aangaet
X. veertien stucx documenten gequoteert van C„a 4 tot Ct. O
in Cluijs
Y tsamen trecking, getrocken uijt de gaalse negotieboecken 'tsedt
p„ro xb„ 1681. tot ult„o Aug„o 1685. soo veel ant logiemen
vanden hr. commandeur S. le sage vertreckt en affgesz
. waeraghtig vertoog by forme van berigt, ter ordre van den E
heer Gouvern„r lourens Pijl wegens 't vercoop der Chiancos
en hoedanig verder by d' heer commandeur le sage en
vaat tot Gale daer omtrent is gehandelt, soo correct doen
lijck tsamen gestelt, en aan sin voors„z Ed=le overgegeven,
bij en door den sect„ Zacharias kakelaer de dato 22 maij
H H. , Extract uyt de gaelse ne gotieb„ waer bij blijckt hoeveel voor
diverse tafel guattus nu aan wesen vand Ed„le heer gouwer
neur Eta ten huijze van de heer Commandeur voor gevallen
en uyt Compts cassa betaelt is t red„t 82. tot 85.
B H. specificatie der provisie tsedert 81. tot 85. tot Gale aan't lo„
giment van d' E heer Command„r le sage vertrect, mits gaeder
't gene zijn E. tot jaarlyckse Emolumenten soo ord„ als
Extraord„s is toegelegt.
1686:-
C. O. Reecq: van diverze Goederen die dheer Command. S: lesage
geordineert werden te betaelen
D' D. specificatie der provisien t red p„ „o 7„ „o„ 85. tot ult„o xb=e
desselven Jaers en Comptoire Gale aant logiement van
dheer commandeur S: le lage vertreckt, mits gaedert
't geene aan zyn E. tot jaerlijcx Emoliment is toegelegt
E E. Extract Getrocken uijt 5 stxs. memoritjes vande Coopmansz: die
in 5 jaere tot Gale aande beng: mooren en andere
trafficanten in trocque van haere aengebraghte Coopman
schappen zijn vernegotieert
Extract uijt de beng„ negotieboecken van a„o 81 tot 1685
súccessive waer bij blijckt hoedanigh de Chiancos van Jaer
tot Jaer zijn vercoght—
Q G. soldij reecq: vand' E. heer Command„r S: le sage de dato ult„o—
Januarij 1686. in gale Geslooten

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0627.xml
#+ ---

1554
wijders droegh sijn E: meede voor, dat den Ed:= heer gouverneur
laurens pijl sijn E: particulierelijck had aangeschr. dat de
Chrancos in wester amstel gescheept, buijten de
voortige jaaren ongemeen groot sijnde, deprijs daar van
oock diende vermeerdert, en deselve voor den verleden
jaarsen prijs van 5¾ Rijcxd: niet afgestaan te werden,
'twelck denachodas van de Bengaalse moorse scheepties
hier inde Baeij leggende, aan gesecht sijnde, seijden deselve
absolut uijt, niet meer als den verleeden jaar Een prijs
daar voor tewillen of Connen geven, en soo d'E: Comp:e
deselve daar voor niet begeerden aftestaan, sij als dan
dElifanten meede souden laaten staan, en met hun
scheepen ledich naar Bengale stevenen, 't welck sij verclaerde
Beter bij hun meesters, als Chrincos tot hooger prijs
te betaalen, te sullen Connen verantwaarden, daar op
haar weeder gedient wiert, sij op devoortgen prijs met,
maar op de groote, en deugd vande Chiances, mosten
sien, en alle waare nadr sijn deught Betaalen, en dat
hun meesters soo onteedelijck niet waaren, aft souden
't selve in dier voegen oock in schicken, alle 't welcke
en andere Rleedenhavelinge meer, op dit supject gevalle¬
als voor den doofmans deur geslopt, en haar deselve
tot zes Rij exd: thout verlaten, doch bij hun niet begeert
sijnde, wiert bij d'heer Commondeut in over lagh
gegeven, wat men ten dienste en nutte der E: Comp:e
Extract uijt de Resolutaite
notulen gehouden Inde stat
gale op maandach morgen
den 23 julij ao. 1685
in deselve
Copia Copia

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0628.xml
#+ ---

in deselve saacke soude doen, soo is naar Rijpe delibratie, na
herst in acht genomen, dat 't gantsche verschil op de gehe
portie Chroncos, maar Ruijm drie hondert Rijexd: Compt
te bedroagen, en gem: negotianten, als nu vande specetie
meede geen vercoop gedaan werdende, daar door t emeerder
misnaeght, en vande vaart naar herwaarts gedeptimueert,
en af keerich gemaackt mochten werden, oock dat tselve
d'E: Compagnie in Bengale meerder schade, als t gemelte
verschil bedraaght, soude konnen verootsaacken, en over
sulcx verstaan, deselve aande voorm: mooren tegen
den voor leeden jaarsen prijs van vijft en drie quart
Rijcxdt: aft te staan, temeer sij l: gemelte Chianws
op Billtgam selfs moeten gaan haalen. —
Wat wij met de Rengaalse mooren deesen jaare in
trocque van haaren aan gebrachten Rijs &c: hebben
verhandelt, en voor d'E Comp:e gewonnen, sal denevens
gaanden memorie aanwijsen, waar aan ons Eerbiedich
gedraagen, dat wij wel gewenst hadden wat Beeter
succes had willen neemen, en meenen door het vroegh
in Breecken vant moussou veroorsaackt tisijn, w
waar door oock eenige Bodems, dewil naar hier hebbende
genootsaackt waaren gewest op te douwen, en een der
selver tot nagapat: Reede gevonden heeft, waar meede
mij, sonder twiffel een Pieter verter in d'Elifanten
souden hebben gehad, als met deese tegenwoordige nachode
van den nabab met welcke onredelijcken menschen
Idem Extract door als vooren
aan d' Ed:= heer gouverneur L:t pijl
dato 28 julij 1685 gesell:
ons Bristie p: gem: voutie aan haar Ed: groot acht Bate
tot Batavia afgevaardicht lecht in Copia meede hier
nevens, als meede demeniotie van t geen mij deesen jaare
met debengaalse mooten hebben vernegotieert daar aan
ons Eerbiedsch gedraagen —
Extract uijt de missive, dato
28:e julij 1685: doot d'heer
Commandeur s: lesage en
Raat aan haar Ed: g: achtbaare
tot Batavia geselt:
1555
wij nauwelijcx over weeh konnen, en sij de Rechte Elifant Coopers
niet sijnde, hebben wij daar al weeder veel moeijte meede gehad„
want sij vier stucx getande uijt gehosen hebbende, mijnder
daar voor niet meer tegeven als voor ongetanden, 't welck
haar dan Buijten gissinge gaande, hebben deselve doen niet
Begeert, en weeder andere vijf ongetande uijt gekosen, waar
van al weeder twee uijt geschooten, t welck mij dan soo al
hebben moeten verdraagen, blijckende daar uijt genoeghsaam
wat Elifant Cooper het sijn, altijt Roepende op haaren
nabab, en dat men ten Respecte van sijn Excellentie aan haar
meer faveur Behoorde te doen, als aan andere Cooplieden„
en dat ten in sichte dE: Comp:e in Bengale haar foueut
niet mocht mancqúeten, oock geschilt, en niet jegenstaande
deesen jaare met dat volck hadden gecontracteert, dat sij
in trocque van haar aan gebrachte goederen van d'E Compe:
souden neemen in Elifanten  arteeckent in ½ jn Chiancos,
soo er genoegh quamen, soo hebben wij haar tot het aen
neemen van meerder Elifanten, nilt tegestaande, d'hant
al vrij hebben gelicht, niet Connen Bewragen, houdende
geen woort, heeden willen sus en morgen soo, soo dat mij
in aanstaande van voor neemen sijn, om met dat valck
Contract bij geschrifte temaacken, en laat en tijckenen
en daar Bij Conditionneeren, dat mij geen Cleeden als introegae
van Elifanten sullen aan neemen, en haaren Rijs get: met
iets anders voldoen, op hooge haer daar meede tebeter
aan haar voort en Contract te sullen verbinden, en mij van
veele moij sijckheeden Bevrijt mocht en sijn.
vij
Extract
Stra
L: B
tra

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0629.xml
#+ ---

2: 6.
onder t schrijven deeses wert ons tot groote moeijte en ondiers
van alle de Boodems Bekent gemaackt, dat alle de Chiancos te
weeten devierde soorte met den onderen op tutucorijn, onder
den anderen ontfangen sijn, soo dat de vierde soort volgens
de verdeelinge niet sal Connen werden gelevert, en alde
Chiancos Eerst aan lant sullen moeten Comen, en dan
gesorteert werden, wat groote moeijte, tijt en spillage
sulcx sal ver oorsaacken, sal VEd: wel Connen oordeelen, en
dat sulcx tot demoorse Bodems der Eijge intrest sal wersen
mits haar tijt verstreecken je, waar omme met den andere
deese zaack hebbe overwogen, voor Eerst, d'officiers gelast
vande Chiancos geen mentie temaacken, en VEd: voor te draaij
oft het niet Rest soude sijn, wij alles maar ongemerckt
lieten door gaan, doende voor Eerst deverdeelinge, volgen
de specificatie, soo danich de Chrancos voor de hant Comen,
latende onder wijlen jntruij in de Cleijne soo veel aan een
kant goijen als doenelijck sal sijn, die dan nevens dandre
over schietende Brengman, en Rot voor de vierde soort
moogen aan neemen, en aan den herst genoemden alleenich
sullen werden gelevert, wanneer andere mooten vertrocken
sijn, om haar soo doende alle gedachte te benemen, en voor
te Comen de over groote moeijelijckheeden, die wij anders van haar
tever rachten hebben, hoedanich UEd: dit sal Bevallen, oft
wat ordre UEd: ons dies aangaande sal gelieven tegeven
sullen ten spoedichste var wachten, alsoo met de leverente
te doen ander op morgen Connen voort vaaren.
Idem Extract door roorm:
meesvr: aan a„ Boven doto 31 Julij
1685 gescht:
met het ontlossen van wester amstel sijn soo verte, dat
al t' geen op de Chianws, en inde Camers was, is aan Lant.
gebracht en met 't uijtdeelen der Chiances leeden een begin
gemaackt hebbende, op demijse VEd: voor gedraagen, sonder
eenige stribbelinge oft ongenoegen, vand' mooren Reets
500: Couren ontlost, en aan haar verdeelt, tot het nu noch
wijders sal afloopen, moet den tijt leeren, altoos EEd. gelieve
daar van verseeckert te weesen dat mij alles sullen doen,
t'schijnt als het Begint, t'ongelucken dat it dan selden met een
op hout, en soo js het nu weeder gelegen sijnde niet alleen tot
grooten, ondienst van dE Comp:e t' voor bij zeijlen vanden Rodem,
maar nu weeder geen Cleijne veranderinge, met dat zee gewor„
vermits die Cleijne, en groote onder den anderen ontfangen
sijn, daar weeder geen Cleijne sportelinge met demooren tegemoet
sien, ten waare gelijck Vd: schrijven, het soodanich Condi gestelt
worden, dat alles ongemerckt souden laten door gaen, ende
verdeelinge, volgens de specificatie, soo danich de Chiancos —
voor de hant Comen, laten doen, daar meede wij ons wel
Connen Confirmeeren, als maar de Cleijne int Ruijm, soo
veel aan een Cant gegoeijt werden, als immers doenelijck
se, en demooren geen Reeden wert gegeven, om daar over
te Clagen, oft ander soude het noch al meer moeijte na
sich sleepen, als die om haar tegenoegen, alle aan lant
mosten gebracht werden, Connende dander Rest dat
doch de Cleijnste sijn, aan de stuijtluijden Brengman, en Rot
werden overgegeven, waar meede mij hoopen alles ten
Besten sal afloopen
Idem Extract doot voor on: sijn E: en
administrateur s: fouconnier, aan
gem:t mess:ts dato ut supra geschl:
Extract uijt 't briftie dato 29:'
julij 1685 door de messrs. gecommitteer
S: Elsevier en mr. wachtels uijt
Billigam aan d'heer Command: s hesap
gesell:=
Idem
om
ƒ
:

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0630.xml
#+ ---

om haar Buijten gedachten te houden en te bevredigen, dat in
ons ver moogen sal sijn, hoe wel niet gedacht hadde het noch
soo wel begonnen soude hebben. —
Extract uijt de brief door de
Ed: heer gouverneur L:t pijl en hooft
administrateur d'Ether van Rbede
aan d'heer Commandeur en Rlaat
dato ult=o. Jullij 1685 uijt Caliture
gesch. t.
nevens de afschrijften der brifties door Ut: naar Batavia, en
aan schipper Barent, en van hem weeder aan UE: getz:, quam
ons oock in handen, dememorie vant geene rh: vande Rengaalse
wooren hadde genegotieert, en oock dat aan haar meeder was
versocht, daar bij met groote verwonderingh, en geen minder
misnoeger sagen UhE: de Chioncos voor de prijs van't verleeden
jaar aan demooren, en andere: hadden afgestaan, daar ah
nochtans Bewust sijn, dat de prijs in Rengaalt soo hoogh op det
zee gewasch gesteijgert, en nu soo weijnich maar gevangen
je, enden teuren oock met veel door onse Bekruijsingh, ende
geresen verschillen heeft Connen becomen, oock sijnder nu
rel meer Eerste en groote soorten, als wel 't verleedene
ende voorige jaaren, en waer op, en andre Consideratien
awer, dh Rekent, Besondere Reflectie hadde hooren genomen,
en d'E: Comp: daar omtrent vrij beeter, als nu Connen
gedient hebben, en dat wij meenen wanneer dE tampt: leeren
principalen alle tselve somen te sien gansch niet Re hargelijck
oft smaackelijck tevooren sal Comen, en alsoo nu hier te londe
sijnde, ons voorsch schrijvens daar over gedaan niet Connen nae
sien, sullen daar van in deese geen meer seggen
Idem Extract door gem: seer
Commandeur en Raot, aan als
vooren dato p=mo agn:s 1685: geselt:
't is ons op't hooghte leet t' hebben gesien het misnoigen dat UEd:
gelieft te nemen, over dat mij de Chioncos tot de voorleeden
aan d E her Commandent
salomon lesage en den Raat
traet
Erntfeste monhafte, wijse
voorsienige, discrete,
ve letteren van den Eersten, en 6: deeser sijn ons den 3 en 8:' daar
aan, nevens de daar bij gevoeghde documenten wel geworden,
waar bij hebben gesin, de Excusen die UE: Comen tedoen, over
t' vercoopen der laaste Chiancos, dat ons gantsch geen
in genoegangh Comt tegeven, ende schade die de Compt: daar
hij lijt, en t welcke over de 2000 Rijcxd: Beloopt, tot dho
venantwoordinge als noch sullen laaten, vermits met
Connen sien de Compte: daar omtrent naar Behooren se
gedient „ Eerstelijck jo th Rewust, en in vergaderingh voorgedrage.
en Bekent gemaackt, dat d' hier gouverneur aan d' hier Commandt:
tesage, hadde kennisse gegeven, hoi de Chiancos van dit haar
van tutucorijn versonden, in Comparatie van de voorige
jaaren ongemeen grooter waaren, en dat daar om jn hrijs
oock dienden verhooght en voor al, voor de voor verledene
1557.
jaarsen prijs oft 5 31 Reijkx d:t hebben afgestaan, vat sporlinge
wij met de mooten om die tot s Rijcxd:t tevercooper, hebben
gehadt, is niet te schrijven, wij hebben daar toe ons dibvoir
genoegh gedaan, maar sijn sij daar toe niet te d'wingen geweest,
hebben: sij, boven derehooginge vande prijs, geen Cleijne moeijelijckh:t
om de Chiancos jnbilligam, met perpihel van haar scheepen, te moeten
gaan haalen, gethoont, voor gevende liever alle te laatenstaan,
en leedich te vertrecken, en in Bengale haar meesten sijn guaront
el te sullen Erlangen, waar op wij dan om datelijck de tijt
Reets hart verloopt, en sij ten Eersten wilden vertrecken, soo donige
Resolutie hebben getrocken, als hier nevens lecht waar aan wij
ons Eerbiedich gedragen, loopende UEd: deselve sal looten
wel gevallen
jaarsen
jaarse
tra
G
:
tra
H:
gale

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0631.xml
#+ ---

1558
jaarse, nilt. vercocht tewerden, waar meede rE: dan van
genoeghsame ordre waaren gedient, soo niet hadden &h als
devoorige jaaren altijt in gebruijck is geweest onse licutie
daar over moeten afgevraaght en gewacht hebben, maar
dat is dit jaar gelijck meer andere dingen niet geschilt, oak
soo weeten niet wie ch gequalificeert hebben, tegens des
gouverneurs Beveelen tot s Compte: nadeel, soodanigen
Resolutie te trecken, en aan te gaan, oock is noijt ingebruijk
geweest (en verstaan w'tselve als noch niet) dat 'dh eenige
oft diergelijcke resolutien meer Ruijten ons voor weeten
oft gedrage licentie ter Execeutie sullen stellen alsoo UE:
in 36 oft ten longhsten 48 luren van hier van ordre Lunne
werden gedient ten waare de saacken, en tijden soo danich daar
omtrent presseerden dat daar op geen tijt uijtstel, oft
ordre soude verwacht werden, dat jmmer int vercoopen
randi Chioncos soo niet en je, en wij gedacht hadden, &h ons
daar over nader soude gescht:, en ordre versocht hebben,
waar voor uE dat zee gewas souden moogen aftestaan, mij
Connen oock ne't Bedencken, wat ve gemoveert heeft, de
laaste ofte vierde soorte apart tevercoopen, daar ter Conter
in Comparatie vande voorige jaren, soo veel Eerste, en soo
weijnich 3: en 4 soort onder deselve sijn, en wanneer dan noch
volgens oude ordre, en bij de vercoopinge vand' jaaren 1682:
83: en 84 Can worden, alt er Eerste soorte soorten sijn,
gesien, dat volgens last, en out gebruijck, onder de fortiados„
soo veel 4e: soort gedaan moet worden, als en eerste soorten
sijn, en om men wel eerste soort meer en bij naar minde
in ind 3e: en 4e: soort als devorige jaaren heeft gehadt, goet
men daar en boven de 4: soort noch uijt schieten, en aport
voor soo geringen prijs vercoopen, vrunden dit gaat
immers geheel buijten de ordre, en met hode, en moeten &
tmij verblaren dat de gedoonte hier omtrent
ons gansch geen stichtinge, oft het beste vertrouwen, Com.
te geven, en sullen mij van dh de Rleeden, verwacht en teversta
waar om dat volgens de ordre ent out gebruijck, tenwer
nu gelijck meer maalen geseght meer Eerste, en minder 3: en
4 soorte onder de gesonde hinck hoornen sijn oh de laaste daar met
onder als voor leenen voor 5¾ Rijcxd=s maar apart voor 2 Rijcxd:t
hebben versocht, ende deese mislach Can vaarlijck gantsch met op
mooren werden geschooven, alsoo sulix altijt jn gebruijck, en bij
te versuijmt, en naar gelaaten is geweest, en verdir Excuijs, dat de
moeren dreijgen het ledich regh tegaan dan de Chiances voor meer dan
de verleeden jaarse prijs aan teneemen, dat sijn maer Blaacharderien
van haar gelijckse jaarlijcx doen, en daar om wanneer ih ons tselve maar
hadden believen Bekent temaacken, soo souden iE gelast hebben, daar
van niet aftestaan, al soudense, oock leedich hebben willen vertrecken
al hoewel wij meenen haar wel souden hebben Bedacht, het t' elve —
hadden ondernomen, wij moeten th eens vroogen, nademaal en nu
de vierde soort, niet als voor henen, onder de fortrados hebben
versocht, en demooren 'tselve jnt toecomende, soo danich als nu
tilckens weeder souden willen hebben, en haar daar tegens quamen
te stellen en dreijgden, indien sulcx net geschiede, ledien wegh
te gaan, oft wij dan gehouden souden wesen haar tselve in
tewilligen, gelijck men volgens vEgenomen Resolutie, tot haar
vernoegingh schij it te sustineeren, dan hebben dh d' Compt: bij deensen
vercoop, een groote schade toegebracht, doch soo th oordeelen tselve
haar niet Behoorde in gewillicht tewerden, wel waarom soude
ik het haar dan minder als núw van d'Reijse discoúrrageeren, en haare
meesters op de Comp: t'selve willen verhaalen, soo ir demooren dit
noch maar alleen hadden in gewillicht, ende Chiances soo danich als
Behoorde, en altijt jn gebruijck geweest js, voor deverleedene jaarse
srijs versocht dat maar 675 Couren soude hebben Beloopen, soude
het noch eenichsints lijdelijck sijn geweest, maar wij sin dat
ch aan Jan Brengman en andere stúijrluijden op demooren varende
de Rest oft 1168 Couren, meede voor de selfde prijs hebben versocht
dit was jmmer met nodich, geweest Buijten dat th meet en soo danich
en vercoop tegens Comp:t intrest en maexiie stoijt, soo eh nu noch
aan die luijden het zee gewas voor 6 a 6 1/1 Rijcxdaalder meerder als aan
demooren hadden gevent, soo soude d' Comp:e dan daar bij Even wel
noch 2000 Rijcxd: hebben geproffiteert hebben wij Connen waarlijck me't
Bedencken, soo er maar met jets anders onder schuijlt, wat ih gemovert
heeft, aan perticuliere daar niet aan gehouden sijn, soo veel van dat
onder
zee

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0632.xml
#+ ---

zee gewas, en voor deverleedene jaarse prijs sonder de 4: soorte daar
onder temengen, aft testaan, Ruijten dat, soo vooren th oock it
gehoúden, aan jan Brengman, oft sijn nachoda, die vertrouwen en
sijn, eenich zee gemas, voor minder prijs als onse ordre lach te verhoo
Rúijten dat oock den selven geen Rijs uijt Bengale heeft overgebra
maar naar i verstaan, sijn particuliere van andere w'haren, langs
Cormandel, en opgale versocht heeft, en waar meede d' Comp:e her nader
dan voordeelich geweest is, 't sij hoe 't sij, n' Connen over wat Boegen,
het oock werden miet sien, dat iE daar omtrent naar plicht hebben
gehandelt, oft disaacken soo gepresseert, dat des gouverneurs ordre,
niet in achtinge bij th ongefondeerde, en voor d' Co mpe: schadelijcke
Resolútie, heeft connen oft mogen genomen worden, en daar om
súllen gelijck hier voor geseght, deese schade tot en gesamentlijcke
laste laten, en met min over 'teen en 't ander vader verclaring
verwachten, Besonderlijck waarom de laaste oft 4e soort, alsoo
soorte
veel minder dan d'ierste, waaren met onder de partie als voor
heenen gebruijcklijck sij gemengt geweest en voor 5/ Rijcx d:t alle
aan demooren, oft de twee scheepen vanden nabab sijn vercocht,
oock waarom aan dandre particúliere scheepen dat zee gewass
niet voor meerder prijs, naar onse Recomandatie versocht sij
en daar op onse ordre afgewacht, en soodanige saacken als
meenen, dat tot th zaacken verschooninge sal connen dienen
vale, onder stont en genegen vrunden, was geteijckent
Laeurens pijl, thomas van Rhee, maarten Scholtes, i
Flotis Blom Raat en secretaris in margine Lolombo
den 14e: aug 1685
aan d'Edle heer Laurens pijl
Raat Extraordinarij van jndia
gouverneur en diricteur des Ceijlonsen
gouvernements met den Resorte van dien
Colombo
voorsz: en zeer genereuse heer
van VEd:le misnoegen, over 't verloopen der Chiancos, wij Lonnen jnt w
gebracht, waar bij tot leet weesen hebben gesien, de Continuatie
VEd: letteren, vanden 14:e deeser, sijn ons den 16:e daar aan wel toe
Ed:e Erntfeste, achtb: manhafte, huij se,
niet sien, waar op dat depreptense schaade van Rijex d:t 2000 gefondeert
is, en Betuijgen als noch daar omtrent, in alle oprechticheijt, naar
de gelegentht: des tijt, ten meesten dienste der E: Compt: gehandelt te hebben
'tis waar dat den Commandeur den Raat heeft kennisse gegeven, van
dat particuliere ordre van d'Ed=e hier gouverneur hadde Becomen,
omme voor de Chiances, waar het mogelijck, hoogen prijs, dan't voor
leeden jaar te bedingen, daar toe hebben mij oock ons uijterste
hoginge aangewent, dooch demooren daar toe niet tebewegen sijnde,
maar in tegendeel root gevende, dat se haar gelt, arreeck en
Elifanten, liever hier verlaten en haar guartant op d' E: Comp:e
in Bengale (:dewijl nij haar soo langh op gehouden hadden:/ wel
souden vinden, wat Cond den Commandeur, in soo onvermacht voor
val doen, dan den Raat hem toe gevoeght te laaten beroepen,
omme daar op 't geene nodich gacht vierde, teresolveeren, welcke
resolutie vEd: mo. deeser gecommiceert is geworden, sonder dat tot
dato deeses eenige bijsondere Rescriptie hebben becomen, daar sulx
volgens uEd: voor geven Binnen 36 oft 48 uijren wel hadden Connen
geschieden en mij van Udt. Speciale ordre gedient sijnde, souden het
zelve hebben g'Effectueert, maer geen Contrarie ordre becomende, de
mouson verloopende, ende fluijt wester Amstel hier voor bij tot
Billigam geloopen sijnde, hebben demooren die zy weeken daar
naar gewacht, en met Belofte van met Chiancos te sullen gerieft
werden, waar en op gehouden, daer naar toe gesonden, in hoope dat
in middens van Ud positive ordre, nader souden werden gedient
't welck niet becomende, hebben de mooren niet langer derven op
houden, temeer door EEd:=le ons voor aft gelast was, demooren soo
veel doenelijck tracht en genoegen tegeven, op dat se het in Bengale
d'E: Comp:e niet betaalt souden setten
't verwondert ons ten hooghsten dat VEde meede den vercoop vande
vierde soort appart, gelieft te Capteeren, daar, het alhier in
gebruijck js geweest, en dewijl VEd:e dijaaren 1682: 83: en 84 Citeert
soo Beroepen sij ons oock op deselve, gaande her nevens een Extract
vant vercoop dier kinckhoorns in voorschreve jaren, waar uijt onse
ontschuldinge, ende dat geen nieuwicheden, wij laten staan quade
trouwe, hebben gepleeght genoeghsaam sal consteeren,
1559
niet
Blijkende
tna
:
9
I.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0633.xml
#+ ---

Blijckende, onder anderen, dat a: 1681: 2104 Couren Chranca,
hier versocht sijn, waar onder maar 1400 Couren sordiados, en
704 Couren Cleene soort sijn geweest, die oock de Eerste a 5 a
ende Cleijne soort tegens 2 Rijgxdt: sijn versocht, en op die wijse
is het devolgende jaaren gegaan, hoewel de qúantiteijt Cleijne
soort soo groot niet en is geweest, Echter sijnse altijt voor
twee Rijcxd:t de Cour vercocht, waar om het ons dan ten hooghsten
verwondert, dat UEd:le ons hier jnne meede Beschuldicht, en wat
het Resorteeren der Chiances aan gaat, tis notoir, dat sulx op
tutucorijn moet geschieden, al waar glijckte mallen sijn, werden
Chiances gesorteert, en onder den naam van Cortrador van dr
gesonden, oft het nu dE Comp:e oft haar dienaaren passen sonder
de vierde soort alhier daar onder te doen, ende Coopluijden alsoo
te bedriegen, is ons onbekent, en soude onses getingen oordeel
tot nadeel van't eent en schaamte van't ander, door d' en ooren
laast ontdeckt werden, oft UEde soodanige gedaente Bieter
stichtinge souden geven, js Buijten ons, vermoeden gereest, en
nadien tschip tot Billigam lach, hebben uij de Chiancos, niet Com
Besichtigen, 't welck ons temeer gepermoveert heeft, om doude
sleur daar meede tevolgen, connende mij VEd=le geen andere
Reedenen geven, vaaromme devierde soort onder defortrador m
en hebben verkocht, als hier boven Reets js geseght, en dat my de
nahodas vanden nabab, en andere niet hebben willen Bedriegen
want posito wij hadden denegotianten, devier de soort onde
de sortrador versocht, in Bengale Comende, en die inde
in allen passende, soude dat Bedroch tot smaat, en schande, van
de Comp:e haast úijtgecomen sijn, ende wij't mij doen Blijcken
dat die altijt appart voor 2 Rijcxd: vercocht sijn, soude vEd:s= ge
redenen gehad hebben, om dien hoon, en smaat, op ons tewerpen
dat willem wij gaarn EEd:e wij, en voorsichtich oordeel, en alle
onhartijdige heeren, defereeren, en daar meede meenen wij #
wel neemen UEd= vrage te hebben B'antwoort, waar bij voeg
dat UEd:es naden tegeven ordres altijt sullen amplecteeren.
Besluijtende deese periode met t' seggen dat daar geen
positive wet js, als in deese, daar en Lan oock geen nadruchte
overteldinge gepresuponeert werden, en dat mij het out gebr
1560
eenlijck hebben gevolgt, om Redenen bij onse genomene Resolutie
nader g'Extendeert, waar aan om Cort sijn, ons Eerbiedich gedragen,
met gedienstich versoeck dat Ud voorscht: onse gedoente naden
aart den liefde Buijten quade achter docht, gelieve te houden,
Resteert nu eenlijck te B'antwoorden de beschuldinge wegens—
Jan Brengman en andere stúijrluijden, waar inne wij oock
Betuijgen in alle oprechticheijt gehandelt te hebben, sijnde van
outs gebruijckelijck geweest, dat wanneer de prijs der Chiancos
gemaackt was, de stuijtluijden, en selfts andere daar meede
gerieft wierden, blijckende Bij Extract vande gaalse negotie
Boecken dat ao 1683 aan Jan Brengman alleen 933 Louren
Chiancon sijn versocht, ende inde voorleeden jaar, dat doen maals
aan den selven 248 Couren Cortrador a 5¾ ende 260 Couren vierde
looste a 2 Rijcxdr: gelijck dit jaar, mitsgaders aan, angelo
pigalottij vrij stuijrman 125 Couren fortiados a 5¾ inde 100
houren vierde soort, a 2: Rijcxd:. vercocht sijn gevorden, hebbende
ons destuijtluijden Isaac Rot, en Jacob sonder lont verclaart
dat sijt ver leeden jaar, met minder, dan dit jaar, met
Chianco Bedielt sijn geworden, hoewel sulx juijst bij de
negotie Boecken soo niet gespecificeert staat, en dat het
mischien op denaam van haar meesters oft nachodas gestelt
wert, sulcx wij niet geseght Comen werden Buijten gewoonte
gedaan te hebben, als simpelijck, inde namen duijdelijck, te hebben.
gespecifieert dat met sulcx op de naam van haar nachodas
te stellen, wel hadde konnen voorgecomen worden, maar, de
oprechtschuijt van ons gedoente schijnt vEd:e. oorsaack van soo
ombragieuse gedachten te hebben gegeven, die wij noch maals herbiedig
versoecken, dat VEde gelieve telaten varen, en ons Buijten —
justitie te houden, Vidr stelinge van dat wij dE Compt: 2000 Rijcxd.
souden hebben vercort, js (tsij met eerbiedicheijt gesell:) alsoo
ongefondeert, als de voorsch: Beschuldinge, want posito mij
hadden de Chiancos fortiados, gelijck ud:e nu schrijft op 6 Rij ixdt:
gehouden, soo soude op 1408 Counen sortrados niet meer dan
352 Rijcxdr: voor dE Compt. geprofiteert sijn geworden, soo dat
Ed stellinge niet al terast gaat, temeen, de vierde soort, altijt
Eenlijck
apart

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0634.xml
#+ ---

1565
apart en t wee Rijxd: vercocht sijn, den nachoda van Jan
Brengman, oft Jan Brengman selfts, soo als het UEd= sal geliv¬
te baptisseeren js Ed:e wel Bekent geweest, dat sedert felb: alher
gelegen heeft, machtende neffens d'andre mooren, na dat sijn
meede gebrachte Rij, aande gemeente hadde vercocht op de Comp
der Chiancos, gelijck devoorige gepasseerde jaren heeft gedaan,
indien red:le geliefte was geweest, den selven geen Chrancos
noch arteeck, soude gegeven werden, t hadde ons in tijts moeten
aangescht: sijn geweest, wanneer mij zeer gaarne ald: ordre
hadden souden naargeen hebben, ons soo weijnich aan hem al
aan des selfts nachoda, gelegen latende, maar geen Contrarie
ordre hebbende, hebben mij d'oude sleur gevolgt, en hem talgene
Recht der volckeren laten genioten, temeer hem Brengman
a:= 1683: 733: Louren Chiamcor sijn versocht, en voor Leeden jaar
509 dittos ten prijse als aande mooren sijn gelevert, sonder
dat Udle. daar van jets ter Contrarie hebben geselt; 't welck a
siende dat bij UEd soo qualijck opgenomen, wert, in
toecomende niet meer staat te geschieden, sijnde dit Ede
hier alle t' geene dat mij, tot aft weeringe van verder
Blaame, nodich g'acht hebben opt papier te stellen, en volgen
Rd= Bevel, toe te senden, in hoo pe vEd= van het op genomen
argwaan, sich sal laaten aft sonderen, en onse gedoente, soo
qualij ck niet op neemen, hier meede ket: onderstont Ed: hoo
gebiedende heer mijn heere, EEde gehoorsame onderdanige
en getrouwe dienaaren, was getuijckent s: lesage
Joan fauconnier, melchior Been, mags. wichelman
en Zacharias kakelaar secretaris, in margine
gale den 17 aug. 1685
Extract uijt de missive, datto 21e ar
1685 door d E:=r heer gouverneur
Laútens pijl en Raat aan d'heer
Commandeur s: lesage en Raat
antwoort vant voorstaande geso
als mij op th laaste missive, van den 17e: deeser meede souden
9
antwoorden, en het geene VE op ons schrijvent vanden 14:= do=
alle gueren, meeder leggen soude het eerder gelijcken, dat mij
tot distatitie putteeren geneegen waaren, dan den dienst van
d'E Compt: te bevorderen, Bealven dien, dat ih in plaatse van
ons te voldoen, en satisfactie te geven, over het geene mij van
Uh gevordert hebben, gelijck UE: jn alle saacken, den dienst van
dE Compe: aangaande schuldich, en gehouden sijn te gehoorsamen
ons wel smadelijck Beledicht, ende waarheijt achter gehouden,
hoewel den schrijver van den brief hem in beelden sal, sich
wonden wel met sijn procureurs stijl, gequeeten te hebben,
doch desre die ih tesamen daar Bij Behaalen sullen, sal t#
Best Blijcken, als de zaacken door ons soodanich die naacht
en Claarleijt aan haar Ed:le groot achtbaare tot Batavia
sal gedemonstreert, en th notoire abuijsen, en verkeerde
handelinge waar meede mij die nu noch maar Baptiseeren
verthoont hebben, gelijck wij door toe int Corte gelegenth. t
sullen becomen, met de scheepen die uijt persia verwacht
werden, en waar van d'zeijst, al op tutucorijn verscheenen
is, dat mij ih als dan wel sullen comuniceeren, ende onder
wijlle afwachten, mat bij haar Ed=le gr: a: daar over sal
g'ordonneert, en voor ons Restect gesorght worden, sonder
dat mij van UE deesen aangaande eenige vordere Redenen
Requireeren oft int gemolt sien —
idem Extract door gem: heer Commend
en Raat aan voorm: seer gouv:r
dato 7:e= 7bre ao. 1685 geseltt:
achter volgens ald:t Bevel, in dato 21:e aug:o passio aan ons
geschl:, hebben mij de verdere verantvoordelijcke Redenen,
over t vercoop der Chiances (daar UEde soo htnstichen misnoegen
in bethoont te hebben gestaackt, in hoope dat alles door VEde
in de beste vouw geduijt, en dat wij ten minsten Ruijten
sustrititie van gepleeghde fraude (gelijck mij inder vaarheijt
sijn) souden gehouden werden, maar nu vEd:le die weeder begint
op te balen, en de gecommitteerdens over de leverantie der
Chiancoe, soo in deese als de voorgaande jaren ontbied sullen
antwoorden
wij d'eselve
tra
Stra
am

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0635.xml
#+ ---

1565
apart en twee Rijcxd: vercocht sijn, den nachoda van jan
Brengman, oft jan Brengman selfts, soo als het VEde sal
tebaptisseeren js Ed:s wel Bekent geweest, dat sedert f
gelegen heeft, machtende neffens d'andre mooren, na dat
meede gebrachte Rijs, aande gemeente hadde vercocht op d
der Chiancos, gelijck devoorige gepasseerde jaren heeft ged:
indien red:le geliefte was geweest, den selven geen Chia
noch arterck, soude gegeven werden, t hadde ons in tijts
aangescht: sijn geweest, wanneer mij zeer gaar ne uEd:=d
hadden souden waargeuen hebben, ons soo weijnich aan
aan des selfts nachoda, gelegen latende, maar geen Contra
ordre hebbende, hebben nij d'oude sleur gevolgt, en hem t
Recht der volckeren laten genioten, temeer hem Brenge
a:o 1683: 733: Louren Chiancos sijn versocht, en voor Leeden
509. dittos ten prijse als aande mooren sijn gelevert, so
dat UEd. daar van jets ter Contrarie hebben geselt:, 't in
siende dat bij VEd soo qualijck op genomen, wert, in
toecomende niet meer staat te geschieden, sijnde dit d
hier alle t' geene dat mij, tot aft weeringe van verder
Rlaame, nodich g'acht hebben opt papier te stellen, en v
Nd= Bevel, toe tesenden, jn hoope vEd= van het op geno„
argwaan, sich sal laaten aft sonderen, en onse gedoente
qualijck niet op neemen, hier meede ret: onder stont E
gebiedende heer mijn heere, VEd=le gehoorsame onderda
en getrouwe dienaaren, was getuijckent s: lesage
Joan fauconnier, melchior Been, mags. Wichelma
en Zacharias kakelaar secretaris, in margine
gale den 17 augs. 1685
Extract uijt de missive, datto 21
1685 door d' E:=re heer gouverneu
Lautens pijl en Raat aan d'E
Commandeur s: lesage en R.
antwoort vant voorstaande
als mij op th laaste missive, vanden 17e: deeser meede so
antwoorden, en het geene. UE op ons schrijven vanden 14:= d:o=
alle gueren, meeder leggen soude het eerder gelijcken, dat mij
tot distatitie putteeren geneegen waaren, dan den dienst van
d'E Compt: te bevorderen, Balven dien, dat ih in plaatse van
ons te voldoen, en satisfactie te geven, over het geene wij van
Uh gevordert hebben, gelijck uh: jn alle saacken, den dienst van
dE Compe: aangaande schuldich, en gehouden sijn te gehoorsamen
ons wel smadelijck Beledicht, ende waerheijt achter gehouden,
hoewel den schrijver van den brief hem in beelden sal, sich
wonden wel met sijn procureurs stijl, gequeeten te hebben,
doch dere die ih tesamen daar Bij Behaalen sullen, sal v#
Best Blijcken, als de zaacken door ons soodanich die naackt
en Claarleijt aan haar Ed:e groot achtbaare tot Batavia
sal gedemonstreert, en th notoire abuijsen, en verkeerde
handelinge waar meede mij die nu noch maar Raptiseeren
verthoont hebben, gelijck mij door toe int Corte gelegentht
sullen becomen, met de scheepen die uijt persia verwacht
werden, en waar van d'zeijst, al op tutucorijn verscheenen
is, dat mij ih als dan wel sullen commniceeren, ende onder
wijlle afwachten, wat bij haar Ed=le gr: a: daar over sal
g'ordonneert, en voor ons Respect gesorght worden, sonder
dat mij van UE deesen aangaande eenige vordere Redenen
requireeren oft int gemoet siln
idem Extract door gem: heer Commend
en Raat aan voorm: seer gouv:r
dato 7:e= 7bre ao. 1685 geselt:t
achter volgens aEd:le Bevel, in dato 21:e aug: passi=o aan ons
geschl:, hebben mij de verdere verantvoordelijcke Redenen,
over t vercoop der Chiances (daar VEdle soo htnstichen misnoegen
in bethoont te hebben gestaackt, in hoope dat alles door VEde e
in de beste vouw geduijt, en dat wij ten minsten Ruijten
sustrititie van gepleeghde fraude (gelijck mij inder vaarheijt
sijn) souden gehouden werden, maar nu rEd:le die weeder begint
op te balen, en de gecommitteerdens over de leverantie der
Chiancoe, soo in deese als de voorgaande jaren ontbied sullen
antwoorden
wij d'selve
tra
Stra
Campel

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0636.xml
#+ ---

Lta M
1562
wij deselve soo dor gedoenelijck over senden, ende hoewel wij
ons geenes fraudileúses dinght, Bewust weeten; soo wart om
hehten mondelijck Bericht, dat UEdle ons niet alleen Resclruti
waar oock daar over na batavia, in nabedenckelijcke termen
staat te schrijven, wij Betuijgen als noch voor den alweetenden god
die de herten en neren, der moscen door grond, en voor
welcker oordeel, dat wij alle sullen moeten verschijnen, dat
in deese onse gedaen tot geen quade trouwe schuijlt, en
mogen oock wel lijden dat vEd:le t selve op het nauwheutichste
onder soeckt, met onder wirpinge van lijf en goet te sullen
verbeuren, soo mij ontrouwelijck te hebben gehandelt werden
Bevonden, maar Ed:e heer, soo mij Ergens onweetende, ofte
p abuijs ons mochten hebben misgreepen, gelieft het ons
aan tewijsen, en dewijl Ed:le het op den Commandeur, enden
administrateur schijnt gemunt te hebben, soo versoeckende
selve gansch herbiedich, dat haar oft een van Beijde mach werd
vergunt, licentie omme tot Colombo: te Comen, met —
twiffelende, oft deselve, sullen eEd: als dan soodanich
vernoeginge geven, dat soo daar eenich mislach mochte sijn
begaan (gelijck men wel onweetende kan misdaer) ud=e
Echter sal moeten Bekennen, dat het niet qualitieur, ofter
quader trouwe, maar omissel toegecomen js, en dewijle
VEd=le bij voorsch: missive, ons bedreijght, na Batavia
aan haar Edle. gr: a: daar over te sullen schrijve, soo versoek
wij noch maals seer Eerbiedich, dat 'et ons in tijts, mach wer
aangesetl:, ende gedemonstreert waar jnne wij hebben
gedwaalt op dat mij onse nader verantwoordinge, daar bij
mogen voegen, wonneer wij ons gaarne, UEd=s verlicht
oordeel, en de dicisie van haar Ed=le gr:t a: tot Batavia
(: soo het ander niet weesen mach) sullen onderwersch
alleenelijck bidden wij, dat mij ten onrechte, niet Beschuld
noch onverhoort mochten werden gedoemt:
Bij onse jongste letteren in de materie van gale, hebben
vEdele groot achtb: geschr: dat als doen de memorie vant
verhandelde met de Rengaalse mooren, noch met hadden
En langht, en U:d:le=. groot achtb: deselve van daar stingh toe
te Comen gelijck met t'wout geschiet, en ons den 30e: Julij—
nevens t schrijvens vanden heer Commondeur, en Raat meede
Eerst geworden je, waar nevens niet anders seggen, als, leggenderde
in Copia hier nevens, dememorie vant geene mij deesen jaren
met de bengaalse mooten hebben vernegotieert, daar aan ons bij
Eerbiedich gedraagen, sonder eenige mentie dgen temaacke
hoedanich de goederen, en Besonder de Chiancos, aan demooren
hadden versocht oft eenige moeijten met deselve inden vercoop
gehad, daar nochtans deesen jaare in comparatie vande
voorige veel beeter en grooten soort waren overgecomen,
en den gouverneur haar E: hadde gerecomandeert voor deselve
meer, en hooger prijs dan a:o: pass=o dienden bedongen te worden
doch in plaatse vandien den gouverneur op wegh soo als
te hande na Caliture Reijsde, dememorie naar siende, bevond
niet alleen dat die hinck hoornen, voor deverleeden jaarsen
prijs vaaren versocht maar dat daar en boven de vierde soort
(die de sortiadoe maacken, en ordinaris soo veel alsper Eerste
heest soort je, daar onder gesmeeten wert hoe wel nu
veel minder jnt getal dan d'eerste soort.) daar uijt
geschooten, en deselve voor 2: Rijexs: oport gedebiteert
Bij welcke verkeerde handelingh, genoeghsaam soude
vermercken, dat d'E Comp:e daar ontrent, met naar
Behooren en getrouwelijck, met verlijste ser euenspectie
gedient was, en daar bij ten minsten 3000 Rijexd: schade,
Extract uijt de missive, den 4e: 7ber
aan haar Ed:e groot achtb: tot
Batavia doot d' Ed=e heer gouverneur
Laútens pijl en den Raat tot Colombo en
geselt:—
Extract
quam

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0637.xml
#+ ---

qúam telijden, soo konde den hier gouverneur ampts halv
niet naar laaten sich daar over gevoelich tethoonen, en
met den Roat den heer Commandeur en Roat tot gale,
soo danich te Reproceeren, en hare notoire abuijsen (die
voor Eerst, en als noch soo maar sullen noemen) aan twij
als Ede grt: achtb: dat bij den nevens gaanden aftschrijf
vanden 31e: Jullij, en 14e: augs: - derwaarts gescht: des gelievend
sullen Connen naar sien —
waar op zeer onverwacht soodanigen atoganten, disreputati
en smadelijcken antwoort vol sinisterlijkheeden, tot ons
groot discrestect bequaam, gedateert den 17:e: aug=s als j
Copia al meede hier bij leght, waar meede mp, Besond
den gouverneur, menen ten hooghsten, in ons Restect
seer verachtelijck Beledicht te sijn, en op dat se inde selve saar
ontrent 't meijteneeren van dien, niet van passie en —
voor Barieheijt, mochten beschuldicht werden, sullende
Correctie daar van Vedle. groot achtb: gedefereert laten
niet t wijffelende, en vast vertrouwende, oft rEd:le gr: ass:
súllen naer haar wijs, en Rescheijdentheijt, deverEijselhte som
daar voor dragen
op dat Ed: gr: achtb: dan te beter van de zaacke soude Connen
oordeeen, soo sullen vervolgens deselve wat duijdesijcker, en
Claarder verthoonen, en daar bij aan wijsen, hoe rokschelijck
hare Redieeren en quade handelingh, met de grooste assuren
ssijn heijlscheijt van niet tewillen Bedriegen, Comen te
diffendeeren, en daar toe hen procureurs stijl te gebruijcke
letje van outs op de Cust van madure, oft tutucorijn een
gebruijck gemast, hen Cour sortoados te reecq:
40: Cabessen
40: Barige e
40: pie
120: stucx t'samen
maar alsoo daar onder veel Redroch schuijlde, en men t'elckens d
1681: datter als doen 951 Couren 4: soort, dat 12¾ Coet meer dan
d'Eerste in getal Beloopt, daar onder om sorti ados
temaacken gemengt, en apart versonden sijn 1035¼:
1682:
sijnder net soo veel vierde alser Eerste soort en waren
om fortiados temaacken onder den hoop gemengt en als
doen 195½ Cour 4: soort aport gesonden—
1683: sullen Ed:le. groot acht b: sien datten 571 Couren vierde soort
om fortrados temaacken onder de andere gemengt sijn,
dat 31: Couren 4. soort meer dan deerste beloopt, alsoo
daar van maar 540 Couren waren, en doen als vooren
1563
den hoop meer laaste dan Erste soort en smet, soo stelden
den gouverneur pijl aldaar als doen, voor hooft gelegen
t heer gouverneur van goene zaliger voor, om dat zee
hebbende van de jaren 65: tot 1672: aan den gewasen, Bij de mallen) te
oft voermentje ontfangen, en daar van tot s' Compt: voordeel,
vande drie een vierde soorte, temaacken, waar meede als doen de
jngezetenen wel tevreeden waaren, en dE Comp:e daar bij niet
te Cort quam, Reecq: als doen —
30: p:s Cabessen
30: d:o= Barigo
30: d:o= pel do
30: d:os vierde soort
120: stucx dat van die tijt, tot nu een Cour fortiados uijt maackt
en onder den anderen gemengt werden, maar alsoo altijt van
Ider soort, soo Eren, en Correcten getal, niet tevinden
waren, soo wierden de tweede en derde soorten in haar geheel
gelaten, en daar bij dan soo veel vierde, alher eerste waren
onder den anderen gesmeeten, oock somt ijts wel jets meer,
oft min, dat dan de naam van fortrades had, en dat is nu soo veel
jaaren in gebruijck geweest, en allet meerder getal, vierde, 't
dan Eerste soorten was, wierde het overige getal, dan en
onder den hoop niet gemenght, maar altijt met rotificatie &
inde facture gestelt, apart over gesonden, gelijck UEd:le
groot achtb: bij den nevens gaande letrocten, uijt de gaalse
Boecken, selfts getrocken int Breede sullen Connen Boogen,
als bij den jaare
or
den loop
geseght
m

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0638.xml
#+ ---

geseght 156: 4:e soort ' apart gesonden, en oock op gale maar
alleen tot 2 Rijexdt: ende 571 Couten vierde soort onder den de
gemenght ts amen tot 5 ¾ Rijxdt: als vooren, en bij de Extrar
Blijckt sijn vercocht
1684: sijnder van tutucotijn, onder desortiados, wat minder den
d'Eerste soorten, en niet meer als—
414: Eerste
3. 45: tweede
625: derde
303: vierde soort, onder de hoop gemengt, mackend t' samen
1687: Couren fortiados, dit soo danicl gel: = oock devoorige jaren mt
den ondert tot 53/ Rijcxd: t Cour vercocht en boven dien 36:
Couren 4e: soort aport gesonden en tegens 2 Rijcx gedebitteert
sijnde, sonder datter vande gemengde een eenige uijt geschot
gel:j dit jaar geschiet je, daar nochtans veel minder 4: s
dan Eerste geweest, en daar om oock geen vierde soort appr
versonden sijn, mant soo se deselve naar de quantiteijt, van
Eerste soort, en haar waarde, in Comparatie vande voorige
als sortradoo, soude hebben moeten Reeckenen, soo hadden d
onder noch wel 200 a 300: 4: soort mogen gemengt sijn gew
en dan noch voor deverledene jaarse prijs van 53 Rijexd: sijn
vercocht hebbende de 1843 Couren fortiados, onder den
anderen gemengt Bestaan in
538: Eerste
374: tweede
496: der de
435: vierde soort maackende de
1843: Couren sortiadoe, soo Ed:le gr: achb: maar een weijnich
Reflectie gelieven teneemen, op de Bijgaande Extracten, uij
degaalse negotie Boecken getrocken, ende sorteringe van
voorige jaren, naar tesien, soo sullen Ed:se gr: achb: on
vinden, datter in vergelijckinge vande voorige jaren, en
alleen 200: â 300: 4: soort, ondergemengt, soude mog
sijn geweest, maer oock noch wel 250 a 300 derde soort
voor niet meer dan 4½: en 5t: en de laaste 1½ fan: betaalt
werd, waar door onder den anderen gemengt, departij met omtrent
600 Couten souden, vermeerdert, en naar de oude usentie tot
ge
5¾ Rijcxd:t: versocht sijnde een somma na de minste Calculatie
van 3450 Rijcxd:t meer als om Beloopen hebben, Comend' dat zee
gewasch, wanneer der veel groote en weijnich Cleene, onder den hoop
sijn, merckelijck in prijs op teslaan, als werdende voor de Eerste
13: ende tweede 8=½ fa: Betaalt gelijk= rEd=le gr: achtb:, dat berder
en t' geene hier vooren, oock vande Chianees gesightje, vervaten
súllen vinden, Bij het aftschrijft van een Brieft door den
E Commandeur de leijde, en stoat in datto 27:e en 28: aug=s gesch:t
waar bij die vrunden op onse vorderingh jeggen, de laaste en
in deesen jaare versonden 4e: soort Chiauws naar gale in
Concientie door de veelheijt der Eerste, en weijnige vande 3: en
4: soorten, waardigen oordeelen, dan die in den jare 1681: 2: 3:
en 84 versonden sijn, waar meede ons zeer wel Comnen Confermeert
„bij
naar welcke vaarderingh en taexatie dan de nu jongst naar
gale gesonden vier soorten, kinck hoorns voor 6 /½ Rijcx daalders
Ider Coúr hadde Behooren vercocht te sijn geweest, dat den
gouverneur voor soo veel de Bengaalse mooren belanght,
wel soude hebben konnen toestaan, maar om de gegeven —
t
Reden, aanden Commandeur apart, en naderhant bij de 2: heerrck
voor geciteerde Brifties dat mits de prijs op dat zee gewasen, aar
in Bengale zeer was gesteijgert, en deesen jaren soo wel
bij dE Compe: als den teuren hier heer, door de geresene
Revolutie, weijnich gerangen, en vervoert stonden tewerden
soo meert sijn  datse
1564
werd

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0639.xml
#+ ---

No: 1:
dat se aonde particuliere stuijvluyden voor niet mindam
Rijcxdt: hadden Belooten aft gestaan, en liever bij weijgeringe
vandien, naar Bengale gesonden te sijn, van het welcke niets
bij haar jn acht genomen weesende, komt d'E Comp:e bij die
vercoop, wanneer men tselve op't beste, soo noch mach noemen
Ruijm 3: en volgens de laaste stellinge 4000 Rijcxdr: teverliesen,
hier meede Ed=le groot achtb: verthoont hebbende, hoedonich de
Chiancoe op tutucorijn jn gecoeht, aft gescheept, naar gale
versonden, en altijt aldaar vercocht sijn geworden, soo
sullen nu noch moor Cort aan haalen de siisterlijcke, en
Bedreegelijcke periode diese tot Excuijt, om haare verkeerde,
en voor d'E Compe: schadelijcke handelingh Comen aan te haal
en haare gedoente, soo assutant, als oft se laat noch wonden
wel gequeten hadden, trachten terecht vaardigen, seggende
niet te Connen sien waar op de gepretendeerde schade, daar op bij
vercoop gevallen, gefondeert js, hoe wel Bekennen, dat den
Commandeur in Raade hadde Bekent gemaackt, door den
heer gouverneur lem particulier was aangesehl. geweest, dat
de Chiancos nu jonghst in wester amstel gescheept buijten
devoorige jaren ongemien groot waren, deprijs daar om oock
dienden ver meerdert, en deselve voor die vant verleeden jaar
van 5¾ Rijcxdr: met Behoorden aft gestaan te werden,
hier op hadden gedacht, dat se souden gevtoaght hebben, gelijck
alle jaren gewoon sijn te doen, en bij de successive gewisselde
brieven Connen thoonen, nu met eene hebben verwaardicht,
her op te antwoorden, oft eenige ordre, dier, wegens te
versoecken, voor voor dat zie gewasch dan souden mogen
verloopen, en t' gene ons temeen de Beste stichtingh daar
omtrent niet en geeft, je datse den vercoop, oft hrije
in geene Brieven —
voor
1565

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0640.xml
#+ ---

voor onse Eersten misnoegen, daar over onfangen gehadt, hebben,
aangehaalt, maar simpel als gesegt dememorie bij haare
letteren van den 28e: Júlij gevoeght, oparent denckende, alsoo
de prijs vanden vercoop vande Chiancos, niet quamen aan te haalen,
t'selve bij dememorie niet alleen soude overt hooft sien, maa¬
oock niet bemercken, datse tegens degewoonten en 't gene
noijt op gale in gebruijck geweest js, de 4e: soort apart, uijt
de 3: eerste soorten gesocht, en voor 2 Rijgxd: vercocht hadden,
daar nochtans altijt de 4e: soorten, als hier voor js aangereest
tsamen voor 5¾ Rijxd:t sijn versocht, dat dit uijt onkunde
soude geschiet sijn, je jmmers nilt te geloven, alsoo den
Commandeur daar soo lange geleegen, en dit sijn vierde vercoop
is, die met den Raat gedaan heeft, want anders soude men mete
geloven, dat hij wel slecht, en onnosel was, en geen oft weijnich
acht sloegh op s Compts: saacken, dat van soo een man, miet
te vertrouwen js, die met sijn nieuwen administrateur, soo
arrogant, sijn selve saacken diffendeert, en ons naar de
Boecken van den jaare 1681: 2: 3 en 84 Renvoijeeren, daar uijt
aan vijsende, dat voor heenen aan particuliere, meede 4e:
soorte, en andere Chiancos, appart waren versocht, en
gelijck hier voor meede je verthoont, maar sij seggen niet det
de 4e: soort bij haar uijt de forts ados je gesocht, werdende bij
de nevens gaande Exttacten, uijt degaalse boecken wel duijdelijk
gethoont, dat de 4e: soorten, soo 'er geen meer quantiteijt
dande eerste soort geweest, onder, en met den anderen
vercocht sijn, soude men wel geloven, dat soo een
man als den Coopman fauconner, die in alles bij naar
dewijste pretendeert teweesen, jnt naar loopen der boecken,
dat soo wel als 't ander, niet gesien, en over 't hooft geslagen
soude hebben, van dat gevoelen sijn te niet, maar dat sulx
snnisterlijck geschiet je, om die debrieven in handen, mochten
komen, sonder verclaringe daar van gedaan tewerden, niet
anders souden oordeelen, oft de luijden hadden gelijck, en haar
heeft 1566
gedoente waare altijt in gebruijck geweest, Ruijten dat gemelte
Coopman fauconner op tutucorijn als tweede geleegen, en voor
weijnich tijt meede 't p:l= gesach gevoert, en meer dan eens de Chioncos
volgens demallen ontfongen, versoúden, soo dat hij weijnich ingnotantie
daar omtrent Can pretendeeren.
-
om uit de ondickte saack van haare verleerde, en voor dE Compagnie
schadelijcke handelinge, te verschoonen, en ons op den hals tewerpen,
Beschuldigen ons van naar laatscheijt:, seggende, datse ons haare
Resolutie p=mo ang: hebben toegesouden, en gecommunisseert,
sonder daar op enige besondere Rescriptie te becomen, en anders onse
ordre, souden hebben geEffectueert, tastelijcke en groove logenen,
sij verswijgen al Reets, dat haare Resolutie gedateert je 23e
julx, diese ons eerst naar dat haare hondelinge bij de overgaande
memorie, met de brief, de dato 28:e julij, den 30:e daar aan ontfongen,
Bekend gemaackt, en des gouverneur misnoegen van Caliture,
daar op becomen hadden, toegesonden hebben, en seggense daar
nevens, bij haar brief van den eersten aug:o t'haar seet was, ons
oscontentement door over teverstaan, en dat bij haar genomen
Resolutie, Conden werden gesien, wat moeijten, met demooren
daar over hadden gehad, hoe alt t over een tebrengen je, Connen
wij met sien, bij haar letteren van 27e: en 28e: Julij, seggende, hoe den
Equpogemeester, gecomitteerdens, en oock demooren naar
Billigam, met hun schepen vertrocken waaren, ende mooren
alreede 500: Coeten hadden ontfangen, dat maar 175 minder,
is danse van dE Comp:e: hebben gesocht, en bij die laaste Brief,
ontfangen dememorie van den vercoop daar op dooghs daar aan„
als gesegt stant voort van Caliture paste, en ons misnoegen
bhvonden, dat jmmers niet eerder Conde geschieden, vermits
ons van den verloop geen kennisse hadde gegeven, hier bij Can
dan genoegsaam werden gesien, dat soo dra wij de onbehoorlijck
en quade handelinge sogen, ons antwoort daar op afgesonden
hebben, en dat haar, en een etmaal, daar naar, ter hant
gecomen js, het geene deese zaacke, in alles te suspecter
maackt, en dat wij het Beste vertroúwen daar van niet hebben
gedoente
is datse

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0641.xml
#+ ---

1567
is datse ons hare Resolutie, van den 23e. julij gedateert, soo
lange daar naar eerst bestelt hebben, die men soude Connen
vermoeden, dat naar datto gemaackt, en getrocken sal sijn,
den Coutenandeur
halende daar bij selfts aan, dat den gouverneur, als hir vooren
hebben geseght, de Chiancos hooger dan a: = pass=o terer loopen, en„
voor de verleeden jaarse prije, niet oft staan gerecommandeert
hadde, en daar op gelijck het blijckt geen acht genomen is, soo hen
sij wel verplicht geweest, dier tijt en stont, ons daar van voort
kennisse te doen, wanneer noch tijdich genoegh, daar op de nodige
ordre, soude konnen hebben gegeven, maar ons soodanigen
Resolutie, eerst seven daagen naar die getrocken was toe tesen
en daar van jn eenige Brieven, in die tijt aan ons gescht: van
den verloop geen mentie temaacken; Connen niet anders sier¬
aft is geschiet, om ons te blinc-hooken, en gedacht dien vercoop
uijt de overgesonde Reeck. , niet Exact soude naar gesien, —
geresúmeert, en soo tusschen de druppelen doot geloopen hebben,
't sij hoe trijw: vertrouwen Ed=le groot achtb:= soo wel als wij, die
oprechticheijt, daar in niet Connen sien, diese bij haar levteren
vanden 17: = aug:o Betuijgen, te hebben, en seggen vorders teweese
vervondert, dat t' den vercoop der 4:e soort, Comen apart te-
Capteeren, daar het aldaar altijt in gebruijck is geweest, die
tevercoopen, maar daar bij gelijck hier voorgeseght, versuijgen
sal weder dewaarheijt, hoedanich, tselve is geschiet, en Beroepen
haar meede, gelijck wij doen, op deselfde Boecken, daar bij hare
ontschult willen Comen te thoonen, en dat geen nieuwich uijt
oft ontrouw, hebben gepleeght, hoe sijn weetense dat te sigge
en hoe sondemen sulcke luijden van buijten 't werck aansiende,
met bij naar geloven, soo wij het Contrarie, hier voor, en bij
denevens gaanden Extracten, harer Eijgene negotie Boecken,
met quamen tethoonen, en sij daar omtrent, den Ingrotant
soecken te speelen, en hier voot gethoont, en heer voorgetloo
sulcx niet wel aan tenemen js, oft sij most en memorie loos, en
onbequaam tot die diensten sijn, diese becleeden, dat uijt hun
listich en sinisterlijck schrijvens, en verdere gedoente, omtrent
al dit werck, niet is te apprehendeeren, hoe listelijck, dat se wederom
592: Couren sortrados teweeten
59
938¼ eerste
657½ tweede
1045¼ derd:
951¼ vierde soort dat
-
3592: Couren sortrado t'samen uijt maacktedt, daar en boven
sijnder buijten de 951¼ Couren 4 soort onder de drie
eerste gemengt, dat de sortrados maackt, en altijt
met den anderen soo oock voor 5¾ Aijexd:t versocht, en met
daar van uijt geschooten sijn, Buijten die sortiados
sijnder noch —
1035: Louren vierde soort appart, als doen buijten de
voorsest: versonden, maackende 't'saamen
4627: Couren
vande bovenstaande sortradoo sijn
2192: van gale versonden en
1 400: gelijck sij seggen tot 5¾ Rijexd:t versocht, dat t'samen—
3592: Coúren sijn, die dan de bovenstaande fortiador uijt maacken,
en daar bij nú Claarblijckelijck thoonen de vierde soort daar niet
is uijt geschooten, gelijck bij haar schrijvens willen seggen, maar
daar van sijn vande 1033: appart overgecomen
de post der Phionco vant jaar 1681: Citeeren, Can Claar Blijcken,
Bijt meergen: en bij gaande Extract uijt haare negotie Boecken
getrocken, sij moeten dencken, en vertrouwen de hoogh Ed:e hieren —
majores, oft VEd=le groot achtb: demoeijten niet souden gelieven
tenemen, om tselve tegens de boecken; te Confronteren, en wij soo
simpel sonder bemijs de Brieven maar wegh senden, en dan soo door
haar geciteerde, gelijck stijgen, sijnde wel waar datter dat jaar
2104: Couren op gale versocht sijn, maar niet soo gelijck sij seggen
en willen duijden, daar onder maar 140: Couren sortriados en 704 d:o=
wierde soorte geweest, soude hebben, dat jaar sijnden
2625: Couren van tutucorijn, naar gale varsonden — als —
de post
704: Couren
Wis

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0642.xml
#+ ---

1568
nu gelijck altijt en
onder hebben gedaan
en gergt gehadt, wat
nu die van gall
gemoveert hebben
deirerer soort.
704 Couren op galt versocht, en
329 d=os van daar versonden, dat t'samen oock
L033: Couren sijn, als vooren geseght, buijten die onder de
sortrodos sijn gemengt, dat getal komen uijt temaacken, en
Claat blijckt, dat die onder de sortiado gemengt, daar met wed
uijt gesocht, waar soo met den anderen vercocht sijn, soo dat H=r
gr:t achtb: genoeghsaam Can sien, en bemercken, haar haar v
voorgevens, daar omtrent valt en onwaar sij, datse miets tet
úijt schieten vande 4e: soorte, deesen jaren, doude gebruijcken
met haden, aldaar hebben gevolgt, en met soodanige vuijle —
onwaar heeden is haar geheele brief door speckt, daar bij noch —
troren deselve daar noteeren, dat voor heen de 4e: soort, altijt tot 2 Rijexd:t: js voorsae
maar sij seggen daar met bij, dat het die geene sijn geweest, die
appart sijn overgesonden, en niet gelijck sij nu gedaan hebben,
deselve uijt de forti ados te schieten, en vande drie soorten, te
separeeren, en appart tevercoopen, gelijck dat hier voor Chaar
hebben aangeweesen, dat de drie eerste sootte, sonder devierde
door onder temengen, noijt soo van tutucotijn gecomen sijn,
vorder seggense noch wel onbeschaamdelijck, daar bij 't en hooghte
verwondert te sijn, dat w' haar daar ontrent Comen te beschuld
termeer het sorteeren, die van tutucorijn aangaat, die bij haer
voorseht: letteren, vanden 27: en 28:e aug:o verclaaren, de 4: soott
die in soo weijnich getal, en veel minder dan eerste soorten
waren, daar noch uijt te schieten, en haar met een schijn lijlich
als oftse sulcke fijne luijden waren, de luijden met de 4e: hoor
niet willende bedriegen, en ons om haar vuijl redreven qua
te beter te deeken, noch beschuldigen, als oft se haar tot quade
en bedriegelijcke maximen van handelinge Regeerden tebren
perioden, en vuijle lasterheeden, die niet wel besonder van
zijn minderen, om hare vuijle actie te bedeeken, en onse trouw,
en oprechten handel, daar door soecken te besoedelen, te verdragen
zijn, ons verder aan haar wijse vuijl, en onware letteren vanden
27e: augustij gedragende, gaande alsoo voort te seggen, dat de schande
en smaat, soo de p:e soort daar onder gemengt hadden, in Bengale, tot
dis Restect van dE Compe: haast soude sijn ontdecht, speelende alsoo
over alden ingnoranten, en dat se geen kennisse hebben gehadt,
dat de 4e: soort onder de derde Eerste altijt gemengt sijn geweest,
hijndelingh seggen sij datter noch Resteert, de beschuldiging wegens
Jan jan Brengman, en andere stierluyden met dewelcke sij getuijge
weede oprechtelijck gehandelt, en deselve naar out gebruijck meede
gerieft hebben, maar dat js al meede 't rechte antwoort met,
op ons schrijven, ent geposeerde op die saack sij halen bij haar
Resolutie (ons teloat toegesonden) de saacken vande mooren
vrij hoogh, en Briet aan, en om dat dE Compte geen schade van hunne
meesters in Bengale mogten Comen telijden, wierde des
gouverneurs Recommandatie, vande Chiancos voor hooger, en
met deverledene joorse prijs tevenloopen, gelijck t'selve daar bij
Comen te dosseeren, niet in acht genomen, maar buijten doude
usantre, en gewoont en de drie eerste, in plaats van de 4e: soorten
(gelijck altijt en hier voor slaar verthoont, en ingebruijck
geweest js) alleen voor 5¾ Rijcxd: verkocht, en hier meede
menense haar noch al heel wel uijt geslooft tehebben, en daar
over, niet behoorden gereprocheert te sijn, watt ons oogmerk,
daar omtrent ten principalen, wegens de stúijluijden geweest,
en haar aft gevraagt js, dat men demooren om't groot gesagh
van hun meesters de Chiancos als vooren de 4e: soort en voor
voor 5¾/ Rijcxd:t hadde moeten aftstaan, en des gouverneurs
Recommandatie, hier voor geciteert niet in acht hadde
connen genomen werden, oft dan bij den vercoop aande
stuijvluijden, en andere particuliere tselve geen Effect
te heberen
omtrent dat zee gewascn, hadde behooren genomen tewerde
zijn
want
n

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0643.xml
#+ ---

1569
want daar aan waaren w' niet verpligt, oft tewreesen, d' E:
Compe: eenige schade van haar soude geleeden hebben, en dat
zee gewasch soo voor geen hooger prijs hadden willen nemen,
sonder prejuditie naar Bengale Connen gesonden sijn, temeer
de scheepen doch door gebreck van arreecq, meest ledich derwaar
hebben moeten vertrecken, wij hebben de vrunden op gale, ook
gevrooght, gelijck bij onse letteren, derwaarts gescht: sal
Connen Alijcken, dat soo demooren, nu weeder Comende, en bij
de drie eerste soorten weeder sonder de 4: soort tegen tout
gebruijck, daar niet onder begeeren, en ons dreijgen soo sulcx
niet in willigen, alsoo deesen jare dat gehadt hebben, haar
meesters daar over in Rengale haar gúarrant wel souden
vinden, oft wij dan naar haar onbilliche wil, ons souden
moeten voegen, en haar gelijckse bij haare Resolutie t schijne
te sústineeren, Behoorden tegeschieden, en daar om de prijs op de
Chiancos, niet hebben Connen vermeerderen, daar op, en meer
andere dingen, met behoorlijck hebben gelieven t' antwoorden
tsij hoe thij n Connen devrunden daar omtrent met
Rechtvaardigen, en soude haar daar over wel nader hebben
laten aonstreecken, deschaade als billick, en naar VEd:=e
gr: achtb: gesteld ordre doen vergaede, en den nieuwen —
administrateur als daar van de principaalste oorsaack
schijnende te weesen, van sijn ampt gedechargeert, dewijle
soodanige Coopluijden voor d'E Compe: te schadelijck, mitschad
van alle t' verdere waar in meenen beledicht te sijn, satisfort
gevordert hebben, maar op dat te niet van passie en
voorbaricheijt, mogten beschuldigt werden, soo hebben
goet gevonden, al tselve tot UEd:le groot achtb: te chenvaijeen
en afwachten, wat VEd:le groot achtb:= door haar wijsheijt
daar omtrent sullen gelieven gedaan te hebben, waar mend
dan van deese te dieuse materie, niet meer sullen aan ha
maar ons verder gedrogen, aan de bij gaande aft schrift en
der brieven, en Elxtracten der negoter Boecken, hier voor
geciteert, onder stont accordert Colombo den 12:'=
xbre 1685 geteijckent floris Blom secretaris
Ed:e Erntfeste groot achtb: manhafte
wel wijse voorsienige, en seer
genereuse Ed:le heer en E: E heeren
Ed„le hoogh gebiedende heeren
wij Bevinden ons tot groot leet weesen genootsaackt te b'ontwoord
en tedieuse, en haastelijcke Beschuldinge, soo men ons vleen
van begaane abuijs hadde getaxeert, ende dat in tijts,
wanneer het teremedieeren was, aangeweesen, devorscuillen,
die tot ons herten liet, omme ons verdacht temaacken, over
hormondel, tot Ed:e: groot achtb: sijn over gesonden, hadden wel
binnen depalen van dit gouvernement Connen afgehandelt sijn
maar nu die soo verde sijn geelasteert, ende dat men ons niet
alleen van gepleegde abuijs, maar van quade trouwe lompt
te beschuldigen, achten wij ons verplicht, onse reúdedinge daar
Bij tevoegen, t gene dat ons meest intiuudeert, js dat uijt
onse ontschulding quade Consequentiens werden getrocken,
die in een quaaden sin, tot agravatie van misdaat ons werden
aan geteeckent, dewijl Eehter dat onsen heer gouverneur
onse een openebane gegeven heeft om onse verantwoordinge
opt papier te stellen, ende UEd: groot achtb: toetesenden, tot dien
eijnde ons Copia sijns Ed:e. Beschuldinge toesenden sullen mij int
wel nemen van 2Ede: groot achtb: Cortelijck, ende naar waarht Jegs
gouverneur generaal
ende d E: E: leeren Raaden
wegens nederlants india
Batavia
aan d' hoogh Ed=e heer
Johannes Camphuijs
Batavia
dat
:
N.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0644.xml
#+ ---

1570
dat de Bengaalse mooten, gelijck het Ede: groot achtb: Bekertig
van outs gewent sijn, haaren Rij, hier tot gale aan te brengn
ende daar voor te negotieeren, Elifanten, arreek en Chiancen
van jaar, tot jaar, schijnt deesen handel, teversrgeren endigelijn
ende gelijck rdl: groot achtb: per twoutie laast js aangeselt:
hebbende wij dit jaar, geen Cleijne moeijelijckheeden, met die
moorse trafiquanten gehadt, dewelcke tot het Contracteeren
den Elifanten, niet te beweegen sijnde, en wij haar geen peper,
Canneel noch specerien, gelijck devoor gaande jaaren was
geschiet, vermochten tevercoopen, soo hebben deselve buijten
ordinarij naar de Comste der Chiancos van tútucorijn, gewagt
en het ongeluck gewilt, dat het Chiancus schip te laagh, ende
doort Breecken van sijn touw hier voor bij, en tot billigam,
geraackt je, t welck demooren siende, alsoo het op den Claeren
dach, met tamelijcke werder geschiede, seijden absoluijt uijt
dat het een op gemaackt werck was, ende dat men haar de
Chiances, meede socht te ontdraijen, protesteerende van Coppe
schade, ende intrest, met dreijginge, dat haar meester den
heer nabas in Rengale, sijn garant op d'E: Comp:e wel sonde
vinden, op sulcke en dier gelijcke gefondeerde doleantien, heeft
den Commandeur, den Raat doen beroepen, jn welckers —
presentie, dewooren sijn gehoort, die de Chiancoe, voor de voor
leden jaarse prijs begeerden te hebben, oft ons dreijgen, leedich
te sullen vertrecken, maekende den Commandeur daar op met
eenen bekent, dat particúlier schrijvens, vanden heer onsen
gouverneur becomen hadt, dat voor de Chiancos hooger wrij
dant voor leeden jaar diende Bedongen tewerden, t welck dan
in delibratie gestelt, ende Chiancos tot hooger prijs, dant
voor leden jaar, niet tebrengen sijnde, geconsidereert, dat
ons bij hublijcke brieven, was gelast, demooren soo veel
mogelijck Contentement tegeven, en den tijt Reets soo vers
verloopen sijnde, soo en heeft den Commandeur noch den Roe
voorschl: particulier schrijvens voor geen positive ordre,
connen aansien, temeer geen vaste prijs, daar bij staat
uijt gedruckt, in dien sijn Edle in een publijcke Brieft, ons hadde
gelieven te schrijven (gelijck naderhand wanneer het abuijs
gecommitteert, ende niet teremediieren was gedaan heeft) dat
de Chiancos, onder een gemengt, tot ban Rijcxd: t' Cour sonder
afwijcken, hadden moeten versocht werden, wij sonden sijn Ed=e ordre
stipt. hebben achter volgt, maar dewijl datter niets als bij een
particuliere brieff, aan den heer Commandum gescht: Bleeck, dat
voor d'e Chiancos meer, en hooger prije, dan a=o pass=o. diende bedongen
te worden, en sulcx meest alle jaren in gewoonte is geweest,
demooren als geseght, daar toe niet tebrengen sijn geweest dat
heeft den Commandeur ende den baat gepermoveert, deverleeden
jaarse prijs tevolgen, wanneer de memorien ranet vercoop, naar
siende, bevonden, dat t' voorleden jaar 2047½ Couren Chiancoe
waren versocht, als 1713½ Couren sortiados a 5 ¾ Rij gedt: ende
334 Couren Cleene oft vierde soort, a 2 Rijcxd: ider, hebbende
deesen jare 1408: Couren groote, oft sontrado, a 5¾ Rijcx dt: en
435 Cour vierde soort a 2 Rijcxdr: thoen vercocht, ende daar inne
sijn wij volgens d'ons naderhand aangewesene met hade, van
gedeelte der vierde soort, onder de sortiados temengelen geabuseert,
comende sulcx bij dememorien vanden vercoop, niet besteurt
werden, als blijckt bij't Extract derselve onder L=a 5:
Betuijgende den Commandeur, meede dat het nu de vierde maal
is, dat hij den vercoop, der Chiancoo heeft bij gewoont, en dat
in deese laaste, soodonich als inde voorgaande jaren gehandelt
is geworden, niet beter geweeten hebbende, oft deselve vierde
soort, most als bevoorens is geschilt apart werden versocht
soude anders d'E: Comp:e sodanigen ondienst niet hebben veroorsaa
ende soo wij de minste kennisse daar van gehadt hadden, wat soude
ons gemoreert hebben, soo veel moeijte, en soodanige ongenoege
op den hals gehaalt te hebben, sijnde de uijt saeckinge, vande
vierde soort, op het voorslach van de Committeerdens
voorscht:
tot

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0645.xml
#+ ---

tot de leverantie geschiet, die ons in dato 29e: Julij, van Hilliq
g'adviseert hadden, dat tot groote moeijte, en ondienst van de
Bodemis, de Chiancos, onder malkander aanboort, gesmeeten
logen, dat wij voor een onvoorsichtich gedoente, der scheepts luijden
hebben aangesien, ende daar omme t' voorstel, dergecommittee
dens van die soo veel mogelijck úijt te soecken g'advoijeert, al
meede blijckende bij Extract uijt onse gewisselde brieven onder
L=a B:= ende heeft den Commandeur, enden Raat alle die —
omstandscheden, niet overgescht., dat is sonder arg, en geensint
uijt eenige sinisterlijcke, jck loote staan malitieuse gedogten
geschiet, t welck den heer gouverneur nu heel anders ende in
een qúade Consegúentie, schijnt tewillen trecken, seggende
dat wij met het oversende, der memorie, vant genegotieerde
met derooren, omme dat wij daar geen verdere Extentie hebe
bij gedaan, V:e groot achtb: ende sijn Ed:s hebben getracht teblint
thoocken, op dat het von niemant soude werden gesien, en soo maa
overt hooft gesloogen werden, distronneerende alsoo ten quade
niet alleen over ons gedoende, maar selfts over onse gedachten
dat bij ons geen qúade troúwe, int appart verloopen van de vierde
soort gepleeght sij is genoeghsaam, uijt ons gedoente astemeet
want mij hebben soo drae mogelijck, de memorie van onse handeling
met de mooren, voor deleverontie, der Chianers, op gemaackt, een
deels om demoeren, naart ontfangen derselve, naart op maak
hunner Reecq: niet langer te doen wochten, alsoose voor hun
hadden
vertrek, uijt deese Baeij de Chrancos Reets Betaalt ten anderen
om deselve aan VEd:le groot achtb: p=r twoutie, noch t valounen
Bestellen, gelijck wij deselve dan aan d Ed: heer onsen gouverneur
Beijde onder dato 28 julij meede hebben gesonden, als wanneer no
met een dier hoorne was gelost, oft gelevert, en waar inne den
vercoop der Chiances, desort oados tegens 5 Rijcxd:t, ende vierde
soort tegens 2e Rij er dt: uijt druckelijck staat aangehaalt
welcke memorie sijn Ed. op den 30e julij tot Caliture haeft
ontfangen, doch in sijn Ed: te Rescriptie; van daags daer naar Bij ons,
op pmo aug: = ontfangen onder Lt C: in Copia hier nevens gevoeght
daar staat wel eenich misnoegen, over 't vercoopen der Chiancen, tot
deverleden jaarsen prijs, maar geen deminste Reproches over te vercoopen
vande vierde soort apart, ende die ongelucktigge vierde soort, sijn
Eerst op 5:e= augso= aan Jan Brengman, die deselve, meer maals gecocht
heeft, alsoo demooren die niet en begegeeren, gelevert—
Wel Ede groot actb: heeren, hadde, het den ede= heer gouverneur gelieft ons
in die tijt onse mislach aan tewijsen, ende ons gedoente te dicaproveeren, he
gelijck sijn Ede naderhand wanneer tet telaat was, opentlijck gedaan
heeft, Brengman was noch in ons gewelt, wij souden ons abuij, insiende
ons gegeven woort, geretrateert, inde Chiances, aan hem met
gelevert hebben: want gelijck sijn Ede. schrijft aan voor schreeve
Brengman, was weijnich gelegen, ende die het en soude het de Compte:
niet betaalt connen setten, maar Ed:s heeren merckt het wel,
veerthien dagen daar na, ofte op den 16= aug: wanneer alle
de Rodems, wel acht dagen vertrocken waren, quam ons sijn Ed=e
nader schrijvens vanden 24=e der selve maant, eerst ten hant,
waar jnne sij u Ed:e ons gedoente niet alleen dis attroteerde
waar ons van gepleegde Bedroch, oft moesserien Beschuldigde
hebbende daar over Reets in heer na bedenckelijcke termen, na
Bengale geschl:, geen wonder dan, dat den ijver, van gequeste
trouwheijt, en de onkundicheijt van ons abuij, in onse antwoort,
eenige Expressien, úijt de penne, heeft doen vloijen, die ten opsicht
van onse minder graat, jn eerbiediger termen wel hadden Connen
geschreeven werden, doch Ede= groot achtb: heeren, den ijver heeft
ons vervoert en sijn wij over boodich geweest, sijn Ed:se overt een
en tander, behoorlijcke satisfactie te geven als Blijckt bij
Extracte missive, onder L=a D: —.
Wij moeten Bekennen, dat mij in het vercoopen vande vierde soort
appart, volgens de nader gedaene verclaringe, hebben gedaalt
ende dat mij door de memorien den vercoop, der voorgaande jaren
soo veel deese vierde soort Chiones aan gaat, sijn misteijt
geworden, gelijck bij Confrontatie van deselve, nader gedemonsteeert
soude connen worden, maar dater ontrouw, oft bedriegerie
ontfangen
daar
1571

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0646.xml
#+ ---

Besicstigen der
Chiancos daar door
gefrustreert, sijn
# eerst dat het voorbij
zijlen van't schip hier daar onder soude schuijten, daar meede werden wij gecalommeert
toe veel gecontibueerten ten onrechte beschuldicht Betúijgende als noch (gelijck bij
heeft want wij vaert t' gemelte Extract onder Lt. D: Breeder hebben gedaan) worden
alweetende godt die deherten, en neeven, der menschen door groot
en voor welckers oordeel dat mij alle sullen moeten verschijnen
dat in deese onse gedoente, geen quade trouwe schuijlt, en
mogen oock wel lijden, dat het op het nauwkeurigste mach ondrs
werden met, onder werpinge, van lijft en goet te sullen
verbeuren, soo mij ontrouwelijck gehandelt te hebben werden bevond
maar Ed=le groot achtb: heeren soo mij onweetende, oft prt-abuijs
ons hebben misgreepen, gelijck selfts dealden wijste d'waalinge
onder worpen sijn, Bidden, en verschoecken wij dat UEd:e ho: achtb:=
naar haar wijse, en hoog verlicht, ongepassionneert oordeel
gelieven te Considereeren
ten#toeeden, dat mij door den vercoop der voorgaande jaren sijn—
misleijt, gelijck bij Confrontotie van deselve beter gedemenstre
dan gescht: Can worden, niet beter geweeten hebbende, oft die
vierde soort Chiancoe, moest appart versocht werden, gelijck
dervorige jaaren, wos geschiet, seggende den administrateur
dat hij eerst inde administratie getreeden sijnde, den vercoop
der Chianeer tot gale noijt bevorens hadde bij gewoont, súlx
als gesegt, op dervorige vercoopen tustende, niet heeft
gemelten, dat ergens in mistast hadde, betuijgende daar bij
dat hij ao: 1678: op tútucorijn administrateur geweest sijnde
noijt gehoort noch gesien heeft, dat men de vierde soort Chione
onder de fortsados heeft gemengt, maar ter Controrie, net
Beter wist, oft deselve hebben bestaan uijt Cabassa, barige
en see, gelijck den Ed:le. heer gouverneur pijl in sijne beschutdin
selfts bekent, van outs gebruijckelijck te sijn geweest, seggende
helft, dat 40: p:s Cabassa 40: p:s barige, en 40: p:s pee, een Cour
sor tzados hebben gemaackt, hego geen vierde soort, daar on
maar sijn Ed=le sight dat hij a: 1665: opperhooft op tutuarij
1572
sijnde, die met hode heeft verandert, ende dat van zijt aft de
-
Chiancor gelevert sijnde als volght
-
30: p:s Cabassa
30: p:s Barige
30 p:s pee,
30 ps: vierde soort
citteerende dejaren van 1665 tot 1672: en voorts tot nu
Beschúldigende den administrateur fauonnier die a: 1678: en 1679:
tot tutucorijn als tweeden geweest, ende een wijl tijts t ps: gesach
aldaar gehad heeft, dat sulcke veranderinge, hem niet onbekent
han sijn, daar den selve schter ter Contrarie verclaart, geene
de minste kennisse, daar van gehadt te hebben maar dat in sijn tijt
niet dan Cabassa, Barigo, en sel, onder de sortiados hebben geloopen
gelijck bij de tutucorijnse Boecken, nader b'oogt can werden
en hebben wij hier op de egaalse negotie Boecken, van jaar tot
jaar, nu naar gesien, en bevonden dat
ao: 1665: 1666: geen Chiancos van tutmorijn, en sijn gecomen
a:o 1667: sijnder 1000: Cour Chiancos tot gale aangebracht onder denaam
van sortradoo sonder verdere specificatie, versonden
a:o 1668: d1669 sijn daar weeder geen tot gale gecomen—
a: 1670: sijnder 634 Cour sortiados nagale gesonden —
ao: 1671: sijnder 3345½ Cour Chiances, onder de naam van fortrados tot
gale aangebracht.—
a:o 1672: sijnder 6506: Cour sor trados p=r diversche bodems aangebracht
sonder mentie van eenige vierde soort temaacken, waar
van een gedeelte tot 4 Rijcxd: versocht sijn en dereht versonden)
ao: 1673: sijnder 3022: Couren sortrados op gale gebracht meede sonder
mentie van vierde soort versocht a 4: Rijcxd: t Cour—
ao: 1674:
sijnden 4348: Couren sortrados aangebracht, almeede sonder
mentie vande vierde soort, hebben 5 Rijxd:t: gegolden
ao: 1675: sijnde 9700: Couren Chiancos op gale gebracht, almeede, sonder
mentie vande vierde soort, waar van een gedeelte sijn
versocht tegens 4½ Rijxd:
sijnde
a: 1676:-
geworden

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0647.xml
#+ ---

1573
ao: 1676: sijnder 6781 Couren sortrados tot gale aangebracht
al meede sonder mentie van vierde soorte waar van
een gedeelte sijn vercocht tegens 4½ Rij cx dt:
dat sijn twaalf achter een volgende jaren, doar den heer gouvenna
sich op Beroept, omme te besuijsen dat de vierde soort Chionion
onder desortiae, is gemengt geweest, waar van bij degaalse
negotie Boecken geene deminste mentie vande vierde soort,
daar onder temengen, sal werden bevonden, maar ter Contronie
te bevestigen van faúconniers voor geven, dat in sijn tijt de
tortrador, uijt de Cabassa, barigo en sel, hebben Bestaan,
Blijckt bij de gaalse negotie Boecken dat
a: 1677: p:r 't' jacht depijl van tutucorijn, op gale sijn aangebracht
1256¾ Cour genengde Chiances bestaande in
341½ Cout Cabassa Eerste soort
373¾ do= Barigo tweede soort
do= pee derde soort
541½
Couren gemengde Chiances, daar inne geen vierde soort
1250¼
staat gespecificeert,
ao: 1678 p: 'thuijs te bergen, door den Coopman fau counier van tútucorije
aft gescheept, en de nagale gesonden
Couren gehorteerde Chiancos als,
3316
1121½ Cout Cabessa eerste soort
936:- d:o= Barigo tweede soort
1268:½ d:o- pee derde soort
3316 Couren gemengde Chioneos waar onder, dat mee
geen vierde soort bekent stoon, Eogo de
stellinge vanden heer gouverneur, dat de
sortrados hebben Bestaan, uijt 30 Cabesse
30 Barigo, 30: pee, en 30: vierde soo te
onder Correctie te niet gedaan, en
Contrarie Beweesen
a:o 1679: wanneer de vier de soort Chiances bij dE: Compagnie herft aan genomen 't
je geworden, Blijcht dat 3778: Couren Chiances pt= naerder meer
nagale sij n gesonden gesorteert als,—
2638: Couren gesorteert, oft sortradon te weeten,
958 Louren Cabessa
723½ d:o= Barigo
956½ d:o pel
2638 Louren Chiancon Cortiodo, gelijck faucommer sight,
bestaande
te bestaan uijtdrij sorteeringen, en, en daar en boven
1140: Louren vierde soort apart gesepareert die d' heer
gouverneur Belast hadde appart te houden
ende appart te vercoopen, als blijckt bij
Extract missive van datto 18e„ Jullij 1679
door den Ed=e heer gouverneur R: van goems,
aan den heer Commandeur, van der
moolen tot gale, onder l:=te E:
hoe dat dit alles met het voorgeven vanden heer gouverneur pijl,
dat devierde soort, tseedert a: 1665 tot nu toe, onder de
sort rados heeft geloopen, ende dat tauconnien, sulx niet
jn quoreeren Can, over een tebringen sij; sullen wij Ud=e groot
acht8: laaten oordeelen, onder betuijginge nochtans dat
fauconnier ignotant daar van is geweest, maar dat hem
ter Contrarie t' bovenstaande wel bewust was, 't welck oock
oorsaack geweest js, dat hij door dememorien vanden vercoop
der Chiancos van jaar tot jaar, opgalt gehouden, is misleijt
geworden, joe 't blijckt nader bij de gaalse negotie Boecken,
dat a:o 1680: wanneer gem: heer pijl t' gouvernement vanden
Ed=le heer R: van goens hadde overgenomen, dat onder de
hartie Chiancos sortrados, pt= 'thuijs te bergen nagale gesonden,
niet een vande vierde soort gemengt en is geweest, hebbende
die quantiteijt Bestaan uijt
ao: 1619:
3450 Couren

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0648.xml
#+ ---

1574
3450: Louren Chiancos fortnados als
1550¼ Couren Cabessa
851¼ d:o= Barigo
1048½ d:o= pee
3450 Couren Chiancos fortrados, waar onder jmmers geene de
minste vierde soort, en js geweest, sijnde Cabessa, meede in vij
grooter getal, dan de berige oft pee, en soo danich vercocht
sonder dat daar over eenige Reproches, sijn gevallen, alle het
welcke dusdanich int wel neemen hebben goet gedacht te allegeeren
omme te bethoonen, dat destellingen vanden heer gouverneur
pijl, t sij met Eerbiedscheijt geschr: in deesen niet vast en gaan
ende dat sijn Ede wat gepassionneert, in sijne Beschuldinge,
tegens ons heeft gescht:, ons Beschuldigende van Bedriegerie,
sinisterheijt, en logentaal dat jnt wel nemen, ons nu noch
ten heuwigen dage, niet sal Connen Bewesen werden—
verclaaren mij gesamentlijck dat wij nae de memorien van
devercoop der Chiancos, daar ons den heer gouverneur op
geweesen heeft, ende die wij oock gevolght hebben, ende niet
nae den tutucorijnsen in loop hebben te werck gegaan, sonder de
jmant van ons ander gedacht heeft, oft deese 435: Couren
vierde soort moest gelijck inde voorige jaaren is geschiet
atteart werden versocht, sulcx, dat soo hier inne gedraalt
je, gelijck wij het nu wel bemercken het uijt onkunde, ende
geen sints voor bedagtelijck ofte ter quader trouwe, gelijck den
onzen
hier gouverneur hooght te astrueeren, js veroorsaackt, dat
noch maal versoecken, ons ten besten mach werden aft genom
^ en smneere
sijnde dit Edle groot achtb: heeren, de op Rechte „ waarheijt,
die mij in Consientie voor godt, Ed:e groot achtb: verclaaren
waar en waarachtich te sijn, en waar op dat wij Vid=le groot
achtb: gunstige decisie sullen verwachten, waar meede Het
onder stont, Ed:le Erntfeste groot achtb: manhafte, wel
aan den: Commandeur
salomon lesoge en den Raat
Erntfeste manhafte wijse
voorsz: discrete
voor dE beleefde geluck wenschinge, waar meede U. mij in de missive
aan den Ed:le heer ordinarij Raat en gouverneur = dato 17=' deeser
hebben willen verwelkomen, segge en ten hooghste n danck—
uijt een missive gescht: ult„o jullij 1685: aan rE: door den heer
gouverneur en Raat jn Colombe, js mij seer ongaerne
geblecken, eh aldaar souden hebben verkocht, aan de bengaalse
mooren partie tutucorijnse Chiancos, niet alleen tegent
de ordre vanden heer gouverneur aan den Commandent gegeven
maar oock buijten degewoonten, en stijl van handel, aldaar
gebruijckelijck, en tot nadeel van dE Comp:, waar op bij weegen
van debat eh onder datto 17„e„ aug:o 1685 aangemelten Ed: heer
gouverneur hebben goet gevonden te antwoorden, maar
soo isrevenent, Lhoquant, ende veragtelijck, sch niet in gelove Jan
soodanige brieven van suspoosten, aan haaren gebieder, en
gouverneur sijnde een lid van de hooge Regeringe van jndra &
oij 't geseht: sijn, derhalven wel meriteerden daar omtrent
Cortectie geschiede, om alhier het Converabel Resarct
twelck demindere, aan haar overleden, schuldich sijn, met
telaten vervallen, maar dewijle deese brieven, niet alleen
sijn aan temercken, als mislagen van Eerbiedschelden, maar dat
wijse voorsienige zeer genereuse Ed=le groot achtb: heeren en
E:E heeren hoogh gebiedende heeren, VEd=le groot bestb: hoogh—
verplichte, nedrige, hen, en tt ouwschuldige gehoorsame dienaaren
was geteijckent salomon lesage, Joan fauconnier, melchiorgh t
Been en Zacharias hakelaar secretaris, in margine
gale den 20e= 7bre ao: 1685
wijse
deselve
Stra
gale

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0649.xml
#+ ---

deselve sijn geschr: oversaacken Behalsende schade, en nadeel
d' Compe aangedaan, soo sal nodich weesen, voor herst ol k
Behoorlijck kort, klaar, oprecht ende na de waarheijt verant wer
ende aannemelijcke Reeden geven—
waar omme op dere Commandatie, vanden heer gouverneur aande
l: Commandeur gedaan, vande Chiances niet voor de prijsen
verleeden jaar aft „ staan, om derselver grootheijt, ende d' Cleijne
quantiteijt, die dit jaar soude Connen te becomen sijn, niet
en hebbe in acht genomen
dat soo door eenich voorval, de verhooghden prije, niet in had Comm
bedongen, en vercregen worden waer omme gelijck gebruijke ijs
den heer gouverneur der wegen geen kennisse gedaan, en desselsfs
ordre aft gewacht sij
dat bij aldien niet mogelijck was geweest den prijs voor mek
uijt drij gemen##, der mooren teverhoogen waar om sulx
niet en is gedaan, omtrent departiculiere, gelijck den schiter
Brengman —
waar om aldaar tegen het gebruijck, de Cluancos inde vierde soorte
sijn uijt geschooten en tegen 2: Rijcxdr: opart vercosht, daar
nochtans soo veel eerste soorte, en weijnich 4: onder die part
sijnde, tot sulck geen bleeden schijnt geweest te sij in
dese antwoort sullen mij verwachten binnen den tijt van
acht daagen, na dat deesen, & sal toe gecomen sijn, soo
meede een verclaringe van den secretaris, Zacharias hakelaar
op den Eedt, die den selven, in die qúaliteijt, heeft gedaan, op
wat wijse dach, de Resolutie aldaar bij th over de Chiancos
genomen, js geminuteert, en bij wil en wanneer deselve
door den Raat is geteijckent welcke verclaringe, wij van
den selven opart, en aan ons particulier g'addresseert
verwachten, waar meede &a (onder stont, de goeden
vrunt was geteijckent hendrick adtiaan van Reede in
margine Colombo den 20„ 8ber anno 1685
Colombo
aan den wel Edelen geboren heere
hendrick adriaan van Reede Leere
van meydrecht Commissaris generaal
van Jndia
del geboren Erntfeste hoogh
acht b: manhaften, wel -wijsen
voorz: en seer genereusen heere
hoogh gebiedende leere
uwel Edelheijt, hoogh g'Eerde missive, van 20 deeser js ons twee dagen
daar naar, wel toegebracht, dit ons tot Bij sonder leed weesen
verthoondt UEd:s hoogh achtbaarheijt, misnoegen, over t' geene
wij bij de wegen van debat over den vercoop der Chiancos onder
dato 17„e aug:o pass:o aan onsen Ed:s heer gouverneur hebben gescht.
daar in wij bekennen, door den ijver, van gequeste trouwheijt,
en onkunde van ons gecommitteerde abuijs int verloopen
der selven, ons selfte vervoert, en misgrepen te hebben, doeh Edele
hoogh achtbaaren heere, soodra gem: abuijs, ons door sijn Ed:
je aan gewesen, sijn wij over bodich geweeest, sijn Ed:=le overt een, soo
wel als 't ander, satisfactie, en genoegen tegeven ja heeft den
Commandeur, en administrateur tedien Eijnde, selfts
versocht, jn persoon, voor sijn Ed:e teverschijnen, gelijck den
laasten op sijn Edele vergunninge, volgens Extract missive
van 21 7bre, hier nevens geroeght, uijt ons aller naam, tot
Costij oock js geweest, en sijn Ed=le h: den Ed:e heer gouverneur
tot sijn genoegen, over du mehuijse gesatisfaceert, ende
oprechtscheijt van ons gedoente verthoont heeft, in voegen
wij noch maal nedrich versoecken, door Edle. hoogh achtb: opt
gunstichste, daar van jns gelijcx gepardonneert te werden
op t welcke hoopende, sullen ons volgens, Edle ho: a: seer g'eerde
ordre, over t' vercoopen der gem: Chianeos, nu wyder in alle
Colombo
Eerbiedige
Stra

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0650.xml
#+ ---

Eerbiedige submissie, soo kort, en duijdelijck als ons doenelijk
sal syn, op Rechtelijck, en de nade waarheijt verontwoonden
voor hert dan versoecken wij ootmoedelijck dat Vd ho: Achtb: van
onse generale verantwoordinge, Even oft deselve van voorde, te
woorde, hiet jnne vos ginsereert, Believe te accepteeren, soodanig
schrijvens, att de bij lagen, als wij tot voorstand, van onse here,
goede naam en faarn, op t' schrijven van onsen heere gouverneur
de dato 4:e' xbre over Cormandel wegens ons voorm: schrijvens,
t' vercoopen en porteren, der Chiancos &a aan haar Ed:e groot
achtb: tot Batavia, meede hebben aft gesonden, ja genootdruk
sijn geweest, te prosequeren, alle welckers Copien, VEde ho: aclht
in Close deeses, in alle lerbiedscheijt werden toegesonden, met
Betuijginge, dat mij ons daar aan als noch in alle eerbiedige
súbmissie, geheel en al gedragen, en voor spiciale antwoorde
op UEd:e hoogh a: g'eerde ordre, en voogen, aan vanchelijck seggen
Eertelijck dat wij onsen Ed:e heer gouverneur, Recommandatie,
om voor de Chiancos, hooger prijs dant verleeden jaar te bedinge
aanden Commanduur perticulier gedaan, soo veel ons mogelijk
is geweest in acht hebben genomen, doch gelijck bij onse
Resolutaire notulen (waar von t Extact hier nevens gaat)
Breeder Rlijckt, is het bij ons onmogelijck geweest, hooger prij
daar voor te bedingen, en om dat den heere gouverneur selfts
inde publijcke s' Comp: brieven, meest alle jaren, aan ons het
gerecommandeert, de Chiancos tot hooger prijs te brengen,
en voor de voorige jaarse, niet oft te staan, ende selve schte
bij ons aan weesen, noijt meer als tegens 5¾ Rijcxd: vore
hebben Connen werden, sonder dat ons daar over eenige
Reproches, door sijn Ede. sijn gedaan, soo hebben wij onder hoo
vant voorige wel nemen, ter goeder trouwe, als nu meede
geen swarichijt gemaackt, devoorgem: Chiancor, voor de
onder prijs van 5¾ Rijcxd:=t= aft gestaan
1576
ten tweeden op t geene, VEd=le ho: achtb: Requireerd waerom
wij onsen heere gouverneur geen kennisse hebben gegeven, van
dat voor de Chiancos geen hooger prijs, datt verleden jaar houden
bedingen, en sijn Ed:le ordre daar op niet aft gewacht sij seggen als ogh
vooren, dat demooren, naar de Chiancos als doe wel anderhalve maand
Exhres gewacht hebbende soo dra 't Cliancos schip hier voor bij
geraackt, en naar billigam gestevent was, ons overte Contracteren
derselve, soodanich hebben gepresseert, en deselve tot de voorleden
jaarsen prijs begeert, dat wij haar om de nader ordre, van d' Ede
heere gouverneur daar over te versoecken, en aft tewachten, mits
sij met haar scheepen, na billigam moesten, onmogelijck hebben
sionnen uijt stellen, protesteerende, en doteerende, dat men
haar de Chiancor, maar sochten te ontdraijen, en wel wisten, haar
tijt meer als teveel was verloopen, om sonder tuijsterste
perijckel, niet onder worpen te sijn, temoeten vertrecken met
Bedreijginghe, soo wij haar de Chiancos, sodanich alst verleeden
jaar niet wilden leveren, sij daar naar, met langer begeerden
tewachten, maar dElifanten meede laten staan, en ledich
naar Bengale vertrecken soúden, alwaart seijden sij; haar
meester den heer nabas, aan geen middelen ontbrack, sijn
11
quartant, op d'E: Comp:= teverstijgen, wel Ed: ho: a: heere
gemeen
wat souden wij anders doen, als met geen goed vinden, van
twee qúaden, t' beste verkiesen, en den verleeden jaarsen vercoop
natevolgen, temeen wij van geen positive ordre, oft
gestipuleerden hooger prijs gedient waren
ten dorden, waarom den prijs, ontrent deperticuliere gelijck an
den schipper Brengman &a niet verhooght hebben, daar op
dienen wij, meede in alle herbiedicheijt, dat sulx hier noijt
in gebruijck is geweest, maar sijn de Chiancos, door gaans
wanneer de prij, aet de moorje nacho das was gemaackt, aande
particuliere, sonder onderscheijt, voor een en deselve prijs meede
gelevert, sonder dat t selve oij't gedicapprobeert, oft
Bereprocheert js, Ruijten dat deesen Brengman, als nu meede
ten
voor
am

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0651.xml
#+ ---

aan uwel Edelhr: laten
alh, kan, en behoorde
mite n soae al Chian e, ult hebben we teret mater an tegenen e la
mooren, a vijf en drie vande vierde soort die den selven a 2 stij x d: t' Ceeur, hadde vesocht soo
voor een nachoda js aangesien, soo, dat mij Cons VEd:s ho: d: det Rijerd: 't Cour de verclaringe wegens 't minuteeren, en teijckenen der Resolutie ijt
wij tet oordeel submitteerende) sustineren, niet te Commen tatn en ontfangen
der gelevert, soo over de Chiancos bij uhwel Ed: van onsen sec:=t gevordert, gaat
Beschuldicht werden, daar inne jets te hebben misdaan seken wij zeen gaarne revens deesen apart bij hem particulier aan VEd. hoogh: achtb:
dofereert, hoedanighen adresseert, hier meede &a. (onderstont Edel gebooten hooght
Resteert om op VEd=le ho: a: vierde, en laaste vroge, waarom
de vierde, uijt de drie eerste soorten, door ons sijn gelast te pelgene, doar omtrent gebiedende heere, mijn heere EEd:e: hoogh achtbaarheijts
en tegen twee Rijcx dt: opart versocht, onse herbiedige
onderdanige nedrige het, en trouw schuldige dienaaren
verantwoordinge, tedoen, daar op dienen, dat wij doort verbij
was geteijckent sal om om lisage, joan fouconnier,
't non.
zeijlen, vant schip, t ontbesichtigen der Chiancos, en taan
melchior Been, magnus wichelman, en Zacharis hakelaar, e
schrijvens der, gecommitteerdens, dat haar tot groote mai
sectetaris in margine gale den 26„e 8bre ao: 1685
en ondienst, van alle demoorse bodems, grapporteert was, det
alle de Chiancos, onder den anderen waaren gesmakt, onnosel
g'abuseert en doort voorstel der gemelte gecommitteerden
vande vierde soort uijt de andere te soecken, in ons abuij
verder verstrijcht, te sijn geworden, sul cx wij geen sints ter
quader trouwe, oft sinisterlijck (gelijck onsen Ed:e. heere
gouverneur in seer ombragieuse tormen, net duijsterij
haar Edle. groot achtb: tot Batavia heeft trachten in teboe m
maar uijt pure onkunde om dewooren, niet teverkorten,
t' voorstel van d'uijtsoeckinge hebben g'advoijeert, daar toe
te herderaisheijt sijnde, om dat inde drie a vier voorige jan
telckens vierde soort apart, die door gaans atmu Rij xdr:
t Cour, aan Jan Brengman, en andere vraren vercocht, van
tutucorijn, hier aangebracht sijn, soo dat wij niet ander
dagten, oft deese vierde soort moest als vorens was geschi
meede opart werden vercocht, en soodanich geborgen, sijn
geweest, uijt alle twelcke, en t' geen mij dier weegen, in ons
voor m: schrijvens, aan haar Ed:e groot achtb: tot Batavia
t onser onschuldigingh Breeder hebben gedemonstreert,
wij gantschelijck willen verhoopen, &Ede ho:= a: de onnosele
oprechticheijt van ons gedoente, seer Claarlijck sult Commp
ontwaren, ons over sulcx VEd=le ho: achtb:= ver en door peu
ongepassioneerd, wij, oordeel, en gunstige decisie, gants
onderdanichlijck onder werpende — doch nodien ons ara
t afgaan van ons voorm: schrijvens aan  Edelen tot Batava
van ter sijden is ter booven gecomen, dat de gecommitteerdens onse
ordre ontrent de uijt soeckinge vande vierde soort der
aan d' heer Commandeur.
salomon lesoge, en Raat
Ernstfeste, manhaste, wijse
voorz: discreti.
wij twijfdlen niet, oft te sullen wel hebben konnen begrijpen, dat naar
de gehouden Examie, van den verloop der Cliances, ende ch handelinghe
daar omtrent geen genoegen heeft comen genomen worden, gelijck in
gevolge, oock niet geschilt, ende voor den dienst van dE Compe:
toirboirste goordeelt js, den heere Lommandeur tesoge, in sijne
keure verde te stellen, naar Colombo, over te Comen, ende justitie
als precis, te bedienen, ofte in sijn E qualiteijt, naar Batavia, te
vertrecken, waar toe zij n E: sich ten vrsten zal gereet macken, ende
transport van alle des k Compts: omslach doen, aan den oppercoopman
en hooft administrateur thomas van Alve, die wij tot Commandeur
van gale aangestelt hebben en ten naasten sal overcomen vale
onder stont th: goeder vrund was geteijckent, hendrick ardriaan
van Reede, in margine Lameture den 14 ovember anno 1685
gal.
wurden gedaan
gale
tna
pamer

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0652.xml
#+ ---

1578
L: 1:
aan d' E heer Commandeur
jalomon besage, en den Raat
gale
Eersten staan over te Comen bestaande die zee hoorn in een quantiteijt
van Ruij in 4: 8 Couren, de 4 soort (in 1774: Couren Bestaande) daar
onder getkent, doch met Excresse last, die onder de drie eerste poort,
met tevermengen, maar dewijle dikinckhovens, in Bengale seer begeert
werden, en dat devrunden vandaar selfts grooter Eijsch dan wij haar vande
3 eerste soorten, konnen voldoen, gedaan hebben, sagen mij reet liever,
van demorgen, hebben wij vergeeten, th bevens de Resolutie, o ver den
deselve alle na bengale houden worden Restelt, alwaar de particuliere
persoon van d'heer Commandeur te sage genomen, t' advisseeren dat
verleeden jaan 14 Rosias voor t Cleijne Cour hebben bekomen, en waar
de schede, die de Compte bij den vercoop, der Chiances Claarblijckelijck
om oh de hant met de Coopmanschap alwat dienen gesloten, en deselve
toe gebracht is, bij ch tsamen, sal moeten vergoet werden, dewijle
op prijs tehouden, daar op beter staat temaacken sal weesen, wanneer
den heer Commandeur, met sijne authoriteijt daar inne hadde
die aldaar sullen aangebracht en besichticht sijn jmmers op den prij„
bonen voorsien, ende leeden vanden daat, het andersint, al meede belo
vant vergange jaar, sal geen gissinge dienen gem: dosch met de
hebben, het welcke dan bij geen van alle Beijde, geschiet sijnde, soo is
4e: soort wel Resoluijt mogen gehandelt werden
verstaan dat van de voorscht: schade uijt gerekent te somma van
de supprant in werden bij desen gaúthoriseert aan den hoogh Edel gebooren heere
3013½ Rijcxd:t: sal worden voldaan, en uijt gekeert als
haar qúarrantte mogen soecken daar in, ter
heijndrijck adriaan van Reede, heere von
bij den Commandeur. . . . 3/5 part Rijcx d:t 1205½
plaatse deselve sullen bevinden te behooren
ongehouden sijnde, tevergoeden de vijft houren meijdrecht Commissaris van nederlonts
india, in sijn Edte Commissie representeerende
„ 602/
Chiancos, die de scheepts overleeden van
—
-
westerpomstel, te Cort hebben uijt gelevert, d'ele heeren van de generale Compt: en: d:
melchior Been - - - - - - - - - - - „ 602 /1
waar ontrrent den heer gouvr - dordre van dE
m
heeren zeventhiene
Rijcxd 3, 013
Compe. sal doen aechter volgen
en als vooren.
met te Commandatie hier besijden, dat UE sullen besorgen, dE: Compt
actum in sijlswaart buijten gale den 22: 9ber 1685
in dien gelijcke, en andere gelegentheeden, geen met nadeel toegebra
onder stont ter ordonnantie van 1: ho: Ed:t= was geteijckent
wort als wanneer behalven devergoeding, een swaarder Correctie,
H: Swaandectoon eerste Clercq
volgen soude, hier meede &c:a onder stont, th goeden vrunt wy
getuijckent hendrick adtiaan van Reede in margine Colture
d'in 14 9brl 1685:
Extract uijt de missive dat 18e: jullij 17
door d' Ed:=le heer gouverneur R: van goen
d'jonge aan d' hier Commandeur
w: vander moolen en den Raat geschr:
en dewijle tE stort maacken, met de voorschl: 5 Elifanten, sijnle
aangebrachten Rijs, sal connen voldaan werden, sal hij voor de get
bleeden, en soo veel Contanten, als hij daar en boven wil Bestiden
met Chriances Connen werden gerieft, die met naarder meer ten
machnus wichelman - - - - - - 5
dl: tauconnier. . . . - - 5 - - - - „ 602 ¼
tra
Erntfeste manhafte wijse
voorz: discrete —
hoogh Edel gebooren, en gestrenge leere
geven met alle herbiedscheijt te kennen, den Commandeur, enden
Raat van gale, dat deselve over begane abuijsen, int verhoopen
der Chioneer door u hoogh Ed=s sijn gecondemneert, jnde vergoedinge
van 3013½ Rijxd:t maar Ed=le ho: achtb: eer, dewijl de supp=re mislach
abusift door onkundt is geperpeteert, ende dat d'E Compt: op die Chiancos
die ƒ 5113:9:4 Costen, niet temin ƒ 21784:18:12 heeft g'advaneert
ende deselve noijt meer als eene Reijs teweeten ao. 1680. tot zes Rijcxd
en Bevorens, en daar naar hoe schoon dat se waaren noij 't hooger prijs
dan 5 ¾ Rijgxdt: hebben Connen halen, gelijck een ijder js bezent en bij
Eersten
de negotie
1:
..
par

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0653.xml
#+ ---

die 5½ Rijop te
minst en hadde moeten
de negotie Boeckens nader Can naar gesien werden, ent gene ons in
deesen temeen drucht, is dat de 435: Couren vierde soort, die vy
abuspijf voor 2 Rijcxd:- aport hebben vercocht, en g'ordonneert
uijt saecken, meede tot 6½ Rijcxd:t. sijn gerekent doch naar die ons
nu ter ooren Compt dat degecommitteerdens tot de leverrante
der Chianees gestelt, ons abusive last vandie uij te hoeden, na
en hebben volbracht, seggende nu dat het haar onao gelijck
geweest is, haar abusif voorstaen, t Effectueeren, dat se lehter
voor ons hebben verswegen, soo versoecken mij dat selve voor s delsijng
oft daar toe te stellen gecommitteerdens, mogen werden gehoort, en
nadere Redenen van hare gedoente tegeven, de Chiancos dan niet
uijt gesocht sijnde, ende door aE delht onder een als sortrados
# daar voor het trader geconsidereert werdende, sal daar uijt volgen ons quartant op
de Copers vandien sijnde het tegens Recht, en Reeden, dat brengman
en geloet
in dot, die devierde soort oppart voor 2 dijcxd: t Cour ^ ten ampe
ten minsten hodden moeten gelden, en vedel:- ons tegens 6½ Rijcxd:t te hour doemt
te betaalen, buijten ons weeten souden ontfangen hebben, en aan
haar behouden temeer de d'waalinge int verloopen over de Elft
Excedeert, waar omme hij dan veniam aggen dij ootmoedelijck
sij in versoeckende, omme deselve daar over t sij voor VEdele= op
den hier onsen gouverneur ende zij nen Raat tot Colombo
in Cos van quartante te mogen betrecken, en dat op de vijft
Couren door de scheepts overheeden te Cort gelevert, door vedels
nader Reflectee, en ons verlichtinge inde taxatie mach toeges
ende Chiances met hooger dan ses Rijcxdt: gerekent werden
onderstont t welck doende &a:
Batavia
aan de hoogh Ed=e seer gouverneur generaal
Joannis Camphuijs, en heeren Raden van padia
Ed:e hoogh gebiedende achtb:
heere en heeren
dewijle voor den dienst van d'E: Comp:e nodich g'oordeelt js dat
dat d'her Commandeur salomon lesage uijt Commandement
van gale verplaats worde, ende het aan sijne keure gelat en
Verclare ick onder geschr: Zacharias hakelaar
secretaris des gaalsen Commandements, ter ordre vanden wel Edel
geboren heere hendrick adriaan van Reede heere van meijdrecht
Commissaris generaal van India op den Eedt bij mij als secretaris
gedaan, waarachtich te sijn, dat jck op den 24: oft 25„ jullij
jongst leden heb geconsitueert, oft geminuteert soodanige Resolutien
notulen als den 23„ Bevoorens 1 maandags voor middach, ten huijse
van d'heer Commandeur salomon lejage, bij sijn E: ende verder
in loco sijnde, leden des politijcken Raats in mij n bij weesen, over den
vercoop der Chiances &a eenstemmelijck goet gevonden, Betaarnt,
ende Besloten waren, en sulcx achtervolgens, en Conform de Rieden
Cavelinge daar over in vergaderinge gevallen ende aanteeckening
oft kladde bij mij daar van als doe gehouden en dat de voorm:
notulen ten gem: dage t' sijn: 24: oft 25e: julij, door mij geconsitueert
zijnde om teresumeeren, bij d'heer Command: zijn gebracht, die
deselve gelesen hebbende, mij seijde dat wel was, gelijck de
administrateur tauconnen (dit jck gem: notulle daar naar
meede om telesen hebboegesonden) ins gelijckx heeft laten seggen
1579
hebbe als president in den Raat van justitie tot Lolombo
te resideeren, ofte in sijne qualiteijt naar Batavia tevertrecken
twelck laaste sijn h aangenomen heeft, uijt gedachte dat bij dhr:
achtb: soo veel gunste verhoopt te vinden, dat vEd den selven inder
Raat van jústitie aldaar súllen gelieven te Emploijeeren, en waar
toe onse voor schrijvinge aan UEd:e achtb: versocht hebbende, soo
hebbe sij n E: súlcx niet willen weijgeren ende mits, dien sijn persoon
ved=le achtb: voordragen, in vertrouwen aldaar d'E: Comp:e
vervoegen den besten dienst doen, en Ed:le achtb: vernoegen sal,
doch gelieven VEdle: achtb: her ontrent schter soodanich te handelen, als
VEd=le achtb: voor den dienst van dE: Comp:e anders mochten oordeelen
te behooren, Cooende niet anders sien, oft sijn E: js van een Eerlijck,
en deugtsaam gemoet gelijck jck verhoopt Vd= achtb: oock bevinden)
in hem in VEd:le gunste op neemen sullen, hier meede &a onderstont
V.de= achtb: ootmoedigen dienaar was getuijckent heijndrick adriaan
van sleede, in margine in pijlswaart buijten gale den 23 9ber 1685:
hebbe
sonder
gelden
Stra

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0654.xml
#+ ---

1580
sonder dat mij door ijmant eenige ordre, tot t' opmaacken, s
eninuteeren, der voorm notulen, anders als op den gem: 23e:= J
gegeven oft datten naar dat deselve door mij was geminuteert
jets aft oft toegedaan je, maar sijn voorm: notulen Bij mij ten
secretarie bewaart, in den Eersten aug daar aan volgende, op
dordre van d' hier Commandeur, laten Copieeren, en nevens
E schrijvens, dien selven dach aan den Ede: heer ordinaris Raat¬
en gouverneur Laurens pijl, naar Colombo versonden, sonder
dat deselve bij jmant zijn onder teijckent, uijt oorsaacke
thier noijt in gebruijck is geweest, soo danige notulen (als foremele
Resolutien, die hier geen, oft seer weijnich genomen werden)
te ondertuijckenen, maar sijn deselve doorgaans Conform
tgeventileerde in den Raat door den secretaaris geminuteert
en bij den heer Commandeur geresumeert sijnde, tot sijn l:
gerustheijt, op verantwoordinge int dach Register guisoneert
om sich daar van t allen tijde te connen dienen Eijndigende
hier meede deese mijne verclaringe, die jck bezeijt den des
noots sijnde nader met solemneele Ede te stercken
jnde stadt gale op 't Eijlant Ceijlon den 24:e= 8ber: 1685
was getuijckent, zacharias hakelaar
alle de voorenstaande Extract en in
Brieven Rakende tvercoopen en leveren
der Chriancos &a= sijn oult deminuten, en
origineele Brieven alhier ter secretarie
Berustende door mij gecollationneert,
en daar meede dusverte d'accorde Bevonde
gale den 7e. xbrl 1685
was geteijckent, Zacharias hakelaar
Naargedane collatie, is deze, met zekere
originele Copia, g'anthentizeert en getekent bij den
secretaris bovengen. te van woorde te woorde
accordeerende bevonden, bij mij Jacobus Bolswart
openb:r Notaris, bij den Ed: hove van holland, op de nomi„
natie des stads Enkhuijzen ende in't Nederlts. India g'admit¬
„teert, resideerende binnen der stad Batavia den 14:' Novemb
165
Juod & Attestor
a:o 1686:
Nots: publ:
Bolswart
e

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0655.xml
#+ ---

Fcostende
Rendement
2047½ Cour diverse Chiancos
kostende op tutucorijn
1843: Couren Chiancos waar onder
1408: Couren sortiadosen
435: Couren vier soort
Costende met „ tut uc
ongelden volgens facture ƒ5413:11: 4:
met alle ongelden. . . ƒ 4403: 2: 3
2047½ Couren diverse Chiance, door de ondergenomerde nocho dat
vandE: Compe: genegotieert als
1713½ Cour sortrados namentlijck
354 Cour aan mamneth kasin
305 dos. aan marneth Ibrahim
22.5. d=os aan jsmael Chan —
100 d=os aan noveman —
175 dos aan aan Jan Brengman
225 dos aan angelo pigalotti
99½ do aan diverse persoonen
230 dos aan marneten Cassenbeck
do: fortrados a 5¼ Rijxd 1 derstijed 9852 7/8
1713½ Com Alijne rianr qudal
334 Cour Cleijne Chiancer vierde soort es
234 Cour aan Jan Brengman
100 d:os aan angelo pigalotti
334 Cou Ctijun do. a2 ijs t. ano. 168
2047½ Cour divensche Chianor mentere . . . . Rijg: 10520 ½ 3 1561„178:
1685
f 843: - Couren Chrancos verdeelt als
425. aan meer saijet amet
250: ½aan Cassmbek —
400:— den nochada van Brengman
201. aan stuijtman sonder lont pye Rot
132: aan Htuijtman sonder lont
1908: Louren sor tradoa a 5/6ijvr: t : 096:-
435 do: vier de soort als
400 aan jan Brengman
35 aan Isaacq Rot
435 Connen vierde soort 12 stujv. „
f 843 Louren Cliancos verhocht voor
Rijgd:s 8966„26898:—:
gecollationneert accord:t= dusrente met dag Register
alhier ter secretarie Berustende
#gale den 7 xber ao 1685
was getuijkent zacharias hakelaas eretat is
Extract uijt de memorien van den jaare 1684: en 1685
soo verre de Chiancos aangaat
g'advanceerde —
op 2047½ lour d=rs= g'advancert. . ƒ 27158: 15 5
1581
op 1 843 Couren Chianco gad van aert ƒ 21784:18:12
Naar gedane sollatie, is deze, niet
zeekere originele Copia Extract, g'authen„
„tixeert en getekent bij den secr:ts Zacharias
kakelaar, verbotenus accoreeerende be„
„vonden, bij mij Jacobus Bolswart, openb=r
not:s, bij den Ed: hove van Holland, op de
nominatie des stads Enkhuijzen ende in't
Nederlands Jndia g'admitteert, resi„
„deerende binnende der stad
en
Batavia 14:' Novemb:r
ao 1686.
Quoo Kattehop
op
Boldewaarer
Q: W:
Stre
16
6
870:-
ƒ
Nots: Publ:
e

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0656.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0657.xml
#+ ---

Op den drie en twintighsten xber
a=o 1685. Compareerde voor mij Zacharias kakela
sekretaris des gaelse Commandements onder —
'tgesagh vande E. h=r Ghomas van Rhee, Commandrr
der stat, en lande, met de onderhoorige forten„
en sterckten van dien, present de naer genoemde
getuijge, de Eersame abraem de koster, Equipagie
meester alhier presen de ne dewelcke verklber
de, op zijn manne waerhijt, en plaetse van Edde
ter requisitie vande heer salomon le sage, vond
Command=r alhier, present op zijn vertreck slaenede/
ove naer battavia te navigeere) waeraghtigh te —
wesele, dat hij uit laets vande waaren jnlij pass=o
door voorm:te ha le sage, met een moorsen bodem —
(die den deposant als loots zoude regeere) is geordon„t
naer biligam, te vertrecke, om aldaer gekomen zejnde,
onder andere affaires, verder te besorge, dat de fluijs
westeramstel, aldaer als doe geanckert legegen„
wel en spoedigh van zijn jn hebbende goedere
moght werden ontlost, waer van den deposantn de
mess=s Samuel elsevier luijten=t dessave, en matthens
waghtels opsiender der gale Corlel: die hij opr zijn
komst aldaer, als gecommitteerdens, om de Chiancos
uijt voorn.: e westeramstel, aende bengaelse —.
moore, over te leverd, heeft gevonden:) instonts heeft
kennisse gedaen, en sigh des anderendaeghs (: dat —
naer Zijn gissenge den 28=e julij is geweest:)
om ordre tot „ dallossinge te stelle, naer boort —
van d=o bodem begevende, hoorde hij deposant —.
aldaer, vanden vrijman stuerman jsack roth.
-
seggen dan alle de Chiancos onder den andre lagen
geworpe, waer op 'saghtermiddaghs, naerlant —
vaerende, dede hij deposant daer van aenbovel
gem:te elsevier, en waghtels kanschap, als wanneer
door een der selve s=rs wiert voorden dagh —
gebraght
100
1582

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0658.xml
#+ ---

gebraght een geschrift, daer op geschreven 'st ons, veertien halden
en henrije Coeire Chancos sarriados, en vier houderen
en in de dertigh. d=os kleijne, off vierde soort, sonder —
Eghter te weten, was voor een geschrift 'tselve
is geweest, vragende den deposaan daer op
in genere, hoedanigh dit abuijs moght wesen. —
gecommitteert, Iij bij de vruidele over Curuborijen, —
dehen off anders bij de scheeps vrinden, aen
voort, daerden boeckhouder groenouw, daen present
wesende op antwoorde, dat alle de Chancos, sodanig
oeder den andre, op teituicorije aen boort waren gebre
waer op gemelte gecommitteerdens begoede —
te pracen, van de klejnste sooren aenen boort uigjn
te soecken, en aen Een kant te werpen, 'twelck
den deposant tegen sprekende, zeide hij, dat men
alle de Cahancos aen lant most brengen, en aldaer
behoorlijck laten uijtsoecke off sorteeren, daer s=r
Elsevier op diende, dat zulcks te veel cijp,
moere, en spillagie, soude kosten, en hij deposant
weder repliceerde zijde, dat sij alle de Chiano
niet alleen, in twee dagen, zoude lossen, maer
oock in vier hoopen, jder soort appart, sorteeren,
alsoo den deposanen twaleff mattroosen, en veertigh
's Comp=se slaven, van gale gebraght en tot zijle
dienst hadde, waer toe de voorm:e gecommitteerd
Egter hien minste niet begeerde te verstaen,
als doe voorgevende, daer door le veel Chiancos,
zweeden werden gespilt, verbiedende verm:te else vier,
hem deposant, daer op, wel scherpelijck, ben
nimans hen minste te seggen, dan de klejnste
hoorn, onder de groote, waeren gesmaffeltn, met
bij voeginge, hij Elsevier, wel wist, wat daer
hadde
onereren „ te doen, hade latende hij Elsevier —
daer op den opp=r stuerman van boors roepen, die
gekomen zijnde, van hem Elsevier weert
int schrift
1583
gelast. Eenige vande klejnste soort Chancos,
nit ruijm te laten uijtsoecken, end aen een kan —
te goijen, daer den deposant, op diende, dan —
de uijt soekinge onmogelijck aen boorn een ruijm
konde geschieden, en hij Elsevien weder, dat den
deposant sigh daer mede niet hadde te be—
moijen, en zulcks haer gemommitteerdens aen
bevolen was, daerden deposant weder op repliceerde,
dat Tlossen, en laden den schepen, hem toe quaem te
besorgen, en zij dierhalven, zijn voor slagh, om de
Rancos aen lant te brengen, aenden h=r req=t. —
mosten voordragen, te meer de uijtsoeckinge, —.
binnen scheeps voorn als geseght onmogelijck, —
va
en bij dien gelijcke voorrasse 't voor dragen altijn
ii gebruijck geweest was, daer oop hij de posam
te harder stont, om dat voor desen, woijt geen Chiancos
waren uijtgesoght, dogh den selver Elsevier —
zeijde, daer op wel assuranth. de, dan hij deposaat
sigh niet most inbeelden, daer als Equipagie —
meest=r, jts hadde te doen, en dan hij maer als —
loots lols most werden aengesien, hij dien halven, zigh
met de Chiancos, niet te bemoeijen hadde, —.
e dat zij dien volgende op saijn voorslagh, met
begeerden te schrijven, oock wel wisten, was
zij souden doen, stellende vervolgens buijten des
verwegende
depojaars kennisse, ordre tot de ontlossinge, verwoegde
hij deposant sigh Eghter naer booren, alwaer —
den deposanen verklaert gesien te hebben, datter —
Eenige Chialcos dogh geenseits de klijnste —
soort alleen, nin ruijm wierden vergoijt, twelck den
deposanen, legen den opperstuerman seggende,
en hem oock aenwijsende, datter zoo wel —
groote als kleijne wierden vergoijt,
gelas
riet

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0659.xml
#+ ---

1584
riep d=o opper stierman als doe tegens d. mattroosen
datse alleen maer kleene uijt soecken en aeles
Een kan mosten goijen, dogh verklaeren hij deposan
dan de uijtsoeckinge daer om men eens te bele
maar
wieren beheruighn, e Eenelijck „ met een sambra
op gemaekt werckt, geschiede, j=, dan do aer eere —
kanen gegoide klijne d=tos, vervolgens weder aende
mooren zijn gelevert, en de gecommitteerdens—
de uijtsoeckinge op de leverancsie, selffs verboden
ende d. Chiancos aende mooren zoo alse onder
den andren lagen, voor sorliados gelevert hebben—,
gelijck, oock aen jan breghman is geschiet, ten
ware inden beginnen van de leverantie, wanneer
den deposant absent, en met 'twentje buijten de
baij te brengen, is besigh geweest, Eenige wijnig
coneren vande eerst aen een karen gegoede, aen—
hem brengman, waren geleveren, dogh is terweijl
hij de possant bij deleverantie is geweest, deselve
Celckens bij beurte, dan aen jder nachoda, en danr
weder aen brengman, en d. andere particuliere,
bij sekere quantitijt geschiet, invoegen de mooren
hun Chiancos, ten aensien brengman veel grooter
quantugjt, als een der selve moorse nachodas, had
gecontracleeden, voor hem bregman, ontfangen, —
en daer mede zij hun reijse nae bengale, oock
aenstonts, ondernomen hebben, zoo dat aen hem
brengman, de resteerende Chiancos, eerst naer't
vertreck den wooren gelevert zijn, vorden 't.
levere van welcke, laetste, de vooren gem:e
gecommitteerdens, doen de selve naer gissinge, —
op een qeuantitijt van een honders, en vijftigh
Coociren nae, waren geleveren, zoo hem deposant
best voorslaen, met hem bregman, en den bihouden
groenouw, 'twerck slakende, naer mature
om de Chiancos, niet wederom vrugteloos in't
vrunden geschiet, daer over de Gecommitteerd
savonts van Mature komende, hun selven
op't hoogst misnoege, en geaffronteerd hielden,
leggende de schuld daer van, opden deposant
jo wierd 't selve bij Sr. wagtels, als een schelm¬
„stuk uijtgehoeten, daer aen hij deposant
sigh dien avond weijnigh kreunde, om dat
fiscael Alexander Bergaigne, (die daer
der areek, Sr François houw, met wien daer
over voorde leverantie gesprooken, geschied was,
die onbehoorlijke bejegeninge, des anderen daags
'smorgens, sijnde naer hem depost: voorstoet
den 6en Augustus geweest, aengesprooken
voorme. portitie, in haer absentie, eenige
onbehoolijkheijt konde werden gepresupponeerd,
fonderende hij deposant, sigh opde groote quants
vierde soort, die brengman a twe Rdrs. 't Cous
om 't Schip te visiteren was:) en den opsiender
en gesegt, dat uijt haer leveratie eerder een
dieffstol, dan uijt de leverantie van
dogh heeft hij deposant voorme: wogtelen, over
ruijm te werpen door den depost: en de scheeps
is die leverantie met gemeen goed vinden, der
scheepsvrinden, aen brengmans stuerman
die leverantie selffs met goetvinden vanden
om de resterende leverantie te doen, niet opdaegden
en het sogtermiddags loot werdende, de Gecommitt„
vertrokken, en bij na den geheelen dagh, uijt
2
verlrocke
geweest zijn; en vermits dE Chianios, gedurende
hun offwesen naar Mature, reets uijtruijm
waren gehaald, en klaar lagen omgeleverd te werden
gecontracteerd

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0660.xml
#+ ---

1585
den voornn.
de post en mij
secrs:
gecontrocteerd, en sorrados in plaats ontfang
had, daer voorn: wogtels weder opdiende,
datse met de leverantie der Chiancos, de ordre
vanden Heer Commandr. hadden gevolgt, en
deposant weder, dat de meijninge vande
hoe: Ovt. niet wos, zij gecommittrs. t de Moor¬
ontsteelen, en Brengman geven souden, en
dat sij gecommittdrs, dierhalven aen d' Hr. Com
hadden behooren te schrijven, dat Brenger
de Chiancos gelijk de mooren gedaen hadde
diendel te betalen, off dat de selve anders
veel beter, in 's Comps bodem konde gelaten
en naer Bengale vervoerd geweest zijn,
alsoo srengmat bij dese leverantie, soo goet
als over de sestienhondt. Rds. wosgeschonken,
„voormtr.
op alle welke redenen, de „ gecommittds niet
redenen
anders, als dese off diergelijke worden, in substa
tegen hem deposant hebben geantwoord, Schoemak
houdje, bij jouw leest, wij zij gecommittee
en weten wot wij moeten doen; &a. soo d
hij deposant, nouwelijks wist, wat hij van
handelinge der Gecommittds. teijgentlijks
te gevoelen had. verclarende wijders, dat tusschen
voorn: gecommittds:, en dt: Brengman, gedurt
hun aanwesen, tot Billigam, off 't leveren
der Chiancos, een opsprakelijke conversatie,
secrete conferentie, en sluijksgewijse oorluijt
is gehouden, off alle gelijke redenen in Substiu
Eijndigende hiermede zijne verclaringe,
die hij verclaert de suijvere, en
opregte waerheijt te behelsen, bereijd
blijvende, de selve nader, met solemnelen
Eede te sterken.
Aldus gedaan ende gepasst: inde Stadt
Gale, ter presentie vanden manhoften
Jan Witboom, Schipper, en Gillis Most Mot.
in dienst der E: Compe. , als get. hiertoe
special. versogt, die de minute deses,
nevens (m hebben ondertekent, onderstont
Twelk getuijgt. Lagerstont, ende was get.,
Zacharias Kakelaar secrets:
Compareerde voord' onderges. gecommitteerds:
leden inden Achtbe. Raad van Justitie alhier
den deposant Aram de Coster, in bovengemelte
verclaringe genoemt, dewelke deselve andermael
duijdelijke, en van woerde, te woorde, voorgehou¬
en gelesen zijnde, verclaerde hij daer hij Exeept dat
hij twijffeld, off den vrij stuerman Jon Brengman,
ten tijde de gecommittds onder 't lossen der Thieunos
zijn geweest,
op Moture met hun mede naer derwaerts, off voor
een heer elders anders, obsent geweest is) int geheel, en
sonder meerder veranderinge te begeren, te blijven
persisteren.
Aldus gedaen, ende gerecolleert inde stad
gale, den 26e. Januarij 1686, ten overstaen
vande Messrs. Michiel offens, Pt., en francois
de laporte, onder Coopman, in voorgeme: dienst¬
als gecommitteerds „ onderstont, ende was geteijkent
Abraham de Coster, Michiel mi attens, Francois
de laporte, logerstont, in kennisse van Rij¬
en was geteijkent, Zacharias Kakelaer Secrets:
opregte

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0661.xml
#+ ---

1586
Op den dertighsten xb: Anno 1685
Compaereerde voor mij Zacharias kakelaer secret:s
des gaelse Commandement onder tgesagh vanden
E: =no Thomas van Ree Commandeur den —
stat en lande met de onderhoorige forlen ^ van dien
present de naergenoemde getuijge, gillis mast van
geren, gillis van goethem, van S=lo gillis philip —
de loet van vlissinge, hendrick Cranet van middel=n
Simon hendricks van manevelen van menickendam.
Gabriel martensz: van amsterdam, theunis Claesse
van Emde, mighiel lambertse van antwerpen, —.
anthonie aertse van amsterdam, herman wighertse
van kolen, en Cheunis adriaensz: van der veere, —.
alle mattroosen in dienst der EComp:e alhier
bescheijde, van Competenten ouderdom, dewelcke
ter requisitie van d. o h=r. Salomon le sage, oud
Command=r alhier, verklaere waraghtigh te wesen,
dat zij luijden, jnde maans julij, over een saterdagh,
zijnde naer heln best onthous, den 28=e der voorn:e
maant de vijff eerste deposante, nevens nogh eene
mattroos genaemt laurens hendricks walboom —,
van amsterdam, met den Equipagiem=r abram de
kosten, van vlissinge ende de ses laetste deposaate
men den hoogh- bootsman lucas Cornelisz: —
jder op een moorsen bodem, zijnde van hier naer
billigden zijnde gesijlt, alwaer den selven dagh —.
legen den avond inde baij arriveerde zijn zijluijden
dien naght aen voornoemde moorse bodems verbleve,
en sondags 'smorgens op de ordre vanden voorn:e
Equipagie meester met thonijs aent boorn vande
fluijs westeramstel die aldaer inde baij lagh
gevaren alwaer aen komende zij desposanten gem:te
bodem, nevens 't scheeps volck hebben helpen
ontlossen tot (naer hen gissinge) se dingdaghs als
-
wanneer de gereetsgelege goedere van boort naer
kann gesonden zijnde de Chiancos uijt treigen —
souden
ra
1.
e

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0662.xml
#+ ---

1583
ende ledige
mantjes weder
een riejm naer
de scheeps mattrosen
boven over gegeven
en door hien de —
posanten aen
barkbooren zijde
uijt gesloren
soude werde gehaelen, en door de scheeps slaenlieds
wiert geroepen, komt met alle man benede, daer
op Eenige van hu deposanten, benevens 't scheeps vol
mede naer beneden willende gaan, wierde door —
de sluerliede andermael geroeppe, dat slants volck
zijnde de deposante, boven blijven, ent scheeps volck
naer benede gaen zoude, 'twelck op de ordre van
gemelte sluerlijde door den schimon der voorgem
bodem, als doen sodanigh mede wiert gecommand
verblijven: zij deposante: over sulcks boven op den overloot
en wierden daer op d. Chiancos uijt truijm met mant
naer boven op gegeven, en door hun deposante aen —
op den overloopt
barkboort zijnde „ uijt gestorv van waer de selve
door s. Comp:s slaven getelt en aen strierboort —
beneden gegoijd op zijde tegen den overloop. gegoijd alwaer weder in —
welcke manniet mantjes gedaen en zoo inde moorse boots overgestoren
alle de lihancos door vande nachodas off die de selve moesten ontfangen—
uijt ruijm naer - bij beurte overgelevertn zijn, sonder dan zij deposant
gesien off gehooren, dat Eenige Chiancos int ruijm„
uijt gesoght off de klijnste apart zijn gelost —
off gelevert, geworden, maer ter contrarie dat
de voorm:te Chiancos soo alse en ruijm groot en klijn
onder den andere lage oock boven gekomen en vervolgens,
oock sodanigh door den anderen groot en klijne soort —
soo aende moore als de andre vrije staerluijde ge
levert zijn, zijnde de moore soo drae zij hun
Chiancos hadden ontfangen buijten de baij verbrocken —
en naer hun vertreck, nogh twee bootsladinge, van„
westeramstel, en een restantje met jan bregmans
bood aen gem:te breghmans booten overgelevert
en sandrendaegs door voorgem:te breghman Eenigh
gelijk aende scheeps officiere om aen jder baks volc
wat te verdeele ter handen gestelt, welck gelijk —
dan door een der staerluijde van jder baks-volck
een man, jnde kajuijt geroepen zijnde—
Compareerde voor de ondergesc: gecommitteerdens
aen de selve is uijt gedeelt als wanneer zij deposante
mele waghtende, en denckende wan te zulle krijg
wierd door den schieman van't schip tegen hem
deposanten, die bij den andre slonden, geseght, ghij
lieden hebtniet en ruijm gearbijd lis voort—
scheeps volck gegeven, off gelijcke redene in substan. e
werden de zij luijde, dien selven dagh naer 2. ont„
losse den Chiancos, door de scheeps officiere: nevens
tanden scheeps volck ens ruijm gecommandeert —
om de pper van aghtere nae voore te schoppen en —
brengen een parchije ijserwerck, als anders goet
dan onder 8. pper lagh daer uijt te halen —.
en naer boven te brenge vermits selve aen lands
wesen, ende pper int schip blijven moest 'twelck
gedaen zijnde zijn sij deposanten naerlaat en —
vervolgens door den Equipagim=r nae gale gesonde
Eijndigende hier mede hunne verklaeringe die sij
betuijgen de sugvre en opreghte waerhijs te behelse
redenen van wetenschap gevende, alle 't geene —
voorsz:e staen sodanigh gehoore, gesien te hebbe
en selffs verright te hebben berijt blijvende, alle
tselve des noots weesende nader men solemnele
Eede te versterke —
Aldus gedaen ende gepasseert Jnde Stadt —.
gale, ter presentie van joost d. sjoode, adsist=t
en adam brems krankbesoeker in boven gemelte
dienst als getuijge heer toe versoght die dese
minute deses benevens die voornoemde deposante
en mij secretaria hebben ondertekent
was geteeckent Zacharias kakelaer secret=s
gea
jaden
-.
lede

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0663.xml
#+ ---

1588
Op huijden den 29. e. xb=r A=o 1685
nevens Een
hand-merk,
daar bij gesz:
stond: dit is
't hand-merk
noch vier hand„
1„ merken, daar
bij gesz: stond:
dit is 't merk van
Enden aghtb:e raan van Justitie alhier, de depos
in voorstaende verklaeringe gem te bereijte den mattra
philip de loed, die absenet en op 'thoeken de konhoen be
scheijde is, dewelcke hunne op dertigsten december
voorden secret=s. Zacharias kakelaer en sekere —
getuijge sier boven staende verleende verklaeringe —
andermael duijdelijck en van woorde, tot woorde —
voorgelese en seriueslijck voorgehoude zijnde verklaerd
sij: gesalenlijck en jder bij sonder daer bij jn't geheel
en zonder eenige de eirste verandringe te begeere
te blijve persiscistere —.
Aldus gedaen en gerecolleert inde Stadt gal
den 26=e fabuari 16. en was getekentn: gillis ma
migheet ottens francoijs la porte (gillis van goetse
hendrick hartte, Sijmon hendricksz: gabriel martens
Cherinis klase, mighiel lamberts, herman wiggerts
anthonij antsz:
Gerrs adriaensz. in kennisse van mej Zacharias
kaselaen secret=s — Teunis adriaansz:
noch was getekent Anthonij aartsz:
lager stond, en was getekent in mijn kennisse
Zacharias kakelaar serrt.
Compareerde voor mij Zacharias kakelaer. Secret
des goelse Commandeekents, onder 'tgesagh vanden —
E h=s Chomas van rhee, Commandeur der stad —
en landen, van gal met de onderhoorige foulen en
sterckten van dien present de naer genoemde getuijgen
joost de joode Cornelis d. vos en hendrick doecker
alle adsistenten ten dienste der E Comp=e en clerken
to deser secretarije, de welcke ter requisitie van
E. h=r salomon besage oud Commandeur alhier —
verklaeren waeraghtigh te wesen, dat een eeaer heire
off 3: weken
gissinge veerchien dage „ geleden, sonder jnder verresiycen
dagh behaelt te willen zijle, zij luijden op t comph=r.
hebben ge„
zijnde, onder den anderen „ discoereerte over de leverantie
der joegst verkoghte Chaacos, en dat do mess=s
Samuel Elsevier b uijt=t dessave, en mattijs waghtels
oversiender der gale Cordel: die bij voornoemde
Chalcos gecommitteert geweest, en de selve uijp de
sluijt westeramstel ontlost, en aende bengaelse
mooren enden stuerman jan breghman over gelevert
hadden daer oncrent naer plight men mosten gehandelen,
wesen, maer volgens 't gemeene gevoelen en 't gerught
dat daer van lier, daer mede quade trouwe en —
fraude gevleeght, off hun door voornoem=de jan —
breghman, laten Carrumpeeren hebben, en meer andre
redenen te dienst propooste dienende, waerop den
mede Clerck phannes Six zijnde de zoone van
voorm:e waghtels, present huijsvrouw, en swager
van hem Elsevier (:daer present zijnde :/ antwoorde
dat boven gem:te gecommitteerdens pas jder 100 rx=s
van boven gemelte breghman vadden genoten
daer den deposant de vos op diende soo dan is —
genogh breghman sal geen
„twee
van
ra

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0664.xml
#+ ---

twee hondertn rx=s voor niet geven, seggende t
tegen malkandere, en dien de seer Command=r
sulcks west dan zijn E sigh daer van moij
souwde konnen dienen, off alle gelijcke redenen en —
substantie„ Eijndigende hier mede hunne —
verklaeringe redenen van wetenschap gevende, —
als inden Text, bereijd blivende de selve des
noots wesende vader met Ede le stercke —
Aldus gedaen ende gepasseert Inde Padt-
pake, ter presentie van gerria janssen en
jooris Nade van saffragame, soldaten den dienst
peciaal
der E Comp:e, als getuijge hier toe ^ versoght—
nevens
de minute deses met de voorw. . deposante
wij
^ en was geteken
secretaris hebben onderteeckenen. onderstons ^ —
't welk gethuijgt Zacharias kakelaer Gecr:s
do
Compaereerde Door d' ondergesz: gecommitteerde
leden inden a:te raat van justitie alhier, de-
deposanten in voorenstaende verklaeringe gem:e
dewelcke de selve andermael duijdelijck en van
woorde tot woorde voorgelesen zijnde, verklaerde
zij gesamentlijck, en jder bijsonder, daer bij ken geheel
„eenige
en sonder „ de minste veranderinge te begeeren, te
blijven per sisteeren —.
Aldus gedaen en gerecolleert Jnde Stadt —
Gasse, den 26=e jaar=io 86. ten overstael vande
mess=s eenighiel dotters lgt/ en francoijs la port
onder Coopm: en opgem:e dienst, als gecommitteerdt
was getekent: wightel ottens, fraacois„ a porti-
joost de joode, hendrick doacker, Cornelis vos —
Lager stond en was getekent: in mijn
kennisse: Zacharias kakelaar secrt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0665.xml
#+ ---

1589
Soo heb aen den raet van gale geschreve, sodanigh
het aff schrift hier nevens gaende verthoone, —
over seeckere brieff. vanden 20=e fbr aenden h=r:
gouv. r en raet gesonden, soo oneerbiedigh ick
men en gelove diergelijcke van suppoosten—,
lee
aen haer gouv r, een lie van uEd=le aghtb=e
vergaderingh zijnde, behoort geleden te worde,
n
voornamentlijck op het subject van veraenwoon
aldaer bij den gouv:r g'eijst haer verantwoordingh
zee ick tegemoet, accordeeren battavia den
27=e april a=o 1686, en was getekent. - . ..
rietbeeck —
Extrat uijt de Missive door
den wel Ed=le C:r Commissaris
generaal Hendrick adriaen van Reeede
aen haer hoog Ed=l tot Bat=a
gesz: in dato 25=e octob=r
1685 uijt Colombo
ra
M.
-.
-.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0666.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0667.xml
#+ ---

1590
Exxtract uijt d. Missive —
door d. Ed=le
=r gouver=r
m
Laurens Pijl en Raat
Not Calombo Na Battavia
en
aen d' hoog Ed=e E=re gesz:
in dato 21=en. octob=r 1685
In middels dan wij blijven in waghte hoedanige
d. handelinge vanden h=r Command=r en raat —
toe gale ontrent den vercoop der Chiancos —
ende den oneerbidigen en men min Chocaale —
brieff vande selve aen ons geschreve bij-
uEd=le groot a:o zal over genomen voorde zijl
waer van haer heede naderhant ziende, en bij t.
Extrachtn uijt ons voorn=de schrijven aen uEd=le
gde
aghtb. e dugdel:jk aengewesen zijnde de buijte
gewoone stijl van negotie en directie hebbe —
Craghte te verchoone en zigh te ontschuldige
aluijs
„veant s=r fancousten dat het een abaijs was daer zij hare —
ve
op Coloms zijnde verantwoordinge volgens hurne schrijven van.
aen Jaer Ed=len h=a ao 23=en 7b=re. aen uEd=le g= aghtb=e. mede gedaen,
aen dE h=r gouv=r ge
presenleeren dog h:t zonder ons daer van noghtans de Communicalie
deselve men wille off leuture gegeven te hebbe, dat wij al —
accepleere, seggende
zigh maer te veelt eenighsenls verdaght houden, als off de sake
zoude vergramnen daer bij wel verkeerdelijck. moghte voortgebragen
ende waer hijt aghter gehoude zijn, het sigh
wel onsderke zal, alsoo den wel Ed=le h=r Commis
generael haer E: verdedigingh gevorderen heeft
ra
:
4
m

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0668.xml
#+ ---

zal dat uEd:le ei:e ten naeste almede van
ons met schuldige eerbiedigh=t. slaet bedeelen
te werden — accordeeren battavia den 27
april a=o 876. en was geteekent. . . ek 1: relbeer
ende zoo wij meen d. decisie daer over doe
„vertrouwen
e

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0669.xml
#+ ---

1591
# h: verleent, en
herwaarts gesonden.
Extract uijt de Missive In„
dato 20=e feb=ri 1686, door d. Ed=e
h=r goev=r laurens pijl en raat —
tot Colombo. aen haer h=o agtt —
Ed:e tot battavia afgevaerdighe —.
9
bij ons schrijvens aen d' E:r Ed. e heere magoor:
d
hier in veel malen geciteert zullen uEd=s, a:o
bij naerlesinge ontmoeten, dan den wel Ed=e h=re
Commissaris van Rheede 'twerck vanden —
vercoop der Chiancos en getermineert en voorde —
daer bij geledene schade van - - rx=s. 3013 ½8.
heefte
vercoopers doeto belasten als—.
d. h=r Commanderia le sage voor - - rx=s. 1205. 2/5.
den Coopman fauconier - - - - - „ 602. 3/40.
de onder coopman wighelman - - - „ 602. 7/40.
beent- „
602. 1/10.
m
rd=s 3013. ½.
tgeen uEd=e a=o bijde nevens gaande reeck:e breder
des gelievende sullen Connen naer gesien, dat de h=r
Command=r lesage liever naer battavia dan hier
heeft willen blijven, staet hier voor aengehaelen —
d. acte van ƒ 130. p.=r _o door uEde a:o op ons.
favorabel schrijvens aen zijn d' Ed=le h=re Commissaris
men dit werck gelast in te soude, en waer over,
zijn Ed=le: sonder twijffel uEd=e a:o wel sal —
comen te schrijven —.
hier nevens gaet oock nogh een reeck:e ten —
bedrage van 1564: rx=s daer voor gemelte h=r
Command=r al mede op reeck=e is belast, bestaend.
over 't geene meer dan uEd=le a:le ordre jnhout —.
maendelij=ke genote en d. Ed=le h=r Commissaris —
gelasten
ra
den d=o
heeft

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0670.xml
#+ ---

1592
gelast heeft dier gelijcke deugen niet alleen van
12. lb sperk
maer oock van d' andre plaetse exact naer te s
1„ p=s guinees tafel goen dogh op d. voorstellingh
vande Ed=le h=ro gouv:r gener:l is daer en boven nogh
't geene Celakens wanneer di boecken overcomen
een vach bier mom of. 2. Cassen wijn goet gedaen
geschiede staen, en alsoo de kleenighede voor 8.
buijten Eenige andre cleenighede, die bij de nevens
h=re Command=r, niet dan onder Ewoort &:a s
gaande memorie slaen vervan, off uEd:e a:o alle —
uijt gedrucken, zoo hebbe daerom zijn, E: tvolge
hen voorenstaende de h=r le sasse zullen laten —
bej provisie en op uEd=e a:o approbatie goet ged
valideere en wij d' andre h=r Command=r soo veel
te weten voorde ordinaire tafel jaerlijcks —.
mogen goet doen en jaerlijcks laten geneele, zullen
1 „ legger seck off spaense wijn —.
Zee
doen daer in niet te misdoen daer toe uEd=le a:o
¼ d=o rijnse off franse d=o.
ordre en beveele affwaghte —.
250„ lb hollamse off anders 500: lb: bengaelse booter —
De Comannen die de C=m te sage heeft laten —
1½„ last rijst ½ herwer 120: par=s nelij aff padeij—
affschrijve, daer van hebbe hem niets derve late
360„ lb wax kaersen —
valideere vermits d. Eh=re Command=rs tot vergoedingh
24„ kannen olijven olie
van d. Extraordinaire voor valle een dorp daer —
48„ d=o hollantsen azijn
voor allijs jn besich hebbe gehad, daer van jaerlijxs
9„ lb noten nagelen en foelij —.
100 rx=s geniele zijn E. brenght voor een maeltijt
36„ d=o peper —.
etels twee a drie oock soo veel gelik op, dat het sigh
12: kan: stercken arack —.
selven schaanen, en d EComp=ie niet gehouden is te drage,
1„ sack seeijcker —.
buijtte datter oock een groot gedeelte en bij naer als
men seght alle blauwe maendage jls wert in
½ kas rosewater
zijnde d. ondenankieh reeck:e gebragh, voor naijloon van tafel goet en
6„ p:s guinees tot tafel goen —
tot betalinge door
Camer-behangsels en 't geen wij seecker weten
36„ par=l zouch —.
den Command=r
geleijkentn, ent geleink daer voor noijt betaelt is„ alsoo de moorse snijders
hier en boven hebben gemelte h=r Command=r op
door de moord vanden
volgens hun perlight 'tselve voor niet hebbe gedaen
uEd=e a=o, gaen vinde oock nogh Extraordinaris —
Cassier selffs ontfangh
dmaer 't sal ges=te met meer andre dinge geschiet is,
ten goeden laten Comen voor de gast malen vande sla alst blijcken bij't
gedaen zijn om de reeck:e goet te maken, voorts
Exctract uijt d.
veroveringh 't vertreck der retour schepe, voorstel
negotie boecke bij de
hebbe de h=r Command. r le sage, 't geene zijn E:
van Command=s en gouver=r jder reijs —.
hier over te versoecke heeft gehadt aen uEd:ea
1„ aem wijn
gerenvoijeert zijnde, zijn E. tot de maans janna:
30„ lb boter
jncruijs, d. Emolimente goet gedaen. accordeertn —
12 „ d=o kaersen
battavia den 27 e april anno 1686. was geteeckentn
4„ par=l Carwe
A: V: rietbeeck —.
20: lb hollants vleesch
ademiniss=t geleekt=t
verte
abuijs

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0671.xml
#+ ---

1593
Hoe Cieviel den Gouv=r den Command=r en raet haer —
abeijse en voor d. EComp:e
soo schadelijcke handelinge
aengewese en gereproceert heeft. en hoe arrogante
vuijle en disrepetatieuse antw: door die van gale
9=a Co
daer op gedaen is, zullen uEd=le C. oe a:e onder N=o.
1i: bij ons en haer gewijselde brieffjes van ult=o.
julij 14: en 17: aug=o 85. ju't brede, des believende,
vervat vinden, willende die vriaden beweeren —
haer worder wel gequeten te hebben, en met haere
vuijle actie haer verschoonende ons beschuldigen,
als off haer tot geiade en veijle handelinge soghte
te brenge: d' Ed=le h=r Commissaris haer E. contrarie
getoont, en de mishandelinge, Claer aengewese
hebbende, bekende schult en geabliseert geweest
te zijn versoeckende dierhalve excups en perardon„
dat voor soo veel den goev=r belanghde, hoe wel
in zijn respect al vrij veel beledight was, om —
verschijde Consideratie, en jnsightd, over hem wel heeft
konne late gaan, dogh de schade die uEd=e h=o &=
daer bij gelede hadde, heeft zijn Ed=le d. h=r
Commissaris geoordeeltn, dan most voldaen
en zij gesamentlijck daer voor belast te werde, te wete
D. h=r Command=r Le sage voor rx=s 1205. 3/5:
en 3: raats persoone jder 608. 3/10 rx=r
110:
3013. 3/10.
Extract uijt de Copia Missive
door E. Ed=lsz gouv=r lauirens pijl
en raat tot Colombo. afgevaerdight
op=s 8=e januarie 86. . naer't patria
aen d' Ed. le h=o aghtb:re heere bewenth=te
ter vergaderinge van seventiene—
tot amsterdam —.
Csamen
Lee
gel
ra

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0672.xml
#+ ---

e
get:t dat bij zijn gem. te Edelh=ts nu aen uEd=le
overgaende schriftuke verlooren word. en dese gehele —
saecke in den brieff aende hooge regeeringe den —
4=en 7b=r, aff gesonde, hier voor geannexeert int —
brede te vinden is, haer Ed=le aght:e tot battavia
van dese quade handelinge onbeweist zijnde, —
hebben den Commandeur te sage verbeteren, en een acte
van ƒ 130. p=r maant (gegesonden, die dan d. Ed=e
h=r Commissaris om voorsz=e redenen gelast heeft,
in te soude, en daer van haer Ed=e. g= a=re kenniss
te doene, accordeeren battavia den 27=en april a=
1686. en was geteekenen . A: V: rietbeeck —

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0673.xml
#+ ---

Van Neederlants India —.
Aenden Hoogh Ed=e
heere Johannes Cam
:h
verblooretn met alle schuldigt respeckt u hoogh Ed=le
onderdanige dienaer Salomon lisage, gewesen
Commandeur van gale dat hij wegens den —
verkoop der verleede jaerse Chianlos aldaer, off uijt —
den naem vanden vaelse raet aen u hoog Ed=e
bij reqliest heeft versoghen, en als nogh eerbiedigh
versoecken bij desen, zoo het niet 't sij eenige heele —.
remissie ten minste dan een gratieuse miligatie
waerstaen ende bij gevoeghde documenten zij sigh
als nogh gedraeght, dogh met u E= Ed=le peruliss.
hier nogh bij wegende de Eijgen woorde, vanden
h=r gouv=r pijl, die hem supp=le eenelijck inden
parliculiere brieff sijn toegesonden komtn luijdende
tb sal uE van de b=r van Reel albekent sijn gem=t
datter wijnegh dool groote Eliancos op tutucorijn zijn
2
bevonden, en mits den bluuven dit daer door de Repolutiee
mede niet veel nae Bengale sal brengen, so sal dat
zee gewas daer om, en om datter veel groote onder-
lossen, nu aack wvat meer moeten gelden, off den
nu Een absolute ordre overeens sake van dan belangh
kan uijtmaken, en den zupp=t verbinde de Chiancos —
ca 6½ rx=r thoer lemoete kope dan off den —
heer gouv=r sulcks in 's Comp:s brieff specialijck
aen hem en den naat had- moete bevelcht laten wel.
aen uEdle wijs oordeel gedereert en wat belanghen —
de beschuldiginge dat wij aen u hoog Ed=le onse —
verantwoordinge hadde gedaen, zonder alvoorens den h=r
gouv=r Communicatie te geven konne wij niet ontkenne
maer sulcx is geschiet om dat zijn Ed=le ons be
voorens aen u h=o Ed=les over Cormandel soo hooglijck —
over den verkoop der Chiaucos hadde aengeklaeght.
gouverneur generael en raden
ra
G:
1594

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0674.xml
#+ ---

en absoluijs van ontrouw gesusperteeren, 'twelk
na versellde van zijn Ed=e brieff gebleken sap
hebben wij tot defensie van onse onschult en goed
naem onse verdeediginge mede aen u h=o Ed=e
een jnlants vaertuijgh na Cormandel aff gesonde
waer door u ho: E=ls het een en ander te gelijk
is toegekomen en konts daer  den Cooppman fa
met het dubbelt van ons schrijvens aen dens h=r gaei
tot Colombo aff gesonde; dogh heeft zijn Ed=le dien
brieff niet gelreve te aenvaerde nogh lesen; waer
uijt e ho. Ed=e. konne oordeele dat nae alle—
apparentie, deselve soo die aen sijn Ed=e bevoorens
waere bestelt geworde, geen haestige voortgangh
soude gekrege en wij versteekte gebleven hebbe vand
occasie om u ho Ed=e onse verantwoordinge soo —
tijdigh te konne doen dat em den supp=t niel zoo
Crouw loos gehandelijt nogh uwho: Ed=ls gecraght leeft
leeislijde kan (buijte de seeckerhijt van zijne —
Eijge gewele) de getuijgenisse vande Edh=n Commi
genoemt van Rheede tot recommandatie vanden supp=t
aen  ho Ed=le schriftelijck in dat=o 23. 9br: 1686 m
dese woorde: konnende niet anders sien oft si
E is van een eerlijck en deugsaem gemoet, —
gegeven te volle verklare, noghtaas heeft den su
niet alleen soo groote somme gelijk op sijn reeck:
gekrege maer oock om devn h=r gouv=r te vernoege het
gaelse Commande ment moelen guileere daer hg
meenen d. EComp:e getrouw:e gedienen en ruijm 8' jae
op Ceijlon verscheijde Emploije gehade heeft —
sonder sijns wetens van wan de voir veelmin —
ontrouwte te sijn beschuldight waar onder zutj=t
eerbiedigh versoeckt dan uEd=e op alle het selve —
guastelijck reflecteerende den sup=t vande belast
der Chiancos gelieve te ontheffen off de versoghte met
gatie toe te staen dogh bij aldiel u ho Ed=le een dese
zake van den wel Ed=e h=r Commiss=s generael met
geliefde in te witkele dat u h=o Ed=les als de voor
het laets den zupp=l in u ho Ed=le schrijvens —
naet vaderlant aende Ed=e p=r majoores favoorabel
gelieffde te gedercke en te versoecke van den sausf=l
tum socite van die belastinge moght werde alheE=
vorders werg den sup=t. vorders met den suipp=t—
genootsaecken voor sigh selve alleen te remonstree
hoe dat sij op gale den tijl van vier jaere geresid.t
hebbende, aldaer bij aenkomste, en vertrekk van —
verscheijde gequalificeerde ministers Excessive koste
heeft moeten doen, die den Ed=e h=r gouvert millaet
het vertreck vande supf=t hebbende laten aijt de
boecke trecke, geoordeelt heeft al te diep in Comp e
jnde missive van goedere gelast te sijn en 'tgeen volgens sijn Ed=le.
datto 20f e 1636: aan goed vinde alle veel is geweest den Capp=t Ovr
t: Edile gelieft aan reeck te doen belaste de somma van ƒs 4693. — 4. —
tgeele waerlijck veel zoude zijn inden sulckx —
was geschiel gelijck sijn Ed=lens gelieffde aen te —
haele alwaer geseght werd —
den Command=r brenght voor eenmael eetens twee a
drie oock zoo veel geld op dat het zigh selven
Gesaemt en d' E Eomp:e niet gehouden is te drage
maer u ho Ed=e de memorien door den Ed=e
gouv=r
doen op stelle als die vanden sup=t apars hier nevens
gevoeght sulle, des gelievende die nae siende wel —
Ervaere was gastos voor soo wenighte gequalificeerde
ministers waerlijck en welcke op zijn Eijge koste
soeden Eenigh Contant daer voor gevole off affschrijven
te doen heeft gedaen, dat den supp=l verceijse oock
niet gehoude is te doen — seggende sijn Ed=e
verders in voorm: Missive datter oock een groot
gedeelte en by na als men seght alle blauwe maendags
Dits wert in Reeck: gebraght voor naij loon van
ercke goot en kamer behangselsaen 't geen sijn
Casel
Ed=s„ weet daar voor, noijt betaelt is alsoo de moorse
snijders volgens plight 't selve voor niet hebben gedaen
maer sal gelijk met meer andre dinge geschiet
1s. - andaan Dijm om d. - reeck: goet te make waer
lijck harde woorde Even was aff dien versulpt die —
betalinge voor sigh selve had gehoude waer op.
den scipp=r seght onder conrexcie dat hij niet weet
maken,
hoe daen andre haer reeck: weeten te vereffen maer
wel seeckenlijck te wete, dat hij de ordennatie —.
tot de betalinge selffs geleekenen en haer ten haat
gestelt heeft, en soo de snijders daer op geen behalingh
cum Josuis
hebbe
tchraten
N
v
2

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0675.xml
#+ ---

1596
boecke door deel administrateur fanconier geleken
hier bij gevoeght vals off wel thet gepasseerde
een abaijs zijle 'twelcke op gale vader soude konne
aldersoght werde alsoo nogh wel eenige dier suijders —
ing leven Evoeren zij die betalingh niet soude ducken
# die door al veel maalh ebben, en wat belanght het domp ten bedrage van w
aan somer inet uit aende Command=r Tol gale vergunen diende eijndelijck
maer tol het goetmake van kleijne anhesa bijden
kolliste van schippers en mindere gequalificeerde
en
die daer al veel maels aen kome niets wert voor
opgebragten, komende die in komste van voorgem
derp wijnigh en Comparalie met het vaste tracte
van 200 rx=s, dat aende E dessaves weren vergunn en die
geen Extraordinaris gattos van belangh hebbe:
te doen, Een scip=t dan vier jaere op gale gerese
en indie tijt en in sonderhijt inde eerste soo wel als
inde volgende jaren almede grote gastus gedaen
naar
hebbende, waer van de boecke„ znder op Colombo=
en een battavia over gesonde en „ twijffel als voorn
gereseimeert zijn geweest, is daer niet opgevolght
het welcke den sup=t. heeft doen oordeele datter
niet gepecceert is geweest, en dierhalven deto
zelven trant gesgelden, heeft, endien den h=r gouv=r sad
verstaen, datt en te veel gegasterent was geweest,
sulcks zoude met d. Expiratie vant eerste jaer
Te waerschouwe l 'Twelck onder Correstie hadde behoore
te geschiede wel koeme voorgekomen zijn. , waer
nae den supp=l, sigh als dan soude hebben geschifketn
en sodanige ministers op haer Eijge rieme laten drijv
den zijn gagie en kost gelt daer aen niet te spendeeren
gelijck met dese sware belastinge van ƒ 4693-4.
op des scip=s reeck. genoegsaem voort grootste gedeelte
komt te blijcke en hem vrij hart te drucke over sulcks
dan den sup=l sigh op hoogste beswaeren vindende —
dat door de Ed=le h=r gouv=r vergjl op reeck. e belast
geworde voor Een somma van 1564. rx=rs
sepede 'tge
daer den supp=lt. neels bij heeft geprofuleert —
hebben en laaght soo moet de metmonidseige d. we goen
maer ten dienste vande s Comp:e passeerende —
en voorstellinge van hoge ministers heeft gegastreeren,
versoeck oodrmoedelijck dat u Ed=le a. den slip=s reeck.
van voorgemelte somma gunstigleijck gelieve—
te ontheffe en 't geen daer en boven voor de maeltijde
conform de hier nevens aparte memorie daer voor
niets heeft genote en soo voor als bij't aenwese vand„
Ed=le J=r Commissaris generael gedaen, Eenige vergoedring
magh werde toe gelegen, gelijck den supp=l, oock
versoecke dat uE ho. Ed=le het effecten den reets —
verleende acte van ƒ130 p=r maaren die den h=e
goever. r heeft gelieve enle houde aenden supp=t
guastelijck gelieve te late gaadeeren—
T welck doende
invoor

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0676.xml
#+ ---

hebben enlanght
soo

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0677.xml
#+ ---

Leeve met schuldige Eerbidighijn te keenen —
salomon le sage Command:r ende den raat —
cot geele, dat zij supp=le door den Ed=le heer —
hendrick van Rheede L=a Cot wijdreght, als —
Commissaris generl van jndia overbegaene —
abuijse in het verkopen van een quantitijt —
van 1843. Coeren Tutrcorijnse Chiancos
-.
en
zijn gecondemneert aen d. E Comp:e een —
somma van 3013½ rx=r. te vergoedere beslaen
de suppli=ts. onnosel abuijs hier inne, datse —.
435. Coeren vierde soorn vande voorschreve —
Chiancos die zij endende dan als voorens, aparen
moesten verkoghtn werde, door mis verstande, tegens
2. rx=s Tcour aparen hebben verkoghe, mislijt zijnde
door de voorgaende memorieers, waer van —
Extracten hier nevens gaan, daer haer naderhant
ende wanneer het niet te remidieere was, —
is komen te blijcke dan alle de Chiancos onder
een gemenght, als fortados hadde moete verkoght
ende volgens particuliere schrijvens vande —
Ed=e h=r goev=r. tot soger prijs dan tvoorlede —
jaer gesonde werde waer toe zij suipp„le als —
nogh verklaere haer uijterste devoiren te hebbe
aen geweren, dogh de mooren daer toe niet —
de
Aenden Hoog EE=e
Heere Johannes Camphuijs,
gouver:r generael ende —
H. Ed. Heere Raden —.
van Nederlants India —.
te
2
1591

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0678.xml
#+ ---

1598
te wegen zijnde, hebben de zuupp=l ter goederC
overscheijdene preguante redere in haere verdedingh
geallegeert ende inde gaelse resolutiere nolu
(waer van het afschrift hier nevens gaan)
geinsenltteert voorsz: particulier schrijven
soo verre over getrede dat de Chiancos —
tot de voorleede jaerse prijs verkoght, ende door
de gecommitteerdens tot leverlentsie geabuseer
zijnde, d'uijtsoekinge vaendien toegestemen
hebben waer over met den Ed=le h=re gouv„r pijl —
voorsz:e in discrepantie sijn geraeckt, welck
geschil tot des supp„le herlen-leet tot u hoog E
is overgesz:e zijnde in middels gem. te h=r Conn
geaer=l. tot Colombo gearriveert, aen wien dis
abuijs mede op 't quaetste is voorgedrage,
die de suipp=len als geseght inde vergoedinge van
3013½ rx=s. heeft gedaenen ende geordonneert—
alle die Chiancos die tegens 5¾ l: en 2. rx=rs
'TCour abeisiff=te verkoght hadde, aende EComp:e
prijse van 6½ rx=m Chour te betalen sondert
te hebbe op vijff Coure d=o. die door de overheede
van westenamstel te koren ware gelevert
ende dan voorschreve off diergelijcke Chiancos
hoe schoon en groot datse geweest, zijn noijt
hoger dan 5¾. rx=m op gals hebbe konne verk
werden Excepto eers a=o 1680., wanneer de
pharthije met 'thuijs te berge aengebragen, '= met nederige
daer geen vierde soors onder gemengh is geweesupplieatie dat h
sonder exempel tot 6 rx=rs Thour verhoghen v . hdelem
grieven
zijn geworde, welcke gelieve de supp=ten
en
sijn Edelh=t bij requst hebben bekent —.
gemaecken ende tot appostil bekoemen hare geirraren
te mogen soecke soo te rade werde zoude, ende
aengesonde te zijn d. vijff Coere te kortn gelev
Chialcos te betaelen souden meer gemercken —
nu des supp=len door dese hooge en ongehoorde —
Caxalie aldermeest werden gedruckt, moetende
't geene dat tot 2: rx=s abeisiff verkoght hebben,
mede tot 6½ rx=s betalen daer noijs bewese
zal werde, dat sodanige Chiancos oijt off oijt —
soo hooghge prijs hebben betaelt, scheijn ende —
des Ed=e h=r gouv=r. pijls particulier schrijvens
niet hooger dan tot 6: rx=s te jnspecteere, —
waer op zij uEd=le reproles en dato 14=en aug=o
dat wij d. ECompe door ons abusiff gedane
2000. rx=s. aen schade hadde toegebragden —
en de Chiancos te gelijck tot vijff5¾ rx=s
6: off 6 1/16 rx=m hadde moete verkope, buijten —,
dien gelieve uE h=o Ed=le te considereere
dan de moore alle de Chiancos men haer schepe
over Eijge ricico en perijkel uijt de klippige —
baij van billigam hebben moeten affhale
.
die zij ligtelijck konde verbij rake en in
geheel van haer ladinge versteken werde —
'Twelck in rade geconsidereeret hebben
ontrent die hoogmoedige moore wel Eenigh
faveur behoorde te miriceere, Conform —
de oude recommandatie van u hoogh Ed=e
en de respect. e h=re gouv=r aen ons gegeven,
soo keere haer E. supp=len gaas demoedigh
tot u hoog Ed=lens haere onroselhijt insiende, —
-.
voorsz:e harde vonnisse naer haer gewoonlijcke
Clementie soo verre gelieve te nittigeere-
dat haer de 1408. Coure drijsoort Chiaacos —
gemaeckt
dogh

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0679.xml
#+ ---

1599
Memortje, waer bij d. h=ro
dogh men hooger dan tot 6 rx=s en de 435. Coup
vierde off keenste sooren Chiancos tot 4 rvrs
tCoer moge te laste gebraght werde
sijnd op het eerste ¼ rx=r en op de Cleenste
Riancos 2. rxx=s. p=r Cour meerder dan die —
verkogtn zijn, waar door de supp=le dan nogh
hoewel onwoselijk met 1222. rx=s. off a 3666 —/1
belast en ' meerder gedeelte beswaert blijve
met vrouwen kinderen, en soo soo berlijck begoed—
zijn, dat met haer gagie en kost gelij nauwelig
konnen subsisteere, welcke quaste van uh=o
Ed=le verwagtende, sullen godt bidden, voor—
de prospericijt van 's Comp. s stael onder —.
u hoogh Ed=le Clementje bestieringe —
en ons Evertueere, omme dit begane abaijs
voor taele met goede getrouwe dienste
verbeteenen
Ende specificatie vande extraordinare
verstreckingen, van pr=mo xber. a=o 1681 t01 —
ult=o. feb=r. 82. voor drie maanden, weren
benevens de voorstellinge vande h=r Command
en 't vertreck der retrour -schepen geen ineatie —
gemaeckt, dat den heer Commandeur van
vorsten door d. h=r gouver=r eee gale tot
ses depechieren der retour schepen gesonden zijn
verblijff aldaer 33. dagen gehad hebbende, en —
't scheijlmael gegeven almede Extraordinaire
verstreckinghge. is geschiet —.
Int jaer 12. en 83. weren geen vermaan gedaen vant
aenwese vand. h=r directeur Casenbroon, ten
tijde van 12: dagen, sijn welckomst nogh
scheijtmael, alwaer al mede Extraordinare —
verstreckinge is geschien, jtem ult=o aug=o.
1684. d. h=r gouv=r op gale sijnde, is met zijn
gevolgh Een huijse vande h=r Command: r ge—
trackleeren en daer geen Coucant voor —
gevolen —.
Den 29=e octob=r. 1685„ is d. Ed=e h=r Commissaris —.
generael van Rheede tot gale voorgeslelen —.
en ten huijse van de E Command=r, le sage eene
Commandeur Salomon Le Sage
nader komt to demonstheren
verselijde Extraordinaire —
gastus, die inde verstreckinge
niet slaen aen gehaelt, —.
Twelck Doende
maellijt
na
9:
116
an
33

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0680.xml
#+ ---

maellijt aengereght waer voor hem mits
goet gedaen —.
Jtem het onchael vande heere Commissaris generael
gouv=r en verder gevolgh als voorn
jtem het affchijs mael vand h=r gouv=r pijl
en verder gegoegh op zijn vertreck naer Colombo
Nem het welkomst mael vande E. h=r. Comman
van Rhee op gale als voore —.
Nem met het verplaetse der dessaves van dielen
fanconien en d. o vos over dieverse tijden uu heen en
tweer rijsen met haer familie Eenige dagen
ten huijse vanden Commandeur over gale gelogieert
en gecrachteertn, waer van almeede geen ment
gemaekten wern, en zoo voorts van meer andere
gequalificeerde persoonen, waer voor geen Comta
is genoten—. was geteekent salomon le sal
niets

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0681.xml
#+ ---

Verthoonen met behoorlijck respecken u E: h=o Ed=le
onderdanige dienaer salomons le sage thans.
Commandeur op bantam, hoe dat hij voor zijn
vertreck na derwaerts, aen zijn Edelh=t, den
H=r gouv:r gener=l
papiere heeft over gegeven een —
packer met steeen en daer nevens twee —
requestent rakende d. belastinge der Chancos
door zijn Edelh= d. h=r Commiss=s gen=t van rheede
en d. extraiordinaire gastos door d. Ed=le h=r gouv:r
pijl op des supp=ls reeck: gedaen) om uE—
hooghe Ed=e nader favoorable dispositie en
ontlastinge daer van Ceerlangen: en vermuts
Een sulpp. t niet beweest is, dat uE. h. Ed. le 10t
nogh toe daer over hebben gelieve te disponneere
zoo neemen den supp:t met alle Eerbiedighijt de
vrijmoedighijt, om u E. h:o Ed=e te vertoone, dat —
hem met laets gekomen schip van Ceijlon —
zijn toegesonden, een waeraghtigh verloogh bij.
forme van beright, ter ordre van den Ed=e h=r
laurens pijl, ord=s roas van jodia en gouv=r van
Ceijlon v. s wegens 't vercoopen van den Challcos,
en hoedanigh verder bij den Command=r le sage„
daar omtrent
en raat tot gale, is gehandelt, soo corren—
doenlijck tsamen gestelt, en aen zijn voorm=te
Aen sijn Edelh=t d. leer
Iohannes Cumpluijs gouv=r
gener=l, en d. Ed heere Raden
Van India
Cra
N.
-
1600
Ed

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0682.xml
#+ ---

Ed=s overgegeven bij en door den secret.:s Zacharias
kakelaer, 'twelck voor't vertreck van den supp.t
van gale doenmaels niet vaerdigh konde ra
als mede dieverse extracte missive door de Ed=e
heere van goens en pijl, nopende d. vierde —
soort Chances, diemen in die cijs al mede men
had konne bekomen, de selve niet geacitentie
zijnde, sullen echter men u. E. h:o Ed=le believen —
uijt de over gesonde boecken na konnen gesien —
werden, welcke alhier nevens gaande papiere—.
suppliant
de sustineerende dat bij zijne voorgaande noodigh
sijn gevoeght te werde, versoeckn ookmoedighijk
dat u. E. L. Ed=e heer 'tselve gelieve te verguin
om off de selve ens naer lesen van u. E. hEd=e, nogh
tot zijne voordeele konden werde geappliceert—
'twelck doende en was getekent salomon le sage

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0683.xml
#+ ---

ra
1601
De kleenste soort Chiancos hebbe wij vast gesl=t
ten uijterste niet meer daa tot de quantuijt—
van ¼ vanen geheel te late ontfange, ende daer
voor niet meer te betale dan 1/3 vande voorige
prijs, twelck Claetste, te wete de verminderinge
vann gelij, sullen uE. de duijckers aensegge, en
den ontfangh vande quantieijt tot uE reglem=t
soude, wel lettende, dat die soorde buijten de drie
andre gehoude ende alleen begrave werde, wanr
op den ontfangh sullen wij daer op doen lette,
ende vierde soort onder den andre vindende, sulcks
aenden geene, die den ontfangh op tuiluicorijn —
aenbevoold, is verhalen —.
waer uijt imwers soume- klaer blijcken
dat het verbooden is geweest —
de vierde soorn Mrancos onder de
drie eerste zoort tewengl—,
Extracht digor als boven
in dato 23=en Junij 79. aereden 0'pp=r
Coopman Chomas van rhee en
der raat tot tltecorgie —o gesz:
dat onse ordre wegens tvermindert den prijs op
de vierde zooren Chiancos, door die doenmaels —
de sorge bevole was de parrias eeel adrige seght is
Extract uijt d. Missive —
den 15=en 9b=r door den Ed=e h=r
Rijckloff van goens de jonge leijt
Colombo aende Coop. l joan —
fanconier nae chilucorijn —
geschreve
Comons
H:
daa
.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0684.xml
#+ ---

1601
De kleenste soort Chiancos hebbe wij vast gesl=t
ten uijterste niet weer daa tot de quanlitijt —
van ¼ vanen geheel te late ontfange, ende daer
voor niet meen te betale dan 1/3 vande voorige
prijs, twelck Claetste, te wete de verminderinge
vann gelij, sullen uE. de duijckers aensegge, en
den ontfangh vande quantieijt tot uE reglem=t
soude, wel lettende, dat die soonde buijten de drie
andre gehoude ende alleen begrave werde, wanr
op den ontfangh sullen wij daer op doen lette,
ende vierde soort onder den andre vindende, sulcks
aenden geene, die den ontfangh op Thillicorijn —
aenbevoold, is verhalen —.
waer uijt immers sonme -klaer blijcken
dat het verbooden is geweest —
de vierde sooren Mancos onder de
drie eerste zoort temenge—,
Extracht digor als boven
in dato 23=en Junij 79. aer den o'pp=r
Coopman Chomas van rhee en
der raat tot willecorgie — gesz:
dat onse ordre wegens tvermindert den prijs op
de vierde zoorn Chiancos, door die doenmaels —
de sorge bevole was de parrias mel aenge seght is
Extract uijt de Missive —
den 15=en 9b=r door den Ed=e h=r
Rijckloff van goens de jonge bijt
Colombo aende Coop. l joan —
fanconier nae chilucorijn —
geschreve
Comons
H:
ra
daa
—.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0685.xml
#+ ---

1602
Comt alls al vreder te voore, en dewijl dat selck
nel gescheet is, sulle ie voor desemael de qua
die daen gedoken is, mogen aenneme, maer —
geensints onder den andre vermenge —.
waer uijt het bladren verbodt vande
vierde zoorn Chiancos onder d- andre —
te wenge wert geconfirmeert. —
Extracht uijt den missive,
vande h=r p=l gebieder van't legt
goeiveremert laurens pijl=
den 8 xbr: a=o 19. aendene opp=r
Coopen. Rurgaard. d. Leijder
heyde tot Jaffanaparnam gesz=r
het Chiancas-deuijcke zal op maraen wel moge
voort gaen, maer daer zulle geen andre moge
gedooke werde doende 1. 2. en 3. zoorten alle —
te weerden voordeel daer ov le sale, oock soo —
groote
maecken de grootse quartitijt Cleene Chiancos
sorleeringe en stalligh welcke ordre
de groote l managh=r
uE op nadere tonne geeven en waer voor
als op madurs sal werden betaelen —.
12½ fanems voor de eerste soorn
9-. d=o — - d=o twede —
1
5½ d=o — - d=o derde —.
niets gedogende, datter kleender aenlant werde
gebraght —.
wat kandaen klaerden gechaam werde
om tebewijse dat de vierde soort Chianco
door den h=re pijl selffs verbode is aente„
nemen—
50
5
hoe dit schrijve: van den h=rn pijl met dat
van den 4. e 7b=r 85. over een te brengen zij
is dat zederen ao 651. tot mi, de vierde
soorn Chiancos sijn gengenomen en onden
de sorciados gemenght geweest, dat
laet den Coopman faliconier alle onpan
dijdige heere oordeelen
Exmracht door als boven
dato 23=e julij aenden Command r
Gamas van Rhee nae lirucorijn
wat wij wegens de lantsake als andersints —
mi na nagapanam schrijve, sal den orginele brieff
bij dese verchone, die uE naer lecuueres spoedige
adres gelieve te verleene, uE sullen daen —
bij ontmoete onse consideratien over het dewijcke en
vervoeren der chancos door de thouversse, 'twelck
twelck uE. aldaer mede 't op merckinghe gelieve
te nemen mitsgaders, oock li't gedaghte te late gaen
off het d. E Comp. e niet alsoo profficabel soude
wese in aenstaende de kleere klierschoonens imm=s
die vande vierde soorn mede vande duijckers aer
te nemen&.
geschreve. —.
Extracht uijt den missive —
door den Ed=e h=r gebleden laarens
pijl in dato den 23 julij 20 aenden
Command=r pieter vouwer en den
raas tol nagapatnaer gesz:
het is wel waer, gelijck uE seggen, dat bevoorde
Ramevacoijl maer Cleengoet van Chiancos —
werden gedoke, die de EComp:e op Cunicorijn —
verboden heeft te duijcke, en niet ontfanght
maer aende zuijt-kant van ramenacoijl —
meenen wij dan des theuvers inwoonders meer
van dat zee-gewes over hale, dan aende voort
kaas —.
nog nader
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0686.xml
#+ ---

1603
battavia
adij 10=e 7b=r
al roth wel te vreden is de 30„ Couren Clijne
soorn Chiancos voor 2. rx=s ijder gekoght
C. supplemert tot 5¾. rd=a te voldoen als
mede jan breghman, die in bengale door
de seer Commissaris geroepen zijnde soo perplext
voor hem verscheere als off een paplexie op 't. lijff
kreegh, waer op den Commissaris zejde, dan —
niet bangh hoeffde te wesen, 't geen hij gekoght
hadde oock betaeltn hadde, en ontfanght 'Egeec
hem gegeven was, waer ove wan tot bedare„
quam, en weder gevraeghen, als sij silver —
gekoght, en goun ontfangen had, off hen niet —
redelijck was hen gout nae waerde betaelt
wiert, waer op antwoorde van ja, waer op.
den Commissaris hem zijde daen in de saeck —
vande Chiancos dan oock zoo konde doen,
dan aennam, en als op gale gekomen zoude
zijn, e het suipplereeren des Chancos affgevorderen
wiern 'tselve gewilligh zoude nae kome—.
dis accordeert met hen schrijve
van mijn mare den Command=r
en
salomon te Le
sage
Johan
was getekentn maria de with
comerzn greef
orns  murclen Mel
ruvb wad 0
42
2CV
D
1686
vx
A

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0687.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0688.xml
#+ ---

ra
jaerlijcx
1„ - legger spaanse off zeck wijn
– d=o - - rinse off france d=o
250 - lb hollantse off 500 lb bengaelse booter=
1½ lasten rijs=
–½ last tarwe=
360- lb wasch kaersen voor de taffel en 't gebet=
24 = k olijven olij =
48= d=o hollantse asijn
9½ lb nooten, nagelen en folij
36= lb peper =
6= p=s gunees lijw=t voor de taffel
—½ kas roose waten, daer onder 'tgene aende—
bengaelse mooren wert verdaen=
36= parren zout
72= lb strecken arack=
1= sack suijcker tot dagelijcx en Extraorda
narij gebruijck=
voor Extraordinarij maeltijden, als
van de fondts veroeringh, wanneer
dan oock de leden der collegien
werden verandert, op tvertreck
den cappitain adam slecht, coopman
bolnaer en negotie boeckhouder, desse
omme, exacht naer te sien, de reecq:
off textract der gaalse negotie boecken
aldaer, en hier uijt getrocken, en
'tonderstaende bij provisie en tot nader
ordre van haer Ed=le achtb tot
batavia van alle 'tgeene den h=r
commandeur salomon lesage buijten
de ordre zeer excessieff genooten
heeft, affgesz, en getrocken, te
worden, namentlijck=
memorie voor de gecommitteerdens
E
e a
1604
der=

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0689.xml
#+ ---

1605
mitsgaders den E: h:r secs:s abra„
„ham van Riebeek: maar eenelijk
Den vader lantse schepen de
stellingh vanden gouverneur off
commandeur sal voor ider vande
selve den Comm and=r lesagie, als
bij provisie ten goeden coomen
goet gedaen worden
1= aam off 90 l wijn=
30= lb. booter =
12 - lb kaensen =
4= parren taruw-
20 = lb vlees hollants vleesch.
12 = d=o speck = d:o
1- fop gunees tot taffelgoet
wanneer den hoogh Ed=ln H=r gouvern=r generael
voor gestelt, sal bij het vooren staende noghe
vat mombier aff 2 cassen wijn mogen genie
en affgesz werden=
Tsestert 4: jaren dat den command=r Lesagie o
gale geresideert heeft, sal oock als vooren
nader ordre en approbatie zijn E: noght
goede coomen als
30= 8 d=s aen cont:t en voor dat den gouvern=r daer eens
½ aam off 45 lb wijn) maeltijden soude gegeven hebben
80- fox pensiaense schotels en pierurghs
32½ japanse pieringhs
125- roemers en glasen van 325 stx. die heeft be
aff schrijven
voorts alle het overige genot, sal den H=r
command=r besagie moeten betaelen, off dan
voor op reecq belast werden, vermits om„
alle andere cleenigheeden goet te maecken
Til
Dere veertien stx: documenten, gequoteert
van L:t A: tot L:mo: inclusive, en behel„
„zende diversche Extracten, zoo uijt missiven,
niet alleen tusschen den Ed:e h:r Lourens pijl,
Extraord: raad van Jndia en gouvern:r op
Cheijlon, en d' onderhoorige opperhoofden
van 't Commandem:t gale reciproce
gewisselt, maar ook door alle beijde aan
d' hooge regeeringe van Jndia alhier geschre„
„ven &c:a als uijt de gaalsche negotie boeken,
mitsgaders verscheijde Requesten, zoo door
den Raad tot gale in't gener:l, als door
den E: h:r Salomon Le Page, command:r
aldaar ^ aan haare hoog Ed: agtb:res tot
alles
Batavia geproesenteert noopende Eenige
differenten, tusschen den gedagten Ed: h=r
gouvern:r pijl, mitsgaders ten E: h:r Le sage
en Raad boven gen:t (om het verkoopen van
Eenige Chankos tot lager prijs, als
meerged:te Ed: h:r gouvern:r Pijl smakeljk
was) geresulteert; bevattende dezelve
papieren in zich de beschuldiging en ver„
„dediging, niet alleen binnen de palen
van Cheijlon; maar ook daar buijten ge„
„Exclateert; zijnde dezelve meest door
:den secr:s op gale, Zacharias Kakielaaa, doch Eenige door den E: Command:r bovengen:t, /hieo
:de laatste door den Eerste tot colombo getekent en g'authentizeert, tegen de principale g'authenti„
„reerde copien gecollationeert zijnde, hebbe ik Jacobs Bolswart openbr: Nots. bij den hove van Holla:
en in't N: Jndia g'admitteert, met dezelve verbotenus accordeerende bevonden dat„n 15 9b: 1686.
heeft gehad
Colombo den 9=e xb=r a=o 1685 —
was get
Lourens pijl=
bagerstont-
gecolationeert accordeert met
sijn princepael=
colombo den 15=en xber ao 1695
en ged=
Joannes berghuijsen
eerste clerck
De jncomsten van een dorp tot sijn verdoen
J: V: Boldwaner
ƒ
. . . . . . . . . . . .
De—
Nots P
publ

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0690.xml
#+ ---

Stra
uijt Journael van
ao: 1681 en 16812
ult=o december
16812 ult: Januarij
ao: 1682: en 1683:
ultimo moort
10 parra rijs aende wooninge vander heer comandeur
50 lb: waschkaersen aen 't huijshouden vand' H=r comandeur
10 par: sout aende wooninge als - - - - boven
10 lb. peper aen idem
12 kann: hollantse asijn ten huijse als voorn
2 potten bengaelse boter aen als boven
12 kann: lampolij als boven
3 lb: gesorteerde specerijen als voren
1 p=s guinees liwaet ten huijse als voorn tot tafel goet
20 par: rijs aende wooninge van d' E h=r comandeur
13 — . souratse tarw aen boven gem: wooninge
soo int wesen van d' H=r commandeur van vorsten
op 't voorstellen vand' H=r commandeur le sagl, en
't afscheijtmael der retourschepen
2 par: souratse erweten aen voorn. wooningh
30 lb vleesch als boven
30 lb: speck als voorn
1 sack bengaelse suijcker op de voorstellinge vande heer
commandeur le sage als op 't afscheijtmael der
retour schepen aen bovengem: wooningh
50 lb waschkaersen aen - - d:o wooningh
26 kann: enckelde anijs arack aen 't huijs als voorn
20 kann: hollantse asijn aen als boven
12 kann: lampolij aen idem wooninge
3 lb: gesorteerde specerijen als boven
24 parrarijs aende wooninge vande heer commandeur
162 lb: turcxeboontjes aen boven gem: wooningh
12 lb: speck aen als voorn
20 lb: vleesch aen jdem
50 lb: wasch kaersz: aen voorn: wooningh
12 kann: jnlantse asijn als boven
24 kann: lampolij ad jdem
3 p=s guinees liwaet tot tafel goet aende huijs: vand h=r command:r
1 p=s d:o liwaet door zijne na mopligam genomen
4lb: foelij en nagelen tegen de comst vand' Ed=le h=r gouvern=r
e
uijt journaal ra 175 lb: amandelen in verscheijde gelegentheden, als op extraordi„
„narij gastmalen &=a gegasteert. —
15 m=t voor eenige Jappanse provisien ƒ 30: &: 6: r—
ulto„ februarij
Het blijckt bij de Gaalse negotieboeck en
't zed„t pmo decemb: a:o 1681 tot ultimo
aug=o 1685 dat aen 't logiement vanden
heer commandeur Salomon le sage
verstrect, en afgesz: is 't volgende als
E
1606

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0691.xml
#+ ---

1607
uijt Jorns. van
ao: 16872, en 1683
ult=o maart
ult:o April
ult:o meij
ult:o Junij
m
ulto Augs.
24 parr: rijs aende wooninge van d' heer commandeur
37½  tarw aen 't bovenstaende huijshouden
10 lb peperad jdem
50 lb: kaersenaer als voorn
2½ kas persiaense wijn aen 't huijshouder vand' h=r command
tegens de aencomste van d' Ed=le H=r gouverneur
als 't verkiesen van nieuwe raden en collegies op
de dagh van gales veroveringe
24 kann: anijsarack aen opgem: wooningh
24 kann: lampolij aen als boven
1: p=s salempoeris tot een palleguius kleet voord' h=r comm
3: lb: gesorteerden specerijen aen als voorn gem: wooning
30: parr. rijs aen opgem: wooningh in't aenwesen vand h=r gouverne
10: par: nelij aende wooningh van d' H=r commandeur
4½ par: tarruw int aenwesen vand' Ed=le heer gouverneur aen
voorn: wooninge
5: par: sout aen als boven
20: lb: vleesch/ int aenwesen vand' Ed=le h=r gouvern:r gegasteert
12: lb:: speck
rs
100: lb: wasch kaerlen aend'E H=r command=r wooninge soo int
aenwesen vand' Ed=le heer gouvern:r alhier, als op zijn
Ed=es reijse na Colombo —
1: kas persiaense wijn voord' Ed=le h=r gouvern:r op zijn reijsenaer
Colombo
zaem olijven olij aen 't huijs vand' h=r commandeur tot een haerlijk
emoliment.
24 kann: lamp olij aen als voorn
1 legg:s spaense wijn aen 't logiem=t vand' H=r commandeur tot
een emoliment van een Jaer
0
2: lb foelij en nagelen aen bovengem: wooningh
24: par: rijs aende wooningh vand' H=r commandeur —
3:- sout aen idem wooninge
6: lb: peper aen als voorn
15: lb: wasch kaerlz aen als vooren
12: kann: hollantse asijn aen voorengem: wooninge
12:-. lamp olij aen als boven
24 par: rijs aend' wooningh vand' H=r commandeur
39:- - „ nelij aen als boven
5:-- „ sout aen als voorn
5: lb peper ad jdem
41: lb: wasch kaerlen aen als voorn
12 kann hollantse asijn aen als boven
12:- - -. jnlantse asijn aen als vooren
20:- r lamp olij aen bovengem: wooningh
1½ lb: gesorteerde specerijen
ult:o: septemb:
20 parr: rijs aende wooningh vand' H=r commandeur
35„ .. . nelij aen 't huijshouden van als boven
5:-: „ sout aen ad=na jden
5: lb: peper ad idem als vooren,
35: lb: waschkaersen aen als rdem huijsh:
12: kann: hollantse alijn aen als boven Gazijn aan als vooren.
12:--- - inlantse sijn altjals
20: is lampolij aen boven
1½ lb: gesorteerde specerien als voorn
30: par rijs aende wooningh vand' Ed heer commandeur
40: - - : nelij aen bovengem: wooningh
32:- - -: d:o aen voorn: huijshoudingh voorde maent maijen
doenmaels vergeten op te brengen
5:-- sout aen als voorn.
5: lb peper aen als voorn.
1: pot bengaelse boter int aenwesen vand' Ed=le H=r gouverneur
en d'E H=r directeur Casembroot ten huijse vande
d' heer commandeur verstrect
12 kan hollantse
12:-. -. Inlantse }asijn aen voorn: huijshoudingh
14:- -anijs arack aen als voorn
56 lb wasch karsen in't aenwesen vand' Ed=le H=r gouverneur
en d H=r directeur casembroot aen 't huijshouden
vand E H=r commandeur gevolght
30 kann: lamp olij aen voorn: wooningh
2 cassa rosewater aende bengaelse nagodas op haer aen„
„comste, en vertreck vereert, en ten huijse vande
d H=r commandeur in't aenwesen vanden Ed=le heer
gouverneur en directeur Casenbroot gegasteert
guinees liwaet tot maken van tafelgoet &:a voort,
huijshouden van d' E H=r commandeur tegens de
aencomste vand' Ed=le H:r gouverneur
2: p:s tutecorijnse caaties tot feijlen Ra aende huijs„
w„ houdinge
3: lb foelij en nagelen int aenwesen vand' Ed=le heer
gouverneur aen bovenstaende huijshoudinge
r
11 par: souratse teruw aen 't huijshouder vand'e H=r command=r
in't aenwesen vand' Ed=le heer gouverneur, als tot
het backen van beschuijt tot de voijagie vanden
d: h=r directeur Casembroot vertreckende naer
batavia
2 cassen persiaense wijn aend' E H=r commandeur salomon le sage
op rantsoenen belast,
20 par: rijs aen de wooningh vandE H=r commandeur
30: - - -. nelij aen als boven gem: huijshoudinghe
3:---- sout als voorn
12: lb: speck als boven
20:-- - rosijnen als vooren
5:- peper aen idem
30: l: wasch aende wooninge vand' H=r commandeur
12: inlantse) a sijn aer sdem
ult:o Julij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0692.xml
#+ ---

1608
N: die 1: lb: foelij kc:a
vlaggedk
ult:o Decemb:
Bolswart
1601 ulte: Januarij
ult:o octob=r
20 kann lampolij als voorn
1: lb foelij en nagelen aen als boven
18: parr: rijs aende wooningh vand' E H=r commandeur
20:---: nelij aen als boven
4:- sout aen als voorn
5: lb peper aen idem
20:--- „kaersen aen als voorn
1: lb foelij en nagelen aen/ dem huijshoudinge
12: kan: hollantse
12:-- - jnlantse hasijn aen jdem
:20:- lampolij aen als boven
1: p:s vlaggedoeck tot een palleguins kleet voor den
d heer commandeur
26: par: rijs aen 't huijshouden vand'E H=r commandeur
30:-.-. nelijaer als voorn
4:- : sout aen als boven
5: lb: peper aen idem
40: lb waxkaersen aen als voorn
100 lb: bengaelse boter ten huijse vand'E H=r comman=t
op de voorstellinge vande Ed=le heer gouverneur
generael Cornelis Speelman gegasteert
15 kann: anijs azack aen 't huijshouden van d' E H=r command=r
4 kan hollantse
12:- - - inlantse }asijn aen idem
20:--- lamp olij aen als voorn
1 pathhaenties bier op de voorstellinge vande Ed=le heer
gouverneur generael Cornelis Speelman ten
huijse van d'E H=r commandeur alhier aende
gequalificeerde persoonen, en collegies gespen
„deert
1 pijp madera wijn ten huijse vand'E H=r commanders
1 lb: foelij en nagelen aen 't huijshouden van d' h=r comman
20: par: rijs aen 't huijs vand'E H=r commandeur
30: -. - - nelij aen als boven
2:- - - tarruw op 't voorstellen vand' Ed=le H=r generael
ten huijve van d' H=r commandeur
5: i sout aende wooninge van d' heer commandeur
5: lb speck als boven
5: lb: vleesch aen jdem
5 l peper aen als boven
40: lb: wasch kaersen aen als boven
12: kan: hollantse en ten huijse als boven
12: inlantse asijn
600 lb: bengaelse boter in plaets van 300 lb hollantse
sijnde 2 lb: bengaelse voor 't lb: hollantse gerekent
tot emoliment voorden d' heer comandeur Salomon
le sage sijn e Jaerl. toegevolght
15 kan talwagen aend' wooninge vand' heer commandeur
-
16„e februarij
Zaem rinsewijn
10 kan soija
staet op oncosten afgesz: doch sonder
1 balij missour
specificatie wie 't zelve genoten heeft
1: d:o connemon
1: d:o mebos
1: d:o onneeneranski/
zaem rinsewijn ter ordre vand' Ed=le heer Lourens pijl extraordin
raet van Jndia gouverneur, en directeur van 't eijlant
ceijlon, met den resorte vandien over eenigen tijt over den
lantwegh van Colombo herwaerts gesonden/ en
alhier ten huijse vande commandeur opgeseght
20 par: rijs aen 't huijshouder van d' E H=r commandeur
30: - - - nelij aen als boven
5:-- sout aen als voorn
5: lb: peper aen idem
30:- - - wax haerlz: als voorn
14 kan hollantse asijn aen als boven
20:-:- lamp olij als voorn
1: lb: foelij en nagelen als boven
1: cas rosewater ten huijse van d'e h=r command:r 't hospitael
en diveerlijk andere gelegentheden verconsumeert
206 lb tafel fruijten in diveersz: gelegentheden ten huijse
5vand' E H=r commandeur op verscheijde gastmalen gegasteert
van
75 p: glasen inde tijt van ten huijse van d' E H=r commandeur
32:- - - Jappanse pieringhs in extraordinarie gastmalen &:a en
'thier zijn van d' Ed=le H=r gouverneur
80- - - persiaense =os
26 kann: lampolij aen idem
3 p=s croonras tot een pallequins kleet voor dh=r comman
om daermede in't lant te reijsen &:a
1: p:s salempoeris tot voeragie van voorn pallequins kleet
¼ lb bengaelse zijde tot 't naijen van bovenstaende kleet
6¼ p=s guinees liwaet te weten
1 p=s ten behoeve van d E H=r comandeurs wooningh
5¾ p:s tot bekleeden van 2 groote camers int huijs
N.o van dE H=r commandeurt
3 lb gesorteerde specerijen aende wooningh vanden
d heer commandeur
1 vat haentjes bier op het vertreck der retour schepen
ten respecte vande E comp:e aende scheepsvrunden
gespendeert
½aem zijnsewijn als vooren uijtgeschoncken
30 parnelij aen de wooningh vand' H=r commandeur
5:- -: soutaen jdem
5: lb: peperaen als boven
12: lb: speck } ten huijse van als voorn op 't afscheijtm=t
12: lb: vleesch der retourschepen —
40: lb: wasch kaersen aen bovenstaende wooningh
20 kan: lamp olij aen als boven
15:-- Inlantse tasijn als voorn
1: pr guinees liwaet tot tafelgoet aen gem: wooningh
t kinnitie leijtse boter tot provisie voor d' h=r command:r opgelegt/
nu
staan.
ulto Novembr
ult=o
_=o
en andere gequalificeerdens —

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0693.xml
#+ ---

1609
van ao 1683 en 1684
ult:o april
ult:o maij
15=e Junij.
ult=o septemb
ult:o aug=o
uijt Journael
20: par: rijs aen 't huijshouden vand' h=r comandeur
30:- - - nelij aen jdem
5:-  soutaen als boven
85 lb hollantse boter aen bovenstaende huijshoudingh
10: lb hollants vleesch / aen thuijs vand' heer command=r
20: lb: speck - - hopgales veroveringe
5: lb: peper aen 't huijshouden vand' H=r commandeur
30: lb kaersen aen als boven
4 han anijs azack aen als voorn
17 kan talwagen aen idem
14 kan inlantse asijn aen als boven
20:--. lamp olij aen als voorn
1: p=s guinees liwaet aen 't huijs vandE H=r commandeur
1½ lb: specerijen aen idem huijshoudinge
20: par: rijs aen 't huijshouden van d'E H=r commandeur
5: - sout aen op gem: wooninge
5: lb peperaen als vooren
30: d:o kaerlen aen als boven
20: kan: lamp olij aen jdem
1½ lb: specerien aen als voorn
20: par: rijs aen 't huijshouden vand'E H=r commandeur
5: d:o sout aen als t boven
600 lb bengaelse boter aen 't huijs vand' E heer commandeur
vvoor een Jaer e moliment
30 lb kaersen aen jdem wooninge
14: kan Jnlantse Casijn als voorn
20: d„o lampolij aen als boven
2: p=e guinees liwaet tot tafelgoet aen bovengem: comma
n„ deurs wooningh
3: lb: gesorteerde specerijen aan als vooren.
5: d:o diveersz: thuijn zaden overlant van Colombo becomen
:2: cassen persiaense wijn aen den commandeur op rantsoen belast
32 par: rijs aen 't huijs vand' E H=r commandeur, daer onder
12 par: extraordinarij met het aenwesen vande E heer
lens, en andere gequalificeerdens geconsumeert
6 par sout aen de wooningh van d' E heer commandeur
5 lb: peper aen als boven
50 lb: waxcaersen aende wooninge vand' h=r commandeur
waer van 20 lb: int aenwesen vanden E: lens &:a gecon
16 kan talwagen aen 't huijs van d' E H=r commandeur
27„ d:o: jnlantse asijn aen als boven.
20: d:o lampolij aen als voorn
12
1: cas rosewater thuijs vanden command:r voor in
130 lb: off 1 p=l amandelen aen bovengem: huijs: voor
1½ lb: gesorteerde specerijen aen als voorn
1: vatk haenties bier aen d' h=r commandeur op rantsoem/ belas
1: vath haenties bier aenden command:r op rantsoen belast
20: par. rijs aende wooningh vand' H=r commandeur
18„ d:o nelij aen als voorn
7„ d„o sout aen als boven
5„ lb: peper aen jdem
30„ d:o kaerssen aen als vooren
vande
1. cas persiaense wijn ten respecte der E comp:e ten huijse
vand'E H=r commandeur gepasseert zegge geconsum=t
14 kann Inlantse asijn aend' wooninge van d' H=r commandeur
20„ D:o lampolij aen als boven
1 pe guinees liwaet tot tafelgoet „ van d' H=r comandeur
1½ lb: gesorteerde specerijen aen als boven—
1 legger spaense wijn aen 't huijshouden vand' H=r commandeur,
voor 1/m Emoliment ingaende pmo maert deses Jaers
tot ult:o feb:ij 1684 op rantsoenen afgesz.
37½ par tarruwe aen 't huijs vanden E H=r commandeur, en in
maniere als boven op rantsoenen afgesz:
2 „ cassen persiaense wijn aend' H=r command:r op rantsoenen afgesz:
20„ par:s rijs aen 't huijs vand' H=r command. r
30: - - - „ nelij aen als voorn
12
1 aem rinsewijn aend' E h=r command=r tot emoliment voor 1/m
-
ingaende p=mo maert deses Jaers
ro P
1: cas persiaense wijn, ten huijse vand'E H=r command:r overscheij
„de voorvallen, en gelegentheden ten respecte vant
d'E comp: uijtgeschoncken
va
1: vat haenties bier ten huijse, en in maniere voorsz
verschoncken, en wel princepaelijck in maert pass=o
op den dagh van gales veroveringe,
5 par sout aen 'thuijs vand' h=r commandeur
5 lb peper aen als voorn
30: d:o kaersz: aen als boven
12: kann: tal wagen aen als voorn
12: D=o Hollantse
14: d:o jnlantse } a sijn aen als boven
20: D:o lampolij aen /dem wooninge
1½ lb gesorteerde specerijen aen als boven
2: p=s dongrij aen als voorn
20: par: rijs aende wooningh vand' E heer commandeur
30: D:o nelij aen als boven
5: d:o sout aen als voorn
5 l peper aen opgem: wooningh
30: d:o kaersen aen als boven
1: cas persiaense wijn ten huijse vand' E H=r commandeur
ten respecte vande comp: gekonsumeert
14„ kannen / nlantse asijn aen d' command=rs wooningh
wooninge
20 d:o lampolij aen jdem
2: p=e guinees liwaet tot tafelgoet, van d' h=r commandeur„
3: lb: gesorteerde specerijen aen bovenstaende wooningh
ult:o maart
ult=o Julij
maenden
ulto

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0694.xml
#+ ---

ult:o octob:
1610
ulto Novembr
ulto December
uijt Journael van
ao 1684 en 1685
ultimo maart
Cemart
e
N
0
ult:o feb
30: d:o nelij aen als voorn
5: lb peperaen als boven
5: par: sout aen jdem
30 lb kaersz: aen als voorn.
15 kan: talwagen aen als boven
14: d:o jnlantse
asijn aen jdem
12: D„o Hollantse
20: kann: lampolij aen d' wooningh vand' H=r Comandeur
4: p=s dongri aende bovenstaende wooninge
1¼ lb gesorteerde specerijen aen als voorn
7: p=s paijcorans aen 't huijs vand' h=r commandeur tot feijlen
19¾ par: souratse teruw voor extraordinarij gastos int aenw
van gequalificeerde, ten huijse vand' H=r commandeur
geconsumeert
20: par: rijs aende wooningh vand' H=r commandeur
30: d:o nelij aen jdem wooninge
5: d:o soutaen als boven
5: lb peper aen als voorn
30: d:o kaerssen aen als boven
12 kan: hollantse Casijn aen als boven
14: d:o inlantse
20: D:o lampolij als voorn
1: p=s guittees liwaet tot tafel goet aen 't huijs vanden
H=r commandeur
1½ lb gesorteerde specerijen aen jdems huijs
20: par: rijs aen t huijs vand' heer commandeur
30: d:o nelijaen jdem wooningh
10: d:o soutaen bovenstaende huijshoudinge
10: lb: vleesch aen voorenstaende wooninge
10: d:o speck
5: d:o peper als voorn
30: d:o waxkaersen aen als voorn
1: aem rinsewijn aend'E H=r commandeur voor extraordinaris
guastas
1: vat mom aen 't huijs van d' H=r commandeur, op 't aenwesen
van diverrlz: scheeps, en andere gequalificeerde pers
als op 't afscheijtmael der retour schepen
30 kan spaense wijn aen 't huijs van d' E h r commandeur, om in
aen wesen van diverrsz: gequalificeerde persoonen
als scheeps vrunden, ten respecte vand' Ecomp=e
geschoncken te werden
20 kan: lampolij aen 't huijs van d' heer commandeur
21 p=s liwaet guinees aen 't huijs van d' h=r commandeur
e tot tafel goet
1½ lb gesorteerde specerijen aen als boven
20: par rijs aende wooningh van d' H=r commandeur
5: d:o sout aen als boven
5: lb: peper aen als voorn
1: pot bengaelse boter op 't aenwesen van diverrsz: gequalif
„ceerde inde depesches der retourschepen: geconsumeert
20: par: rijs aen 't huijshouden vand' H=r command:r
45: lb: caersz: aen 't huijs vand'E h=r commandeur ten meeren„
„deel op de depesches der retourschepen geconsumeert
27 kan: spaense wijn aen 't huijs vand' E H=r commandeur
int aenwesen der retourschepen geconsumeert
12 kan: talwagen aen 't huijshouden vand' H=r commandeur
11: d:o hollantse asijn aen als boven
o jnlantse
12:
26: d:o lampolij aen jdem wooninge
2: p=e guinees liwaet aen 't huijs van d' H=r commandeur
tot tafelgoet
3: lb gesorteerde specerijen aen als boven
20: par: rijs aen de wooninge vand' H=r commandeur
5: d:o sout aen als boven
5: lb: peper aen als voorn
30: lb kaersen aen dem wooninge
kaem olijven olij aen 't huijs vand' H=r commandeur
12
tot emoliment van maenden
24 kan: lampolij aen als voorn gem: wooningh
de
50: kan Hollantse
12: d:o jnlantse }asijn aend'e wooninge vand' heer command=r
2 calsen roosewater 't redt„ eenige maenden herwaerts soo aen
de wooninge van d' H=r commandeur, als aende —
chirurgijns winckel, en tot schenckagie aen diversrelz
w' aensienelijcke mooren, als anders geconsumeert
160 lb: soo amandelen als rosijnen int gepasseerde Iaer
ten huijse van d' heer commandeur, en int aenwesen
van diverrsz: gequalificeerde geconsumeert
3: p=es guinees liwaet voor dato aen 't huijs van d' H=r commandeur
tot tafel goet R=a verstrect
4 p=s dongri aen 't huijs van d' heer commandeur
50: d:o glasen aen 't huijs als boven
1½ lb gesorteerde specerijen aen als voorn
4 „ sacken bengaelse po„ijer suijcker op 't aenwesen van diveffil=z
gequalificeerde persoonen, als op 't vertreck der
retourschepen, en diveersz: andere gelegentheijt
dit passeerende Jaer, ten huijse vand'E H=r commandeur
geconsumeert
1 aem rijnse wijn voor dit loopende Jaer tot emolimment
aend' H=r commandeur verstreck staet op rantsoen
afgesz:
20 par: rijs aende wooningh van d'E H=r commandeur
5: _ sout aen als voorn
5 lb peper aen t huijs van d'E heer commandeur
2
60: d:o scaersen aen d:o wooninge van d' h=r command:r voor / maenden
427 kann: spaense wijn als —
4oo kan aende H=r commandeur voor 1/ emoliment
27 kan: ten huijse van d' h=r command=r op de dagh van Gales
veroveringe, de vernieuwinge der collegiesk:a en op 't vertreck
vand'E heer commandeur uijtgeschoncken
13½ kan: anijs arack aend' wooningh vand' E H=r commandeur
168 4ult: Januarij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0695.xml
#+ ---

1611
ulto April
ult:o maij
v
ult=o octob=r
ult:o aug=o
ult:o Julij
12 kann: hollantse
12: d:o jnlantse } asijn aen als voorn
30: E: lampolij aen als boven
voor eenige Jappanse fruijtasie, en soija van Colombona
thuijs van d' H=r command=r herwaerts gesonden
en aldaer geconsumeert cost ƒ 44:15:13-
1: p=s guinees liwaet aen 't huijs vand' H=r comandeur
ntot tafelgoet
1½ lb gesorteerde specerien aen als voorn
29: par: rijs aende wooninge vand' H=r commandeur
10: d:o nelij aen als voorn
5 d:o sout aen als boven
5: lb: peper aen idem wooningh
36: d=o vleesch haer bovenstaende huijs
30: d:o speck
30: kan: lampolij aen voormelte wooninge
1½ lb gesorteerde specerijen aen als vooren
24: par: rijs aende wooningh vand'E H=r Commandeur
24: d:o nelij aen als boven
5: d:o sout aen als vooren
t: pot bengaelse boter aen 't huijs vand'E H=r commandeur
en aldaer int aenwesen, vande E h=r directeur
maerten Huijsman en andere gequalificeerde
geconsumeert
t
5: lb peper aen 't huijs vand E H=r commandeur
40. lb kaersen aen bovenstaende huijs int aenwesen vande
d H=r Directeur maerten Huijsman
1: aem rense wijn ten huijse vande H=r commandeur op h
vernieuwen „ de colegies op de dagh van gales verovering
als wel bijsonder op 't aenwesen vand' E H=r directeu
maarten Huijsman, en princepael op desselfs —
willecomsten afscheijtmael gegastreert
en uijtgeschoncken
danaende wijnrdircteur e huijsman gegastreert
12 kantalwagen aen 'thuijshouden vand' E H=r commandeur
12. kan: Hollantse
a sijn aen bovenstaende wooninge
12. kan: inlantse
30: D:o lamp olij aen als voorn
2: p. s guinees liwaet aen 't huijshouden van d' h=r commans
tot tafel goet
1½ lb gesorteerde specerijen aen als boven
13: p=s paijcorans tot reijnigen vande wooninge van d' h=r
commandeur
20. par: rijs aende wooninge vand' h=r commandeur
30: d:o nelijaen als boven
5: d:o sout aen als vooren
1:vatie hollantse boter aen 't huijs vand' h=r commandeur
v tegens de comste vande Ed=le H:r gouverneur
E peperaer 't huijs vand'E H=r commandeur
30: lb kaersen aen als boven
ult=o Junij
-
12: _:o jnlantse asijn
30: D: lampolij aen als voorn
1½ lb gesorteerde specerijen aen als boven
26: par: rijs aen 't huijshouden vand'E H=r commandeur waer
onder 4: voorde slaven vande Ed=le H=r gouverneur
34: d:o tarruw aen 't huijs vand' E heer commandeur
34 D:o nelij aen bovengem: wooningh
5: sout aen als voorn.
600: lb: bengaelse boter aen 't huijs van de h=r commandeur
togemoliment in plaets van 250 lb: hollantse d:o
170 lb off t sack bengaelse suijcker aen 't huijs vand'E heer
command=r tegens de comst van d' Ed=le H=r gouverneur
8: peper aen 't huijs vande heer commandeur
30: lb kaersen aen als boven
14: kan: anijs arack aen als boven
11: d:o hollantse asijn aen bovengem=t wooningh
12: d:o jnlantse
30: p=s lampolij aen als boven
4: p=s guinees liwaet aen 't huijs vande H=r commandeur
tot tafel goet, en behangsels van d'een sale tegen
de comste vande Ed=le heer gouverneur
1½ lb gesorteerde specerijen aen 't huijshouden vand' heer
comandeur
22: par: rijs aen 't huijs houden vande heer commandeur
D:o nelij aen als boven
30:
:o bergaelse taruw aen als boven
3½
5: vsoutaen idem wooninge
5: lb: peper aen als boven
30: lb kaersen aen als voorn
12. kann: tal wagen aen idem
130:- p- lampolij aen als vooren
1: p=s guinees liwaet tot tafelgoet voor't huijs van d' heer
comandeur
1
½ lb gesorteerde specerijen aende bovengem: wooningh
ult:o septemb: 22: par: rijs aende wooningh vand' heer commandeur
d:o nelij aen als boven
30:
D:o sout aen als voorn.
5:
5: lb: peper aen idem
30: —. -. kaersen aen boven gem=t wooningh
13 kan: anijs arack, aen als boven
D:o hollantse Casijn aen voorn: wooningh
12:
inlantse
12:
30: D lampolij aen idem
1½ lb: gesorteerde specerijen aan als vooren
20 par: rijs aen 't huijshouden vand' h=r commandeur
30: d:o nelij aen als voorn
10: d:o sout aen als boven
5 lb: peper aen idem huijshoudingh
19 kan: spaense wijn aend' h=r commandeur op de toght na mature
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0696.xml
#+ ---

1642
ulto Novemb
ulto. Januarij
a:o 1685
ult:o maij
ulto april
uijt Journael
van ao 1685
1en
ulte. februarij
30 lb: haersz: aen als boven
15: kannspaense wijn op de voijagie vand' E H=r comandeur mede
int lant genomen
14 d:o mom als boven door d' heer commandeur mede genomen
1½ d:o brandewijn als vooren mede tot de voijagie
Do lamp olij als voorn
30:-
12: D:o jnlantse asijn o huijshouden vand h=r commandeur
1½ lb: gesorteerde specerijen aen als voorn
10: p=s paijcorans aen 't huijshouden vand' H=r commandeur
20 par: rijs aen 't huijs vand' Heer commandeur
30: d:o nelij aen als boven
11: d:o sout aen als voorn.
5: lb: peper aen idem huijshoudinge
30: d:o kaersen aen als boven
14: kan: hollantse Casijn aen als vooren
16: d:o jnlantse
14: D:. olijven
folij aen voormt. wooningh
30: D:o lamp
1½ lb: gesorteerde specerien als voorn
ult:o Decemb: 4o0 kan oforslie ader spaense wijn aen d'e heer commandeur
20: par: rijs aen 't huijs vand' heer commandeur
30 D:o nelij aen als voorn
5: d:o sout aen als boven
5: lb. peper aen idem
30: d:o kaersen aen als boven
71. kan: spaense wijn aen 't huijs vand' heer commandeur tege
't afscheijtmael der retour schepen
14 kan hollantse
asijn aen opgem: wooningh
14 d:o jnlantse
30: D:o lampolij aen als voorn
2: p=s guinees liwaet aen 't huijs vand' H=r commandeur tot
tafelgoet
1½ lb gesorteerde specerien, aen als voorn
4: p=r paijcorans tot feijlen voor 't huijs vand' h=r commandeur
20e. par: rijs aende wooninge vand' H=r commandeur
40 par: taruw aen bovengem: wooningh
30: d:o nelij aen als voorn
5: d:o sout aen als boven
156 lb: bengaelse boter ten huijse vand' E H=r commandeur
int aenwesen van verscheijde gequalificeerde, als op
't afscheijtmael der retour schepen, en daermede
overvarende vrunden
C
-
600 lb: bengaelse boter aende wooninge vand' H=r command
voor een Jaer emoliment voor zijne
5: d:o peper aen als voorgem: commandeurs: wooningh
30: d:o waxkaersen aen als boven
14 kan anijs azack aen als voorn
14: d:o tal wagen als boven
12: d:o inlantsz: asijn aen als vooren
30: kann: lampolij aen als voorn vermelt
2: p=s kust guinees liwaet aen 't huijs vand' h=r commandeur tot
Een tafelgoet
aan
1½ lb gesorteerde specerijen tat zijn d. huijshouden als voorn
20: par: rijs aen 'thuijs vand'E heer commandeur
30: d:o nelij aen bovenstaende huijshoudinge
5: d:o sout aen als voren
1: sack bergaelse suijcker aen 't huijs vand' E H=r commandeur in
vergoedinge van 't verconsumeerde, int aenwesen van gequalificeerde
en op 't afscheijt mael der retourschepen, —
5: lb: peper aen 't huijs vand' H=r commandeur
30: d:o kaersen aen als boven
15: kan spaense wijn op de verpaghtinge ten huijse van d' h=r commandeur
14: d:o mom aen 't huijs vande h=r commandeur
13: d:o hollantse asijn aen als voorn
30: d:o lamp olij aen als boven
1½ lb gesorteerde specerijen aen als voorn
1: p=l guinees liwaet aen 't huijs vand' h=r command:r tot tafel goet
20: par: rijs aende wooningh vand' H=r commandeur
30: D:o nelij aen als voorn
5: d:o sout aen als boven
5: lb: peper aen idem
30: d:o kaersen aen als boven
1: aem rensewijn aen d' h=r commandeur tot jaerlijk emoliment
14: kann: Jnlantse a sijn aen bovengen: wooningh
30: d:o lamp olij aen als voorn
1: balij conneronranski ( van Colombo becomen en ten huijse
D:o mabos - - -  vand' H=r commandeur geconsumeert
2:
1: D:o milsoun-- --
23: kan saija - - - - -
2: lb: foelij en nagelen aen 't huijs vand' H=r commandeur
20: par: rijs aende wooningh vand' H=r commandeur
30: d:o nelijaen als boven
5: d:o sout aen als voorn
5: lb. peper aen idem huijshoudingh
30: d:o kaersen aen als boven
30: kann: lamp olij aen als voorn
3: p=s guinees liwaet als
1: p=s tutecossins stot tafelgoet, en camer behangsels aen
2: p=s charmondelijk 't huijs vand' h=r commandeur
20: par: rijs aende wooningh van d' h=r commandeur
30: D:o nelijaen als boven
5: d:o sout aen als voorn
5: lb: peperaer jdem
30: lb: waxcaerssen aen voorn: wooningh
14: kann: spaense wijn, door d'E h=r commandeur op sijn voijagie naer
mature medegenomen
12: kan: hollantse asijn aen als voorn
30: d:o lampolij aende wooningh vand' h=r commandeur
1: lb: gesorteerde specerijen aen als voorn
„
ult=o maart
an

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0697.xml
#+ ---

ult:o Junij
ulto Julij
ult:o aug=o
30: d:o nelij aen als boven
5: D:o sout aen als voorn
5: lb: peper aen sdem huijshoudinge
30: d:o kaersen aen d:o wooningh
14: kann inlantsen asijn aen als voren
30: Dij lampolij aen als boven
1½ lb: foelij aen bovengem: huijshoudingh
2: p=s dongri tot feijlen aen 't huijs van d' heer commandeur
20: par: rijs aende wooningh van d' H=r commandeur
30: d:o nelij aen als boven
5: do. sout aen als voorn
5: lb peper aen idem huijshouden
30: d:o kaersen aen d=o wooninge
12 kan: talwagen aen als boven
14: d:o hollantse asijn aen bovengem., wooningh
30: d:o lampolij als voornt
1½ lb: nagelen, en foelijaen als voorn
10 kann: rosewater aen 't logiement vand' E h=r commandeur
20: par: rijs aende wooninge vande h=r commandeur
30: d:o nelij aen als voorn
5: d:o sout aen als boven
5: lb: peper aen idem
30: d:o kaersen aen d:o wooninghe
12: kan: Jnlantse asijn aen als boven
19: d:o olijven olij: aen 't logiem=r voorn=t
30. D:o lampolij aen als voorn
1½ lb: foelij en nagelen aen idem
onderstont. Jnde gefortificeerde stadt Gale adij ult:o aug:o 1685 en was
geteijckent Joan Franconnier
20 par: rijs aende wooninge vand' h=r commandeur
Na gedane Collatie, is deze, met des zelfs
principale getekende woordelijk overeenkomende
bevonden, bij mij Jacobus Bolswart, openb:r Nots
bij den Ed: hove van Holland, op de nominatie des stads
Enkhuijzen ende in't Nederlands Jndia geadmitteert,
resideerende binnen der stad Batavia, den 15: 9b 1686.
quod & attestor
105
183
D Loedwart
Not: Cubl
2
an

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0698.xml
#+ ---

1613
p dtebuen voorn: Eqinpager:t
en goet vinden dat
waarachtich vertoogh
Bij forme van Berigh, ter ordre van den
Edelen her Laurens pijl, Roodt ht ordinarie
van jndia, en gouverneur vant t' uijt
—
Beroemde Eijlant Chijlon &a= wegens vercoope
der Chrancoo, en hoedanich verder bij den heer
Commandeur salom onbesage, enden Raat
tot gale, door omtrent is gehandelt, zoo
Corteet doenelijck t'samen gestelt, en aan
zijn voorn: Ed=le overgegeven, bij en door den
e
secretaris Zacharias hakelaar
Edile hoogh gebiedende here
naar dat defluijt wester amstel, den 21 jullij pass=o. van tutucorije
op de buijten seede van gale, vor g'artiveert, en aldaar (doch
volgens t' oordeel der zee verstandige, wat te haagh, om binnen
d'Baaij te konnen werden gebracht) had aelker geset, jit des nachts¬
tegen dedach wacht, gebeurt, dat desselfts touw gebroocken zijnde,
dien Bodem (al meede volgens t getuijgenis, der zee verstandigt)
daar door, vrij nader, dewal, en twee strecken lager, als daaghts
Bevoorent, geleegen had, beneden de Baij, js Comen te verdrijven,
sulcx den Eqmipagiemeester abraham de Coster, en Loots
Cornelis koppe, des morgens den 22: = d:o , op 't waijen van srouw,
ent schilten van eenige seijn schooten aan derselfts boert zijnde,
gecomen, hebben g'oordeelt onmogelijck teweesen, dat den bodem,
t zij door op tewerpen ofte andersints, binnen de gem: Rai, tebrengen
##en loots, tot voorConangas, en uijt insichte 't touw ten tweede maal komende te breecken, e
van dien, met Commitaen voor in: Bodem, met denens, na de wal, tevallen, den selven als
dan, int grooste gevaar, van tegen de Blaas Balck, klippen, in
stúcken te stooten, zoude zijn geraackt, hebben voor m: scheepts
overheeden, over sulcx ten dienste der E Comp:e nootsaackelijck gagt
Aeraatslaagd, en de beslooten, gem: Bodem, naar billigam, te evenge¬
gelijck dan vervolgens ancher gesicht, en den selven, den gem: 22 d:
omtrent demiddach, in Billigams Bhaij gebracht is, 't welck de
moorse nachodae ziende, hebbe deselve (mits gem: Bodem, onder
andere goederen met Chioncos, daar zij Extraordineris lange naar
1108
el
50 stver
hadden
flra
ƒ
op sess
e
5
8
5
p„8
.E
g
s
8
Op
„
p vers

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0699.xml
#+ ---

1614
hadden gemaekt, was belaaden, hun daar over zeer mal Content, en
ton vreeden gehouden, en tegen den heer Commandúur, en administraart
ten hooghsten gedolleert, en geproteert, seggende dat men de haar
Chianco, maar sochten, te ontdraijen, en dat hun tijt Reets verloopen ij
zij om deselve tot perichel hunner scheepen op billigam te gaan haar
niet langer begeerden tewachten waar op den heer Commandeur deseuv
daaghs zijnde smaandaags smorgens den 23 do, den Raat heeft doen
Beroepen, en mij Bij sijn E: ontboden, gelijck jck omtrent ten acht
uijren Comende, de present jn loco zijnde heeden van dien, in de ordin
vergader plaats, bij den anderen zittende, hebbe bevonden, waar bij je
mij voegende, wiert bij den heer Commanduur alle t' voorstaande
in forme, voor gedraagen, en den Raat meede Bekent gemaackt, i#
EEd:le achtb: zijn Eparticulier had aangeschr: dat de Chiancos, nu vrij
grooter dan inde voorige jaaren geweest vaaren, en dat dienhalfven
de prijs, daar van oock diende teworden vermeerdert, sij n E: over sulx
in Bedencken gaff, wat men ten dienste der E: Compte daar omtrent
soude doen, daar op d'moorse nachodas, meede in Raade verscheenen
en hun voorgehouden zijnde, dat d' Chanes, nú grooter, als inde voors
jaaren geweest waaren, EEde achtbaarh:t dierhalven hadde gordonnee
sij deselve oock meerder soude moeten betaalen, 't welck hun zeer
vreemt voor Comende, zeijden ront uijt, daar voor niet meen toe
willen geven, en dat sulcx bij hun meesters, met soude kunnen
verantwoorden, en schoon hun daar op wiert gedient, zij op den voors
jaarsen prijs, niet, maar op de groote, en deugt der Chiancos, buijt
de voorige jaaren, mosten zien, en alle vaaren, naar zijn denot
Betaalen, en dat hun meesters, soo onredelijck niet waaren, oft
zouden tselve, seer wel konnen inschicken &ca mogt ts elver bijk
met helpen, onder t seggen, dat jder een in't verloopen gewoon a
zijn Coopmanschap tEverheffen, en ten besten voor te dragen, en
zij liever, alles zouden laaten staan, en ledich naar Bengale
vertrecken, dan de Chrancos, tot hooger prijs aan teneemen, va
dat het hun meester, der nabab, aan geen middelen ontbreede
om zijn quartant, in dien geval, van dE Comp:e te vercrijgen
en dier gelijcke Reedenen meer, te dien matorie passende, juun
soo als den tokck, int portugies, den heer Commandeur en Raat
te kennen gaf, en Beduijde sulx sij un E: noch maal, in delibereer
gaff, wat men in deese zaacke, Rest zoude doen, als wanneer
VEd:=le achtb: Bovengem: Recommandatie, weder teberde Comm
weerden, de Chianco, hun voor zes Rijcxd: t' Coúr verlaten, maar bij hun
den ouden zanght van voor deselve niet meer dande verleden
jaarse prijg, te weten 5¾ Rijcxd: te willen oft sullen Betalen,
gesongen, engemerckt dit jaar geen specerien aan voorscht: mooren
hadden mogen werden versocht, en zij soo hart, op hun stuck bleven
staan, en gansch geen apparentie scheen, meerder prijs, daar voor
Bedongen te sullen konnen werden, wiert bij den ondercoopman
machnus wichelman, een overslach gemaackt, dat het gantsche
verschil, op de geheele phartie van 1843: Cour Ruij m. 450 stij gpd:
soude hebben bedragen, en bij den administrateur tauconnier,
jnstonts daar op gedient, wat 't souw soo veel niet, maar pas„
350 Rijcxdt: verscheelen, want der maar 1400. en eeelijcke Couren
groote, en, vier hondert en in de dertich dos Cleijn Chiamcos,
volgens zij n E: voorgeven, waaren, welck zeggen, om dat in de
voorige jaaren, kleijne Chancoi, volgens appert vaaren
gesonden, en datter geen facture, der Chiancos, nogh de brieft,
dien wegen van tutucorijn ontfangen in Raadejs verthoont,
bij den geheelen Raat, oock bij mij niet anders is aangesien, oft
deese vier hondert en inde dertich Louren, waaren appart, gelijck
inde voorige jaaren, door gaans geschiet was, in Bovengem:
Bodem, afgescheept, werdende oversulcx overwagen, oft dese
drie hondert, en inde vijftich Rijgedt: die bij den vercoop van zee
Ry exdt: meer dan de verleeden jaar en huijs vorgeschiet, daar bij
zouden worden bedongen zulcken grooten mitsnoegen, moeijten,
en strijbelingen, diemen daar door van dewooren hadte verwachte
zouden monteeren, en Eijndelijck een perschlijck, gespoordeelt
van nien, in dien volgende verstaan, haar de Ghiancos weder
als vooren, tegen 5¾ Rijcx:s aftestaan, temeer bij EEd:le achtb:
Recommandatie, aan den heer Commandeur gedaan, geen
stipulatie van prijs, volgens zijn E: seggen, stont uijt gedruijckt,
sonder dat als doe oft in mijn Bij weesen, over den vercoop, der
dick gemelte vier hondert, en inde dartich Cour Cleijne, oft
vier de zoort Chiancos, jets anders, als ter loope, door den
administrateur wiert geseght, dat die met d'andert geen
gemeenschap hadden, en maar 2 Rijcx dt: galden, is gesproocken
en oversulcx den vercoop, der 1400, en Ettelijcke Couren, op 5¼ Rrijixd:s
wierden
die

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0700.xml
#+ ---

# oft in debita
hebbe doch deselve
den 24: oft 25 dito
door wij geminuteer
die als geseght voor sortrader wierden, en zijn aangesien, eenei
rast gestelt, gelijck jck in vergaderingh oock maar Cartelijck aan
geteeckent en door andere occupatien, en om dat jck daar toe me
Ben gepresseert, de Resolutaire notilen, daar van niet voor saú
daagh 1den 24e: oft 25e: julij door mij geminuteert zijnde, heb jek
forma 't samen gestelte, doe bij de## Commandeur om te resumeeren, gebracht)
oock bij zijn E, sonder daar in jets te Corrigeeren, voorgoet sijn
gekeurt, gelijck deselve, door mij aan den administrateur gesp
zijnde, zijn E: insgelijcx gedaan, en mij laaten zeggen heeft, da
wel was, zulcx jck de voorm: notulen, ter secretaris heb bevaart
zonder dat jck int minste, heb kúnnen Respeúren, deselv als voo
oft naderhant opt oversenden der memorie, vant genegotierde
met boven gemelte mooren, dat geweest js, den 28e: do= uijt
Eenich argh &ca: aan UEd:e achtb: niet zijn overgesonden, veel min
dat in de brief, tengeleijde der memorie en andere papieren, aan
VEd:=le geselt: den vercoop, der Chrancos insgelijck met voordalt
oft argh, zoude zij n verswegen, maar moet jck uijt alle—
omstandicheeden vast stellen, dat t vertreck, soo der moorse
Bodems, als t' woutie tresumeeren, en lesen van UEd: #
achtb: papieren, tot despesche, voor't laaste aan haar Ed: groot
achtb: tot Batavia, als andersints, sulcx onnoseh heeft doen
versuijmen, en vermits nadat den vercoop, der boven gem:
Chiancos, in Raade was gedaan, deverdeelinge daar van, te wete
hoe veel, en wat soorten, aan jder nachoda, en andere moesten
werden gelevert, naderhant buijten den Raad, 't zij door den
administrateur, aport, oft met Communicatie, van d heer
Command:r „ dat jck niet meet teseggen, is gedaan, en aan de
gecommitteerdens messieurs Samúel Etsevier, en Matheús,
wachtels, tot hun naricht ter lant gestelt, oft na billig
gesonden, soo hebben de gem: messrs. den 29 do: van billigam
gischt: dat haar tot groote oudienst van alle de moorse
Bodems, was gerapporteert dat alle de Chriancos, onder den
anderen waaren geworpen, en oft men dier halven tot voor
kominge van verder moeijte, Buijten kennisse der mooten,
die sulcx gewaar wordende, daar over geen Cleijne—
shorvelinge, en verder moeijelijckheeden, souden maacken, de
voorm: Cleijne, oft vierde soort, niet soo veel doenelijck
Int Ruijm souder ver mogen uijt te saecken, aan een kant
te versoeen in deselve als dan, naar dat dewooren 't haare, souden
hebben ontfangen, aan den vrij schipper jan Brengman televeren,
'twelck op een soudach zijnde, heeft den heer Commandeur benevens
den administrateur, dat voorstel, vande gecommitteerdens.
g'advoieert, en hun instonts naar billigam aangeselt;, met de
leverantie, op de voorgestelde wijse voort tevaaren, mits dat
maar sorge droegen, devierde oft Cleijnster uijt de grooter
zoorten, soo veel doenelijck gezogt, en aan een hant geworpen:
wierden, doch die ordre, je volgens tseggen, van de Equipagiim:
en zijn matroosen, die als doe, meede op Billigam zijn geweest,
door de gecommitteerdens, niet Behoorlijck, en maar voor een
jamblant met weijnich Couren die vervolgens, aan de
mooren weder gelevert zijn, naar gecomen, soo dat den gem:
Brengman, in plaats van vierde, oft kleijne zoort, die hij
voor 2 Rijcxdt: had gecocht sodanigen slach, als demooren
voor 5 ¾ Rijcxd:t hebben aangenomen, gehod heeft, en welcke
Chiancos, aan den voorm: Brengman, op den 5 aug. als
wanneer demoorse bodems vertrocken waaren, herst zijn
gelevert, zonder dat den heer Commandeur sulcx als doen
oft voor dat Bovengem: gecommitteerdens en hquisr gem:
van hier weeder op gale, waren gecomen, teverstaan oft
teweeten gecomen is.—
dit alles dan naar mijn geringe kennisse, en Reste wetenschap,
soo veel den vercoop, en levirantie, der Chiancos aangaat, op
VEd:le achtb: ordre, nadewaarht: en omstandscheden der saacken;
ter needer hebbende gestelt, sal jck jn Ed:=le achtb: welnemen
verder in alle Eerbiedicheijt seggen, dat op p=mo aug:o- wanneer
UEdse. Reproches, over t vercoopen der Chiancos, van Caliture
gedaan, op gale was ontfangen den heer Commandeur —
2Ed:e hoogh Estimable missive in alle stillicheijt, dien selven
dach, heeft Beantw: en mij gelast, deresolutoire notulen,
over den vercoop gehouden, te laaten uijt trecken, gelijck oock
Besorgt, en deselve bij sijn E: en Raad schrijvens, tot
—
justificatie van gem: vancoop, Ed:e achtb: onder voorm: dato p8
toegesonden js, waer op den 16: der gem: maant aug:o Ed=t
a Atb: en Raad, schrijven, en verder misnoegen, niet alleen
1645.
tewerken
t
en

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0701.xml
#+ ---

1616
alleen over den vercoop, tot de verleeden jaarsen prije, maar oock
Bij sonder, over de vierde zoort opart, en dat daar door ollon
een groote schade was toe gebracht, op gale, is ontfangen, di
dien brief, heb jck dien doch met gesen, maar van ter zijden
wel gehoort, dat deselve zeer schokant, en mult soo danige
Exhressien vervult was als oft den Commandeur in d
zeelen Raad ontrouwt s' Compt: dienaren waaren, en met de
Chiancos, ontrouwelijck hadden gehandert &a: oock dat den
administrateur, die B'antwoort ende ongefondeerde
Reproches, en stellingen (soo als die wierden gebaptiseert)
van uEd:le achtb: duijdelijck aan wijsen zoude, gelijck dat dien
dach oft nacht, naar jck vertrouwe, oock geschiet, en des
anderen daaght zijnde vrij dacht s' morgens, naar dat den blaade
justitie vas ghijndicht, in de leden, die niet in de politie sijn
wegh gegaan, en die van de politie door d'heer Commandiur
geseght waaren te blijven zitten, heeft zij in E: voor Eerst ehd
en Raats voorm: missive, van 24e: b voorens, den Raad van
woordt, tot woorde voor geleesen, en vermits t' voorige daar
gerúgt, ent discours voort lesen, derselve, Reets een voor
oordeel, en qúaden indruck, bij een ijder had veroirsaackt, zoo
wierd bij alle de leeden, doch insonderheijt, den „ administrati
den jnhout van dien seer qual: en na zijn E: bijsonder
opinie g'interpreteert, nemende voot Eerst sijn „ subject¬
op de 2000 Rij cx d:t, die daar bij wierden „ geseght, dat d'e Com
Bij 't vercospen der Chiances zoude zij in vercort geworden
ten anderen op de Echtinge Reprochie, over 't vercoopen vande
vierde zoort apart die in soo danigen zin wierden genoem
en geduijd, als off UEd:le achtb: hadden willen adstrueeren, daar
Bevoorens noij 't geen vierde soort apart, waaren versocht
en ten derden, over de tepochie, dat Jan Brengman, en anders
stuijvluijden de Chiancos ten prijse, als aan de mooten
waaren vercocht, ingelevert, daar sulcx inde voorige jaar
doorgaans zonder eenige beprocht, wos geschilt, alle wel
zaacken bij een jder zoo vreemt, en ongefondeert wierden
aangesien, dat men zich daar over verwonderde, waar op
t' geconcipieerde antw: door d'her Command:r voort gebrach
en soo als vEd:e achtb: Brief gedaan was, door zijn E: meede gelek
wiert, doch vermits Eenige termen, door mij, en sr. wichelm:
wierden tegen geproocken, en van mindere, omtrent haar meerdere
voor tehart, oft aanstootelijck aangesien, en den administrateur
deselve op zijn E: gepretendt: bregt en fondament, tilckens
patrocieerde, en sustineerde, 't antwoort gefondeert, en ter
saacke dienende, oppdicabel tesijn, soo is gem: antwoord hye
Except eenige weijnige voorden, die uijt gehaalt oft wat
versocht zijn, meest in sij n geheel verbleeven en op 'ts
tlesen van deese serrode, oft het nu dE Compt: oft haare dienarene
passen zoude, de vierde zoort onder de zortrados temengen
&a door v: wichelm: oft mij geseght, holla, dat most zoo
niet zijn, op tutucorijn wart een zeeckere quantiteijt vierde
zoort onder de andere, om fortiados temaacken gemerght,
daar moest staan, oft ons alhier wel passen soute sulcx
te doen, daar den administrateur met een op geleven hand,
op diende, dat Raacht ons niet wat je op tutucorijn doen,
wij konnen, en mogen althans geen vierde, onder de andere,
soorten alhier mengen, zoo dat, in dien wichelman, sulcx
Eerst voort gebracht hebbende, jck 't mingen van vier de soorte
om sortrados temaacken, en soo ick tselve eerst voort gebracht
wichelman sulcx, met t seggen, dat, dat de vaarht: was, hebbe
oft heeft, becrachticht, doch alle tselve bij gem: administrateur
door sij n E: Bij sonder voor oordeel, en drift, soo wel, als bij
den heer Commandeur geen acht geslagen, oft gerad, en
1o
voor m: wichilman zoo wel, als jck van die inpressie
zijnde dat de veerthien hondert, en evelijcke Couren groote
Chiancos sodanigen slach, van fortiados, als in de voors ge
jaaren geweest ontfangen geweest waaren, en dat boven
gemt: vier hondert en inde dertich Louren Cleijne, oft viordeil
soort, oock apart ontfangen en geborgen mosten zijn
geweest, t meer 't onder den andere worsen, niet anders
als voor een onversichtich gedaente derscheeps luijden, mot
aangesien, gelijck diergelijcke, onvoor sichticheijt meer
08
geplaeght, en t jser dat op gale, onder de peper, die in
Bengale, gelost moest werden gestuwt hadden, waar
it
1

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0702.xml
#+ ---

Ao. 1682 en 1693
ult o au g=o
e 1643 ulto Jann
van ao. 1683. den 1684
uijt het joern=l
waar door een ijders eggen, int qual: verloopen, der vierde
soort, apart, als doen noch verblint sijn geweest, ent ant
oversulcx oock in sijn geheel verbleeven, Except dat waart
alhier, door mij daar bij gevoeght is, zijnde mijn als daer
gelast, de gem: brief te laten Copieeren, gelijck vervolgens
geschiet, en deselve den gem: 17 augs: oock aan Ede: achtb.
versonden en afgevaardigt js, doch eenige tijt daar naer
ontfingh voor m: administrateur fauconnier, een
harticúliere missive vanden looft administrateur
alhier d' E: thomas van thee, waar uijt zij n E: de d'walm uijt t joern. van
Eerst verstaan, en bemerckt hebbende deselve aan de-
7 7ber aan Ed: achtb: afgevaardicht in gedirigeert is,
sijnde dit Ed: ho: a lieve t geene jek deser aangaende
op UEd:e: ordre, niet, en nae dewaarheijt, meet ten pere
te stellen, betuijgende dat alle t' voorscht. Behelft de
onpartijdige zuijvere en oprechte waarheijt, maerde
omstandichiden, en substantie, der saacken, tsamen
gestelt, die jck beteijt- Blijvt (des noot zijnde) nader
gestand te doen
actum Colombo den 10e„ 9ber 1685
accordeert met d'ongeteijckende
overgeleverde minuijt gale 22 mie
was geteijkent S: kakelaar leerste
Naar gedane Collatie, is deze met zil
originele copie g'authentizeert en ge
„tekent bij den secr:s bovengem:, van
woorde te woorde accordeerende be„
„vonden, bij mij Jacobus Bolswart, openb.
Notaris, bij den Ed: hove van Holland, op de
nominatie der stads Emhuijzen ende in't
stad Batavia resideerende, Bat:a: den 13:en Nov
143
ulto julij - voor Extra ordinarij guaftos, ten huijse vande E
H=r Command=r, jnt aen wesen vanden oppercoopm
Lens, en andere gedaen, - - - - rD
ulto Jann, voor Extraordinarij guasios ten huijse van d'E H.r
companand=r soo jnt aen wesen van verscheijde.
gequalificeerde als op brff scheijt mael den retour scheepen
Tranporteere
voor Extra ordinarij guastos op het vertreck
der betourn scheepen ten huijse vanden
D H=r commandeur - - -
command=r salomon belage en tafscheijtmaal der
vertrockene brinden na tpatria - Rs 57 1/8
Item int aenwesen van den E H=r dominicus van
borsten tot het affladen, der retour scheepen
hier gecoomen, sijn D=o afscheijtmaal, en meer
andere coomende, en vertreckende gequalificeerde 87 3/8
wegens Extraord=r gedane guastos int huijs van de h=r
command=r sat aen wesen van den Ed=le H=r gouvern=r g 46 ¾
voor bier kassen persz wijn door d' E h=r command=r
Salomon Lesage voor sijn E=s huijs houdingh op
gecockt om jnt aen wesen van de Ed=le h=r
gouvern=r en d' E H=r directeur casenbroot
te gebruijcken a 19 rtver pra cas . Rds. 76. -
d=o voor Extraordinarij gastos jnt aen wesen van
boven haer wel gemelte Ed=le ten=
huijse van den E h=r command=r - - . „ 82¾
gedaen op de voorstellinge van den vrlen
heer gouverneur generaal cornelis=
Nederlands India resideerende binnen der ult xber- aan guasoos ten huijse van de E H=r command=r
Command:r: heeft bekent gemaackt, waer op d' brieft van 1602 ult Jann voor Extraordinarij gasbos gedaan, op de voorstellingh van de
etaalt is
van den Jaare 1692. bot ulto. au ga. 16
joern=e van opgemelte boecken als volght
s
Boeswart
pub
1681 en 1692
3o
uijt thoemr. van
ult. april
-
Nots:
10
1686.
speelman - - - - -
1
.32
30:
158
268½
aande
taa
maal
dieb
gaalse negotieo
vo
va
aen wesen
andere
s
e
p
uijtc

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0703.xml
#+ ---

stads Enkhuijzen ende in't Nederlands Jndia
g'admitteerd, resideerende binnen der stad
mij Jacobus Bolswart, openbr: Notaris, bij den
voor Extra ordinarij guaftos jnt aen wesen van
verscheijde gequalificeerde en op bertreck
der retour scheepen ten huijse van den h=r
command=r voorgevallen
1682: ulto feb=: tot naijen van twe canoen behengsels 105 servetten en
twe taffel laackens voort huijs van de h„r command=r
tegens de coomste van de E=le H=r gouveern=r
april tot opcoopen van een cromme bamboes tot de reijs
pallinquijn van den H=r command=r jtem tot
maecken van een negen cleet. RD„ 61. —.
cult aug=o tot nuijen van taffelgoet voort huijs van d' H: cann. 4. 3/83
culte rber. aen de moorse swijders tot naijen van taffelgoet. 1¾
1683 ult. Jann. aen eenige moorse snijders die ten huijse van de
h=r command=r dienst hebben gedaen - - - - - 1 ¾
tot naijen van baendels en een behangsel tot een camer„
jnt huijs van d' E h=r commandeur - - R=. 1½
ulto octob voor maack loon van twe behangssels en
taffelgoet aant huijs van d' h r command=r - - - - 2: ¾
4
alts febr. aende snijders boort naijen van ser vetten tiffel
laeckens en camer bebanghsels - - - - - - - 2/
ulto april voor maeckn boon van taffelgoet, etc: voor d' H=r command=r 2
l junij, voor als boven aen jdem huijs houden - - - - - - - - 2/
Julij voor als boven als idem
1. 3/8
.
aug=o aen de snijders voort naijen van taffelgoet etc=a — E
tob. 3=o. . . voor jdem aent huijs van d' H=r command=r — 3/8
„jdem - - als vooren aen d=o huijs houden - - - - - - 2. —.
boort naijen van servetten en behanghsels R= 4½.
aen de moorse snijders voor tnaijen en taffelgoet
1
-
.„
In mijn aen wesen 5¾ Ricxd=rs
verstreckt in thien maenden Somma - - bver=
625 3/8
onderstont en was geteeckent
Joan Sau Conniev
-
Naor gedane Collatie, is verze met
Quasbos ten huijse van d E H=r
Jot aenwesen van den E H=r direct=r
Trep
Bolfwakr
P
Nots: Publ:
Batavia den 15:' 9ber
VEd: hove van Holland op de nominatie des
Quod dattestor
deszelfs originele getekende van
uijt het
van ao. 1654
ult=o maij
16
voor Extraorda
Command=r
marten huijsman gedaan
Trans Port
Rs 41. —.
44. —.
0
woorde te woorde accordeerende bevonden, bij
ao 1686.
1618
woorde
etc.
—ult=o Junij
lt
1635, ulto Jan

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0704.xml
#+ ---

ten comptoire gale aent logiment van de heer commandeur salomon Lesage verstreckt
mitsgaders tgeene aen sijn E door de. Ed=le heer gouverneur en sijn Ed=les raadt tot
jaarlijcxse Emolimenten soo ordinare als extra ordingre is toegelegkt te weeten
van P=o xber a=o 1681 tot ulto feb=o 1682. voor 3: maenden voor ordinaire Emoliment
op gale verstreckte alhier den Command=r op gale
te beel te weijnigh
toegest aen
genooter
54 — par rijs. . . . . . „ 38. —. par rijs. . . . . . . . . . 26. —. par rijs
10. —. - . . Zout - - - - - - - 9. -. - - - zout
1„ —. - zout=
50. —. lb hollants vlees - - - - - - - - - - - -
. . . . 50. —. lb hollants vlees=
42. - lb speck. . . —. —.
42. —. d=o speck=
10. — d=o peper -
9. —. lb peper -
1. –. d:o peper
150 — . - - - wax kaarsen - - - - - - 90. —. - - wacx kaarsen - --
60. —. . . blax kaarsen=
32. —. l h: asijn - -
12 -. lb hollaatse asijn
20. —. lb hollantse asijn
12. —. - - - surij d=o
. . . . . . . . . —. .
12. —.
Jurij d=o
48. —. - -. lampolij --
- -- 45. —. - - lancx olij
3. —. - lampelij=
3. —. lb nooten musschaten - - - - . „ — ¾. lb nooten musschanten. . . . .
1
/¾
l nooten musschaten
4 —. - - foelij - - -. . . . . . . — ¾ lb foelij
3
4. —. - giroffel nagelen. . . . . . — ¾. . . giroffel nagelen
¾
-. foelij =
2.- potten bercgaelse booten 125.  bengaelse border. . . . 147
3
½. giroffel nagelen
5. — p=s ginees lijw=t. . . . . . 1. ½ p=s gunees lijwaet
een gaelse booter
26. —. k: annijs arack. - . . . . 18. —. k arack -
½ ps gunees lijwb=t
8: —: k: arack
1. –. kas persiaense wijn. . . .
90. — spaanse me  wijn - - 1. — bpas persoaense wijn 22/2 pinse t„o wijne
90. lb spaense
32. ½. - . rinse off fransen
2. —. pan Erweeten. . . . . . . 2. —. par erweeten
-
. . . . —. —„
162: - lb turcxe boontjes - - - - - . - -
-
162 -. lb turcxe booertjes
op De voorstellingh van d E heer Commandeur als op vertreck
der retour scheepen —
13. —. pan taruw. . . . . 8. —. par taruw - -
5. –. par taruw=
1:– sack bengaelse suijcker 1 - sack zuijcker
—. —. —
5. - cassen persiaense wijn - 3. -. aam wijn - - - -
. 2. —. Cassen persiaense wijn 3 aamen wijn=
1½ d=os roose water - - - - -
15. - flesjes off 2/ kas rosewater. 1 3/8 p=o roose water=
200. -. stxer gesonteerde drio cligensen
100 - stucx drunck glusen 100 -. fcx drinck glasen
151½ b=z no comptant=
40. lb. hollants vlees
571/8 do. op de voorstellinge van
. . . . . 40 lb: h: velees=
24. lb d=o speck=
d' heer command=r
. —. —.
24 lb speck=
87 1/3 tot het afscheijt der 3. p=r ginees lijw=t - - - —. —.
3 p=s gunees lijw=t
retour scheepen =
6½- tot naijen van servetten
-
. .151: /41 6 ver=s comptant
en camer behangh sels:
van Primo maert a=o 1682 tot ult=o feb=r 1683 voor 12 maenden voor ordinarie Emoliment=
op gale versoreckt
alhier toegestaen=
te bevel
te weijnigh
256. — par rijs. . . . . . . 112 ½ par rijs - - - -
genooten
37 ½ d=os taruw. - - - . 37 ½ - . taruw - - -
143
par nijd
—
46. —. d=os sout. -
- - . 36„-. - zout
-. 10. —
zout
5 - lb. hollants vlees
.. .
5. -. lb. hollants blees
17 -. d=o speck= - - . . . —. —. -
17. –. lb d„o speck=
61 —. . . . . peper -
- . - - 36. -. lb peper -
- 25. —. . peper
447. - - - - wacx maarsen - - - 360. —. - - bbrcx liaersen - - - - 87. —. - tbacx kaersen
90. —. tn hollantse asijn. - - - 48. —. l hollantse asijn - -
42. —„ l hollantse asijn
99 — - - - surij. - . . d=o - - - - - - - - . -
-
Jurij d=o
45. —. - - olijven olij= - - - 24. —. - - olijben olij - - - -
olijven olij
-.
256 —. - - lamp olij= - - 180 -. . - . lampolij -
bampolij=
4. - lb nooten. musschraten..
3. - lb nooten musschaaten
7-. foelij
„
3 foelij
-
7 nagelen
3. - nagelen
3
Specificatie Der naergenoemde provisie sed=t p=o December a=o 1681 tot ult=o aug=o a:o 1685—
.. .
ten musschaten
1619
.-
.. .
-
76. –.
foelij
nagelen=
...

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0705.xml
#+ ---

1 p=s gunees lijw=t
- - - - 48 lb hollants blees=
- - - - 9. p=s gunees lijbb=t
10 — l olijven olij=
op gale verstreckt
20 - lb. taffel fruijten
— ½ kas roose water. - - - - —½ kas roose water —. —. —.
2. – kasse persiaense d=o —.
10. —. lb zoija - - - - - „ —. —
4. —. balijs japonse provisie. —.
17½ par tarub. . . . . 16 par taruw. - - - - - 1½ p=r taruw
2½„ kas persiaense wijn. —. - -
.
45. —. k rinse blijn - - - - 3½ aamen wijn}
1. –. pijp maderase wijn —. - - - - .
2. – vaten haantjes bier - - 1 „ bath haart ene bier - - - 1. — vat hantjes bier =
50. - lb wax kaarsen . . . . 48. lb wax kaarsen - - - 2. - lb wax kaarsen=
2½ kas roose water. . . —. —. .
32. - lb hollantse vlates. . 80. lb hollants vlees
32. —. P=s ja ponse pieringhs 32. p=r ja ponse pieringhs — —.
80. —. —. persiaense d=o. . 80. — persiaens d=o - - - - —. —
286 55/8 Ricxd=s contant als= 4. = gunees lijbb=t - - - -. -. - -
1. sack suijcker - - - -. -. . .
129- tot aen wesen vanden
Ed=len h=r gouverneur
30¾ op de voorstellinge 30: Rtver Contant 7
30
van d' E Hr. speelman
32¾, op vertreck der retour
scheepen —
76. - voor 4 kassen persiaense
wijn=
11= voor een Tronme bamboes
en een regen kleet
tot een palinquijn
7/ voors naijen van
taffel goet
op gale verstreckt alhier toegestaen=
236. —. - . bengaelse booter - 120. - - bengaelse booter. . 146. - lb bengaelse booter=
206„ —. - - - taffel fruijten - - - - - - - - - - - - - - 206. —. -. . . taffel fruijten —
betour scheepen geconsumeert —
75. —. - gesorteerde drinckglasen 25. -. . drinck g lasen - - - - - 50. —. p=s gesorteerde drinck glasen
van P=mo maert a=o 1693 tot ult=o feb=r 1684 voor een Jaer voor ordinairie emoliment=
53. —. l annijs arack. . . . . 72. lb annijs arack - - —. —. .
90 — k rense wijn - - - 1- aam rinse wijn - - —. —.
330. —. par melij. . . . . . . —. . . . . . . . . . . 330. —. par nelij —
600. - lb bengaelse - d=o 500 lb bengaelsen booter - - - . 100. —. lb bengaelse d=o
5. — p=s ginees lijwb=t . 6. p=s gunees lijbb=e - - -. -. - - -
400. —. -. spaense d=o - . . 1. legger spaense wijn. —. —.
24 — - - - - - - - speck- 48. -. . . d=os - - speck. . —. -. - - - - - - - - - - 24. lb d=o - speck=
10. - lb. hollants vlees
10. —. d. os d-o - - speck - - - -. - - - - -
149. —. -. . . zurij d=o - - - - - - - - -
37½ d=os taruw - - - - - 37½ d=os. . taruw „ - - - —. —.
350. —. - - lampolij - - - - - - 180„ - - - lampolij -
68. —. - - - Zout - - - - - - 36. . . . . Zout-
97 —„k hollantse asijn. - - - 48. lb hollantse asijn. - - - 49. —. l hollantse asijn
45. — - - - - olijven olij - - - - - 24. - - olijven olij - - - 21. —. - - - olijven olij=
te beel
te weijnigh
ƒ
genooten
- - 32. —. d=os zout —
. . - . . . 10. -. lb hollants blees
-- - - 10. —. d=os speck=
240. —. par rijs. . . . . . 112½ par rijs. . . . . . 129½. par rijs=
- - -. 149 —. . . . Zurij - - - d=o
55. —. . . - peper . . . . 36. lb peper - . . . . . 19. —. . . . peper =
375. —. - - wax kaarsen - - - 360. -. . wax kaarsen - - - 15. - - - - wax kaarsen
256. 5/8 Rricxd=s comptart=
. - 2. —. kassen persiaense wijn
- - - - . 10. —. l zoija =
- - 4. —. balijs Japense provisie=
- - - - 2½ kas persiaense wijn=
—. —.
30. —. k maderese wijn —
2½ kas roose water=
op de voorstellinge van den Ed=le heer generael speelman als op gales veroveringe ent vertreck der —
op Dieberse Extraordinare maaltijden Int aenwesen van De Ed=le h=r gouverneur mitsgaders—
- - -. 20. —. lb taffel fruijten
15. —. —. Enckelde d=o - - - - - - - - - - - - - - - - - 15. —. l Enckelde aruck. . —
1 — kinnetje leijtse booter 1 - kinnetje leijtse booter
genooten
Ce veel
voor ordinaire Emoliment—
alhier toegestaen
85 - lb hollantse bort en=
85. - lb hollantse booter „-. - .  ..
600. — - „ bengaelse d=o. . . . 500. 0 lb bengaelse booter - - - 100. -.  bengaelse d=o. .
14. — p=s gunees lijw=t - - . 6: - p=s gunees lijw=t - - - - - 8: - p:s ginees lijwb=t
4. – l anijs arack —
4. —. lb anijs arack - . —. -. - - . . .
72. —. - Duck d=o. . . . . . „ 72: — lb Dnck. . . . . . . —. —
130 - lb taffel fruijten
130„-. lb taffel knuijten 130. - lb
2. — kassen roose water — — ½ cas roose water - - - - - 1½ cas roose water —
7. — p=s dongerissen - - - - 7. - p=s dongerissen= . . —.
90. —: tn rinse wijn - - - . 1. - aam rinse wijn. . . —
4. —. kassen persiaense d=o. —. - - -
—2. —. baaten haantjes bier - —- -
50. –. ster gesorteerde glasen - —- - - -
op gale verstreckt
400. — . - - - spaense d:o - - . . . 1. – legger spaense d=o. —.
198. —. par nelij. . . . . . _. . . . . . . . . 198. — par nelij=
12 — - - - rijs-
3. —. cassen persiaense wijn „ —. - -
1. —. d=o haantjes bier - - - . -. - - - - -
10. —. —. . hollaats blees - - - - 40. —. . . . hollants blees - - - . . „ —. - -
20. —. . . . d=os speck . . „ 24. — - - d=os speck. . . . —. . .
1. —. pot bengaelse booter. 60. - lb bengaelse booter. . 76. - lb bengaelse booter —
4 — sacken suijcker - - - 1. - sack suijcker - - - - 3. - sacken suijcker =.
160 - lb taffel fruijten
2. – p=s gunees lijbb=t. . . . —. -
89¼ R=s contant als=
27„ do. Joot aen wesen vande
d H=r Lens=
56 d=o op lafscheijt mael
der retour scheepen
6¾ tot naijen de: taffelgoet
alhier toegestaen
op gale verstreckt
. . . 112½ par rijs
254 — par rijs --
— ½ kas roose water - - - - - - —. —.
van Pmo maart ao 1684 tot ult=o feb= 1685 In 12 maenden voor ordinare Emoliment —
90 —: lb franse - -. d=o. . 2„ - aamen wlijn - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
1. ½. vat mom= - . . —. - -
20 — lb wax kaarsen. . . 24. — lb wax kaarsen - — - - - - - - - - - - 4 - lb baax kaarsen
1 — kas roose water - - - —. - - - - - - - - - - - - 1„ = cas roose water - - . .
57 — - - - spaense - - d-o - . — - - - - - - .
77½. - - - taruw - - - . . . . 37½ - - - tanuw. . . . . . . . . 40. —. . . . taruw =
36. — lb hollants vlees - - . . —.. . .
30. —. - - d=o - speck. . . —. -
114. —. -. . Zunij. d=o. . . . . —. . . . . .
60. —. . . peper - . . . . . 30l peper
6 —. - - - foelij. . . . . . 3 - lb foelij
1 kinnetje leijtse booter
14. — - - olijben olij. - - - . 24. - - . olijben olij - .
6lb lb. nooten. . . . . . 3. - lb nooten - - - - . . „
6 —. - - - . nagelen. . . . . 3. - lb nagelen
370. — - - - dbax maarsen - - - - 360. - lb boax kaar sen= - - - . 10. —. . . lbax kaarsen=
88. —0. lb hollantse asijn - - - 48. — l hollantse asijn = - - - 40. — ln hollantse asijn
360: — - - - lampolij - - - - . . 180 — - - - lampolij - - - . . . . 180. —: - - lampolij —
1½ l brandewijn. . . . . 1½ lb brande wijn. . . . . . . —. —. . . . .
1600 — lb bengaelse - d=o. . . . 500. — lb bengaelse booten —. 700. - lb bengaelse d=o
54½ lb annijs arack - - - 36. — ln annijs arack. . . . . 18½ lb anijs arack —
15  p=s gunees lijw=t - - - „ 6. — p=s gunees lijbb=e. . . . . 7. - p=s gunees lijw=e
38 —. - - . Enck d=o - - - - 36. — - - Enck d„o - - - - - . 3 —. „. Eick d=o
90: —. — - . rense wijn - - - - - 90. - - - - rinse wijn--
849:  - - spaense d:o - - . „ 1 — legger spaense d=o 449 — - - spaense wijn
28. —. -. . . mom= - - - - - —. - -
Te weijnigh
Te veel
. - - - . 141½ par rijs— genoot en=
. — ½ kas roose water=
36. – lb hollants vlees=
30. — - - . d=o - - speck=
.. 24. —. . . . peper =
. .. 114. —. . . Zunij. - . . d=o
. „-.
3- lb nooten
3. -. - - foelij=
3 - - - . nagelen
1 - kinnetje beijtse booter
71. — par zout. . . . 36. - par zout - - - - - - 35. — par zout =
89 /¾ 1 p„s comtaot =
160. - lb taffel fruijten--
- - - - - - - - 2. – p=s gunees lijwb=t
30. – lb hollants vlees
- - - - - 4. —. d=os. - speck=
1 — aam wijn
-. - 4„ — kassen persiaen se wijn
- - - - - - - 2. – vaaten haantjes bier
50 - stx gesonteerde glasen.
op Diverse Extraordinarij maaltijden In 't aenwesen banden opper Coopman Lens „ op galens beroberingh
- - . . 12. —. — „ rijs =
- - - - - 3. — cassen persiaense wijn=
.. 57. —, k spaense wijn=
1 — vat mom=. . . . .
en tvertreck der retour scheepen geconsumeert namentlijck=
- - - - - 1. —. . . . . haartjes bier=
18¾ par taruw. - - - . 8. - par taruw. . . . . . . 10¾ par taruw =
alhier toegestaen
te weijnigh=
genooten
ƒ
..
—.
- „ 19 lb arack =
Te Weijnigh
voor ordinarie Emolimenten
Cebeel
-
-. - - - -
-
. .. . . . . .-
1
-
.
. . . - - 28. — - -. mom —
.. 308 – pan nelij=
„„ 1= sack beug:n suijcker=
.
.
308. — par nelij - - - - - —. - . . -
1 sack beug= zuijcker
foelij
4½ nagelen
4
.
.
1
.. .
. . .
-
70. —. - - lampolij—
4½ lb nooten
3 foelij
7½ lb nagelen 3 nagelen
7½ lb foelij
7½ lb nooten 3 lb nooten
E
-
-
. . . . 1. sack suijcker
-. - - -
-
..„
. .
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0706.xml
#+ ---

besaye tot gale bsedt
1681 tot
ende
1
5¾ p=s contant tot naijen
—. - - Lamp olij
1 —. -. . . . olijben olij. . . . . -. — 1/8 rd. . . . . 58: 2: 8.
200: - stucx gesonteerde drinckglasen  8l. 75. -. 0.
516 - lb persiaense taffel fruijten - —. 5. 0 stverr ll. . 129. —. —
op gale verstreckt alhier toege: shijnen Te veel
90. — k rense wijn - - - - 2. - amen wijnen - - - - - -. -
- -. 125. —. l spaanse wijn —
125. —. — . spaense wijn - . . —. – . -
292. - lb benguese booter:. 60. - lb bengaelse booten - 232. - lb bengaelse booter=
1 —. sack suijcker - - - 1. - sack suijcker - - - - -. - - - ---
92¾ pd=s in contant als 8. — par laruw - - - . . — - -
41. d=o jnt aenwesen van de 24. – lb wax liaarsen. - . - - - - - --
44. op 't vertreck der
retour scheepen=
2. ps gunees lijwt
7¾ tot naijen: l: taffelgoet
92¾ Rrx: contant =
ƒ
ƒ
van P=mo maert 1685 tot ult augs van p=o maert 1695 tot ulto rb= Te veel
Daer aen volgende voor 1/= Waer den volgende voor 1/20
ordinare Emolumenten
. . . . 94 — par rij
26
180
-
15. - l rense wijn=
75: - lb rense weijn
300. — — - spaense d. o
-. -
ampolij —
La
150. —.
„
ampolij
gelen 2¼ lb: nagelen foelij
3. —. - . nagelen. . . . . 2½ lb foelij nagelen. 2½. - foelij - nagelen.
2½ - - - nooten - - - - - - -. -
-
2½ lb. nooten
4. —. balijs japonse provisie —
- - - - 4. — balijs japonse provisie
7
23„ —: k zoija - - - - - - —. -
- - -. 23. — l zoija =
3. –. p=s gunees lijwb=t 5„— p=s gunees lijwb=t. - „ —
12. —: lk enck arrck= 60:— l Enck arack=. —. ..
19. —. - . „ olijben olij - - lb - - - olijven olij - - - -. -
10. —. — - . rose waten off 90 fhessen 50. 2 flessjes roose water = 40 flessjes roose wat en =
5
92¾ Ricxd=rs . . . -
180. —. –. wacx kaarsen - - 300. — - - bbacx kaarsen-
H=r huijsman= 40. – lb hollants vlees - - - - - - - - - - - - 40. — —. . hollants vlees
30. – lb peper. . . . . . 30. - lb peper —
30. —. - - . Zout - - - - - - „ 30. — - zout-
—. —. -. - . nooten -
5¾ verss Comptant
4½. lb foelij. . . . . 2½ lb
1870. —. —. Eampolij
120 — „ par rijs=s
180. –. — „ nelij-
door d Ed=le gouvern=r voorn=t geteeckent nogh is goet gedaen vevolgende
in quantiteijt meerder bed=s ter monture van ƒ 4937: 13: ofte rds 1645 3/8 ge=
lijck alles jnt breeder bij de aparte specificatie door ons geteec=
kent kan gesien werden, twelck dan achtervolgens Resolutie bij den
Ed=le H=r gouvern=r en de raad genoomen door d'E command=r besagie
voorn=t in scomp=s cassa sall moeten betaalt off op reecq: van
maant gelden belast werden=
1. —. =. connemon-
2. —. — „ ommerans kis -
112. - lb turckse boortjes - -: 1½ stverr
19. ¾. par - tarruwe
65. — lb „ d=o d=o -
De bovenstaende specificatie Door ons ondergesz Expres Iaer toe gecommitteert 11. — lb bengnalse d-o - - - - 5: —: d=s
zijnde, naergesien comt tselve met extract der gaalse negotie boecken,
als mede met de aparte lijste vant geene den E command=r salomon Lesagie = 16. —. — „ nelij - --
soo ordinaer als Extraordinair goet gedaen moet werden, en door d Ed=le heer=
gouverneur Lourens pijl is geteeckent, jdem tmeerder genotehn affgetrock
ent mindere gesuppleert te accordeeren =
Colombo Den
Int Casteel
3. —. = „mebos - - - - - - - - - - 2½. - -
½ p=s gunees lijbb=t. . . . —. 12 —. g=s. . . .
2. –„ kinnetjes: h: booter - - - - - 12. -b ver---
176½ pan „ rijs - -
3. –. baaten haantjes bier - - - - -. 30  per - - - - - 270. —. —.
2. —: baalijs, missouw - - - - - - - „ 2½ d=o. -
9. 5/8. R=s in compt anet - . . . a 3. —. g=s d r vsrsr ƒ1753. 17. 8
38. —. tr d=o -
13 Desember anno 1685 —
was geteeckent, adam slecht Carel —
bolnaer en henderick nicolaas besse —
gecollationeert en met sijn princepale accord 1 1/  snooden musschaaten - - - - /¾
bevonden
en
Int Casteel Colombo Den 15=e decemb=r a o 1685=
en geteeckent w=m van Rhee=
Waar gedane Collatie, is deze met zekere
mij vertoonde Copie verbotenus accordeerende
bevonden bij mij Jacobus Bolswart openbr. notaris
bij den Ed:e hove van holland, op de nominatie
des stads Enkhuijren ende in't Nederlandse India
g'admitteert, resideerende binnen der stadt
Batavia den 15:' Novembr 1686.
16 lb foelij
15¾ lb giroxkel nagelen. — —. ½. . . . . 22. 19. 8.
741 — flesjes roose water - - - - —. 12. opr de cas „ 223: 10. —.
- 6. - stver=r. . . . 9. 18. —.
25. 2. 8.
ƒ 493:13:ff 8b. 1645„1/
—. 12. —. Cov„r
15. -. —.
7. 10. —
22. 10. —.
15. 0. –.
„ 12. 3. —.
—. 18. –. stvers. . . . . . 25: 4. —.
3. – sacken bengaelse suijcker - - - 6. -. bvers - - - - 59. 0. 0.
1. – vath: mom. - - - - - - - -. 36. —. -. . . . . 108. 0. 0.
. . -. — 2/5 Rx. - - „ 59. 2. —.
90 lb peper
18. —. — „ sout - - -
1. —. l roll - asijn - -
„wax kaarsen - - - - -. 10. –. -. . . . . 13. –. 0.
4. —. - - Curij d„o - -
6. —. „
2= p=s gunees lijbl=t
- - - 48. — ln Duck arack
1. —. . . . olijben olij—
120: – lb tebacx kaarsen=
. .. 286. l spaense wijn
Te weijnigh
. - - - - - 8: – pax taruw
. . - 24. — lb wax lnaarsen
2„ Pr ginees lijw=t
24. — lb d=o. . . speck - - - - - - - - - - - - 24. — - - - d=o speck=
op Extraordinare maeltijden Int aenwoesen van de E H=r Directeur huijsman als op gales
veroveringe ent vertreck der Retour scheepen geconsumeert namentlijck
Te weijnigh
genooten
1 aam wijn
negotie boecken geno
dat dondie van haer Ed=le hoogh
volgens extract den gaalse
sooweel volgens aparde lijfte
van taffelgoet
G
Nots:
.„
90. —. lb rense blijn - - -
14. —. - - spaense d=o
. .
. -
. .
..
-
genooten
. . . . .
- ..
quadra gouver
daer toe gecon
acht b. tot
e
t
tavia
uteert
t
ac
lijc
p
tgene de H=r Command=r Salomon
resorve van dien Expres —
raad ordinarij van
1629
-
-.
66.  —
72. –. —.
51. –. –.
367. 15. —
381: 4. —.
-. 9. -. - - - - 35. 2. —.
—. 4. -. - - - - 13. 16. —.
—
-
- - - -. 8. - - - - - - - 406:8. —.
—. 16. —. d=os
—. 8. - - - - - - 60. 8. —.
— 1 ½. - - - . 28. 1. —
-- - 3. -. - - . 53. 19. —.
.
- . . —. —. ½ - -
265½„ cann. wijn. . . . —. — 5 R8 - - - 497. 16. —.
soija
n
1r
Nots:
B. B.
.
. . . - 2½
- . . -. —. -
58:12.
verte

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0707.xml
#+ ---

was geteeckent adam slecht, C=r bolmer en hend=k
uc=o resse, gecolationeert en met sijn princepaal
accoord bevonden, jnt Casteel colombo den 15 xb=r 163
was geteeckent Wm. van Rode Rhee
ult. desember sijn goet gedaen—
Int Casteel Colombo adij 13 xber ao. 1695—
Gecollationeert, en accordeerende bev
met deszelfs originele getekende
bij mij Jacobus Bolswart, openbr. 1701
bij den hove van Holland, op de nomin
des stads Enkhuijsen ende in't Nederlands te
g'admitteert, resideerende binnen der se
er
Nots Publ:
Quod & Attesoor
25
Batavia 15: 9ber
Ao 1686.
distor
van
van hier na derwaerts gesonden, sal sijn E het selve
tegens opgem: taxatie nogh aen dE comp: moeten vergoeden
vermits aen sijn E in dese reeck alle Emolimenten tot
e
en and
Hr.
F
de goederen
de
alle
streckt
heg
e

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0708.xml
#+ ---

5
x
x
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0709.xml
#+ ---

booter niet goet gedaen
speciticatie Der naargenoemde provisien seedert Primo September anno 1685 tot
uit desember des selven jaers ten comptoire gale aant logiement vandde E heer
commandeur salomon Lesagie verstreckt mitsgaders tgeene aen sijn E door d' Ed=le heer
gouverneur en sijn Ed=n raat tot jaerlijcx Emolument soo ordinaire als —
Extra ordinarie is toegeleght te weeten —
van Pm. Joen ao. 1695 tot
Te veel
Toegestaen
ulto desember daer aen—
volgende voor 4: maenden.
120. lb kaarsen - - - - - -
36. d=o Inlantse do.. ..
in 10 maenden = — 417 lb bengaelse boorter voor 1/10 —.
10
. . . . . . . . . . . . 417 lb berg: booter ƒ 104. 5. —
Somma — ƒ 325:9. —
op Extraordinarie maeltijden als galens beroveringh De=
voorstellingh vanden Ed=e heer Commissaris generael=
henderick van Seede, ende op des selffs mitsgaders
des Ed=le heer gouverneurs aen comste tot gale=
verstreckt
Toegestaen
36 lb wacx kaersen
2½ vam rinse wijn. ƒ
te weijnigh
-- - - . ..36 lb wacr kaarsen ƒ 18. –. —
met het bovenstaende bbers berant woort 1½ aem
Somma ƒ 15615:-
Rijnse wijn die op ulto febr bij de boecken liep soo dat d' E heer Commandeur besage
en niet en is bevonden als mede een aen do wijn sal moeten betalen
- - -  68. 14. —
door den Ed=le heer gouverneur overbant aen den H=r command=r
behage gesonden Iten een vat luijcx bier dat geseght wiert Somma ƒ 225. 9.-
Int huijs vanden E H=r command=r suijr en bedorven te sijn —
mitsgaders 49½ par suratse taruw soor gemelte h=r
command=r begagie bed=t aug=o genooten=
ondersoont en was geteeckent
Joan Jan commer
.. . 36 lb speck - - -. - - -. - . — - -. 36 lb speck. . . . —. – —
- -. - . 90 lb booter - - - - - - - - - - - - - . 90 lb booter. - - - . 22. 10. —
1 vat luijcx bier - -= 3 amen wijn - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - —. —. —
12 parra zouratse taruw â 12 parra tarruw - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - —. —. —
10 lb vlees. . . . 60 lb h: vlees - - . —. - - - -. . . — - -. 40 lb h: bleesch - - - —. — —
p:s gunees lijsb=t. . . 3 p=s gunees lijbl.t - - - - - - - - - - - . 1 p=s gunees lijw=t 12. — —
Te beeb
. . . . . . . . 120 lb caarsen - - . 60. –. —.
- - - - - - - . 36 d=o swbantse d=o 2: 14. —.
76- parrn rijd= - - - - - - - - - - - - - - - . . 76: - parra rijs. - - - ƒ 60. 16. —.
120 _=o. nelij. . . . . .. . . . . . . . . . . . . 120 d=o nelij - - . . 48. —. —.
20. do. sout. . . . -. - - - -. - - -. . . . . 20 d=o sout. . . . 9. 0. —.
15 lb peper. . . . . . . . . . . . . . 15 lb peper - - - . 3. –. —.
120 lb Lamp olij. . . -. . . . . . . . . . . „ 120 lr bampolij - - 18: —. —.
15. cannen sal wagen - - - - - - - - - - - - - - 15 l talwagen - - -. -. -.
13. d=o h: asijn - - - - - - - - - - - - - 13 d=o„ h: asijn - - - 5: 4. —
20 lb macis off foelij — - - - - - - - - - - 2½ lb foelij - . . 3. 15. —.
lb nagelen - - - - - - - - - - - - - - 3= lb nagelen - - 3. -. 0.
p- gunees lijvlt - - - - - - - - - - - - - - 1 - ps gun=s lijvl=k. 12. –. –.
33½ parna tarruw. 37½ parra tarruw - - - - - - - - - - - - - - - - -. -.
Te weijnigh
Naar gedane Collatie, is deze met de principale
getekende verbotenus accordeerende bevonden
bij mij Jacobus Bolswart, openb:r notaris, bij den
hove van holland, op de nominatie, des stads Enk„
„huijzen ende in't Nederlands Jndia g'admitteert, residee„
„rende binnen der stad Batavia, den 15:' Novemb:r 1686.
Quod Pattes Bop
ao 5
1B
aar
Rol
Nots. Publ.
1
-
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0710.xml
#+ ---

1621
D Duijf
1622

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0711.xml
#+ ---

5
88
e
5
ƒ
oc
10
8
9
4
1
6
8e
sm
hr
„
3
d
1
8
3
0
ges
ƒ
3
5
p
d
F
5
ƒ
3
8
di
7
3
105
ƒ
8
ƒ 588
N
ƒ
nehoin
6
5
ƒ
:
ene
8
9
ƒ
e
8
8
.
3
„
1
ƒ
5
1
5
3
5
5
ƒ
5
5
g
ee
8
3
8
5
3
x
3
5
3
3
5
5
8
1
3
8
8
5
de
„
ƒ
ƒ
5
15
e
3
F
ƒ
ach
h
moet
to
5
rs
E
3
3o3
3
3
305
88
13
25
9
653
S
6
8
rs
1 3 2
32
4
et.
m
5
p
e
3
F
3
3
80
Jan Bin
5
o8
B
ƒ
5
3
F
3
5
5
350
13
ƒ
1
5
P
ƒ
3
5
ƒ
om
33
en
7
85
„
ƒ
:
336056583½8
o
3
x
F
N. 130
x
3
F
3
ƒ
.
.
:
3
3
d5
11
„
3
5
„
ƒ
8„
1
J
3
5
e
„
„
1
8
„
:
Vn
3
B
3
Bk
3
10
8
e
1
e
d
0
P R
-
ƒ
o
e
o
5
S
ƒ
F
8
6
e
S8po
8
c
ƒ
1
6
2
2
5
18
62
3
2
5
32
ed
d
5
275.
3
6
5
S
450
-
5
5
d
93
ƒ
4
6
3
5
-
3
8
F
3
3
8
3
15
1
F
5
E
3
dB
den
E
33
53
5
as
2
en
3
5
5
7
3
e
3
ƒ
en
e
d
5
F
3
f82
5
S
8
ƒ
3
33
3
3
5
3
e
15
7
e
388
8
7
3
8
3
5
3
0
8
6
8
8
8
o
1843=50
„
ƒ
N
„
8
orie
1
ƒ
3
d
5
ƒ
1
e
pr
6
8
2
5
5
8
5
8
3
2
3
ƒ
e
.
8
9
P
5
3
53
5
ƒ
-
F
1
6
1
6
6
ƒ
8
6
5
-
262
3
—
Erde
1
c
e
te
2
5
F
8
5
de 8u
d
E
5
1084
5
E
3
e
ƒ
10
8
6
5
Een
1
3
1
6
5
p
A
3
d
2
73

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0712.xml
#+ ---

1623

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0713.xml
#+ ---

1624
Te dier plaetse versocht en versonden
becoomen namentlijck
P=r Cassa aen ChianCos ƒ 28374:—-: 6r s. 958 voor 2109: Couren dieverse Cohian Cos-
aen verscheijde bengaelse handelaers vercocht te weten—
1400 „ cour chiancis sortiados a 5¾ stver„s tcour. - - - -. . . . st vers 8050. —.
704„ d=o - cleene. do. . . . a 2= . . . . . . . . . . . . . . 1908. —.
2104. couren dieverse chuancos monteeren tsamen. . . . . Rd=s 19450. — ƒ28334. —
anno 1681
495. d=o dieberse chiancos aen naghoda seliman als
2025 couren dieverse cliancos monteeren te samen - Rds — 10912:½ ƒ 3239:11
Ao 1683
P=r Cassa aen ChianCos ƒ 25304: 5:— bs 8434¾ voor 1568. Couren, dieberse
chiancos voor d' E comp aen doorgenoemde berg= handelaer verket als
150: cour serti ados aen naghoda hineth beeck a 5 3/4 v: Rrs=o 862:½.
460. d=o. . . . . . aen tagie mameth. . . - . . . . . . 2645. —.
175. d o - - -. . . aen chega mansour mira. . . . . . . . 1006: /¾4
- - - aen stierman pieter louwerensen . 287:½
733. d=o dieberse chiancos aen Jan brenghman
550„ cour sontiados aen naghoda adam a 5¾ 0vp=s t Cour - - -  3162 /½.
- . aen stierman ssack rots. . . . . . . . 862. 2.
J=o Cassa aen Chian Cos - ƒ 32737: 10: 17: d=s 109 12½ voor 2025 Couren Dieberse gesort
chiancos aen de volgende persoonen vercocht als namentlijck
150„ d=o - -. . . . aen d=o michiel burgh graff. . - - - - - . 862½.
anno 1682
300 cour Cortiados - - a 5¾ stver. . . . . 1. Ds 1925—.
578: cour sorti ados - - a 5¾ stver=s - - r r d. s 323 /
480. d=o -. . . . . aen arous bileck - - - - - - - - - - - . 2760. —.
200„ d=o - . . . aen cheegh abdul - - - - - - - - - - - 1150. —.
195: _=o. . . 4=e soort - - a 2 - - - - . . rd=os 2115. —.
155 = d=o. . 4 soort - - . a 2 - - -
-
1568 couren dieverse chiancos belopen te samen - Rd=s 8439: 3¾ 25304. 5.
No. 1684=
P=r De volgende parthijen aen Chian Cos ƒ. 31270: 10 Rs 1043¾ voor„
2048„ couren dieverse chianbos door d' E comp aende
ondergenoemde bengaelse negotianten vercocht als
namentlijck =
tot anno 1685 successive waer bij blijckt hoed
de chiancos van haer tot jaer sijn vercockt als namen
En tracht uijt De gaalse negotie boecken van al. 1691
590. –. d=o cabessa
327. - d=o. bariga
620 — d=o pee=
727. — d=o bier/ de soort daer van
571: d=o onder de 3 eerste —
soorte gesmeten
156 d=o apart=
Anno 1684=
2048: d=o sn plaets van 2097½ Coer ont= 2098. d=o Die berle P=o alle verkoght
weeten
fangen als hier onder en aen —
1687 /3 P=o Contiados a 5 /8 ch t soen
d'ander sijde blijckt te weten
360 /2 p„r 4= soort . a 2½
414. - coure cabesse die transporteere —
310 —.
:3633½
Anno 1683
2055. — d=o sorti ados als
642„ versonden
„'t
1413 do vercocht a 5¾ stver
155 — do 4 soort „ verocht tegens
twe dicxd=s
monteeren: 1210= Coer —
2210 d=o in plaets van 2214 Coeven nio Coeren dieverse 3=o waer aff
tsamen 2048. – coeren=
tutucorijn versenden sijn als =
938. ¼„ d=os cabessa
659. ¼. d=os bariga=
1045 ¾ d=o pee=
1986½. d=os 4: daer van 951: onder de drij
eerste soorten gesmeten en 1035¾ appart
affgeschooten zijn=
No. 1682
te weeten —
470. ¾. d=o Cabessa
286. –. d=o barigh=
604 ½. d=o pee=
665 ¾ d=o vierde soort als
470/¾ d=o onder de drij eerste, 'tsamen ƒ 3025. —. coeren =
soorten gesmeten
195
½= d=o apart=
2025 boaren in plaats van 2026/ ontfang: 1025. Coeran Dieverse P=lo verkrijht als
1625 Ccoeren in plaets van 4627: P=s Die van 4625: coeren diverse als —
te weten —
2192 d:over souden —
1400: d„o vercocht tot 5¾ r : t coer=
1033 — d=o 4=e soort als=
329. d=o versonden=
704: d=o vercocht tot 2. gb. tcoer
1830 — d=os sontiados a 5¾ vpt voer=
195. — d=o bierde soort die appart
gelegen hebben a 2 blocxd„s
3592. –. coeren sorti ados van 1: 2: 3: en 4. soort
4625. –. coeren te samen
tcoer=
verte
6
150„ d o .
50„ do. .
op gale aengebragt=
anno 1681

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0714.xml
#+ ---

1625
345. d=o bariga=
Anno 1685
1843: Couren te weeten
538. d=o cabessa=
374. d=o baniga
496 „ d=o pee=
435: d=o 4=e soort=
p=r Casa ƒ 5343: 15 rs 17401/ voor 375 gouren diverse Chiancos aen de volgende—
bengaelse stierluijden
100: cour chiancos aen ssack roth a 5¾ rtver= „ 575. —.
287½. —
50. d=o - - aen stierman nossaijno - - --
225= d=o aen d=o angelo pegalottij als=
125: couren sontiados a 5½. RD 718¾
100. d=o. 4: soort - a 2 - - - - dds 918¾
82
375 couren dieverse chiancos bedragen te samen - - rds 1781 13/36 ƒ 5343:15:0:
Jan brenghman ƒ 5847. 15. — Rs 1949½¾ voor 509: Couren=
dieverse chiancos te weeten—
348 2/3 cour sonto ados a 5¾ R=r - - - - - - R 1427 3/3
260 2/3. d=o 4 soort - a 2 Pvers - - - - - „ 521: 1/8 „
509: coeren dieberse chiancos monteeren tesamen — 1999. ¼. 5847:15.
P=r mahomet Jbra hun ƒ 4398:15: 15 ƒs 1966½ voor 255=
cauren chiamcos sortiados a 5¾ 1 D:t cour. 1466. /4. 4398. 15
„ma homet Cassin beeck ƒ 3967„10 rd 1322½ voor 230 —
couren chiancos sortiados a 5¾ r ltcour. . . . 1322. ½: 3967: 10:
ma homet haz in ƒ 6106: 10: 1 vers 2035¾ voor 354. —
couren chiancos sortiados a 5¾ vas. 't cour kont 2035½ ƒ 6106:10
smael Chan ƒ 3018:15. R:s 1006¼ voor 175 couren
chiancos sontiados a 5¾ l: t Cour komt. . 1006¾: 3018:15:
norriman ƒ 1725:- RD 575„ voor 100 Couren=
chi. ancos fortiados a 5 /¾ 1ters tcour - - - . . 575. — ƒ 1725. —
Cassa ƒ 862:10 RDs 287½ voor 50 couren chiancos
sonto ados aen verscheijde onderstienluijden vercockt
R=s. - - - - - - -. . . . 289. ½ 862: 10
a 5¾
2048 couren dieverse gesorteerde oli ancos belopn pb: 1423 1/½ ofte  31270. 10.
Anno 1685
P=r Diverse parthijen aen Chian Cos - ƒ 26898:—15 ƒ 896: voor 18293: —
couren: dieverse gesonteerde chiancos door door „ genom=
neerde beng=s negotianten van de comp gecocht te wetten
P=r mirza amet ƒ 7331: 10: 8 Ds 2443¾ voor 425: Couren Chian Col=
sontiados a 5¾ p=s t cour - - . . rd:s 2443 2/4 ƒ 31: 6/9„
Cass in beock ƒ 4312: 10: 1. ƒ 1437½ voor 250 couren=
88
chiau cos sontiados a 5¾ Rs. cour cont. . . 1439½ 4312 10
mahom et Ragia naghoda van Jan boeghman,
ƒ 9270. -. RD 3090„ voor de volgende chiancos
te weeten —
400 cour sontiados a 5¾ Rx. . . 258 2300 —.
190 –.
395 d=o 4 soort - a 2 - - - - -
795: couren dieverse chiancos bedragen te samen - . 3090 —. 9270. . -.
8v=s 6971¾4 ƒ20913:15:
Drageboort
1843 coenen alle vercocht als utqur
1408„ D=o van de 3reenste soorden a 5 /8 verso
435. d=o van 4 soort - - - â 2 d=o 1c:
1843: coeren 'tsamen
genstraeers uijt De butuCorijnse
en gaalse negotie boecken en dan
mede de accoorde bevonden —
Colombo adij 12 7ber @o 1635
ondersoont.—
2047:¾ cour tsaamen als aen dander
zijde is gezeght
663½ d=o vierde soort sijnde hier
van 303: onder d' o: 2: en 3=' seert
gemengd=
414 D=o. Couren P=r Trans port=
hend=k noc=s hesse
625. d=o pee=

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0715.xml
#+ ---

lach
1626
1627
Cassa ƒ 5989:5: R: s 1994¾ voor 373 Couren dievsse
gesonteerde chirancos door de onderstaende
persoonen gecocht en betaalt namentlijck
132: cour sortiados aen stoerman Jacob sonder lont
a 5 3/8 Rs
236. d=o aen spierman noth als
200 cour sortiados aen den stoerman
voor n=t a 5/¾ 1 eer: - - - . r.s 15 3/8
35= d=o 4 soort. a 245 vr- - - „ r=o 1225¼
5: cour 4 soort op 435 couren te=
cort bevonden en door de opperhooffden
van wesperambel betaelt - - - -
10. —
373: couren dieverse chiancos belopen
te samen - - - - - — 1994:¼: 5984. 5. —.
1843: couren dieverse oluanoos
conteeren te samen Rd - 8966. –. off — —ƒ 26898. -
ondersoont.
-
accordeert met de negotie
boecken gaale den 17:' aug=o 1681
was geteeckent
Joan Jan Connier
Lag en spont
gecollationeert accordeert met
het princepael
Colombo adij 12 7ber ao 1695
swat gedeeckent
Hend=k no: v=s hesse —
j
Naar gedane Collatie, is deze met het principale gean„
„tentizeerde Extract woordelijk accordeerende bevonden,
bij mij Jacobus Bolfwart, openbr. Notaris, bij den
Ed: hove van holland, op de nominatie des stads
batavia ende in't Nederlandsch Jndia g'admitteert,
resieerende binnen der stadt Batavia den 15:' 9ber 1686
Rieod &Cti Non
1
n
Hol
Nots: Publ:
le
ia
18
759. —.
Pr
Door voordraght r: 697: 1/4 ƒ 913:15:—

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0716.xml
#+ ---

1627
Register op het dach
Foados aen fto:
5¾ Rd=s
gecocht
boierma
Contiador
n ut a 5¾
a soont
soort op
gevonden en d'
soerambel
en dieverse
te samen
3: couren
mont eere
1626
ele
9:5: 6 vbr 199
Inde clica

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0717.xml
#+ ---

1627
Inde Stadt gale a685- voor Zeelant
Register op het dach
Inde clica
4:5: R o 199
Salomon Lesagie van Vlissingen Commas deser stede voor Commandr. ao 167 met Couberven
aengebant en hem door haer =o op batavia op 1 rb=r 1682 voor drij jaren verbonden ½ jaerlx verm=t
—ult rb=s aan 't winkelboeck over gagie - - - ƒ 3400. –. wdij p=r maart p=r D'E comp=s ov tsulde den offgeleijdeb= „ 1440. —: —
do
— negotieboeck ver cuancos als p=r s=o 3589 4. p. s ulto Jann=
d=o. a 1320. –. over ½ gagie a
fo 1636. —. Jann. —. d. o. ..
over Emolimenten als pr. do. 4693.
ƒ 120:0 p=r m=t verd=rt 'tsed=t ult=o feb:r a=o
passado dat sijn j=o reecq. inde aff=
geleijde boecken is geslooten tot
heden dat op den alexander overgaet
waer mede zijn E met sijn —
familie naer batavia vertreckt „ 1328. —. —
— — d=o p=r D=o soo veel, nogh te g=t blijft - - 7922„ 4„4
Somma - ƒ 10682.4. 4
was getekent
BBergaigne.
Naar gedane Collatie, is deze met d'originele getekende accordeerende
bevonden, bij mij Jacobus Holswart, openb:r Notaris, bij den Ed: hove
van Holland op de nominatie des stads Enkhuijzen, ende in't nederl=ts
Batavia den 15:' Novemb:r
Jndia g'admitteert, resideerende binnen der stad
Nots: publl:
Boetelank
Somma — ƒ 10682 4:
1686.
165
t:da
re
95.
folio 404
S

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0718.xml
#+ ---

1627
9:5: R 1994
Inde clican
g. J
October
17=en den E: cleijer als opperhooft voor
Adij
gestelt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f 1
verschijnt een wanckan uijt nankin en
een Jonck van minbo - - . . . . . . . . . „ 2:
18=en monsteringh vande overblijvende dienaeren „ 2:
„ wederom een Jonck. . . . . . . . . . . . „
19=en een Jonck uijt hocksieuw, met de twee—
mandorijns moet met zijne coopmansz:
wederom van hier vertrecken
„ 3:
„ nogh een Jonck met zijne coopmansz:=
vertrocken, twelck boeken aan bragt
hadden, die 't roomse geloof keerden„
23„en ligt gelt op Jntrest - . . . . . . . . . . . . . „ —:
24=en moeten ter ordre van den gouverneur
drie nieuwe leerlingen voor d' E. Comp:
aan nemen. . „4:
„motiven waarom In't aan nemen van de
selve consenteeren. . . . . . . . . . . . „
25=en de voorsz: keerlingen worden door den
gouverneur op 't eijlant gesonden
„ 5:
een hocksieuws Jonck vertreckt
wederom. . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 6:
Register op het dach
Register 't Zedert den 17en
october A=o 1685: tot den 5en
November A„o 1686,
„

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0719.xml
#+ ---

1628
October
November
November. Primo
gemaekt te werden,.. . . . . . . . „
26=en de gouverneurs eijsschen de schenckagie
goederen voor zijn maijes:t - . . . . F:o 6:
„ een nankins wankan vertreckt weder,„
27=en de schenckagie gesorteert door sacque„
„mondonne. . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 7
Copere, en ijsere vormen tot het gieten van
thin voor siam. . . . . . . . . . . „
29=en laten de vertreckende gouverneur geluk
op zijn reijse wenschen, en versoecke—
des selfs voorspraeck en hulp tot 's
Comp:s vrije negotie, dat ten vollen als
van outs magh gerestabileert werden„
„een hocksieuws Jonck vertrekt wederom „ 8:
31=en d' gouverneur mitsgaders een wankan
van nanckin vertrecken. . . . . . . . . „
d' gouverneur belooft de Comp:e Jn
Jodo ten hove behulpsaam te wesen„
2=en nemen noghmaels gelt op Jntrest
„
4. en de gouverneur laet ons zijn groetenis uijt
tokits vermelden, daar nevens zijne
gedane beloften nogh maels verhalende „ 9:
5=en de Coper Coopluijden requesteeren ten hove
om een beetere negotie voor de
vreemdelingen. . . . . . . . . . „
6=en een wanckan uijt satsuma van nankin
wort binnen gebougseert. - - - . - „
„besteden de Lackwercken aan. . . L:o 10:
7=en de houte schuijven in miaco aan beesteet,
en nu eerst gekomen werden aan 's
Comp=s venditie huijs gevoegt - - - - . . . „ —:
8=en d' porcelijnen aan besteed - - - - - - - - - „ —:
—„een Jonck uijt nanckin g'arriveert „ —:
13=en de Chineesen wont meerder coopmansz:
om te vercopen toegestaan. . . . . . . . . „ 11:
14=en de heer van firando enlangt de eerste
stel om aldernaest bij zijn maijes=t
dagelijx den oppas te moeten hebben„
15=en twee packen zijde van de witte mieren
beschadigt: - - - - - - - - - - - - - - - . . „ 12:
„voelen een hard aart beven: - - - - - - - - . . „ —:
16=en meer schenckagie goederen, worden voor
zijn maijes=t geprojecteert. - - - . . . . „
„de tolcquen willen de costelijcke goude
rollen tot schenckagie niet gebruijken
17=en chinesen wenden over Sluijck handel ten
toon gestelt en - . . . . . . . . . . . „13:
„een Japander die hun daar in geholpen
heeft ter doodt gevonnist. - . . . . . . „
20=en een Chinees Jonck arriveerde binnen „ 14:
„voelen 2' maal aartbeven: . . . . . . . . . „—
21=en verschijnt weder een Chinees Jonck -„ —:
-„ voelen nogh een aartleven - - - - - - - . . „—
:
22=n twee nieuwe water poorten op 't Eijland

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0720.xml
#+ ---

1629
November.
december
27=en de houte stellingh om de sijde vande Comp:e
daar op te leggen Is gereet, - - - - - . ƒ15
28=en de zeijde wort op- houte stellingen geleijt „ —:
29=en wederom verschijnt een chinees Jonck, —„
30=en nogh drie Chineese Joncken arriveerde binnen —:
December
=r provisioneele ordre Des gouverneurs op
do chinesen hun coopmansz: gestelt„
2=en d' groot regter van miaco tanniko samma
soon van de heer minosamma wort
uijt zijn ampt naar Jedo ontboden, en
gewesene stadthouder van't casteel
Osacca wederom Jn desselfs plaats
als groot regter gesurrogeert geworden, 1:
Een nieuw derde Commiss=s wort 'er gesegt
ten hove soude staen g'maakt te werden.
4=en de rentmeester sacquemom laet
nagelen olij eijschen - - - - - - - - - - - - „
5=e d' namen die de boven reijse doen zullen werden
door den gouverneur g'eijst - - - - - - - - - - - „—:
„wonden vier Jn't getal vast gestelt. . . . . . . . „ 18:
E=en roggevellen om schoon temaken gegeven, ende:—
's keijsers schenckagie vast gestelt. . . . . . . . . . /„ —:
7=en twee chineese Joncken worden 'er gezeijt met
hun volle ladingh wederom te sullen
vertrecken - - - - - - - - - - - - - - - - - „ —
„dogh naderhandt op 't versoeck der porcelijnen
Backens gelicentieert te blijven. . . ƒ 19:
8=en zijn maij=t ordonneert aan alle lants heeren
niet meer dan voor een Jaar graanen
op te leggen, maar alle de andere te vercopen„—
'twelck de lants heeren Jn hare Jncomsten
seer verswacht. . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 20:
9=en wederom een chinees Jonk binnen gekomen „ —:
„Relateerende als dat 'er nogh wel 30' stucx
hem te volgen stonden. - . . . . . . . . . . . „ 21:
10=en nog comter een Jonck binnen daar over de
gouverneur misnoegt wert - - . . . . . „
14=en ons wont geadviseert dat met een batavis
Jonck 't welck te vertrocken stont brieven
costen senden, - - - . . . . . . . . . . . . . „-
„laat de gouverneur om licentie versoeken-„
wederom komt een kloecke wanckan binnen „ 22:
16=en nogh een wanckan binnen komende wert
met wagt bercken beseth, om niets te
zullen vercoopen. . . . . . . . . . . . „
17=en Erlangen licentie van den gouverneur om
met 't batavise Jonck een brief te
connen wegh zenden. . . . . . . . . . . „
„de tolcquen geven goederen op die tot de —
schenckagie In't aanstaande dienen
Connen - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „ —:
18=en resolveerde 's gouverneurs sentiment over
's comp=s negotie Jn't aanstaande te
versoeken - - - - - - - - - - - - . . . „ 23:
„twelck de tolken weijgeren onder voorgeven
niet te durven. . „
—„ hun gevoelen dierwegen - - - - - - - - . . . „ —.
dogh
le
:

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0721.xml
#+ ---

1630
December
19=en d' gouverneur laet om een pas voor Twee
hocksieuwse Joncken versoeken dat beleeft
„de tolcken versoeken dan een briefie van
adresse aanden hollts: capiteijn aldaer,
dat hun gegeven wert. . . . . . . . . . . . . . . . . . „
20=en detolcken presenteeren uijt de naam des
gouverneurs een stuck rauw agaat
steen voor de keijser tot de schenckagie te
dienen, Jn te koopen, - - - - - - - - - - - - - - - - „ 25:
21=en dus meenigte Joncken binnen komende wort
't vertreck der selve wederom naar hun
lant vastgestelt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 26:
22„en wederom verschijnt een Jonck waar door aen
stonts het genen=le vertreck der selver
door den gouvern: beraemt en uijt gesprook„
23=en vertreckt een Jonck - - - - - - - - - - - - „ —.
24=en 2 Joncken komende door 't hande weder weer
binnen - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „ -
25=en wederom vier Joncken vertrocken - - - - - . . „—:
26=en drie Joncken weder vertrocken, en een wankan
weder binnen gekomen - - - - - - - - - - - - - „ 21:
27=en nogh 2. Joncken vertrocken - - - - - - - - - - „ —:
29=en twee Joncken vertrecken ende wonden door
storm weder binnen gejaagt - - - - - - - - „-
30=en de kennis luijden soecken de schenckagie
goederen uijt - - - - - - - - - - - - - - „-
geweijgert wout. . . . . . . . . . . . . . . . „ 24:
31=en Ad Jdem - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „ -
28„en 't zelfde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ —
„en wert. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „—
Januarij A:o 1686
2=en weder 2' Joncken vertrocken. - . ..
Januarij
3=en packen de goederen tot schenckagie Jn
voor de boven reijs. . . . . . . . . . . . ƒ: 28:
4=en vertrecken weder 2 Joncken, daar van het
dene een bataviaes gesegt wort te sijn:„
5=en vier stucx Joncken vertrocken - - - - - - - - „
6=en sijn de houte schuijven aan't venditie huijs
vast gemaekt, en wijders watternog
aan manqueerde... . . . . . . . . . . . . . „
7=en wederom een Jonck vertrocken, en sijn de
rogge vellen cassen geplackt. . . . . . „
8=en de tolcken nemen onse brief op die naar
batavia sullen senden. . . . . . . . . . . „ 29:
9=en de Thin vonmen voor siam Ingepackt, en
drie Joncken vertrocken als ook 2 wed=e
g'arriveert - - - - - - - - - - - - - - - - „ - - - -
10=en sijn wederom 5: stucx Joncken vertrocken,
en 30 cloeke visbercken voor de
wal bevonden van Corca, voorgeven:
door storm dus verre verdreven zijn„
11=en nogh 6: stx: Joncken vertrocken; en rari„
„teijten tot Schenckagie voor zijn maij:t
„ Jntregeenden d' siamse brief met de tinne„
vormen aande tolcken... . . . . . . „
„ons vertreck dagh naar boven wort aan
gedient. . . . . . - - - - - - - - - - - „
„als mede den Chinesen dat die met hun Coopm:
„schappen sullen weder vertrecken
moeten. . . . . . - - - - . . „
—„ d'tolcken seggen van een hoger regent
boven d' gouverneur hier innangaz:
staat te komen. ... . . . . . . . . „
Jngepacht - - - - - - - - - - - - - - „ 30:

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0722.xml
#+ ---

1631
Januarij
12=en vertrecken nogh twee Joncken. . . . . . F: 31.
„de tolcken brengen een kleijne Conael van ageret
steen, om tot de schenckagie te gebruijken„
„soeken mij die voor 13. goude Coebangs aan
te draijen. . . . . . . - - - - - - - - - - - - - - „
„ Edoghtaften daar mede mis. . . . . . . . . . „ 32:
13=en brengen een gepractiseert antwoort van den
gouverneur aangaande de Conael van
agaat steen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „
14=en de resteerende Joncken vertrecken naar de —
papenbergh gezamentlijk en - - - - - - - „ 33:
„ sluijken met oogh luijkingh - - - - - - - - - - - - - „ —
15=en de reijs beuck staet te comen voor 't eijlandt
om naar simonijzehij tegaan. . . . . . . „
16=en wij raeken klaar met de goederen tot de schenk
agies, en andere behoeftigheden tot de reijse
waar toe de berck verschijnt. . . . . . . . . . „ —
17=en schepen alles Jnde berck aff. . . . . . . . . . „—
18=en de Jonken worden geprest, om vanden papenberg
af Jn zee te moeten gaen. . . . . . . . „ 34
19=en nogh twee overige Ioncken worden mede —
geprest waartoe. - . . . . . . . . . . „—
„ van't hof eenige lantsheeren, het agtenvolgen
van dien, belast wert, om agt daar op
te slaan. - . - - - - - - - - „
„een stadts burgermeester van nangazackij
20=en tijdinge gekomen van meerder Joncken die
aande gottese eijlanden leggen wagten,
naar 't japanse nieuwe Jaer om sigh
als dan herwaerts te willen voegen„
Overleden - - - - - - - - - - - - - - - „-
Januarij
„twelck door den gouverneur P=r post naar
Jedo moet werden bekent gemaekt F:o 35:
„de chinesen worden belast voor den 4=en
Japanse maant Jn't aanstaande Jaar
niet weder sullen mogen verschijnen —„
21=en d'oppertolck bonasman vertoont een ontwerp
van de nieuwe combuijs - - - - - - - - - „ —
22:en d tolck soudaijo eijst het rijs gelt voorde—
gesamentlijk Japanders die tot de bove
reijse met ons aangestelt zijn - - - - - -„ 36:
23=en d' gouverneur laet vernemen Jn wat voor
een jaar de pancado vande zijde voor
outs zij afgeraeckt. . . . . . . . . . „
24=en op het Japanse nieuwe Iaar verschijnt
nog een wanckan van nankin.... „
„ Jnde stadt ontstaet brandt, maar wort
datelijck gebluft. . . . . . . . . . . . . . . „37.
„dese brandt door on agtsaamheijt vande aen
gekomen borels geschiedende wort 'er
niet veel goets uijt gepresumeert - - - - - - . „ —„
25=en wederom een hocksieu ws Jonck binnen
26=en reets vertrockene Joncken met een wankan
komen weder te rugh binnen- -- - „
27=en d' groot regter in miaco minossammas soon
wort uijt zijn ampt geset, en uijt zijn
eijgendom naar een vorder lantschap
te vertrecken door zijn maij:t geordonn:t „ 38:
sijn maijes=t vereert dit lantschap sangamij
wederom aan den eersten rijxraet bingo Coura„
„des keijsers gesummeerde haet tegen minos„
summa om desselfs geslagt.. . . . . „
gekomen - - - - - - - - - - - - - - - - „ —
Twelck

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0723.xml
#+ ---

1632
Januarij
Februarij
23:en komen Jn Osacca. . . . . . .
„een wanckan komt weder binnen. Fo 39
28=en d' 2:e commissaris wort uijt zijn bedieninge
gestelt.
„ Jn welckers plaets de geweesene Commiss:
Jn nangasackij stont te succedeeren —„
„de tolcken klagen over d' maijs:t force regeerin=
„dat de gemeente te sterck voorstont. . . . . „—
„ wederom arriveert een Jonck dat met gedurig
pompen, nauwelijx kan boven werden
gehouden - - - - - - - - - - - - - - „-
29:en wederom twee hocksieuwse Joncken Gearrie„
30:n d' nieuwe Combuijs wort aan besteet. . . . „
Februarij
2=en komt een wanckan binnen
„ Ook worden de Joncken reets gelost. . . . . . „
3„e„ nog een hocksieuws Jonck binnen gekomen,
4„e nemen ons afscheijt vanden gouverneur
en versoeke zijn Ed=le om een favorabel
voorschrijven ten reguarde van 's Comp:
C„r de Japanse knegts helpen alles gereet
maeken, om op morgen vroegh te
konnen vertrecken---- „4
H„r Onse reijse uijt nangasachij neemt haer
begin . . . - - - - - - - -  „
12=en arriveeren Jn Simonezekij maar vinden
onse berck niet. . . . . . . . . . . . . „4
14=en onse berck verschijnt eijndelijck. . . . . . „
15=en gaan met dezelve onder zeijl- - - - - -„
negotie. - - - - - - - - - - - - - - „
Maart
mo
vertrecken uijt miaco. . . . . . . . . . . „ —
7=en een Japander wesende over het munten van
valsche Coebangs en ander gelt onthalft „ 50:
„drie andere Japanders die onder de naem
van papen van Isches tempel te zijn
gelt gebeedelt hadden onthooft - - . . . „—
„horen van een N: 2„e commissaris te zijn
aangestelt die In't Jaer 1684. Commis
Jn nangasackij geweest Js - - - - - -„ -„
Jn plaets vande broer van de gewesene gouv:r
't siousamma autheur vande taxatie „ 52:
„de oppertolck fat sisemon overleden. . . - - „
„een der Japanse dienaers suijt sijn buijk
op, en beneemt hem 't leven.. „
13„e worden door den commiss:s tot een spoedige
audientie bij zijn maij=tventroost - - - - „ 53:
15„e worden van 's keijsers ouste doctoor besogt - . . „ —.
„vereerden hem een lapis besoar, en een slange
12„e arriveeren Jn Tedo - - - - - - - - „ 51:
fo: 46:
„ den 2:en gouverneur excuseert de schenckagie 47:
25„en den eersten gouverneur wert beschoncken„
26„en moeten een dagh langer vertoeven. . . . „
27„e verschijnen Jn miaco. . . . . . . . . . . „ —
28:e beschencken den nieuwen groot regter en
beijde gouverneurs - - - - - - - - - - - „ 48:
„17 Japanders over het sluijcken der goederen
Jn nan gasackij Jn hegtenis geset. . . . „
„en waren reets 15:' joncken al daer g'arriv:t„
steen - - - - - - - - - - - - - - - - „
.„

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0724.xml
#+ ---

1633
Maart
Maart
16:en berijden des keijsers schenckagie . . . . f:o 52
„booter, kaas, en lissebonse olij voorde grooten
g'eijscht,- - - - -
„
17„en worden van 's keijsers lijf chirurgijns besogt„
„d' eerste commissaris vraagt den Tolck hoe wij
ons aan lieten Jnde tegenwoordige
Constitut: van negotie „57
„worden van deselve tot een spoedige audient:
Vertrooft - - - - - - - - - - - - „
19:e hooren wederom Jn Tedobrant te wesen.—
20„' s keijsers doctoor doet hare vraegen. . . . . . „
„ d' gouverneur ginseijmon geeft nogh een
derde boosen van zijn maijs:t op, om
beschoncken te werden, dan is niet
te voorschijn gekomen - - - - - - - - - „-
21=' ons wert aangesegt s'anderen daegs ter
audientie van sijn maij:t te sullen
gebragt werden - - - - - - - - - - „ 5
„ d' Commissarissen laeten ons sulx mede—
verwittigen. . . . . . . . - - . . . „
— „ die wij door een Tolck hier voor lieten
bedancken - - - - - - - - - - „-
22. e gaan met onse statie ten hove. - . . . „
„worden aldaar van veele grooten verwelle„
Comt - - - - - - - - - - - - - „
„Ook vande Jonckheer van finando - - - - „
„werden alleen ter audientie door de Commiss=sen
enden gouverneur voor zijn maijes=t
gebragt. - - - - - - - - - - -
„
„wederom gesamentlijk voor zijn maijs:t op
.
een andere plaets
„sijn maijes=t laetons verscheijde vraegen
voor leggen
18„en brand Jn Fedo - - - - - - - - - - - - - „-
.„
„wat onder deselve al mede voorliep en
passeerden - - - - - - - - - - - - ƒ 58:
„sijn maijes=t laet aen ons bancquet presenteer 59:
„nemen ons redres weder naar de vertoeff
Zael. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „
„ daar wij van veele heeren gecongratuleert
wierden - . . . . . . - - - - - - - - - - - - - „
„beschencken mede alle de ordinanij, en extraord
Rijx raden. . . . . . . . . . . . . . . . . „ —
23:en als mede de commissaris tempel keeren ende
„60:
gouverneurs - - - - - - - - - -
d' opperste doctoor van sijn maijs:t geeft ons
de visite. . . . . . . . - - - - - - - „
24:e beschencken bij de d'nangasachijse gouvern:
met wijn tint „
25=en stieren eenige kleenigheden van schenck
agies aan den ouden heer van firando. .. „
„d' oude heer van firando tracteert ons Jnde
heer bingo sammas paleijs Jn plaets van
sijn neef die nog ten hove was. . . . . . . „61:
„betoonde sigh ongemeen beleeft, en familiaer
. . . . . . . „
tegens d'E. comp=e te zijn.
uijt welcke Jnsigten sijn hoogh=t dese klenig
heden niet en versmaet - - - - - - - - „
taet den gouverneur ginseijmon vragen off
de wijn Tint, en spaense wijn sal duuren
aan nemen : - - - - - - - - - - - - - - - „-
„worden daar voor bedanckt - - - . . . . „ —
„sijn hoogheijt wort van sijn maijes=t geregl„
„sijn hoogheijt laet ons weten dat Jnde —
aanstaende negotie op 't eijlandt wil
komen - - - - - - - - - - - - - - - „ 62:
25=en laeten aan de commissaris: op haere groote
compliment dagh mede uijt onsen naem
door den Tolck complimenteeren - - . „—
wat
elen
„

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0725.xml
#+ ---

1634
Maart
Erlangen een briefie uijt nangasackij door s=r
Portier gesz:. . . . . . . . . . ƒ
d' Jnhout van't selve - - - - - - - - - - - - - „
„den oppertolck fatsiezeijmon overleden —„
27„e ons wert het afscheijt van op morgen te=
wesen aangesegt. . . . . . - . - . . „
„Recommandeeren nogmaels aan den gouv:r
s comp=s saeken. . . . . . . . . . . „
28=en verkrijgen voorde rijxraden Jn't hof ons aff
. . ....„
scheijt, en - --
„ 30. keijsers zijde Rocken tot een weder —
geschenck. . . . - - - - - - - - - - „
„versoeke om een copie van des maij=t bevelen
29„en de secretrs: van de heeren rijx naden Comen
ons geluck op onse reijse wenschen„
30=en laten door den tolck Zoudaijo bij alle de—
grooten ons afscheijt nemen. „
„de beveelen van zijn maijes=t sijn van geen
nieuwen jnhout.... . .. . . . . . .
werden de alleenig bij monde, de zaken v:
portugesen aan ons sterck gerecomman
„ de Jonge rijxraet Canga samina ontbiet
m=r obe over desselfs Jndispositie
31=en vertrecken weder uijt Tedo- --- - - - -
April
4=en een paap met twee getrouwde vrouwen
Jn overspel bevonden sijn de onthalft
„hooren alhier dat de Japanders Jn nanger
op 't sluijcken wesende bevonden waren
met de doodt gestraft. . . . . ..„
11=' arriveerde weder in miaco. . . ..
inno
komen aan simoneseckij - - - - - - - - - - „ 16:
„ en arriveeren in kokera - - - - - - - - - - „
„hooren alhier de chinesen in nangasachij
goederen te vercoopen zij toegestaan
6:en komen wederom Jn nan gasachij en op 't
Eijland - - - - - - - - - - - - - - - - - - „ 17:
„ 20. Chineese Joncken Jn ons afwesen
g'anriveert - - - - - - - - - - „ 78:
„sluijck goederen agterhaelt geworden
„
en
„ 15„en persoonen daar over onthooft - - - - „ 79:
„die aande eijgenaers genestitueert, en hij
voor altijt uijt dit rijck gebannen—„
„Brandt onstaen door chinese vuerwerken,
„die naderhandt op dood straffe sijn verbooden,
„de casenissen prepareeren hare packhuijssen„
14=r komen Jnosacka. . . . . . . .
No 68:
„verst aan 24„e Joncken reets Jn nan(gas:)
aangecomen te wesen. . . . . . . . . . . „ 69:
16=en worden genootsaekt over de lantwegh
naar onse berck te moeten gaen. . . „
17„rm vertrecken uijt osacka. . . . . . . . . . . . „ 70:
„besigtigen den venmaende tempel van
Jschies broen. - . . . . . . . . . . . . „
„gaan voor finngo weder om Jn onse berh„
18=en worden hier nodeloos gehouden om niet
onder zeijl te gaen. „
19=en maken gewelt over ons leggen blijven„
20:en Raken Eijndelijck onder zeijl - - - - - - - - - „ 71:
Dtici
April

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0726.xml
#+ ---

Mei
1635
Meij
— „ 8 Joncken wort toegestaen hun Coopmansz
altemael te vercoopen. . . . . . . . . „ 88
„de pancado vande Chineese zijde- - - - - - „—
„'t packhuijs de doorn overleccagie twee
mael verholpen - - - - - - - - - - - - - „ —
„wijn voor een Lants keer gehaelt - - - - „—
de heer van fusien verandert de wagten
1: nangasackijse zee havens. - . . - „. —
—„ de verdrevene Coreens worden weder
gelicentieert te vertrecken. . . . . . . „ 81
„den oppertolck fatsizeijmon overleden
naarlatende veel schulden
8=en 17. cassen met chinese porcelijnen op gerift, de
„d' gouverneur enlangt ordre 20. goude
Oebangs tot een pramie te stellen
voor die den eijgenaar weet aan
te wijsen - - - - - - - - - - - - - - - „
9=en onse reijs berck comt van Simoneseckij, —
-„ ook arriveert een jonck. . . . . . . - . „ 83
11„en 12„e deschenckagie rocken onder de Japand=rs
verdeelt - „
13=en d' gouverneur laet weten mij opmorgen
te willen verwellekomen - . . . . „ 84
14=en gaan naar den gouverneur het Complim
afleggen. - - - - - - - - - - - - „
„sien 20 stucx goude oebangs bij de—
placcaten geaffigeert staen„
15=en d' nieuwe combuij Raeckt ten Eenem=t
over eijnde . . . . . . „85
16=en voelen een hande aartbevingh. . . . „ —
17=en verschijnt wederom een Jonck ..„
18=en nogh een jonck binnen gecomen. - - . . „ 86.
19=en arriveert nogh een Jonck - - - - - - - „—
20„en verschijnt wederom een Jonck. . . . . f:o 86:
21=en voorde twede reijs Cassen met porcelijnen
opgevist. . . . . . . . . . . . . . . . .„87
„waar door de voorschrijvens van den gouv
voor de gemeente aan't hof Is venworpen
22„en d' schipper met zijn Jonck waar uijt de —
geslookene zijde aangehaelt is moet
vertrecken, en niet weder Jn Japan
komen - - - - - - - - - - - - - - „ 88:
„Een chinees Jonck aan satzuma ver„
vallen wert binnen gebougseert. - . „
23=en aande heer van arima 2 verretijckens
geschoncken, die naar 's comp:s gelegenth:
gevraagt heeft - - - - - - - - - - - „ 89„
„een groot lantsheer zijnde 's keijsers Cousijn
wert over een kleijne misduijf van
zijn maijes=t aanstonts gebannen
„
25„en de tolcken vernemen bij de kockzieuws
vaerders naar hollantse schepen —„ 91:
t gerugt daar van verm: datter Twee
volladen weder naar batavia vertrocken
waren: - - - - - - - - - - - - „
„mede nogh van een darde, egter sonder
vaste seckerheijt-„
26„en een gelofte wanckan wert bevonden eenige
goederen agter gehouden te hebben - - - - „ 92:
„die door gecommitt:ns agterhaelt, en aan
landt Jnde packhuijsen mede gebongen
werden. . . . . . . . - - - - - - . „
27„en brengen de houte matenialen tot een
nieuwe waterpoort op 't eijlandt „
„daar loopt een gerugt datter een nieuw—
bangioisen huijs op costen van sijn maij:t
souw opgebouwt werden. - - - - - - „ 93.
28„en beginnen het dack vande nieuwe
Combuijs te leggen - - - - - - - . . . . „—
verschijnt

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0727.xml
#+ ---

1636
Junij
Meij
29„en een genugt van portugeese schepen Jn dit
vaarwater gesien te wesen. . . . . . . „ 93
„de placcaten tegens deselve over al door
geheel Japan vernieuwt - - - - - - . „ 9
30=en een Jonck van nanckin gearriveert„—
Junij
3=en Jtem een jonck van hocksieuw - - - - - - - „
4=en 2 Joncken wederom binnen gekomen - - - „ —
5„en d' nieuwe water poorten opgeregt - - . . . . „ 4
7„en nog een jonck binnen gekomen-- - - -- „
8„e een ander Jonck nogh aangekomen--- „
9„en d' nieuwe water poorten raeken klaer en
gedaen - - - - - - - - - - - - - - „8
„sijn niet gemaekt agter volgens het seggen
vande tolcken, maar alleenigh naer
de vorige wijse- - - - - - - - - - - - - - „
10„en een uijt strooijsel van dat de chineesen
haar coopmanschappen aande staaten
verdeelt vercopen, en half goet, en gelt
tot betalinge moeten nemen... . . „
11en de heer van finando komende van Jedo—
besoekt den gouverneur en - - - - - -„
„laat om wat nagel alij versoeken 't welk
aan hem laet volgen. . - - - -„
12:en de heer van finando laet door den tolck.
brasman aan ons een complim:t afleggen
„de reden waarom soo subijt weder vertreckt
„excuseert het Tractament van den gouvern:r
„discoureert over 's comp:s aanstaende negot
en geeft koop tot beterschap. .. . .„
„dewijle zulx aan sijne vrunden ten hove—
gerecommandeert hadde... . . .. „
13„n leggen de dackpannen op de nieuwe
Combuijs. . . . . . . . . . . . F 99:
14:n de tolcken draegen den Jongst aangenomen
of opgedrongen leenl: gompats tot
ondertolck den gouverneur voor —„100:
„sonder de opperhoofden alvoorens daar in
te kennen... . . . „
„dog Erlangen op hun request nogh geen
toestemmingh . „
15„en hoeveel aan elck chineese Jonck te—
vernegotieeren prorato vergunt zij „ 101:
16„en onsen casenis in niaco wont bancquenoet
daar vande tolcken de eenige oonsaek
zijn die sulckeluijden uijt putten - - „ 102:
„hebben voor hem gelt Ter leen versogt
't welck niet wilde Jnwilligen„
„ om de reden van dien ook aanden schipper
die nu overleden 't zelve geweijgert„
19„en agt Joncken hun Ladingh Jn't geheel te
vercopen toegestaen, en uijt wat
Jnsigte zulx geschiet zij. . . . . . . „ 103:
„ Jn middels een jonck vertrocken - - - - - „ —
„maar aan de resteerende een vierde
part - - - - - - - - - - - - - - - - - „ —:
20„en nogh een Jonck vertrocken. . . - - . . . „ 104:
22„n twee brillen voor den gouv=r ginteijmon
Jn Jedo g'Eijscht;...... . . „
„wort gerugt als dat de aanstaende negotie
vrij beter wesen soude, als die voor=
23=en een chinees Jonck vertrocken. . . . . . „ 105:
„'t gerugt van een beter negotie in't aan
staende wort nader geconfirmeert„
24:en d' chineesen presenteeren soo wel Japanse —
wharen als contanten uijt te voeren„
„leden - - - - - - - - - - - - - - „

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0728.xml
#+ ---

1637
Junij
Julij
24„en 'twelck den gouverneur aan neemt naar't
hoff aande rijxraden te sullen schrijven ƒ 106
„ brasman Jgnorsent dit voorgeven waaragtig
te zijn . . . .
. „
-
25„en een aangekomen Chinees Jonck vervalt
Jn facatta. . . . . . . . . . . . . . . „
26„en de chiampans worden gevisiteert, om
gerepareert te werden. . . . . . . . „ 107:
27:en een hocksieuws Jonck in facatta vervallen
Comt binnen - - - - - - - - - „
28„en zagen dat de Joncken een gedeelte haener
aangebragte Coopmanschappen wederom
embancqueeren en - - - - - - - - „
„sigh tot het vertreck praepaneeren - - - - - - „ 108
29:e Een wanckan vertrocken. . . . . . . . „ —
„ de Chineesen veel coper Jn coopende doen
't selve steijgenen. . . . . . . . . . . . „ —
Julij
P=r maken de packhuijsen schoon, - - - - - - - - - „ 108
2=en de genugten van een aanstaende betere—
negotie confirmeeren nogh.. . . . . . „
„namentlijk het overschot dat meerder dan
de contanten bedraegt tegens andre
Japanse goederen te mogen trocqueren „ 10
3„' d' gouverneur geeft aande chineesen nader —
hoop tot licentie van meerder coopmn
p=r voelden een aert beven. . . . . . . . . . . . „ 118
„ 2 glaese flesjes voor den heere van firando
gegeven - - - - - - - - - - -
6„ een jonck vertrocken  - - - - - - - „
j„n nogh een wanckan vertrocken. . . . . . . . . „ 111
om te zetten - - - - - - - - - „
8=en wederom een wanckan vertrocken. ...
fo: 110:
„ een Jonck binnen gekomen „ 511:
9=en komender nogh twee andere Joncken binnen.
10„en een wanckan vertrocken - - - - - - - - „
11„en Erlangen tijdingh van een bataviaes Jonck—
„komt nogh een Jonck en een wanckan
„
binnen- - - - - - -
-
12:e nogh een Jonck mitsgrs: een wankan binnen
g'arriveert - - - - - - - - - . . . . . . . „ 112:
„als mede het batavische Jonck, en nogh
een ander wanckan, . „
13„en nogh 2 Joncken binnen gekomen en daer
van het eene gesegt wort van bantam
te wesen. - . . - - - - - - - - - - - - - - „
:ontfangen haar Ho: Ed=s missive van 't
batavise Jonck. . . . . . . . . . . . . . „
14„en geven aan de tolcken den Jnhout vanden
brief op - - - - - - - - - - - - - - - „-
15„en weder een Jonck verscheenen - - - - - - „—
17„en nogh twee Joncken binnen gekomen —. 113:
18„en voordagh een Jonck weder binnen gekomen „ —:
„een Jonck van dit Jaar reets Jn Japan
geweest, en nu voor de 2=e mael hier
Comende moet met zijn Carguasoen
weder vertrecken. . . . . . . . . . . „—
„nogh een bataviaes Jonck gearriveert,.
20=en den ondertolck sinnemon wert tot oppertolk
vanden gouvern: gestelt. . . . . . . . . „ 114:
21„en de tijding van een aanstaende betere
negotie wert nogmaels geconfirmeert„ —„
„een aangekomen chinees Jonck binnen
gebougseert - - - - - - - - - - - - - „ 115:
22:en het Jonck hier voren dat 'er geseijt wont voor
de 2:e reijse dit Jaar hier geweest te zijn,
Js qualijk aan mij opgegeven. . . . . . . „ —
wederom

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0729.xml
#+ ---

1638
Julij
om Japan te besien. . . . . . . fo 115:
„antwoort des gouverneurs daar op . . . „—
23„en weder een Jonck binnen g'arriveert „ „ 116:
25„en een nieuwe wanckan van hier vertroken„
27=en een bataviaes Jonck wiens pas naar
quian Luijdende Is, egter onder de
naem van een bantams Jonck te sijn
Jn Japan aangekomen - - - - - - - - „ 117
29„e nogh een nieuwe wanckan van hier
vertrocken. - - - - - - - - - - - - - - - - „
30=en bangioisen verschijnen op 't eijlandt en
ordonneeren alles af te breeken wat
tegens de houte pagger is gebouwt„
31„' zijn maijss=t van Japan Jets ter ooren
komende al Isset van seer weijnigh
belangh disponeert daar over naer
zijn begeeren - - - . . . . . . . . . . . . . . . . „ 118.
22„en maar een Jonck dat uijt plaijsier gekomen
Augusto
P=r een Japander bij een vuijstgevegt, eenen
ander met zijnen Tabacks pijp door
sijn neus, kersenen, en door't beckeneel
staotende dat hij daar van sterft „ 1
d
„wont de decisie hier over door den gouvern
gestelt aan des overleden huijsvrouw
Om dese neer laegh met een stuck —
„—
gelt te laten vergoeden, ..
„die sig niet laet bevnedigen dan met de doodt
van den dader Jn haar presentie twelk
door den gouv:r geapprobeert, en het vonnis
daar op Jn deser voorsz: vrouws huijs Jn
Jaar tegenwoordigheijt Is geexcuteert„
Augusto.
5„en eenige sluijckerij Jnde negotie door den
ottena en tolcquen gepleegt. . . . f:o 120:
8=en de voornoemde gerugten van goederen geselooken
te wesen, veroorsaeckt nauwer bepa„
„linge op 't eijlandt. . . . . . . . . . . . „ 121:
12„e beginnen met de tolck sonasman de reeq:
vande nieuwde gebouwde combuijs op
te maeken. . . . . . . . . . . . . . . „ 422.
15„en den nieuwen oppertolck sinnemon wort tot
rapporteur aangestelt. . . . . . . . . . „
„van welckers officie hij opstonts een
preuf geeft contrarij het geene aen
hem gelast. . . . . . . . . . . . . . . . . . „123:
18„en een chinees Jonck op de timmerwerf
verbrandt - - - - - - - - - - - - - - „ 124:
19„en alle Japandens dependeerende aan 't eijlant
't siappen met hun bloet volgens den
Japansen Eed, om alles voorde Holl=ns
te secreteeren, en niets aan deselve
te openbaren dat de negotie raekt„
„verschijnen Twee chineese Joncken
„125:
20„en verstaan van veele stilte in zeet zijn„
„ werden secreetelijk gewaarschouwt dat de
Joncken meestens hun coopmanschappen
om setten en vercoopen - - - - - - - - „ 126:
„mogende batavise chineesen niet spreeken, —
21„en s gouverneurs bongioisen comen op 't eijlant
de nieuwe opgemaeckte staeken
besigtigen. - - - - - - - - - - - - - „ 127:
de tolcken Jnsisteeren haar daar voor te
zullen bedancken - - - - - - - - - - „
„om haar buijten suspicie te houden van haer
gepleegde vuijligheden. - - - - - - - „
'twelck gerefuseert wierde om haar eijgen
bedrijf, - - - -
„ 128:
ƒ
1
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0730.xml
#+ ---

1639
September.
Augusto
21=en nogh vande tolcken die mij in mijn Logiem:t
besogten, niet eens Is gepretendeert - - - - „ 128
22„en wederom een wanckan g'arriveert, 'twelk
door storm sijn mast heeft verlooren. - . . . „—
23„en twanckan van gisteren wesende onlangs van
hier vertrocken Is wederom binnen gecomen „ 24:
24=en de wint voorde aanstaende scheepen begint
vaniabel te worden - - - - - - - - - - - „ -
25=en hoonen een gerugt van scheepen gezien te
wesen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . „ 138
27:en een jonck uijt nankin Over potte aangekomen,
- voelen een aard beven. . . . . . . . . . . . . . . „ 131
29„en Erlangen tijdingh datter 4. scheepen voor't Lant
gesien worden - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „—
gt
d' E: Rant met zijn schip binnen gebough=t
daar op een ander nogh gevolgt is „
30:en de resteerende 2 schepen komen mede binnen„
„halen den E: Ranst aan lant. . . . . . . . . „—
September
2=e hoe veel Joncken tot heden toe reeds aengekomen
3=en beramingh van 's comp=s negotie op wat manier
deselve dese Jare sal gehouden werden - . „ 1
4=r twee Joncken gearriveert - - - - - - - - - - - „
en
—: Beginnen het schip de maes te lossen - - - - - „
5=en de regen beleth het lossen van 't schip de
maes.
„ d' nieuw aangekomen Joncken zullen niet
voor dat'er nader ordre van Fedo comt
hare Coopmansz: lossen - - - - - - - - - „
6=en het lossen gaat civielder als anders met
beleefder bejegeningh van de Japand:
toe. . . . . . . . . . . . . . . . . . „
-
6:en d' heer van finando op heden Jn nangas=t
aangekomen, en tegens den avont weder
vertrocken, laet aan ons zijn groetenisse
doen,  . . . ..
fo„ 135:
7„r het schip de maas gelost wesende gaan
naar gewoonte aan boort de Visite
nemen - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „
de luijcken van't schip werden versogt open
te laten voor eenige dagen wont toegestaen 1 36:
8=ran Een jonck wederom verscheenen. . . . . . .„
„wert gerugt dat de laest g'arriveerde Jonken
mede zullen met hun aangebragte Coopmk:
van hier vertrecken . „137:
„beginnen het Jagt pijl swaert te lossen —„
9=n het lossen der scheepen gaat seer Traagh Jn
sijn werck. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „
10=en nogh een jonck binnen gekomen - - - - - - „ —:
„krijgen met 't lossen van pijl swaert gedaen„
11=en met de fluijt boven Caspel te lossen een begint
gemaekt . . . . . . . . . . . . „138:
een matroos overleden - - - - - - - - - - - - - - - „ — :
12„en worden door een Ongestuijme wint Jntlossen
beleth dat wij daar uijt scheijden„
„d' gouvern: ginseijmon wert In zijn tractam:t
van den keijser verbetert.. . . . . . . . . „
d' tweede Commissaris die In't Jaar 1684. Jn
nangas: geweest is, Is gouverneur van
Osacka geworden. . . . . . . . . . . . . . . „ 139:
13=en sijn met de fluijt boven caspel met het lossen
ten eijnde geraekt:- . . . . . . . . . „
„een doodt lichaem Jn zee door de Japanders
opgevift wesende 't zelve den ondercoopm:
Jacob manmer. - . . . - - - - - - „
en
14 gaan na 't schip de waalstroom om 't zelve —
als zijnde het vierde In ordre te lossen „ 141:
d' heer

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0731.xml
#+ ---

1640
October 118
September en het lossen gaat wederom seer traag voort f:o 1
16„en de stercken regen belet weder het lossen -- „
17„en In 't lossen nogh al geen haeft „ 11
18:en een groot H: dag wesende wort wederom
niet gelost. . . . . . . . . . . . . . . . . .
niet meer dan 50 Joncken wort 'er gerugt
hun goederen vercogt te zijn. . . . . . „
19:en met 't lossen van't schip de waalstroom Ge„
„eindigt - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „ 14
„wederom een groote Jonck binnen gebough=t„
20=en Comp:s coopmansz: ten thoon gelegt. . . „—
21=en eenige packen bevonden nat geworden te—
. . . . . . . . . . . . -
zijn.
„-
22:„n twee Joncken met een wanckan aangekomen t
23„en een ordinarij rijxraet met nogh een landsh:
24„en door de kennis luijden uijt de coopmansz:
eenige goederen voorde aanstaende schens
agie uijtgezogt.. . . . . . . . . . . . . „
25„en de tolcken nemen de coopmansz: op die tot
den eersten cambangh sijn geprojecteert
26=en de coopmanschappen tot de eerste venditie —
worden door de Coopluijden, die weijnig
Jn't getal zijn besigtigt. . . . . . . . . .
27„en op heden den eersten venditie gehouden als
tjaer te voren. . . - - - - - - „
28=en verkagte goederen uijtgelevert - - - - - - - „1
„ opheden Is de eerste presentatie vande pancado
op de zijde geschiet- - - - - - - - „
29„en d' roggevellen uijtgesogt. . . . . . . . „
30„' seeker en ormiactie tegens eenige Comp:
dienaren door den gouverneur gepleegt „1
overleden - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „
P=r de coopluijden vande pancado compareeren
andermael . . . . . - - - - - - ƒ148:
2=e de coopluijden vengen ons tot meerder
afslag te moeten komen. - - - --
„
„de heer van finando tot oppergebieder over
9. provintien van geheel zi koko —„
„ wederom een jonck binnen gekomen - - - - „ 149:
3„en leveren de siamse vellen ende pper uijt„. . . ..
4=en de keer van finando komt Jn nan gasahij—
„de coopluijden verschijnen voor de derde —
reijse wegens de pancado vande zijde -„ 150:
5=en de beijde lands heeren van firando, en
aria komen het eijlant besigtigen„
„ en gaan met de berck aan't schip dewael
stroom varen - - - - - - - - - - - - - - „
C„r de coopluijden verschijnen voorde 4:e reijse
om de pancado te treffen, egter nogh
alvrugteloos - - - - - - - - - - - „ 151:
7=en wat verrigtinge de landts heeren hier
gebadt hebben - - - - - - - - - - - - „ 152:
„de huijsvrouw van de H=r armia overleden„
„ons request aan den gouverneur onlangs
over gegeven, is mede door de keer
van finando g'eijscht „
„ Twee keijsers posten uijt Jedo Jn nangas:
aangecomen:--- - - - - - „
8=en de vijfde bij een comst met de Coopl. edog
vrugteloos afgelopen - - - - - - „ 153:
9„en de tolcken manen ons aan tot het accord„tren
der zijde maar vergeefs - - - - - - „ 154:
10„n de koopluijden klagen aan den gouv=r
datse de pencado met ons te treffen
onvermogens zijn. . . . . . . . „
„zijn antwoort daar op - - - - - - - - - - „ —:
„de stadtsburgermeesters stellen hun als
gevoegde, om ons over een te brengen „ 155.
„ Jnt welcke wij consenteerden. . . . . . „

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0732.xml
#+ ---

1641
October
October.
11=en de tweede cambangh of venditie gehouden:/
„ de pancado van de zijde wort eijndelijck
geslooten. . . . . . . . . . . . . . ..
12=en de Joncken praepareeren haar tot haere te
rugh reijse - - - - - - - - - - - - - - - „1
„en vertrecken 2 stucx ten eersten—
13„en sevenende: vercogte zijde uijt, en resumeeren
de nangasachijse goederen: - - - - - - - - „
„moeten de nieuwe leerlingen soo wel als d'oude
hun schenckagie weder in willigen: . . . . „
„nogh 3. joncken vertrocken: - - - . . . - - - - - - - - - - - - „
14„en de tolcken ten deeren offer geen koper gecon„
tracteert sal worden,---------„
„wederom een Jonck mitsgaders een wanckan
vertrocken. - - - - - - - - - - - - - - - - „
15„en des gouverneurs antwoort op 't versoek van
ons gedaen dat de goederen niet mogten
van hier soo onverkogt resteeren naer
batavia te rugh vervoert, . . . - - „
16„en beschencken den gouverneur mitsgrs: de
burgenmeesters wijckm:rs v:a vande stad
17„en het coper gecontracteert. . . . . . . . . . . „
—„ en 't zelve met een eenige bij een comst„
18=en het Coper wort op 't eijlandt gelevert. . . . .
„en twee schepen van hun ballast geloft
19„en 't Coper wegen begonnen en. - - - - - - „
„en Twee Joncken vertrocken. . . . . . . . . . . „
20=en het coper begonnen afteladen. - - - - - - „
„maar vroegh weder daar uijt gescheijden„
„om dat de bangioisen onwillig sijnde, kale
. . . „
excusen voor stelden: - - -
„een wankan op nieuws g'arriveert, en
. -  „
een d=o wederom vertrocken.
21=en heeft het afladen beteren voortganck
—„
„ wederom 2' Joncken vertrocken. -. -. -.
22=en op heden wederom wat flauwer gewerkt
wegens de voorstaende kermis f o 165:
23=en worden Jnde stadt genodigt om de kermis
te zien:... .. . - - - - - - - - - -  „
„twelck beleefdelijck excuseeren - - - - - - „
24:en laden wederom Coper en. . . . . . . . . „ 166:
„sien 3 Joncken van hier vertrecken„
„nieuwe tijdinge van een derde gouvenn:
die met hun tween voortaen hier
zullen resideeren. - - - - - - - - - „
zijn maijes=t stelt een derde gouverneur
over nangasackij aan „
„waardoor d'E: comp:e meerder last en sullen
toegebragt werden - - - - - - - - - „167:
25=en zijn de nogh kermis wort 'er niet geladen„
„wederom een wankan binnen gekomen„
26=en wij lossen en laden twee schepen. - - - -„
„maar 't gaet seer traegh Jn't werken. „
„wederom een Jonck vertrocken. - - . . . „ 168:
27„en een Jonck met zijn volle ladingh weder
Vertrocken„
28=en nogh al een heijligen dagh wesende, staet
het afladen, en twercken wederstil„
„6 stux Joncken vertrocken weder met
hunne geheele ladingh - - . . . „169:
29=en de maas raekt ten eenemael van
sijn ballast ontlost, . . . . . . . . . „
30=en Erlangen tijdingh van 's gouverneurs
comst die den tegenwoordige sal
vervangen - - - - - - - - - - - - „ 169:
31:n den praesenten gouverneur wil de tar„
„deerende Joncken, die afgedreven
waren Jnde brandt laten steken„ 170:
„laten de gouverneur gin zeijmon ver„
„wellekomen- - - - . - . - . . . . „
Op heden

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0733.xml
#+ ---

November P=r den nieuwen gouverneur beschoncken L:a
2=en beijde gouverneurs geven ons de visite—
op 't eijlandt, en besigtigen 't schip —
de waalstroom. ---- - - - - - - - - - „
3=en negenthien misdadigers over sluijck —
handel gedood - - - - - - - - - - - - - - - „ 171
„worden naar de gouverneurs ontboden„
„ons geboeijt volck wort onder sware dreij„
„gementen van niet meer met de —
Japanders Sluijckhandel te moeten
doen voor dese reijse gepandonneert,
en dit rijck Verboden. . . . . . . . „172
„ als mede aan 't opperhooft van 's gelijcken„—
„ twee scheepen gaan voor aff na den papen
bergh. . . . - - - - - - - - - - - - - - „ 171
4=en de waalstroom ligt mede zijn ancker en
vervoegt zig bij d' andere twee —„17
Erlangen door den gouverneur mondelingh
rapport op onse gedane versoeken
wegens een betere negotie te mogen
hebben - - - - - - - - - - - - - - - - - - - „ -
„de gedaene dreijgementen op gisteren wegens
de sluijck handel wert andermael
ons aangezegt: -. . . . . . . . . . . . . „ 17
„en wijders gelast om morgen vroegh ons —
na boort te vervoegen, en ons anker
te ligten.
5. vervoegen ons met den E: ranst na 't schip de
maas, en gaan mede onder zeijl „17

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0734.xml
#+ ---

fo. 1642
Dagh Register ofte
den E: Cleijer als
opperhooft voorgestelt
dagelijckse aanteeckeningh
van't voornaemste gepasseerde
ten Comptoire nangasackij
In Japan, gehouden bij den
oppercoopman Andreas Cleijer
opperhooft over 's comp: negotie
en verderen Ommeslagh aldaer
dn
aanvank nemende den 17
october Anno 1685. en Eijndigen¬
„de den 5=en november Anno
1686:
Japan ten Comptoire nangasackijA: 1685.
Woensdagh
October
17en na dat op gisteren door den E. van Buijten hem
van alle des comp=s effecten alhier ten Comptoire
berustende: aan mij transport wierde gedaen,
en nu weer den tijd was verscheenen, om het
laeste schip de maas mede van hier te
moeten vertrecken ben jk ontrent de middag
agtervolgens haar ho: Ed=ls erlangde Commissie
door zijn E. geauthoriseert, en als vervangen
't opperhooft der presente Comp=s dienaeren
voorgestelt, vervoegende ons hier naar op
stonts gesamentlijk van't eijland naar boort,
alwaer

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0735.xml
#+ ---

1643
A:o 1685. Iapan ten Comptoire nangasache
Japan ten Comptoire Nangasas ackij 1685.
uijt Nanckin, en
Een Jonck van
Nimbo.
Monsteringh vande
overblijvende
dienaren.
Wederom Een
Jonck
Ligt gelt op
Intrest.
Noch een Jonck met,
sijne Coopmanschapp:
vertrocken twelck
Boeken aangebragt
Hadden, die 't
Roomse Gelooff
leerden.
Een Jonck uijt
Hocksieuw, met
twee mandorijns
moet met sijne
Coopmanschappen
weder van Hier
vertrecken
17„en alwaar naar gedaene monsteringh, en
nog een weijnig tijds verblijff, wij weder
affscheijt namen, zijn E. ende verdere vun
heijl, en zeegen tot haar reijse wenschen
en met de remoneerende Comp:s dienaeren
wederom naar 't eijland keerden, siende doen
hare anckers ligten, en datse cort daar aen
ontrent de andere schepen aan de papenbergs
't selfde wederom lieten vallen; tegens der
verschijnt een wankan avont arriveerde hier een Jonckje uijt
nankin, wiens ladinge op Teijlen 39112
g'estumeert is bevonden, wesende nog een
voorde middagh hier ook reets ten anker
gekomen, van mimbo, wiens Coopmanschap
de Tolcken op G. 10530. begrooten.
Donderdagh
18„en deesen ogten't wierde door drie gouverneur
bangioosen verselt met de tolken van d' E
naar ouder gewoonte de monsteringh vande
verblijvende Comp:s dienaeren gedaan, en
wel bevonden, die sigh naar datse wel v
ons onthaelt waren weder naar den gout
vervoegden om rapport te doen; ontrent d
middagh bequamen tijdingh dat de scheep
't lant reets uijt het gesigt waren, en zag
tegens den avont een Jonck van nanc
binnen bougseeren, wiens ladingh geseijtw
gese
G 30709. Jncoops te sijn.
24. ' komende Twee opper, en Twee onder
tolcken uijt den naem vanden nu vertreckende
23=e uijt mancquement van penningen tot de
guastos als anders te betaelen 1000. Coebangs
op ordinarij Jntrest geligt
woensdagh
Dingsdagh
vrijdagh
19 Vertrock het Jonckie met de Twee
October
mandonijns uijt Hoeksieuw sonder dat
hun gepermitteert zij eenige coopmanschappen,
dan hare aangebragte van hier te mogen
vervoeren, met bijvoeginge dat noijt als
mandorijns wesende in d=o Carracter meer
souden hier mogen verschijnen, ook vertrock
meede op heden het Jonck van nanckin„
dat den 6„e Julij laestleden hier aangekomen,
met zijne geheele ladinge weder terugge
gesonden, sonder Jetwes daar van te mogen
verkopen, om dat het onder andere Coopmansz
chineese boeken hadde aangebragt, daar onder
eenige waren bevonden die van de Christelijk=e
religie handelde ook beelden van de rooms
gesinde in deselve geconterfeijt hadden
20=e: Saturdagh
niets voorgevallen
21= Sondagh.
22=' Maandach
vrijdagh
Gouvern=r
October.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0736.xml
#+ ---

1644
A:o 1685. Iapanten Comptoire nangasa
Japan ten Comptoire nangasackij A:o 1685.
moeten ter ordre
vanden Gouverneur
drie nieuwe leer„
„lingen voor d. E. Comp:
aan neemen
October
Motiven Waarom
Int aannemen
de voorsz: leerlingen
op 't Eijlant gesonden,
october
Gouverneur ons aanmelden dat wij de di
nieuwe leerlingen ten dienste van d' E. Co
door zijn Ed=le voor desen aanden E. van
Buijten hem voorgestelt, nu voor zij
vertreck van hier masten aannemen,
ook naar gewoonte beschenken, specifice
voor eeck een ten eijnde voorsz: 10 Catt
bengaalse zijde, en 3' p=s Cust Taffacheli
en schoon Jk mijn ten eersten hier toe
ongeneegen thoonde, met excuse van besc
en ordre hier over in't aanstaende van
Batavia te moeten afwagten, door d
'er aan de hooge regeeringe dien aangaen
met de vertrockene scheepen van hier
was, wiert door de Tolcken gerepliceert
dat zulken antwoort aanden gouverneur
een groot misnoegen gevende d' E. Comp=e
Jn andere zaeken soude connen hinden
voornamentlijk wanneer men door zodan
kleijne begeertens. d'e. nangasachijse go
die zulx ten voordeele en ten dienste v
van deselve Consentser: Comp:s oordeelden goet te wesen quame
juriteeren; sich Tegens hare Jnclinae
wilden opposeeren, daar zijn ogtans t
hove de eenigste zijn, door dewelke
versoeken aande rijcxraden g'advoijeert
mosten werden deselve somtijts off wel
gunstigh costen voordragen off ook
„heeren, siende dan eijndelijk dat het
en helpt een goede wille te hebben, als
25„e verscheijnen de Tolcken van gisteren nevens
worden door den gouvenn: de drie voorgestelde leerlingen, wesende den
eenen de soon van des keijsers geweesene tolck
Gimpo, die in't voorleden jaar Jn Fedo, ge„
„stuwven is, en die nu uijt ordre, van den gouvern=r
kinnots samma twee â drie Jaaren dit eijlandt
frequenteeren, en ontrent de hollanders verkeeren
sal, om soo wel de duijtze als ook de portugeese
Taal beeter te leeren wijlen hij reets daar van
eenige beginselen heeft, als mede om Jn de
chirurgije onderwesen te werden, den Tweeden
is de zoon vanden oppertolck fatse Seijman, ende
derde een aangenomen zoon van den ondertolck
rock Zeijmon, deese goede Intentie vanden
gouverneur (: soo als men deselve tot ons nadeel
noemt:) om dese borsten ten dienste van d' E Comp:
aan te queeken is niet genoeg, daar het werk,
en de middelen in hun selven geconsidereert
niet goet en eerlijck zijn; want men siet het
Jmmers Jnde lange ervarentheijt van dus
veele Jaren herwaerts, tot nu toe betuijgent dat
dese gaften wanneerse soo verre verheeren
quade beenen, en swacke armen heeft, maar
het swigten beeter zij, most Jk in deese Constitut:
van tijden, des gouverneurs seggen voor geca„
„nosiseert houden, daar mede de afgesondene ver„
„genoegt weder naar de stadt keerden, om sulx
aan den gouverneur wederom te rapporteeren.
Donderdagh
quade
dat
4

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0737.xml
#+ ---

1645.
A:o 1685. Iapan ten Comptoire nangasachi
Iapan ten Comptoire nangasackij A:o 1685.
Een Hocksieuws
jonck vertreckt
wederom
de gouverneurs
eijsschende Schenck„
„tagie Goederen
voor sijn maijes:t &=a
Een nanckins
wankan vertreckt
weder.
Gouverneur geluck op
outs magh geresta„
vormen tot het
voor Siam
de Schenckagie
gesonteert door
Sacquemondonne
dat men verneemt zij d' E: comp:e als Tolkenk
dienen, en daar toe geauthoriseert werden,
dan haar beenties op stonts over dwers zette
naar den aangebooren aert van hun leerm
de oppertolcken Thoonende mede derselver
driften, en beweginge Jn plaats van de danck
baarheijt, agtervolgens het gemeene spreek
warnteen konde slange in uwen boesem a Copere, en Isere
ontstijft, en warm geworden is hij sal uwens Gieten van thin
door bijten, nogtans moetmen dewijl desel
van den Japansen handel sigh wederom beg„
te keeren, sigh voor tegenwoordig daari
buijgen, en breeken;
dezen avont sagen wij een Jonck uijt dees
bhaij vertrecken, die weder zijne te rught
naar hocksieuw nam.
Vrijdagh
26=en komt den oppertolck, en rapporteur siond
ons aan dienen dat beijde gouverneurs op m
de schenckagie goederen voor zijn E. maije zijn Reijse wenschen
en rijxraden te besigtigen geneegen waren, en versoeken desselfs
halven van daagh mosten werden gereetg voorspraek en hulp
om die op morgen ugtent te konnen afhaele
als geschiede; deesen achtermiddagh sagn
wederom een wanckantie naar nanc:t „ bileert werden,
te rugh keeren.
Saturdagh
27:' zijn door de Tolcken de schenckagie goed
Sondagh
28' niets voor gevallen als dat den gouverneur
ginseijmon stonde op morgen zijne te rugh reijse
weder na Tedo aan te nemen.
Maendagh
29:' quam de oppertolck soudaijo vragen off niet
latenden vertreckende wilde door hem aan den vertreckende gouvern:
ginseijmon d=o het gewoonelijcke Compliment
laten afleggen, mitsgaders versoeken desselfs
recommandatie ontrent de negotie van d. E.
tot 's Comp:s vrije negotie, Comp:e Jn't aanstaende dat die door zijn maij=t
dat ten vollen als van ender rijxraden gunst onbepaelt, en lieber
agtervolgens den vrijen handel van outs in't
geheel, en ongelimiteert alhier mogen
g' exerceert werden, twelk hij te doen aannam
wenschende zijn Ed:le verders een geluckige en
behouden reijse, met bijvoeginge dat Jck
off van elck soort derselve eenige stucken aff
gehaelt, om die aan beijde gouverneurs, en des
keijsers rentmeester sacquemondonne, tot een
model te verthoonen, welke ontrent de middag
wederom terug op 't eijlant gebragt, na datze
vande mooijste zorteeringh daar uijt tot
schenckagie geprojecteert, en vastgestelt
hadden, ook sijn de kooper, en ijsere vormen op
den gedanen eijsch van den E. Reijts tot het
thin Jn sians daar in te gieten aanbesteet,
om die met de siamse Joncken van dit Jaer
nogh te connen oversenden.
verhoopte
G
October

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0738.xml
#+ ---

1646
A:o 1685 Iapan ten Comptoire nangasack
Iapan ten Comptoire nangasackij A:o 1685. —
October
Een hocksieuws
Jonck vantreckt
wederom.
een wanckan van
November
d'Gouverneur belooft
de comp: In fedo
ten hove behulp„
„saam te weesen.
Nemen nogmaels
gelt op Intrest.
Een wanckan uijt
Patsuma van nanckin
seert.
Requesteeren ten hove
om een Betene negotie
De gouvernr: Laetons
sijn groetenis uijt te kits
zijne gedaene beloften
noghmaels herhalende.
November
verhoopte zijn Ed=le over drie maenden op de
geprefigeerden tijt te zullen volgen, om bij
arrivement aldaar onse nadere diensten
zijn Ed=le te comen presenteeren.
Wegens den avondt sijlde een Jonck dito
voor bij naar den papenbergh om naar
hockzieuw weder te keeren -
30: D„o dingsdagh niets voor gevallen
Woensdagh
d' gouvern:r milsgrs: 31„' op heden vroegh is de geweesene gouverneu
uijt nangasackij vertrocken, als mede ons
Nanckin vertrecken, de middagh nogh een Jonckie wederom
naar nanckin.
P=r komt den Tolck soudaijo rapporteeren dat
compliment aanden vertreckende gouver voorde vremdelingen
onsent wegen had afgelegt, die naar een
beleefde groetenis aan ons te doen belooft
hadde, dat 's Comp=s saken soo drae Jn Je
g'arriveert weesende, ten hoove souw sien
de beste wijze voor te dragen; onder die ver
„seekeringh dat zijn Ed=le niet en Twijffels
aff wij zouden een favorabel appostel daar
hebben te gemoet te sien.
vrijdagh
2„' zijn wij genootsaeckt geweest 2000. Coebang
Jntrest te nemen, ausoo, om dat daar naar soo
ligtelijk voor dus civielen Jntrest 't selve niet som
connen erlangen
donderdagh
De coper Coopluijden 5„n brengt brasman Tijdingh als dat giftenen
avont een brief van de Cooper Coopluijden die
van hier met een request onlangs derwaerts
gecommitteert waren, zij aangekomen meld'ende
dat het voors. request van de heeren rijxraden
met genegentheijt zij aangenomen, en hun
wijders vertrooft ende datter reflexie op wilde
nemen, en aan zijn maijes:t den jnhout desselfs
zodanig voordragen, dat soo veel mogelijk een
favorabele dispositie daar op gedecerneert
wende.
6:r deesen ogtent wierde weder een groote wankan
uijt nanckijn, die in de bogt van satsuma waar
wort binnen geboug„ vervallen, net bercken binnen gebougseert, die
Dingsdagh
Saturdagh
3e„ niets gepasseert
Sondagh
4' verschijnt de oppertolck brasman, en tarroijeman
onder d. o verhaelende bij de dat zij den gewesen
vermelden, daar nevens gouverneur Ginseijmon d:o tot tokits, alwaar zijn
Ed=le wegens de hande wint vertoeffde, (: en sig
niet dorsten met de banck in zee begeven:) hadden
besogt, die mij door haar bij den liet groeten,
repeteerende wijders dat onse gedane versoeken
wegens 's comp=s negotie in gedagten wilden
houden, die ook regtmatigh waeren, waerom
ook tot obtinue van deselve zijn uijtterste
debeoir daar toe souden Tragten te contribueeren
maandagh
Saterl
seer
8.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0739.xml
#+ ---

1647
A:o 1685. Iapan ten Comptoire nangasacke
Japan Int comptoire Nangasackijst 1685
November
Besteeden de Lack
werken aan
De houte schuijven
In miaco aanbesteet,
en nu eerst gecomen
werden aan 's Comp=s
Venditie huijs
Gevoegt.
g'arriveert.
erlangt de Eerste
stel om aldernaest
Bij zijn maijes=t
dagelijx den oppas
om te vercoopen toe
gestaan.
November
seer swaar scheen geladen te wesen, ook versch
mede alle de tolcken nevens de lackwerken
daar wij met de meeste goederen voor 't aanst
Jaar in't aanbesteden over een quamen, excep
de verlackte swarte fijne Comptoire voor 't v
die zij niet minder dan voor s. o 150: 't paeri
maeken, schoon men hun nevens de tolcke
remonstreerden, en aanwesen datse van 't Jan de chineesen wort
1667. aff altijt voor f. o 100. vanden overleden meerder coopmansz:
mouta Cabessa voor d' E. comp: waren aanbe
en vercogt geworden, maar de tolcken niet
eijgen voordeel hier bij ziende, 't gaet dan
't gaet soo lopense met de hazen, en Jager
niet houden uijt Jnsigten wij uijt nootsaeke
en ten dienste van haar ooghmerck daarto
soude moeten condescendeeren; 't welk hun
evenwel voor dese reijse is gemist, om datde
aanbestedingh van d. o Comptoiren voor tegen de heer van firando —
woordigh uijtgestelt bleef.
Woensdagh
tj„n sijn de nieuwe houte schuijven Tot het ver te moeten hebben
huijs door den E. van Buijtenhem op zij
boven reijse in miaco aanbesteet, en nu va
5„' dagen van derwaerts aangekomen door
timmerman behoorlijk aan 't zelve gevoegt,
het huijs rontom daar mee beslooten Comen
derselver nog eene te cort, die daartoe hier
heeft moeten gemaekt werden.
Donderdagh
dPorcelijnen aanbesteet. &„a Is het porcelijn voor't vaderlant den porcelijne
Een Ionckje uijt namkin in presentie vande tolcken aanbesteet en laet
nagt weder een nanckins wankanje binnen gebo
14:' verhaelt de oppertolck brasman Jets nieuws
datter gisteren avond met de post uijt Tedo
was berigt gekomen, hoe sijn oude lands h=r
de heer van firando, door de Japanse maijes=t
Tot de eerste plaats in rangh om bij den keijser
de oppas aller naest te hebben, boven alle
andere lands heeren gepromoveert zij, wesende
deese eer een trap om met 'er haest tot rijx
raet g'advanceert te wenden, waar mede d=o
brasman niet weijnigh scheen in sijn schick—
te wesen, met bijvoeging dat gedagten heer
nogh een vande oude vrunden was van d'E.
comp:e, die deselve nogh gunst toedroegh, en wij
bij ondervinding zulx wel souden bevinden
donderdagh
15„e zijn wij in 's Comp=s packhuijssen gegaen visiteerende
9: Vrijdagh..
10„ Saterdagh.
niets naamwaerdigs
11„e Sondagh. . .
voorgevallen.
12„' maandagh
Dingsdagh
13„' verstont Jk dat de chineesen van den gouv=r
Jn nangasackij wederom souw op t nieuw
weesen toegestaan voor 80 kisten, ofte f. o
80000. silver aan Coopmanschappen te mogen
verkopen, om haare ongelden, en schulden
diese gemaekt hadden, voor haar vertreck
daar mede te moeten betalen
Woensdagh
vrij dag
de zijde.
18.
.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0740.xml
#+ ---

1618.
A:o 1685 Iapan ten Comptoire nangasaa
Japan ten Comptoire nangasaikij A:o 1685:
2 Packen zijde.
vande witte
mieren beschadigt.
November
Voelen een hand
aant beeven.
meer schenckagie
Goederen worden voor
zijn maij:t geprojecteert
de tolcken willen
„agie niet gebruijken,
chineesen werden
Een Japander die hun
daar In gehoepen
heeft ter doodt
November
Over Sluijckhandel
ten toon gestelt
de zijde, en na dat wij deselve met Japanse
coelijs hadden van haere plaets verleggen la
vonden wij al wederom Twee packen met zij
die door de witte mieren beschadigt waren,
resolveerden dierhalven vande presente ond
leggers uijt andere packhuijsen soo langh
ligten, en losse stellingen daar van te ma
om de zijde voor dit ongedierte naar vermo„
verder te bevrijden, en vande vloer aff dat
op te leggen;
desen avondt omtrent negen uijren voelde Gevonnist.
een hard aartbeven.
vrijdagh
16„e Js den ottena van't eijland nevens de op
tolcken bij mij geweest, specificeerende
gedeelte vande schenkagie goederen die
voor den keijser Jn Jedo, met ons aanstaen
vertreck soude moeten mede voeren, waer
onder mede gestelt wierden eenige van 's
desen Jare aangebragte Costelijcke zijde
stoffen, met goude en silvere bloemen d
de costelijcke goude werckt, excepto datse voorgaven de Coff
Rollen tot Schenck„ sware gouderol In't Jaar 1683 van bata
herwaerts gesonden niet souw mogen tot
de schenckagie geprojecteert werden, en
beter zijn de wederom naar batavia ge
te werden om datse dog ook hier niet so
connen werden verkogt.
Saturdagh
17„' relateert sinnemon de ondertolck dat
van desen ogtent 6. chineesen met een Jap
op een der langebrugge Jnde stad voor seer
daagen lang tot een exempel, en waarschouwinge
van de voor bij gaande waren ten pronck aan
palen gestelt, die in haar versegelde packhuijsen
stilswijgens door de vensters ingebrooken, en
bij nagt heijmelijck coopmansz: hadden daar
uijt gebougseert, sigh daar jnne over daagh —
geslooten houdende, ende door een mede
gevangen Japander gedurende met kost, en
dranck aldaar waren versongt geworden,
die nu sijn vonnis dierwegen hadden erlangt;
Twelk men in Japanse schrift op een bont
boven zijn hooft gestelt vondt, dat namentlijk
dese Japander om dat hij 't zelve verzwegen,
en niet bekent gemaekt hadde, soude na
verloop van seven dagen op de ordinaris
geregt plaats geregt, ofte onthalft werden,
naar dien hij alvoorens door een onmenschelijk
torture, en pijniging tot confessie gebragt
te weten met het onder lichaem op een ronde
planck met lange houte pennen door steeken
vande aarde op een verheven staek gestelt,
en aan elck been met 40: Cattij swaerte—
of gewigt behangen is geworden, men siet
hier altij dat de pleijdoijen in dese gewesten
weijnig plaats vinden nog ook dat de processen,
gelijck de schoenmaekers met hare tanden
het leer doen, langh uijtgereckt zijn en schoon
het naar wreetheijt lijckt, schijnt het thans
dat dese Japanse weerelt op hare rigoreuse Justitie
steunende niet anders kan werden staende gehouden
dagen
18„en d=o
17
en
over

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0741.xml
#+ ---

1649
A:o 1685: Iapan ten Comptoire Nangasae
Iapan ten Comptoire Nangasackij A:o 1685.
Een chinees Jonck
arriveerde binnen
Voelen 2. mael
aant beeven.
Venschijnt weder
een chinees jonck
Voelen noch een
aant beeven
twee nieuwe water
poorten op't Eijlandt
Gemaekt te werden,
een chinees jonck,
de Zijde wort op
houte stellingen
geleijt.
de houte stellingh
om de sijde vande
Is Gereet,
November
November 18„ Sondagh. . .
niets voorgevallen
19=en maandagh.
Dingsdagh
20„en zagen wij wederom ontrent agtermiddag
een chinees Jonck geladen van hocksieuw
binnen komen, en met veel volck bemant
weesen,
tegens den avondt om seven uijren voelden
een stercke aartbeven, en ontrent 9 uijren
daar aan volgende nogh een, maar niet
hand als het voorige.
woensdagh
21„en desen ogtent voordagh quam weder nogh
een ander Jonck van hocksieuw binnen„
en om 10 uijren voor middagh vernamende
seer harde aartbevingh die al vrij wat
aanhielde, en 't selve bij een seer helderes
schijn, en mooij weer
donderdagh
22„en verscheenen hier den ottena nevens een bank
van den gouverneur, mitsgaders 2. timmer
uijt de stadt, om aan te besteden, twee groote
poorten met hun dack, die aande zeekant
't eijland in't voorjaar zullen gemaekt wer
gelijck die aande landt kant van 't eijland
naar de stad toe is, wesende twee jeckiensb
en agt Jeckiens langh, om jnde negotie tij
de kisten, en packen daar onder te openen wederom verschijnt
en ook voor de reegen beruijt te weesen,
29„' zijn wij met de zijde te verleggen ten eenem.
klaar geraekt, wesende de ordonnantie
dus danigh Jn't gesigt dat men rontom deselve,
en ook tusschen in door kan gaen, om met
een lantaern over al daar na te connen sien,
Tegens den agtermiddagh verscheen wederom
een kleen chinees Jonck uijt hocksieuw
zijnde seer sterck bemant,
28„en hebben wij de zijde op de stellingh ordentelijk
geleijt, ende voeten ront met wat zout aan
gevult soo dat wij vertrouwen van het on„
„gediente der witte mieren nu zullen beruijt
blijven, van de welke wij op de boven solders
tot nogh toe niet en verneemen
donderdagh
Dingsdagh
27„e zijn de timmerluijden met de stelling te maken
om Jn't packhuijs de doorn de zijde daar op
Comp:e daar op te leggen te leggen gereet geworden, waar van opmorgen
dan een begin sal werden gemaekt.
Woensdagh
en om cort te seggen datter nauwer visites —
zullen connen geschieden, en niet ligtelijck
ijets connen geslooken werden
23„en vrijdagh.
24en. Saterdagh
niets besonders voor
25„en Sondagh
gevallen:
26„en maandagh
vrijdagh

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0742.xml
#+ ---

4650 17
A:o 1685. Japan ten Comptoire Nangasa
Japan ten Comptoire Nangasackij A:o 1685:
noch drie chineese
Joncken arriveerde
Binnen.
November.
December
Provisioneele ordre
des gouverneurs op
de chineesen hun
Coopmansz: Gestelt,
d'groot Regter van
miaco tanniko samma
samma wort uijt
werden door den
Gouverneur G'eijst.
de Rentmeester
sacquemon laetnagel
commiss=s wort 'er gesegt
ten hove soude staan
Gmaekt te werden.
wederom In desselfs
Regter gesurrogeert
Geweesene Stadthouder
december.
Vrijdagh
zijnde in desselfs plaats als groot regter
30„n heeden vroegh voor dagh hoordemen Can van 't casteel, O sacca —
gesucced:t de geweesene stadthouder van 't Casteel
schooten, daar op niet den dagh sich wed
Osacca genaemt 't zoetsiasangami Camma, —
een chinees jonck verthoonende, Comend, Plaets, als Groot
een soon van den overleden rijcxraet tassimasam„
van hockzieuw, als mede agtermiddags„
„ma geweesen rijxraet, die nu al twintigh
twee andere, de eenen uijt hockzieuw„
Jaren overleden Is.
den anderen uijt nanckin, die binnen
Jtem datter met den Eersten een derde Commiss=s
ter rheede haar ancker vallen lieten, en Een nieuw derde
nog van sijn maijes=t stonde verkooren te werden,
volcks op hadden.
twelck voorsz: mij nader handt door twee
andere tolcken nogh geconfirmeert wierde
3„en maandagh niets voorgevallen.
Dingsdagh
Geworden.
Primo
werd mij door een der ondertolcken berigt, h
den gouverneur van nangasackij een generaele
op de aan komende Joncken gestelt hadde, dat
elck van 10' kisten coopmanschappen die zijn
aan te brengen twee kisten, off Twee duijsent
thaijlen soude mogen verkoopen sonder meer, om olij eijsschen
hare guastos, en andere noodwendigheden dat
mede tebetalen, en vorders bij aldien geen
veranderinge uijt het hoff van Tedo, over
negotie tusschen dit en het Japanse nieuw
Jaar g'ordonneert wierde de Chineesen l„j d'namen die de boven
coopmanschappen aparent soude van hier Reijse doen sullen,
wederom moeten te rugh voeren.
Sondagh
2„' verhaelden den oppertolck soudaijo, dat de
groot regter van miaco tanihosamma soon
soon vande Heer mino„ gewesen rijxraet mino samma zij naer Je
ontboden, sonder dat men nogh weet off t
sijn ampt naar Tedo
een ander Emploij soude wederom gestelt
geweesene
ontboden, en den
Saturdagh
4„r komt den oppertolck soudaijo uijt de naem vande
rentmeester sacquemon in nangasackij, twee
oncen nagel olij te eijsschen die hem liet volgen,
en daar voor niet anders weder om erlangden
dan een simpele bedanckingh.
Woensdagh
5„en verscheenen de oppertalcken uijt de naem des
gouverneurs, eijsschende denamen der
persoonen die de boven reijse met mij doen soude,
om dat zijn E: deselve met de post gaende;—
daegs daar aan na Jedo genootsaekt was
aan de rijxraden over te zenden, en off Jk
wel eenigsints tragten het getal niet boven
de drie te vergrooten, wisten de Tolcken
thans ten respecte van de Comp:e zodanigh
't zelve te draijen datter nevens de Capiteijn,
zijnde
een
1E.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0743.xml
#+ ---

16519
A:o 1685. Japan ten Comptoire Nangasa
Japan ten Comptoire nangasackij A:o 1685
Worden vier Int
Getal vast gestelt.
Roggevellen om
schoon te maken
gegeeven, ende
's keijsers schenkagie
vast gestelt.
twee Chineese Jonken
worden es geseijt met
hun volle ladingh
wederom te sullen
vertrecken.
zijn maijes:t ordonneert
haar Graanen op te
leggen,
Backers gelicentieert
te Blijven.
december
december
een feijtoor bij de schenckagie goederen een
doctor, ofte chirurgijn, een secretaris ofte
schrijver vande Capit=n, en dus vier Jn't getal
weesen mosten, en dat de gouverneur ons 't
aan raden liet, zulx Japans manier, en reput
voor den keijser, en rijxnaden te weesen zijnde
nevens mijn dito drie persoonen den anders:
m=r henderik obe, den boekhouder matther
abouts, en den adsistent arnoldus muijck doch naderkant op't
Donderdagh
6:' hebben wij met de tolcken den gehelen dag
door gebragt in de rockevellen tot de schenk
geprojecteert noghmaels te sorteeren, ende
naar de stadt te moeten senden, om deselve
schoon te laten maken, zijnde vorders te
eenemael claer geworden met de schencke
voor zijn keijserljk maijes=t van Japan, sood
de presenten voor de rijxraden, tempel
heeren, en de andere grooten van't hoff all
nogh resteeren, welkers rangh, en getal
hoe veel persoonen van qualiteijt die beste
van den nangasackijsen gouverneur ale
ons sal werden op gegeeven.
Vrijdagh
j„' wierde ons door de tolcken aangedient d
den nangasackijsen gouverneur twee Jon
g'arriveerde Joncken die nogh nieuw zij
en geen reparatie benodigt waren met han
volle ladinge gelast hadde met den eerst aen alle lantsheeren
wederom te zullen vertrecken, daar op net meer dan voor een
porcelijn backers aan gem: zijn E. p=r request
waren klagtigh gevallen, voorgevende dat d=o
Joncken veele porcelijnen tjaar te vooren aan
haar op voorraet claar te maken besteedt
hadden, daar zij soude moeten sitten blijven
en in een merckelijk schade van verlies als
mede groote schulden geraken, versoekende
dierhalven andere dispositie, en dat hare
versoek der porcelijnen porcelijnen aan de selve mogte gelevert, en hun
de betalinge daar voor gewerden; twelck de
voorsz: gouverneur hadde aangenomen, dier
wegen naar Tedo te schrijven, vergunnende
in middels soo lanck een langer verblijff
aan d=o Joncken Tot datter nader ordre uijt
Jedo hier over sal gecomen wesen, blijckende
uijt die, en alle andere actien dat de Chineesen
van de gouverneurs meerder hulp, en gunst
wort beweesen dan ons, om dat sij grooter
schenckagie spendeerende gedurigh meer,
en meer omsetten, den gouverneur tot hare
devotie weten te brengen;
Saturdagh.
8„en dolleerden de tolcken over alle de nieuwig„
„heden die sigh dagelijx bij na van't hoff ver„
„thoonden, zijnde onder andere eene derselven
remercabel waar bij alle Coopmansz: die
in afslagh begoften te comen, soo dat den
Coopman dit Jaar veel schade Jnde negotie
stout toe te comen, om dat zijn maijes=t aen
alle de lantskeeren g'ordonneert hadt geen
graanen en principalijck de rijst meerder souden
porcelijn
overig
H

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0744.xml
#+ ---

16524
A:o 1685. Iapanten comptoire nangasach
Iapan ten Comptoire nangasachij A:o 1685
leggen, maar alle
Jn hare Jncomsten
seer verswacht.
wederom een chinees
Jonck binnen
Gecomen.
ons wort geadvis=t dat
laat d'Gouverneur
om licentie versoeken
Jonck binnen daar
over de gouverneur
er nogh wel 30 stx:
hem te volgen
december
overigh dan voor een Jaar in hare packluuij
de andere te vercoopen in voorraet houden, waar door deselve Jegen
woordigh soo goet coop waren dat de lantst Relateerende als dat
en grooten geen contanten vergaderen costen
om veel coopmanschappen in te koopen, daarset stonden.
duijre vercoop, wanneerse de rijst op gelt inha
packhuijssen voor desen gehouden hadden merck
sommen Jaarlijx quamen te gaudeeren, daarv
zij als dan grooter statie Costen houden, en h
gelt onder de man weder brengen, nu't eene
gefrustueert bleeven, en waar uijt hare incomp
alleenigh bestaande waren, blijckende hier„ nogh comt 'er een
't welck de lantsheeren en uijt meenigte andere ongewoone voorva
dat de tegenwoordige keijser den subaltern= misnoegt wort.
regenten beleth, op datse haare kidde daar
zij als herders overgestelt zijn niet en scheen
als na de wolle die zij hebben, maar niet
schrobben, en de huijt quetsen, alsse voor de
tijt gewoon zijn geweest, waar uijt dan
ontstaande dat de onderdanen de wegh„
g'opent is geworden om hunne clagten se
aan't hoff, en aan zijn maijes=t te kennen
te mogen geeven 't welck voor desen in ge
gebruijck zijnde veel exactien doen ontret met een Batavis Jonck.
de Jngeseetenen des rijcx voor sijn maijs tweek te vertrecken stont
sijn versweegen, en gesecreteert gebleven neven costen senden,
Sondagh
9„en quam tegens den avont wederom een
Jonck van hocksieuw binnen, daarbij dan
de tolcken verhaelt wierde datter nogt wederom komt een
30. over al in China gereet lagen, die nogh
14„' wiert ons aangedient dat het cleen bat=as
Jonck van den Chinees limsoucqua over 8'
dagen van hier naar batavia stont te vertrecken
met dewelcke wij souden connen derwaerts
schuijven tot welcken eijnde door den rapport:
soudaijo den gouverneur om licentie ver„
„soecken liet;
Tegens den avondt raekte weder een
vervolgens met hun ladingh herwaerts te
komen stonden; Twelck nootsaekelijck wegens
den overvloet van aangebragte coopmanschapp:
inde aanstaende negotie een slegte prijs sal
moeten veroorsaeken, te meer wanneer men
voor geallegeerde motiven van den goeden in
coop des tijts considereert daar de Coopmansz:
naar gereguleert werden,
maandagh
10:en verscheen nogh een kleen Jonckie uijt hock
sieuw waar over de tolcken soo se zijden den
gouverneur seer misnoegt zijnde hun wilde —
gebieden, om met den eersten met hare lading
wederom te zullen moeten vertrecken.—
11en dingsdagh
12„' woensdagh niets voorgevallen
13„' donderdagh
vrijdagh
vervolgen
kloeke
28.
december
klocke

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0745.xml
#+ ---

1653 2
A:o 1685. Japanten Comptoire. nangasa
Japan ten Comptoire nangasackij A:o 1685.
klocke wanckan
Binnen;
Nogh een wanckan
binnen comende wert
met wagtbercken
beseth, om niets te
zullen vercoopen
Erlangen licentie van
den gouvern: om met
t batavise Jonck een
brief te connen weg
de toecquen geven
goederen op die tot de
Schenckagie In't
aenstaende dienen
connen.
hun Gevoelen
dierwegen.
weijgeren onder voor
geeven niet te
december
december
kloecke wanckan van nanckin binnen,
welke geduirige aancomst dese gouverner„n Resolveerde 's gouvern=r
Chineesen meer vergunnen wil om te vercote versoeken
om hare in ont costen, en andere guastost
connen betalen;
15„e Saturdagh niets voorgevallen
Sondagh
16„' tegens den avont sagmen weder een kla
wanckan uijt nanckin binnen bougseeren
maar wiert mede met wagtbarcken, beset
en sal sonder ijetwes te ontlossen met zi
ladingh nevens de andere over weijnige
dagen vertrecken.
maandagh
17 ' Erlangen licentie vanden gouverneur o„ 'swelck de toecken
met het eerste batavise kleijne Jonck d
direct derwaerts staat te vertrecken, durven
te mogen over stuuren, mits dat deselver
als vooren dubbelt aan zijn E. mosten over
daar van de eene als dan aan de Chinees
desselfs ordre souw behandigt worden, sou
nogtans d=o chinees te mogen spreeken
garen de Tolcken wederom een parthij
op, die ontboden mosten werden, om tot se
agies voor 't jaer 1687. In Japan te conne
dienen, dat wij aan namen
Dingsdagh
18„' de tolken bij mij comende vroegh van
of zij met den gouverneur sonderen kosten wat
sentiment over 's Comp=s goets van 's comp=s negotie in't aanstaande aan't
verwagte antwoort uijt Tedo terugh bleeff
om 't selve aande hooge regeeringe met dese
eersten Jonck naar batavia nogh te konnen
overschrijven aangesien het somtijts gebeuren
kosten dat de resteerende 2' Joncken van bat:a
nopende derselver hun vertreck seer onseker
naar batavia waaren, voornamentlijk wanneer
zij haare coopmanschappen weder met hun
mosten te rugh nemen, veel eerder Jnde
eijlanden vande Chineese Cust als dan soude
overwinteren, en Jn't Jaar aanstaande met
den eersten wederom herwaerts steevenen,
't welck zij aan namen met hun alle in
deliberatie te nemen, en eerst wel over te
leggen, off het doenelijck zij, of niet, maar
verkreegh naar veele onnosele debatten
dit malitieus, en hartneckigh antwoort,
zij zulx aan den gouverneur niet donsten
ondernemen off te vraagen, waar op repliceerde
dat ze sijn E. uijt mijnen naem, om audientie
als dan wilde versoeken, dat jck zelfs 't selve
souw onderstaen, Twelck mij ook door de
Tolcken afgeslagen wierde, vervolgende
wijders, den gouverneur Coste mijne vraeg
niet beantwoorden, en dat hij daar over
gestoort souw sijn, maar sij wilden mij ver„
„seekeren dater de Chineesen met haere goederen
soo misnoegt is, dat hij niet men dat aand' negotie In't aenstaende hoff stont beslooten te werden, dewijle 'tlangh
meest
2.
senden.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0746.xml
#+ ---

1654
A:o 1685 Japanten Compt:r nangasacke
Iapanten Comptoire nangasackij A:o 1685.
d'Gouverneur laet
om een pas voor twee
versoeken dat beleeft
geweijgert gewont
d'tolcken versoecken
dan een briefie van
addresse aenden hoelts:
Capiteijn aldaer, dat
hun Gegeven werdt.
de tolcken presenteeren
uijt de naem des Gouv=r
een stuck ruw agaat
steen voor den keijser
tot de schenkagie
dienende, In te koopen,
december
december
meest souden vertrecken moeten hier bij kan
men afnemen watter beijde Tolcken onwill
voor goets te erlangen zij, wanneer wij een
dusdanigh bewint over 's comp=s zaeken a
selve gedefereert laten, sonder sig daarte
te opposeeren, off den gouverneur klagtig ten
vallen, waar uijt soo veel weder weerdigheden
d' E: comp: in de negotie alhier als mede all
andere vexatien overcomen die de gouverneu
eens wesende bekent gemaekt den voorsz
gaften wel suur eens souden durven op doe
breeken.
Woensdagh
19. ' wiert uijt 's gouverneurs ordre een pase
twee hocksieuwse Joncken versogt, die ons
tijdinge voorschreven van datter drie hollan
kocksieuwse Jonken scheepen in hun stad aangekomen waren
laten weten om van de hollanders onderwer
wanneerse die mogten rescontreeren niet
gemoeijt te werden, waar op ten antwoorde
diende, dat de gerequireerde middelen om
eens pas te bekragtigen niet en hadde
ook zulx te doen bevoegt ofte g'authoriseert
was nogh oock niet costen bedencken tot
wat eijnde zij deesen benodigt zijn, om dat
met de Chineesen tegenwoordigh vreede hebb
zulcx van onse natie ijetwes quaets te zulle
geschieden op ons niet mosten vermoeden
ofte beschroomt weesen, de Tolcken wiste
tegens niet in te brengen, veranderde hun
voorige taal van een pas in een brieffje van
20„e dienen mij destolcken aan datter inde stadt
een seer mooij stuck agaet steen uijt de
chineesen Ioncken te coop zij, dat de gouv=r
voor zijn maijesteijt gaarne sagh van ons
souden ingekogt, en ten hoove moeten aan
den keijser geschoncken werden, daar Ick
Jnden beginne tegens aansagh, maar in
afcortinge zullen de strecken moste Ick—
mij 't zelve inwilligen om 13. stx: goude
coebangs, wanneer 't zelve soo veel waerdig
zij daar voor te betalen, ongetwijffelt een
present van de chineesen aan den gouverneur
geschoncken, dat zijn E. op geen betere wijse
voor soo veel gelt souw weeten om te setten, 'twelk
maar een voorloper is vande nog volgende
daar toe de weg met dit gebaent wert
Donderdagh
addresse aan ons scheepen aldaar, uijtende
wijders datse met hunne ladinge van derwnts
naar batavia in't voorjaer wilde steevenen,
om haare coopmanschappen daarse vrugtel=
meesters meede van hier vertrocken te sien
off aldaar costen vernegotieeren, daar Jck
mij ook in 't eerste tegens weijgerig helt
egter op de recommandatie vanden gouver=r
alhier een compliment brieffje aanden E.
leeuwenson hui beloofde; 't welck sanderen
daegs quamen dubbelt afhalen, en mij uijt sijn
E=s naem Iaar voor als ook wegens de
chineesen bedancken.
addresse
vrijdagh
2

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0747.xml
#+ ---

1655
A:o 1685 Iapan ten comptoire nangasacke
december
Iapan ten Comptoire nangasackij A:o 1685
t vertreck der selve
wederom naer hun
Landt vast gestelt.
Wederom verschijnt
aenstonts het Gener=l
Vertreck der selver
Binnen.
Ad Idem
de kennis luijden
weder binnen gejaagt.
Vrijdagh
liet 5 â 6 vande Iongste met wagt barcke
besetten, met een chinees aan land komen„
„steerende het Callambackhout te mogen
verkoopen, en vervensingh voor haar tebeso
gelastende wijders met den eersten weder
hare rugh reijse te ondernemen, gelijck
dan hier van een begin zagen, en dat opd
agter middag den eersten weder vertrock twee Joncken vertreken
die de andere zullen moeten volgen.
Saturdagh
binnen komende wort die successive nogh sich vermeenigvuldig weder binnen gekomen
veel min de lading breeken alleenlijck dsog 2' Joncken vertrocken. 2j„n vertrocken Twee Joncken
woensdagh
21„' den gouverneur seer misnoegt wesende drie Joncken weder - 26„' zijn weder drie Joncken van hier wegh
wanckan van nanckin binnen.
donderdagh
Vrijdagh
28„en nogh twee Joncken vertrocken
Saturdagh.
29. twee Joncken van hier onder zeijl gegaen
ende worden door storm wierde door een storm wederom binnen
gedreeven en bleven aan den papenbergh voor
ancker leggen.
dus meenigte Ionken 't arrivement van dus meenigte Joncken, en vertrocken, en een wanckan geseijlt en quam, op den avont wederom een
december.
Sondagh
30„' quamen de Tolcken met de kennisluijden
om de goederen tot 's keijsers, en rijxraden
schenckagie uijt te soeken.
Maandagh
31„' Contineerden wij met het uijtsoeken der
goederen tot de schenckagie geprojecteert
dingsdagh
A:o 1686:
22„e smorgens zagen wij weder vroegh een
Jonck van hocksieuw binnen komen dat
een Ionck waar door met desselfs komst veroorsaekende dat soeken de schenkagie
den tijt op den 20=en der aanstaende maer goederen uijt.
door den Gouv:r Benaemt Januarij alle joncken soude moeten sonder
en uijtgesprooken wert, de minste exceptie vertrocken weesen.
Sondagh
vertreckt een Ionck - 23„en ventrock weder een Ionck van hier
maandagh
o
Januarij
Z=a wesende ons nieuwe Iaar wierden van
2 Joncken komen door 24„' wierden wederom twee Joncken gesiende
een parthij bedelagtige Japanders naar
'thande weder weer — maar bij den papenbergh ten anker begar
gewoonte gegroet om een cabeljauw voor een
spiering te erlangen: —
dingsdagh
Woensdagh
Wederom vier Jonken 25„ gingen nog 4 stx: Joncken onder zeijl om v
om niet hun ladingh na haar lant te kenlder 2 Jonken vertrocken, 2„' vertrocken wederom Twee Joncken,
vertrocken
Woensd
Donderdagh
UE:
't selfde
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0748.xml
#+ ---

165629.
Japan ten comptoire nangasackij A:o 1686.
A:o 1686. Japan ten Comptoire nangasaeh
Lacken de goederen
tot Schenchagie In
voorde boven Reijs
Vertrecken weder 2
Joncken, daar van het
eene een bataviaas
gesegt wort te sijn.
Sijn de houte schuijven
aen't venditie huijs vast
gemaekt, en wijders
watter noch aen
mancqueerde.
vertrocken
sijn wederom 5r. stucx
Joncken vertrocken, en
voorde wal bevonden
verdreven zijn.
de toecken neemen
onse brief op die naer
vertrocken, en sijnde
geplackt.
donderdagh
3„en Is een Jonck 't zeijl gegaan, en hebben wij ser Rogge vellen cassen
begin gemaekt met de schenckagie goederen
Jn te packen, als mede soo door de tolcken
bij de chineesen door des gouverneurs ordre
hadde Jngekogt als bij het schenckagiebo
sal comen te blijcken. —
Vrijdagh
4„n vertrocken 2 Joncken, waar van het e
gezeijt wierde van batavia te wesen, maer
van dit Jaar niet stont naar batavia te dethin vonmen voor
keeren, om dat zijne coopmanschappen onver siam jngepackt, en drie
voor jaar vroeg wederom hier te wesen, dese
voormiddagh vernamen wij een stercke aan
bevingh, en continueerden nog al met de
schenckagie goederen in te packen,
Saturdagh.
4 stx: Toncken vertrocken 5„en wederom 4 stucken Joncken vertrocken
Sondagh
C„n op gisteren is het venditie huijs 't eenema door storm dus verre
klaar geraekt, en met houte schuijr en die
onlangs uijt miaco, daarse zijn aanbest
geweest eerst aangekomen rontom besloot
quamen nogh een schuijf te cont, die wij
alhier hebben laten maken, ook zijn de
uijtterste pannen van't dack met geen
ijsere spijckers vast gezegt geweest, twe
wij nu ook mosten besorgen, en Is 't huijs
voorts met ijsere slooten toegemaeckt,
maandagh
Wederom een Jonck j„ sijn de cassen tot de schenckagie rogge
Vrijdagh
Nogh 6: stx: Toncken 11=en vertrocken, weder ses stx: Joncken na
9„' packen wij de Isere, en copere thin formen
voor 't comptoir in Siam, af, en zagen nogh
ook 2:' weder g'arriveert nieuwe binnen komen, vermoedende hoek
sieuwse te sijn.
donderdagh
10„' vertrocken 5 stucken Joncken waar onder
eenige die onlangs eerst gecomen, met hare
volle ladingh wederom van hier mosten, de—
30 Cloeke visbercken tolcken berigten als ijets besonders dat 'er
van corca, voorgevende nangs ontrent 30. kloeke bercquen van
Corea sig voor de wal lieten vinden voor
gevende datse om schelt is te vangen waren
uijtgegaen, maar door storm, en onweer
soo verre verdreven, 't welk een heijmelijcke
agterdogt bij de Japanders verweckt, off niet
wel ondertusschen met zulcken pretext sogten
de gronden en havenen te peijlen, om te sien
waar het beste in dit lant aan te komen zij.
nogh bij hem hadde met meeningh om jn Joncken vertrocken als drie Ioncken vertrecken, als mede Twee
Januarij
vellen met papier beplackt, en dien eijgenste
dagh een Jonck vertrocken
Dingsdagh,
8„' vertrocken Twee Joncken van hier weder
uijt de bhaij en quamen de Tolcken den
Batavia sullen senden. Jnhout van onse brieven naar batavia op
nemen.
woensdagh
vellen
hun
28.
Januarij
vertrocken

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0749.xml
#+ ---

1657 34
N:o 1686. Iapan ten Comptoire nangasal
Japan ten Comptoire nangasackij A:o 1686.
tot Schenckagie voor zijn
maijes=t ingepackt.
Intregeeren d' Siamse
brieff met de tinne
als meede den Chineesen
moeten
d'tolcken seggen van
de gouvern=r hier Jn
nangasachij staet te
komen.
Goude Coebangs aente
draijen.—
vertrecken nogh twee
Joncken
Januarij
hun quartieren, brengende vorders dese dagh
vertrocken, en raniteijten toe met Jngekogte rariteijten (: te weten en
seer groote schoone bloet Conael weegende
masen, en drie conduijn, en 194 eene wat slei
van 6. masen vier dondrijn, en nog eene wa
Cleijnder wegende 5. m: en drie Conduijn, tfij de tolcken brengen een
voor E 1300: silver, en nogh een rottangh 1 kleijne Corael van agaat
een eenhoorn, voor 100. f: silver, voor sijn masteen, om tot de schenck
het opnemen vande brief naar Siam die v
dubbelt met de copere, en Jsere thin vormen
ons vertreck dagh naar aan de tolcken jntregeerden, om aan het
boven wort aengedient. siamse Jonck bestelt te werden, ook quam
den rapporteur der Tolcken soudaijo vanden
gouverneur die ons liet weeten als dat deese
ogtent ordre vande rijxraden zij afgekomen,
hoe wij den 15„en van haar maent songuat soeken mij die voor 13.
en den 7„en februarij van ons gelicentieert
hadden waren deboven reijse te ondernemen
dat die met hun Coopmnz: m op de ordinarie tijt Jn Fedo te konnn
sullen weder vertrecken wesen, voegende den rapporteur als mi
nogh daar bij, datter namentlk op de Collico
vande gerequesteerde coopluijden geen besch
gevolgt was, maar stricktelijck geboden
„dat de chineesen met hun coopmanschap
een hooger Regent boven absoluijt souden moeten vertrecken, en misse:
Jn't aanstaande Jaar een hoger regent, bove
de nangasackijsen gouverneur alhier de o
directie voeren, gelijck in miaco van sijn
aangestelt is; 't welck wederom nieuwe
van schenckagies d' E: Comp:e sal comen toe
brengen.
vormen aande toecken tot schenckagie in te packen als mede me agie te gebruijcken,
Saturdagh
12:' vertrocken nogh 2' Joncken, en zijn wij op
heden met het Inpacken der schenckagie
goederen naar Iedo teenemael klaer geraekt,
excepto dat de Tolcken wederom een nieuwe
streeck ondernemende; mij bij het lincker been
sogten te vatten, en een gemeene roode conael
bragten van agaet steen, diergelijcken men op
batavia bij de mooren, die met sulcke snuijtserijen
ordinarij nevens de groote brugh bij de bassaer
op batavia te coop sitten voor een schellingh
oft een quaartie coopen can, voorgevende dat d=o
Conael een nieuwe zoort van een seer uijtmun„
„tende rariteijt nu nieuwelijcx In het lantschap
van nankin gevonden, en van alle de rijx
grooten in hooge estime gehouden wierden, die
des keijsers rentmeester sacquemon voor 13.
Coebangs Jngekogt, en ter ordre vanden gouvern:
Tot een schenckagie voor zijn maij:t geprojecteert
hadde; met bij voeginge dat dit costelijcke
Juweel wilden bergen, ende 13. ' goude Coebangh
daer voor aan hun wilden restitueeren, waar op
Ick de Tolcken tot antwoort gaff dat dit voor
geven uijt de naem van den gouverneur mitsgrs:
de rentmeester sacquemon niet geloofwaerdig
hielden, ten ware haar E. E. daar bij sonderen
wilden, off Ick ook kennis van sulcke
rariteijten hadden hun dienwegen repliceerde
dat zij sijn E. E. uijt mijnen naem wilden aan
dienen deese, en diergelijcke conalen soo wel
ons als mede de Japanders van lange Iaren herwits
bekent genoegh waren, en Jn't minste de voorsz.
Saturdag
prijs
38.
Januarij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0750.xml
#+ ---

1658.
A:o 1686. Iapan ten comptoire nangasackij
Iapan ten Comptoire nangasackij A:o 1686.
Edogh tasten daer
mede mis
Brengen een gepractist
antwoort van den gouv=r
aengaende de Corael
van agaet Steen.
tigheeden tot de Reijse
de Reijs berck staet
te gaan.
luijckingh
vertrecken naar de
Januarij
prijs op verre na net en haelde, mij Jnbeelde
dat zijn maijesteijt door een dusdanigh present
soude affronteeren, daar toe Ick niet resolver de resteerende Jonken
coste, maar den gouverneur egter verstaended
van outs souw betaelt werden, zulx nam Jck
aan, edog met dien reserve dat dito Corael al
mede naar batavia wil de nemen omse Aenk sluijken met oogh
ho: Ed:le en den gouverneur generael te vertho
die deselve misschien per de naest volgende Ge
gentheijt als dan wederom tot de schenckagie
soude te rugh senden, met nog meer andere
die ruijm soo mooij stonden te weesen, daar
tolcken geen ooren naar hadden, voorwend
dat men niet daar niet sien moste al wa
het nogh soo slegt, als 't maer de maijes:t li te comen voor 't eijlant
behagen, zij dan ziende dat met haar omnaar simorijze kij
reden kavelinge op mij niets vermogten
keerden zij naar de stad om den gouvernu
daar van rapport te doen,
Sondagh
den Capiteijn die corael tot een schenckagie
al te slegt te wesen hij can sijn believen da
Jn doen en geven maar andere goederen
plaets, het was zijn werck niet sigh met
schenckagie te bemoeijen dat wij ook soo scheepen alles Inde—
agtervolgden, connende Jn middels bement derck aff.
dat desen Corael den Tolcken eijgen, egter
uijtslagh om die aande man dusdanight
helpen haar buijten gissingh waer gegaen;
dat den gouverneur gesegt souw hebben, ove waer toe de berck verschijnt ten ancker quam.
13„e venschijnt de oppertolck soudaijo rapportien agies en andere behoeff„ berck tegens den avont voor't eijlant
wij Racken klaer met 16. Opheden raekten wij met de provisien, gereet
de goederen tot de schenk tot de bovenstaande reijse, gelijck dan ook de
donderdagh
17:' van den agtent verscheenen de bangioisen onse
geleijdens om het afscheepen der goederen
bij te wonen 't welck met een volkomen
genoegen affliep en wij voor avont al gedaen
werck kreegen, ondertusschen de voorsz: Inspecteurs
naar vermogen en contentement van ons
wesende onthaelt vervoegde die sigh weder
om steede waerts om rapport aanden gouvern=r
te doen.
15„en erlangen tijdingh dat onse berck waar mede
wij naar osacca staan te gaen, tegens morgen
hier voor't eijlandt gereet souw leggen, om met
den eersten alles te Imbancqueeren, en daar
mede voor af naar simonezekij te gaan
Woensdagh
maandagh
14=en deesen voormiddagh sagmen het geheele restant
van de chineese Joncken van de rheede nade
papenbergh gezamentlijk papenbergh seijlen, continueerde de sluijkerijen
nogh al even sterck, soo dat de zijde reets soo
er gesegt wort in de stadt op E 230: 40: 50:—
gedaelt Is, en schoon zulx den gouverneur wort
aangedient, wert niets daar tegens gedaen, als
dat hij d=o clagten afwijst, seggende daar van
niets te willen hooren.
dingsdagh
maendagh
Vrijdagh
31.
Januarij
en

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0751.xml
#+ ---

165. 9
A:o 1686. Iapan ten Comptoire nangasaeh
Januarij
Iapan ten Comptoire nangasackij A:o 1686.
de Joncken worden
geprest, om van den
papenbergh aff In
Zee te moeten gaan
Noch 2 overige Jonken
worden meede Geprest
waer toe,
keeren, het agtervolgen
van dien, belast werdt,
Een Stadts Burgermr:
van nangazachij
Overleeden
die aende gottese eijlanden
om sigh als dan herwits:
te willen voegen.
vertoont een ontwerp
vande Nieuwe Com¬
„buijs.
de Chineesen worden
belast, voor den 4en
verschijnen
Januarij
vrijdagh
18„' verstaande dat 'er van den ogtent aan de Chin
was gelast te zullen vertrecken, gelijck m
dezelve voortzagh pressen, en mofte zij met
halve wint 't Zeekiesen.
Saturdagh
19„e vonden sigh nogh maar 2 Joncken, die me Japanse maant In't
den gouverneur seer strickte ordre van't hof weder sullen mogen
hier toe niet alleenigh erlangt hadden, maar
van't hoff eenige lants ook andere landts heenen belast geworden, agt
hier op te slaen aff gemelte gouverneur de
om agt daar op te slaen, en langde beveelen in desen prompt agtervolg
gelijck men tegens den avont reets landts
en bercken sagh binnen comen om Jnspecti
hier van te nemen, ook sturff desen agtermiss
een der vier stadts burgermeesters genaem
Schieemon Jn welckens plaets wederom
broer van Sacquemon, 's keijsers rentmet
Sondagh
Tijdinge gekomen 20. komt den Tolck brasman lagkende verhael
van meerder Joncken hoe dat den gouverneur seer te onvreeden zij
leggen wagten, naar dat hem tijdingh was toegekomen van nogh
't japanse nieuwe Jaer meer andere Joncken die aande gottese eijlan
leijden wagtende naar 't japanse nieuwe Jn
tot 't selve over zij, wanneer zij sigh dan
wilden herwaerts voegen, als de eerste van
maandagh
21„e venthoont de tolck brasman een ontwerp
mitsgaders een specificatie van alle de—
materialen, als houte plancken, balcken,
en palen &=a wat deselve souden bedraegen,
als ook den arbeijts loon ende Coelije die
daar bij moste gebruijckt werden, deselve
extendeerende over de 1000. t:o sonder datter
ijetwes daar van coste afgedongen werden
daar van jck het translaet van hem eijschte;
dat hij beloofde mij ter handt te willen stellen,
naar haar nieuw Jaar nevens de timmerluijden
op 't eijlandt te comen, om de aanbesteedingh
gezegt wierde te zullen succedeeren de oppertolck Brasman vande nieuwe combuijs eetzael, en bottelerij
d'dese Iaare welke tijdinge zijn E. soude aan
stonts moeten ten hove door een post moeten
p=r Post naar 18d0 moet souw, meenende hij brasman zulx niet quaet voor
dus doende wel eens mogte g'juriteert worden
dat hij met een gramstoorigh gemoet deselve
aanstonts onverrigter negotie liet vertrecken,
Jnvoegen de andere joncken van hier reets
vertrocken wel expres belast is, voorde vierde
der Japanse maant, noch ook in dus grooten
op verbeurte dat die geene die hier tegens —
peckseerde op aanstonts met hun ladingh
soude moeten terugh keeren, waar van reets
een exempel voor handen Is, aangesien de
7' laeste Joncken met hare volle ladinge
sonder te lossen, off ook eenigh mensch aan
landt daar van te laten komen, mede moste
vertrecken.
Joncken voor ancker aan den papenbergh nogh „reekt worden gowet bekent maeken, om datse niet aangenaem wesen
leggende, door den gouverneur serieuselijck werden bekent gemaeckt, d' E. comp:e kofte weesen, om dat zijn maijesteijt
gedrongen wierden hun ancker te ligten, om aanstaende Iaar niet quantiteijt alhier weder te mogen verschijnen,
deese
daar
54.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0752.xml
#+ ---

1660 37
A:o 1686. Iapan ten Comptoire nangasack
Iapan ten comptoire nangasackij A:o 1686.
Gezamentlijcke
Japanders die tot
ons aengestelt
voor een Jaer de
Op het Japanse
nieuwe Jaar ver=
schijnt nogh een
Wankan van nankin„
Binnen.
Gecomen.
gekomen coreers ge„
schiedende wouter
gepresumeert.
Inde Stadt ontstaet
Brandt, maer wout
datelijck geblust.
Januarij
22„e Op heden komt den oppertolck soudaijo het loo„
d' tolck soudaijo eijst off gagies voor onse geleijders de bangioisen„
het rijsgelt voorde tolcken, dienaers, en den geheelen treijn mij
naar ordinarij manier aff eijsschen, 't welck
rugh keer naar de stadt nam.
woensdagh
de boven Reijse met hem toetelde; en hij dus vergenoegt weder zijn deese brant door magt d:' Japanders anineerden op deesen brandt niet
23„e verschijnen de Tolcken, en principael den
dGouveneur laet rapporteur brasman uijt den naam van den
verneemen In wat gouverneur ons afvragende wanneer, en In
pancado van de zijde wat voor een Jaar de pancado wederom zij
voor outs sij afgeraekt afgeraekt, om zulx aan zijn E. te moeten
opgeven, voor wendende dat hun eenige boeke
Jn't afbranden van 's gouvern=r huijs voor eenig
Jaaren mede waaren verbrandt daar 'tselve
Jn beschreeven wesende; sij 't nu van ons —
versogten, 'twelck na te sien aan nam, en
op morgen hem soude communiceeren, alsoo —
sustineerden dat dit ondersoeck wel op het
wes goets ten voordeel van onse negotie
door den gouverneur geschiede.
donderdagh
24. wesende het Japance nieuwe Iaar, wierde om
van alle de Japanders die met hun dienste aan
eijlandt, en de E. Comp=e dependeerden naar de
Japanse wijse geluck gewenscht, en vernam
op de middagh datter een wanckan van
nankin voor de bhaij laveerden, die tegen„
den avont binnen raekten, oock ontstont
Januarij daar van met deselve te accordeeren, soo nam
als Jmmers doenelijck zij.
dingsdagh
er brandt inde stadt, die nogtans met het
afbranden van een huijs 't eenemael uijtgebluft
wiende, wesende een groot geluck dat de wint
sich gelegt hadde, waar bij ter contrarie deselve
meerder souw hebben toegenomen, en daar ons
eijlandt als dan niet van souw vaij zijn ge„
„bleeven, omdat de brant digt bij 't zelve was. —
saamheijt vande aan veel goets, dewijl het afgebrande huijs 't eijgenste
zij dat de verdreevene careers tot hun woon
niet veel goets uijt plaats gehuurt hadden, en die reets gesu„
„specteert wierden, onder het voorgeven van
door storm in zee herwaerts wesende
geraekt, de stranden, en bhaijen van 't landt
stilswijgens waren gegaan te ondersoeken
gevolgelijck niets goets hier van presumeerden.
Vrijdagh
Wederom een Hock. 25„n komt weder een Jonck binnen, wesende van
sieuws Ionck Binnen hocksieuw net nader berigt, datter nogh—
eenige hem agter aanvolgden.
Saturdagh.
26. ' verschijnen nogh drie Joncken, en een wankan
Reets vertrockene — waar bij dan vernamen dat het deselve waren
soncken met een wankan die voor weijnige dagen van hier vertrocken
komen weder te rugh waren, om 's keijsers ordre te gehoorsaemen,
en nu geconsidereert wierden, als de eerste; en
nieuwe Joncken van dit nieuwe Iaer direct
strijdigh Tegens het voorgeven der tolcken
datse mij verhaelden als dat hun gelast
wiert geworden niet voor de vierde maent
er
wederom
36.
sijn.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0753.xml
#+ ---

1661
A: 1686 Iapanten comptoire nangasach
Iapan ten comptoire nangasackij A:o 1686
d' groot regter in miaco
minos Sammas soon
wort uijt sijn ampt
geset, en uijt sijn
eijgendom naar
een vorder lantschap
te vertrecken door
sijn maij=t geordonneert
des keijsers gesinn„
„leerden haet tegen
minossamma om
desselfs Geslagt.
Jonck dat met gedurigh
geweesene commiss=s
gestelt.
Een wanckan komt
weder binnen
Januarij
Januarij
27„' d' oppertolck soudaijo rapporteert hoe datt
savonts te vooren uijt Flolo de postgekomen
zij, meldende dat de geweesene groot regter van
miaco tangasamma soon vande heer mino=
samma geordonneert was naar een heerlijcke
Jn't lantschap Jetsingo, geleegen noontwaerts d' 2:e Commissaris
en aldaar te resideeren, in plaats van de
heerlijckheijt oudewarrij, en facanoij in't tonwelkers Plaets de
lantschap sangamij wesende den pas vanden In Nangasachij stont
keijserlijcke residentie Fedo, en daarom te succedeeren
de considerabelste plaats van't geheele rijk
om dat niemant hoe groot hij ook van qualit de Tolcken klagen over
dit lantschap sangamij nogh ook te lande naar Tedo kan komen,
wederom aan den eersten als alleenig over dit gebergte, die de voorsz
„samma heeft cedeeren moeten, uijt dit gedoen / voor stont.
bespeurt men evenwel hoe het geslagt van
minosamma als de voornaemste geweesene
rijcxuaet van sijn maijes=t overleden broeder
en geen vrunt van d' E. comp=e nu alsackjes
begint te declineeren en uijt alle diqniteijte
uijt gehouden werden, uijt Jnsigte van desself
gepleegde passien die den voornoemden mins
„samia aan des maijs=t tweede broer die wederom arriveert een
uijt desperatie sijn eijgen buijck hier over pompen, nauwlijcke
gesneden, en sigh van't leven berooft heeft, kan boven werden
28„e de tolcken berigten dat de tweede Commiss=s en
dit de broer van den geweesene gouverneur
't sio zeijmon, die den Taxatie handel heeft
ingevoert, en datter in corten dese vacante—
plaats met den geweesene commissaris in
nan gasackij toudamatta beije samma stout
vervult te worden, klagende de tolcken seer
presenten keijser, en dat hij tegens de grooten
de meeste fonce gebruijckt, over 't minste
die hij in't generael kragtigh voorstont, en
als zijne kinderen eftuneerden, waar door —
de gemeente begoft te floreeren, en het landt
Jn overvloet van alles versongt te werden,
zodanigh dat de rijs voor tegenwoordigh—
voor de helft van 't geene die voor desen plaghte
gelden minder ingekogt wiende, waar door de grooten
gebreck van gelt quamen te lijden; van
daag quam weder een Jonck binnen, wesende
seer leck, om datse gedurigh met water uijt te
gieten besig waren, en met ten eersten de goederen
daar uijt te lossen sigh beneenstigden
agter aff van Tedo, om die in't bezittenen wort uijt sijn Bediening van 't hoff van zijn ampt afgezet zij, wesende
sijn maijesteijt vereert magh wesen deselve sonder geleij brief passen d' maij=t force regeeringe, seer, over 't veranderlijcke humeur vanden
Rijcxraet Bingosamma. tangasamma aanden eersten rijxraad bing dat de gemeente te sterk datse ook pleegden, ontrent hare onderdanen,
wederom herwaerts te mogen komen welke
leugens de tolcken van mij werdende voor
gehouden, selfs daarom mosten lagien.
Sondagh
(:soo 'er geseijt wort :) bethoonde, niet en kennen
de het geval van't geluck, waar door den
Jegenwoordig keijser is komen op den throon
te steijgeren, en dat de affronten hem aan
gedaan wel een tijd langh gesimuleert, maer
noijt vergeeten, worden;
tegens den apart middagh arriveerde weder„
„om een wanckan
maandagh
(soo
Dingsdagh
38.
gehouden.
39.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0754.xml
#+ ---

1662
41.
A:o 1686 Iapan ten comptoire nangasan Iapan ten comptoire nangasackij A:o 1686
Januarij
Wederom twee hock„
„sieuwse Joncken
Gearriveert.
de nieuwe Combuijs
wout aenbesteet.
vanden Gouverneur en
versoeken sijn Ed=le
om een favonabel voor
schrijven ten reguarde
van 's Comp:s negotie—
komt een wanckan
Binnen
Ook worden de Joncken
Reets gelost.
Februarij
2
Januarij
dingsdagh
29:' quamen nogh Twee Joncken die gezeijt wier
van hockzieuw te weesen, daarom wij ons ver
„wondert houden dat naar 't arrivement van
dus verscheijdene niet van de minste letter
schrijvens vernomen van onse schepen aldaer
off van den E. Leeuwenson Ten ware dat de
tolcken die agter de handthouden, om ons daer
van te frusteeren.
woensdagh
30:' komt den tolck Brasman verselt met den
tweeden ottema Isige, nevens twee timmerluijden
die de combuijs te timmeren souden aan nemen
over welck aanbesteeden, niet weijnigh haspelen
hebbende eer daar toe quamen eijndelijck voor
t=o 800 voor 't buijten genaemte, en muijren het Noch een hoeksieuws
panne dack, en een houte voet van diversbalse Ionck binnen gekomen,
die voor desen onder de steijlen niet geweest, en
nogtans seer nootsaekelijck is, daar buijten
veraccordeert zijn, dat de voorsz: ottena met
den genoemden Josfoijemon, of alias brasman
„nevens s:r pontier, en de andere hier verblijven
messieurs met malcanderen op de levenantie
des houts, en andere materialen tot het opbour nem en ons afscheijt
dienstig sullen goede agtslaen, op dat die geta
„lijck naar den eijsch daar van bij geschrifte
opgestelt; gemaekt, en toebereijt werden,
en wij ons als dan met de gepretendeerde
betalinge daar voor, dewijlse niets laten af
dingen, confirmeeren, beloovende hij bras
niet het sonderen soo nauw te sullen overleg
maandagh
4„a nemen ons afscheijt vanden gouverneur
kinmotsamma, versochten wij zijn Ed:e 's Comp=s
zaken met een gunstig voorschrijven ten
hove wilde helpen bevonderen, op dat wij in
't aanstaende de vrije negotie op den ouden voet,
namentlijk dat 's comp=s coopmanschappen sonder
ijetwes over te houden vercogt, en de bengaelse
geele zijde als voor desen niet onder de pancado
mogte gestelt werden, nog ook wesen de bepaelt
als Jmmers doenelijck zij, edog dat het
gebouw naar behooren sterck, en sufficanter
sal wesen als 't voorige gemaekt is geweest,
daar wij 't beste van willen hopen, om dat de
beloften seer ruijm van hem gegeven worden.
31:' donderdagh
}niets voorgevallen
Pmo. vrijdagh
Saturdagh
2:' komt wederom een wanckan van manckin
binnen, en siet men ook dat de reets verscheenen
Joncken der Chineesen dagelijx gelost, en de
Coopmanschappen aan land gebragt worden
Sondagh
3„' dient ons den Tolck soudaijo aan dat op
morgen ons gereet mosten maeken om bij
den gouverneur afscheijt te nemen; Comende
tegens den aport middagh al weder een Jonck
binnen de bhaij voor ancker 't welck gezegt
wert van hockzieuw te wesen.
als
op
30.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0755.xml
#+ ---

1663
43.
A:o 1686 Japan ten Comptoire nangasachij
Japan op de Reijse na Tedo A:o 1686:
de Japanse knegts
helpen alles geneet
maken, om op morgen
vroegh te connen
vertrecken.
Onse Reijse uijt
nangasachij neemt
haer Begin
Berck niet.
Februarij.
Februarij.
op 300. kisten gelt maar uijt te voeren daar
op zijn Ed=le sigh seer beleeft declareerde, en hier
over te schrijven aan nam, repliceerende wijder
dat dit versoeck in Tedo aan den Iongst gewese
Gouverneur ginseijmonsamma noghmaels met
wilden Jndagtigh maeken, en vervolgens aande
Commissarissen, wenschende ons wijders veel
geluck tot onse reijse, en een spoedige favonab
audientie bij zijn maijes=t ende rijxraden:
5„' dingsdagh niet gepasseert
Woensdagh
6„r verthoonden sigh de knegts die ons op de
boven reijs waren toegevoegt, die onse Canass
en andere behoeftigheden te samen bonden, en
gereet maekte om op morgen vroeg tijdigh
van hier te connen vertrecken, en wijders —
't ordinanij geschenck van peninge van ons
te ontfangen.
op de Reijse nae Fedo¬
donderdagh
7„' vertrocken desen agtent om agt uijren uijt
Nangasackij, en naar dat aan mangome me
gewoonte van alle tolcken, en uijtgeleijder
hadden afscheijt genomen, vorderden onse wegt
middagh hielden, en met Twee groote bercken haar vinden onse
overvoeren naar 't dorp simongij, comende teij
7 uuren savonts aldaar in ons logijs, daarwij
ons nagt rust bleeven houden; —
12: ' vertrecken uijt kokera ontrent den middagh
na dat wij de norimondragers van hier weder
Coebangh tot schenckagie ausoo gegeven heb, en
voeren met twee bancken over naar simonezekij
maar vonden onse groote berck aldaar niet kregen
egter de weet dat deselve nog 13 mijlen van hier te
en quamen om den middagh in tokits, daar t suurwveeren In simonezekij terugh naar nanga sackij lieten gaen, die een
10:' vertrocken uijt taijsiro passeeren 't dorp Jamaij
verwisselden aldaar de paerden, en huren Corven
om over 't gebergte fiamits gedragen te werden,
houden middagh in't dorp oetsino, en logeeren
savonts in't dorp Itska.
maandagh
11=en gaan uijt Itska, houden middagh Jn't dorp
kaijnossi en vernagten in kokena:
dingsdagh
Saturdagh
9„' sogtens uijt oda passeeren sanga, de hooft
stad van fisien, alwaar 't casteel van d:o lanth=r
ter zijde, een paar musquet schooten afleijt,
houden middagh Jn't dorp cansackij, en onse
slaep plaets Jn't fleck taijsino. —
Sondagh
vrijdagh
8„n vertrecken sogtens weder uijt smongij passeeren
orissinio, daar 't warme badt Is, houden
middagh in Siwota, en hielden nagt rust in
oda.
vrijdagh
rugh
W
ƒ

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0756.xml
#+ ---

1664
B
A:o 1686. Japan op de Reijse na Tedo
Iapan op de Reijse na Ocdo A:o 1682.
eijndelijck
Gaan met deselve
onder zeijl.
Februarij
Februarij
13=en lagen desen dagh nogh in onse herbergh s
verwagtende met verlangen naar de banck
die sigh nogh niet verthoonde. —
donderdagh
14:' agter middags verscheen onse banck eijndelijk
Onse berck verschijnt daar wij nog dien selven avont vermoeden ons
met onze goederen te embancqueeren, maar
kosten niet klaar raken, daarom dien nagt
nogh mosten inde herbergh vernagten.
vrijdagh
15= gaande van desen ogtent aan boort en kome
en
tegens den avont aan commoniseekij, en zeijls
nogh die geheele nagt met dien goede wint
voort,
Saturdagh
16=en vervorderen nog al niet voort te zeijlen onse rij
passeerende agtermiddaghs bingonotomme nere
nogh andere plaatsen, en komen 's avonts
wegens contrarij wint ontrent de Eijlanden
niet verre van 't vleckje sincotsij ten ancker
Sondagh
17„' de wint seer schraal wesende ligten desen ogte
egter het ancker, en begoften mede te vrich
tot agtermiddags, wanneer de wint geheel
contrarij zijnde, wij weder de riemen Jn nam
donderdagh
21=en hadden desen egtent gladt in de wint soo dat
20„en weesen de reegenagtigh weer, mosten nogh
al voor ancker blijven leggen; en hadden ook
stilte tot s'agtermiddags laet; dat wij een
coeltie erlangden, met dewelke wij onder zeijl
raekten, het Casteel Ako, en desselfs stadt van
ter zijden voor bij passeerden en tegens den
avont ter rheede vande stadt moere„ ons
ancker weder inde gront lieten vallen, en aldaer
vernagten.
dingsdagh
19:' hadden deesen ogtent geheel in de wint ligten
egter het ancker, en keerden weder te rugh,
in ijetwes om een beter ancker plaats te vinden,
en veijliger te konnen leggen, die erlangt wesende,
lieten wij 't zelve weder Jnde gront vallen„
om een beeter wint aff te wagten,
woensdagh
18=en ligten sogtens weder ancker, en sogten soo
veel mogelijck met een seer schraale wint,
en 't vricken der riemen Jetwes te advanceeren
dan mosten tegens den avont digt voor bij het
stedeken oesimado wederom anckeren, en ontrent
het gebrooken lant off 't gebergte blijven
vernagten.
en onder de wal van't gebergte het ancker
lieten vallen, en die nagt over stil lagen:
maandagh
rugh voor ancker leggende op een favorabel
wint wagte.
woensdagh
en
wij geen
44.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0757.xml
#+ ---

1665
47
A:o 1686. Japan op de Reijse na Tedo
Japan op de Reijs na Tedo A:o 1686.
komen In Osacca
langer vertoeven
den eersten Gouvern:r
wert beschoncken.
excuseert de
Schenkagie.
Verschijnen In
Miaco.
Februarij.
wij geen zeijl bij costen maeken, en bleeven die
dagh, en volgende nagt bij moero noch inde den 2=en Gouverneur
bhaij ten ancker leggen.
vrijdagh
Februarij
22=en gingen 's voormiddags met een slappe Coelte
onder zeijl om fiongo te beloopen, mosten egter
door contrarie wint al wederom onder weegs
ten ancker komen, en dien nagt voort blijven
leggen.
Saturdagh
23„en Gingen sogtens vroegh weder onder zeijl en
raekten met favorabile wint aande stadt
fiongo, alwaar onse goederen ten eersten inde
andere kleijne beucken oversetten, en met d=o
goede wint onse reijse naar osacka bevondenden
alwaar wij 's agtermiddags ontrent 2 uijren
geluckig aan gelandt, en uijt onse beucken door
de Caserissen inde herbergh afgehaelt wierden
latende den oppertolck om audientie aan
beijde gouverneurs versoeken, en onse aancom Moeten een dagh
verwittigen, die wij eerst op overmorgen daar
aan getermineert kneegen, om dat haar Ed=e
Jn't Casteel met andere besoignes op morgen
g'occupeert zijnde, soo lang mosten uijtstel
geven.
24=' huijren de paerden, en Coelijs tot de groote
lantwegh, en prepareeren de schenckagie
voorde gouverneurs alhier, om die op mougen
aan hun E. E. over te leveren, edog enlangde
Sondagh
27=en deesen ogtent voor dagh gingen wij met onsen
geheelen treijn uijt osackij de reijse naar miaco
vervorderen, hielden middagh in't doup finecatta„
en passeeren het steedeken Jodo, met desselfs
casteel en quamen ontrent ses uijren savonts
Jnde stadt miaco, in onse herbergh, gaande
26:' schoon wij van desen egtent vermeenden
te vertrecken, wierden wij thans door eenigh
voorval belet, die de bangiois voor gaff; en
seijde nogh eenige besoignes bij den presenten
gouverneur te hebben, dus wij alhier nogh
mosten vernagten.
woensdagh
cont daar aan door den oppertolck soudaijo
berigt, dat dien eenen gouverneur van dese stadt
genaemt fidara fiseenno cani samma over desselfs
soons mis bedrijft aan 't hoff in Jedo door zijn
maijes=t in arrest gehouden sich selven ook gede„
tineert in zijn wooninge hielden, daarom niet
present dorste wesen, noch ook mogte beschoncken
werden, maar de schenckagie goederen in
osacka, tot onse terugh comst soude moeten
verblijven laten.—
maandagh
25„n zijn van daagh den eersten gouverneur gaen
beschencken, die deselve seer beleefdelijk als —
ook ons ontfinck, sigh bedanckende, ende
naar een weijnig Tractament van Thee, ons
veel geluck op onse reijs wenschende,
dingsdagh
Cort
onsen
Vb.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0758.xml
#+ ---

1666
49:
An:o 1686 Japan op de Reijs na Tedo
Japan op de Reijse na Tedo A:o 1686.
Beschencken den
nieuwen Groot Regter
17. Japanders over het
sluijken der goederen
In nangasachij In
hegtenis geseth
en
Waren Reets 15en Jonken
aldaar G'arriveert.
Maart
vertrecken uijt
Miaco.
Maart,
Februarij
onsen oppertolck soudaijo, aan stonts aanden
groot regter, mitsgaders bij de gouverneurs ald=r
onse behouden arrivement te verwittigen, en verder
te versoeken om audientie bij deselve te mogen
enlangen, ende schenckagies over televeren
donderdagh
28=en gingen desen voormiddag den nieuwen groot
en Beijde Gouverneurs, regter, en beijde gouverneurs, de schenckagie
overleveren, verkregen onse passen, als ook
tijding vande tolcken hoe dat van nangasack
gerelateert waar dat 'er 17. persoonen zijnde
Japanders gebannen zijn, om dat sij sluijckhandel
met de Chineesen heijmelijck gedreeven hadden
wesende ook reets 15:' Joncken doenmaels voor
nangasackij van dit Iaar verscheenen, maeken
ons wijders gereet om van hier op morgen —
wederom te vertrecken.
vrijdagh
L=m naar dat wij middagh mael gehouden hadsen,
ende de treijn mede claar waer zijn wij uijt
miaco, ontrent 12. uijren vertrocken, en verscheene
tegens 4' uijren in de stadt Oots, daar wij
mosten vernagten en andere paerden huijren.
Saturdagh
2=en vertrocken uijt Oots; passeerden het
casteel en vleck Tesl, en hielden middag
mael in het dorp Issibe, en vernagt en Juk
dorp futsiamma ofte in't nederlants geseg
aanden burgh.
dingsdagh
5„en vertrecken wederom sogtens uijt mia houden
middagh in okossackij, en slapen in akasackij.
Woensdagh.
p„r gingen van deesen ogtert wederom onsen wech
vervorderen, en kielden middagh in arraijnaer
dat wij 't steedeken oschiada gepasseert waren
en aldaar met 's keijsers berck het veer—
overvoeren, comende wijders tegens den
avondt Jnde stadt famiamats, daar wij het
nagt leeger namen.
3=en gaven ons deesen ogtent voor dagh uijt fut„
„siamma weder op den wegh passeerden 't Cast=l
en het steedeken aniama, houden middagh
mael in't dorp zekinosizo, en vernagten, Jn
het vleckje Jockaits.
maandagh
4=en deesen ogtent wesende reegenagtigh weder
vervondenden egter onse reijs tot quano, om
van daar met de barcken over te vaeren
naar mia, edogh weesende de wint geheel
contrarij resolveerden wij over zaija, te lande
te gaan, en lieten de grootste bagagie over zee
passeeren die nogh voor ons met een goede —
wint, die zij onderweegs erlangt hadden vroech
aldaar arriveerden, wij daar tegens raekten
ontrent 9. uijren savonts eerst in mia daar
wij vermagten.
Sondagh
Sondagh
donderdagh
48

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0759.xml
#+ ---

1667
Ao: 1686. Japan op de Reijse na Tedo
Japan op de Reijse na Tedo A:o 1686.
over het munten van
valsche Coebangs
en ander gelt
onthalst.
die onder de naam
van Papen van Isches
tempel te sijn gelt
Gebedelt hadden
onthooft.
Arriveeren In
Fedo.
gestelt die In't Jaer 1684.
Commiss=s Jnnangas:
Maart
maart
donderdagh
7„' seer vroegh voor dagh begeeven ons weder op
wegh uijt faminamats passeerden dien voormiel
de reviere tenrio, houden middagh in het vleck—
foeckaroij, waar van daen wij dien agtermiddagh
door het steetjen chagingaeuw trocken, en
ontrent 5. uijren de revier ougingouwa passe
den hielden nagt rust in het dorp 't smada
onderweegs zagen wij een hooft van een Japa
Een Japander wesen: op een staeck staen, die onthooft geworden
was, om dat hij valsche goude coebangs, en
ander gelt gemunt hadde, mitsgaders nogh
drie andere hoofden op een cozijn van een
drie andere Japand=rs tempels voorpoort staan, die sich valschelijk
voor papen van Ichjes tempel uijtgegeven
hadde, en gelt onder die naem van de luijden
hier, en daar g'eijscht, waar over zijn Jn
hegtenis waren genomen, en onthalft zijn
geworden.
Vrijdagh
8=en vertrecken deesen ogtent uijt 't smada, passe
„den de stadt fudogaija, en des selfs Casteel,
hierden middagh in dorp marriko, en passeerden
agter middags door de reviere abakouwa, —
ende stadt Suringa (:welke anders regt geset
wort foetsin:) houden nagt rust inde stadt
jeserije —
Saturdagh
9=en desen ogtent vroeg van Jeserije ons wederom
op de wegh maekende, passeerden wij dien
voormiddagh de revier foetsihouwa en hield„en hooren van een N: 2=d=e
middag in de stadt Semarra waar van daen Commissaris te sijn aen„
wij weder reijse vorderden tot mommasoe een
steetjen daar wij bleven vernagten,
Sondagh
10=en setten onse reijs voort over 't facconische
gebergte, en houden middaghmael Jnt dorp
facconij boven op 't gebergte, nemen vorders
onse nagt rust inde stadt oudan arra;
Maendagh
11=en na dat wij desen ogtent de revier Banrio
overvoeren hielden nogh middagh In't fleck
fusisauwa en vernagten In't fleck Cannagouwa
Inde Stadt Jedo
dingsdagh
12:' vroeg smorgens ontrent Twee uijren inde—
na nagt maeckten wij ons opwegh om vroegh
Jn Tedo, te mogen weesen, gelijck wij dan ont=
elff uijren aldaar in onse ordinarij herbergh
aangelanden en den opper bangiois, die met den
oppertolck bij de hun naar de Commissarisen,
en den nangasackijsen gouverneur aanstonts
vervoegden, ons arrivement aan deselve bek=t
te maeken, en wijders naar onse dienstige
groetenis voorte dragen het versoek van een
spoedige audientie bij zijn maijes=t te mogen
erlangen, edog nadat de oppertolck naar
eenige uijren tijds was wederom gekomen
rapporteerden den selven dat den gouverneur
guiseijmand:s mitsgaders den eersten Commiss=s
sum anonicamisamma niet waren te huijs,
maar ten hove en daarom agtermiddags de
togt derwaerts soude moeten hervatten, hebbende
alleenigh den tweden nieuwe commissaris
sondagh
taudam attabiogesam:
58
Geweest Is: —
54.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0760.xml
#+ ---

1668 4
Japan Inde Stadt Todo Anno 1686.
Ao. 1686 Japan Inde Stadt Teder
In Plaats vande broer„
vande taxatie
De Oppertolck fat„
Sisemon overleden,
Een der Japansz.
dienaers suijt sijn
hem 't leven
Maert.
maert.
Taudamattabiogesam: te huijs gevonden die
voor desen gecommitteerde Commissaris van
sijn maijes=t in nangasackij, en bij den E. Ranst„
voor twee Jaaren op 't eijlandt geweest is, dewelke
Jn plaats van den geweesene Commissaris man
vande geweesene gouv=r „ gokerosamma broeder vanden geweesene gouv=r
't siousamma autheur siousamma die de Taxatie in gevoert heeft,
onlangs van sijn maijt In desselfs bediening
geseth en den voorigen buijten alle emploij gese
is geworden, ook vernemen wij soo op stondts
dat den oppertolck fatfizemon overleden zij, — Bij zijn maij=t vertroost.
in wiens plaets de ondertolck Sinnemon weder
staat te succedeeren, een seer desperaat, en
verduijvelt voorval gebeurden desen avont
ontrent, ende digte bij onse verblijff kamers
dat een der Japanse dienaers van ons die voor
leden jaar voor den gouverneur gin seijmon samma
soo er gerugt wierd, eenige goederen om voorder
selven alhier te vercoopen hadde mede genomen
Buijck op, en beneemt deselve doorgebragt en aan zijn Ed:e wijs gemaekt
dat de peningen daar voor niet Coste doenmaels
maar van dit Iaar van de Copers eerst souw-worden van 's keijsers
erlangen, en dewijl door recommandatie vanden ouste doctoor besogt.
voorh. gouverneur bij zijn vertreck aan desselfs
vervanger gelaten, dese gaft nu weder de reijse
na Jedo most hervatten om ditto schult Jnte
manen, om aan den Gouverneur gin seijmond=t
die hier nu selfs in loco was te voldoen, egter
hier toe geen kans en sagh gaat hij tegens den
avont voor onse kamer deur hem met sijne vereenden hem een
houwer het leven benemen, dat wij door het gev lapis besoar, en een
van desselfs kermen aanstonts gewaer wierd elangen steen
en hem nogh met de dood zagen wonstelen
Twelck na dat het den gouverneur gin seijmond
was bekent gemaekt, hij begraven wierde en
vorders niets daar op volgde, alsoo het selve
bij de Japanders voor een genereusheijt wert
g'oordeelt, daar over sigh niemant vorder
ontstelt, off bedroeft heeft.
Woensdagh.
13:' wierden van den Commissarissen door hun
worden door den commiss: afgesondene verwellekomt, en wijders vertrooft
Londen
gevoert werden, om onse reverentie bij deselve
aff te leggen, en misschien op den 28„en van
deese maandt, zijnde den 22. en van de onse
daar wij hardtelijk haar voor bedanckten, en
ons in hare gunst voor gerecommandeert
hielden.
14„' donderdagh niets voor gevallen
Vrijdagh
15=en van desen agtermiddagh wierden wij van
's keijsers ouste doctoor met desselfs soon
verwellekomt, brengende zijn E. saccanen
en delicate sackij mede, om ons daarmede
te onthalen, gelijck geschieden, ende wij hem
van 's gelijcken, met wijntint, hollandse
annijs water, en bancquet ook tracteerden,
waar bij dan in discoursen van de medecijn met
hem geraekten, en m=r obé ook aan deselve
't een en 't ander gecommuniceert hebbende—
vereerden Jck hem een lapis bespar, en een
slange steen, daar mede hij zeer verblijt, en
Jn sijn schick scheen te wesen, niet wetende
uijt de tolcken als Jets nieuws uijt nangasactij tot een spoedige audient: dat in't Gonte bij zijn maijes:t ter audientie —
Twelck
hoesigh
5½.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0761.xml
#+ ---

1669
Maart
An: 1686. Japan Inde Stadt Todo.
Japan In de Stadt Fedo A: 1686.
Benijden des keijsers
Schenckagie:—
Booter, Kaas, en
Lissebonse olij voorde
grooten g'eijscht,
worden van 's heijsers
lijff chirurgijn besogt.
Brandt In Tedo.
Hooren wederom In
Fedo Brant te
wesen.
worden van de selve tot
een spoedige audientie
vraagt den tolck hoe
hoesigh danckbaar daar voor souw bethoonen
en naar een uur off anderhalf nam hij wederom
zijn affscheijt, ons vertroostende dat wij haef
soude audientie erlangen.
Saturdagh
16„en hebben van daag een begin gemaekt om
's keijsers schenckagie in ordre te schicken
en nettjes toe te bereijden om dus danigh op de
present borden te leggen, als ook dan op den dEerste Commissaris
gepraefigeerden dagh van onse audientie desel
connen overleveren, jn middels wiert 'erholland van negotie:
booter, en kaas voor den eersten commissaris
als mede lisbonse olij voor den gouvern:r ginseijt
„mon, g'eijst dat wij haar Ed=ls liet en toekome
Sondagh
terstont Ten hove aan zijn maijes=t dus te tegenwoordige constitut: en off wij niet bedroeft en waren datter de
17=en quam 's keijsers eerste lijff chirurgijn ons besoekte Erlangen vertroost
die wij niet meer als gemeene Complimenten ont
halen mosten, gelijck ook 's avonts te vooren door
de commissarissen gerecommandeert wierde over
seecker accident dat hij regt aan zijn voorhooft
hadde onse raad te hooren;
Maandagh
18: waren op heden besigh nogh alle de schenkagi
voor zijn maijes=t in ordre te schicken, ende
present bonden soo wel voor 't een als andere
gereet te laten maeken ondertusschen bequaa
wij tijdingh dat ruijm een japanse mijl va
ons logiement aff Jnde stad brand ontgounen
19„' hoonden desen ogtent weder datter brandt Jnde
stad zij, en ook van de voorleden nagt geweest
waer, daarom alle goederen gereet stelden
off ons die quam te naderen om bij tijds ander
waerts te connen verhuijssen, meenende den
tolck soudaijo, dat door dese tijdingh van
brandt onse audientie soude verhaest en
waar door ontrent den avont reets over de
vier lange straeten nevens nogh eenige lants
heeren huijssen, omtrent deselve staende waren
Jnde assche geleijt, doch nogh bij tijts wederom
uijt geblust wierde, om dat den wint tegens
den brand, en vande stadt afwaijden, comende
den Tolck zoudaijo tegens den avondt ook
bij ons rapporteeren hoe dat hij vanden eersten
Commissaris ontbooden zij, die hem na de
wij ons aen lieten Inde negotie van de hollanders gevraagt hadde,
Jongste negotie maar drie hondert kisten
gelt uijt te voeren hun was toegestaen geweest,
die daar op confirmeerde en zulx net Ja
beantwoort te hebben, daar over zijn Ed:le scheen
mede doogen te bethoonen egter sonder 't minste„
daarop wijders repliceerde als eenigh ons
vertrooftende dat hij vermeende wij op den 28„en
deeses van hare maent stonden bij zijn maij=t
audientie te erlangen, en hier toe zijn maij=ts
ordre alle uijren waren verwagtende:
dingsdagh
wan
seekerlijck
54.
/55.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0762.xml
#+ ---

1670
57
Ao: 1686. Japan Inde Stadt Tedo
Japan Inde Stadt Tedo An:o 1686.
S keijsers doctoor
doet Rane vragen
d'Gouverneur GinSeijmon
Beschoncken te werden,
dan Is, niet te voorschijn
Gecomen.
worden aldaar van
veele Grooten ver=
wellecomt.
Gaan met onse Statie
die wij door een Tolck
hier voor lieten
„wittigen.
sijn maijt te sullen ge„
„bragt werden.
seekerlijck op den voorsz. 28„en deses vast
te connen prepareeren;
woensdagh
20=en kreegen van daagh voor de twede mael
het besoek van 's keijsers doctoor, die wij
naar dat beesich waren hem te onthalen,
drie rare vragen voorstelden, en daartegens ons sulx meede ver„
reme die of aanwijsingh om die te konnen
geneesen, ten Eersten, hoe men een aansigt
dat door de kindere pocken was geschonden
soude herstellen, dat de pockputten uijtging Bedancken,
en met een nieuw schoon vel 't aansigt coste
becleet worden, ten Tweden hoe ijmandt
te helpen zij, die in zee het slingeren vande
berck niet coste verdragen, en altijt zee sieck
was; ten derden hoe men een outmande ten Hoove:—
de tanden los zijnde, wilden uijt vallen, die
wederom ooste vast setten, off andere nieuwe
Jnde plaats doen wassen, die hem Contelijck
heeft nogh een derde boosen en na waarheijt beantwoort wierden; ook,
van zijn maij:t op2, om wiert door den secretaris vande gouverneur
ginseijmon uijt sijn meesters naam nogh een
's keijsers boos te moeten beschencken belast
edogh. bleef agter;—
Donderdagh
21=en deesen voor middagh dewijl wij met de
vrijdagh
22=en gingen desen ogtent naar dat de schenckagie
voor aff naar 's keijsers casteel gebragt waer„
ontrent 6 uijren uijt onse herbergh met de
vereijschte statie ten hove, en naar een â
twee uijren vertoevens Jn 's keijsers wagt,
daar ons verscheijde heeren verwelle komden
onder anderen de gouverneur ginseijmon, en den
gouverneur gennemon, bij dien Jn't Jaar 1671.
nogh de beste negotie in nangasackij geweest
Is; quamen eijndelijck in 's keijsers paleijs
Jnde vertoeff zaal, daar ons de Commissarissen
met nogh andere keeren en grooten
Maart
bangioisen, ende tolcken de schenckagies in
gouverneur ginseijmon, waar in aanden selven
wiert berigt dat onse audientie van zijn maijes=t g
op morgen vast gestelt zij, en wij ons nu daar—
toe mosten gereetmaeken, waar mede aan ons
geluck wenschte, en wij hem wederom bedankten,
van dien agtermiddagh lieten de commissarissen
d' Commissarissen laten ons van gelijcken de weetdoen van nu bij zijn
maijes:t de audientie van ons opmorgen geresolv=t,
en vast gestelt zij, wenschende ons daar mede
veel geluck daar wij zijn Ed:le doorden onder
tolck 'S kisemon beleeft voor lieten bedancken,
als mede voor haar hulp Jn dese gecontribueert,
gestelt werden, daar wij seer naar verlangde ns wert aengesegt 's anderen ordre te voegen doende waren, en langde de
om ons weder tot onse te rugh reijse bij tijts daags ter audientie van oppertolcken een brief vanden secretaris v: —
bangioisen,
principael
16.
Maart.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0763.xml
#+ ---

1671
59
Ao: 1686 Japan Inde Stadt Todo,
Japan Inde stadt Tedo A:o 1686.
van finando
enden gouverneur voor
sijn maijes=t gebragt.
wederom gesamentlijk
voor sijn maijesteijt
op een andere plaats.
verscheijde vragen
voorleggen.
wat onder deselve
al mede voor liep en
passeerde:
gecongratuleert
wierden.
alle d' ordinarij, en
nemen ons Redres
weder naar de ver„
„toeff Zaal.
sijn maijesteijt laet
aen ous Bancquet
presenteren.
Maart.
principael de ouste zoon vande keer van firan
Ock vande Jonge heer
met een sonderbare genegentheijt saluteerden
werde alleen ter audienten ontrent een uijre daar op, soo wiert Ick door
door de commissarissen de commissarissen en den gouverneur gin seijmonna
zijn maijesteijt Ter audientie geleijt, alwaar—
Jck naar gewoonte de reverentie dede, en naer
verrigtinge vande zelve andermael met de ander
mess=rs cort daar op, op een andere plaets voor zij
maijes=t gebragt wierden, die agter een zeer fijne
Jalousije madt ijets verheven zat voor deselve
aan beijde zeijde de heeren ordinaris rijxnaden
sijn maijes=t laat ons — en wij regt tegens zijn maijss=t over, allernaest
geplaest wesende, wiert ons elck zijn ouderdom
afgevraegt, Item hoeverre hollandt van baten
en dit van Japan zij, ook hoe langh wij Jongst
waren onderweegh geweest, dit beantwoort
wesende mosten een â Twee deunties zinger
mitsgaders ook danssen, waerop zijn maijes=t
naar alle zoorte van danssen vraage deede,
en of niemant onder ons zijn die 't zelve wel
koste als mede of wij geen speelluijden hadde
mede gebragt, off ook musicanten, en of wij
paerden Costen pickeeren, en 't zelve op watt
een manier; Ia wij mosten overluijt schreeuwen
hoedanigh een meerder aan sijn minder eenigh
bevel gaff, hoedanigh wij de Opperhoofden voor
„stelden off geen springens onder ons waaren beschencken meede
die baletten te dansen wisten, moesten met de
hoeden op ons hooft geseth op, en neer gaan Raden.
kijren tegens malcanderen, worstelen ook bethoort daer wij van veele heeren mede nemen, gelijck wij deeden, en ons van veele
kuijeren, tot op de breete van een halvemadt,
digte voor zijn maijes=t en tusschen Jn, en door
alle de rijxraden voor bij, daar naar verthoonen
hoe een compliment in Europa, off groetenis
aan een koningh off pains affleijden, en hoedanig
een konings kroon gestelt was, hoe de grooten
malcanderen, ende minderen sigh guoeten en
verwellekomden, Twelck sijn maijes=t dus wel
beviel, dat hij 't zelve het repeteren; m=r ob0
moste alle zoorte van pleijsters, salven, en
oliteijten noemen, Jnde medicijnen bij ons Ge=
bruijckelijck, ook aan den Chirurgijn van zijn
maijes=t wijsen, hoe wij de pols waren gewoon
te voelen, en verscheijde andere dingen meer
twelk na dat al een paar uijren geduurt hadden
doen wiert aan elck van ons een present bortjen
met divense bancquet gepresenteert, daar van
wij in presentie van zijn maijes=t en de rijxraden
mosten eeten, vragende hoe ons 't zelve smaekten
en een weijnigh daar na onse demissie ver„
kreegen, werdende het overige van dit bancquet
Jnde vertoeff zaal door 's keijsers boosen ons
naar gebragt, en daar bij vermelt dat zulx
een seer groote een wesende, 't selve mosten
heeren hier over geluck aldaar wiert gewenst,
doen beschoncken wij mede alle de ordinarij,
en extraordionarij rijxraden, die ons gesamentlijk
Extraordinarie Rijcks-over al seer wel ontfingen, door hun secretarissz
en ons ook mede feliciteerde tot onse seer groote
genootene Eere, diergelijk niemant wel oijt meer
ontfangen hadde.
kuijeren
23e„ Satundagh
58.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0764.xml
#+ ---

1672
61.
Ao: 1686 Japan Inde Stadt Tedo
Japan Inde stadt Tedo A:o 1686.
D
Als mede de Commiss=s
tempel heeren, ende
Gouverneurs
d'oppenste doctoor
van sijn maijes=t
Geeft ons de visite.
Beschencken beijde
d' nangasachijse
Gouverneur met
Wijn Tint.
den ouden heer van
firando:
staat den Gouverneur
Gin Seijmon vragen off
de wijn Thint en Spaense
nemen.
uijt welke Insigten
sijn Ho: deese Kleenig„
„smalt.
Beleeft, en familiaer
tegens d' E. comp: te
d'oudeheer van finando
maart.
Saturdagh
23:' beschoncken wij de tempel heeren, Commissi
ende gouverneurs van de stad, bij dewelcke wij
gezamentlijk meede beleeft bejegent wierden, 6
ook lieten bij de commissariss tegens den avond tracteert ons Inde heer
nogh maels door hare afgezondene hare absent Bingo sammas paleijs
van huijs bij ons ontschuldigen en hun seer van die nogh ten hove was,
„delijck bedancken voorde schenckagies van d'
Comp=e vorders wierde door den gouverneur
Ginseijmon aan ons gepraeadverteert datter op
morgen den oppersten d'octoor van sijn maijes=t
ons stont te comen besoeken, dat wij den selver
met respect onthalen mosten:
Sondagh
24„n zijn wij aan beijde Gouverneurs in Nangasak
hare huijsen geweest, om met wijntint haar
Ed=le te beschencken, daar wij mede seer vrundelijkheden niet En ver„
onthaelt, en Jn't besesonder bij de Heer
Gouvern=rs gein seijman getracteert wierden,
Maandagh
25„e hebben wij, den ouden heer van firando met
desselfs ons te soon, die nu de regeeringh van
zijn vaders landen waar neemt, over mits de
vader nu als eerste camer heer van zijn mijtwonden daar voor
stienen eenige keenigheden zijn de niet wederom soude naar sijn lant heeren, Bedanckt.
van schenckagies. aan maar voor altijt bij den keijser moeten blijven, be sijn hoogheijt wort van dat zijn Ed=le Jn corten nu weder naar firando stont
wijn, 1 glase gesneden kelck met sijn decksel
2. d=os gesnedene roemers, mitsgaders een glase
kannetje van buijten met schilderagie, en nog
twee flessies nagel olij, ter oorsaeke ons niet
alleenigh de gedagte soon, in de vertoef zaal
In plaats van sijn Neef, seer beleeft verwelle komden, maar ook de oude
heer van finando onthaelde ons in de heer —
bingosamma eerste ordinanis rijxraat, en grootste
gunstelingh van sijn maijes=ts palleijs in plaats
van voorsz: heer, waar van hij een neef Is„
Betoonde sigh ongemeen en doen nogh in't hoff was, hoogh gedagte heer
bethoonden een groote genegentheijt-tegens—
d'E. Comp: en scheen ongemeen met ons in sijn
schick te wesen, tot dat wij wederom scheijden,
tegens den avondt quam den ondertolck 3
kisemon weder thuijs rapporteerende het
groote genoegen dat sijn Ed:le over deese
klenigheden genamen hadde, voegende daar
bij hij geen schenckagie aan nemen dorst,
egter de goede genegentheijt die hij bemerkte
dat hem d' E. comp:e noch toedroegh soo accept:
hij zulx edogh aanden ondertolck gelastende
wijn sal durven aan dat hij den nangasachijsen gouverneur
uijt zijnen naam soude vragen, of hij wel
vermogens zij de spaense wijn, en wijn tint te
durven accepteeren en dat hij mij daar seer —
eanstigh voor souw bedancken met verdemeldingh
hebbende een schoon paart, 30' zijde rocken
schoncken met een fles wijnthint 1' d=o soete spaen/ sijn maij=t Genegaleert te keeren, en sijn, soon dit Jaar hier te blijven,
wijn
en 100:
5/6.
Maart
sijn.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0765.xml
#+ ---

1673
Ao: 1686. Japan In de Stadt Tedo
Japan Inde Stadt Tedo An„o 1686.
Maart.
staende negotie op't
Eijlandt wilkomen
Laten aende Commiss=s
op haare Groote compenn:
dagh meede uijt onsen
naem door den tolck
Complimenteeren
Enlangden een Briefie
uijt nangasackij door
S=r Portier gesz:
's Comp:s zaeken.
van op morgen te wesen
aengesegt.
den oppertolck fat„
Maart
en 100. schuijten silvers, van zijn maijeste„
vereert bekomen, wesende zulx een ongemee„
groote reputatie die aan elck niet geschiet, d d' Inhout van't selve,
mede wiende zijn Ed=le gelicentieert voor eenj
wederom naar zijn landt te keeren, daar hij ook
doen mee was te huijs gekomen, zijnde wijders
sijn Hoogheijt laetons voornemen inde negotie tijt den nangasack„
weten dat Inde aan gouverneur om te gaen besoeken, en bij den selve
mede om licentie te vraegen, om den hollandt
Capt„n te mogen de visiten geven wanneer hij da
Jn passant ons souw komen bedancken;
Dingsdagh
26:' wesende van daagh een der grootte complim
„dagen, dat die over al aande meerdere worden
afgelegt, quam onse oppertolck soudaijo preten
mede 't zelve door hem souden laten doen aand
Twee Commissarissen, en den gouverneur Guijs
twelck wij aan hem seer willigh consenteerden Ons wert het afscheijt
met welcke bootschap hij sigh vroegh denwaerts
vervoegden.
Ontrent den agtermiddagh wiert den onde
Ginseijmon ontboden, die cort daar aan wedert
rugh quam, ons een brief van't eijlandt door
ondercoopman S=r Portier gesz: toebrengen
Jnde welcke vermelt wierde dat van den 5en m
af noch geen begin van de Combuijs op 't eijland
gemaekt zij, en den leugenagtigen brasman, vo
werdende het hout daar toe van Gotto verwa
Woensdagh
27„e erlangde wij de blijde tijdingh van dat wij op
morgen ons afscheijt vercrijgen zouden, daer
wij ons toe prepareerden, en den gouverneur
Gin seijmon lieten voor desen blijde tijdingh bedanken,
versoekende wijders dat zijn E. de saeken van
„maals aenden Gouvern:r dat niet alleen nogmaels beloofde; maar ook
repliceerde zulcx gedaan te hebben, en wel
conde bevroeden dat de E: comp:e met zulcx een
tantum van 300 kisten gelt maar uijt te voeren
niet souw bestaan konnen, dan wel met nogh
eens soo veel
donderdagh
28=en wij gingen van deesen ogtent ontrent 8 uijren
tolck skisemon seer schielijck door den Gouver Recommandeeren nogh d' E. comp:e wil de voor gerecommandeert laten
most werden, Jtem datter reets 16 Joncken
g'arriveert waren uijt dewelcke een parthije
zij de bijnagt door de Japanders reijmelijck van
boort geslooken wesende, namentlijk 32. balen daer
van agterhaelt waren, en 17. Japanders in
hegtenis geslooten, die altemael hier overstonden
onthalft te werden, Item datter een stercke
regen eenige dagen gecontinueert hadde, waar
door inde packhuijssen, en wel voornamentlijck
Jnde doorn; groote leckagie bespeurt was
geworden, waar door 3 â 4. packen zijde Jetwes
nat geworden zijn, wijders dat den oppertolck
„siezeijmon overleden, fatsizeijmon overleden was, en seer veel schulden
naar gelaten hadde, dan egter geene middelen
om te connen betaelt werden, voor de rest stont
alles wel.
mast
ten
R.
B3.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0766.xml
#+ ---

1674
65.
Ao: 1686. Japan inde Stadt Tedo
Japan In de Stadt De dostn:s 1686.
Maart.
Verhuijgen voor de Rijcks
Raden Jn't hoff ons af
scheijt, en
30. Keijsers zijde
Rochen tot een weder
Geschenck.
Versoeken om een Copie
de secretarisz: vande
ons geluck op onse
Reijse wenschen
Laten door den tolck
Zoudaijo Bij alle de
Grooten ons afscheijt
nemen
vertrecken weder uijt
mt: Obe over desselfs
Jndispositie.
monde de zaken vande
maijes=t sijn van geen
Maart
Ten hove alwaar gekomen wesende, langer dan
uijren vertoefde, eer Ick voor de heeren rijxnade
gebragt wierde, om ons afscheijt nevens 30 heij
schenckagies rocken te erlangen; 'twelck dat
naar de ordinarij manier beleefdelijck toegingh
alleenigh dat jk cost bemercken, dat in't voorsi
van de oude ordres van zijn maijes:t een meerder de Beveelen van sijn
gewagh vande portugeesen gemaekt wierde, a nieuwen Inhout
anders voor desen, daarom Jck ook door den opp
tolck soudaijo, aan de heer Commissaris sumi
van des maij=ts beveelen. „ nosamma om een Copije van d=o poincten mij n
geleesen versoeken liet, naar ons logiement werdende alleenigh bij
eijndelingh gecomen wesende, en middagh maar portugeesen aan ons
hunne secretarissen met de zijde rocken tot de de Ionge Rijxraet
weder geschenck, die wij naar vermogen weder Canga samina ontbiet
onthaalden, namen haar afscheijt, en wenscht
ons geluck op onse reijse.
Vrijdagh
29„n bragten deesen dagh toe met 't onthaelen der
heeren Rijcksraden comen secretarisz: van alle andere heeren, die hun
complimenten meede quamen affleggen, tot
laet inden avondt
30=en desen ogtent vroegh ginck den oppertolck soud Tedo.
uijt onsen naam bij alle de heeren rijxraden af„
scheijt te nemen, en haar Ed=le voor hun beleeft
April
van gisteren door hare secretarissen gedaen
vrundelijck bedancken, deesen agtermiddag
Saturdagh
Op de afreijse uijt Tedo.
Sondagh
31„en deesen ogtent raeken wij met groote moeijte
nogh eijndelijck met de Caseris, en de schrijvens
tot reekenen, 't welck gedaen wesende, het middagh.
mael hielden, en daar naar uijt Tedo ons op
reijs begaren, leijden dien agtermiddagh nog 7 mijlen
af tot in cannagauwa, daar wij overnagten,
maandagh
L=mo vertrocken deesen ogtent tot Oijxo daar wij
verscheen zoudaijo wederom met een vrundelijck
antwoort van alle de voorsz: heeren, ons nogh
maels feliciteerende op onse reijse, maar aan
gaande de copie vande voorgelesene Cappittels —
bij mijn afsetheijt g'eijst ofte versogt hadde, zijn
mij niet geworden, latende mij weten datter geen
veranderingh maar de oude beveelen van sijn
maijes=t waren, Edogh de zake der portugesen voor
al aan ons handt gerecommandeert werden, al 't
geen wij van deselve hoorde, of wisten; niet te
verswijgen, maar aanstonts bekent mosten maken,
agtermiddagh van de Ionge heer, en rijxraet
Cangasamma ontboden en met de norimon tot
zijnent gehaelt, om over desselfs Jndispositie,
nogh geconsuleert te werden.
hebbende gehouden, verscheenen eenige der heer strck gerecommandeert Jn middels wiert onzen m=r ObE nogh dien eijgenste
verscheen
middaghmael

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0767.xml
#+ ---

1675
A:o 1686. Iapan op de afreijse uijt Iea Japan op de afreijse uijt Tedo A:o 1686
hooren alhier dat de
Japanders In nangas:
de doodt gestraft
Een Laap met twee
Getrouwde Vrouwen
In overspel Bevonden
sijnde Onthalst
April
middagh hielden, en onse nagt rust In oda
wanna
dingsdagh
2=en desen ogtent vertrecken uijt ons nagt leger op 't sluijken wesende
passeerden het faconische gebergte, houden na Bevonden waren met
rust in't vleck muniaso.
Woensdagh
3„n vertrecken uijt Numaso houden middagh
mael in cambarra, ende nagt rust in Jeserij—
donderdagh
4„' vertrecken nogh vroegh uijt Teserij, en pass
de revier abakauwa, middaghmael houdende
Jn occabe, en gaan agtermiddags over de rest
oijengouwa, houden nagt rust in cannaija; de
ogtent de stadt Suninga wesende gepasseert, en
digt bij de revier voorsz. abakouwa comende, z
wij aande wegh drie Japanse hoofden op ijser
penne staen, op een kleijne galge wesende het
middelste hooft een paap, en op beijde de zijl
twee vrouwen hoofden met dewelcke dese paar
Jnde tempel geboeleert hadde, zijnde deselve
twee getrouwde vrouwen, en daarom over dit
feijt vande overigheijt met de doodt gestraft„
sagen ook nogh een wagt daar bij, op dat
hoofden niet soude werden gestolen, maar ander
tot een afkeer daar blijven staan, mitsgaders
dewijl zij niet van de sleghte, maar van de voorm
Saturdagh
6=n wederom uijt fammamats vertrocken zijnde
houden wij middagh in't dorp fodogaijo, en
onse nagt rust in accasacka.
Sondagh
7=en vertrecken wederom uijt accasacka, en houden
middagh in 't dorp surogauw, en nagtrust In
mia, om op morgen te water naar quano te
gaen.
maendagh
8=en gingen desen ogtent met een favorabile wint
Vrijdagh
5„en vertrecken deesen ogtent uijt cannaija houden
middagh mael In't doup foekroij, en naar dat
wij de revier tennio gepasseert waren quamen
wij Jnde stadt fammamats, daar wij overmagten
vrouwen te wesen, Jnde stadt gesegt wierde;
wij hoorden desen eijgenste agtermiddagh vande
tolcken, datter vande passeerende Japanders
die ons tegen quamen in osacca tijdingh gearriv=t
was, hoe namentlijck de 17 Japanders hier
vooren gemelt, over 't sluijcken vande Chinesen
zijde, uijt de Joncken onlangs in nangasachij
geattrappeert, en jn hegtenis geseth, waren
altemael onthalst, daar onder mede twee
coelij meesters van 't eijlandt, en ook Twee
oppertolcken, van de chinesen die hier over
gebannen waren.
April
vrouwen
over
66.
67.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0768.xml
#+ ---

1676
69.
N:o 1686. Iapan op de Reijse uijt Tedo Iapan op de Reijse uijt Tedo A:o 1686.
Arniveerde weder
Jn miaco.
komen Jn osacha —
den landt wegh naar
Reets Innangasachij
aengekomen te wesen.
April
over zee naar quano varen, en nadat ald
reijs tot Isseij akots, daar wij overnagten.
dingsdagh
9=en desen ogtent wederom vertreckende houd
middagh in sacanosta, en nagt rust Inde
minakoets,—
Woensdagh
hadden middagh gehouden, spoeden wij nogh erstaan 24: Ioncken datter reets 24„' Joncken van de chineesen op de
10„' vertrecken uijt minakoets, houden mid
Jn coesats, en nagtrust in oots;
donderdagh
11=en vertrecken uijt Oots, en arriveeren ontre
negen uijren Jnde stadt miaco, Jn onse
herbergh,
Vrijdagh
12=en hadden deesen geheele dagh stercke regen„
soo datter geen cans waar om veel uijt te
connen regten;
Saturdagh
13„en maeken ons tot 't vertreck gereet, en gae Gaan.
naar dat wij middaghmael gehouden hadde
tot fusumo toe, om van daar tegens den avon
Jnde bercken naar osacka te gaan;
Sondagh
en
en
1=rs komen desen ogtent vroeght Jn osacka, Jn
^en
15„en stiende, het meeste gedeelte van onse bagagie
op heden met kleijne bencken aff, om die Jnde
groote berck voor fiongo reets leggende aff te
schepen, en voorts opmongen derwaerts over
lant te volgen.
16„n Gisteren avont beginnende te reegenen 'twelk
den geheelen nagt geduurt heeft, en nogh
worden Genootsaekt over continueert, daar en boven vernomen hebbende
onse Berck te moeten dat gisteren de benck, van wegens contranije
wint nogh Jnde mont van dese revier legt, zijn
wij genootsaekt alle het resteerende goet nogh
daar bij te voegen om soo veel doendelijck zij,
daar mede de reijse te bevorderen, tot Jnde beuk,
en wij alleenigh op morgen hun overlandt te
volgen schoon de regen nog quam aan te houden
dinghsdagh
onse herbergh, daar wij bij discours vernamen
rheede van rangasackij met coopmanschappen
g'anniveert waren, als mede dat onse banck aen
fiungo lagh, waarom ordre stelden, dat onse
bagagie, en goederen, soo dra mogelijck met
andere bercken mogt voor afgesonden werden,
en wij op overmongen te landt deselve volgen„
op dat geen verlet soude mogen hebben
Maandagh
onse
17en
18.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0769.xml
#+ ---

1678
A:o 1686. Iapan op de afreijse uijt Tido
Japan op de afreijse uijt TedoA:o 1686.
vertrecken uijt
Osacka.
den tempel van Ischies
Broen
Gaan voor frungo weder
om In onse Berck
worden hier nodeloos
gehouden om niet
Maken Gewelt over
ons leggen Blijven.
wegh onder zeijl.
April
April
Woensdagh
17„en gaan desen morgen uijt osacka, en passeer
het steetjen amackasackij, daar ook een cap
legt, alwaar wij mede ook bezagen den venm
tempel van Ischies broer, houden middagh
Besigtigen den vermaar,„ nissinomia, een vleck, en comen tegens den
avont voorde stadt fiungo Jn onse berck, ina
vonden onse bagagie nogh niet derwaerts g'an
te wesen, om dat de wint contrarij was, wij
met deselve niet connende onder zeijl gaan
donderdagh
18=en zagen onse bercken wegens contrarie wirt
nogh al niet aan comen, als inde nagt daar
aan dat zij verscheenen, ende wint goet was,
nogtans on't particulier dat de tolcken mede
onder zeijl te gaan daar in hadden, en soo het scheen, 'tselve voor
bangioisen sogten te verbergen, daarom diend
niet haeftigh waren, Jn onse groote berck
ijets over te willen laten setten.
vrijdagh.
19:en maekte Jk groot gewelt om het ancker he
te doen ligten, en de onder zeijl te gaan, soo de
de opper bangiois 't selve hoorende, hij de reden
daar af ondervroegh, daar hem de Tolcken
met de schipper op tot antwoort diende als
Jk deberck wilde onder zeijl hebben daar de
wintheel contrarie was, schoon zij 't zelv
een menigte bercken zagen doen, die met ons e e Raken eijndelijck
20=en sien met het aanbreeken van den dagh dat
veele bercken hun ancker ligten, en onder zeijl
gingen kofte den schipper niet langer zijn
personagie speelen, maar moste het selve
wegh mosten passeeren, onder voorwende dat
de wint niet bestendigh zijnde, wel weder te
rugh soude moeten keeren, 'Twelck hun door M=r
Ob8, die de zeevaert mede verstaet wederlegt,
en contrarij wierde aan gewesen, waar op de bangiois
sigh liet mercken gestoort te zijn, en dese woorden
uijtbraekten; bij aldien den schipper hem met
leugens paeijde, hij hem de houwer in de neck
soude leggen; waar over de tolcken altereerende,
den schipper heijmelijck waarschouwende, dat
hij bij provisie de mast over eijnde liet setten, en
soo langh daar mede semmelden tot dat de wint
verflauwden, en tegens den agtermiddagh
wederom verandert was, Jn middels verscheenen
tegens den avont een meenigte bancken bij
ons ten ancker die van mouno afquamen
daar wij na toe mosten, en die de schipper ons
voogden diest te maeken deselve te zijn die
van den agtent van ons aff onder zeijl waren
gegaen, en nu weder te rugh hadde moeten
keeren, dat wij egter tegen spraken, zulx on
waer te zijn, den schipper overtuijgden
Saturdagh
mede
70.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0770.xml
#+ ---

1678.
A:o 1686. Iapan op de afreijse uijt Jaapan op de afreijse uijt Tedo A:o 1686.
April
April
mede doen, soo dat wij wederom aande gangh
raekte en op't hoogste van de middagh reet
6 â 7 mijlen waren voort geseth: schoon wijd
„stroom tegen hadden, dogh wegens de Jnvalle
stilte mosten wij het ancker weder in de gro
werpen, dat naar verloop des strooms wed
op haelden, verwagtende een favorabele win
diesigh ontrent den agtermiddagh verthoon
maar tegens de nagt seer schuael, en scher
wiert, en ten laesten geheel Jn stilten veron
Jn dewelcke wij voorstrooms dus soetjens hiet
dreeven dien nagt manno passeerden, en den ogt
ons 20 mijlen verder tot aan Octfunado toe
bevonden geadvanceert te sijn:
Sondagh
21„' na dat wij met een labber coelte van oetsum
3. mijlen verder g'advanceert waren, kreegen
Jnde wint met een stilte, edogh de stroom nog
tot ons voordeel hebbende, namen de matro
de riemen, om met ruscken onse reijs nogh
ijetwes te bevondenen, tot dat ontrent den
middagh wederom een fraije koelte kreegen
dien ons dien dagh nogh tot op 3 mijlen bij de
stadt bingonotomme brogt, daar wij bij een dr
daar een goedehaven was van wegen de reeg
en ook de Jnvallende nagt Ten ancker
quamen, en bleven overnagten:
23„e desen geheelen nagt stil zijnde geweest,
verthoonde sigh met het limieren van den
dagh een favonabile coelte, soo dat wij onse
mast en ancker ligtende, onder zeijl gingen,
maar ontrent een half uijr daar aan, quam
dewint weder geheel contranij waar door
wij 't ancker wederom mosten in de gront
laten vallen en cont daar aan weder ligten
om de haven vande stadt bingo notomme te
bezeijlen en dat het springh zijnde, de
contrarij wint sigh seer begon te vertieffen,
costen egter de rheede niet bereijkien, maer
mosten ten ancker Comen, en dien dagh over
blijven leggen met continueel slingeren, voor
drie anckers maar ontrent nogh een half
mijl van bingonot omme wesende,
woensdagh
24„en na dat de wint sigh tegens den ogtent
maandagh
22=en desen ogtent nogh neegenagtigh weer zijnde
mosten nogh blijven leggen, schoon wij zagen
dat andere bij ons leggende bancken wegh—
gingen, op hoop dat sigh een beter weer, en
wint souw komen op te doen, daar van wij
thans deesen geheelen dagh niets vernamen,
en voor ancker dus bleeven continueeren,
dingsdagh
maendagh
weder
72.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0771.xml
#+ ---

1679
A:o 1686 Japan op de afreijse uijt tedd
Japan op de afreijse uijt Tedo A:o 1686.
April
April
weder wat gelegt hadde, en het wat stilwie
ligten wij ons ancker om in de bhaij voor binge
tomme te comen, gelijck geschieden, daarv
secuner lagen, aangesien dogh de wint nog
gedurigh contrarij bleef, en niets costen ava
maar die geheele nagt over voor ancker ley
bleeven,
donderdagh
25„en kreegen desen ogtent een paar uijren voorde
apparentie van een favorabile wint, waar
de mast opregten, en de anckers ligten, vorder
niet vincken deberck uijt debhaij te brenge
besigh wesende erlangden wij een goede wint
en gingen voorts onder zeijl, die ons bij blee
Tot ontrent den avont wanneer sigh delugt
weder begoft tot regen te stellen, en wij naar
goede haven ons quamen te begeven, daar wij
't ancker inde gront lieten, en dien geheelen
nagt leggen bleven;
26. ' desen ogtent vernamen wij de wint geheel
contrarie te zijn, en daar bij seer regenagtigh
weer, soo dat wij in onse bhaij stil leggen blev
wesende op gifteren maar tot op de helfte
de wegh naar Commeneseckij gezeijlt.
Saturdagh
2j„e mosten nogh vermits de contrarij wint evens
aanhielt, voor ancker blijven leggen;
Vrijdagh
30„en desen ogtent een paar uijren voor dagh gingen
wij met een kleen Coeltien weder onse reijse
ondernemen, en quamen eijndelijck aan't dorp
Cammonesectij daar ons de wint wederom
tegen viel, soo dat wij ten ancker comen mosten
tot op agtermiddagh dat wij met roeijen, en
vricken mitsgaders met de stroom die ons
ijetswes voort sette onse reijse nogh advanceen„
„den, eijndelijck Jnden laten avont waeijde de
wint seer favonabel soo dat wij ons zeijl ophaelden
en de geheelen nagt door met de hulpe van godt
tot int gesigte van simoneseckij, en onse reijse dus
verre volbragten;
dingsdagh
29:en raekten met een kleijn Coeltjen onder zeijl,
'twelck ons bij bleef tot ontrent den middagh
wanneer sigh de wint wederom dwarsthoonde
wij 't nauwlijx met laveeren soo verre brengen
Cofte, dat wij bij het dorp Cambio leggende nogh
5. mijlen vande stadt cammoneseckij tegens
den avont ons ancker vallen lieten, en aldaer
vermagten, —
Maendagh
Sondagh
28=en hadden nogh al contrarij wint, soo dat wij
ons met stilte leggen blijven, mosten patienteeren,
Sondagh
Woensdagh
1

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0772.xml
#+ ---

1680
1678.
Meij
A:o 1686. Iapan op de afreijse uijt sed
Japan op de afreijse uijt Fedo A:o 1686.
komen aan
Simonesechij -
En arriveeren In
Kokena
hooren alhier de
Sachij Goederen te
verkopen zij toe
gestaan
komen wederom Jn
nangasackij
en op't eijlandt
woensdagh
Pmo.
=tzeijlden nogh in den morgen stont met desen
wint, en quamen ontrent de middagh Jn
Simoneseckij, alwaar metter haest Cleijne
bancken huerden, om onse goederen te embo
queeren, die wij over de houte lantwegh geno
saekt waren mede te voeren, en naar Coocker
tte gaan, daar wij tegens den avont arnivse
en aanstonts paarden, en Coelijs behougden,
Jnde na nagt ons op reijs te begeven, door de
wij 14. mijlen daegs daar aan mosten aflegge
dewijl de stadt Itsuka, daar wij anders
nagt mist houden 't eenemael verbuant wa
alhier erlangden wij tijdingh dat de gan
Chineesen In nanga„„veerde chineesen in nangasackij reets ha
Coopmanschappen vercogten, en toegestaen
250. kisten gelt om te setten, mitsgaders
eens soo veel wanneer nogh meerder Joncke
sigh quamen op te doen, bedragende Jn alle
500. kisten; stueren van hier nogh dien sel
avont een dienaar voor uijt naar nan gaso
volgens ouder gewoonte, om onse komst bet
te maeken, —
Donderdagh
2„en vertrecken desen morgen uijt kokena en houde
middagh in Caijanosie, en onse nagtmist In Oote„
vrijdagh
3=en vertrecken: uijt ootchino, en houden middag
in Jammaija, en nagtrust in 't dorp t aijser
7:' komt den oppertolck kitseij zeemon verhaelen
datter onlangs wederom van de chineesen goet
was aangehaelt, over 't welcke seer scherp
ondersoek gedaen wiert, om de eijgenaers soo wel
als de complicen daar van te agterhalen ook
wiert mijn door den ondercoopman S=r portier
„r vertrecken met een regenagtigh weer
uijt tokits, en comen ontrent 9. uijren voor
middagh de heere zij gedanckt, behouden
in nangasackij en op 't eijland decima,
alwaar onse afgeleijders de bangioisen naar
dat een weijnigie onthaelt wierden beleefdelijk
haar afscheijt, en sich met de tolcken naar
den gouverneur vervoegden om aan zijn Ed=le
onse te rugh comste bekent te maeken;
Dingsdagh
Saturdagh
4=en vertrecken weder uijt taijsero, en houden
middagh in't dorp kan sackij, en nagt rust Jn
oda.
Sondagh
5„e vertrecken uijt oda, en houden middagh in
souwota vandaar passeerende het dorp orissino
en comen vroegh des agtermiddags in smongi
van waar wij met de bancken het nogh oversetten
tot toluts, en aldaar onse nagt rust namen;
maendagh
4en. Saturd
aan
76.
meij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0773.xml
#+ ---

1681
79.
A:o 1686: Japan ten Comptoire nangasa
Meij
Japan ten Comptoire nangasackij A:o 1686.
20 Chineese Jonken
In ons afwezen
G'arriveert
Sluijkgoederen
hare packhuijsen.
Brant ontstaan door
Chineese Vuerwercken
Gerestitueert, en hij
15. persoonen daar
over onthooft
Meij
aan wien In mijn absentie 't gezagh van all
had gedaefereert, wederom behoorlijk transpor
en van't gepasseerde pertinente aantekenin
gedaan, waar bij dan onder anderen de
traagheijt van den oppertolck Jossoijeman off
alias brasman in het besorgen vanden nieuw
combuijs tegens de gegevene beloften aan„
overvloedigh bleek, en dat de oude combuijs die aande Eijgenaans
eenige weijnige dagen voor mijn arnivemer voor altijt uijt dit
eerst was ondernomen om afgebrooken te Rijck gebannen,
werden, wesende egter met het houtwerck
daartoe benodigt de timmerluijden sterck
besigh, om soo veel mogelijck zij, deselve
ten eersten op te regten.
s gepasseerde Hier In
nangasackij 't zedert om
geteekent, Bij den onder„
Coopman en packhuijs m
Monsr. Cornelis pontil
Is In substantie als
nogh 20. andere Chinese Joncken van diverse
quartieren successive g'arriveert waren, —
2. n den 18' februarij snagts uijt een chinees Jon
agterhaalt gewonden 32. packen chineese rouwe zijde die de Chines
met hulp der Japanders meerder te sluijcken„
door de wagt bancken altemael gekregen,
N„o datter 't zedert den tijt van ons afwesen decaserissen prepareren alhier op 't eijlandt niet alleen gerepareert
5. den oppertolck brasman hadde sigh seer
traegh in 't opbouwen van de Combuijs getoont
maar egter Costelijck hout daar toe verschaft.
4. verscheijde casenissen hadden hun packhuijsen
maar sommige ook ten eenemael nieuw op
gebouwt,
3. twee a drie rijsen is 'er eenige brandt Inde stadt
door brantstigters gestigt, maar waren niet
agterhaelt, en dat de Tempel vanden gebannen
rentmeester preso, door de chinesen haar vuer
die naderkant op doodt wercken inde brandt geraekt, en 't eenemael
d=o vuerwercken op de verbeurte van 't leven
venboden hadde, ende perpetreurs, als brandt
stigters met de doodt te zullen laten straffen.
vertreek tot heden aen straffe sijn verbooden, afgebrant was, uijt welcke Insigte de gouvenn:r
en agterhaalt geworden was, waar van 17.
Jngesetenen van nangasackij hier over zijn Jn
hegtenis geseth, en op den 8„' maert daar aan
volgende 15 ' daar van onthooft, en twee weg
gebannen wesende de voors: hoofden ten Exempel
van andere op de geregt plaats op staeken
gezeth en aan de Chineesen de voors. zijde
altemael wederom gegeven, maar de eijgenaers
van de selve voor eeuwig gebannen naar hun
landt om noijt wederom in dit rijck te mogen
komen;
6.
78.
volgt.
en
en

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0774.xml
#+ ---

1682
8
A:o 1686. Iapan ten comptoire Nangasackij Iapan ten Comptoire nangasackij A:o 1686.
altemael te verkopen
de Pamado vande
Chineese zijde
t Packhuijs de doorn
over letcagie twee
mael verhoepen
Wijn voor een Lants
heer Gehaelt.
De heer van fusien
verandert de wagten
van de nangasachijse
Zeehavens
Devenduevene Coneers
„tieert te vertrecken.
Meij
Zeijmon overleden
naarlatende veel
Schulden.
Meij
N o 6. den 17=en april hadde de gouverneur aan de een
8. Joncken wort toe 8: aangekomen Joncken toegestaen alle hun met
gestaan hun Coopmsz: gebragte Coopmansz: te mogen vercopen, daar
op de hoofden vande 5. keijserlijcke steeden de
bancado op de chinese zijde mede getroffen h
als volgt.
voor de 1=o zoort Cabessa E 250: 't picol
2„e d=o. . . . „ 230:
baniga. . . . . . . „ 180:
7. door 't regenagtigh weer was 't packhuijs de
doorn soo leck bevonden, dat 't selve tweenen den oppentolk fatsi„
heeft moeten door den baas metselaer verha
werden.
8. ' voorden heer Samikimosamma wanen drie
gantingh wijn tinth, en ook soo veel spaense wijn
gehaelt,—
9. dat 'er door ordre van sijn ho: maijes=t den 2:e
meij de wagten vande nangasackijse zeehaven,
door den lants heer van fusien waren verandert
geworden, zijnde sijn hoogh=t met een groote statis
in dese bhaij verscheenen en wederom vertrocken
en dat d:o heer last hadde nauwe toesigt op de
Jncomende, en uijtgaande chineese vaart: te
stellen.
10. mijne briefies vande boven reijse aff aan S=r
pontier gesz: hun recommandeerende goede zoo
voor Comp=s costeljk coopmansz: en ook voor
Woensdagh
8=en den oppertolck brasman vermelt hoe dat
het houte genaemte (:dat altemael Costelijk
hout is:) van de Combuijs nu binnen drie dagen
souw werden door de timmerluijden opgeseth
en ook voor ijetwes nieuws, datter onlangs
door de vissens alhier Jnde bhaij uijt zee zijn
12. den oppertolck fatsizeijmon, was den 22:e feb=r
van sijn siekte overleden naar latende een
capitaal van over de duijsent Coebangs aan
schulden, en zijn woonhuijs met desselfs vrouw,
en kinderen voor zijn mede Confratens, de
andere tolcken die sigh bij zijn leven als borgen
daar voor aan de Crediteuren hebben gestelt,
en gevolgelijck zullen moeten betalen, onaan
gesien waar die wederom aan hun guarandt
staan te comen;
veur, en ligt te dragen, wanen wel ontfangen;
N„o 11=en de vervallene Core ers met hare visschers
bercken tot aande wal van Japan, en van
worden weder. gelicen„ daar voorleden in nangasackij aan gebragt zijn
den 9:' maert onder 't convoij van Japanse wagt
beucken van hier weder vertrocken, en tot het
landt fussina begeleijt geworden, van waar
zij naar hun landt wederom mosten keren,
bestaande in een getal van 27 stx: bercken,
en 250. menschen
veur
Opgehaelt.
86.
Meij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0775.xml
#+ ---

1683.
A:o 1686 Iapan ten comptoire nangasa Japan ten comptoire nangasackij A:o 1686.
meij
ordre 20. goude —
Oebangs tot een
voor die den Eijgen=r
weet aan te wijsen.
de schenckagie nocken
Onder de Japanders
Ook auriveert Een
Jonck.
17. cassen met Chinese op gehaelt 17. cassen met chineese ponceli
porcelijnen opgevist, en andere fijne rariteijten van aarde werck
dat den gouverneur in nangazackij p=r dep
met den eersten naar 't hoff in Jedo berigt
d' Gouverneur Erlangt hadde, en op eergisteren deese volgende antw:
daar op verkregen namentlijk dat zijn Ed:le zijn
prenie te stellen uijtterste debvoir doende twintigh goude
Oebangs Tot een premie uijt 's keijsers kasd
op soude stellen voorden Geenen die de eijgenaer
hier van, als mede de Complicen wiste aan te
brengen of aan te wijzen, met bijvoeginge al
was hij zelfs daar aan hantdadigh, hem 'tselv
souw vergeeven, en de voorsz. praemie werden
toegevoegt, om dat den keijser dit voor een
ongemeene stoutigheijt agt te wesen, daar vrij
wat onverwagts soude connen onderschuijlen,
werdende anders in nangasachij daar voor
gehouden, dat deese voornoemde Cassen met
porcelijnen &=a Jn't voorleden Jaar door eenig
der vertrockene Chinese Joncken met kennisse
hunner tolcken alhier in zee stil swijgers—
souden gelaten zijn, om wanneer wesende
vertrocken door deselve weder daar uijt opgese
en Jnde stadt stilletjens vercogt te connen
werden, om dat dito goederen verboden zijn. verdeelt
donderdagh
Onse Reijs Berck — 9=en op heden verscheen onse werck voor 't Eijlant
Comt van simonesechij. daar wij de bovenreijse mede gedaen, en aan
Maandagh
13=en begoften de Japanders van daagh de
10=en verscheenen desen ogtent, des gouverneurs
bangioisen onse afgeleijders, om de goederen
uijt de bercken te laten lossen, die altemael
connect bevonden wierden, sonder datterijet
wes ontbrack, voorts naar het gewoonelijk
tractament hun afschijt nemende, wederom
naarde stadt keerden, Jn middels koordemen
dat 'er nogh al sterck ondersoek wierde
gedaen met het examineren der chineesen,
door wien de opgerifte kassen met porcelijnen
als verbodene waren, mogte in zee ge„
„laten wesen,
11=en Saturdagh } dese beijde dagen de—
schenckagie rocken, onder
den ottena, alle de tolken,
12=en Sondagh
schuijvers des gouvern=rs
en stadts bangioisen onse
afgeleijdens verdeelt
simoneseckij gelaten hadden, soo mede agter
middags weder een chinees Jonck, die binnen
quam zeijlen, ook wierden defondamenten van
de plaats daar de nieuwe combuijs wederom
souw op geregt werden gehaeijt.
vrijdagh
sim oneseckien
Combuijs
87
Moij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0776.xml
#+ ---

1684.
Ao 1686. Iapan ten Comptoire nangas
Japan ten Comptoire nangasachij A:o 1686:
Ogouverneur Laet
te willen verwelle
„komen.
Gaan naar den Gouv=r
het compliment
afleggen
sien 20: stucx Goude
geaffigeert staen.
verschijnt wederom
een Jonck.
d' nieuwe Combuijs
Raecht ten eenemael
Meij
combuijs op te regten, en wierden mij door de
Appertolck Zoudaijo kennis gedaan dat zij
weten mij op morgen Ed:le den gouverneur kinnots donne geresolv
was mij op morgen van mijn reijse te ver
„komen en ter audientie willen laten, om
naar gewoonte bij zijn Ed=le daar voor 't Com
„liment aff te leggen
Dingsdagh
14=r voorde middagh ontrent 9 uijren wiert over Eijnde
door des gouverneurs bangioisen, en onse tole
ter audientie geleijt bij den gouverneur, daar
Jn't passeeren van een der voornaemste stratt
aande ordinarij verheven plaatsen, alwaer d
placcaten g'affigeert staan onder andere
mede beschouwden Twintigh stx: goude oek
oebangs bij de placcaten Jder tegens 7¼ goude Coebangs gereekent
makende tsamen Coebangs 165. off G 95
of tot Rd=ns gerreduceert wesende sesthien
hondert alle op een houtebout vast gemaekt
voor de genen die de eijgenaars vande verdrou
Casse porcelijnen, en andere chineese ranct
weet aan te wijsen, dese praemie sullen geni
en nogh daar en boven wanneer zij mogten sel Bevingh:
mede daar aan handadigh wesen, des niett
min de voornoemde stucken gouts soude
trecken, en van alle straffe bevuijt blijven
donderdagh
16=en van wegens de gisterene vrolijckheijt schijnt
de Timmerluijden en andere arbeijtsluijden het
hooft nogh wat swaar te wesen dat niemant
aan 't werck gekomen Is,—
voelen een hande aant desen avont een vervaarlijcken, en harde aert„
bevingh vernomen:
vrijdagh
17=en verscheenen de timmerluijden weder aant„
werck, en zagen tegen de agtermiddagh wed=e
een cloek chinees Jonck binnen Comen, en
Woensdagh
15. 'n de nieuwe Combuijs van desen voor middagh
in zijn houte genaamte ten eenemael over
eijnt staende, waar bij daar dan getuijgen
moet dat al het houtwerck daar aan, uijt
gelesen swaer, en deugtsaem is) hebbende
gesamentlijk timmerluijden, en mede arbeijdens,
en ook Coelijs een vrolijcken agtermiddagh
moeten hebben, om in desen goeden Jeer niet
den bouw wijders te vorderen, g'animeert
te mogen blijven
soo dat dese sluijckerijen aan't hoff seer hoog
moet werden geconsidereert, en vordere bedenk„
„inge van groote suspicie, en argw aen geven,
die aan den gemeenen man voor als nogh on
bekent blijven.
Soo
soo dr
84.
ƒ
Meij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0777.xml
#+ ---

1685
N:o 1686. Iapan ten Comptoire nangasach
Japan ten Comptoire nangasachij A:o 1686.
Meij
gekomen
Arriveert nogh een
Jonk,
verschijnt wederom
een jonck,
waar door de voor
voorde Gemeente aent
voor de tweede Reijs
opgevischt.
Meij
'er gesustineert wiert aan't maecksel van't
dat het een hocksieuws souw moeten weesen
Saturdagh
18=en desen ogtent wiert 'er nogh een chinees Jon
Nogh een Jonck binnen vernomen, dat 'er snagts binnen was gesteven
en sagmen mede van 't eijlandt datter 't gifti
Jonck reets gelost, en al het volck daar op
naekt uijt gekleet, en gevisiteert wierde, we
de voornaemste van deselve aan lant gehaelt
Sondagh
19=en op heden sagmen dat de Timmerluijden me
het leggen, en aan spijckeren der houte ribben„
het dack vande nieuwe combuijs klaer raek
zullende nu deselve over al met plancken bes
daar mede hun werk nu soo verre verrigt, en
gedaan is;
agtermiddags arriveerde weder een chinee
Jonck ter reede van nangasachij 'twelck
het sigh laet aansien nu eerst regt beginnen
sal
20=en begonnen de Timmerluijden het dack met hof Is verwonpen.
plancken op de houte ribben te spijckeren,
en sagmen agtermiddags wederom een kloek
geladen Chinees Jonck binnen op de rheede
comen,
dingsdagh
21=en Jser oijt een landt daar de onderdanen
Maandagh
op hunne overigheden, sien, en maekende Concientie
door hare exempels Jn het tugtigen over 't quaet eenig
quaat te beduijven, ofte derselver ordres met
punctueelijck te gehoorsamen, souw men met regt
de Japanse natie daar voor moeten houden, nogh
tans niet tegenstaende de sluijckhandel onlangs
met de chineese ondernomen, en agterhaelt is,
en waar over 15 menschen hare hoofden alhier
op de geregt plaats, en andere tot een exempel
in't publijcq zijn afgeslagen, naderhandt ook
van wegens het opgevischte Chineese porceleijn,
als hier vooren verhaelt, gestelt 20. goude
oebangs tot een praemie voor die geene die den
eijgenaar weet aan te wijsen, zijn 'er voor de 2=de
maal op gisteren wederom 16 Cassen op nieuw
cassen met porcelijnen opgevischt, en voor den gouverneur gebragt, de
welcke sigh hier over verleegen vindende, niet
en weet off zulx wel aan 't hof sal duwren
bekent maeken, door dien zijn Ed:le van de heeren
rijxnaden reets geweeten Is, hij al te heftigh
schrijvens van den Gouv=r met de executie des vonnis aande voorgenoem„
„de persoonen zij voort gevaren, en al voorens
na de verdere Complicen beter ondersoek hadde
behooren te doen, ook is aan zijn E. en desselfs
pnadecesseurs voorschrijven over de nangasachijse
gemeente, dat die bij deesen tegenwoordige bepalinge
van negotie niet bestaan maar veranmen mosten,
geen geloof gegeeven, maar ter contrarie voor
dieven, en perpetreurs van s'keijsers wetten
absoluijt
86.
op
87

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0778.xml
#+ ---

1686
89.
N:o 1686: Iapan ten Comptoire nangasack„ Japan ten Comptoire Nangasackij A:o 1686.
waaruijt de geslookene
zijde aangehaelt Is,
niet weder In Japan
komen
Een chinees Tonck
vallen wert binnen
Gebougseert.
zijnde 's keijsers
bousijn wert over een
zijn maij= aanstonts
gebannen.
2: venrekeijkens ge=
schoncken, die naar
's comp:s gelegentheijt
gevraagt heeft.
Meij
woensdagh
22=en desen middagh sagmen het Jonck daar uijt
d' schipper met sijn Ionck 30' balijs geslooken zijde aangehaelt zij gewor
en om welcke oorsaek 15. menschen haar leven
moet vertrecken, en hebben moeten laten, gereet, en zeijl vaandig
maken, en d=o zijde die den schipper toebehoor
wederom gegeven, mitsgaders zijn verdere Co
„manschappen onvercogt embancqueeren, met
bijvoeginge van een bannissement, om noijt we
om in Japan te comen, op verbeunte van lijff Een Groot Lantsheer
goet, en dat hij agtermiddags met twee wagt
bancken tot aan de papenbergh g'accompagn kleijne misdrijf van
verders onder zeijl gingh, en soo vertrecken m
Ook wient 'er een kloeck chinees Jonck uijt
aan satsuma ver„hocksieuw in't landschap van sat suma ver
„vallen zijnde, door dies lantheer groote, en
kleijne bercken weder binnen gebougseert, t
door men hoort dat de coopmanschappen geweesde
Jn afslagh zijn;
Donderdagh
23=en van daagh verscheen de tolck Sinnemon
mij verhalende dat de heer van aruna,
gisteren overwigtige besoignes met den
nangasaerisen gouverneur was gekomen te aboucheeren
absoluijt hielden, soo dat 'er aan een naenftigen
tondersoek, om de daders uijt te vinden grooten
ernst geschiet.
en dat gemelde sinnemon twee g'eijste verre„
keijckers door mij aan deselve behandigt aan sijn
hoogh=t g' Jntregeert hadde, die seer aangenaem
waren, en sigh voor eenst daer voor ten hoogsten
aan d' E. comp=e bedanckten, verhalende den voor
genoemden tolck wijders dat de heer van aruna
naar den staet van d' E. comp:e en derselver negotie
alhier vernomen hadde, die hij naar waarheijt
aan sijn Hoogh:t dan te kennen gaf, sonder ijetwes
meer tegens den Tolck repliceerende; ook ver=
„scheenen eenige der andere tolcken die al ijets
nieuws verhaelden hoe dat zijn keijserlijcke maij:t
van Japan rigoreus in desselfs regeering noch al
Continueerende, onlangs sijn eijgen cousijn gen=t
mortsendaijro Iotsien samma heer van lant
schap Tet sien (:waar vande Jaarlijxe In
komsten sijn vijffen veertigh mangock groot:)
naar 't lantschap Osilo, gebannen zij, om geen
andre oorsaek als dat 2 â 3 dagen later uijt
sijn landt in Jedo gearriveert was, als hij hadde
moeten wesen, gevende sijn maijes:t aan alle
de lantsheenen precijse ordre, op wat dagh elk
naar sijn rangh Jn Fldo ten hove sal ver„
schijnen, moeten, zonder in't minste daar aan
te mancqueeren op 's keijsers ongenade, 'twelk
den voorsz: heer digt voor Jedo komende
bevont hem ontgaan was, raekt uijt vreese
van 's keijsers ongunst in een rasennij, en
aande heer van Ariixe
en dat
keert
88.
meij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0779.xml
#+ ---

1687
A:o 1686 Iapan ten Comptoire nangasackij
Meij
Japan ten comptoire nangasackij A:o 1686.
meij.
Bij de hochsieuws vaend=
datter twee volladen
Meeden nogh van een
dende, egter sonder
vaste sekerheijt.
keert aanstonts weder naar zijn landt, te
'twelck zijn maijes=t soo dra niet verstont, of
het bannissement voorsz. wient gedecenneert.
desselfs Jonger broeder, van zijn maij=t wederom
met 25: mangock lant genegaleert, mitsg:
het daar nogh bij hoorende overige lantscha etolcken vernemen
wesende noch van 20. mangock in status -
gehouden, hij daar mede staat gebenificeert
te werden; zullende den gebannen heer Jaar
van zijn maij=t eijgen Jncomsten maar thier
mangack tot zijn onderhout werden uijtgere
zijnde drie hondert duijsent balijs rijst, dogsea
zij, overmits dien heer groet gelt bij een vergad weder naar Batavia
heeft, daar van hij kan leven alleenigh maer vertrocken waren,
sijn lantschap, en der selver Incomsten wesen
ontseth om uijt het lantschap Osico niet
mogen komen, dien lantheer om dat dese van
's keijsers bloet is, hem geen quaat tractam
maar alle respectieuse Eerbiedingh en
beleeftheijt sal bethoonen.
Vrijdagh
24=en de combuijs wesende nu over al met planck
gedeckt, hebben de timmerluijden van daagh
begonnen d=o plancken nogh met houtspaer
te beleggen, en lange bamboesen die net str
touwen zijn ontwonden daar op vastgespijck
daar de kleij gevolgelijck sal werden ingeslag
Sondagh
26=en een chinees wanckan van de rheede (:naer
dien dat geloft was:) willende naar de timmer„
25=en komen de tolcken relateeren dat uijt onsen
naam de chineese tolck gevraagt hadde
naar hollantse schepen watter voor tijdingh met de Jongste Jonken
uijt hocksieuw gekomen was, en specialijck
of zij onse scheepen niet aldaar vernomen
hadde, hun tot antwoort was gegeven van Ja„
maar niet Jnde stadt hocksieuw, dan buijten
de revier ontrent de naest gelegene eijlanden,
en speciaal de zijde voor 200. p Chinees;
twelck egter voor een puaatjen van d=o Chineesen
uijthocksieuw gehoude wierde, om daar mede
quansuijs te kennen gevende, dat zij in hun
eijgen landt de zijde denider dan alhier
Costen verkopen, voegende wijders daar bij dat
ontrent een paar maenden geleden twee holl=se
schepen weder naar batavia volladen geretour„
„neert waren; Een ander Chinees soude nogh
van een derde schip gerept hebben, dat over
gebleeven, en ontrent sincken was voor anker
leggende.
de tolcken dat het een lijdelijcke ballingscht Gerugt daar van verm: en dat ook Coopmanschappen getrocqueert hadden,
op dewelcken als dan de pannen vast gelegt
werden,
Saturdagh,
op
„werf
ges:
gt.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0780.xml
#+ ---

1688
A:o 1686. Iapanten Comptoire nangasack, Japan ten Comptoire nangasackij A:o 1686
wert Bevonden
eenige goederen agter
gehouden te hebben
agterhaelt, en aen
Landt Inde pack
werde: —
Brengen de houte
matrialen tot een
Op 't eijlandt.
Schepen In dit vaarwater
van Gesien te wesen.
Beginnen het dack
te leggen.
daar loopt een gerugt
Gebouwt werden,
meij
werf aande andere zijde vande stadt 't selve bre
om het te repareeren bleef regt over ons eijlant
eenige dagen leggen, onder pretext wegens de on
Een geloste Wanckan diepte zulx genootzaekt zij, de Japanders egter
hier over eenige argwaen nemende, comen onver datter een nieuw ban„
met een wagt berck op heden aenboort, hem nog „ gioisen huijs op costen
maels visiteerende bevonden eenige nieuwe Japan van sijn maij:t souw op
kisties die de chinesen in middels uijt de stadthe
die door gecommitteerd laten komen, en met pelangs en pansjes opgevul
die de gecommitteerde mede aan landt namen„
huijsen mede Geborgen om aanden gouvern=r te verthoonen, en vorders bij
andere goederen in de packhuijsen reets op gesloote
nogh te bergen, soo datse inde sluijckenij ten
Eenemael agterhaelt zijn geworden, en daar
mede veroorsaeckt hebben dat de visites weder
scherper ondernomen werden,
maendagh
27=' beginnen nu de muren vande nieuwe combuij
met Cleij aan teslaan, als mede de Casenisz. het
vernieuwen der packhuijsen op 't eijlandt nogh
nieuwe water Poont ijverigh voort te zetten, soo begint men nu ook
te sien dat de materialen tot de nieuwe water
poorten, daar Toe het houtwerck stilletjes J
stadt wert gereet gemaekt op 't eijlandt bijd
wercken gebrogt worden, en soo de gerugten loot
soude den gouverneur op des keijsers Costen een
nieuw huijs voor de bangioisen aan de voorsz. wa
poorten willen bouwen, sonder dat d'E. comp:e 'tselve ten gerugt van pontugeese
soude behoeven te bekoftigen, de seekerheijt
29:en komt ons ijets aerdigs voor, hoe dat de
86
Jongst g'arriveerde chineesen gerelateert
hadden vier pontugeesche schepen ontrent Canton
en ook bij hocksieuw gesien waren, 't welk alhier
bij de Japanders een zodanige inpressie heeft
gegeven, off wel hier mogten komen soo dat den
nangasackijse gouverneur aan de wagten
over al souw geordonneert hebben op alle
dingsdagh
28=en wiert een begin gemaekt, de pannen met kleij
vande nieuwe combuijs op het dack te leggen, mitsgaders de muren
van de Combuijs rontom met kleij te beslaen
en sterck daar mede voortgevaren, ten Jnsigte
ordinaris inde aanstaande maant veel regen
pleegh te vallen, die in 't opbouwen seer kinderlijk
souw connen weesen.
Woensdagh
van dien sal den tijt in corten openbaeren,
wesende 't selve ten eenemael bouw valligh,
soo datter nootsaekelijck een nieuw vereijscht
wiert, 't is al langh geresolveert, en voor nodigh
geoordeelt geworden, nogtans soo langh men ons —
hier toe niet en vergt, ofte aan maent laten wij
't zelve billijck, en ongemaekt passeeren, te
wenschen sijnde dat het gerugte van dien in
Effect maar worde waar gemaekt, waar door
het soo veel ongelden d' E. comp:e nogh sal komen
te scheelen.
zeijlen
92.
Meij
93.
7.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0781.xml
#+ ---

1689
95.
A:o 1686. Iapan ten comptoire Nangasa Japan ten Comptoire Nangasackij A:o 1686.
deselve over al
door geheel Japan
vernieuwt,
Een Jonck van
Nanchin Gearriveert
Hocksieuw
Noch een Jonch binnen
gekomen.
opgeregt.
Junij
zeijlen die op 't gebergte costen gesien worden, ge
agt te slaen, en bij tijts deselve hem doen verw
blijckende hier uijt hoe hatelijck de naem
alleenigh vande portugeesche natie ontren
de overiglieden zij, Ja Jndien het waar is, dat
daar van uijtterlijck ziet, een vloek, en schu
vande Japanse natie, want men in onse bov
reijse met een stadt, vleck, off doup door ge„
tegens de portugeesen vernieuwt, en ook
pramie voor desen daar op gestelt, (:soo ons
tolck zoudaijo benigte :) in gelt veel verhoo
te wesen.
donderdagh
30=en arriveerde wederom een nanckius Jonc
met veel volck, en seer diep geladen alhier
ter rheede binnen, —
31=en vrijdagh, niets voorgevallen
mo
Pm
Saturdagh
niets voorgevallen
2=en Sondagh
maandagh
Item een Jonk van 3=en verschijnt op den middagh wederom een
rocksieuws Jonck.
dingsdagh
2 Joncken wederom 4=en hadden van daagh seer grooten reegen met
Binnen gekomen. storm winden vermengt dewelcke noghtan Een ander Jonck
Junij
Saturdagh
8=en komt nogh een geladen Jonck, en daar veel
noch aengekomen. volck op vaart, binnen.
7=en nogh al stercke regen, daarom is 'er niet aande
poorten, noch aan 't dack van de nieuwe combuijs,
gemaekt, agtermiddags wiert weder een Chinees
Jonck met bercken van satsuma binnen
gebougseert, comende van een plaats digte
bij taijon leggende.
E=en hielt de regen nogh gedurigh aan, soo datter
aande poorten niet Coste gearbeijt werden
vrijdagh
donderdagh
5=en verscheenen des gouverneurs bangioisen, met
om de bij de waterpoorten, met den houten pagger
aff te breecken, en andere nieuwe in plaats —
op te setten, gelijck aanstonts begoften, enden
geheelen dag daar mee, schoon het continueel
reegende toebragten, datse opgeseth stonden, en
vonders dien nagt met wagt bewaekt wierden.
de placcaten tegens- zijn, daar men niet en sagh de placcaten d' nieuwe waterpoorten den ettena van 't eijlandt, en de timmerluijden
Twee kloecke geladene Joncken binnen met
volle zeijlen quamen; wesende den eenen van
hocksieuw, en den anderen mede niet verre
van daar te huijs,
Woensdagh
twee
Sondagh
g4
Meij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0782.xml
#+ ---

997.
N:o 1686. Iapanten Comptoire nangasaan Japan ten Comptoire nangasackij An:o 1686.
Junij.
de nieuwe water
poonten Rakenklaer,
en Gedaan
sijn niet gemaekt agter
tolcken, maar alleenigh
Een uijtstroijsel van dat
„mansz: aande Straten
verdeelt vercopen, en
half Goet, en Gelt tot
Betalinge moeten
nemen
komende van Fedo
olij versoeken
'twelck aan hem
laten voegen.
laat door den tolck
Sondagh
9:en worden beijde de poorten aen de water kant
klaer, sien de egter geen veranderingh aan desen d' heer van firando
als datse een weijnigh hooger en wijder zijn, de Besoeckt den Gouv=r
de voorige, en het vordere voor desen door de-en
tolcken van deselve opgegeeven een puer verdigt
en valsch te wesen, misschien dat sij 't selve
geeven dusdanig gaenne gesien, en gewenscht heb
volgens het seggen vande gehadt, daarom het nog goet is, dat dit quaet
naar de vorige wijse t gebroetsel met geen meerder magt bekleet wt laat om wat nagel
maandagh.
10=en dat de tolcken valsch Jn haar gedoente, en
seggen tegens ons sijn, en niet ligtelijck jetwe
aan ons zullen verhalen, off openbaren dat om
souw connen dienstigh wesen, en naar waarheij
Jnde Stadt ommegaet, en gedaen wont, blijckt
uijt de gehoudene negotie soo sij seggen dat met
de chineesen hare Coop„ de chineesen, te weeten de Japanders voortegen
woordigh ondernemen, namentlijk hoe aan een d' Heer van Fucando
Jngesetenen die daar mede woonen een Jonck
met sijn Coopmanschappen wort geassigneert en
toegevoegt, welcke burgers als dan, bij openbo
venditie in de selve straat d=o Coopmansz: volg
het hoogste bodt loopen, ende helft maar met
contanten betalen, en voorde resteerende ander
helft moeten de chineesen Japansz: Coopmansz
van d. o burgers wederom in betalingh nemen
en dus wort met alle de joncken geprocedeert.
woensdagh
12=en Comt den oppertolck brasman mij uijt zijn
lantheers naem begroeten, en dat zijn hoogh=t
complim: afleggen; dat hij gisteren hadt laeten versoeken, en
waar voor sigh in alle gelegentheijt wilde
danck baar betoonen, was nu eerst van Jedo
afgekomen, en moste nootsaekelijk naar
finando, hebbende voor tegenwoordigh geen
tijt sich langer alhier op te houden, maar
wilde soo drae de schepen van batavia verschien
„en waren in nangasackij Comen, en den hollantsen
Capiteijn als dan besoeken, ook voorde erlangde
straat vande stadt en naar haar meenigte van Brasman aen ons een ons seer bedanckten voor het flesje nagelolij,
dingsdagh
11=en desen egtent is de oude heer van fimando van
tokits te lande alhier, komende van Ildo, den
gouverneur van nangasachij besoeken, en 's agter
middags wederom derwaerts naar sijne bercken
te rugh gekeert, om sigh vorders naar finando —
te begeven, zijn hoogheijt liet om een weijnigje
nagel olij bij mij versoeken, om dat die geene
soo wij aan deselve in Fedo, vereert hadden ald=r
bij zijn gemalimne was gelaten, nu selfs
gebreck daar van lijdt, 't welck aan hem liet
volgen, te weten een kleijn flesjen van ontrent
twee thaijlen swaerte, en wijders onse ootmoe„
„dige groetenisse, bedugt wesende of ook wel
eens wilden op't eijlandt Comen twelck voor
dese reijse miste;
11en. dingsdagh
presenten
96.
Junij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0783.xml
#+ ---

1691
99.
A:o 1686 Iapan ten Comptoire nangasaan Japan ten Comptoire nangasack A:o 1686.
de reeden waerom soo
Subijt weder ventrekt.
Excuseert het
tractament vanden
gouverneur;
discouneert over 's comp=s
aenstaende negotie
en Geesthoop tot
Beterschap
op de nieuwe Combuijs
Junij
Junij.
presenten sijne danckbaarheijt in persoon se
bethoonen; de reden waerom sijn hoogheijts
subijt wederom vertrock verhaelde brasia
mij dese te wesen, om dat vreesende veele ding
door dese, en geene hem souden alhier aanged
worden, die hij niet begeerde te weten, want
eenige kennisse daar van hoorende, was zijn
pligt zulx ten hove te moeten bekent maer dewijle zulx aen sijne
aangesien hem in miaco reets was, te kennen vrunden ten hove
gegeven, dat men bevondt over de elff hondert
kisten gelt in nangasachij heijmelijck aan
Chineese coopmanschappen geslooken te zijn,
twelck aan zijn maij=t eens ginder gebragt,
off aangedient wesende met de regenten alhe
seer slegt souw connen afloopen, indien niet
met het leven 't selve moste boeten, waerom be
op 't versoek vanden gouverneur (:die zijn hoog
om te tracteeren versoeken liet:) het selve
onder eenigh pretext van niet wel te wesen leggen de dack pannen
beleeft g'excuseert hadde, en daarom soo
schielijck wederom zij voort wegh getrocken,
sonder aan ijemandt van aansien eenige audiente
te verleenen, off van Imant de visites begeeren
toe telaten, zijn hoogheijt hadt vonder gedis=
„coureert, dat niet en Twijffelde off de
rijxraden souden bij een bequame gelegentheijt
aan zijn maij=t de zaken vande Comp:e Jn gedagt
brengen, ende als dan met een verthoonen dat
Donderdagh
13=en op gisteren liet het reegenagtigh weer tot
een drooger sich aansien, 't welck ook volgde,
en hebben de Japanders van den ogtent doen een
begin gemaekt, de pannen op de Combuijs in
kleij te leggen, wesende tegens den avont ruijm
over de helft daar mede geadvanceert, soo
datter hoope Js bij aldien de regen het niet
weder verhindert in't geheel op morgen te zullen
konnen gedaan krijgen;
Vrijdagh
deselve onmogelijck op drie hondert kisten
gelt Jaarlijx dit rijck met eenig voordeel Connen
langer bevaaren, in vertrouwen dat wij als
dan eenen beteren uijtslagh van de negotie
soude te genieten hebben, waar toe hij bij occagie
soo veel doenelijck zij het zijne uijt een puire
geregentheijt die hij d' E. comp:e nogh toedroeg
wilde contribueeren, en reets ontrent zijn
Couzijn de heer olkoeboecanganno Camma,
Gerecommandeert hadde; mitsgaders zijnen swager de heer matsen„
„daijro Siougano canusamma, bijde ordinaris
rijx naden de zaken van d' E. comp:e ten besten.
gerecommandeert hadde, overmits hij bespeurde
dat wij sijn perzoon van outs in allen goeden
nogh gedagtigh waren.
deselve

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0784.xml
#+ ---

1692
A:o 1686 Japan ten comptoire nangasak
Japan ten comptoire Nangasackij A:o 1686.
de tolcken draegen
Gompats tot ondertoek
den Gouverneur voor,
alvoorens daer In
te kennen;
dogh erlangen op hun
Request nog geen
toestemmingh
Junij
vernegotieeren prorato
vergunt zij;
Junij
14=en wierde mij door de tolcken verhaelt hoe zij ge
den Jongst aangenomen, samentlijck gisteren bij den nangasackijsen —
off op gedrongen leerl: gouverneur seweest waren, om voor gompats
des overledens fatsizeijmons geweesen oppertolck
soon te solliciteeren dat die mogt als ondertol
gejntroduceert werden, sonder dat sij eens ment
maekten wie als oppertolck in des overledens
plaats stont te succedeeren, latende Jn't min
sonder de opperhoofden niet blijcken dat wij wegens d' E. comp:e daar
over eens soude hoeven gekent te werden, alleen
verhalende dat hun de gouverneur g'antwoor
hadde, hoe den voorsz: gampats al te Jongh- hoe veel aan Elck
zijnde om zulck een considerabile bedieningh Chineese Ionck te
te genieten schoon hij taalkundigh naar behoor
was, maar 't zelve zouw in advijs houden, ter
tijt toe dat zijnen vervanger uijt Jldo alhier
verscheenen was, zulx 't zelve op hem alleenigh
als een zaeke van te grooten gewigte niet souw
derven nemen; of deese gaften nu mij hebben will
sonderen wat mij daar van dagte, en weet Ick min
zij erlangden altijt van mij hier op niet een woort
tot antwoort, als of niet eens daar na luijstende,
vermeenende het nogh vroegh genoegh wesen sal
wanneer de confirmatie daar van mij komen
aandienen, dat alles dan aande selve repliceeren
dat zulx niet buijten toestemminge, en kennis
vande opperhoofden maar ook niet buijten noot„
saekelijckheijt en behoorde te geschieden, vermits
mijns geringe oordeels sustineerde het getal
van 8 stucx reets te veel te wesen, maar niet
vrijdagh
vier rijckelijck souw konnen werden afgesien,
Jk laet staan nogh soo veel berlingen, die d' E.
Comp=e tot een puire last, en tot gants geen
voordeel strecken,
Saturdagh
E
15=en hoordemen dat het grooste gedeelte vande
presente chineese Joncken Jnde aanstaende
maant Julij weder van hier te vertrecken
stonden, voornamentlijk de agt stucx die Jn't
eerste van dit Jaar alhier verscheenen, en
ook alle hare Coopmanschappen hadden omgeseth,
den ondertolck rockzeijmon wanneer hem de
oonsaek afvraegde van dat d=o voorsz: Joncken
voor de andere zulcke preferentie genooten,
gaf mij tot antwoort zulx wesende naar de
ordre die van den gouverneur op den vercoop der
goederen benaemt, en vast gestelt zij, te weten
dat alle Ioncken die maar ontrent 30000.
theijlen aan Coopmanschappen aangebragt hadden
hare Cangasoenen Jn't geheel mogten verkopen,
zodanigh waren dese agt stucx geweest, en die —
een Cappitael van 50 Ø off 60 l theijlen aan
Coopmanschappen Jngeladen hadden voor 15000
t:' mogten vercoopen ende verdere van 80: off
100000: t=o 20 â 25000. t. o om te zetten gelicen„
„tieert zij, de rest hunner goederen soo nogh
Overigh jnde packhuijsen resteerden, souden alle
vier
wederom
100.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0785.xml
#+ ---

1693
N:o 1686 Iapan ten Comptoire nangasake
Japan ten Comptoire nangasackij A:o 1686.
Onsen Caseris in
noet daar van de
tolcken de eenige
Oorsaek zijn die
sulcke luijden uijt
Putten;
hebben voor hem Gelt
ter leen versogt 't
welk niet wilde
Jnwilligen,
Om de Reden van dien
ook aenden schipper die
nu overleden 't selve
geweijgent.
Inmiddels een Jonch
vertrocken
ladingh In't geheel
en uijt wat Insigte zulx
geschiet zij;
Junij
wederom naar 't boort afgepackt, ende Chineesen
gesamentlijck moeten onverkogt wederom te
rugh voeren, welck seggen voor andere pratje
die ons meermaels zijn voorgekomen, wel het
meeste geloof meriteert.
Sondagh
16=en een van de tolcken verhaelde hoe dat wij Jn„
't aanstaande in onse boven reijse, in een nieuwe
henberge in miaco te comen stonden vermits—
miaco wortbancque, den ouden Caseris bancqueroet zijnde desselfs- Agt toncken hun
huijsen, en andere goederen door de Crediteuren te verkoopen toegestaan
hem ontnomen, en verkogt zijn, daar van de
meeste, ende voornaemste onse tolcken te
wesen gesegt werdt, 'twelck geloofflijk schijnt,
want zij mij in onse afreijze sterck aan
zijn geweest om eenige Coebangs aan hem ter
venstrecken, en in het toekomende wederom
deselve in te houden, gelijck van dit Jaar geschiet
is, en daar mede ick moeijte genoegh hadde, voor
dat deselve voldaen kreegh, en daarom hun zulx
ook bodt heb afgeslagen, siende hier uijt dat het
verschooten gelt bij provisie souden quijt geweest
zijn, als ook mede van onsen geweesen schipper,
die voor 3 â 4. dagen overleden is, daarmen mij bij
na sogte te constringeren, hem wederom 25.
Goude Coebangs te moeten leenen, om datse voor een vierde Cart
Twee Jaren aan hem verstreckt sijn, die Ick kien
desen Jare met groote moeijten heb afgetrocken,
19=en hoorden wij dat de presente chineese Jonken
haar vertreck ten deele wederom nemen
souden voor eerst altijt de 8 stx: die hare
Coopmansz: altemael hadden vercogt wesende
't zelve toegestaan, om dat die in't laeste van
voorleden Jaar, met hunne geheele ladinge
mosten te rugh keeren, en digte bij Japan elders
soo langh ingeloopen, en ventoeft hadden, tot het
nieuwe Jaer over was, naemaels ook als de
eerste van dit Jaar verscheenen, daar mede
sustineerende niet Tegens de Japanse ordres
gepecceert te hebben; daarom den verkoop hunner
goederen ook is gevolgt; gelijck dan agter
middags reets een Jonck van de voorn: met
twee wagt bercken verselt uijt de bhaij onder
zeijl zagen, die naar zijn landt te rugh
keerden, de resteerende Joncken wort in't gen=e
maer aande Resteeren: maar een vierde part te verkoopen vergunt
zullen 't selve soo langh continueeren, tot de
ses hondert kisten, soo bij s' keijsers ordre beraemt
Woensdagh
daar vande Tolcken een gevolgh met gewelt
sogten in te voeren, bij aldien Jck mij niet stout,
en onbeschaemt hadt daar tegens gestelt,
17=en Maandagh } niets voorgevallen;
18=en dingsdaghs
daar
en toegestaen
182
Junij
6

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0786.xml
#+ ---

1694
A:o 1686 Iapan ten compt: nangasach Japan ten comptoire nangasackij A:o 1688:
2 Buillen voorden
Gouvern: Ginseijmon
in Tedo g'eijscht,
Wort gerugt als dat
als die voorleden,
soo wel Japansz: whanen
als contanten uijt
te voeren.
negotie in't aanstaend
Een Chinees Jonck
vertrocken
Juni.
en toegestaan zijn, uijt dit rijck aan contant
te zullen mogen uijtvoeren geconsumeert zijn
sonder meer:
Donderdagh
20=en ontrent de middagh vertrock nogh een Chinee
Noch een Ionk vertrocken Jonck dat van 's gelijcken met Twee wagt
bercken tot buijten den paperbergh g'accompag
wierde, ten Jnsigte op datter buijten gaets gebr
monserij met andere Japanders bercken gepleert Gerugt van een beter—
of wel eenige Chineese porcelijnen als verboden: wort nader Geconfirmt
waren, en coopmanschappen heijmelijck in zes
gedolven, en naderhandt door andere weder op
gehaelt mogten werden;
21=en vrijdagh niets voorgevallen;
Saturdagh
22=en van deesen ogtent comt den oppertolck kitsi
„zemon voorden stadts bungemeester twee bruillen
versoeken, die hij den gouverneur ginseijman in
Tedo zouwtoesenden, die deselve eijschte, —
venhaelende wijders hoe datter inde stadt gerugt
wierde van 't hoftijdingh gekomen te zijn,
de aenstaende negotie dat desen Jare vrij beter negotie als 't Jaar
vrij beeter wesen soude, voorleden van zijn maij=t waertoegestaen, daer
sigh de gemeenen man over verbleijde, hoe wel mi de Chineesen presenteeren
met het soo langh van den Gouverneur in nanga
sackij niet wiert bekent gemaekt, daer nogh—
weijnig geloof aan souw durven slaen;
Maandagh
24=en verhaelde de oppertolck hitsizeijmon, hoe
dat de gesamentlijcke chineesen, bij den gouv=r
versogt hadden om alle hunne coopmansz: te
mogen vercoopen, mits als dan wel andere
Japanse wharen, als ook contanten naar 's
gouverneurs believen souden willen uijtvoeren
Sondagh
23=en vroegh in den morgen stont sagmen wederom
een kloeck geladen Ionck van hier onder zeijl
gaan, Connende bij het afscheepen vermercken
datter veele kisties met Coper werden afgeladen
dat den prijs in't aanstaende wel dorste opjagen,
Ten zij datt'er groote quantiteijten uijt de mijnen
afgebragt werde, ook verscheenden ondertolck—
Simemon die de gistrige tijdingh van de aan
staende negotie met sijn seggen kielp confirmeeren,
voegende dit nogh speciaal daar bij, dat namentlijk
de chineesen 900: en d' E. Comp: 500 kisten te
mogen uijt vaeren, desen Jaare beslooten, en toe
gestaan souw werden, over al in de stadt onder
de Inwoonders verhaelt wierde, sonder de naem
egter te connen noemen, of teweten aan wien
sulx overgebrieft zij, om dat men al voorens —
diengelijcke tijdingh vanden gouvern: eerst pleegh
te verneemen, soo 'er geloof aan magh gestelt
werden;
23en Sondagh
dat de
104.
G
Junij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0787.xml
#+ ---

1695 107.
A:o 1686 Iapanten Compt: nangasach mman ten domptoire nangasackij A:o 1686.
neemt naar't hoff aande
Rijxraden te zullen
Schrijven,
Brasman Ignoneert
dit voorgeven waar„
„agtigh te zijn.
Een aengekomen
Chinees Jonch
Vervalt In faccatta,
zagen dat de Jonken een
gedeelte haerer aengebte
Embarcqueeren.
Een hoch sieuws Jonch
In faccatta vervallen
Comt Binnen.
te werden
Junij.
dat de gouverneur soude hebben aangenomen Iunij
T welck den Gouvern: aan naar 't hoff te willen berigten, en zijn antwoor
hun daar op verder weten laten, brasman die
naar 't vertreck van sijn swager hitsizeijmon de chiampans worden
mij besoekende van mij over deese Tijdingh gevra
wiert of zulx waar zij, seijde van neen, en bij
aldien zulx was door de chineesen geschiet hij
't zelve ook soude weten, Edogh dese twee wesens
gedurigh op malcanderen gebeeten, seggen noijt
van hun zelfs ijets goets;
Dingsdagh
25=en komt brasman als presente rapporteur segge
wanneer door ijmant 's comp=s Chiampans —
wilde laten visiteeren, dat 't selve nu mosten
doen om bij tijts gerepaneert te connen werden,
de gouverneur hadt reets daar toe op ons
begeeren, licentie verleent om derwaerts naer Coopmansz: wederom
mangome te konnen gaen, daarse leggen, ver=
haelen de verders hoe dat van daags de heer
van facattij herwaerts aanden gouverneur
gesz: hadde als datter een chinees Jonck bij
faccattij door onkunde en contrarij wint was
komen te vervallen en dat zulx noijt meer zij geschu
wist mij ook nogh te zeggen waar d=o Jonck van
daen zij, als dat met den eersten stont alhier op geb:
te werden, en mede ontrent de regenten eenige op
merckinge verweckte, te meer om dat 't selve
naar 't hoff in Jedo berigt most werden
28=en zagen wij weder dat eenige Ioncken hare
te coopmanschappen uijt de packhuijssen in de
stadt die alvoorens gevisiteert wierden, aan boont
bragten, en in 't besonder veel tin, en spiauter dat
met d=o Joncken uijt china aangebragt was, en
van hier nu weder te rugh vervoert most werden,
door dien aande resteerende Ioncken die nogh
niemendal vercogt hebbe, niet meer dan een 7=de
gedeelte wert toegestaen, om datter reets 400 kisten
omgeseth zijn, en nogh 200. kisten overschieten,
die onder de andere pronato en soo verre die zullen
strecken meede staan verdeelt te wenden, sonder
Jets meerder, hoe veel Joncken hier ook naar
desen souden comen op te doen, aande selve
27=en tegens den avontlaet zagen wij 't Ionck voorsz.
met de bercken vande heer van 't zijckussen, off
faccattij binnen bergen wesende van hocksieuw
Vrijdagh
Donderdagh
woensdagh
26=en zijn eenige messieurs met den ondercoopman
s=r portier verselt met de bangioisen, en eenige
gevisiteert, om gerepar=t tolcken mitsgaders eenen timmerman naar
mangonie gegaen om de chiampans te visiteeren,
die dan bevonden zijn, gelijck alle jaren meesteijs
geschiet te moeten gerepareert werden,
26: do. Woensdagh
te

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0788.xml
#+ ---

1696
A:o 1686. Iapanten Compt: Nangasackij
Japan ten comptoire nangasachij A„o 1686.
Junij
En sigh tot het
vertreck prepaneeren
Een Wanckan vertrocken,
de Chineesen veel Coper
In coopende doen 't
zelve Steijgeren.
ulij
maken de pack
huijsen schoon,
de gerugten van een
negotie confirmeeren
nogh.
d' Gouverneur geeft aan
de chineesen nader
meerder Coopmansz:
om te setten
de contanten bedraegt
Goederen te mogen
trocqueeren;
Julij
te negotieeren, sal mogen toegelaten werden,
dies sigh eenige tot hare te rugh reijse
prepareeren;
29=en op de middags vertrock wederom een kloeck
geladen wanckan van hier, hoorende tot nanct, namentlijk het over
picol graegh aan de Chinesen over de 12 t=o versogt
wierde welck met ael dus doende door de menig
die van hier wort wegh gevoert op andere pla
't zelve ongetwijffelt sal Installigh maken=
30=en sondagh niets gepasseert;
Maandagh
o
L=ra hebben wij begonnen de packhuijsen op 't Eijlant
schoon te maeken als mede de woninge van't
nieuw opperhoofts huijs op dat alles tot de Comp
der schepen gereet, en klaar over al zij;
Dingsdagh;
2=en d' apporteert mij d'oppertolck hitsizeijmon
aenstaende Betere als dat de gerugten van een aanstaande betere
negotie daar voorleden onder den gemeenen mon
onlangs gedivulgeert nogh even sterck gespangeert
Saturdagh
wierden, weesende door de gemeente In nuaco
uijt gestroijt van waar die herwaerts overgebragt
zij, en specialijck dat aan't hof hier over souw
gedisponeert wesen, wel met meer Contanten
dan de voorleden Iarige ordre dicteert te mogen
werden uijtgevoert, dan egter het overige der
coopmanschappen, elck een vermogens blijven
edogh soo stonde de regte sekenheijt hier van
nogh te verwagten, om dat den gouverneur hier
niet van en rept,
te huijs„ hoorden van 's gelijcken de tolcken verchot dat meerder dan voor andere, Coopmanschappen alhier te trocqueeren
seggen, datter veel cooper wierde vervoert en tegens andere Japhanshen die daar nevens met hun wegh te nemen
Woensdagh
3=en verstonden uijt eenige Japanders dat de
chineesen soo nogh geen goet verkogt hadden
dan alleenigh een cleen gedeelte, waar mede
hoop tot licentie van zij hun guastos nauwlijx wisten te voldoen
hun wilde tot de terugh reijse wederom prepa„
„reeren, en dat de gouverneur haar nog wat te
vertoeven g'animeert hadde, mits belovende —
nogh eens naar 't hof hier over wilde schuijven,
offer nogh mogte veranderingh Jnde negotie af
komen, door dien des keijsers sec=s aan zijn Ed=le
was schrijvende Jndien ijetwes dien aangaen„
„de tegenwoordigh ten hove solliciteeren wilde,
wierden
dat
138
3

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0789.xml
#+ ---

191
le
A„o 1686 Iapan ten Compt: Nangasackij Japanten Comptoire nangasackij A:o 1686.
Voelden Een aant beven¬
2. Glase flesjes voor
den heer van firando
gegeven.
Een Jonck Vertrocken,
Noch een Wanthan
vertrocken;
vertrocken
komt nogh een Jonck
en een wanckan binnen
een Bataviaes Jonck
Een Jonck binnen
gekomen.
Julij
Julij
dat daar toe de regte tijt gebooren zij, 'twe
voor ons mede te wenschen is.
Donderdagh
4=en vertrock wederom een wanckan, en sagmen
eenige die sigh prepareerden om van 's gelijcke
ten eersten te willen vertrecken; voelden op
heden middagh een aand beven, oock verschijnt
brasman, om twee kleijne glaesse flessies van komender nogh twee
den heer van firando te versoeken, om nagel andere Joncken binnen
olij daar in te bergen, dien d=o heer in finando
selfs laet distileeren,—
5„e vrijdagh niets voorgevallen
Saturdagh
6=en vertrock weder een chinees Ionck.
Sondagh
= Js nogh een wanckan vertrocken, hoorende Erlangen tijdingh van
meede dat de Chineesen veel coper vervoerden,
waar door veroorsaekt wierde, dat het zelve
nogh al begon te steijgenen.
Maandagh
wederom een wankan d=en desen ogtent vertrock weder een Chinees —
wanckan, maar door het ontstane harde
den wanckan vertrocken 10=e vertrock wederom een Wanckan;
Donderdagh
11=en komt een tijdingh berck vanden gouvern=r
rapporteeren datter een bataviaes Ionck
aande hoek van nomo was komen voor ancker
leggen, naar bequame wint wagten om binnen
te konnen komen, agtermiddags verscheen weder„
een ander wanckan, mitsgrs: noch een ander
Jonck die tegens den avont met beucken binnen
gebougseert wierde.
12en Vrijdagh
woensdagh
9=en verstonden dat 't Jonck vande nagt binnen
g' arriveert van aijmuij was, en zagen op den
voormiddagh nogh Twee andere Joncken op
nieuw binnen komen;
Dingsdagh
weer en wint, die hem Contrarij was, most hij
aande papenbergh voor ancker blijven, jnde—
voor nagt hoordemen eenige Canon schooten en
zagen cont daar op een seer groot Ionck met
een vliegende storm ter rheede van nangasackij
binnen komen.
weer
410.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0790.xml
#+ ---

1698
9 413.
A:o 1686 Iapan ten Compt:e nangasack, Japan ten Comptoire nangasachij A:o 1686.
Julij
Woensdagh
g'arriveert;
als mede Het batav:
Noch 2. Joncken
binnen gekomen daer
van het eene Gezegt
Wort van Bantam
te weesen.
Ed=ts missive van
't batavise Jonch-
Geven aande toeken
den Inhout vanden
Brief op
Weder Een Jonck
verscheenen.
Reets In Japan geweest,
hier comende moet met
vertrecken
Noch twee Joncken
Binnen gecomen.
Nogh een Jonck mitsg:s 12=en zagen sogtens vroegh noch een andere Jonck
een wanckan binnen nevens een wanckan, binnen arriveeren, en om
se middagh ook het genoemde bataviase Jonckv
Jonck, en nogh een gisteren ontrent nomo vervallen als mede tegen
andere Wanckan, den avont nogh een wanckan
13=en desen voormiddagh quamen nogh twee Chine
Joncken binnen, waar van het eene gesegt
wierde een Jonck van Bantam te wesen
daar wij mede naar verlangden op hoope noch voordagh een Ionck
eenigh briefie met het zelve te zullen erlongn weder binnen gekomen
gelijck wij dan op deesen agtermiddagh haar E
Ontfangen haar Ho: Ho: a: aengename missive of Copie op den 2
maij met het schip de waalstroom oversian
herwaerts aangesz: uijt last vanden gouvern=r
door de tolcken blijmoedigh vereert wierden
14=r verscheenen de tolcken; om den Inhout vande
ontfangene brief van gisteren op te nemen Jonck gearriveert
twelck aan haar nadiscretie wiert Jngewillig
Maandagh
15=en van desen agtermiddagh verscheen wederom
een vremt Jonck binnen ter rheede
Sondagh
Saturdagh
Vrijdagh
17=en nogh komen dese voormiddagh twee chinese
Joncken binnen, soo dat het naart getal van 70.
reets begint te loopen, die 't zedert 't nieuwe —
Jaar vervolgens zijn met Coopmansz: hier ver„
scheenen;
18=en desen ogtent voor dagh hoordemen schieten,
wesende zulx door een chinees Jonck geschiet,
dat met den dagh alhier ter rheede ten ancker
quam, ook vertrock deesen voormiddagh wederom
een Jonck dat voor 5 â 6. dagen eerst was
aangekomen, wesende zulx zijn tweede reijs
dat Cort op malcanderen hier was verscheenen,
en daarom sonder iet wets te mogen vercoopen,
ven Jonck van dit Iaer met zijn volle ladinghe door ordre vanden
en nu voorde 2=e mael gouverneur wiende gelast te moeten vertrecken,
zijn canguasoen weder Ontrent vier uijren agtermiddagh arriveerde
mede nogh een tweede bataviaes Ionck—
Noch een Bataviaes waar mede wij een nader tijdingh te vernemen
ons Jnbeelden;
19=en vrijdagh niets gepasseert
Saturdagh
20=en op heeden zijnde, den eersten vande sesde—
Donderdagh
16=en Dingsdagh niets voorgevallen
16en: dingsdagh
Japanse
412
Julij.
en

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0791.xml
#+ ---

1699
115.
A:o 1686. Iapan ten Compt: nangasack Japan ten Comptoire nangasackij A:o 1686:
Julij
den ouden Tolch Sinemon
wert tot oppertolck
vanden Gouv=r Gestelt
De tijdingh van een
aanstaende beetere
negotie wert nogh
laijsier gecomen om
Japan te besien
aen mij opgegeven
Julij
een aenkoment Chinees
Japansz. maan genoemt rockinguats, versche
de tolcken meesters gesamentlijck om mij uijt
des gouverneurs naem bekent te maeken, hoe
dat den oudentolck Sinnemon tot oppertolck
in plaats van den overleden fatsizeijmon zij aan
gestelt, sonder dat men d' E. comp=e in hare subalt
hoofden hier over eens kent off te raden treckt,
wie niet alleenigh hier toe het bequaemste off oo
nodigh zij, om eenen anderen ten dienste van d'E
Comp=e aan te stellen, edog wanneer men diergelijcket Ionck hier vooren
alhier uijtroept moet men tegens dit quaat sich p=r Reijse dit Iaer hier
met gedult maar wapenen, en zulx verdragen
Sondagh
van datter een beter negotie desen Jare te
verwagten stont, namentlijk dat boven de bepaeld
maels geconfirmeert, contanten het overschot van coopmansz. tegen
Japanse coopmansz. soude gelicentieert wesen
vooren gemelt is, reets door eenige tolcken (daar op.
aangegeven, wiert mij op heden door den Compar
door viekozeman noghmaels geconfirmeert,
nogh daar bij voegende dat dese tijdingh uijt
het hoff aanden gouverneur seeckerlijk toegesz
sij en van zijn E. wel souw aan elck—
worden bekent gemaekt, sich verwonderende
waarom 't zelve tot nogh toe verswegen wierd:
21=en het uijtstroijsel vande nangasackijse gemeent: aar een Ionck dat uijt geen coopmansz: nogh, en hadde, alleenigh ver
te trocqueeren, gelijck mij op den 2=en deses hier antwoort des Gouvern=r sich aanstonts met zijn Jonck souw vande
22=en op heden vertrocken wederom twee wankans te
tot nanckin, te huijs hoorende.
het Ionck op den 18=en deeses hier vooren gesegt
geweest te sijn, Is qualjk om dat zulx zijn tweede reijse reets in dit Jaer
soude zijn, dat alhier g'arriveert zij, verstont
Jk nu om andere reden te zijn, den voorverhaelden
Jn't geheel contrarie, te weten om dat gantsch
aan den gouverneur op zijn vrage waarom dat
van hockzieuw dan was hier gekomen, antwoor„
„dende uijt plaijsier, en om Japan eens te besien,
daar den gouverneur hem weder op geboden hadde, —
rheede wegh packen, of wilde hem datelijck
zijn hooft voorde voeten leggen, met hen allen
die bij hem waaren, waarschouwende sich
sulx niet meer te willen verstouten op 't verbeur„
„te van't leven, en dat hij wesende wederom in
zijn landt aan andere 't zelve meede cost voort
verhaelen, deese en diergelijcke voorgevallen zijnde
Japanders heer suspect, ten opsigte vande tantens —
gedoente voor nootsaekelijck, en ommijdelijck dat 'er geseijt wort voorde wesende vertrocken met sijne geheele ladinge
Maandagh
deesen avont verscheen wederom een Chinees
Jonck binnen Geboug s=t Jonck dat met Japanse bercken binnen gebough=t
wierde;
dezen
uijtgebreijde
214.
re

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0792.xml
#+ ---

„ 1700
Julij
Japan ten Comptoire nangas â A„o 1686
A:o 1686 Iapanten compt: nangasach
G'arriveert,
Een nieuwe Wanckan
Noch een nieuwe
vertrocken.
alles af te breeken
Een Batavies Jonch
luijdende Is, egter
onder de naem van een
Bantams Jonck te
sijn In Japan aan
Julij
uijt gebreijde magt, waarom zij de meenigte
der Joncken ook om hare gerustheijt voorten
woordigh mistrouwen, en sigh seer verblijfthij
dat reets vande comst onser scheepen, met d
batavise Joncken prae advententie erlangt
hebben;—
23=en desen voormiddag verscheen wederom een gekomen,
Weder een Ionck binnen chinees Ionck binnen ter rheede, en soo 'erva
gegeven wierde te weesen een hacksieuws;
24=en Woensdagh niets voorgevallen
Donderdagh
25=en vertrock wederom van hier een nieuwe
wanckan, dat door de Japanders voorde
chineesen getimmert is geworden, wesende -wancken van hier—
van hier vertrocken mede dapper geladen, en niet wel gelooflijk
datse hare Coopmansz: niet alle soude mogen
verkopen, Jnvoegen nogh verscheijde nieuwe
wanckans op stapel staen, en zommige
's gelijcken mede van hier vertrecken zullen,
26=en Vrijdagh niets voorgevallen;
Dingsdagh
27=en verthoonen mij de tolcken een bataviase gedrukte
pas, van het Jonck op den 13=en deses hier vooren
vermelt, dat van bantam souw gekomen wesen, de
dato 27=en meij passado deses Iaers door zijn Ho:
wiens Pas naer quinam Ed=le den heer gouverneur generael Ioannes
Camphuijsz: mitsgaders den heer generael
ontfanger Parve, en den licentm: den E: vander
Voorde onderteijkent, luijdende om naar guinam,
en van daar weder te rugh naar batavia te keeren
maar niet naar Iapan, 't welck de tolcken op
teijkende, om aan den gouverneur te rapporteeren
28=en Sondagh niets gepasseert
Maandagh
29=en vertrock wederom een nieuw gemaeckte
wanckan, met zijn ladingh van hier naar
nanckin
Dingsdagh
30=en twee opper bangioisen vanden gouverneur nevens
op 't eijlant, en ordonneren dienen, datter de hoender sjocken en afsackjes —
wat tegens de houte agter de Combuijs tegens de Pagger van't eijland
Lagger Is gebouwt, aangeweest, weder mosten afgebroocken werden,
op dat de wagt van 't eijlant rontsom de gebouwen
reets ook klaar zijn, daar de Chineesen van Bangioijsen verschijnen de tolcken op 't eijlandt comende lieten mij aan
Saturdagh
Saturdagh
agter
116
re

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0793.xml
#+ ---

1701
A:o 1686 Iapan ten compt Nangasackij Aapanten Compt: nangasackij Ao 1686.
Iets ter ooren comen:
alisset van seer
Weijnigh Belangh
disponeert daar over
pont de decisie hierover
huijsvrouw om dese neer
Gelt te laten vergoeden.
gevegt, eenen ander niet
zijn en tabax Dijp door
sijn neus, hersenen
en door't Becheneel
Julij.
Julij
agter langs de sagger kofte gaan, en goede toesa
nemen, datter geen sluijckerijen ondernomen wier
waar van zelfs den ottena, als mede de tolcken
gesuspecteert worden, dat Inde negotie 't zelve
gepleegt soude hebben, en daarom agter hunne—
wooningen, alles mede dat digt aan de pagger
gehuijst vest stont, most werden afgebrooken,
gelijck Cont daar aan zulx geschiet, en Jn't
werck gestelt is,
31=en verhalende tolcken datter niet soo geringh stootende dat hij daar
zijn maij:t van Japan, in't landt elders geschiet off zijn maij=t enlang van sterft,
Jn Jedo kennisse daar van, Jnvoegen onder—
anderen op heden door de rijxnaden aan den gouv:r
naer zijn Begeeren, per post aangesz: sij, hoe onlangs voor zijn
maij=t bij discours door een der rijxnaden als=
uijt een klugt was verhaelt, dat Jn nangasac
bij den aefte vrunden, en bekenden van ijmand
die sich inden huwelijcken staet begaf, een
gebruijck van al outs zij, dat de bruijdegom
buijten het gewoonelijcke feest, nog Jetweste door den gouverneur
voorsz. vrunden begieten het geheele huijs door slaegh met een stuck
gaans nat met water, waar op zijn maij=t
desen onraet aanstonts tegen spreekende
den rijxraat gebooden had, dat ten eersten
spenderen, belooven most, of de buren met de Gestelt aandes overleden als dan van verdere straffe soude bevrijt
woensdagh
August=s
Donderdagh
Primo wort mij verhaelt datter twee Japanders —
Jnde stadt waren in questie geraekt, en
malcanderen hadden bij den kop gekreegen,
Een Japander bij een vuijst daar een dende toekomt om te scheijden die bij
dit toeval door een denselven een Japanse tabacks
pijp, die in zijn handt nogh hadde in zijn neus—
soo heftigh gestooten wort, dat d=o pijp door de
hensenen, ende pan van 't hooft boven doorkomt,
twelk wel voor een ridderlijcken steeck magh
werden aangenomen, ten aansien desenatie geen
sagte, maar wel ter deegen harde hoofden heeft,
waar van dese man, dan cort daar op is comen
te overlijden, en 't selve zijnde voorden gouvern=r
gekomen, heeft het volgende vonnis hier over
gedecideert, als dat de wijckmeester sien soude
of de vrouw vanden overleden met een stuck gelt
sigh wilde laten bevredigen, den perpetrant
blijven, twelck den voorschrevene wijck=
„meester wel ondernemende egter bij de naar
gelatene vrouw niet anders coste
aan gem: gouverneur zulx souden hebben
te gelasten, dat het uijtgenoeijt, en voorgecomen
werde;—
aan
verwerven
118
119.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0794.xml
#+ ---

1702
121.
Japan ten Comptoire Nangasackij A:o 1686.
A:o 1686 Iapan ten comptoire nanga
huijs in haar tegen„
woordigheijt Is
GeExcuteert Ge=
worden
negotie door den
Ottena en Tolchen
Gepleegt.
de voornoemde gerugten
van goederen geslooken
te wesen, veroorsaekt
rauwer bepalinge op
't Eijlandt.
Augusto
verwerwen als dat de dader in haar presentie
Aug=o
het hooft wederom tot betalingh souw werden or
die sigh niet laat
bevredigen dan met
voeten gelegt, gelijck op het aanbrengen deses ook
de doodt vanden dader
dit vonnis van d=o vrouw geapprobeert, en de miss
In haar Presentie
Twelk door den Gouv=r
Jnder vrouwen huijs opstonts is onthooft geworde
Geapprobeert, en het
den overleden moet deese zijn vrouw al wel gesuijke
vonnis daar op In
deesen voorsz: vrouwe hebben bij zijn leven, om dat dese dusdanigh voor
zijn dood heeft g'ijvert, en sigh door geen gelte
laten versetten, daar nogtans dat geslagt hier
engh, en strengh wiert gehouden dat hun door
dus naeuwen dwangh de gal dusdanigh wort
verhit dat haar keussenen in vuer, en vlant
worden ontsteeken, schijnende den gouverneur
ook niet onbekent te zijn, dat hij met pijthagen
den verbreeker geen grooter quaal Conde toevo
dan den selven aan de ontfenningh deeser vrouw
over te geven;
2=en Vrijdagh. - .
3en Saturdagh Niets Gepasseert
4en Sondagh.
Maandagh
^en
Eenige sluijkerij jnde 5=en verstaan desen ogtent hoe dat een opper komprad
beklapt, en mede in arrest genomen zij, om dat
hij in de negotie tijt eenige goederen met hulp vande
8=en de voorsz: gerugten op den 5=en deses hier
vooren aangehaelt hebben altijt dusdanigen
veranderingh op nieuws veroorsaekt, datter
de toegangh vande pagger van 't Eijland
nu meer over al beleth, en met nogh een
houten staeketsel en scherpe pennen ver„
songt wert, selfs ontrent, en agter de woning
van den Ottena, en der tolcken huijs soo datter
niet ligtelijck ijetwes te sluijcken sal connen
Een dingsdagh
niets aan merckens
J=en Woensdagh waerdigs gepasseert
Donderdagh
ottena door de poort van 't eijlandt souw geslooken.
hebben, heeft den gouverneur de coopluijden in de
stadt pertinent laten opbrengen wat goederen zij
in de negotie op 't eijlandt hadde Jngekogt, en ook
de boeken vande bangioisen Jnde poort wesende
opgeslaegen bevonden dat door gedagten ottena„
en de perticuliere Tolcken eenige goederen
soude wesen gesloocken, en met valsche
cognoissement briefjes door d=o poort gepasseert
zijn, wat nu vorder daar op te volgen staat,
moet den tijt leeren.
ottena
ondernomen
1. 426
6

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0795.xml
#+ ---

1703
125.
N„o 1686 Iapan ten Compt: nangasackij
Japan ten Compt: nangasackij A:o 1686.
Beginnen met de
tolck brasman de
Reecq vande nieuwe
Gebouwde Combuijs
opte maeken
Sinnemon wout tot
van welkers officie
geene aen hem Gelast.
Augusto.
Augo
ondernomen werden, off 't zelve voortaan uijt
komende sal den Japanders haar leven Comen
te costen;
9=en vrijdagh..
10=en saturdagh (niets voor gevallen
11=en Sondagh
begonnen alle materialen tot de nieuwe Combuij geeft contrarij het
Jngekogt pertinent op te nemen, en tegens alle
verwagtingh zodanige redelijckheijt van gen:
brasman, sien hier onder gebruijken als wij nie
en dagten, te meer om dat het gebouw veel
sufficanter en uijt geleesen sterck houtwerck
als het voorige geweest is, zijnde maer nogh
resteerende de steenen vloer in de bottelerij die mu
geleijt wert, en waar mede dan 't werck sal
sijn ten eijnde gebragt.
13en dingsdagh
niets gepasseert.
14en. Woensdagh
Donderdagh
den nieuwen oppertolck 15=en komt mij den nieuwen oppertolck sinmemon ve
Rapporteur aangestelt, wittigen, hoe hij nu ook door den gouverneur op
12=en hebben van daegs met den tolck Brasman, hij op stonts een preuff Jn't geheel vercogt werden, waar op bij mij ten
gisteren in plaats vanden overleeden fatsi„
Zeijmon tot rapporteur van dit Jaar genomineert
zij, en mij dierhalven zulx bekent maekte
wanneer Jetwes aanden gouverneur hadde voor
te draegen, hij 't zelve soude agtervolgen, 't welk
soo dra niet gesegt waer of bevonden aanstonts
bij desen nieuwen favoriet Contrarij van desselfs
voorgeven, mits hem jnjungeerde dat hij bij
den gouverneur eens wilde vernemen, off
's comp=s Coopmanschappen desen Jare niet souden
antwoort diende, zulx alvoorens met de andere
tolcken in beraet mosten nemen, off 't zelve
doenelijck zij, soo dat wij noijt tot ons oogmerck
zullen komen, soo langh de tolcken onse last
te agtervolgen, bij hun de keur blijven houden,
of dat wij een â Twee tolcken hebben, die
van ons absoluijt dependeeren, en tot dat
officie door ons voorgeslagen, en aengestelt
zijn,
16:en Vrijdagh.
niets voorgevallen
i7en. Saturdagh
Sondagh
18=en Is hier niet verre van 't eijlandt bij de
timmerwerf daar ordinarij de Joncken wanneer
Maandagh
Gisteren
zij
H
re

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0796.xml
#+ ---

1704„
125.
A:o 1686. Iapanten Compt: nangasa, Japan ten dompt:r nangasackij A:o 1686
Een Chinees Jonck
op de timmerwerf
Verbrandt,
Augusto
Alle Japandeus de pen„
„deerende aan't Eijlant
't siappen met hun
Bloet volgens den
Japansen Eed, om alles
voorde hollandens te
secreteeren en niets
aande zelve te open¬
„baren dat de negotie
Raecht
stilte in zee te zijn,
zij geloft zijn, gaan leggen, en deselve repareeren Augusto,
of vertimmeren, een hocksieuws Jonck door
verwaarlosingh des vuers in den brandt geraekt
en bij na in't geheel verbrandt wanneer niet do
kragtige hulp der Japanders 't zelve van bovente
deele gesloopt, en met steenen, en sant voorts ge„
bluft wesende was gestuijt geworden, om dat het
bij laegh water op de droogte stont, tot allen verschijnen twee
geluck hier door bij de meenigte Joncken met Chineese Ioncken,
heeft digte bij gelegen, die anders van dit perijke
niet souden zijn vrij gebleeven;
Maandagh
19=en verhaelde mij Jemand dat gisteren al die —
geenen soo aan't eijland dependeerden en Jnde
negotie tijd aan de hollanders eenige dienst
toebragten met koopen, en vercoopen off ook amter
luijden wesende voor deselve werckende hadden
moeten den Jaarlijx eet doen, en met hun bloet
chiappen, dat aan ons niet wilde openbaren,
op wat wijze met de chineesen de negotie inde
stadt wierde gedreven, nogh ook aan de chinesen
vermelden hoedanigh de hollanders met hun
negotie getracteert wierden, op verbeurte van
hoge straffe, 't welck dus zijnde, en waar aan
voor
niet te twijffelen is, men hier uijt vast moet verstaan van veele
besluijten dat men met ons verkeert handelt„
en noijt eenige redresse ten goeden voor ons sal
20=en de Ioncken op gisteren alhier g'arriveert
zijnde eene van taijoan, en den anderen van
Cammon beijde onder formoza sorteerende,
zijn 26. dagen onderweegs geweest, hebbende
Dingsdagh
komen, en bij aldien wij 't zelve langer verdragen
moeten, en geen remedie adhibeeren zulcke—
onregtmatigheden behoorlijck tegen te gaan,
Jnvoegen het d' E. comp:e duijsenden nogh souden
te stade komen, die zij voor tegenwoordigh
onwettigh en tegens alle maximen van
redelijckheijt moet Jaarlijx missen; deesen
voor middagh verscheen wederom een kloeck
chinees Ionck binnen, als mede nogh een d=o
sagter middags waar uijt wederom begosten
moet te scheppen, dat bij de langh durige stilte,
en seer variabele winden nu eenige dagen
herwaerts alhier gewaeijt, onse scheepen daar
na wij met smerte verlangen Eijndelijck
mede sich zullen verthoonen, en op doen
bevoorens sigh de noordewint, die reets
alle nagten Continueel hier waeijt en over
dagh wederom mindert begint vast te stellen,
en ons groote verlegentheijt souw komen toe
te brengen;
komen,
meesters
124
le

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0797.xml
#+ ---

1705
N:o 1686. Iapan ten compt: nangasackij
Japan ten Compt:r nangasackij A:o 1686.
worden secreetelijck
gewaanschouwt dat de
Joncken meestens hun
Coopmansz: om setten
en vercoopen
Mogende Batavise
Chineesen niet
spreeken.
Om haar Buijten suspicie
te houden van haar Ge„
„pleegde vuijligheden,
comen op't Eijlandt de
nieuwe opgemaekte
Staeken besigtigen,
haar daar voor te
Augusto
Augusto.
meestens stilte in zee gehadt, berigten mede
geen hollandse scheepen in zee hadden gesien
noch vernomen, dien volgens wel een lange rei
kosten onderworpen wesen; ook verhaelde een
der dependenten van't eijlandt aan mij in't
heijmelijck dat 40. stucx Joncken reets alle
Coopmanschappen van hun Inde stadt verkogt
pass. o hier waren g'arriveert, waar van 10: wete
om vernoegt waren vertrocken, en mede hare
ovrigh zijnde, die de haere mede stonden in't zullen Bedancken
Cont te vercoopen, egter onder zodanige beloft
dat deselve mosten secreteeren, en aan niemn
zulx wilde voort verhalen, uijt vreese dat
hier over wel zijn hooft mogt Comen te vers
wanneer zulx aande Japanders bekent
werde, dat hij 't selve ontdeckt hadde, aande
waarheijt van dit seggen is bij na de minste
twijffel te slaen, als blijckt uijt het optreck
der chineesen die continueel zulx oeffenen,
als mede dat men ons niet gedoogt eenige der
batavise chinesen te mogen spreeken.
Woensdagh
21=en van daagh vertoont sigh een nieuw geva
waar bij men siet, hoe de tolcken dus onbescha
en stout met de opperhoofden te speelen, sigh
niet en ontsien om het respect van d. E comp=e
in derselver dienaers alhier met de voeten meer
en meer te treeden 't welck een der voornaemste
reden is, wanneer men gedurigh dese kleijnagting
over 't hooft siet, en niet tegen soeckt te gaan,
dat zij met de rest ook naar hun believen
dan, dat den rapporteur der tolcken Simnemon
comt waarschouwen, als dat 's gouverneurs
destaeken te besigtigen, of die over al op 't eijlant
rontom wel gemaekt waren, tot afweringe van
het sluijken, dat jck mij wilde gereethouden,
aan deselve te komen het compliment afleggen,
en te bedancken voorde moeijte die zij dienwegen
te nemen waren gekomen, Jck vraegde aan
gen: simemon of hij hem niet en schaemden
dit aan mijn te durven vergen, over een saek
die tot vilipendie, en affronten vande nederlantse
natie streckende zij, dat men het eijlandt daar
wij reets als gevangenen genoegh bewaert werden,
nu noch ook mosten sien, dat den toegangh tot de
paggers ons beleth, en selfs de combuijs van
agteren bij nagt door de wagtluijden geslooten
wierde, als voor misdadige die 's keijsers ordre
gevioleert, en daar over heijmelijck gewelt
gebruijkt hadde, en hun eijgen vuijl bedrijff
door den ottena, en sommige tolcken gepleegt
hadden, en nog 30: stucx die 't zedert den 24' Jans gouverneurs bongioisen en wel behagen omme springen, het gebeurde
goederen vernegotieert hadden, noch 20 stucx de Toeken Insisteeren bangioisen stonden op't eijlandt te komen, om
426.
re
127
nu
en

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0798.xml
#+ ---

1706
129.
ro
A„o 1686. Iapan ten Compt: nangasach Japan ten Compt: Nangasackij An:o 1686.
Twelck gerefuseert
wierde om haer eijgen
Beduijf,
Augusto
mij in mijn logiement
Besogten, niet eens
Is gepretendeert.
g'arriveert, t welk
heeft verlooren
de wint voorde aenstaend:
te worden
wesende onlangs van
hier vertrocken Is
nu den hollanderen sogten op te dringen, dewijlle Aug=to
wij van oppregte taalluijden waren versteeken,
en aan niemant onse deffencie kosten bekent
maeken, dierhalven niet en Coste nogh wilde
desselfs aanbrengen Jnwilligen, maar egter de
bangioisen, wanneer zij mij belieffden de Eere aen
te doen, en in mijn woningen komen, hun alle res
pecteuse bejeegeningh naar vermogen soude be=
„thoonen, daar mede dese quant sonder Jet wes—
daar op te repliceeren heenen gingh, Comende
de voorsz: bangioisen een half uur daar aan
mij op mijn logiement besoeken, die Jk met bancou
wijn 't kinth, spaense wijn, en hollandse annijs water
tracteerde, en naar een uijr verblijf wel vergem
nogh vande tolcken die seer beleefdelijk weder naar de stadt keerende van
mij afscheijt namen, sonder dat 'er van het vorige
compliment het minste gewagh wierde gemaekt, wanckan van gisteren
alleen voortkomende uijt de luijshouden, de tolcker
die ons over al dus kleijn te agten soeken uijtgesond:t wederom binnen
Jnde boven reijse, en aan't hoff daar zij ons ontsien gecomen.
Donderdagh
22=en Sagmen tegens den agtermiddaghs een
Wederom een wanckan groot geladen wanckern, Comende van nankun
door storm sijn mast sonder desselfs groote mast te hebben, binnen
verlooren heeft, werdende aan mij mede verse
Saturdagh
24=en wij zijn niet weijnigh bedugt over het langh
Joncken bij de tegenwoordige zuijt oofte wint
nogh sien binnen comen, en den selven zodanigh
boegseeren, die hij onderweegs door een storm scheepen begint van vabel uijtblijven der schepen, daar wij thans eenige
23=en het wanckan van gisteren wesende binnen
gebougseert is, voor eenige weeken van hier met
zijn ladinge vertrocken, dan wegens Contrarij—
wint, en uijtgestaene storm, soo hem onder
weegs is toegekomen, en waarinne hij zijn
mast heeft verhooren, en de reijse niet connende
crijgen heeft al suckelende eijndelingh de
eijlanden van gotta enlangt, waar van daar hij
doen met bercken op gisteren is binnen gebragt,
Vrijdagh
dat de twee g'arriveerde Joncken Jongst op den
19=en deses alhier verscheenen, mede een grooten
storm in zee ontmoet hadden, en met nogh s„r
andere Joncken meer, die zij nogh niet vernamen,
en dagelijx hier ook verwagtende waren, te
bedugten zijnde dat onse verwagte scheepen,
't zelve mede onderhavigh wesende, en daarom
dus langh van hier gemist werden, dat de
heere verhoeden wil,
bemercken
128.
dat

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0799.xml
#+ ---

1607
134
686. Iapanten dompt: nangasacs Japan ten Compt: nangasackij A:o 1686.
Scheepen Geziente
wezen
Een Jonck uijt nankin
over potto aengecomen;
aan landt,
komen mede binnen,
een ander nogh gevoegt
gesien worden.
Augusto,
bemercken toe te nemen, dat hij nu overtwee Augusto.
etmael in't geh=t suijlijck geweest is,
's agtermiddags voelen wij een handt aantbeven
voelen een aard beven,
28=en woensdagh niets gepasseert,
Donderdagh
29=en desen ogtent erlangen wij de gewenste tijdingh
dat 'er een schip voor 't landt gesien wierde,
en kort daar aan nogh 3. vier stucx te samen
door dien dan de wint ten eenemael zijnde
Contrarij, om binnen ter rheede te comen, hebben
wij tegens den avont de boegseer bercken eerst
connen daar op afzenden, die ontrent midder
Binnen gebougs=t daerop zigh de wint een weijnighje verbeetende, soo
dat 'er nogh een schip volgde inde na nagt
van selfs mede binnen ten ancker quam,
scheepen verthoonen, noch â present van desen E. Ranst met sijn schip nagt den admirael binnen bragten, daar op
Vrijdagh
30=en de wint ten eenemael goet zijnde verscheenen
de waalstroom over Siam, soo datse
alle vier (:de heere zij gedanckt:) behouden binnen
waren, waarop aanstonts den E. Ranst onsen
vervanger met de vordere raats persoonen aan
boort verwelle komende hebben aan landt gehaelt
en wijders aande tolcken, het nieuws opgegeven
nanckin over potto, dat van wegens groote d'resteerende twee schepen de resteerende twee bodems ook wesende den eenen
27=en verscheen wederom een Jonck komende uijt
stilte in zee, 37. dagen was onderweegs gewee
eer 't zelve dit landt had bezeijlen Connen,
welck ongeval wij bevreesen al mede onse schep
ontmoet sal wesen dewijl wij 'er niemendal halen den E: Ranst
van vernemen, ongeagt het hier nogh meest
doorgaens een zuijt, en zuijtweste wint waeijt.
Dingsdagh
25=en verschijnt den Tolck brasman, verhaelende
hooren een gerugt van dat de leverancier, off coopman vande Camphin
gisteren avond van satsuma aangekomen zij
relateerende, dat men aldaar van't gebergte
voor agt dagen reets twee schepen met witte
zeijlen van verre in zee, om de zuijt vernomen
hadt, 'twelck vermeende Jongste twee garnee erlangen tijdingh datter
Joncken uijt taijoan zullen geweest zijn, elcke scheepen voor 't lant
thans is met ons verwondert, dat bij de tegen„
„woordige zuijdewint sigh nogh geen hollantse
eenige tijdingh vernemen,
26=en Maendagh niets voorgevallen
Sondagh
s agtermiddags
wesende
130.
ƒ
IS.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0800.xml
#+ ---

1808
133:
A:o 1686. Iapan ten Compt: nangasackij
Japan ten Compt: nangasackij A:o 1686.
hoe veel Joncken tot
heeden toe Reets
aengecomen
Capittels van't nieuws
September
Augusto
2=en 't zedert donderdagh aff, tot op heden zijn er-
wederom 23=en Joncken van diverse quantieren aa
gekomen, zijnde het getal der selven vande tijto
dat de scheepen van hier zijn vertrocken geweest
tot op heden toe geaccresseert, tot een getal van
105 stucx, en daar mede het schijnt nogh niet
sal ophouden, dewijlen 'er nogh meer in't vaarwater
gesegt worden te wesen, het nieuws hier vooren
aande tolcken op gegeven bestaet in de navolgende
poincten, off cappittels
J=o dat de zaken tusschen ons, en de portugeeser
In een staet zijn, als eenige Jaren berouense
datter een scheepie met ontrent 50 pontugesen
om her batavia op eenige vande eijlanden
gebleven is, waar van 't zelve volck—
door een kleen scheepie van ons, naar de
Eijlanden van maccauw te rugge gesonden
2=en dat den francen koningh die van onse religie—
swaarlijck werden vervolgt ende kinderen
vande ouders genomen;
3=en de oude koningh van Engelandt is doodt„
dat op gegeven Is
Maandagh
wesende vervolgens de facture moeten specificeere
31=en Saturdagh
niets voorgevallen
mo
September Pmo Sondagh
4=en datter vande Coninck van Vranckrijck een
ambassadeur aan den Coninck van Siam,
is gesonden, die in waardeeringh door de
Siamse maijes=t meer geregaleert is, als—
haar mede gebragte schenckagie Jnport=t
5„n datter ook een ambassadeur vande koninck
van Ziam op batavia is geweest, om haar
Ed=le te bedancken voor de bijlegginge vande
questie die tusschen de Coninck van
palembangh, en Iambij geresen zijn
geweest,
6=e dat door de macassaren, die van de manilhas
gecomen waren, tijdingh op batavia
gebragt zij, hoe de spanjaerts aldaar alle
Jnwoonders tot het roomse geloof sogten
te dwingen, sommige derselve nament
aan, andre die niet en wilden mosten
na andere gewesten vlugten
Dingsdagh
3 d=o Op deesen ogtent verschijnen de tolcken met
een schriftelijck bevel vanden gouv=r alhier,
meldende hoedanigh ten naesten des Comp=s
negotie, ten hove g'accordeert zij te weten
desselfs broeder Iacob Jndes plaatsz:
die sigh met de krooninghpaeps gezint
verclaert heeft, Jtem dat de gepretendeerde
E. soon vanden overleden koningh due de
maumouth tegens de en Coninck sigh
gekant, en onthooft geworden Is
desselfs
1 datter
13
re
re
zijn,

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0801.xml
#+ ---

17
135.
A:o 1686 Iapan ten Comptoire nangas:
Japan ten Compt: nangas: A:o 1686.
Benamingh van 's
Compes negotie op wat
manier deselve
desen Iare sal
gehouden werden.
Beginnen het Schip
De Regen belethet
lossen van't schip
de maas
het schip de maas
gelost wesende gaan
naar Gewoonte aen
d'Heer van Finando=
op heden Innangas:
den avont weder
Ventrochen, laetaen
ons sijn groetenis
als anders met beleef„
Japandens toe,
Joncken zullen niet
voor dat'er nader ordre
van Jedo comt haare
Septemb:r 1=en datter desen Jare niet meer dan 300: kisten sik
voor Coopmanschappen nogh al zullen mogen werden d' nieuw aangecomen
uijtgevoert, specialijck 100: kisten te besteeden
Jn zijde, en de andere 200: d=s in andere stuck—
goederen, en coopmansz: uijtgesondert in een meer Coopmansz: lossen
g:t van peningen dan 3000 taijlen.
2=e dat de restanten van coopmansz. naar eijndigin
van de gehoudene cambangs wederom gepackt, en
naar boort vervoert moeten werden, sonder het
minste van d=o Coopmanschappen op 't eijlandt te
zullen laten overblijven, daar wij ons naar Coste
reguleeren, ontrent 10 uijren 's avonts wierden, Het lossen gaat Civielde
er eenige Canon schooten gehoort, waar uijt
bespeuren al wederom een jonck voor't landt
te weesen,
September
Tolcken, dat de Jongst g'arriveerde Ioncken
die 22 Jn't getal zijn, niet zullen mogen hun
Coopmansz: lossen, voor datter dierwegen expresse
ordre van 't hoff zij afgekomen, en wanneer 't zelve
niet werde toegestaen, zij met haar ladingh
als dan weder zullen moeten vertrecken;
Vrijdagh
E=en hebben desen dagh met het lossen van 't schip —
de maas nog al toegebragt, gaande alles seer
der Bejegeningh vande vreedsaem toe en beleefder als men anders gewent
is, niet sonder agterdogt, of dese civiliteijten zijn
den Japanderen geinjungeert, en dierwegen ordre
van't hof afgecomen, ook heeft de heer van finando,
op heden eens komen de Jnspectie hier nemen,
aengekomen, en tegens maar niet willen bij den gouverneur Inkeeren,
zulx excuseerde en onvermogens hier toe voor
dese reijse te weesen verclaert, latende mij door
den tolck bnasman groeten, en daar bij voor
melden, wanneer de schepen weder te vertrek„
ken stonden, zijn hoogh=t wederom Jn nangas:
stout te komen, en is dien eijgenste avont naar
finando gekeert,
Saturdagh
7=en zijn tegens den agtermiddagh met het schip
de maas te lossen ten eenemael klaar geraekt
uijtgestelt blijven, ook verstonden wij uijt boort de visite nemen, en nogh naar boort gevaren, om de ruijmente
5=en vermits het desen ogtent sigh tot reegen aan
stelde en den geheelen dagh door continueerde
heeft het lossen van't schip de maas niet
connen vervolgt werden, maar desen dagh
Donderdagh
4=en desen ogtent sagmen wederom twee Ionck
Twee Jonken G'arriv:t die binnen waren gekomen, zijnde deselve die
men te nagt had horen schieten, begonnen van
daagh het eerste schip de maas te lossen, 'twel
de maaste lossen vreedsaem toegingh,
Woensdagh
tolcken
visiteeren
124.
doen,
re

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0802.xml
#+ ---

1710
437.
Japan ten dompt: nangasaikij A:o 1686.
N:o 1686 Iapan ten Compt: nangasackij
de luijken van't schip
werden versogt open
te laten voor eenige
hier vertrecken
Beginnen het Jagt
Pijlswaart te lossen
gaat seer tnaagh In
Crijgen met 't lossen
Een Jonck wederom
verscheenen.
September
September
visiteeren, op datter niets verhoolen bleef off
8. dagen zijn g' arriveert als mede die nogh
wierde vergeeten, waar door onlusten soude
vert gerugt dat de laast te verschijnen staan, en reets Jnde 27' stucx sigh
konnen reijsen, en gemerckt de scheepen onder
g'arriveerde Ioncken mede beloopen, met hunne geheele ladingh ten eenemael
weegs hebben storm gehadt, datter g'oorderl sullen met hun aange„ zullen moeten te rugh na haar landt keeren,
is de ruijmen over al te visiteeren, en des nogsragte Coopmansz: van
met het Jagt pijlswaert te lossen is van daegh
te laten Calvaten, waar sigh eenige leccagie
een begin gemaekt, wordende alles seer vreed„
mogt comen te verthoonen, is de gouverneur
„saem en niet genoegen der Japanders verrigt
hier over versogt, datse soo langh opengelaten,
gelijck aan ons dagelijx door de bongioisen
dagen wort toegestaen, en niet gesjapt mogten werden, waar toe ten
gerecommandeert werdt;
eersten onder bongioisen zijn gestelt, dagelijx
daar bij te moeten blijven, om die des ogters
te openen, ende des 'savonts wederom toe te
maken, egter eer wij nogh van boort gingen
quam 'er onder dat de luijken maar open souden
blijven, totter tijt toe wanneer de schipper meetlossen der schepen
de ruijmen gedaan hadde, wij zulx als dan sijn werck. —
met de tolcken souden connen aanden Gouvern=r
weeten laten, die dan verdere ordre dienwegen
souden geven, een zaeke die noijt meer toegesta
of dusdanigh lieber gebeurt is, die eenigh—
na bedencken geeft, te wenschen zijnde dat het
maar tot succes van een beter betrouwingh en
negotie van d' E. Comp=e strecken magh;
Sondagh
8=en deesen ogtent wederom een kloeck Ionck gekomen
op de rheede leggende, dat de voorleden nagt
binnen gecomen was, gaande nogh al de
Nogh een Jonck binnen 10=en desen nagt voorleden heeft men wederom
een groot Jonck met bercken sien binnen
bougseeren, dat van quinam te zijn gesegt wiert
zijn ook op heden met het lossen van't Jagt pijl
gerugten dat de laaste Joncken die Jn dese panpijl swaert gedaen, swaert klaar geraekt, latende de bongioisen
Dingsdagh
9=en schoon het weer seer aangenaem om te lossen
Is siet men egter geen haast ontrent de Japanse
bongioisen daar toe maken, comende deselve voor
9. uijren niet aan boort, nogh ook op 't Eijlandt
en dan is het wel 10 uijren een men met lossen
een begin maekt, en scheijden ook 's agter
middags vroegh, wederom uijt het wercken
daar niet als patientie tegens te nemen Is,
Maandagh
8 dagen
136.
op

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0803.xml
#+ ---

17
439.
re
N:o 1686 Japan ten compt: nangasackij
Janan ten Compt: nangasackij A:o 1686.
Met de fluijt boven
caspel te lossen
een begin gemaekt,
worden door een onge
Beleth dat wij daar
uijtscheijden.
d' Gouvern: Ginseijmon
Opgevist wesende tselve
sijn met de fluijt boven
Caspel met het lossen
tweede Commissaris
die In't Jaer 1684. In
nangas: geweest Is,
Is gouverneur van
Osacka geworden.
September
September.
op ons versoek de luijken van truijm hier al met
open, en ongesiapt blijven, tot dat de schipper de
nodige reparatie daar Inne sal gedaen hebben
en kennisse daar van aan den gouverneur sal
gegeven zijn,
woensdagh
11=en zijn wij aan de fluijt boven caspel gegaen, en
naar gedaene monsteringh deselve te lossen,
ook is tegens den avondt een matroos van't
schip de maas die de reijse over meestens siek
is geweest, alhier aan landt overleden, die s
Een matroos overleden, daags daar aan souw begraven werden
Donderdagh
12en. desen voor middagh, heeft men met het lossen en eijnde geraeckt.
„stuijmen wint in't lossen der goederen uijt boven caspel getragt te contin
„eeren, mosten egter met het afladen van maar de
Chiampans die nauwelijx kosten aande wal gebrag
werden, door het hevigh waijen van een noortooft
wint, ontrent de middagh uijt scheijden, en het een doodt lichaem In
voor desen dagh daar bij laten berusten, ook zee door de Japanders
verhaelde ons de tolcken als ijets nieuws dat
wert Jn sijn tractam:t den gewesen gouverneur ginseijmon die van dit marmer,
van den keijser verbetert Jaar wederom zijn gouvernement alhier te
13=en hebben desen agtent met de fluijt om Jn't
geheel te lossen, een begin wederom gemaekt
en sijn ook 's agtermiddags, daar mede ten eijnde
geraekt, alleenigh dat 'er een onverwagt voor
val ons ontmoeten, Jnvoegen de Japanders
een doodt lichaem ontrent aande over zijde—
van de eerste Japanse wagt binnen de bhaij
vindende, bij de bongioisen voor't eijlandt knogten,
dat verdroncken was, zijnde den ondercoopman
den ondercoopam Jacob S=r Jacob marmer die volgens getuijgenis —
der scheeps officieren van't schip de waalstroom
eergisteren nagt wesende beschoncken op gifteren
vrijdagh
bekleden staet, van zijn maijes:t over zijne
goede diensten geregaleert zij, met vijff. --
rijst, tot vermeerderingh van desselfs onderhout„
en Jaarlijcx tractament wesende 1500. balijs—
rijst, boven zijn ordinarij Jtem dat den 2=de
commissaris, die voor Twee Jaren in nangas:
's keijsers commissie mede heeft helpen uijtvoeren
zij tot Tweede gouverneur van osacka aan
gestelt in plaats vanden presenten die gedepont=t
aldaar is, en bij ons aan wesen, sigh als gede„
tineert hielt, en geen schenckagie van ons
dorste ontfangen,
bekleeden
voor middagh
138.
re
e
2

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0804.xml
#+ ---

1212
141
tre
A:o 1686 Iapan ten Compt:r nangas:
Japan ten Compt: nangas:t A:o 1686
ƒ
betlossen Gaat wederom
seer tnaegh voort
September
een der poorten, naar buijten geklommen, en Jnz
gesprongen was, om sigh te wassen, egter door het
hande waijen geen boot of schuijt hebbende, door 't saam na 't schip de
scheepsvolck niet coste agterhaelt worden, als als zijnde het vierde
mede om dat alle de wagt bercken door de felle m ondue te lossen
wint van de schepen aff, haar naar land gesal
hadden, en schoon zij de sjouw waijen lieten, wild
of donste geentolck sigh verstouten naar boort
toe te gaan, siende het volck hem wel een lange
tijt swemmen, edogh naderhant uijt hun gesigt
raekten, en hebben onmogelijck hem connen
helpen, soo als bij de genomene informatie dier
wegen ampelder te beoogen staat, het doo de
lichaem (:als bij de verklaringe van twee opper
chirurgijns Comt te blijcken:) is behoorlijck
gevisiteert, en met een kist door de Japanders
ter aarde bestelt;
Saturdagh
14=en konnende bemercken dat 'er sedert eengifti
het lossen der coopmansz: met meerder ijver
dan in de voorige dagen gedreven zij, ook sagmen
de bangioisen vroeger op 't eijland als anders
komen, soo dat de gouverneur selfs moet hebben
Connen bespeuren, dat 'er bij dus weijnigen aan
brengh van coopmanschappen, om die aan lant weder het lossen
Maandagh
16=en door den regen die desen ogtent begonnen is,
De sterken Regen belet heeft het lossen moeten stil staan zijn de
wederom een dagh over stier, dat men daar bij
hit
niets advanceert.
15=en hebben desen dagh wel met het lossen uijt het
schip de waalstroom, gecontinueert, egter
weijnigh genoeg uijtgeregt, door dien de bongi„
oisen geen haast en hadden, en al te vroegh uijt
scheijden, sonder datse eens bedencken dat
niet te min de Coelijs voor een gehelen dagh
moeten betaelt werden, 't welck al te verdrietige
valt.
Sondagh
2
dierwegen een ongenoegen getoont sal hebben
want wijschielijck gewaarschouwt wierde
waalstroom om 't zelve het laaste schip de waalstroom te laten lossen,
en nogh een vijfde Chiampan te gebruijken, daer
de tolcken in tegendeel tot het lossen der andere
drie schepen, maar vier chiampans lieten gebruijken,
twelck dan agtervolgde, bij desen helderen dagh
opstonts een begin daar van maekten, en ons —
aan boort vervoegden, om het volck te monsteren
&a
voor middagh uijt de Cajuijt door de vensters, off September brengen, al te veel tijts verspilt werde, en
brengen
17e: do Dingsdag
140

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0805.xml
#+ ---

1713
143.
A:o 1686. Iapan ten compt nangas
Dingsdagh
Japan ten Comptoire nangas: A:o 1686
September.
Int lossen nogh
al geen haast,
Een groote H: dagh
wesende wont weder
om niet gelost,
niet meer dan 50
Joncken Woudter
gerugt hun goederen
vercogt te zijn,
thoongelegt,
Eenige Packen bevonden
wederom een groote
g'eijndigt.
17=en het lossen van het schip de waalstroom heeft
met sijnen voortganck wedergenomen, egter m
dus verdrietigen opset, dat men 'er tegen sin in
bekomt, om dat de bongioisen voor 9. uijren voor
middagh niet aan boort zijn, op den middagh weder met 't lossen van 't
haar mael wel een uijr langh houden, en Ontrent schip de Waalstroom
3. uijren 's agtermiddags daar uijt scheijden
Woensdagh
18=en op heden is 't een groote Japanse heijlige dagh
en ook de eerste van de maan, datse gezamentlijk
wenschen, werdende de schenckagies die hij op
desen dagh verkuijgt wel op 20 duijsent Thaijle
vergroot, soo mede is mij van ter zijde te kennen
gegeven dat 'er van alle de Joncken 50: die Jn
eerste vervolgens hier zijn verscheenen, hun
geheele ladingh reets vercogt souden hebben, als
wesende het getal aande welcke de 600: verre
„cordeerde kisten, van sijn maijs=t desen Jare g'
ordonneert zijn, om te zetten, om hier door te
determineren, dat 'er aan geen meerder getalt
Joncken voortaan den verkoop sal gegunt werden
staande nogh alleenigh voor dit mael toe, dat d
resteerende maar soo veel omsetten, en vercopen
als de zelve tot hun ongelden en guastos te bet nat geworden te zijn,
den gouverneur met geschencken moeten geluck Jonck binnen gebougs:t dat met bercquen ter rhede binnen gebougseert
Vrijdagh
20=en d=o hebben van daag een begin gemaekt met de
Comp:s Coopmansz: ten stuck goederen, en zijde balijs te openen, om die
Tot den eersten Cambangh ten thoon gereet
te leggen,
Saturdagh
21=en brogten desen dagh nogh al met openen van
packen toe, waar onder eenige bevonden die door
beccagie van water nat geworden en En bevleckt
19:en zijn de bangioisen met het lossen van't laeste schip
voortgegaan, soo dat nogh desen voormiddagh
daar mede gedaen kregen, twelck een gisteren alsoo
gevoegelijk had geschieden konnen, maar neen, de
Japanse coelijs mosten nogh desen gehelen dagh
den loon trecken, schoon sij geen halven daar
werck vonden, en zulx moeten wij al met goede
oogen aan sien, tegens den avont, om dat de wint
een paar dagen uijt het zuijden heeft gewaeijt
verscheen wederom een groote chinees Jonck
wierd;
Donderdagh
zullen benodigt wesen, en met de rest der Coopmanz
wederom terugh keeren.
September
zullen
waren
142.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0806.xml
#+ ---

1714 145:
N:o 1686. Iapanten dompt nangasackij Iapan ten Comptoire nangasackij A:o 1686.
Een ordinarij Rijcxr:t
heer Overleden.
door de kennis luijden
uijt de Coopmansz:
eenige goederen voorde
aanstaende schenck
agie uijt gesogt.
Opheden de eerste
venditie gehouden
De Coopmanschappen tot
door de Coopluijden, die
weijnigh in getal zijn
Besigtigt-
De tolcken nemen de Coop„
manschappen op die tot
den eersten cambangh
sijn geprojecteert.
September
waren, wesende ontstaan uijt het geledene ha September.
weer„ dat de schepen onderweegh heeft getroffen
22=en op heden zijn wederom 2 Joncken verschenen
Twee Joncken met een wesende den eenen van taijoan en den anderen
wanckan aangekomen een bataviaas Jonck comende van malacca, met
nogh een wanckan van canton.—
Maandagh
23=en hebben de kennis luijden van den agtent verwe
om de coopmanschappen te besigtigen, dan egter
niemant vernomen, als dat de Tolcken ons als
ijets nieuws quaemen verhaelen, dat den ordinari
met nogh een lands rijcxraad, matsen deijro fiongano camisamma, —
mitsgrs: den heer van Crats matsendaijro Jsomino
Canisamma overleden waren.
Dingsdagh
24=en de kennis luijden vanden middagh op 't Eijlandt
komende, hebben een begin gemaekt van de goeder
uijt de Coopmansz: uijt te soeken, die Tot de
schenckagie aanstaande ten hove sullen Gem als 't Jaar te vooren
„ploijeert werden.
Woensdagh
25=en verscheenen de tolcken, om de goederen op te
Vrijdagh
27=en desen voormiddagh is d' eerste venditie van
's Comp:s Coopmansz: geweest in publijcq met het
Jnleggen van briefies aan de meest biedende, s=r
en in tegenwoordigheijt van een Confluentie
van Coopluijden, nogtans niet sonder eenige
stribbelingen, onder de copers, waer van sommige,
die sigh in't schrijven van 't hoogste bodt geabuseert
hadden, of al te haastigh geweest waren; hun—
absenteerden, d'oorsaek waren.
26=en wesende van daagh wert 's comp=s coopmansz:
de eerste venditie worden ten thoon geleijt, en door de Coopluijden besigtigt,
nogtans sagnien soo groote confluentie van
menschen niet op 't eijland komen, als 't jaar te
vooren, daar wij de reden niet van ontwaren
konnen, als dat de tolcken voorwenden, dat
de burgerm=r Jnde stadt de coopluijden niet alle —
gewaarschouwt hebben, zullende in middels over
morgen den Eersten vercoop zijn begin neemen,
Donderdagh
schrijven, die op de eerste Cambangh te vercoopen
geprojecteert zijn, en na 't zelve gedaan was,
heeft men met het uijtsoeken der schenckagie
goederen nogh besigh geweest, ook eenigh volck
van de schepen verloft om aan landt te komen.
Sondagh
schrijven
28:n d=o Saturdagh
en
444.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0807.xml
#+ ---

17
447.
A:o 1686: Iapan ten Compt: nangasackij
te
Japan ten Compt: Nangasackij A:o 1686.
Verkogte goederen
uijtgelevert
Op heden Is de eerste
presentatie vande
pancado op de zijde
geschiet.
d'Rogge vellen
uijtgesogt.
tegens eenige Comp:s
dienaren door den Gouv=r
September
28=en desen mongen heeft het uijtleveren der coopman
die gisteren bij de publijke venditie versogt zijn
geworden, een begin genomen, en sijn ook de Coopl
van de vijff keijserlijcke steden, present geweest seeken en onme actie
om met de pencade op de zijde een aanvanc
te nemen, egter met dus vileijnen bodt, dat gepleegt,
het schier schaamt, om ijetwes naar Coopman
steijl te connen verminderen, dewijlen sij op
eerste voorstel niet eens de helfte, en ook
hoger prijs voor de Chineese baniga, dan voor d
Cabessa presenteeren.
Sondagh
29=en des keijsers rentm: sacqueman, mitsgaders
vier stads bungerm=rs hebben op heden de rocheve
Jn't bij wesen van twee 's gouvenn:r gecommitteer
bongioisen, Tot de aanstaande schenckagies uijt
gesogt, die wij dan naar auder gewoonte gingen
complimenteeren, als mede met bancquet wijn
tinte, spaanse wijn, en gedisteleerde wateren
onthaelden.
Maandagh
30:e: hier voren op dato 30en Julij wort vermelt
van 's Gouverneurs bangioisen die hier op't
Saturdagh
September eijlant zijnde al 't gene digt aande houte
pagger rondsom gebouwt was, als wasch
plaatsen agter de combuijs, hoender hocken,
en diengelijcken, lieten afbreeken, en over al
met houte staketsels versien, op dat niemandt
aldaar d=o pagger bij nagt souw mogen genaeken,
als de wagt, die de ronde dede, dewijlen sluijkerij
over gemelte pagger geschiet wesende, op den
5=en augusto daar aan een oppercom prad=r dienwegen
zij in hegtenis getrocken, die door het Creuel
pijnigen eijndelijck soo verre gebragt is, dat hij
29: Jn't getal mede complicen beklapt heeft,
en dan d' hollanders, die nu en dan ijetwes aan
hem tegens Connemom sackij, en castanien &=a
verruijlt hebben, dewelcke desen ogtent door de
tolcken bij den gouverneur in de stadt sijn ont„
„boden, en nadat zijn E. deselve ondervraagt
hadden, of zulx de waarheijt zij, zijn hun allen
naar de gedane confessie, ijsere handt boeijen
aan geleijd, en dus wederom op 't eijlandt gesonden,
mitsgaders Twee Bangioisen mede gekomen
den E: Ramst en mij in het bangioisen huijs
aan dienende, dat sij uijt ordre van 't hof dierwegen
geboeijt aan ons wierden overgegeven, om op 't
eijland Jn hun Cameren zodanigh bewaert
te blijven, ter tijd toe nader bescheijt finalijck
soude zijn afgecomen, als zijn de een delict tegens
's keijsers gebod, vande 300. kisten, en het paggeren
begaan, dat daar mede zij overgetreden, en dier
wegen soo hoogh wierde op genomen
Eijland
Dingsdagh
146.
Ee

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0808.xml
#+ ---

1646 1716
149.
Dre
Japan Ten Compt: nangasackij A:o 1686.
A:o 1686. Iapanten Compt:r nangas:
De coopluijden vande
andermael.
de Coopluijden vergen
ons tot meerder afslag
te moeten komen,
d'heer van Finando tot
Ziko ko.
ende pper uijt
October
October
L=r zijn de coopluijden van de vijf keijserlijke stede
voorde tweede mael ons bij gekomen, om wegen
de zijde met ons de pencado te treffen, dan egt
pancado compareeren niets met deselve connen uijtregten, omdat wederom een Jonck
onsen eijsch de Jongste rijs maar vijff mazen binnen gekomen
cattij, en nu wel 5: conduijnen meerder op sloege
zijn wij vrugteloos gescheijden, alleenig dreijger
sulx aan den gouverneur wilden aandienen, d
met ons niet cost over een comen, Twelck w
Jn hun believen stelden, mits aan zijn E: niet
mosten rapporteeren, het d' onse, maer haer sweren de Siamse vellen
Schult te wesen.
Woensdagh
2=r lieten de coopluijden vande zijde ons door de tot
weten, dat wij ons wegens de prijs wel bedem
souden, en meerder afslagh geven, off dat hetm
goet en was voor d' E: comp:e, zullende maar nog heer van Finando
eens bij ons verschijnen, sonder meer, verstond en inkomt In nangasackij.
uijt de tolcken, dat de heeren van firando, en
arima beijde de Jnspectie hebbende over dese
nangasackijse Contreijen; en op morgen hier ston
te verschijnen, maar onseker om wat reden zu
geschiede, verhaelende vorders, dat den heer van
Firando nu Jongst als oppergebieder door zij
oppergebieder over 9. maij=t gestelt was, over alle negen provintien
provintien van geheel dit zikoko, en oock boven de nangazachijse
4=an de heer van finando met het lumieren van den
dagh in nangazachij wesende aangekomen,
verstonden wij dat nevens den heer van Anima
met hun beijden op morgen souden op 't eijlandt
coomen, waarom den ottena ook over al de straet
uijtvegen liet zijnde d=o heeren met 's gouvern=rs
berck eens de wagten in 't inkomen vande
bhaij gaan visiteeren, en In't weder keeren
door onse schepen gevaren, om die te besigtigen,
maar niet daar binnen geweest: de zijde
Vrijdagh
3=en bragten desen dagh over met het uijtleveren —
der siamse vellen, en het uijtleveren der pper
verwagtende wijders de Coopluijden vande zijde,
om de pencado te treffen, die egter niet ver„
„schenen.
Donderdagh
gouverneur twelck dus wesende, zullen met
verlangen hun verrigting alhier verwagten, of
met hare komst nogh ijetwes goeds Jnde negotie
van d' E: comp=e souden obtineeren, en erlangen
connen. desen agtermiddagh quam wederom een
chinees geladen Jonck ter rheede binnen
mo dingsdagh
Gouveru
Coopluijden
448.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0809.xml
#+ ---

1717
151.
A:o 1686 Iapanten Compt: Nangas.
Japan ten Compt:r nangasackij A:o 1686
de coopluijden venschijnen
voor de derde reijse
wegens de Pancado
van de Zijde.
De beijde lantsheeren
van Finando, en arima
komen het Eijlandt
besigtigen.
En gaan met de bercq
aan't schip de Waal¬
„stroom varen
voorde 4=e reijse omde —
noch al vrugteloos.
October
October
Coopluijden voorde derde reijse ons wel zijn
bij ons, om soo het mogelijck zij de pancado vande
de coopluijden verschijnen zijde te mogen treffen, dan bleeven soo hantneckig
bij gekomen, maar onverrigter zaeke weder
Pancado te Treffen egter op hun laeste bodt, dat zij naar geen reden schenen
wegh gegaan, niet wetende watse met het Jn
te willen luijsteren, comende de Tolcken doen
coopen van de zijde Jn't zin hebben.
sigh als mediateurs stellen, en wilden een prijs —
maken, op hoope dat de voorsz: Coopluijden den
zelven zullen accordeeren, daar wel Jets tegen
hadden, nogtans 't gehoor daar aan gaven bevonden
egter deselve soo sober, en slegt dat niet en leek„
daar de tolcken vorders op repliceerden, bij aldien
wij niet costen met de coopluijden eens worden
en met hun bodt niet wilden te vreden zijn, aan
gesien de coopluijden doch niet tot eenige
verhoginghe meer souden komen, mosten zij daer
uijtscheijden, en zulx aanden gouverneur bekent
maken, wanneer zij tolcken als dan bedugt sijnde:
den gouverneur tot die resolutie stont te treden,
dat namentlijk Jongst door desselfs ordre ons
Jmmers was aangesegt, hoe dat wij een hondert
kisten in zijde soude moeten ommesetten, en
wanneer 't zelve niet en geschiede wij ook
niet meer dan twee hondert kisten in stuck
goederen wesende verkogt sonder meer souden
genootsaeckt zijn, benevens het overschot van
alle Coopmanschappen, weder van hier te vertrekken,
en niets mogen hier overblijven; gaande Jn
middels de Coopluijden naar de stadt, en de
tolcquen nogh even handt ons tot het Jnwilligen
Sondagh
E=en hadden de Coopluijden voorde 4=le reijse wed:
5=en ontrent 9 uijren voor middagh verschijnen de
landts heeren d' heer van finando, ende heer
van aanna, die wij aan de Cruijs straet Inhal
op ons logiement geleijden, en na dat alles —
besigtigt en door hadden gekeeken, vertrocke
weder na beneden, sonder eenigh bancque
of de minste druppel wijn te willen genieten
sigh excuseerende dat zulx nu geen gebruijc
en zij, om dat uijt ordre vanden keijser het eijs
quamen besigtigen, en 't zelve rontom passeerden
wij volgden hun over al mede tot aande poort
van de stadt, alwaar wij door de Tolcken ons
compliment van danckbaarheijt lieten doen
gaande beijde de heeren daar op met hare ber
naar't schip de Waalstroom om 't selve te
besigtigen, dogh wilden niet hebben datter
vlaggen, of vreugde teijkens tot respect van
haar afwaijden, en naar een uijr ontrent
verblijf keerden weder naar de stadt.
Saturdagh
aan
150
re
bij

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0810.xml
#+ ---

1718 453:
Japan ten Comptoire nangas: A:o 1686.
N:o 1686. Iapanten Compt: nangasack
Wat verregtinge de
hebben.
Ons request aan den
Gouv=r onlangs over
gegeven, is mede door
den heer van firando
g'eijscht.
Twee heijsens posten
uijt Jedo in nangas:t
aengekomen
evijfde bij een comst
October
aan manen, maar wij hun geen andere anto October
gevende, dan onvermagen, en dat wij zulx op
Batavia niet costen verantwoorden, daar in
dese van 's gelijcken sich naar huijs ^ voogden
Maandagh.
7=en dat de beijde lantsheeren van Finando, en
lantsheeren hier gehadt arima Ten aansien van de vreemdelingen met de coopl. Edogh
de chineesen, en ons waren in nangazachij aangevrugteloos afgeloopen,
blijckt uijt de ingediende requesten der chinesen
aan dese heeren overgelevert, en wel meesters aa
de heer van Firando (overmits den heer van
arima over de Erlangde tijdingh vande dood
d' huijsvrouw vande h=r van desselfs tega in Jedo op stonts naar huijs
van anima overleden; - weder is vertrocken:) soo ons door de tolcken
verhaelt wierden, hebbende dien heer ons reque
mede g'eijscht vande Tolcquen, datse onlang
uijt onsen naam aanden Gouverneur geexhibeert
en ook aan hoogh gedagten heer in copij mede
overgelevert hadden, ook wiert ons door Jmant
van ter zijden beregt, als datter van daaght
keijserlijcke posten d' eene voor middagh en d
andere tegens den avont met brieven aan den
gouverneur waren afgekomen, behelsende d' eer
post het vertreck der chinese Joncken, en dat
d' hollanders, waar op men alle de Joncken s
reets hun geneet maken, en d' Inladingh van Co
mitsgaders packen met zijde uijt de stadt
d=r de Coopluijden van de zijde voorde vijfdemael
bij ons op heden komende, wilden nogh al hun
laeste bodt niet verhogen, maar gaeven deselve
aan de tolcken (zoo sij ons verhaelden:) stilswijgens
over, om daar mede, wanneer wij zulx aan
namen, zij als dan hun bewilligingh meede
daar in souden quanhuijs te contribueeren gehoudent
wesen, 't welck wij dan Eijndelijck aanhoorende,
egter niet costen toe stemmen, maar vrugteloos,
en half gestoort van malcanderen scheijden,
ondertusschen wierden aan de Tolcquen de
goederen van den Tweeden Cambangh die op
morgen ten thoon gereet lagen, opgegeven
wesende 3 â 4000: l meerder als er aan't
capitaal vande 200: kisten stuck goederen
quam te mancqueeren, dat de tolcken uijt
2
last des gouverneurs weder afgekeurt, en
om niets meer te mogen verkoopen, als —
effen ten bedraege van 200: kisten die daar
toe gestelt waren.
Dingsdagh
wederom aan hun boort brengen, maar aan
„gaande de saeken of coopmanschappen van ons,
off 'er ijets voordeeligs dierwegen, zij afgecomen,
wort altijt nogh Jn't geheijm gehouden.
wederom
9en. do. woensdagh
152.
lo

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0811.xml
#+ ---

179455.
A:o 1686 Iapanten Compt: nangas:
October.
Japan ten Comptoire nangas: A:o 1686.
detolcquen manen
ons aan tot het accon„
„denen den zijde maer
vergeefs.
De Coopluijden klagen
de pencado met ons
zijn.
op;
stellen bun als gevoeg„
brengen,
October
9=en de toondagh op van daage verscheenen wesen
vast gestelt, is gisteren avont wederom op over
andere beletselen wisten in te brengen, ons inde om ons over een te
tusschen sonderende of de zijde niet wilden o
geven, voorde prijs die zij Jongst gepresenteert
hadden, daar wij hun met neen tot een antwo
op dienden, niet anders vermoedende zijn, oft
zullen ons wel nader bij komen al souden d
stadtsburgemeesters sig ook daar in moeten
mengen.
morgen benaemt, door dien de tolcquen weder stadt burgermeest= daar sigh de stadtsburgermeesters doen, soo 'er
Donderdagh
10=en men siet de Joncken stenck wederom la
en sigh tot het vertreck prepaneeren, schep
veel aangebragte zijde als ook Coper af naar
boort toe, ook comen de tolcquen dese voorn
aanden gouvern: datse „dag relateeren dat de Coopluijden vande z
te treffen onvermogens aanden gouverneur aangedient hadden, hoed
wegens de pancado met ons niet over een kost
komen, nogh hun bodt verhoogen, daar zijn
zijn Antwoort daer op souw geantwoort hebben, willen de hollan
de zijde niet verlaten, zij mogense houden, In't welke wij
en weder wegh voeren, de chineesen zijn en consenteerden
soo veel guaager toe, dien Jk nogh hondert ten
Woensdagh
toe wilstaan, daar gij de zijde van Contnemen
zullende de hollandens met niet meer dan
Twee hondert kisten moeten als dan vertrecken
gesegt wierde, eenigsints stellende aan sijn E.
de mediatie daar van te zullen ondernemen,
voordnoegen, om te sien, of bij de parthijen, aan
gaande de percado niet conden bemiddelen, twelck
den gouverneur Toestont, wanneer doen de stadts
burgermeesters ons door de tolquen alle considera„
„tien ontrent de pancado vande sijde, bij de
chineesen voorgevallen, mitsgaders dat die niet
meer dan 170: 180: 190: en soo voorts op 't hoogste
220. t:o voorde zijde cabessa gekregen hadden,
lieten voorhouden, en ten respecte van d' E
Comp:e haar adsistentie ons presenteeren, dewijle
de coopluijden hun bot te verhogen, ongenegen
bleven, Jndien wij het verschil aan haar wilden
gedefereert laten, sij seer gaarne de bemidde„
„lingh souden aan nemen, dat wij weder zijts—
genoegen kreegen, waar over de tolcken versogt en
ons beraat ten eersten mosten nemen, twelck
bij den raadt wesende overlijt, en alles ge=
„considereert wat na de constitutie des tijds
kon werden bij gebrogt, eijndelijck beslooten
het different aande stadts burgermeesteren,
toe
ten
154.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0812.xml
#+ ---

457.
A:o 1686. Iapan ten Comp=t nangas:
Japan ten Compt:r nangasackij A:o 1686
October
De tweede Cambang
de Pancado vande
geslooten.
October
ten besten van 's comp=s slegte negotie in der
besten voegen voor gerecommandeert laten, om
ons met haar hulp voor tegenwoordigh ind
te ondersteunen, met welck antwoort de
tolcken vergenoegt van ons scheijden, om de
gedagte burgermeesteren ons antwoort te
relateeren
Vrijdagh
11=en Is de tweede venditie van de nogh overig„=en october.
off venditie gehouden stuck goederen soo veel als hebben connen
Calculeeren tot het supplement van de 200: k
gehouden, comende In middels de tolcquen het
dispositie bij geschrifte, op ons giftrige antwoort
wegens de pencado van de stats burgemeesteren
zijde wort eijndeling als middelaers hier toe gebruijckt, en waar aa
wij weder zijds ons soude moeten dragen, ons a
dienen namentlijk dat alle zoorte van zij de sexe
de tonguinse ende het florette garen) met 5 pC=t
ijder picol verhoogt, en nu de pencado daar met
geslooten zij, zodanig als bij verscheijdene eijssch
en het bodt twelck over en weer voorgevallen
hier onder gevoegt, daar op consteert, en kan
„beoogt werden, als volgt.
3„e Bodt
Blijven bij 2„e Eijsch
chinese cabessazijde: fo 235:
d=o bariga:. . . . . . . . . . . . . . „ 255:
bengaalse Tabessa: . . . . . . . . . . . . . . . „ 185:
d=o baniga:. . . . . . . . . . . . . „ 130:
florette garen „ 105:
Tonguinse zijde „. 165:-
2:e eijsch
2e Bodt
fo 230:
-- - - . Chinese Cab: zijde f:o 365:
D=o boniga. . . „ 340:. . . . . . . . . „ 250:
bengaalse cabessa „ 315:. . . . . . . . . „ 180:
D=o bariga. . . . „ 240: . . . . . . . . . . . „ 125:
florette garen „ 200: „ 100:
Concq: zijde. . . . „ 290:. . . . . . . „ 160:
Pancado der zijde Int
Generaal van't Jaer 1686.
eenste bodt
1: eijsch
28:' 7ber chinese zijde Cab. f:o 500: 28:n 7ber Chinese Cab: :o 220.
D=o bariga. . „ 450: . . . . . . . . . . „ 240:
bengaelse orb: zijde 380: - - - - - - - . . „ 170:
d=o bariga. . . „ 300: . . . . . . . . . . . . „ 115.
florette ganen. . . . „ 230:. . . . . . . . . „ 90:
Tonquinse zijde. . „ 350: . . . . . . . . . . . „ 150:
Pancado
3„ eijsch
456.
ƒ

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0813.xml
#+ ---

1721
459.
N:o 1686. Iapan ten Compt:r nangasackij
Japanten Comptoire nangasackij A:o 1686
^en
October
ten Eersten
3„e Eijsch
p=r ditto. . . . . Chineese cabessa zijde fo 350:
Persisteeren
d=o bariga. . „ 335:—
Bij hun 3e: Bo
bengaelse Cabessa zijde „ 310:—
d=o bariga. . „ 230:
florette gaenn. „ 190:-
Tonquinse zijde „280:-
4: eijsch
6=en Ditto- chinese Cabessa zijde fo 345:-. . . . . . . . . . fo. 241
d=o bariga. . . . „ 335: —. . . . . . . . . . „ 26:
bengaalse Cabessazijde „ 305: —. . . . . . . . „ 19:
d=o bariga. . . „ 225:—. . . . . . . „ 135.
florette garen. . . „ 180: —. . . . . . . . „ 116.
toncquinse zijde. . „ 280: —. . . . . . . „ 170.
^eE
3„ Eijsch
d' „r. voorstelder Jolcqua
Chineese zijde cabessat„o„ 330:- fo„ 245
d=o baniga. . . . „ 325: . . . . . . . . . . . . „ 265
bengaalse Cabessa. . „ 295:. . . . . . . . . . „ 210
d=o bariga. . . „ 215:. . . . . . . . . . . . „ 145
florette garen:. . . . „ 170: -. - - - . . . . . „ 110 de Joncken prapaneeren
tonquinse zijde. . „ 270:. . . . . . . . „. 180
12=en sagmen reets een Jonck van hier vertrecken
haar tot haer rugh reijke onder zeijl gaan, en stonden een goet gedeelte der
selver over drie dagen nogh te volgen, ontrent
den middagh nogh een ander Jonck ook
Den 6„e Eijschs„r vertrecken 2:' stx: vorders is den geheelen dagh meestens doorgebragt
Saturdagh
De laaste prijs door de
Stadts Burgermeesters,
als middelaers van beijde
Parthijen hier toe gene„
„quireert, Ingestelt
Chineese zijde Cabessa: ƒ 255:
d=o baniga. . . . . . . . . . . . . . „ 275:
bengaalse cabessa zijde:. . . . . . . . „ 225:
d=o baniga:. . . . . . . . . . . . . „ 150:
't florette gaenn: „115:
toncq: zijde:. . . . . . . . . . . „. 185:
6„e Eijsch
de 2e. voorstel der tolcken
chineese zijde Cabessa t„o 300: l 250:
d=o baniga. . . . . . „ 285: . . . . . . . . „ 270:
bengaalse Cabessa. . . „ 260:—. . . . . . . . „ 220:
d=o baniga. . . . . . . . „ 160:. . . . . . „ 145:
't florette garen. . . . „ 150:-. . . . . . . „. 115:-
toncquinse zijde. . . „. 220:-. . „. . 185:
October
met
158
8.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0814.xml
#+ ---

1722 461.
N:o 1686. Iapanten Comptoire nangas:
October
Iapanten Compt: nangasaikij A:o 1686.
October
Levenen de vercogte
zijde uijt, en Resu¬
„meeren de Nangas:
goederen.
moeten de nieuwe
Leenlingen soo wel als
d'oude humschenck
Noch 3. Joncken
vertrocken
wederom een Jonck
de tolcken tendeenen
offen geen Cooper gecon„
tracteert sal worden,
met het uijtleveren van verscheijde stuck goeder
en het uijtwegen der zijde, aande Coopluijden der
vijf keijserlijcke steeden.
Sondagh
13=en met het uijtleveren der zijde aan de Coopluijden
is nogh al gecontinueert als ook aan ons opgege
„ven de nangasackijse schenckagie aan de beijde
gouverneurs, burgenmeesters der stadt, sacquemon„
„donne Etc: daar onder anderen mede voor viel de
schenckagies aan de Leerlingen der tolcquen, die
na 't vertreck onser scheepen van hier Jn't Jaar
op 's gouverneurs ordre Jngewilligt, maar in tegens vertrocken,
met de Iongste missive van haar Ed=le Ho: agtb:e
van batavia wederom is ingetrocken, nogtans om
dat de oude leerlingen alle jaren hare schenckagi
nogh continueel genieten, en 't geene eens hierJ
prachtijck comt seer qualijck, of eerder noijt ma
nogh kan geretracteert worden, ten sij men met d
daar van wil onderworpen blijven, hebben wij de dat de goederen niet
van Batavia erlangt hadden, mede moete Contin vervoert,
„eeren laten, Opheden zijn ook drie Chineese Joncke
weder volladen van hier vertrocken
agie weder Jnwilligen, voorleden tot een Jntreede hun is wegens d' E. Comp: mitsgaders een wankam met den eersten tewillen vernemen, ook is nogh
Dingsdagh
15=en erlangden op ons gedaen versoek van dat het over
schot van 's comp:s Coopmans: alhier over blijven, en
niet mogte wederom terugh vervoert werden, van den
op 't versoek van ons gedaen en soek dienwegen allangh naam 't hof hadde toegesz:
onverkogt Resteeren daar over geen dispositie geven, als dat wij souden
met deselve goederen bij provisie gereet hielden, het
contract van het Cooper met de coopluijden aangaen,
en in middels soo veel afschepen, als ons dogt nevens
het restant der Coopmansz. gevoegelijk souden konnen
dubbelde weder wraek anderwaerts de vergeldins le gouverneurs antwoort gouverneur 't volgende antwoort als dat zijn E. ons—
nieuwe„inge hun schenckagies, gelijck als den 3: onmogten van hier soo daar hij in't Corten bescheijt op verwagtende zij, conde
ongeagt wij Inbragten dat andere ordre dierwegen naar batavia te Rugh in tusschen wel doen, dat wij ons tot 't vertreck
14=en aangesien wij met de negotie, en vercoop der
goederen soo veel ons gepermitteert is, zijn ten
eijnde gekomen, en de tolcken ons ten deenden off
geen Coper, of Camphur, door dien de tijt geweldig
begoft te naderen; wilden coopen, off eerst den
coop maar accordeeren, is hun tot antwoort gegeven,
dat wij soo langh geen finael bescheijt van den gouv=r
venkreegen hadden, of het overschot der goederen soude
wederom vervoert, of hier gelaten werden, niet Costen
resolveeren, diervoegen zulx soo langh most berusten,
daar de Tolcken op beloofd en 't selve bij den gouvern=r
al een Jonck mitsgaders een wanckan vertrocken,
maendagh
14e„ maandagh
afladen
160.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0815.xml
#+ ---

1723
163.
N:o 1686 Iapan ten Compt: nangasackij
Iapanten Compt, Nangasackij Ao 1686.
Beschencken den
Gouverneur mitsgrs:
de bungem=r wijckm=rs
Sr. vande Stadt.
en't Zelve met Een
eenige bij een comst
October
afladen, quam 'er als dan ordre, dat de goederen
mogten overblijven, zulx was dan ligtelijk met het
geene dat wij wijders mogten Comen benodigt te
zijn, te suppleeren, daar mede wij ons mosten getroost
houden, Op heden zijn wederom twee Joncken
van hier vertrocken.
Woensdagh,
16=en maekten op heden de schenckagie goederen gerek
om opmorgen, zijnde nieuwe maan, den gouverneur
Jn nangasackij daar mede te beschencken, en kreegt
wijders gedaen werck met het uijtwegen der zijde
aande Coopluijden verwagtende de copere coopluijden,
om met deselve wegens d=o minerael te accordeeren
tegens den middagh vertrock weder een nanckius
wanckan, en een Jonck quam op 't nieuws binnen,
17=en de cooper Coopluijden voor't eerstemael ons—
het Coper gecontract= wegens de prijs van dat minerael bij comende
begoften van 't zelve op te slaan, sterck te Insisteerten
ten Insigte datter door de chineesen een groote
quantiteijt ingekogt, en van hier vervoert wierde
twelk wij bij eijgen ondervindingh, meermaels ook
zagen aan hun boort brengen, waar door het Coper
volgens haar seggen te steijgeren quam, om egter het Coper wont op't
van dit ondernemen bevrijt te mogen zijn, hielden v Eijlant gelevert
ons seer flauw 't selve desen jare inte coopen, onder
Donderdagh
18=en stienden de Cooplieden reets het coper op 't eijlant
inde packhuijsen, om ten naesten aan twegen van't
selve te konnen beginnen, latende Jn Tusschen
Vrijdagh
voorgeven dat op andere plaatsen, en gewesten
bij desen grooten uijt voer 't zelve in prijs nootsaekeljk
mostedalen, en dien wegen voor ons best misschien
souw wesen, den Jncoop voor tegenwoordigh te staeken,
daar d=o Cooplieden tegens aansagen, en van geen
verhogingh weer soo handt riepen, 't welck wij siende,
hun onse resolutie doen, als met een woont bekent
maekten, namentlijk wanneer zij de prijs daar voor
van't Jaar voorleden nogh wilden laten valideeren,
dat wij als dan een quantiteijt van, naar dat
het de ladingh der schepen toeliet, souden ontfangen
of bij weijgeringh van haar afstandt daar van
doen, sonder datse eenige moeijten dienwegen te
nemen en ons nader bij te comen, om dat de Conth=r
des tijts zulx niet toe, en liet behoefden, waar op
naar veel stuibbelings en reden cavelingen, onder
dewelcke wij de cooplieden jn middens met
bancquet saccanen, wijn tint, spaense wijn, en
gedisteleerde wateren naar vermogen onthaelden,
sij eijndelingh den coop van't Jaar voorleden toesloegen,
en dien agtermiddagh tot 's avonds toe vervolgens—
met een volle vennoegingh, en wel bestooft van ons
naar de stadt weder keerden, wesende in eenen
halven dagh, en met eene bij een comst verrigt
en afgedaen, daar men somtijts wel 6 dagen voor
desen waede plaght toe te brengen,
voorgeven
de
162.
October.
2
eplot

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0816.xml
#+ ---

1724 465
A:o 1686 Iapan ten Compt: nangasackij
Iapan ten Comptoire nangasackij A:o 1688.
October
En twee schepen van
hun Ballast
gelost;
't cooper wegen
begonnen, en
twee Joncken
vertrocken,
het cooper begonnen
afteladen,
maar vroegh weder
Omdat de bangioisen
onwillig sijnde Kale
Een wanckan op't
nieuws g'arniveert
en een d=o wederom
vertrocken;
't welk beleefdelijk.
Excuseeren
genodigt om de kermis
tesien.
Op heden wederom wat 22=en
Flaauwengewerckt,
wederom twee Joncken
vertrocken.
het afladen heeft
beeteren Voortgangh,
de Twee schepen de maes, ende waalstroom hun
ballast ten deele lossen, om soo drae mogelijck
het coper daer in af te scheepen;
Saturdagh,
19=en het Iagt pijlswaert en boven carspel hebben mette
op heden hun ballast beginnen te lossen, en is voord:t
coper gewoogen, ook zijner twee volgeladene Jonken
weder van hier op den agtermiddagh vertrocken;
Sondagh
20=en men heeft van dage wel de schepen de Maas, wegens de voorstaende
en waalstroom met Coper beginnen afte kermis.—
laden, maar hoeschandelijck het werck door de
Japanders aan boort met de Coelijs b' eijvent wort
is niet om te verdragen, Comende de bongioisen ontre
daar uijtgescheijden, half elf uijren eerst aande scheepen en wont een hal
uijr daar aan het wercken ondernomen, scheijden
ontrent drie uijren weder daar uijt, onder voorgere
dat het een vasteldagh der Japanders zij, en naar worden Inde Stadt
lant om te eeten gaan mosten, soo datter maer 1904
Excusen voorstelden, kissies Cooper in beijde schepen afgescheept, en niet
anders met soo veel coelijs verrigt is 't welck al
met goede oogen dienen aan te sien, of worden noch
daar en boven bespot, en uijtgelagt, daar bij voegende
dat zulx Japance manier zij, en dat de coelijs ook
mosten leven; de wint soo variabel waijende, doet de
chineese Joncken nogh al deugt, overmits desen agter
middagh een kloekgeladen wanckan is binnen gekomen
en een ander weervertrocken
23=en komende tolcquen ons vragen, of wij niet Jnde —
stadt beliefden te gaan, hunne ommegangh naer
gewoonte alle Iaar te besien, datter plaats en
een stellagie voor ons toebereijt waer, twelck wij
beleefdelijk excuseerden ondervoorwenden dat zulx
daar ons volck of eenige derselven met de hant
boeijens nogh geslooten, en bij dus slegten negotie —
niet souden voegen, als of wij nogh wel vergenoegt
hier overwaeren, off d' Ingesetenen van de stadt
dieft te maken, mitsgaders den gouverneur, als —
of wij ons over dese proceduren weijnigh kreund en,
waar mede zij ons verder terengen aff lieten, en
Woensdagh
Jsser weder ballast uijt de fluijt boren cansp=l
gelost, en Coper In't schip de waalstroom afgeladen,
edogh wiert 'er vroegh uijtgescheijden, om dat
's anderen daags de nangasachijse kermis, off
matsourij was,
Dingsdagh
Maandagh
21=en dese daar is met lossen van ballast Inladen van't
coper in de schepen, mitsgaders met het uijtwegen
van dat mineraal redelijk door gebragt, ten aansien
van andere dagen daar Jnne het arbeijden vrij
slegt toegingh ook zijner wederom twee Ioncken
off wanckans vertrocken;
21:e maandagh
wij
164.
October.
6
„

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0817.xml
#+ ---

1725 167.
A:o 1686 Iapanten Compt: nangas:
Japan ten Comptoire nangas: A:o 1686.
Laden wederom
Coper, en
Sien drie Joncken van
hier vertrecken
Nieuwe tijdingh van
een derde gouverneur
die met hun tween
voortaen hier zullen
Resideeren.
aan;
Scheepen.
zijnde nogh kermis—
wederom een wanchan
meerden lasten sullen
toegebragt werden.
wij ook niet toe en stonden dat niemant van
allen selfs aande poort souw mogen gaan,
Donderdagh
24=en beginnen met het lossen van ballast, en't laden
van Cooper wederom aande waelstroom en 't Jagt waar door d' E. Comp:e
pijlswaert, en vorders met het Jnweegen van
dat minerael te continueeren.
Tegens den agtermiddagh vertrocken weder drie
Joncken van hier na haar landt en komen de
tolcken voor nieuws aan ons verhaelen datter
gisteren avont uijt Iedotijdingh behaelt zijn
van een derde gouverneur die tegen 't aanstaend:
Japanse nieuwe Iaer Jn nangasackij stont te
verschijnen, wesende zulx voorgekomen uijt het
gedaene versoek des presenten gouverneur wort'er niet geladen,
Rimmots donne, waar Jn zijn E. door een
missive aan't hoff geklaegt hadde dat door de binnen gekomen.
groote menigte der Joncken die aangekomen
waren, geen bongioisen genoegh, maar een meerder
getal benodigt zij, om alle de Joncken met wag
beucken behoorlijcker te bestellen, waar op bij
de maijesteijt ongetwijffelt buijten der
gouverneurs haar verwagtingh, ende rijxnaden sij tossen en laden twee
Jn plaats van 't gedesidereerde getal meerder
bongioisen goet vonden, een derde gouverneur
dese directie tot adsistentie toe te voegen, mitsgs
zijn maij:t stelt eenderde een vermeerderingh van 1500 balijs rijs aan
Gouverneur over nangas: elck tot hun Jaarlijx Incomen, mits dat zij als Naar 't gaet seer traagh
dan geauthoriseert waren hun eijgen particuliere nt wercken
Saturdagh
26=en hebben van daagh wederom de beijde schepen
als pijlswaert, en boven carspel laten lossen,
en laden, te gelijck, maar het is ongeloovelijck
hoe langsaam het wercken met de Japandens
voortgaet, om dat de bongioisen sogtens laet
aan boort, en op 't eijlandt verschijnen wederom
vroegh 's agtermiddags vertrecken, daar wij
dan de tolcken over aansprekende, ons tot
25=en Js wederom kermis geweest, soo dat het laden
vande scheepen stil stont, en de Japanders over
al Jn haare vrolijckheijt besigh waren, tegens
den avond quam een volladen wanckan binnen
ter rheede,.
Vrijdagh
dienaren tot bangioisen selfs te stellen, en ook
op hun eijgen costen souden onderhouden, moeten, hoe
aangenaam dese tijdingh moet wesen kan men
ligtelijck presumeeren, door dien de voordeelen die
elck in zijn regeeningh Jaarlijx alleen heeft genooten
nu onder twee verdeelt moet werden, daar onse
tolcken mede seer tegen aansien, en hun hooft
hier over vrij laten hangen, zijnde te bedugten,
dat d' E. comp:e ontrent de nangasackijse schenk
agie voortaan groot, en swaerder lasten zullen
te ontstaen comen.
dienaren
antwoort
166.
October
October

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0818.xml
#+ ---

1726 469.
A:o 1686 Iapan ten Comtoire nangasachij
Iapan ten Comptoire nangasackij A:o 1686.
October
Wederom Een Jonck
vertrocken
Een Jonch met zijn
vertrocken;
het afladen, en 't
wercken weder stil,
die den tegenwoordigen
sal vervangen
Eenemael van sijn
October
weder met hunne
geheele Ladingh
antwoont gaven dat de bongioisen met de nieuw
ordres, en comst vanden nieuwen aanstaende —
gouverneur hier vooren op den 24=en deser vermelt
geen koft naar eijsch meer gegeven wort, moeten
deselve smorgens langh daar naar wagten, en sel
savonts om een goet heen komen uijtsien, wesende
hun nogh verklickers bij gevoegt, die heijmelijck
daar op letten, off se door andere ook gespijst werden
van daagh ventrock van hier weder een jonck
Sondagh
27=en desen dagh zijn de Japanders met het aff
volle ladingh weder laden, en lossen vrij redelijcker geweest dan
gisteren, en zijn de bongioisen bij na tot ontren Ballast ontlost,
den avont verbleven, ook vertrock weder een
Jonck van hier, met sijn volle ladingh die hij
aangebragt hadde te rugh, zijnde hem alleenig
toegestaen f=o 700: aan Coopmansz: om sijn guastor
en andere ongelden daar mee te connen betalen
Maandagh
dagh wesende, staet regten, alsoo de laeste kermisdagh van de S gouverneurs Comst
Japanders is, en voor heijligh wort gehouden,
soo datter geen Oramen geopent, off ook
Coelijs Tot het wercken gehuurt
werden, —
nogh al een heijligen Ed=en desen dagh hebben weder niets Connen uijt Erlangden Tijdingh van Lackwerckens doen afgerekent hebben, erlangden
Donderdagh
31=en een nangasachijsen gouverneur Kimmots„
30=en zijn besigh geweest, nogh 't: coper aff te laden,
en andere goederen, mitsgaders de lackwercken,
en schutsels voor bengala, en zuratta te besigtigen,
die redelijck wel bevonden, afgepackt, en met de
ook tijdingh van 's gouverneurs Ginzeijmons
comst, en dat zijn E: op morgen Jn nangazackij
stont te wesen; —
Woensdagh
29=en js het afladen des copers redelijck wel voort
gegaen, en zijn de bongioisen tot 'savonts toe,
om 't volck In't Labeur te houden, op 't eijlandt
gebleeven, wesende ook de laaste ballast uijt
de maas Raeht ten het schip de maas nu uijtgeligt, soo dat de vordere
goederen, om In te schepen te gemackelijcker
kunnen ondernomen werden.
Dingsdagh
nogtans sagmen 6: stucx Joncken net hunne
6 stucx Joncken vertrocken geheele ladingh van haar aanbrengh weder—
vertrecken, wesende aan elck maar t:o 700: te
vernegotieeren toegestaan, om hunne ongelden
te connen betalen.
nogtans
„donne
168

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0819.xml
#+ ---

172
I71
N:o 1686. Iapanten Compt: nangasakij Japan ten Compt=r nangasackij A:o 1686.
wil de tandeerende
Laten Steeken.
Laten de Gouverneur
Ginzeijmon ver„
„wel komen
November
den nieuwen Gouvern=r
Beschonken
ons de visite op't Eijland,
en Besigtigen 't schip
de Waalstroom.
ontboden
19. misdadigers over
October. e „ donne, siende, dat de Joncken, die voor 3. —
den presenten Gouvern: dagen van de rheede naar den papenbergh Jnde
Joncken, die afgedreven mont vande bhaij waren afgedreven, en hun
wanen Inde Brandt vertreck van daar traijneerden, gaf aan stonts —
aande wagt bercken ordre, bij aldiense niet
datelijck met de goede wint diense hadden, wilde
vertrecken, en onder zeijl gaan, dat zij deselve
Jnde brandt souden steeken, —
Tegens den avont arriveerde den gouverneur
Ginzeijmon Jn nangasackij, dien wij door den
tolcq, of rapporteur naar gewoonte kieten
verwellekomen,
november
3=en wiert ons door de Tolcken uijt de naem vande
gouverneurs verwittigt, als dat de Japanders hier
vooren gemelt, en over 't sluijcken van Coopmansz:
geattrappeert zijnde, desen morgen door de stadt
ter executie door alle straten, en ook voor bij't
eijland stonden gebragt te werden, diervoegen al
ons volck aande poort naar de stadt soude gaan
laten, om haar te mogen sien, op dat zij hun
spiegelen, en voordiengelijcke bedrijf voortaan
sluijkhandel gedoodt, souden moeten wagten, wesende vijf vande voor
naemsten, die gekruijst, en 14. die onthooft
mosten werden, hebben vorders de beijde schepen
dewaal stroom, ende maas, met nogh eenigh
coper afgeladen, dat nu eerst gelevert wiert,
en wijders de lackwercken &=a om met de andere
twee, die gisteren gemonsters zijn soo veel mogelijk
haar depeschie te geven.
Ontrent den middagh Is den E. Ranst met
mij tot de beijde gouverneurs ontbooden, ons
worden naar de Gouvern=r aanseggende dat wij gesien hadden, dat de
Japanse delinquanten die met de Chineesen, en ons
volck sluijck handel over 's eijlants pagger
hadden bedreven met de doodt gestraft waren,
en dat ons volcq d=o straffe naar de Japanse
wijse mede verdient hadden, om dat zijn maij=ts
gebodt overtreden zijnde, absoluijt de doodt zij,
nogtans dewijl wij vreemdelinge waren, en
hare wetten soo nauw niet en wisten, en vande
Saturdagh
2=en de beijde gouverneurs ons op heden bij komende
Beijde gouverneurs heren op't eijlandt, hebben alles door Snuffelt, en
besigtigt zijnde daar na ook gegaen 't schip de—
waalstroom te besigtigen, en vorders —
's keijsers wagten bij de mont van dese bhaij, ook
zijn de beijde scheepen pijlswaert, en boven Caspel
gemonstert
=r laden het Iagt pijlswaert aff, om soo mogelijk
't selve morgen te laten afdrijven, en beschencken
's agtermiddags den nieuwen gouverneur
Vrijdagh
Sondagh
3=e Sondagh
beschuldigde.
170.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0820.xml
#+ ---

724
1728.
re
A:o 1686. Iapan ten Compt: nangas:
Japan ten compt=e nangasachij A:o 1686.
deser Reijse gepan=
„donneert, en dit Rijck
hooft van 's gelijcken
voor af naden
Papenbergh
Erlangen door den
Gouvern:r mondelingh
versoecken wegens —
een betere negotie te
November
en vervoegt sigh bij d
andere twee,
November
beschuldigde Japanders daartoe verleijt geworden de waalstroom ligt
Ons geboeijt volck wort
onder sware dreijgementen waren, soo wiert het de onse voor dese reijse vergeve mede zijn ancker,
van niet meer met de en hun leven gepandonneert, onder die voorwaerd
Japanders sluijkhand=t datter zorge most gedragen werden, of dat zulx doo
te moeten doen voor d' onse niet meer gebeurde, of zouden na hare
wetten, nevens hun volck d=o straffe mede te ver
„wagten hebben, werden de over zulx nu van hare
handt boeijen ontslagen, en naar boort te gaan
geconsenteert, vorders hun aangezegt noijt me
Als mede aan't opper„ Jn Japan te mogen comen, als mede den Cap:n het
land ontseijt, om dat niet beter ordre, om zulx
voor te comen gestelt hadden, wij bedanckten
de gouverneurs voor hun gratie, diese Jn plaat
van rigeur ontrent de hollandens beweesen, wesen
ons leet dat zulx sij voorgevallen, souden 't selve
In't aanstaande na vermogen ook voort te kome
tragten, edogh dat de wagten die 't eijlandt
dragen, dat het niet geschiede, d' opperhoofden
souden niet naarlatigh wesen hun suppoosten mogen hebben
te verbieden, datse hun te wagten hadden, en daar
mede verkregen afscheijt, sonder vordere debatti
dien aangaande te mogen doen;
gedurigh snagts ront gingen, die zonge moeste Rapport op onse gedaene sub dato. . . . . . . In substantie ter neder
De twee scheepen pijlswaert, en bov en caspel
Twee schepen Gaan ligten desen avont ook hun ancker, en zeijlder
naar den papenbergh, nevens 2 joncken die
mede naar d=o plaats toestevenden
Maandagh,
4=en desen ogtent ontrent 4. uijren vertrock
Ten anderen dat ons Jongste vertreck bij den
presenten gouverneur Kimmots donno
gedaen aan de rijxnaden was over gesz: die dan
ook bekenden dat onse gealligeerde klagten
regtmatigh zijn, maar dewijle door de meenigte
der Joncken als andersints een seer groot Capit=l
uijt dit rijck in contanten Jaarlijx vervoert
wierde, ende gout, en silver mijnen sigh schrael
het schip de waalstroom, naar dat hij op gisteren
agtermiddagh was gemonstert uijt de bhaij naer
de papenbergh bij d' andere twee scheepen makende
met de maas van 's gelijcken haest, om de rest
van provisie, en kisten, desen avondt daar Jn
te krijgen, om morgen ugtent vroegh onsen—
successeur den E. Romst agtervolgens desselfs
commissie alhier voor te stellen, en vervolgens—
met malcanderen van 't eijlandt naar 't schip
de maas, en onder zeijl tegaan werdende
deesen middagh bij de gouverneurs het laeste
afscheijt genomen, en ook uijt de naam vande
rijxnaden het volgende bescheijt ons toegevoegt,
Eerstelijck dat het zijn maijest ende den rijcx
raden d' opgegevene nouvelles hier vooren—
gestelt, aangenaam zij, zulx van ons wesende
gecommuniceert, en daar bij ook mosten Continu„
„eeren, vermits zijn maijes=t dus doende d' E
Comp=e altijt acces souw vergunnen met hun
negotie tot dit zijn rijck. —
het
begoften
172
venbooden
43.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0821.xml
#+ ---

1729
175.
A:o 1686: Iapan ten Compt: nangasackij
November
Japan ten Compt=r nangas: A:o 1686
Dingsdagh
de gedaene dueijgen
„menten opgisteren
wegens de sluijck—
handel wert ander
mael ons aangesegt,
En wijders gelast
om morgen vroegh
ons na boort te ver„
voegen, en ons anker
te ligten
vervoegen ons met den E.
Ranst na 't schip de
zeijl.
begoften te verthoonen, zij zijn maij:t genootsande
geweest dus meenigte contanten voor een Tijd
te besnoeijen, ende q. t. voor een gedeelte Jnte
trecken, op datter voor de vreemdelingen, een
seeker tantum bleef, toegestaen, maar wanneer
de voorsz: mijnen wederom toenamen, soude zijn
maij t liberaler zijn, en meerder quantiteijt negotie
d' E. comp: toegestaen. —
Ten derden ons volck dat met de Japanders die —
op gisteren met de doodt dienwegen gestraft zijn,
overtuijgt zijn geworden, sluijckhandel over 's
keijsers pagger gepleegt te hebben, niet souden
vermogen wederom Jn Japan te laten komen,
en gewaarschouwt blijven, sigh voor diergelijk
Jn't aanstaende wagten, of souden deselve als
perpetreurs nevens hun eijgen onderdanen
ten exempel van anderen mede swaarlijck—
na hun lants wetten doen straffen
vorders dat wij vroegh morgen ontrent 8. uijre
met het laeste schip vande rheede naar de—
papenbergh souden moeten onder zeijl gaen,
alsoo de presente landsheeren van firando, en
arima expres sigh hier soo langh ophouden
wilden, tot wij vertrocken wesende, zij weder
na haar lant als dan keeren, en sigh wende
costen, twelck in agt te nemen belooft Is
hebbende haar E. E. s ons doen geluck gewenscht
Tot onse bevoaren staende reijse.—
vad
5„en desen ogtent vroeg in de weer zijnde, hebben na
het gedane transport van 's comp:s effecten agter
volgens haar Ho: Ed=le Agtb: ordre den E. Ranst
onsen respectiven vervanger publijk voor alle
's comp:s dienaren g'authoriseert, en behoorlijck
voorgestelt, gaende cort daar op bij 's keijsers
maas en gaan mede onder bongioisen aan de poort ons compliment naer
gewoonte afleggen, en vervoegen ons gesamentlijk
naar de maas, alwaer naar een weijnigh ver=
blijf zijn E. ons geluk tot onse reijse toe
wenschende, met de verblijven de vrunden wed:
naar landt keerde, ligtende doen het anker
mede om bij d' andere drie bodems te comen,
d' almogende godt wil 's comp:s saeken onder
zijn E. directie bestieren, en ons een behouden
rijs verleenen—
Dit Copij Iapanse dagregister door ons als daartoe
gecommitteert, js tegen sijne principaal bevonden
te accordeeren.
Batavia In't Casteel den 1:' maart 1687:
november
Gerrit andr Bergh
:Js Westerbaen
Dingsdagh
C Biermans
174

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0822.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0823.xml
#+ ---

Neuwland.
Hees:
Voor India geladen volgens factura - - - - - - - . Vaten „ 73.
voorde vojage mede gehad volgens victualij lijst
op de reijse geconsumeert —
Vater
alhier in CComp. s Magazijn gelevert - - - --
p. r resto bij den bodem verbleven - - - - ongevaar.
vanden 4. ' maij tot den 6. decemb. r dat het laaste randsoen
is uijtgedeelt comen 31. weken of soo veel Randsoenen in
welken tijt 23. malen is uijtgedeelt door moelkander gereke
aan 83. Coppen waar onder 6 dubbelt gemeten ¼ lb
de man is voor 1jd„o randsoen 66¼. lb: en brengt
tesamen voort
Inde Cajuijt door d' Persoonen veroirbert
Somma le. 1995
Comt â 420. lb. p. r vat, 4¾. D=os wel geconsumeer
- - - - lb 135
Comtvaten. 78
Bick
voor India geladen volgens factura--
voor de vojage mede gehad volgens victualij lijst-
op de reijse geconsumeert - - - - - - -. vaten.
alhier in Comp. s magazijn gelevert - - - -
220
p. r resto bij den bodem verbleven„ ongev=n,
Van En tot dato als boven sijn 31. weken en â 2. malen ter
week 62. randsoenen dog is maar 61. maal uijtgedeelt aan
voorengem:t getal Coppen mede â ¾. lb de man sulx
als voren gesegt voor ijder randsoen 66¾ lb
en samen - - - - - - - - - - - - - - - - . lb 4071¾
Inde Cajuijt sterk 8 Coppen - - - - - - - - „ 428¼
Sommate 4500.
Comt â 300 lb 5„o vat, 15. vaten wel geconsumeert
Comt vaten, 236.
Vaten. 22
_„o 236.
gende dat sonder Cabo de bona
Esperance aangedaan te hebben
met 92. Zielen alhier (godlof)
behouden is Gearriveert
Schipper Francois Pets tot
den 1. December daar aan vol„
onder Commando van den
in Zee gelopen met 90: Coppen
1fluijt schip Nieuwland
Consumplie Reekening van
wegens de Camer Zeland den 4
maij 1686. van voor Vlissingen
17. 30
4¾
3.
„
—„18
459
16
15.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0824.xml
#+ ---

Neuwland.
Hees:
Voor India geladen volgens factura - - - - - - - - Vaten „ 73.
voorde vojage mede gehad volgens victualij lijst
op de reijse geconsumeert— - - - - Vaten „ 4¾.
alhier in CComp. s Magazijn gelevert - - - - - - - - „ 13.
p. r resto bij den bodem verbleven - - - - ongevaar
vanden 4. maij tot den 6. decemb. r dat het laaste randsoen
is uijtgedeelt comen 31. weken of soo veel randsoenen in
welken tijt 23. malen is uijtgedeelt door moelkander gerekent
aan 83. Coppen waar onder 6 dubbelt gemeten 1¼ lb
de man is voor 1jd„r randsoen 66¼. lb: en brenge
tesamen voort
.
-- - -. - - lb 1535¾
Inde Cajuijt door d Persoonen veroirbert----
Somma le. 1995.
Comt â 420. lb. p. r vat, 4¾. D=os wel geconsumeert
Comtvaten. 78
—„ 18
Boeck
voor India geladen volgens factura------
voor de vojage mede gehad volgens victualij lijst--
op de reijse geconsumeert - - - - - - -. vaten.
alhier in Comp. s magazijn gelevert - - - - - „ 220
p. r resto bij den bodem verbleven, ongev=n,
Van En tot dato als boven sijn 31. weken en â 2. malen ter
week 62. randsoenen dog is maar 61. maal uijtgedeelt, aan
voorengem:t getal Coppen mede â ¾. lb de man sulx
als voren gesegt voor ijder randsoen 66¾ lb
en samen - - - - - - - - - - - - - - - - . lb 4071¾.
Inde Caijuijt sterk 8 coppen - - - - - - - - „ 428¼
Sommate 4500.
Comt â 300 lb 5„ vat, 15. vaten wel geconsumeert
Comt vaten, 236.
_„o 236.
Vaten. 220
gende dat sonder Cabo de bona
Esperance aangedaan te hebben
met 92. Zielen alhier (god lof)
behouden is Gearriveert
fluijt schip Nieuwland
Consumplie Reekening van
wegens de Camer Zeland den 4
maij 1686. van voor Vlissingen
in Zee gelopen met 90: Coppen
Schipper Francois Pets tot
den 1. December daar aan vol„
onder Commando van den
17. 30
-
459
1

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0825.xml
#+ ---

1731
Cince france en spaancewijnen
Voor India geladen volgens factura, rincewijn leg„s
vereese Lek-
voorde vojage mede gehad volgens Victualij lijst
spaancew. r legg„s
france wijn
Comt legg=s
44 1/8
41
3
„
op de reijse geconsumeert — - - - - - - - - - - . - - legg„s
volgens verclaring vande scheeps, officieren, en
Eenige ruijmwerkers, vande mede geve victualij
vermist en in 't schip niet gevonden, 2. halve leggers
france wijn— - - - - - - - - - - - - - - - - - of.
alhier in Comp. s magazijn gekevert
rincewijn leg. a 20.
Zek - - - - . „ 21. „ 41
44 /8.
Vanden 4. maij tot den 6. decemb. r 1686. Comen 31. weken en
á 3 malen ter week 93. randsoenen in welken tijt maar 84. maal
is uijtgedeelt aan 83. Coppen waar onder 6 dubbelt genieten
à 1. mutsken de man is voor 1jd„r randsoen 8 17/10. kannen
En beloopt tesamen— . . . . . . . . . k. 747.
In't passeeren vande barke en abriolhos - - - - - - - - „ 18.
aande sieken gedurende de reijse — - - - - - - . „ 51.
aanden gouverneur van S. t Iago. Ver-Eert - - - - - - „ 16.
inde Caijuijt door 8. Persoonen verconsumeert —. 301.
Somma k. . . . . 1133
Comt â 400. k. J„r legger, gelijk deselve bij de Consumptie
boekjes verantwoort sijn, 2 5/6. D=os als boven, dat soberlijk
veroirbert is.
Brandewijn
Voor de Vojage mede gehad volgens victualij Lijst halsamen. 18.
op de reijse geconsumeert
. . . . . . . - - - - 18.
Van En tot dato als voren zijn 31. weken en â 4. malen ter
week 124. randsoenen aan meergem:t getal van 83. Coppen
daar onder 6. dubbelt genieten â ½ muteken de man is
voor ijder randsoen 4 1/10. kann. en tesamen - - - k. 551 2/5.
Extraordinair aan't volk bij nat ende travadig
weder— - - - - .
66 /5.
.
. . . . . .
--
-
Inde Cajuijt gedurende de reijse en aanden
chirurgijn ten behoeve vande sieken
„ 192.
k. 810.
Somma
ƒ
Comt â 45 kannen J„r Halfaam gerekent, 18. halfanen
Wel geconsumeert.
Azijn
voor de vojage mede gehad volgens victualij lijff, halve segg. 3.
op de reijse gerandsoeneert, En tot het besprengen van't
'tschip geconsumeert — - - - - - halve leg. s 2½.
p. r resto bij den bodem Verbleven - - - - - - . -
—„
Siim
voor India geladen volgens factura
tonnen - „ 462.
alhier in Comp„se magazijn gelevert, waar onder 55.
kanten en 7. geheel ledig bevonden sijn—
- - „ 462.
3.
vruese d„o„ Leijtse do
vatten. virend=s
voor de vojage mede gehad volgens victualij lijst
3¼. 2.
vriese d.o leijtse
vaten. virend. s
Op de reijse geconsumeert - - - - - - 3 7/8. 2
p. r resto bij den bodem verbleven. — 1/3.
„ 3¼. 2
In't begin vande reijse is hier van 13. weken gerandcoeneert
aan 82 Coppen daar onder 6. dubbelt genieten â ½ lb
de man ter week tot broot, En ijd:r baxvolk van
7. persoonen 1 lb tot toespijse is voor ijder randsoen
57. lb, En tesamen —
. .lb 741.
aanden gouverneur van S. t Pago Ver-Eert -. . „
28.
Inde Cajuijt gedurende de reijse door 8
Persoonen veroirbert
- - . „ 246.
Somma le. 1015.
Comt â 280. lb. p. vat, En 70. d„os 't virendeel, 3¼ vaten
en 2. virendeels wel geconsumeert
Olijven Olij. —
Voor de vojage mede gehad volgens victualij lijst, halsamen. 5.
op de reijse geconsumeert — - - - - - - halsamen 4½
. r resto bij den bodem verbleven - - - - - - - - -. „ —
om de schaarsheijt deser Olij heeft men sedert het randsoeneeren
der boier inde resteerende 18. weken maar half randsoen
moeten uijtdeelen aan meergem:te 84. Coppen daar onder
6. officieren die dubbelt genieten, â ½ mutsken de man ter
week tot broot, en ijder baxvolk 1 D=o tot toespijse
bedraagt wekelijx 5 3/5 kann. en tesamen k 164 2/15.
aanden gouverneur van S„t Iago vereert - - - . 10.
Inde cajuijt &=a verconsumeert— - - - - 88 1/10
Somma k. 202 /½5.
Comt â 45 k. J„s halfaam, 4½ d„o wel geconsumeert
2„
5
Lootcr:
verte
2 1/6
21
20

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0826.xml
#+ ---

Silversteijn.
Contanten
door d' E H„rn Majores tot incoop Van ververssing
op de reijse mede gegeven - - - - - - - - rx. 200.
dat in volgender maniere is besteet
voor Vlissingen.
aan verse vis ingecogt — - - - - - - - - - - . rx.
Aan S„r Iago
voor 7. groote verkens. . . â 6 rx. jd=s
ro. 42
13. Cleerder d=o. . . â 3½ d=os - - - - - - „ 45½.
4.  debeesten - - - - - - â 10 D=os
- . . 40
1. Schaap. . . . . . . .
:
2
120. Hoenders - - . . . . â 5/8 rxjd=r. . . . ..
15.
3. bocken - - - - - â 1½ D=o - - - - - - „
36. maten millij voor D=o vee - - - - - - - „ 6.
2000. P. lemoertjes. . . . a ½ r t 100 -. . . . . . „ 10.
30. bossen piesang â 1/8, D=o ijder - - - - - „ 3¾.
3. groote manden Ajuijn à 1½. D=o - - - - - „ 4½.
2. D=os pattattes en druijven â 1 d„o - - - . . 2.
1: sak boontjes en pompoenen - - - - - - - 1.
100. Jonge clappus - - - - - - - - - - - - - - - „ 3.
. branthout — - - - - - - - - - - - „ 12.
voor Ankerragie volgens gewoonte - - - - - - - „ 1. „ 192¼
den uijtgift beloopt. rx.
199¼.
P„r resto.. .
. . . . „
Sat„ In't Casteel med:e Januarij 1687:
Was geteekent Jeremias Coesaart
ƒ
Uls. —
voorde Vojage mede gehad volgens victualij lijst. - . vaten. 29.
Vaten.
op de reijse geconsumeert
10:
alhier in Comp. s magazijn gelevert- - -
29.
vanden 24. ' maij tot ult. o december 1686; Comen 31/. weken
of soo veel randsoenen dog is door mancquement van spek hier
van 14. randsoenen meerder En sulx 45. maalen uijtgedeelt
door malkander genomen aan 200 Coppen waar onder '8 officiers
dubbelt genieten â ¼ lb: de man is voor ijd„r Randsoen
156 lb. 'twelk te samen uijtbrengt. . . . . . lb: 1020.
Inde Cajuijt door 14. Persoonen geconsumeert 960
Somma lb 1980.
Comt â 420 lb. p. r Vat, 19 d„os wel geconsumeert
Speck. —
voor India geladen volgens factura. - . Vaten.
100
Idem voor rekening vande Camer rotterdam 49:„ 149.
voorde vojage mede gehad volgens victualij Lijst - - - - - - 24.
Comt vanw. 173.
op de reijse geconsumeert—
24.
. vaten.
alhier in Comp. s magazijn gelevert
149
Van en tot dato als boven sijn 313 weken of 63. randsoenen in
welken tijt hier van niet meer dan 43. malen hebbe konnen
randsoeneeren door een gerekent aan voorengem. getal
Coppen mede â ¼ lb de man En sulx als gesegt voor
ijder randsoen 156. lb. zijnde tesamen - - . . lb. 6708.
Jnde cajuijt geconsumeert - - - - - - - - - „ 492
Somma ab 7200.
Comt â 300 lb J. m vat, 24. vaten wel geconsumeert
Consumptie Reeckening van
'tschip Silversteijn wegens de
Camer Amsterdam den 24. maij
1686. uijt texel in zee gelopen
met 234. Coppen onder Com„
mando van den schipper Carsten
de Gilde ende den 30: decemb.r.
daar aanvolgende over Cabo
de bona Esperance met 185
Zielen alhier God lof behouden
ge-arriveert
Somma Rd„s 200.
4½
7
¾
1732
. . . .
173.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0827.xml
#+ ---

1733
paance en france, en Rincewijnen
voor India geladen volgens factura, rincewijn. legg. s
Lek„
pierse wijn-„
15
voorde vojage mede gehad volgens victualij lijst
france wijn leg. s
spaancewijn-.
Comt. legg
3 3/8
legg. s
op de reijse geconsumeert- -- - -
alhier in Comp. s Magazijn gelevert..
rincewijn ligg.  20.
Lek. - - . . .
„ 21.
Pierse wijn - -
15.
spaancewijn - - - „ 3.
59
_„o teszo bij den bodem verbleven --
. . . . . . . ongevaar - „
¼.
vanden 24. maij tot ult. o decemb. r 1686. Comen 31/½. weken zijnde
hier van om den derden dag gerandsoeneert, en in dien tijt uijtgeder
80. randsoenen aan 200 Coppen waar onder 8. dubbelt genieten
â 1. mutsken de man is voor 1jd„m randsoen k 20 3/5.
en tesamen - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - kannen. 1664.
Extraordinair aan't volk tot poespas als anders--.
151.
int Passeeren vande abriothos - - - - - - - - - - - - - -
31.
aanden chirurgijn ten behoeve vande siecken —
gedurende de reijse-------
. . . . . . . . . . . . .  . . „ 326.
Inde Cajuijt door 14. Persoonen verconsumeert - - - - „ 663.
Somma kan. 2835.
Comt â 360. k. p. r legger, 1¼. d„os wel geconsumeert
Mandewijn
volgens factura voor rekening vande Camer rotterdam
aftgescheept —--
. . . . . . . ..
halfamen.
voorde vojage mede gehad volgens victualij lijst- -- -- --
Comt-.-.
op de reijse geconsumeert— - - - - - . . Calfamen.
40.
alhier in Comp. s magazijn gelevert — - - - - - - - - - - „
18.
Van En tot dato als vooren sijn als gesegt 31½. weken, en dewijle
van de wijn 80. randsoenen sijn uijtgedeelt soo heeft men de resteeren
141. malen hier van gerandsoeneert aan voorengem.:t getal
Coppen á ½ mutsken de man is voor ijder randsoen
10 2/5. kannen En tesamen. . . . . . . . . . . . k. 1466 2/5.
Extraordinair aan 't volk bij nat vuijl en
travadig weder . . . . . . . . . . - . . . . . . . . . „ 90 1/5.
Inde Cajuijt als vooren verbruijkt
- - - - . . 243.
Somma kann. 1800.
Comt â 45. Van. p. r halsaam, 40. D„s wel geconsumeert.
40.
Azijn
Voor de Vojage mede gehad volgens victualij l'st-. halve legg 9¾.
op de reijse gerandsoeneert En tot het besprifen
5 3/8.
van 't schip geconsumeert - - - - - - -. . . hawe legg. s
alhier in Comp. s magazijn gelevert - - - - - - - -
4
P„r resto bij den bodem verbleven
N:o 9¾.
Illom
7
voor India geladen volgens factura - - - - - - - - - Vaten. 226.
alhier in Comp. s magazijn gelevert waar onder 12 kanten
en 3. geheel ledig. —.. . .
Vriese d„o heijtse do
Booter
vatten. virend. s
9¾. 2.
voor de vojage mede gehad volgens victualij lijst
vriese d.o leijtse d. o
vaten; virend.
op de reijse geconsumeert
9½
2
P. r resto bij den bodem verbleven -„
¼
9¼. 2.
hier van is in't begin der vojage 15. weken gerandsoeneert
aan 214. Coppen waar onder. 8. dubbelt genieten â ½ lb: de
man ter week tot broot En ijd„e baxvolk van 7 Persoonen
1 lb tot toespijse beloopt voor ijder randsoen 143 lb
Ende tesamen - - - - - - - - - . - - - - - - - . lb. 2145.
aanden Gouverneur en andere van S. t Iago—
18.
ver Eert —
. . . . . . . .
. .
.„
ƒ.
Jnde Cajuijt door 14 persoonen En aande sieken
. „ 597.
gedurende de reijse
Somma. . . lb 2800
Comt â 280. lb S.vat, en 70. d„os t virendeel, 9¾. vaten, En
2. virend. s wel geconsumeert
Olijven olij.
voor India geladen volgens factura - - - - - - - - - - p. halsamen - 34.
16½
voorde vojage mede gehad volgens victualij lijst- - - - - - -
Comt - - „ 50½
op de reijse geconsumeert — - - - - . . halfamen-.
11
alhier in Comp. s magasijn gelevert —. - - - - . . „ 39.
J. r resto bij den bodem verbleven - - - - - . . . . . . —
—„ 50½
sedert de uijtdeelinge der boter zijn nog 15. weken hier van
gerandsoeneert aan 190. Coppen, waar onder 8. dubbelt genieten
â 1. mutsken de man ter week tot broot, Ende 7. persoonen 2. d=os
tot toespijse, is voor 1ijd. r randsoen 25 2/5. en tesamen k: 381.
114.
Jnde Cajuijt als vooren geconsumeert
Sommak 495.
Comt à 45 k. S„r halfaam, 11 d. s wel geconsumeert
. .
. .
20.
61½
58
98
98.
. .. „
--
226

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0828.xml
#+ ---

serpste dr. Luijg
Heeren
voor dese Camer geladen volgens factura. . . . . Vaten 174.
=voor d' Camer Rotterdam - - - --
d=o
95
-
comt „ 174. 95.
alhier in Comp. s magazijn gelevert waar onder
Een van serpster bier ledig—. . . - - - -„ 174. 95.
Contanten
door d' E. H„ren majores tot in coop van ververssing
mede gegeven
.... . . . . . . . . . ..
Nx. 200
waar van Geguasteert—
in texel
voor 4. schapen - - - - a ƒ 8. 10. - jd„s
. . . . . . . . . rx:s 13 3/5
30. Eenden - . . â ƒ — 10 - jd=r
„ 6-
20. leghoenders . a ƒ — 15 - jd=r
. .
--_o„ 25 2/5
t
Aan J. s Iago. —
voor 6. Verkens. . . . â
rx.
18. .
43
. . . rx.s 26.
5
40 hoenders -. a
10
ster
.. „
jd=o - - - - - - - - „ 32.
4. manden met u. xx
4. Coebeesten
àe
..
„
„
4
1000. Clappus. . â 2. rx. s 1100. . . . . . . „ 20.
6. bocken - - -. . â 1. rx.
„ 6
lemoenen. Piesang, Quanassen, en andere
vrugten - - - - - -
„20„
ankeragie
- - - - - -   :
„ 117.
aande Cabo.
voor 1 beer tot de verkens -
- - - - - - - - -. rxs. 3½
melk en Eijeren - - - - - - - - - - - - - „
1½
diverse aard' En boom vrugten . -.„
6½
aan die persoon dewelke dit zam Eerst
int gesigt becomen heeft—
6.
.„
den uijtgift beloopt rx. s
159 3/5.
D.  resto alhier in Comp. s Cas getelt volgens
40 2/5
quitantie
ƒ
ƒ
-
Somma rp. 204
Batavia in't Casteel den 3: ' februarij 1687;
E
de
J„r Maartensdijk.
Sies.
Voor India geladen volgens factura.
Vaten „ 44.
voor de vojage mede gehad volgens Victualij lijst
Comt vaten „ 49.
op de reijse geconsumeert
Vaten.
alhier in sComp. s maguasijn gelevert—
„ 44. „ 49
Vanden 11. ' april tot den 20. ' decemb. r 1686. dat het laaste randsoen
is uijtgedeelt comen 36. weken of soo veel randsoenen in
welken tijt maar 27. malen is gerandsoeneert door malkander
gerekent aan 70 Coppen waar onder 6. dubbelt genieten a ¼ lb
de man is voor 1jd„o randsoen 57 lb. en 't samen lb 1539 —
nog voor 7. randsoenen aan 21. Coppen van het
gevolg des Ambassadeurs is als boven gerek=t
voor 1jd„r randsoen 15¾ lb. ensamen- - --.
110¼
1649¼.
Jnde Cajuijt tot den 9. ' september dat van Cabo
de bona Esperance sijn zeijl gegaan door 8. en
sedert bij 15 Coppen geconsumeert
. . -. . „
450¼
Somma lb. 2100.
Comt â 420 lb p. a vas t. vaten wel geconsumeert
Heck.
Voor India geladen volgens factura
Vaten. 100.
voor de vojage mede gehad volgens victualij lijst
15.
„
Comt
115.
op de reijse geconsumeert — - - . . . . Vaten.
15.
alhier in Comp. s magazijn gelevert. —
100.
. . . . „
115.
Van En tot dato als vooren zijn 36 weken of 72. randsoenen dog is maar
64. maal uijtgedeelt aan voorsz. getal Coppen mede a¾ lb. deman is
als gesegt voor 1jd„r randsoen 57. lb. En beloopt
tesamen
lb 3648
voor 22. randsoenen aan 21 man van des
Ambassadeurs suite Comt als vooren
gerekent
. . . . . .
346 ½ „ 3994½
Inde Cajuijt in maniere als vooren gesegt veroirbert - „ 505½
Somma lb 4500
Comt â 300 lb. p. vat, 15. vaten wel geconsumeert
Consumptie Reekening van't
Iagt J„n Maartensdijk wegens
de Camer Zeland den 11. ' april
1686. van Voor Vlissingen in Zee
gelopen met 75 Coppen onder
Commando vanden schipper
Adriaan Kempe, Ende den 19
december daar aanvolgende
naar dat aan Cabo de bona
Esperance twee Liams ambas„
sadeurs met hun gevolg sterk
28. Coppen opgecregen heeft alhier
met 108. Zielen behouden ge-arriv„t
1734
Was geteekent. / J„s Cotsaart;

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0829.xml
#+ ---

1735
vatten „ virsud„
Voor India geladen volgens factura. zek legg. s
france wijn
4
„2
voor de vojage mede gehad volgens victualij lijst
spaance wijn leg. s
Franco wijn. - . „
Comt legg=s
Op de reijse geconsumeert
. . . . . -. . . legg s
4
1/12
volgens verclaringe uijtgelekt —
- - - Cuijm
Alhier in Comp:s magazijn gelevert—
Lek legg. . 20
france wijn. 4.
24„
d„r resto bij den bodem verbleven - . . . Ongev„n
28 /3
-
Vanden 11. april tot den 20. decemb. r 1686. Comen 36. weken
En â 3. malen ter week 108. randsoenen aan 70 Coppen waar
onder 6 dubbelt genieten â '1 mutsken de man is voor ijder
randsoen 7 1/5. kannen ensamen. - . . . . kann 820 2/5.
nog voor 36. randsoenen aan 21 Coppen hier
vooren gemelt â 1 mutsken de man is voor
ijd„e uijtdeeling 1 1/20 k. En bedraagt tesamen. 37 2/5
858 3/5.
„
:-
-
Extraordinair aan 't volk in hun poespas als anders - „ 89 2/5.
In't passeeren vande abriolhos en barles - - - - - - „
22.
aanden chirurgijn ten behoeve vande suecken
gedurende de reijse. . . . . . . . . . . . . . „ 150.
Inde Cajuijt tot dat van Cabo debona Eesperance
sijn zeijl gegaan door 6. en sedert bij 15 Coppen
.. . . . . . „
470.
geconsumeert
1
Somma Kann. 1590.
Comt â 360. k. Plegger 4 1/12. D=o wel geconsumeert
Wijnen
20
Frandewijn
Voor de Vojage mede gehad volgens victualij lijst halfamen
117½
- - - - - - - - halfamen
Op de reijse geconsumeert.
p: r resto bij den bodem verbleven—--
18.
„
Van En tot dato als Vooren Comen 36. weken, En â 4. malen
ter week 144. randsoenen aan voorengemelt getal coppen
à ½. mutsken de man is voor ijd. r randsoen
3 3/5 kannen, En brengt tesamen uijt - - - - k. 547 2/5.
nog voor 44. randsoenen aan meerengem. t
21 man vande Ambassadeurs gevolg
à ¼ mutsken jd„r beloopt - - - - - - - - - - „ 23 13/10
570 1/10.
Extraordinair bij nat Een vuijl weder - - - - - -
45 2/5
inde Cajuijt in maniere hier vooren — meer
172.
. . . . . „
.
verhaalt veroirbert
Somma. r. 187½.
Comt à 45 k. J. halsaam, wel geconsumeert 17½. halfaam
18.
Azijn.
Voor de vojage mede gehad volgens victualij lijst halve leg:s 3.
Gedurende de reijse gerandsooneert, en tot het g
besprengen van 't schip geconsumeert halve ligg=s E.
aan Cabo de bona Esperance volgens
Zuijkbier
voor India geladen volgens factura.
. - - Vaten. 106.
Alhier in Comp. s magazijn tgelevert, —
waar onder 6. kanten „ 106.
Bom
voor India geladen volgens factura - - - - - - - - - „ Vaten. 66.
aande Cabo volgens oncost Rekening ontfangen - - - - - - - - -
1
Comtvaten. 67.
op de reijse inde Cajuijt geconsumeert - - - Vat. 1.
alhier in 's Comp. s maguazijn gelevert waar onder
Een ledig bevonden —. . . . . . „
66
recopisse geligt „
1. „
Vriese d' leijtse d:o
-
Sooter
op de reijse geconsumeert
hier van is in't begin der vojage 13 weken gerandsoeneert
aan 69 Coppen waar onder 6. dubbelt genieten a ½ lb de
man ter week tot broot Ende 7 persoonen 1 lb tot vis
en andere toespijse beloopt wekelijx 48½ lb
En tesamen - - - . . - - - - - - - - - - lb 630½.
Jnde Cajuijt op voor verhaalde wijse veroirb:t „ 279½.
Somma le. 910.
Comt â 280 lb. vat, 2. vaten, En 1. virendeel wel geconsum„t
OlijvenOlij
voor de vojage mede gehad volgens victualij Lijst halsamen. 5.
aande Cabo volgens recepisse geligt — halfamen 1
op de reijse geconsumeert „
4
5.
sedert de uijtdeelinge der booter heeft opgehouden soude nog
resteeren 23. weken dog is bij manquement deser olij niet meer
konnen uijtgedeelt werden dan 19. ' malen, En dat 1 mutsken de
man aan 70 Coppen daar onder 6 dubbelt genieten
is voor ijder randsoen 1 2/5. kannen Ensamen. . k. 144 2/5.
Jnde Cajuijt geconsumeert
— - - - - - - - - 35 3/5.
Somma k. 180.
Comt â 45. k. p. halfaam 4. d„os wel geconsumeert
voorde Vojage mede gehad volgens victualij lijst„ 3. 1.
28 /3
- - - - „ 3. 1.
67
ƒ

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0830.xml
#+ ---

1736
ons gebiedende Heeren
Int schip de Post Zeijlende
ontrent de Eijlanden van
batavia den 6: maart 1687.
Contanten—
door d' EE„le majores tot incoop van Ververssing mede
gegeven —- - - - - -
twelk op de volgende wijse gequast„t is
Aan S. s Iago. ingekogt
. . . . rxos 22.
2. coebeesten. . . . . a 11. rx. jd=r
10. Verkens. . . . . . . . a 4. D=os - - - - - - - - „ 40.
Aan Lemoenen Compoenen, salade, Eijeren &=a 12.
voor ankeragie
. . . . „
-
p. r rx=s. . . . . . „ 8.
56. hoenders. . . . . . . . â
86.
aan die Persoon dewelke het Land van Cabo de bona
Esperance Eerst gesien heeft verEert....
5
Jnde Straat Sunda
voor diverse noodsaackelijke ververssing ten behoeve
vande sieken als anders.
„
9
Somma - - - - - - - 100.
Batavia Int Casteel. den 10 februarij 1687.
was (geteekent /. Jeremias Cotsaart.
vorenstaande rekeningen sijn met hunne
principalen alhier, op 'tComptoir der
generale visite berustende accordeerende
bevonden Batavia int Casteel
den 257„' Februarij 1687.
Naar gedane monstering sijn op UEd=le Hoog
Agtb„ rijck geladen retour schip de post
bevonden 119 gegagieerde coppen 6 ongegagieerde
mans, goet wil het selve in salvo geleijden, en
uEd=le hoog agtb„r negotie en verdere desseyner
meer, en meer zegenen, dit wenschen
Ed=le hoog Agtbare Heeren
uEd=s hoog agtb„r onderdanige
en gehoorsame dienaren
Pieter Pauw
Heijden
1687
As alle Hochepied
Agtb:, wel wijse, voorsienige,
en seer genereuse Heeren
Edele Erentfeste, hoog
J: Coesaart.
S:
N. 100.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0831.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0832.xml
#+ ---

Monster Rolle van't Schip
De Post
min
Ao 1687
1737

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0833.xml
#+ ---

1738
dat Gods bewaert genaemt de Posst zijnde gedestineert van hilu naerts Patria 5. navigeeren —
Monster Rolle der ossiaerin mattroosen en Soldaten Jegenwoordigh beschijden op d:' Schip —
1 ƒ 00. willem kemp van amsterdam - - - - - - - „ schipper - — - me desen bodem „ 1684. erasken in de schip — —. 13. Lanel. 68 ƒ 440. —. –.
Enakhuijsen — „ 1660. d=o. in Casteel batta„ 15 „ feb=len. D=o „ 100. –. –.
„ onder Coopman
„ opp=r Stierman - - p=r. desen bodem. 1684. d=o. in den schip —. 13. Ianua. d=o. 60. –. —.
— _=o. _=o _=o. — _=o. d. o _=o _=o „ 33. 16. —.
„ schimans maat —
_ _=o _=o _=o . _=o _=o _=o _:o 42. –. —.
onder Cuijper. —
_=o. _=o _ o —. —. _:o. _=o _=o. _. o 182. –. –.
opp=r chirugijn
d=o Zijelmaker. —. d=o. _=o _=o — - —. _. o d=o _=o. _:o 56. –. —.
—. _=o. _:o _=o —. _. o _.o _:o _:o 13. –. –.
1 — _=o _=o _=o. _:o _o _. o _:o 66. –. –.
bossr
-
—. _:o _=o _=o. _ _=o _=o _=o _o. 42. –. –.
—. _=o. _=o _=o —. —. _=o. _=o _:o _:o 34. –. —.
_:o. —. _. _=o D.o _=o. _=o. 12. 10. –.
_=o. —. —. _=o. _. o _=o _=o 12. 10. —.
_=o. —. —. _=o. _=o _=o. _:o 42. –. –.
_=o. —. . — _=o. _=o. _=o _=o 11. 10. —.
1. —. _=o. _=o
_=o. — -. d=o. _=o _ o _=o. 21. 10. –.
_=o. —. —. _=o. _=o _=o. _. o 23. 13. —.
: —. oostenb=ken. 1617.
-. Eemlans. 1683. _=o. —: —. d=o d:o _:o _:o —. —. — ƒ 11. —. —
_=o. —. —. _=o. _=o _:o _=o. 12. 10. –.
. d. burgh 2. lijden 1679.
40
_=o. —. —. _=o _:o _:o _:o 12. –. –.
sparwoude -. 1683.
_=o. —. —. _=o. _:o _ o _=o. 9. 6. 10.
in bengala in dienst 1686.
_o. —. —. _. o. _:o _:o _. o 19. 4. —.
Juff=r anna. 1684.
_=o. —. —. _=o _=o _=o. _=o. 25 4. —.
d=o d=o. 1684.
_=o. —. —. _=o. _:o _:o. _:o 24. –. —.
alckmaer —. 1684.
d=o. int schip america 5. d=o _=o. 20. –. –.
d. vrijhijn —. 1682.
gouda —. 1683. d=o. twapen 8. tertolen. 15. d=o. _=o. 60. –. –. .
D=o. bott adiaes hos pitaes: alz:s rls=r 1686: 14. —. —.
alckmaer 1679.
moercappel 1685. _=o pouleron. . d=o feb=r 1687. 80. –. —.
„ Constapel —
—. _ o. _ o
. —. _=o. _ o
1. —. _=o. _=o
Chilida —. 1681. _=o. Casteel battavia. . d=o jann: d=o 18. 16. —
d=
1. —. _=o. _=o
d=o—
d=o
d=o
qualitijt met was schip met lant ges„ aar voor wat Camer waeren wanneer P=s recq gesleven t. goet, — t. quaat —
te
—. 40. Antonie d. klercq. uijt schravenhage — — — —
2. 40. hendrick pietersz=e van franicer — — —
—. . 14. Iacob bastiaensz=e d. winter van rotterdam — -
3. 12. hendrick Iansz. van harlingen — — — — —
4. 30. Ian terburgh van Compen — - - - - -
—. 16. harmen pietersz. van lubel — — — — —
5. 22. Ian arerts van straelsonn — — — —
7. 12. andries theunissz=e van waesbergen — — —
—. 12. Casper roeloffz: van laerwijck —
8. 12. lucas albertsz=n van hoesum —
9. 11. dirck martensz=r van vrelant — —
—. 11. gerris burgh van lingen - - - - -
n 1210. dasper huijberts van Harderwijck impotent. provoost —
—. 5. roeloff vander kruijssen - - - - - - - -
12. 9. Ian anthonisse van schravesande - - - - - -
—. 12. siallinge tircx van harlingen — - - - —.
en
Cornelis van loon uijt den haagh
11. 5. Dirck hendricksz. van amsterdam —  . . Iongen —
20. 12. hellebrant gerrits van Catwout - - - - - - - boss=r
21. 12. volckers Pietersz= van amsterdam - - - mattroos
22. 10. Iohannes pietersz=r van hamburgh. — — — - - d=o
24. 12. Cornelis durcrsz= van gouda - - - - - bosschuer —
—. 24. Corsten Jansz. van wessel born - - - - - Constapel —
48. 20. leendert Iansz=n van os - - - - - - - - Cock —
G. U. Claes danielsz= van enminkendam - - - - p:l onder stierman
13. 14. Sicke gerrits van amst - - - - - - — quartiermeester
—. 11. willem dingemans van amst - - - - - - mattroos —
14. 8. Cornelis ouigers van aminieken dam - - - - hooplooper —
19. 10. Eduwart robbertsz=e van londen — - - - - - mattroos —
folio, Wint
-
„
ƒ
-
.
-
d=o
-
„
d=o
d=o
-
_o
29 Coppen transp

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0834.xml
#+ ---

1739
-
„ 25. ƒ 12. Ian Claesz=s boots van Enckhuijsen — —
—. 20. jmnme Ipes van harlingen sche - -
26. 32. willem dircksz=r, stocx van uijtreght —
=o 13: 27. . . soroen Crijue van zantvoort — impotent
710: 28. barens arentsz=ra van maesterlant in potent --- - „
32. 12. hendrick mighielsz=n. van dort —— —
—. 14. Iacob mighielsz=r. van bergen mat:s - - - -
33. 11 thomas gijplon van amst - - - - -
—. 16. hendrick koster van minden —
34. 10. fredrick fredricksz=r van bergen —
—. 12. Christoffel Iansz= van amst
35. 22. barent Iansz=e van amst—
36. 11 Isack Simons vander beecq=e.
—. 12. andries willems vander gouw — —
„. 37. 32. Ebert Iansz=e van rinckhoven —
38. 14. leendere Iochemsz=r. van amst —
—. 14 magnus Colbringh van bremen—
„ 39. 9. rutgers raesvelt van amst — —
—. 7. hendrick Ioosten kelck van amsterdam
41. 5. abram abrahamsz=rn. fiolen van haerlem
—. 9. Iacob Iansz=n quast van amst—
42. 9. pieler veerburgh van lijden —
-
— 14. bruijn hijndricksz=. van aerdem
43. 39. Cornelis Iacobsz. ravelijn van amst—
44. 9. barens barentsz.: van munster — —
—. 12. Ian asknouw van houlon
45. 12. thomas Iansz= van grerix
46. 22. Iohannes harsz=r van amst
47. 70. Ian van leeuwaerden van uijtreght
98. 10. dirik voort an wesop —
36 Willem Claasz van Heydendoorn
180. 12. Joost d. Pliger van J=o maeriens dijck —
101. 11. jacob wilts van duijnkerken —
29. 14. pieter groenouw van lijden - - - - - - - - - - boss=r
31. 14. pieter d. swarte van brugge - - - - - -.
30. 14. andries Iansz=e van riepen - - - - - - - - - Cocx maat
— 18 Drasmis mijer van hamb=t - - - - - - „ schiman
106. 12 Pieter jansz. van vlissinge - - - - - -
d. rdderschap —. 1603. amst. ata hos pit=s ult:o Ianu a o 1687 ƒ 18. —. — Elient
„ mattroos -
D=o. _=o. _=o. tercholen. 20. rd=r. 1686. 80. –. —.
schiman
den
silverslijn —. 1676. _=o. america. 5. d=o. _ o 64. —. —.
. d=o. _=o cos. battavia 15. _=o. _=o. 17. 10. —.
asia —
corigiene. 1684. d=o. t casteel. batt:a 15. _=o. _:o 38. 8. —.
d=o. tertolen —. 15. d=o. _=o 13. 15. —.
d. voor sigtighijt 1677.
_=o. gasperdam 18. d=o. d=o. 38. 17. 13.
Castricum —. 1683.
_=o. pijls waart. ult.:o gb=re 1686. 91. —. —.
swourje —. 1682.
bosschier —
d=o. gasperdam 18. janua.:s 1687. 40. 17. 1.
gasperdam. 1683.
S=r maertens dijck 1682 d=o. ameerica. 5. d=o. _:o 24. —. —.
„ boss=r
_ o. tercolen ult=o gb=re 1686. 49. –. —.
hollantsz. thuijn 1672.
mattroos
_=o. d=o 15. Ianua. 1687. 55. –. —
Couwerven —. 1679.
soldaet
11: middelburgh d=o. _=o. america. 5. d=o. _=o. 32. –. –.
„scheeps Corp=l
schouwen. 1683. d=o. pijls waart. ult=o Rd=s 1686. 62. 8. —
mattroos
D=o. _=o. 21. Janua 1687. 18. –. –
_o
Emmeres — . 1685.
_=o. america. 5. d=o. 1681. 44. –. —
ridderschap —. 1683.
boots man—
D=o. gasperdam. 18. d=o d=o. 3. 17. 10.
Egelenburgh 1681.
mattroos
D=o. _=o d=o _=o _=o. - - ƒ 3. 4. 14.
hoger geest —. 1683.
bosschier
D=o. Chertolen 15. _=o. _=o. 160. –. –.
onderstierman ƒd. hoecker d. baars 1675.
d=o. naeltwijck ult=o _=o. _: o
1 naeltwijck —. 1681.
Cuijper —
D=o. Castricum d. o _=o. _=o.
1683.
. Constapelsmaat„ Castricum
D=o. pijls waart 15. feb=r. _=o.
—. —.
1679.
alckmaer—
matt=s
3. 15. —.
_=o. _=o 10. _=o
_o.
affrica
1683.
. mattroos—
_=o. berwe p=ro d=o
3. 40. —.
_=o
1685.
goude stijn
.Iongen —
D=o. Couwerven 15. _=o
31. 10. —.
_=o
Iava —
1682.
onder cuijper
49. 10. —.
_=o Z. Zee —. ult=o feb=.
_=o.
d. vrije zee
„1682.
mattroos —
_=o. negombo. d. o Iamia.
_ o
63. —. —.
Eriropa — -. . 1677.
. opp=r timmerm=r
d=o. tcasteel batt 15. feb=r.
_=o.
11. 2. 4.
Cortjeene
1683.
_=o Z. Zee. ul=o _=o. _=o
21. 16. -.
_=o.
_=o
mattroos—
_=o. d Zijx. 15. feb=te. _=o.
18. —. —.
_o
met d. franse ien laes
_=o
_ o
_=o
18. —. —
_=o _=o
souratta aengenom. 1686.
bosschiier
D=o.
D=o. in dese boeke ƒ 18. feb=r.
22. —. —.
pjasperdam. 1683.
bootsman
_. o _=o. 1364. 19. 9.
D=o. Casteel battavi 5.
D. Elisabet 1678.
schipper —
_=o
90: —. —
_=o
168„ Zeelane tertolen 15 l _o
onder cuijper
00 pen burgh. — . 1683.
-
216. -. -
Adrichen
1682
opp=r Timmerm
4. 6. 11.
&door
18
90
0
_=o
D=o _=o.
_=o
hollantsche thuijn 1683.
schelde
pouleron suilt= feb=r. _o.
_=o
1684.
„ onder timmer=.
33. 12. 8.
6. 8. 10.
— „ mattroos -
_=o
49. –. —
bosschren
mattroos
8. 6. —
36. —. —
29 Cappen
-
„
„
-
-
-
-
-
-
-
-
-
_=o
-
-
boss=r
a
--
66 Coppen
ƒ

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0835.xml
#+ ---

1740
o
31. 14. 7.
101 ƒ 30. Iohannes warnaerts van middelb=re —
—. 30. Joris loniesz=r wensch van delffe—
105. 20. Lmartnus koeck van middelb=r
132. 20. Harmanus van hoge uijt den saegh.—
—. 5. paul gerritsz=r. vander brenger —
140. 6. smon martensz=d. van hoorn — —
—. 8. Iasper hendricx mnuijs van mumrendam
141. 16. willem d. vogelaer van amst.
142. 14. Ian pietersz. van amsterdam
—. 10. Egbers pietersz=. van amsterdam
143. 10. meuwis kijser van hoorn —
150. 14. Ian Iansz=: bette van amst —
151. 10. Simon Coerisz=r van Enckhuijsen
—. 14. Claes arentsz=. van hoogcapel —
106. 12. Coerraen schrijver van antwerpen — —
46. 18. Iurgen pietersh. van dochum
71
Ian hartogh van amsterdam. — —
Ian zanderisz=t blom van Eijselslijn. —
abram govertsz=. van middelb=r —
bartel hendricks van geeswaerde — — —
Jan Iansz= lintmolen van amst — — — — _=o
Iohannes aelbertsz=r weesman van leeuwaerden —. d=o
jan Gerrits van brugge - — — — —
Andries theunisse van dusse — — — — —. d=o
Iacob martensz= van queest van amst —.
adriaen Cuijck van d=o
roehier majoor van negenster — — —
harman bosman uijt den haegh — _=o
Ian bruggom van rotterdan
194. 5. Israel stierbous van vlissingen — - - - - -. Iongen —
120. 12. damus hendrickz: moij van delfft - - - - - boss=r
121. 32. Hendrick thijsz=. d. giede van schidam - - - - - onderstierm=den
Pieter baris van amsterdam - - - - - - _=o
Ian Cornelisse van wette — — — . _=o
105. 12. huijberts fransz=r, van kempen — - - - - - mattroos —
bastij aan frans= van swaaken - - - -
_=o
.onder timmerm=e
bottelier. —
Zijlmaker
Iongen
hooplooper—
mattroos—
Conslap=s maat
boss=r
mattroos—
mattroos
boffchiier
bootsgesel
boss=r
do
sergram
Corporael —
_o
soldaet —
_=o
- „. schiman —
—. kranckbesoeker
d. vrijheijs „ 1684. Zeelang - afgelijd b. 13. Janua: 16037 ƒ 155. 8. —
stavenesse d=o d=o. _=o _=o d=o _=o. 11. 10. —.
willem hendrick 1683. D=o. pijlswaart uet=o rd=te. 1686. 54. —. —.
voorschoten —. 1685. delffe —: affgelijde b. 13. Ianua. 1687. 16. 16. —.
mourinus. 1677. _=o. d=o. _=o _=o _=o. 48. —. —.
Princelars - . 1683. D=o. Costeel batt:a 15. feb=r. _=o. 101. —. —.
d. sehelde —. 1684. voor Zeelang. Z. Zee „ ult=o feb=ri. _=o. 84. —. —.
westbroeck. d=o. Defft. america. 15. fb=r. _=o. 70. —. —.
mauritius. 1682. _=o. Z. Zee —. 16. _=o _=o. 14. 6. —.
Iava -. 1685. hoorn. affgelijdeb: 13. Ianua. _=o 17. 4. —.
america. 1681. D=o. opamerica 5. d=o. _=o
D=o. _=o _=o. op bancam. 10. _=o. _=o 22. 18. 6.
D=o _=o. D=o batt=a hos piael. nilv=s 9b=r 1686: 313. 18. 11.
gekroonde vrede. 1674. D=o. naelewaijek 15„e Febua: 1683.
den briel —. 1678. D=o. benuwe . p=mo feb. r d=o.
asia —. 1682. Eurkhuijse. Chercolen. 15. Ianua. _=o
30. —. — „
thuijs te deelsen. 1679. D=o. Cakteel battav„s alt=o D=o _=o.
d. gecroonde vrede 1678. D=o. D=o. d=o _=o. _=o.
40. —. —
d. vrijhijt —. 1684. Zeelamt. pouleron. d=o feb=r. _=o.
48. —. —.
84. 12. —
ternaten. . 1661. amst -. silverslijn —. rd=r. 1684.
103 20. Iacob van Zuierenhout van middelb=re - - - - - onder Chirughijn honslaerdijk 1680. d=o d=o. d=o d=o. D=o 10. —. —.
D.Volgende sijn Militaren die Haar Reecq=e int Casteel Batttavia sijn gesloten —
38. 8. —.
66: Cappen
-
-
ƒ
-
-
.
_
-
_o
-
_o
_o
-
103
6
„
ƒ
—. —. —ƒ 3. 8. —.

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0836.xml
#+ ---

103: Coten deze volgende gaen als Inpottentie uijt t. guarna
is berust
Cous van deselve
Vander andries z=e — —
dirik brongersma van leeuwaerde — - - -- _
albert anno van aus8=le van noorden — —. d=o
Ian gerritsz=r van haerlem — —
jacob huijslant van Enckhuijsen — - — —.
Tasper pijffen van roosendael - - -  - _=o
willem waerisz= van amst — — . . . d=o
Ian jurgen meggserer van kbeurnngh. —.
Gillis gillisz= d. voogel - - - - - - _=o
adriaen debruijn van posbergen — —.
Claes Iansz=: van groeninge — — — —. Cocx maar —
anthoni Iorisz= van lyden
--
2 Iacob Iacobs=z de Ionge - - - , schipper - - „
aelbers dircksz van oldenb=t. . . . boss=r
40. Ian van sanen - - - - - - boeckhouder
Ian philipsz: luijn van amst—. soldaet —
48„ hendrick pax - - - - - - „ oppersluerm=r
Huijbert Iansz. van Ahertolen ——
hendrick Coenraet strick van wolffenbuttel.
26 pieter Ians= oostendorp - - - - -: stuerman --
26„ adriaan palesteijn - - - - „ _=o
19: gegagieerde Coppen
26„ Iohannes verbeeck - - - - „ derde waack
En porende die haer vaen E voord op de rolle
zin gespecificeert
14„ Cornelis Lamberts=re - - „ boofsmansm=rt
20„ Rijn sackels - - - - - - „ schieman ten ordonnantie
1„ reff Tonasz=. van wits=te van de Engelsche over gekome gaan sonder gagie
20„ abraham halckman. - - . „ d=o - - - vond E. Heer
Command: thomas
1. Chestoffel adamsz= uijt jerlant _=o
_o
14. hendrick coevoet - - - - - „ d=os maet
van Rhee en raad
1„ don albera d' beneventie
n
34„ christiaen morseau - - - - „ apperchirurg=n Lacharias kakelaar.
1„ donguno berganca Caftilijana
22 minne frans= van amst ver „ Constapel
1„ lourento dmaer
17„ Cornelis vinck - - - - - „bottelier
1 Cornelis van loon geweren adlistent vaartoe voor d' kost
125: Coppen Int geheel
Sale adij 17  Janri 1683
24
Bij J: boevken bekent
Aldus gemoustert In het schip voorsz den 6 peicer
Bergaeijne
_o
R:t en Saer
alle bequame
Persoonen voor
haar dienst
Immers soo
qualiteijt
Lijste volgende officiren—
bescheijden op 't fluijtschip
Langewijck, omme daermede van
hier naer het vaderlant te vertreken
1741
Winnen
_o.
schiman
—. mattroos —
Inpotente uijt het Hospitael:
10
Isaac Hochepied
Pieter Pauw
B: V: Heijden
— —. soldaen —
_o
-
_=o
_=o
_o
_o
-
-
do
-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0837.xml
#+ ---

deze volgende gaen als Inpottentie uijt 4. guarna
andries z=e
500
9.
600
10
gerritsz= van haerlem —
brongersma van leeuwaerde — - - - - d=o
onno van aus8=le van noorden — . d=o
pijffen van roosendael —
huijslant van Enckhuijsen — - - —.
gillisz= d. voogel — - - - -
Rolle vande officieren vand' fluijt langewijck en
haar comportementen
375
4600
250-
_=o
—- - — - — —. soldaen —
_=o
860
n
#
500
80
-
d=o.
d=o
_o
l
li
29:-

#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0838.xml
#+ ---


#+ ---
#+ NL-HaNA_1.04.02_1419_0839.xml
#+ ---

2